Tài liệu Cơ chế quản lý vốn tập trung tại ngân hàng tmcp xuất nhập khẩu việt nam luận văn thạc sĩ.pdf

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH PHẠM HOÀNG THY CƠ CHẾ QUẢN LÝ VỐN TẬP TRUNG TẠI NGÂN HÀNG TMCP XUẤT NHẬP KHẨU VIỆT NAM LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH – NĂM 2013 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH PHẠM HOÀNG THY CƠ CHẾ QUẢN LÝ VỐN TẬP TRUNG TẠI NGÂN HÀNG TMCP XUẤT NHẬP KHẨU VIỆT NAM Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng Mã số : 60340201 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC PGS.TS PHẠM VĂN NĂNG THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH – NĂM 2013 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn là công trình nghiên cứu của bản thân. Các số liệu trong luận văn được tác giả thu nhập từ các báo cáo của Ngân hàng Thương mại cổ phần Xuất Nhập Khẩu Việt Nam, Ngân hàng Nhà nước và các nguồn khác. Các số liệu và thông tin trong luận văn đều có nguồn gốc rõ ràng, trung thực và được phép công bố. TP. Hồ Chí Minh, ngày 20 tháng 10 năm 2013 Phạm Hoàng Thy MỤC LỤC TRANG PHỤ BÌA LỜI CAM ĐOAN MỤC LỤC DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT DANH MỤC CÁC BẢNG DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ, ĐỒ THỊ MỞ ĐẦU ............................................................................................................................ 1 CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ QUẢN TRỊ TÀI SẢN CÓ, TÀI SẢN NỢ VÀ CƠ CHẾ QUẢN LÝ VỐN TẬP TRUNG (FTP) TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI.................................................................................................................. 4 1.1 Quản trị Tài sản có .................................................................................................... 4 1.1.1 Khái niệm Tài sản có ....................................................................................... 4 1.1.2 Mục tiêu và phương pháp Quản trị Tài sản có ................................................ 4 1.1.2.1 Mục tiêu .................................................................................................... 4 1.1.2.2 Phương pháp quản trị ................................................................................ 4 1.2 Quản trị Tài sản nợ.................................................................................................... 6 1.2.1 Khái niệm Tài sản nợ ....................................................................................... 6 1.2.2 Mục tiêu và phương pháp quản trị Tài sản nợ ................................................. 6 1.2.2.1 Mục tiêu ..................................................................................................... 6 1.2.2.2 Phương pháp quản trị Tài sản nợ ............................................................... 7 1.3 Cơ chế Quản lý vốn tập trung ................................................................................... 9 1.3.1 Khái niệm chung .............................................................................................. 9 1.3.2 Mục đích thực hiện ........................................................................................ 11 1.3.3 Sự cần thiết áp dụng cơ chế FTP ................................................................... 11 1.3.4 Các phương thức phổ biến của cơ chế FTP ................................................... 13 1.3.5 Các nguyên tắc cơ bản của cơ chế FTP ......................................................... 13 1.3.6 Nguyên tắc xây dựng giá chuyển vốn............................................................. 15 1.3.7 Các ưu điểm và nhược điểm của cơ chế FTP ................................................. 19 1.3.7.1 Ưu điểm .................................................................................................. 19 1.3.7.2 Nhược điểm............................................................................................. 20 1.3.8 Bài học kinh nghiệm về việc triển khai Cơ chế quản lý vốn tập trung tại các ngân hàng khác ...................................................................................................... 20 KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 ................................................................................................ 23 CHƯƠNG 2: TÌNH HÌNH THỰC HIỆN CƠ CHẾ QUẢN LÝ VỐN TẬP TRUNG TẠI NGÂN HÀNG TMCP XUẤT NHẬP KHẨU VIỆT NAM .................. 24 2.1 Ủy ban quản lý Tài sản có – Tài sản nợ.................................................................. 24 2.1.1 Cơ cấu tổ chức ................................................................................................. 24 2.1.2 Thường trực Ủy Ban ALCO ............................................................................ 25 2.1.3 Chức năng, nhiệm vụ của Ủy ban ALCO ....................................................... 25 2.2 Tình hình thực hiện cơ chế Quản lý vốn tập trung tại Ngân hàng TMCP Xuất Nhập Khẩu Việt Nam. .............................................................................................. 26 2.2.1 Nội dung cơ bản của Cơ chế Quản lý vốn cũ (Netting) .................................. 26 2.2.1.1 Ưu điểm.................................................................................................... 27 2.2.1.2 Khuyết điểm ............................................................................................. 28 2.2.2 Nội dung cơ bản của Cơ chế quản lý vốn hiện nay (Cơ chế quản lý vốn tập trung) ........................................................................................................................... 29 2.2.2.1 Mô hình tổ chức hiện tại .......................................................................... 29 2.2.2.2 Chủ trương, chính sách ban đầu của Eximbank đối với cơ chế FTP ......................................................................................................................... 29 2.2.2.3 Các nguyên tắc cơ bản của cơ chế ........................................................... 30 2.2.2.4 Các tình huống nghiệp vụ phát sinh và hướng xử lý theo Cơ chế quản lý vốn tập trung (FTP) .............................................................................................. 31 2.2.2.5 Bảng giá chuyển vốn FTP cho các sản phẩm huy động và cho vay ........ 36 2.2.2.6 Hệ thống báo cáo...................................................................................... 36 2.2.3 So sánh cơ chế FTP và cơ chế Netting ............................................................ 37 2.2.3.1 Lý thuyết .................................................................................................. 37 2.2.3.2 Một số ví dụ mô phỏng ............................................................................ 