Tài liệu Cổ phần hoá doanh nghiệp nhà nước việt nam thực trạng và giải pháp

Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 Môc lôc Ch¬ng I: Mét sè vÊn ®Ò lý luËn vÒ më vµ sö dông tµi kho¶n cña kh¸ch hµng t¹i ng©n hµng. I Tæng quan vÒ NHTM trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng. 1.Kh¸i niÖm NHTM. 2. Vai trß cña NHTM. 3. Chøc n¨ng cña NHTM. 4. C¸c nghiÖp vô c¬ b¶n cña NHTM. 4.1. NghiÖp vô tµi s¶n nî. 4.2. NghiÖp vô tµi s¶n cã. 4.3. NghiÖp vô trung gian. II Mét sè vÊn ®Ò lý luËn vÒ më vµ sö dông tµi kho¶n cña kh¸ch hµng t¹i ng©n hµng. 1. ý nghÜa cña viÖc më vµ sö dông tµi kho¶n t¹i ng©n hµng. 1.1 ý nghÜa ®èi víi qu¶n lý vÜ m« nÒn kinh tÕ. 1.2 . §èi víi ng©n hµng. 1.3. §èi víi kh¸ch hµng. 2.C¸c lo¹i tµi kho¶n cña kh¸ch hµng. 2.1Tµi kho¶n tiÒn göi kh«ng kú h¹n. 2.2. Tµi kho¶n tiÒn göi cã kú h¹n. 2.3.Tµi kho¶n tiÒn göi tiÕt kiÖm. 2.4.Tµi kho¶n v·ng lai. 2.5.Tµi kho¶n tiÒn vay. 3.C¸c vÊn ®Ò chung vÒ thñ tôc më vµ sö dông tµi kho¶n cña kh¸ch hµng t¹i ng©n hµng. 3.1.Thñ tôc më vµ sö dông tµi kho¶n cña kh¸ch hµng. 3.2. Nguyªn t¾c më vµ sö dông tµi kho¶n cña kh¸ch hµng. 0 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 Ch¬ng II: T×nh h×nh më vµ sö dông tµi kho¶n cña kh¸ch hµng t¹i chi nh¸nh NHNo&PTNT quËn Ba §×nh. I Kh¸i qu¸t ho¹t ®éng cña NHNo Ba §×nh. 1. §Æc ®iÓm vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn - kinh tÕ x· héi quËn Ba §×nh. 2. Kh¸i qu¸t ho¹t ®éng cña NHNo Ba §×nh. 2.1. Sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn. 2.2. C¬ cÊu ho¹t ®éng cña bé m¸y NHNo Ba §×nh. 2.3.Ho¹t ®éng huy ®éng vèn. 2.4. Sö dông nguån. 2.5. KÕt qu¶ tµi chÝnh. 2.6. C«ng t¸c kÕ to¸n vµ ng©n quÜ. 2.7. §Þnh híng c«ng t¸c ho¹t ®éng kinh doanh n¨m 2002 vµ nh÷ng gi¶i ph¸p. II T×nh h×nh më vµ sö dông c¸c lo¹i tµi kho¶n cña kh¸ch hµng t¹i NHNo Ba §×nh. 1. T×nh h×nh më vµ sö dông tµi kho¶n tiÒn göi cña TCKT. 2. T×nh h×nh më vµ sö dông tµi kho¶n tiÒn göi tiÕt kiÖm. 3. T×nh h×nh më vµ sö dông tµi kho¶n tiÒn göi c¸ nh©n. 4. Mét sè u ®iÓm vµ tån t¹i trong viÖc më vµ sö dông tµi kho¶n cña kh¸ch hµng t¹i NHNo Ba §×nh. Ch¬ng III: Mét sè kiÕn nghÞ më vµ sö dông tµi kho¶n cña kh¸ch hµng t¹i chi nh¸nh NHNo&PTNT qu©n Ba §×nh. I. KiÕn nghÞ chung: 1. VÒ phÝa nhµ níc. 2. VÒ phÝa NHNN vµ NHNo ViÖt Nam. 2.1. CÇn cã 1 chÕ ®é míi vÒ viÖc më vµ sö dông tµi kho¶n cña kh¸ch hµng t¹i ng©n hµng. 1 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 2.2. BiÖn ph¸p hç trî kh¸c nh»m khuyÕn khÝch d©n c më tµi kho¶n. II. Mét sè kiÕn nghÞ cô thÓ vÒ viÖc më vµ sö dông c¸c lo¹i tµi kho¶n tiÒn göi 1. §èi víi tµi kho¶n tiÒn göi cña TCKT. 2. §èi víi tµi kho¶n tiÒn göi tiÕt kiÖm. 3. §èi víi tµi kho¶n tiÒn göi c¸ nh©n. III. Mét sè kiÕn nghÞ ®èi víi NHNo Ba §×nh. 1. §a d¹ng hãa c¸c h×nh thøc thanh to¸n ®Ó khuyÕn khÝch kh¸ch hµng më tµi kho¶n. 2. Më réng m¹ng líi giao dÞch ®Ó thu hót thªm kh¸ch hµng. 3. Tuyªn truyÒn qu¶ng c¸o. 4. N©ng cao chÊt lîng c«ng t¸c c¸n bé. 5. ChiÕn lîc kh¸ch hµng. 6. §æi míi c«ng nghÖ ng©n hµng. 7. BiÖn ph¸p t©m lý vµ kinh tÕ. B¶ng ký hiÖu ch÷ viÕt t¾t CNH-H§H : C«ng nghiÖp hãa - hiÖn ®¹i hãa. NHTM : Ng©n hµng th¬ng m¹i. NHNN : Ng©n hµng nhµ níc. NHNo&PHNT: Ng©n hµng n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n NHCT : Ng©n hµng c«ng th¬ng. NH§T : Ng©n hµng ®Çu t. 2 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 NHNT QPPL TCTD TCKT DNNN GTCG : Ng©n hµng ngo¹i th¬ng. : Qui ph¹m ph¸p luËt. : Tæ chøc tÝn dông. : Tæ chøc kinh tÕ. : Doanh nghiÖp nhµ níc : Gi¸ trÞ cã gi¸ Lêi nãi ®Çu Nhu cÇu vèn ®Ó ®Çu t ph¸t triÓn kinh tÕ ®ang lµ vÊn ®Ò bøc xóc cÇn ®îc quan t©m hµng ®Çu trong mäi thêi kú, ®Æc biÖt trong xu thÕ toµn cÇu ho¸ vµ th¬ng m¹i quèc tÕ ph¸t triÓn m¹nh mÏ nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®ang trªn ®µ ®æi míi theo híng kinh tÕ thÞ trêng th× vèn ®îc coi lµ mét yÕu tè quan träng cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh ®Õn sù thµnh c«ng cña cuéc ®æi míi nµy .Vèn cã thÓ huy ®éng tõ nhiÒu nguån kh¸c nhau tõ trong níc tõ ngoµi níc trong ®ã vèn ®Ó ®Çu t nÒn kinh tÕ th«ng qua NHTM ®ãng mét vai trß hÕt søc quan träng. NHTM lµ trung gian tµi chÝnh quan träng nhÊt ho¹t ®éng kinh doanh trªn thÞ trêng tiÒn tÖ víi lîi nhuËn lµ môc tiªu chñ yÕu. NÒn kinh tÕ cµng ph¸t triÓn ho¹t ®éng NHTM cµng ®i s©u vµo tËn cïng ngâ ng¸ch cña nÒn kinh tÕ vµ ®êi sèng nh©n d©n bëi NHTM lµm chøc n¨ng cÇu nèi gi÷a ngêi cã vèn vµ ngêi cÇn vèn, ho¹t ®éng víi ph¬ng ch©m lµ ®i vay vµ cho vay, huy ®éng tõ nÒn kinh tÕ, sö dông cho vay cã hiÖu qu¶ vµ kh«ng ngõng ph¸t triÓn vèn . §Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn c¸c NHTM ph¶i kh«ng ngõng hoµn thiÖn ho¹t ®éng kinh doanh cña m×nh, nÕu nh nguån vèn tù cã lµ tiÒn ®Ò lµ nh÷ng viªn g¹ch ®Çu tiªn ®Æt nÒn mãng cho ho¹t ®éng kinh doanh, møc ®é tù chñ vµ an toµn kinh doanh 3 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 th× nguån vèn huy ®éng lµ vèn chñ yÕu ®¶m b¶o c¬ së tµi chÝnh cho kinh doanh vµ thÓ hiÖn møc ®é më réng kinh doanh cña ng©n hµng. Nh vËy ®Ó cã thÓ më réng liªn doanh liªn kÕt tham gia vµo thÞ trêng quèc tÕ th× chiÕn lîc huy ®éng vèn vµ chiÕn lîc kh¸ch hµng mang tÝnh liªn tôc vµ thêng xuyªn cña NHTM. Mét trong nh÷ng c«ng cô thùc hiÖn môc tiªu trªn lµ ®a d¹ng ho¹t ®éng kinh doanh, khuyÕn khÝch më vµ sö dông c¸c lo¹i tµi kho¶n t¹i ng©n hµng nh»m tho¶ m·n tèi ®a nhu cÇu phong phó cña kh¸ch hµng göi tiÒn. Víi c«ng cô nµy kh«ng nh÷ng cã ý nghÜa trong viÖc më réng nguån vèn huy ®éng cña ng©n hµng mµ nã cßn lµ c¬ së gióp cho sù ph¸t triÓn c¸c h×nh thøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt. XuÊt ph¸t tõ nh÷ng suy nghÜ trªn, nhËn thøc râ ®îc tÇm quan träng cña viÖc më vµ sö dông tµi kho¶n cña kh¸ch hµng t¹i ng©n hµng, sau mét thêi gian thùc tËp t¹i NHNo&PTNT quËn Ba §×nh kÕt hîp víi nh÷ng kiÕn thøc ®· ®îc trang bÞ ë Häc ViÖn Ng©n Hµng em m¹nh d¹n chän ®Ò tµi ®Ó viÕt kho¸ luËn lµ: ”Mét sè ý kiÕn vÒ viÖc më vµ sö dông c¸c lo¹i tµi kho¶n cña kh¸ch hµng t¹i NHNo&PTNT quËn Ba §×nh” trong ®ã ph¹m vi cña ®Ò tµi em xin nghiªn cøu s©u vÒ c¸c lo¹i tµi kho¶n tiÒn göi cña kh¸ch hµng v× lo¹i tµi kho¶n tiÒn göi cã ý nghÜa quan träng trong viÖc më réng nguån vèn huy ®éng vµ thóc ®Èy thanh to¸n qua ng©n hµng . Néi dung gåm 3 ch¬ng: Ch¬ng I : Mét sè lý luËn vÒ më vµ sö dông tµi kho¶n tiÒn göi cña kh¸ch hµng t¹i ng©n hµng. Ch¬ng II: T×nh h×nh më vµ sö dông tµi kho¶n cña kh¸ch hµng t¹i NHNo&PTNT quËn Ba §×nh. Ch¬ng III: Mét sè kiÕn nghÞ më vµ sö dông tµi kho¶n cña kh¸ch hµng t¹i NHNo&PTNT quËn Ba §×nh. Lµ mét sinh viªn víi n¨ng lùc nghiªn cøu cßn h¹n chÕ, sù hiÓu biÐt cha s©u nªn néi dung cña kho¸ luËn kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt. Song víi nguyÖn väng em muèn ®ãng gãp mét phÇn nhá bÐ cña m×nh gióp NHNo Ba §×nh nãi riªng vµ ngµnh ng©n hµng nãi chung ngµy cµng më réng thu hót nhiÒu kh¸ch hµng më vµ sö dông tµi kho¶n gãp phÇn vµo viÖc thanh to¸n qua ng©n hµng, gi¶m chi phÝ lu th«ng vµ kh«ng ngõng ph¸t triÓn nguån vèn huy ®éng. Em kÝnh mong nhËn ®îc sù chØ b¶o cña thÇy c« trong héi ®ång b¶o vÖ luËn v¨n, ban l·nh ®¹o cïng tËp thÓ c«ng nh©n viªn NHNo Ba ®×nh vµ ®Æc biÖt lµ thÇy Ph¹m Hoµng §øc vô phã vô KTTC NHNN ViÖt Nam nguyªn lµ thÇy gi¸o cña Häc Viªn Ng©n Hµng ®Ó bµi viÕt kho¸ luËn cña em ®îc hoµn chØnh h¬n . 4 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n Sinh viªn :L¹i Thanh Tó Ch¬ng I: Mét sè vÊn ®Ò lý luËn vÒ më vµ sö dông tµi kho¶n tiÒn göi cña kh¸ch hµng t¹i ng©n hµng I. Tæng quan vÒ Ng©n hµng th¬ng m¹i trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng 1. Kh¸i niÖm ng©n hµng th¬ng m¹i NghÒ kinh doanh tiÒn tÖ ra ®êi g¾n liÒn víi sù ph¸t triÓn cña quan hÖ th¬ng m¹i, lóc ®Çu ®îc h×nh thµnh díi c¸c tæ chøc ®¬n gi¶n nh nhµ thê, t nh©n .. víi ho¹t ®éng d¬n gi¶n lµ c¸c dÞch vô ®æi tiÒn .. song víi sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ hµng ho¸ c¸c quan hÖ tiÒn tÖ ngµy cµng ®îc më réng vµ thóc ®Èy c¸c tæ chøc kinh doanh tiÒn tÖ ph¸t tiÓn c¶ vÒ sè lîng vµ qui m« ho¹t ®éng. Trong ®ã ng©n hµng th¬ng m¹i lµ mét trong nh÷ng tæ chøc kinh doanh tiÒn tÖ ®Æc biÖt quan träng, lµ mét trong nh÷ng ph¸t kiÕn vÜ ®¹i nhÊt cña con ngêi . §Ó ®a ra ®îc mét ®Þnh nghÜa vÒ Ng©n hµng th¬ng m¹i, ngêi ta thêng ph¶i dùa vµo tÝnh chÊt vµ môc ®Ých cña nã trªn thÞ trêng tµi chÝnh, vµ ®«i khi cßn kÕt hîp tÝnh chÊt, môc ®Ých vµ ®èi tîng ho¹t ®éng. Dùa vµo tÝnh chÊt vµ môc ®Ých mét sè níc trªn thÕ giíi ®Þnh nghÜa NHTM nh sau: LuËt Ng©n hµng cña Ph¸p, n¨m 1941 ®Þnh nghÜa: “Ng©n hµng lµ nh÷ng xÝ nghiÖp hay c¬ së hµnh nghÒ thêng xuyªn nhËn cña c«ng chóng díi h×nh thøc ký th¸c hay h×nh thøc kh¸c c¸c sè tiÒn mµ hä dïng cho chÝnh hä vµo c¸c nghiÖp vô chiÕt khÊu, tÝn dông hay dÞch vô tµi chÝnh” LuËt Ng©n hµng cña Ên §é 1950, ®îc bæ sung 1959 ®· nªu ”Ng©n hµng lµ c¬ së nhËn c¸c kho¶n tiÒn ký th¸c ®Ó cho vay hay tµi trî, ®Çu t”. Dùa vµo sù kÕt hîp tÝnh chÊt môc ®Ých vµ ®èi tîng ho¹t ®éng th× LuËt Ng©n hµng cña §an M¹ch n¨m 1930 ®Þnh nghÜa: “Nh÷ng nhµ b¨ng thiÕt yÕu gåm c¸c nghiÖp vô nhËn tiÒn ký th¸c, bu«n b¸n vµng b¹c hµnh nghÒ th¬ng m¹i vµ c¸c gi¸ trÞ 5 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 ®Þa èc, c¸c ph¬ng tiÖn tÝn dông vµ hèi phiÕu, thùc hiÖn c¸c nghiÖp vô chuyÓn ng©n, ®øng ra b¶o hiÓm.. MÆc dï cã nhiÒu c¸ch thÓ hiÖn kh¸c nhau, nhng ph©n tÝch, khai th¸c néi dung cña c¸c ®Þnh nghÜa ®ã, ngêi ta dÔ dµng nhËn thÊy c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i ®Òu cã chung mét tÝnh chÊt ®ã lµ nhËn tiÒn ký th¸c- tiÒn göi kh«ng kú h¹n vµ cã kú h¹n, ®Ó sö dông c¸c nghiÖp vô cho vay, chiÕt khÊu vµ c¸c dÞch vô kinh doanh kh¸c cña ng©n