42 2.2.3.3 Khảo sát thực tế........................................................................................ 46 2.3 Đánh giá chung về kết quả thực hiện Cơ chế Quản lý vốn tập trung tại Ngân hàng TMCP Xuất Nhập Khẩu Việt Nam................................................................. 53 2.3.1 Kết quả đạt được.............................................................................................. 53 2.3.1.1 Thống nhất chiến lược kinh doanh theo định hướng của Hội sở trên toàn hệ thống .............................................................................................................. 54 2.3.1.2 Tập trung kiểm soát rủi ro lãi suất tại Hội sở .......................................... 56 2.3.1.3 Tập trung thanh khoản về Hội sở ............................................................. 57 2.3.1.4 Tạo điều kiện thuận lợi trong quản lý kinh doanh, đánh giá chất lượng hoạt động................................................................................................................. 57 2.3.1.5 Vừa quản lý hiệu quả vốn toàn hệ thống, vừa đảm báo chi nhánh luôn có lãi ......................................................................................................................... 58 2.3.2 Một số hạn chế còn tồn tại............................................................................... 59 2.3.2.1 Cơ chế quản lý vốn tại Hội sở thiếu sự độc lập, khách quan và tập trung ......................................................................................................................... 59 2.3.2.2 Phạm vi áp dụng của cơ chế..................................................................... 60 2.3.2.3 Chủ trương của Eximbank ....................................................................... 61 2.3.2.4 Chưa có cơ chế giám sát chặt chẽ ............................................................ 61 2.3.2.5 Hệ thống công nghệ thông tin chưa được xây dụng hoàn thiện .............. 61 KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 ................................................................................................ 63 CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CƠ CHẾ QUẢN LÝ VỐN TẬP TRUNG TẠI NGÂN HÀNG TMCP XUẤT NHẬP KHẨU VIỆT NAM .................. 64 3.1 Định hướng phát triển của Ngân hàng TMCP Xuất nhập khẩu Việt Nam ............. 64 3.1.1 Định hướng chung ........................................................................................... 64 3.1.2 Định hướng Cơ chế quản lý vốn tập trung tại Eximbank................................ 65 3.2 Giải pháp hoàn thiện Cơ chế Quản lý vốn tập trung tại Ngân hàng TMCP Xuất Nhập Khẩu Việt Nam ............................................................................................... 66 3.2.1 Giải pháp đối với Hội sở chính ....................................................................... 66 3.2.1.1 Thay đổi mô hình tổ chức ........................................................................ 66 3.2.1.2 Điều chỉnh trong việc xử lý các trường hợp đặc biệt ............................... 69 3.2.1.3 Xây dựng hệ thống dữ liệu chuẩn và đầu tư hệ thống FTP riêng ............ 71 3.2.1.4 Tăng cường công tác tuyên truyền, tập huấn ........................................... 75 3.2.2 Giải pháp đối với Chi nhánh ........................................................................... 76 3.2.2.1 Tổ chức tập huấn nghiệp vụ chuyên môn ................................................ 76 3.2.2.2 Tổ chức triển khai hoạt động kinh doanh tại chi nhánh theo các chỉ tiêu được giao .............................................................................................................. 76 3.2.2.3 Tích cực phản hồi với Hội sở chính ......................................................... 76 3.2.2.4 Phân bổ hợp lý nguồn lực ở các mảng kinh doanh tại chi nhánh ............ 77 KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 ................................................................................................ 78 KẾT LUẬN ...................................................................................................................... 79 TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT ALCO (Asset and Liability Management Committee): Ủy ban Quản lý Tài sản Có – Tài sản Nợ CKH Có kỳ hạn Eximbank / EIB Ngân hàng Thương mại cổ phần Xuất Nhập Khẩu Việt Nam FTP (Fund Tranfer Pricing) Hệ thống định giá điều chuyển vốn nội bộ GĐ Giám đốc KHCN Khách hàng cá nhân KHDN Khách hảng doanh nghiệp KKH Không kỳ hạn LSBQ Lãi suất bình quân LSĐCV Lãi suất điều chuyển vốn LN Lợi nhuận NHNN Ngân hàng Nhà nước NHTM Ngân hàng Thương mại O/N (overnight) qua đêm TMCP Thương mại cổ phần TSC Tài sản có TSN Tài sản nợ DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1: Tác động của cơ cấu vốn huy động đến lợi nhuận trong cơ chế FTP .......... 45 Bảng 2.2: Tác động của cơ cấu vốn huy động đến lợi nhuận trong cơ chế Netting ..... 46 Bảng 2.3: Số dư bình quân các khoản mục trên Bảng Nguồn vốn – Sử dụng vốn tại 5 chi nhánh ............................................................................................................... 46 Bảng 2.4: Giá mua – bán vốn khoản mục huy động – cho vay theo cơ chế FTP ......... 48 Bảng 2.5: Mức lãi suất Hội sở nhận và cho vay VND theo cơ chế Netting ................. 48 Bảng 2.6: Cơ cấu huy động và cho vay bình quân trong tháng 3 ................................. 48 Bảng 2.7: Thu nhập ròng từ lãi của các chi nhánh theo 2 cơ chế ................................. 49 Bảng 2.8: Sự thay đổi trong lợi nhuận khi điều chỉnh lãi suất nội bộ giảm trong cơ chế Netting .................................................................................................................... 49 Bảng 2.9: Sự thay đổi trong lợi nhuận khi điều chỉnh lãi suất nội bộ tăng trong cơ chế Netting .................................................................................................................... 50 Bảng 2.10: Biểu lãi suất huy động vốn công bố vào tháng 3/2013 của Eximbank ...... 51 Bảng 2.11: So sánh margin huy động của Hội sở ở 2 cơ chế ....................................... 51 Bảng 2.12: Cơ cấu huy động vốn của các chi nhánh .................................................... 62 Bảng 2.13: Lợi nhuận từ huy động và bán vốn cho Hội sở .......................................... 62 DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ, ĐỒ THỊ Hình 1.1: Mô tả cơ chế quản lý vốn tập trung FTP....................................................... 10 Hình 1.2: Mô tả cấu thành của mức margin trong đường giá chuyển vốn FTP (cùng kỳ hạn)................................................................................................................. 17 Hình 1.3: Mô tả cấu thành của mức margin trong đường giá chuyển vốn FTP............ 18 Hình 2.1: Sơ đồ tổ chức Ủy ban ALCO ........................................................................ 24 Hình 2.2: Cơ chế quản lý vốn Netting .......................................................................... 27 Hình 2.3: Sự thay đổi trong margin huy động từ 01/01/2012 đến 31/03/2013 ............. 54 Hình 2.4: Cơ cấu kỳ hạn huy động tại Eximbank từ năm 2009 đến quý 1/201 ............ 