hµng. ë ViÖt Nam, trong bíc chuyÓn ®æi sang kinh tÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña nhµ níc, thùc hiÖn nhÊt qu¸n chÝnh s¸ch kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa. Mäi ngêi ®îc tù do kinh doanh theo ph¸p luËt, ®îc b¶o hé quyÒn së h÷u vµ thu nhËp hîp ph¸p, c¸c h×nh thøc së h÷u cã thÓ hçn hîp, ®an kÕt víi nhau h×nh thµnh c¸c tæ chøc kinh doanh ®a d¹ng. C¸c doanh nghiÖp, kh«ng ph©n biÖt quan hÖ së h÷u ®Òu tù chñ kinh doanh, hîp t¸c vµ c¹nh tranh víi nhau, b×nh ®¼ng tríc ph¸p luËt. Theo híng ®ã, nÒn kinh tÕ hµng ho¸ ph¸t triÓn tÊt yÕu sÏ t¹o ra nh÷ng tiÒn ®Ò cÇn thiÕt vµ ®ßi hái sù ra ®êi cña nhiÒu lo¹i h×nh ng©n hµng vµ c¸c tæ chøc tÝn dông kh¸c. Cho nªn ®Ó t¨ng cêng qu¶n lý, híng dÉn ho¹t déng cña c¸c ng©n hµng vµ c¸c tæ chøc tÝn dông kh¸c, t¹o thuËn lîi cho sù ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ ®ång thêi b¶o vÖ lîi Ých hîp ph¸p cña c¸c tæ chøc vµ c¸ nh©n. Theo ®iÒu 20 LuËt c¸c Tæ chøc tÝn dông cña ViÖt Nam cã nªu: “ Tæ chøc tÝn dông lµ doanh nghiÖp ®îc thµnh lËp theo qui ®Þnh cña luËt nµy vµ c¸c qui ®Þnh kh¸c cña ph¸p luËt ®Ó ho¹t ®éng kinh doanh tiÒn tÖ, lµm dÞch vÞ ng©n hµng víi néi dung nhËn tiÒn göi vµ sö dông tiÒn göi ®Ó cÊp tÝn dông, cung øng c¸c dÞch vô thanh to¸n” Tõ ®Þnh nghÜa chung ®ã còng trong §iÒu 20 LuËt c¸c tæ chøc tÝn dông cã nªu ”Ng©n hµng lµ lo¹i h×nh tæ chøc tÝn dông ®îc thùc hiÖn toµn bé ng©n hµng vµ ho¹t ®éng kinh doanh kh¸c cã liªn quan.Theo tÝnh chÊt vµ môc tiªu ho¹t ®éng, c¸c lo¹i h×nh ng©n hµng bao gåm ng©n hµng th¬ng m¹i, ng©n hµng ph¸t triÓn, ng©n hµng ®Çu t, ng©n hµng chÝnh s¸ch, ng©n hµng hîp t¸c vµ c¸c lo¹i h×nh ng©n hµng kh¸c.” Ngµy nay, trong thÕ giíi hiÖn ®¹i, ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc tµi chÝnh lµ m«i giíi trªn thÞ trêng tµi chÝnh ngµy cµng ph¸t triÓn vÒ sè lîng vµ qui m« ho¹t ®éng, ®a d¹ng vµ phong phó, ho¹t ®éng ®an xen lÉn nhau. Ngêi ta ph©n biÖt NHTM víi 6 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 c¸c tæ chøc m«i giíi tµi chÝnh kh¸c lµ ë chç NHTM lµ ng©n hµng kinh doanh tiÒn göi, chñ yÕu lµ tiÒn göi kh«ng kú h¹n, chÝnh tõ ho¹t ®éng ®ã t¹o c¬ héi cho ng©n hµng th¬ng m¹i cã thÓ lµm t¨ng béi sè tiÒn göi cña kh¸ch hµng trong hÖ thèng NHTM cña m×nh. §ã lµ ®Æc trng c¬ b¶n ®Ó ph©n biÖt NHTM víi c¸c Ng©n hµng vµ TCTD kh¸c . 2. Vai trß cña Ng©n hµng th¬ng m¹i Gi÷ mét vÞ trÝ quan träng trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng lµm trung gian thanh to¸n tiÒn tÖ cho toµn bé nÒn kinh tÕ th× ho¹t ®éng cña ng©n hµng ngµy cµng ph¸t triÓn vÒ sè lîng vµ qui m« ho¹t ®éng, ®a d¹ng vµ phong phó víi mét sè vai trß quan träng sau: - Ng©n hµng kh«ng nh÷ng lµm nhiÖm vô kinh doanh mµ ng©n hµng cßn lµ mét trong nh÷ng c«ng cô quan träng ®Ó nhµ níc thùc thi chÝnh s¸ch tiÒn tÖ nh»m ®iÒu tiÕt vÜ m« nÒn kinh tÕ ®Ó cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn m¹nh mÏ v÷ng ch¾c.Th«ng qua ho¹t ®éng tÝn dông vµ thanh to¸n NHTM thùc hiÖn dÉn d¾t luång tiÒn, tËp hîp ph©n chia vèn cña thÞ trêng, ®iÒu khiÓn chóng mét c¸ch cã hiÖu qu¶, thùc thi vai trß ®iÒu tiÕt vÜ m« “nhµ níc ®iÒu tiÕt ng©n hµng, ng©n hµng ®iÒu tiÕt thÞ trêng “. - NHTM lµ n¬i cung cÊp vèn cho nÒn kinh tÕ: xuÊt ph¸t lµ mét trung gian tµi chÝnh, NHTM ®øng ra huy ®éng c¸c nguån vèn nhµn dçi vµ t¹m thêi ë mäi tæ chøc c¸ nh©n, mäi thµnh phÇn kinh tÕ trong x· héi vµ th«ng qua nghiÖp vô tÝn dông NHTM cung cÊp vèn cho mäi ho¹t ®éng kinh tÕ, ®¸p øng c¸c nhu cÇu vèn mét c¸ch kÞp thêi cho qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt tõ vèn huy ®éng cña m×nh . - NHTM lµ cÇu nèi gi÷a c¸c doanh nghiÖp víi thÞ trêng thÓ hiÖn: trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ thÞ trêng c¹nh tranh lµ vÊn ®Ò tÊt yÕu, ®Ó cã thÓ ®øng v÷ng trong th¬ng trêng c¸c doanh nghiÖp ph¶i chÞu t¸c ®éng vµ hiÓu ®îc c¸c qui luËt kinh tÕ kh¸ch quan (nh qui luËt cung cÇu, qui luËt gi¸ trÞ , ..). TÊt c¶ nh÷ng ho¹t ®éng cña c¸c nhµ doanh nghiÖp ®ßi hái mét khèi lîng lín vèn ®Çu t nhiÒu khi vît kh¶ n¨ng vèn tù cã cña doanh nghiÖp, gi¶i quyÕt khã kh¨n nµy doanh nghiÖp t×m ®Õn ng©n hµng xin vay vèn tho¶ m·n nhu cÇu ®Çu t cña m×nh. Th«ng qua nghiÖp vô tÝn dông ng©n hµng lµ chiÕc cÇu nèi doanh nghiÖp víi thÞ trêng 7 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 - NHTM lµ cÇu nèi tµi chÝnh quèc gia víi tµi chÝnh quèc tÕ. Khi mèi quan hÖ hµng ho¸ th¬ng m¹i vµ tiÒn tÖ ngµy cµng ®îc më réng nhu cÇu giao lu kinh tÕ - x· héi c¸c níc trªn thÕ giíi ngµy trë nªn cÇn thiÕt. ViÖc ph¸t triÓn kinh tÕ mçi níc g¾n liÒn víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi lµ thiÕt yÕu. NHTM ®ãng mét vai trß v« cïng quan träng trong sù hoµ nhËp nµy. Th«ng qua ho¹t ®éng thanh to¸n th¬ng m¹i gi÷a c¸c quèc gia, mua b¸n ngo¹i hèi NHTM ®· thùc hiÖn vai trß ®iÒu tiÕt nÒn tµi chÝnh trong níc cho phï hîp víi sù vËn ®éng nÒn tµi chÝnh quèc tÕ. 3. Chøc n¨ng cña ng©n hµng th¬ng m¹i Theo sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ ho¹t ®éng cña ng©n hµng ngµy cµng réng lín vµ ®a d¹ng. Ngµy nay tÇm quan träng cña hÖ thèng NHTM vµ c¬ cÊu ho¹t ®éng cña nã ®ãng mét vai trß quan träng trong thÓ chÕ tµi chÝnh cña mçi níc ®îc thÓ hiÖn th«ng qua c¸c chøc n¨ng c¬ b¶n sau: *Chøc n¨ng trung gian tÝn dông: Ngay tõ khi míi h×nh thµnh c¸c ng©n hµng lu«n t×m kiÕm nh÷ng c¬ héi ®Ó thùc hiÖn cho vay. Víi nghiÖp vô huy ®éng nhng nguån vèn t¹m thêi nhµn rçi trong x· héi t¹o nªn quÜ cho vay tõ ®ã cã thÓ tho¶ m·n nhu cÇu vÒ vèn vay cho c¸c chñ thÓ cÇn vèn bæ sung. Nh vËy ng©n hµng ®· gãp phÇn gi¶m thiÓu nh÷ng chi phÝ th«ng tin vµ chi phÝ giao dÞch trong nÒn kinh tÕ. Chøc n¨ng trung gian tÝn dông lµ chøc n¨ng c¬ b¶n cña ng©n hµng th¬ng m¹i nªn ®· gãp phÇn kh«ng nhá vµo ®iÒu hoµ vèn trong nÒn kinh tÕ, ®¶m b¶o sù vËn ®éng liªn tôc cña guång m¸y kinh tÕ x· héi, c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n d©n . *Chøc n¨ng trung gian thanh to¸n: Hµng ngµy trong nÒn kinh tÕ cã hµng triÖu cuéc giao dÞch thanh to¸n, nÕu c¸c chñ thÓ thanh to¸n trùc tiÕp b»ng tiÒn mÆt th× sÏ gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n. Víi ph¬ng thøc thanh to¸n nµy sÏ g©y nhiÒu phøc t¹p vµ chi phÝ tèn kÐm, kh«ng ®¶m b¶o an toµn. V× vËy khi hÖ thèng NHTM ra ®êi vµ ph¸t triÓn trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn chøc n¨ng trung gian tÝn dông hÖ thèng NHTM ®· thu hót ®¹i bé phËn c¸c TCKT vµ d©n c më tiÒn göi thanh to¸n t¹i ng©n hµng vµ khi ®ã nh÷ng nghiÖp vô thanh to¸n nµy ®îc uû th¸c cho ng©n hµng th«ng qua c¸c tµi kho¶n tiÒn göi. Nhê cã qu¸ tr×nh nµy ng©n hµng ®· tiÕt kiÖm cho x· héi ®îc nhiÒu chi phÝ lu th«ng, ®Èy m¹nh tèc ®é lu©n chuyÓn vèn, thóc ®Èy qu¸ tr×nh lu th«ng hµng ho¸ vµ gi¶m chi phÝ ph¸t hµnh tiÒn. 8 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 *Chøc n¨ng t¹o tiÒn: Víi viÖc h×nh thµnh ng©n hµng 2 cÊp vµ sù ho¹t ®éng theo tæ chøc hÖ thèng c¸c NHTM kh¸c nhau, th«ng qua ho¹t ®éng tÝn dông, thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt hÖ thèng ng©n hµng th¬ng m¹i vµ trong mèi quan hÖ víi NHTW, ®Æc biÖt trong qu¸ tr×nh thùc thi chÝnh s¸ch tiÒn tÖ ®· t¹o ra “bót tÖ” thay thÕ cho tiÒn mÆt . ViÖc cung øng tiÒn cÇn ®îc ®¶m b¶o b×nh thêng cho lu th«ng. NÕu cung øng tiÒn qu¸ nhanh sÏ gËy t¸c ®éng tiªu cùc cho nÒn kinh tÕ. Môc ®Ých cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ lµ th«ng qua c¸c NHTM ®a ra khèi lîng tiÒn cung øng phï hîp víi chÝnh s¸ch æn ®Þnh gi¸ c¶, thùc hiÖn t¨ng trëng kinh tÕ, t¹o c«ng ¨n viÖc lµm. C¸c NHTM ®ãng vai trß quan träng trong thùc thi chÝnh s¸ch tiÒn tÖ, ®îc coi lµ kªnh dÉn vèn mµ qua ®ã t¨ng gi¶m lîng tiÒn lu th«ng phï hîp víi tõng thêi kú cña nÒn kinh tÕ. §©y lµ mét trong nh÷ng chøc n¨ng c¬ b¶n ®Ó ho¹t ®éng tÝn dông cña ng©n hµng ®îc më réng h¬n vÒ ph¹m vi vµ qui m« ho¹t ®éng, ®¶m b¶o an toµn trong c¶ hÖ thèng ng©n hµng. C¸c chøc n¨ng cña NHTM cã mèi quan hÖ chÆt chÏ, bæ sung hç trî cho nhau trong ®ã chøc n¨ng trung gian tÝn dông lµ chøc n¨ng c¬ b¶n vµ quan träng nhÊt, nã t¹o c¬ së cho viÖc thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng sau. §ång thêi khi ng©n hµng thùc hiÖn tèt chøc n¨ng thanh to¸n vµ t¹o tiÒn sÏ gãp phÇn lµm t¨ng nguån vèn tÝn dông, më réng ho¹t ®éng tÝn dông cña ng©n hµng. 4. C¸c nghiÖp vô c¬ b¶n cña ng©n hµng th¬ng m¹i NHTM cã ho¹t ®éng gÇn gòi nhÊt víi ®êi sèng nh©n d©n vµ nÒn kinh tÕ. NÒn kinh tÕ cµng ph¸t triÓn cao th× ho¹t ®éng cña NHTM cµng ®i vµo tËn cïng ngâ ngh¸ch cña ®êi sèng kinh tÕ ®Êt níc. §Ó hiÓu ®îc sù liªn ®íi cña NHTM víi ®êi sèng nh©n d©n vµ nÒn kinh tÕ cÇn nghiªn cøu c¸c nghiÖp vô kinh doanh cña NHTM cã thÓ kh¸c nhau vÒ ph¹m vi vµ c«ng nghÖ nhng nãi chung ho¹t ®éng cña ng©n hµng th¬ng m¹i bao gåm 3 lÜnh vùc nghiÖp vô : _NghiÖp vô tµi s¶n nî _NghiÖp vô tµi s¶n cã _NghiÖp vô trung gian 9 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 §ã lµ c¸c nghiÖp vô trong b¶ng tæng kÕt tµi s¶n, ngoµi ra cßn cã c¸c dÞch vô kh¸c kh«ng ph¶n ¸nh trªn b¶ng Tæng kÕt tµi s¶n nh b¶o l·nh, cho thuª kÐt s¾t, t vÊn .. C¸c nghiÖp vô NHTM cã quan hÖ chÆt chÏ hç trî lÉn nhau trong suèt qu¸ tr×nh ho¹t ®éng t¹o mét chØnh thÓ thèng nhÊt. Díi ®©y sÏ tr×nh bµy lÇn lît 3 nghiÖp vô c¬ b¶n cña NHTM: 4.1. NgiÖp vô tµi s¶n nî: §©y lµ nghiÖp vô khëi ®Çu t¹o ®iÒu kiÖn cho sù ho¹t ®éng cña ng©n hµng. VÒ sau khi ng©n hµng th¬ng m¹i ®· hµnh thµnh æn ®Þnh, c¸c nghiÖp vô cña nã ®îc xen kÏ lÉn nhau trong suèt qu¸ tr×nh ho¹t ®éng, tµi s¶n nî cña ng©n hµng th¬ng m¹i tËp trung vµo vèn tù cã (vèn ph¸p ®Þnh hay vèn ®iÒu lÖ) vµ vèn huy ®éng. Tµi s¶n nî lµ nh÷ng kho¶n mµ nh©n d©n göi vµo hay chÝnh NHTM ®i vay c¸c ®èi tîng kh¸c trong nÒn kinh tÕ nh