55 Hình 2.5: Cơ cấu khách hàng tiền gửi tại Eximbank từ năm 2009 đến 2012 ............... 56 Hình 2.6: So sánh chỉ tiêu tiền gửi khách hàng và dư nợ cho vay qua các thời kỳ ...... 58 Hình 2.7: Tổng huy động và cho vay tại chi nhánh Hà Nội từ năm 2011 đến quý 1/2013 ............................................................................................................................ 58 Hình 3.1 Mô hình hoạt động theo phương án 1 ........................................................... 67 Hình 3.2 Mô hình hoạt động theo phương án 2 ........................................................... 68 Hình 3.3 Bảng giá mua/bán vốn mẫu ........................................................................... 72 Hình 3.4 Các tiêu chí lựa chọn xem bảng giá theo yêu cầu người sử dụng ................. 72 Hình 3.5 Hệ thống các thông tin chung cần theo dõi ................................................... 73 Hình 3.6 Hệ thống các thông tin FTP cần theo dõi ...................................................... 74 Hình 3.7 Thông tin dự tính ............................................................................................ 75 1 MỞ ĐẦU 1. Lý do nghiên cứu Ngân hàng được coi là huyết mạch của nền kinh tế, hoạt động của ngân hàng bao trùm lên tất cả các hoạt động kinh tế xã hội, đây là hoạt động trung gian gắn liền với sự vận động của toàn bộ nền kinh tế. Mặc dù không trực tiếp tạo ra của cải vật chất cho nền kinh tế, song với đặc điểm hoạt động riêng của mình, ngành ngân hàng giữ một vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy sự phát triển của nền kinh tế. Việc xây dựng và quản lý một hệ thống ngân hàng bền vững, phát triển lành mạnh luôn là một trong những quan tâm hàng đầu của Chính phủ, nhất là trong những giai đoạn kinh tế khó khăn như hiện nay, tái cơ cấu ngành ngân hàng chính là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của tái cơ cấu kinh tế. Trong những năm trở lại đây, cùng với quá trình hội nhập và đổi mới, hệ thống ngân hàng thương mại nước ta đã có những biến đổi quan trọng. Sự xuất hiện, phát triển của các ngân hàng 100% vốn nước ngoài cùng những nới lỏng trong chính sách đã đẩy cuộc cạnh tranh ngày càng trở nên gay gắt, đòi hỏi các ngân hàng trong nước phải liên tục thay đổi, điều chỉnh, tái cơ cấu để tồn tại và phát triển. Không nằm ngoài xu hướng đó, từ năm 2012 đến nay, Ngân hàng TMCP Xuất Nhập Khẩu Việt Nam (Eximbank) đã từng bước thực hiện các kế hoạch thay đổi từ chiến lược quản lý đến định hướng kinh doanh để giữ vững vị thế và phát triển thương hiệu. Một trong những thay đổi lớn nhất trong chiến lược quản lý chính là việc chuyển đổi trong cơ chế quản lý vốn từ cơ chế cấn trừ (Netting) sang cơ chế quản lý vốn tập trung (FTP) giúp xác định cụ thể hiệu quả hoạt động của từng bộ phận trong ngân hàng. Mặc dù không phải là ngân hàng đầu tiên áp dụng cơ chế này tại Việt Nam, tuy nhiên do sự khác nhau trong chủ trương và định hướng kinh doanh, nên sau một năm chính thức triển khai trên toàn hệ thống, đã bộc lộ một số hạn chế bên cạnh các kết quả khả quan. Chính vì thế, tôi quyết định chọn mô hình ứng dụng Cơ chế quản lý vốn tập trung tại Eximbank làm đề tài nghiên cứu. 2 2. Mục đích nghiên cứu Đề xuất những giải pháp hợp lý nhằm hoàn thiện cơ chế quản lý vốn tập trung đang áp dụng tại Eximbank trên cơ sở nghiên cứu lý thuyết và ứng dụng thực tiễn, thực hiện so sánh các ưu, nhược điểm, hiệu quả đạt được giữa cơ chế quản lý vốn cũ (Netting) và mới (FTP). 3. Tình hình nghiên cứu của các đề tài trước đây Đề tài “Cơ chế quản lý vốn tập trung tại Ngân hàng TMCP Xuất Nhập Khẩu Việt Nam” của tác giả Đoàn Thanh Huệ, năm 2010: tác giả tập trung vào việc phân tích chiến lược và kỹ thuật phòng chống rủi ro lãi suất, rủi ro kỳ hạn; những bất cập của cơ chế quản lý vốn hiện tại (Netting) để nhấn mạnh tầm quan trọng của việc thay đổi trong cơ chế quản lý, đồng thời xây dựng mô hình cơ chế mẫu dựa trên nghiên cứu mô hình đang được áp dụng tại Ngân hàng Thương mại Phát triển Việt Nam (BIDV) Đề tài “Hoàn thiện cơ chế quản lý vốn tập trung tại Ngân hàng TMCP Xuất Nhập Khẩu Việt Nam” của tác giả Hồ Thị Thúy Hằng, năm 2013: tác giả tập trung nghiên cứu về cơ chế quản lý vốn tập trung trên cơ sở lý thuyết và ứng dụng thực hiện, đồng thời thực hiện mô hình khảo sát để đánh giá mức độ thành công của việc chuyển đổi, từ đó đưa ra các giải pháp nhằm hoàn thiện cơ chế. 4. Phương pháp nghiên cứu Phương pháp mô tả: So sánh một số đặc điểm chính giữa 2 cơ chế điều chuyển vốn cũ và mới. Trình bày tình hình thực hiện Cơ chế quản lý vốn tập trung tại Ngân hàng TMCP Xuất Nhập Khẩu Việt Nam. Trên cơ sở đó, đánh giá những kết quả đạt được và hạn chế còn tồn tại. Phương pháp thống kê: Sử dụng các phương pháp toán học xác định cách tính toán thu nhập, chi phí và các tiêu chí khác khi áp dụng mô hình Cơ chế Quản lý vốn tập trung. 3 5. Kết cấu đề tài Chương 1: Tổng quan về Quản trị Tài sản có – Tài sản nợ và Cơ chế quản lý vốn tập trung (FTP) tại Ngân hàng Thương mại. Chương 2: Tình hình thực hiện Cơ chế quản lý vốn tập trung tại Ngân hàng TMCP Xuất Nhập Khẩu Việt Nam. Chương 3: Giải pháp hoàn thiện Cơ chế quản lý vốn tập trung tại Ngân hàng TMCP Xuất Nhập Khẩu Việt Nam. 4 CHƯƠNG 1 TỔNG QUAN VỀ QUẢN TRỊ TÀI SẢN CÓ, TÀI SẢN NỢ VÀ CƠ CHẾ QUẢN LÝ VỐN TẬP TRUNG (FTP) TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 1.1 Quản trị Tài sản có 1.1.1 Khái niệm tài sản có Là Tài sản được hình thành từ các nguồn vốn của ngân hàng, là kết quả của việc sử dụng vốn trong quá trình hoạt động của ngân hàng. 1.1.2 Mục tiêu và phương pháp quản trị Tài sản có 1.1.2.1 Mục tiêu Quản trị Tài sản có là tạo lập và thực hiện các chiến lược củng cố Bảng cân đối kế toán nhằm đảm bảo các kế hoạch, mục tiêu đề ra, đảm bảo an toàn thanh khoản, bảo vệ các giá trị tài sản (các chứng khoán), ổn định các mức thu từ lãi, tăng mức chênh lệch giữa thu và chi từ lãi, tối đa hóa lợi nhuận. 1.1.2.2 Phương pháp quản trị  Phân chia tài sản có để quản lý: Căn cứ vào tính thanh khoản của tài sản, ta chia tài sản có theo thứ tự tính thanh khoản giảm dần như sau:  Dự trữ sơ cấp tồn tại dưới hình thức tiền mặt, tiền gửi tại các ngân hàng khác. Vì đây là loại tài sản không sinh lời hoặc sinh lời rất thấp nên các ngân hàng chỉ duy trì ở mức độ vừa đủ hoặc đủ để đáp ứng yêu cầu của NHNN.  Dự trữ thứ cấp tồn tại dưới hình thức các chứng khoán tính thanh khoản cao. Các chứng khoán này phải đáp ứng các điều kiện: an toàn (trái phiếu chính phủ), thời gian đáo hạn ngắn (dưới 1 năm) và dễ dàng chuyển đổi thành tiền mặt. 5  Tín dụng: đây là hoạt động đem lại nguồn thu chủ yếu cho các ngân hàng thương mại nhưng là loại thu nhập có rủi ro. Vì thế hoạt động tín dụng luôn được kiểm soát chặt chẽ.  Đầu tư: tùy thuộc vào mục đích đầu tư là vì thanh khoản hay vì lợi nhuận mà các ngân hàng thương mại có chiến lược đầu tư cụ thể.  Tài sản có khác. Căn cứ vào đặc điểm và tính chất của nguồn hình thành tài sản có, ta chia tài sản có thành 3 nguồn sau:  Tiền gửi không kỳ hạn: đây là loại tiền gửi không ổn định nhưng chi phí huy động thấp nên hầu như toàn bộ được sử dụng cho dự trữ sơ cấp và một phần để cho vay ngắn hạn.  