NHTW, ng©n hµng kh¸c, TCTD kh¸c .. §øng bªn tµi s¶n nî NHTM lµ ngêi ®i vay lµ con nî, ®èi tîng kia lµ ngêi cho vay, lµ chñ nî cña NHTM. Tµi s¶n nî bao gåm : +Vèn tù cã (Vèn ph¸p ®Þnh, vèn tù cã bæ sung) + Vèn huy ®éng (nghiÖp vô tiÒn göi, nghiÖp vô ph¸t hµnh giÊy tê cã gi¸, nghiÖp vô ®i vay ) #Vèn tù cã: Kh«ng cã tæ chøc kinh tÕ nµo ho¹t ®éng trong lÜnh vùc kinh doanh cã thÓ tån t¹i ®îc khi thiÕu vèn hay kh«ng cã vèn. Do vËy vèn lµ nhu cÇu cÇn thiÕt quyÕt ®Þnh sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña mét ®¬n vÞ kinh doanh tiÒn tÖ . Vèn tù cã cña NHTM lµ nh÷ng gi¸ trÞ tiÒn tÖ do ng©n hµng t¹o lËp ®îc, thuéc së h÷u cña ng©n hµng. Tuy chiÕm tû träng nhá trong nguån vèn ho¹t ®éng kinh doanh song l¹i lµ ®iÒu kiÖn ph¸p lý b¾t buéc khi míi h×nh thµnh vµ thÓ hiÖn thùc lùc, qui m« cña ng©n hµng. +Vèn tù cã c¬ b¶n lµ vèn ph¸p ®Þnh -vèn ®iÒu lÖ: lµ phÇn vèn thùc cã trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng ®Ó ®¶m b¶o ng©n hµng ho¹t ®éng mét c¸ch b×nh thêng.Vèn ph¸p ®Þnh lµ møc vèn tèi thiÓu ph¶i cã ®Ó thµnh lËp ng©n hµng do ph¸p luËt qui ®Þnh. 10 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 +Vèn tù cã bæ sung: Nguån vèn nµy t¨ng lªn theo tèc ®é t¨ng trëng kinh doanh cña ng©n hµng theo c¸c thêi kú kh¸c nhau bao gåm: -QuÜ dù tr÷ bæ sung vèn ®iÒu lÖ: ®îc h×nh hµnh trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng th«ng qua trÝch lËp quÜ. C¨n cø vµo kÕt qu¶ lîi nhuËn ng©n hµng trÝch lËp mét phÇn ®Ó bæ sung vèn tù cã . -QuÜ dù tr÷ ®Æc biÖt: ®Ó dù phßng bï ®¾p rñi ro -Ngoµi ra cßn cã lîi nhuËn cha chia vµ c¸c quÜ ®Æc biÖt kh¸c TÇm quan träng cña vèn tù cã thÓ hiÖn th«ng qua c¸c chøc n¨ng c¬ b¶n sau +Chøc n¨ng b¶o vÖ: thÓ hiÖn ë kh¶ n¨ng duy tr× thanh to¸n víi kh¸ch hµng trong trêng hîp ng©n hµng thua lç kinh doanh + Chøc n¨ng ho¹t ®éng: thÓ hiÖn ë sù æn ®Þnh cña vèn tù cã mµ ng©n hµng cã thÓ sö dông nguån nµy vµo c¸c môc ®Ých kh¸c nhau nh trang bÞ c¬ së vËt chÊt, t¹o tµi s¶n cè ®Þnh.. + Chøc n¨ng ®iÒu chØnh: thÓ hiÖn ë sù c©n ®èi c¸c ®iÒu kiÖn ho¹t ®éng cña ng©n hµng víi thùc lùc cña ng©n hµng mµ cã thÓ ho¹t ®éng ®îc #Vèn huy ®éng: Nguån vèn nµy chiÕm tû träng lín trong tæng nguån vèn cña NHTM, ®©y chÝnh lµ nguån vèn chñ yÕu ®¸p øng nhu cÇu tÝn dông cña kh¸ch hµng. Vèn huy ®éng bao gåm: - NghiÖp vô tiÒn göi - NghiÖp vô ph¸t hµnh giÊy tê cã gi¸ - NghiÖp vô ®i vay - NghiÖp vô huy ®éng vèn kh¸c 11 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 Thø nhÊt, nghiÖp vô tiÒn göi: lµ nghiÖp vô ph¶n ¸nh kho¶n tiÒn tõ c¸c chñ thÓ kinh tÕ göi vµo ng©n hµng ®Ó thanh to¸n hoÆc víi môc ®Ých b¶o qu¶n tµi s¶n hoÆc ®Ó hëng l·i bao gåm: +TiÒn göi kh«ng kú h¹n (tiÒn göi thanh to¸n ) lµ lo¹i tiÒn göi ký th¸c vµo ng©n hµng ®Ó thùc hiÖn c¸c kho¶n chi tr¶ thêng xuyªn cña kh¸ch hµng. §©y kh«ng ph¶i lµ kho¶n tiÒn tiÕt kiÖm mµ lµ mét bé phËn tiÒn ®ang chê thanh to¸n. V× vËy kh¸ch hµng cã thÓ rót ra bÊt kú lóc nµo theo yªu cÇu, ®èi víi lo¹i tiÒn göi nµy tuú theo qui ®Þnh cña tõng quèc gia mµ kh«ng ®îc phÐp tÝnh l·i hoÆc tÝnh l·i suÊt thÊp . +TiÒn göi cã kú h¹n lµ lo¹i tiÒn göi ®îc uû th¸c vµo ng©n hµng trªn c¬ së cã sù tho¶ thuËn vÒ thêi gian rót tiÒn gi÷a kh¸ch hµng vµ ng©n hµng. Huy ®éng nguån vèn nµy ng©n hµng cã ®îc sù chñ ®éng h¬n vÒ thêi h¹n hoµn tr¶ tiÒn cho kh¸ch hµng, lo¹i tiÒn göi nµy ng©n hµng ph¶i tr¶ l·i suÊt huy ®éng. + TiÒn göi tiÕt kiÖm lµ tiÒn ®Ó dµnh cña ngêi d©n göi vµo ng©n hµng nh»m môc ®Ých tÝch luü tiÒn mét c¸ch an toµn vµ hëng mét phÇn l·i tõ sè tiÒn ®ã. TiÒn göi tiÕt kiÖm chiÕm tû träng kh¸ lín trong tæng nguån vèn huy ®éng (60-70%) bao gåm: -TiÒn göi tiÕt kiÖm kh«ng kú h¹n lµ kho¶n tiÒn göi cã thÓ rót ra bÊt kú lóc nµo song kh«ng ®îc sö dông c¸c c«ng cô thanh to¸n ®Ó chi tr¶ cho ngêi kh¸c . -TiÒn göi tiÕt kiÖm cã kú h¹n lµ lo¹i tiÒn göi tiÕt kiÖm göi vµo ng©n hµng trªn c¬ së cã sù tho¶ thuËn vÒ thêi h¹n, l·i suÊt gi÷a kh¸ch hµng vµ ng©n hµng, trong ®ã l·i suÊt cao h¬n l·i suÊt tiÒn göi tiÕt kiÖm kh«ng kú h¹n. Thø 2, NghiÖp vô ph¸t hµnh giÊy tê cã gi¸ Thùc chÊt nghiÖp vô nµy lµ ng©n hµng huy ®éng vèn tiÒn tÖ th«ng qua viÖc ph¸t hµnh giÊy tê cã gi¸ mµ trong ®ã chøng chØ tiÒn göi lµ phiÕu nî ng¾n h¹n víi mÖnh gi¸ qui ®Þnh, tr¸i phiÕu lµ phiÕu nî trung dµi h¹n. Kh¸ch víi h×nh thøc huy ®éng trªn th× h×nh thøc nµy huy ®éng chñ yÕu trªn thÞ trêng tµi chÝnh. Víi nghiÖp vô nµy NHTM chØ tiÕn hµnh khi thiÕu vèn mµ vèn tù cã vµ vèn huy ®éng kh«ng ®ñ, víi c¸ch huy ®éng nµy ng©n hµng ph¶i c¨n cø vµo ®Çu ra vèn tù cã ®Ó quyÕt ®Þnh khèi lîng, thêi h¹n, l·i suÊt vµ ph¬ng ph¸p huy ®éng Thø 3, nghiÖp vô ®i vay 12 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 - NHTM cã thÓ vay NHTW díi c¸c h×nh thøc h¹n møc tÝn dông, t¸i chiÕt khÊu th¬ng phiÕu song NHTW cã cho vay hay kh«ng cßn phô thuéc vµo khèi lîng tiÒn cung