Tiền gửi có kỳ hạn: đây là loại tiền gửi có tính ổn định cao nhưng chi phí huy động cũng cao nên phần dự trữ cho nguồn huy động này không lớn và hầu hết được sử dụng để cho vay trung và dài hạn.  Vốn điều lệ và các quỹ: đây là nguồn vốn chủ sở hữu của ngân hàng nên tính ổn định rất cao, nguồn vốn này được sử dụng để mua sắm tài sản cố định, thiết bị, công cụ dụng cụ phục vụ cho hoạt động kinh doanh, đầu tư…nhu cầu dự trữ cho nguồn này là không cần thiết. Thiết lập các trung tâm:  Từ việc phân chia tài sản có căn cứ vào nguồn hình thành, ta thiết lập các trung tâm tương ứng với từng nguồn. Các trung tâm này được coi là ngân hàng nhỏ trong ngân hàng lớn và có trách nhiệm phân chia nguồn vốn của trung tâm mình để hình thành nên những khoản mục tài sản có thích hợp.  Quản trị dự trữ: Mục đích dự trữ: dự trữ là một bộ phận tài sản của Ngân hàng được duy trì song song với tài sản sinh lời nhằm đảm bảo khả năng thanh toán toàn bộ các khoản nợ phát sinh, toàn bộ các khoản chi trả, chi tiêu và cho vay thường xuyên của ngân hàng. 6 Đây là hoạt động quản trị rất quan trọng. Dự trữ quá nhiều sẽ giảm tính hiệu quả kinh doanh, dự trữ quá ít không đảm bảo khả năng chi trả của ngân hàng, làm ảnh hưởng đến uy tín của ngân hàng.  Xây dựng chính sách tín dụng hiệu quả: Như đã trình bày ở phần trên, thu nhập từ hoạt động tín dụng là thu nhập chủ yếu của các ngân hàng thương mại nhưng là loại thu nhập có rủi ro. Ngoài ra, để đóng vai trò là huyết mạch của nền kinh tế, thực hiện tài trợ các hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp mà vẫn đảm bảo giảm thiểu rủi ro ở mức thấp nhất, các ngân hàng thương mại cần phải thiết lập một chính sách tín dụng hiệu quả trên cơ sở tuân thủ các qui định pháp luật. Chính sách tín dụng hiệu quả bao gồm việc xây dựng chính sách lãi suất thích hợp, thủ tục vay nợ khoa học, quản lý rủi ro tín dụng, tiêu chuẩn xếp loại khách hàng…kể cả phương pháp quản lý và xử lý các khoản vay có vấn đề..  Xây dựng chính sách đầu tư hiệu quả: Chính sách đầu tư hiệu quả bao gồm việc xây dựng danh mục đầu tư sao cho đa dạng hóa được các rủi ro và thu được lợi nhuận tốt nhất. Chính sách đầu tư sẽ được điều hành bởi một thành viên trong Ban điều hành, nhiệm vụ của người điều hành là vận dụng các chính sách đầu tư đã vạch ra để áp dụng cho phù hợp với những điều kiện tại ngân hàng. 1.2 Quản trị Tài sản nợ 1.2.1 Khái niệm Tài sản nợ Tài sản nợ là nguồn vốn chủ yếu trong hoạt động kinh doanh ngân hàng. Nguồn vốn trên là kết quả huy động từ các tầng lớp dân cư và mọi thành phần kinh tế. 1.2.2 Mục tiêu và phương pháp quản trị Tài sản nợ 1.2.2.1 Mục tiêu Quản trị Tài sản nợ là quản trị nguồn vốn phải trả của ngân hàng nhằm đảm bảo cho ngân hàng có đủ nguồn vốn để huy động và phát triển một cách hiệu quả hoạt động kinh doanh, đáp ứng kịp thời nhu cầu thanh khoản ở mức độ chi phí thấp nhất. Cũng giống như mục tiêu quản trị Tài sản có, quản trị Tài sản nợ cũng đạt tiêu chí 7 giảm thiếu tối đa rủi ro và tối đa hóa lợi nhuận, kiểm soát và xây dựng một danh mục Tài sản có – Tài sản nợ tối ưu. 1.2.2.2 Phương pháp quản trị Tài sản nợ Thực hiện các chính sách và biện pháp đồng bộ để khơi tăng nguồn vốn của ngân hàng. Nói chung, để đáp ứng nhu cầu hoạt động kinh doanh, các ngân hàng thương mại đều nỗ lực gia tăng các biện pháp nhằm nâng cao khả năng huy động vốn. Các ngân hàng có thể sử dụng các biện pháp sau:  Biện pháp kinh tế: Là việc các ngân hàng sử dụng các đòn bẫy kinh tế (hầu hết là công cụ lãi suất) để gia tăng sức hấp dẫn của huy động vốn. Mặc dù đây là biện pháp rất linh hoạt giúp ngân hàng đáp ứng nhanh nhu cầu vốn và với sự thay đổi lãi suất trên thị trường, tuy nhiên trong những năm gần đây, tình trạng các ngân hàng cạnh tranh thu hút nguồn tiền gửi bằng các gia tăng lãi suất làm gia tăng chi phí huy động vốn, ảnh hưởng xấu đến kết quả kinh doanh của ngân hàng và ảnh hưởng tiêu cực đến nền kinh tế.  