øng trong n¨m, phô thuéc vµo chÝnh s¸ch tiÒn tÖ ®ang ¸p dông - NHTM cã thÓ vay NHTM kh¸c, TCTD kh¸c trªn thÞ trêng tiÒn tÖ nhng chi phÝ cho nghiÖp vô nµy cao, thêng ng©n hµng chØ vay trong trêng hîp gi¶i to¶ khã kh¨n vÒ tµi chÝnh . Thø 4, nghiÖp vô huy ®«ng kh¸c th«ng qua c¸c ho¹t ®éng nh lµm uû th¸c, uû th¸c vèn cho c¸c TCTD, c¸ nh©n trong vµ ngoµi níc NHTM còng huy ®éng ®îc nguån vèn nµy tuy kh«ng lín nhng nguån nµy kh«ng mÊt chi phÝ, do ®ã ng©n hµng cÇn lîi dông ®iÒu nµy ®Ó ®a d¹ng ho¸ c¸c dÞch vô thu hót tèi ®a nguån vèn nµy 4.2. NghiÖp vô tµi s¶n cã lµ nghiÖp vô ph¶n ¸nh qu¸ tr×nh sö dông vµo c¸c môc ®Ých nh»m ®¶m b¶o an toµn còng nh t×m kiÕm lîi nhuËn cña NHTM, néi dung bao gåm: +NghiÖp vô ng©n quÜ: lµ nghiÖp vô ph¶n ¸nh kh¶ n¨ng thanh to¸n thêng xuyªn cña kh¸ch hµng, ph¶n ¸nh c¸c kho¶n vèn cña ng©n hµng ®îc dïng vµo môc ®Ých nh»m ®¶m b¶o an toµn vÒ kh¶ n¨ng thanh to¸n vµ thùc hiÖn qui ®Þnh vÒ dù tr÷ b¾t buéc do NHTW ®Ò ra. + NghiÖp vô tÝn dông: lµ nghiÖp vô t¹o kh¶ n¨ng sinh lêi chÝnh trong ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c NHTM. NghiÖp vô nµy bao gåm c¸c kho¶n ®Çu t sinh lêi cña ng©n hµng th«ng qua viÖc cho vay ng¾n h¹n trung dµi h¹n ®èi víi nÒn kinh tÕ. +NghiÖp vô vÒ ®Çu t tµi chÝnh: lµ nghiÖp vô mµ c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i thùc hiÖn qu¸ tr×nh ®Çu t b»ng vèn cña m×nh th«ng qua c¸c ho¹t ®éng hïn vèn gãp vèn, kinh doanh chøng kho¸n trªn thÞ trêng tµi chÝnh. ë ViÖt Nam theo luËt tæ chøc tÝn dông, ngoµi viÖc ®Çu t chøng kho¸n c¸c TCTD ®îc dïng vèn së h÷u cña m×nh ®Ó gãp vèn, mua cæ phÇn cña doanh nghiÖp vµ cña c¸c TCTD kh¸c. + NghiÖp vô kh¸c: lµ c¸c ho¹t ®éng kh¸c trªn thÞ trêng nh: kinh doanh ngo¹i tÖ, vµng b¹c, kim khÝ, ®¸ quÝ, thùc hiÖn c¸c dÞch vô t vÊn, c¸c dÞch vô liªn quan ®Õn ho¹t ®éng ng©n hµng nh dÞch vô b¶o qu¶n hiÖn vËt quÝ, giÊy tê cã gi¸ cho thuª kÐt .. 13 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 4.3. NghiÖp vô trung gian: NÒn kinh tÕ cµng ph¸t triÓn c¸c dÞch vô ng©n hµng theo ®ã còng ph¸t triÓn theo ®Ó ®¸p øng mäi nhu cÇu cña kh¸ch hµng. Nhê viÖc thùc hiÖn nghiÖp vô trung gian mang tÝnh dÞch vô ng©n hµng nhËn nh÷ng kho¶n thu nhËp díi d¹ng hoa hång. Lµ nghiÖp vô cã liªn quan ®Õn bªn nî, bªn cã hoÆc ngo¹i b¶ng cña ng©n hµng nh: nghiÖp vô chuyÓn tiÒn, b¶o qu¶n tµi s¶n, t vÊn nghiÖp vô uû th¸c ®¹i lý, do vËy ng©n hµng kh«ng ngõng t¹o ra sù phong phó cho c¸c ho¹t ®éng kinh doanh ®Ó lîi nhuËn thu vÒ lín nhÊt. Qua qu¸ tr×nh nghiªn cøu c¸c nghiÖp vô cña ng©n hµng th¬ng m¹i ta cã thÓ h×nh dung ®îc ho¹t ®éng c¬ b¶n cña ng©n hµng. §Ó thùc hiÖn tèt nghiÖp vô cho vay ®Ó cho vay c¸c NHTM ngµy nay kh«ng ngõng ®æi míi c¸c mÆt ho¹t ®éng: lý luËn vµ nghiÖp vô. V× môc ®Ých cuèi cïng lµ lîi nhuËn vµ hïng m¹nh cña c¸c ng©n hµng, c¸c nhµ qu¶n lý ®· t×m nh÷ng biÖn ph¸p hiÖu qu¶ nhÊt nh»m thu hót nguån vèn vµo vµ lÊy ®ã lµm c¬ së vËt chÊt ®Ó tiÕn hµnh c¸c nghiÖp vô ®Çu ra thÝch hîp. II. Mét sè vÊn ®Ò lý luËn vÒ më vµ sö dông tµi kho¶n cña kh¸ch hµng t¹i ng©n hµng 1. ý nghÜa cña viÖc më vµ sö dông tµi kho¶n t¹i ng©n hµng 1.1. ý nghÜa ®èi víi qu¶n lý vÜ m« nÒn kinh tÕ Sù ph¸t triÓn vµ më réng tµi kho¶n t¹i ng©n hµng lµ c¬ së gióp cho sù ph¸t triÓn cña c¸c h×nh thøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt. NÕu mäi viÖc thanh to¸n chi tr¶ ®Òu thùc hiÖn th«ng qua Ng©n hµng sÏ gióp cho NHTW qu¶n lý, ®iÒu tiÕt khèi lîng tiÒn cung øng mét c¸ch dÔ dµng h¬n. H¬n n÷a, cßn ®¶m b¶o cho viÖc chi tr¶ gi÷a c¸c chñ thÓ trong nÒn kinh tÕ ®îc thùc hiÖn mét c¸ch an toµn, chÝnh x¸c, nhanh chãng víi chi phÝ thÊp nhÊt gãp phÇn lµm t¨ng tèc ®é chu chuyÓn vèn t¹o ®µ cho sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ. 1.2. §èi víi ng©n hµng. NÕu cã kh¸ch hµng më vµ sö dông tµi kho¶n tiÒn göi t¹i ng©n hµng sÏ gióp cho nguån vèn huy ®éng cña ng©n hµng ®îc t¨ng trëng mµ trong ®ã chi phÝ vèn 14 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 huy ®éng thÊp h¬n so víi viÖc huy ®éng tõ nguån kh¸c t¹o ®iÒu kiÖn cho ng©n hµng më réng qui m« ho¹t ®éng kinh doanh vµ më réng viÖc cung øng dÞch vô ng©n hµng th«ng qua tµi kho¶n tiÒn göi, viÖc nµy lµm t¨ng uy thÕ cña ng©n hµng trªn thÞ trêng. H¬n n÷a ®èi víi ng©n hµng tµi kho¶n lµ mét c«ng cô kú diÖu thùc hiÖn c¬ chÕ t¹o tiÒn, lµm t¨ng søc m¹nh ng©n hµng lªn gÊp nhiÒu lÇn. ChÝnh tµi kho¶n ng©n hµng míi t¹o cho ®ång tiÒn ghi sæ cã kh¶ n¨ng t¬ng øng víi giÊy b¹c ng©n hµng, nã cho phÐp lu th«ng ®ång tiÒn ghi sæ cã nghÜa lµ sè d trªn tµi kho¶n tiÒn göi cña kh¸ch hµng. Tµi kho¶n tiÒn göi cña kh¸ch hµng t¹i ng©n hµng lµ c¬ së cho sù ph¸t hµnh sÐc hay thanh to¸n qua chuyÓn kho¶n. 1.3. §èi víi kh¸ch hµng Sau khi më tµi kho¶n tiÒn göi t¹i ng©n hµng kh¸ch hµng ®îc hëng nhiÒu dÞch vô tiÖn Ých mµ ng©n hµng cung øng th«ng qua tµi kho¶n ng©n hµng, vÝ dô kh¸ch hµng ®îc sö dông c¸c h×nh thøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt (®èi víi tµi kho¶n tiÒn göi thanh to¸n ). §¶m b¶o viÖc thanh to¸n ®îc tiÕn hµnh nhanh chãng, chÝnh x¸c an toµn mµ b¶n th©n kh¸ch hµng tù lµm sÏ rÊt tèn kÐm vµ khã kh¨n. NÕu kh¸ch hµng më tµi kho¶n tiÒn göi th× hä sÏ ®îc ®¶m b¶o vÒ sù an toµn vèn vµ ®îc hëng l·i tõ sè tiÒn ®ã tuú thuéc vµo tõng lo¹i h×nh tµi kho¶n (tµi kho¶n tiÕt kiÖm, tµi kho¶n tiÒn göi cã kú h¹n, tµi kho¶n tiÒn göi kh«ng kú h¹n) trong khi lµm viÖc ®Ó tiÒn ë nhµ cã kh¶ n¨ng an toµn thÊp l¹i kh«ng sinh lêi. 2. C¸c lo¹i tµi kho¶n kh¸ch hµng 2.1.Tµi kho¶n tiÒn göi kh«ng kú h¹n: lµ kho¶n tiÒn mµ ngêi göi cã thÓ rót ra sö dông bÊt cø lóc nµo vµ Ng©n hµng ph¶i tháa m·n yªu cÇu ®ã cña kh¸ch hµng. TiÒn göi kh«ng kú h¹n cã l·i suÊt thÊp hoÆc kh«ng ®îc tr¶ l·i bao gåm 2 lo¹i sau: + TiÒn göi thanh to¸n: §ã lµ c¸c kho¶n tiÒn göi kh«ng kú h¹n tríc hÕt ®îc sö dông ®Ó tiÕn hµnh thanh to¸n, chi tr¶ cho c¸c ho¹t ®éng hµng hãa dÞch vô vµ c¸c kho¶n chi phÝ kh¸c ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh kinh doanh mét c¸ch thêng xuyªn, an toµn, thuËn tiÖn. TiÒn göi thanh to¸n thêng ®îc b¶o qu¶n t¹i Ng©n hµng trªn hai lo¹i tµi kho¶n: tµi kho¶n tiÒn göi thanh to¸n vµ tµi kho¶n v·ng lai. §èi víi tµi kho¶n tiÒn göi thanh to¸n, viÖc rót tiÒn hoÆc chi tr¶ cho bªn thø ba thêng ®îc thùc hiÖn b»ng sÐc hoÆc chuyÓn kho¶n. Kh¸ch hµng më tµi kho¶n nµy nh»m môc 15 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 ®Ých “®¶m b¶o thÕ n¨ng” vµ sö dông dÔ dµng thuËn tiÖn ®ång vèn khi cÇn. Tµi kho¶n v·ng lai lµ tµi kho¶n cã lóc d nî , cã lóc d cã. Víi tµi kho¶n nµy, kh¸ch hµng cßn cã thÓ ®îc Ng©n hµng ®¸p øng nhu cÇu tÝn dông trong mét kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh. §øng trªn gãc ®é ng©n hµng, tiÒn göi kh«ng kú h¹n lµ kho¶n nî mµ ng©n hµng lu«n ph¶i chñ ®éng tr¶ cho kh¸ch hµng vµo bÊt cø lóc nµo. Tuy nhiªn, trong mçi ng©n hµng do cã sù kh«ng khíp nhÞp gi÷a xuÊt vµ nhËp trªn mçi tµi kho¶n thanh to¸n cña doanh nghiÖp hay gi÷a c¸c tµi kho¶n cña c¸c doanh nghiÖp lµm cho nhËp lín h¬n xuÊt, t¹o nªn tån kho¶n mµ Ng©n hµng ®îc phÐp sö dông mét phÇn lµm vèn kinh doanh. + Tµi kho¶n kh«ng kú h¹n thuÇn tuý: lµ kho¶n tiÒn ®îc ký göi víi môc ®Ých an toµn tµi s¶n, kh«ng mang tÝnh chÊt phôc vô thanh to¸n. Khi cÇn kh¸ch hµng cã thÓ ®Õn ng©n hµng rót ra ®Ó chi tiªu. Còng gièng nh trêng hîp trªn, Ng©n hµng ph¶i tháa m·n yªu cÇu cña kh¸ch hµng khi hä cã nhu cÇu rót tiÒn vµ chØ ®îc phÐp sö dông tån kh¶n ®· ®¶m b¶o kh¶ n¨ng thanh to¸n chi tr¶. 2.2.Tµi kho¶n tiÒn göi cã kú h¹n: §©y lµ lo¹i tiÒn göi cã sù tháa thuËn tríc gi÷a kh¸ch hµng vµ Ng©n hµng vÒ thêi gian rót tiÒn. §¹i bé phËn nguån tiÒn göi nµy cã nguån gèc tõ tÝch lòy vµ xÐt vÒ b¶n chÊt chóng ®îc ký th¸c víi môc ®Ých hëng l·i. C¸c NHTM nhËn hai lo¹i; lµ tiÒn göi cã kú h¹n vµ tiÒn göi b¸o rót (tøc khi muèn rót ra ph¶i b¸o tríc). VÒ c¬ b¶n, c¸c kho¶n tiÒn göi cã kú h¹n kh«ng ®îc sö dông ®Ó tiÕn hµnh thanh to¸n nh c¸c kho¶n chi tr¶ b»ng vèn trªn tµi kho¶n v·ng lai. Th«ng thêng, tiÒn göi cã kú h¹n lµ c¸c kho¶n tiÌn göi cã thêi h¹n dµi vµ cã l·i suÊt cao. TiÒn göi cã kú h¹n gi÷ vÞ trÝ trung gian gi÷a tiÒn göi thanh to¸n vµ tiÒn göi tiÕt kiÖm. §©y lµ nguån tiÒn t¬ng ®èi æn ®Þnh, Ng©n hµng cã thÓ sö dông phÇn lín tån kho¶n vµo kinh doanh. ChÝnh v× vËy, c¸c NHTM lu«n t×m c¸ch ®a d¹ng hãa lo¹i tiÒn nµy b»ng c¸ch ¸p dông nhiÒu kú h¹n kh¸c nhau víi møc l·i suÊt kh¸c nhau nh»m ®¸p øng nhu cÇu cña mäi kh¸ch hµng. 2.3.Tµi kho¶n tiÒn göi tiÕt kiÖm: VÒ b¶n chÊt tiÒn göi tiÕt kiÖm lµ phÇn thu nhËp cha sö dông cho tiªu dïng trong hiÖn t¹i cña c¸c c¸ nh©n, hé gia ®×nh ®îc göi vµo víi môc ®Ých ®Ó dµnh tiÒn mét c¸ch an toµn vµ ®îc hëng l·i. TiÒn göi tiÕt kiÖm lµ mét d¹ng ®Æc biÖt ®Ó tÝch lòy tiÒn tÖ trong lÜnh vùc tiªu dïng c¸ nh©n . 16 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 NhiÒu níc ng©n hµng cho phÐp kh¸ch hµng sö dông tµi kho¶n nµy ®Ó thanh to¸n víi c¸c thÓ thøc thanh to¸n th«ng dông nh sÐc thanh to¸n, ng©n phiÕu thanh to¸n, thÎ thanh to¸n nªn ®îc coi lµ tµi kho¶n thanh to¸n hay tµi kho¶n tiÒn göi c¸c nh©n. C¸c NHTM ë níc ta huy ®éng tµi kho¶n tiÒn göi tiÕt kiÖm trong d©n chóng hiÖn nay vµo kho¶ng 50% tiÒn mÆt trong lu th«ng. Con sè nµy ë c¸c níc ph¸t triÓn th× ngîc l¹i, tøc lµ sè d tµi kho¶n tiÒn göi cña d©n c gÊp nhiÒu lÇn tiÒn mÆt trong lu th«ng. Nh vËy thãi quen thanh to¸n cña chóng ta hiÖn nay vÉn chñ yÕu lµ tiÒn mÆt. Trªn thùc tÕ, trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng tiÒn göi tiÕt kiÖm ph¸t triÓn díi hai lo¹i h×nh tiÕt kiÖm sau: -Tµi kho¶n tiÒn göi tiÕt kiÖm kh«ng kú h¹n: lµ kho¶n tiÒn göi cã thÓ rót ra bÊt cø lóc nµo song kh«ng ®îc sö dông c¸c c«ng cô thanh to¸n ®Ó chi tr¶ cho ngêi kh¸c. -Tµi kho¶n tiÒn göi tiÕt kiÖm cã kú h¹n: lµ kho¶n tiÒn cã sù tháa thuËn vÒ thêi h¹n göi vµ rót tiÒn, cã møc l·i suÊt cao h¬n so víi tiÒn göi kh«ng kú h¹n. 2.4. Tµi kho¶n v·ng lai (tµi kho¶n sÐc) Lµ lo¹i tµi kho¶n tiÒn göi kh«ng kú h¹n cña kh¸ch hµng vµ th«ng qua tµi kho¶n nµy ng©n hµng cung cÊp dÞch vô thanh to¸n thu hé chi hé cho kh¸ch hµng, dÞch vô rót tiÒn, chuyÓn hé tiÒn. ViÖc sö dông sÐc thanh to¸n rÊt tiÖn lîi víi nhiÒu thÓ lo¹i nh sÐc rót tiÒn mÆt, sÐc chuyÓn tiÒn cÇm tay, sÐc chuyÓn kho¶n, sÐc b¶o chi , sÐc du lÞch, ..nªn cã tªn gäi kh¸c lµ tµi kho¶n sÐc. Ngoµi ra chñ tµi kho¶n cßn cã thÓ sö dông tÊt c¶ c¸c thÓ thøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt theo qui ®Þnh cña ng©n hµng nhµ nuíc. Tµi kho¶n v·ng lai cã thÓ sö dông ®Ó vay t¹m thêi cña ng©n hµng khi cÇn thiÕt (lóc ®ã tµi kho¶n d nî ) ®îc gäi lµ thÊu chi. Nh vËy tµi kho¶n nµy cã thÓ d nî cã thÓ d cã. Nhê ®Æc ®iÓm nµy nªn tµi kho¶ v·ng lai rÊt th«ng dông víi c¸c níc ph¸t triÓn trªn thÕ giíi , c¸c doanh nghiÖp vµ c¸c c¸ nh©n sö dông rÊt tiÖn lîi, linh ho¹t phï hîi víi ®iÒu kiÖn kinh tÕ thÞ trêng . Tµi kho¶n nµy ë níc ta hiÖn nay kh«ng ¸p dông do nhiÒu nguyªn nh©n, víi tµi kho¶n thÊu chi ph¶i ®îc tho¶ thuËn vµ chÊp nhËn cña nh©n hµng ®a vµo kÕ hoach nguån vèn cho thÊu chi theo h¹n 17 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 møc. Th«ng thêng kh«ng ph¶i mäi kh¸ch hµng ®Òu ®îc phÐp thÊu chi, ®èi víi kh¸ch hµng kh«ng ®îc phÐp thÊu chi mµ ph¸t hµnh sÐc qu¸ sè d hoÆc kh¸ch hµng ®îc phÐp thÊu chi mµ ph¸t hµnh qu¸ h¹n møc sÏ ¶nh hëng lín ®Õn ho¹t ®éng cña ng©n hµng th× cÇn cã chÕ ®é tµi ph¹t, thu håi quyÒn thÊu chi hoÆc ®ãng tµi kho¶n nÕn cÇn thiÕt. Theo dâi t×nh h×nh thu chi trªn tµi kho¶n v·ng lai ®îc ghi trªn b¶ng kª cung cÊp cho kh¸ch hµng c¸ nh©n hµng th¸ng, cho doanh nghiÖp hµng tuÇn, hµng ngµy nÕu giao dÞch nhiÒu dÔ ®èi chiÕu kiÓm tra. Khèi lîng dÞch vô ®èi víi tµi kho¶n v·ng lai nhiÒu phøc t¹p, vÊt v¶ nªn cã møc thu phÝ ®Þnh kú, tõng lÇn. Còng cã níc miÔn phÝ kh«ng tr¶ l·i hoÆc miÔn phÝ cã tr¶ l·i nh»m môc ®Ých thu hót kh¸ch hµng vµo göi tiÒn. Nh vËy viÖc më vµ sö dông tµi kháan nµy lai mang nhiÒu thuËn tiÖn cho kh¸ch hµng nhng ViÖt nam l¹i cha ¸p dông. §©y lµ vÊn ®Ò ®¸ng c¸c nhµ NHTM ViÖt Nam lu t©m xem xÐt, nghiªn cøu sím ®a lo¹i tµi kho¶n nµy vµo øng dông t¹i ng©n hµng m×nh. 2.5.Tµi kho¶n tiÒn vay Tµi kho¶n tiÒn vay lµ tµi kho¶n ph¶n ¸nh toµn bé sè tµi s¶n cña ng©n hµng cho c¸c tæ chøc kinh tÕ, c¸ nh©n vay. Sè tµi s¶n nµy chiÕm tû träng cao trong tæng tµi s¶n cã cña ng©n hµng nªn bé phËn tµi kho¶n nµy cã vÞ trÝ quan träng trong b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n cña ng©n hµng.  Sè tiÒn vay trªn tµi kho¶n lµ mét sè tiÒn mµ ng©n hµng cho kh¸ch hµng vay ®Ó hä thanh to¸n l¹i b»ng c¸ch tr¶ dÇn, cã thÓ hµng th¸ng hµng nöa n¨m hoÆc chØ mét lÇn quyÕt to¸n, ®iÒu nµy ®îc ghi râ trong th«ng b¸o tÝn dông mµ ng©n hµng göi cho kh¸ch hµng.  Ngêi ®i vay ph¶i lµ ngêi cã tµi kho¶n t¹i ng©n hµng, nÕu nh vËy míi cã thÓ qu¶n lý ®îc viÖc thanh to¸n nî vµ ®iÒu hµnh ®îc viÖc t¸i xÐt cho vay.  Tµi kho¶n tiÒn vay cã 3 lo¹i chÝnh: Ng¾n h¹n , trung h¹n vµ dµi h¹n : 18 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 +Cho vay ng¾n h¹n thêng chØ kÐo dµi tèi ®a lµ mét th¸ng vµ cã xu híng dµnh cho kh¸ch hµng lµ ngêi tiªu dïng. Tãm l¹i, lîng tiÒn cho vay sÏ ®îc tÝnh sao cho thu nhËp c¸ nh©n hµng n¨m cña ngêi vay tiÒn cã ®ñ kh¶ n¨ng thanh to¸n nî. + Cho vay trung h¹n thêng cã qui m« h¬n, nh»m phôc vô cho c¸c môc ®Ých c«ng nghiÖp ®¬n cö nh t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c nhµ doanh nghiÖp mua m¸y mãc, nhµ xëng. Theo ®ã ng©n hµng thêng yªu cÇu kh¸ch hµng ®¶m b¶o thanh to¸n b»ng c¸ch thÕ chÊp tµi s¶n. + Cho vay dµi h¹n: theo nghiÖp vô ng©n hµng, hÇu hÕt c¸c kho¶n tiÒn øng tríc dµi h¹n trªn 3 n¨m sÏ ®îc ®¶m b¶o thanh to¸n, vµ ®îc trï tÝnh theo c¸c nguån thu æn ®Þnh thêng xuyªn ®îc göi vµo tµi kho¶n cña kh¸ch hµng. 3.C¸c vÊn ®Ò chung vÒ thñ tôc më vµ sö dông tµi kho¶n tiÒn göi cña kh¸ch hµng t¹i ng©n hµng. 3.1.Thñ tôc më vµ sö dông tµi kho¶n tiÒn göi. C¨n cø vµo quyÕt ®Þnh sè 22/Q§/NH1 cña Thèng ®èc ng©n hµng nhµ níc ngµy 21/02/1994 qui ®Þnh vÒ më sö dông tµi kho¶n tiÒn göi t¹i ng©n hµng nh sau: §Ó më tµi kho¶n tiÒn göi c¸c doanh nghiÖp, c¬ quan, tæ chøc ®oµn thÓ, ®¬n vÞ vò trang, c«ng nh©n ViÖt nam vµ ngêi níc ngoµi ho¹t ®éng trªn l·nh thæ ViÖt Nam (gäi t¾t lµ kh¸ch hµng) göi cho ng©n hµng n¬i më tµi kho¶n nh÷ng giÊy tê sau: *§èi víi kh¸ch hµng lµ doanh nghiÖp c¬ quan, tæ chøc ®oµn thÓ, ®¬n vÞ vò trang cã: _GiÊy ®¨ng ký më tµi kho¶n do chñ tµi kho¶n (chñ tµi kho¶n lµ chñ gi¸m ®èc, Gi¸m ®èc, chñ doanh nghiÖp, thñ trëng ®¬n vÞ) ký tªn vµ ®ãng dÊu trong ®ã ghi râ : +Tªn ®¬n vÞ (doanh nghiÖp, c¬ quan, tæ chøc, ®oµn thÓ, ®¬n vÞ vò trang) +Hä tªn chñ tµi kho¶n 19