Biện pháp kỹ thuật: Đây là biện pháp được khuyến khích áp dụng và là biện pháp cơ bản, lâu dài mang tính chất chiến lược của mỗi ngân hàng. Các biện pháp này bao gồm:  Cải tiến khoa học công nghệ trong lĩnh vực ngân hàng, ứng dụng công nghệ thanh toán hiện đại, nhằm tạo điều kiện thuận tiện trong giao dịch cho khách hàng, đảm bảo tốc độ giao dịch, tính chính xác, an toàn trong giao dịch.  Đa dạng hóa các hình thức huy động vốn như cung cấp nhiều loại tiền gửi linh hoạt, cung cấp các loại tài khoản hỗn hợp vừa có chức năng giao dịch vừa có chức năng tiết kiệm,…  Hoàn thiện và phát triển mạng lưới huy động vốn thông qua việc thiết lập mạng lưới chi nhánh, phòng giao dịch, phát triển hệ thống ATM…  Biện pháp tâm lý: Được thực hiện thông qua việc duy trì mối quan hệ với khách hàng, cụ thể như: 8  Chăm sóc khách hàng, thường xuyên tổ chức gặp gỡ, tiếp xúc khách hàng để tạo lập, củng cố, duy trì và phát triển mối quan hệ tốt đẹp, lâu dài, bền vững giữa khách hàng và ngân hàng.  Tổ chức hoạt động tuyên truyền, quảng cáo, tổ chức sự kiện, tham gia các hoạt động xã hội nhằm truyền đạt hình ảnh, dịch vụ ngân hàng đến khách hàng.  Ngoài ra, ngân hàng cũng phải quan tâm công tác đào tạo nhân viên ngân hàng có trình độ chuyên môn, nắm vững các qui định, chính sách pháp luật trong nước và thế giới để có thể tư vấn khách hàng, đào tạo nhân viên về thái độ, tác phong giao tiếp,…  Sử dụng các công cụ cơ bản để tìm kiếm nguồn vốn: Trong quá trình hoạt động, ngân hàng luôn đối diện với rủi ro thanh khoản. Một khi nhu cầu vốn phát sinh vượt quá khả năng thanh khoản, ngân hàng sẽ thực hiện vay theo thứ tự sau:  Vay qua đêm: thực hiện trong trường hợp sang ngày làm việc tiếp theo ngân hàng có được nguồn thu tương ứng.  Vay tái cấp vốn của Ngân hàng Nhà nước với thời hạn linh hoạt tùy vào nhu cầu và khả năng trả nợ của ngân hàng.  Sử dụng các hợp đồng mua lại, các chứng chỉ tiền gửi có mệnh giá lớn để huy động vốn…  Đa dạng hóa nguồn vốn huy động và tái cơ cấu nguồn vốn phù hợp với những đặc điểm hoạt động của ngân hàng: Tùy vào đặc điểm của ngân hàng là ngân hàng bán buôn (chủ yếu cho vay trung dài hạn) hay bán lẻ (chủ yếu cho vay ngắn hạn) mà các ngân hàng có cơ cấu nguồn vốn hợp lý để đảm bảo khả năng thanh khoản, tránh rủi ro về lãi suất.  Tận dụng nguồn vốn ngắn hạn cho vay trung dài hạn: Giúp ngân hàng tận dụng được nguồn vốn rẻ mà vẫn đảm bảo an toàn trong hoạt động kinh doanh ngân hàng. 9  Thực hiện tốt các nội dung cơ bản trong quản lý tài sản nợ của ngân hàng: Bao gồm xây dựng kế hoạch nguồn vốn; thực hiện công tác điều hành vốn trong toàn hệ thống; phân tích, đánh giá tình hình thực hiện kế hoạch nguồn vốn trong từng thời kỳ của từng chi nhánh và toàn hệ thống; theo dõi việc thực hiện lãi suất, chênh lệch lãi suất bình quân cho vay và huy động của từng chi nhánh cũng như toàn bộ hệ thống. 1.3 Cơ chế Quản lý vốn tập trung 1.3.1 Khái niệm chung Cơ chế quản lý vốn tập trung còn được gọi là cơ chế FTP (Fund Transfer Pricing). Trong cơ chế này, trung tâm quản lý vốn tập trung sẽ “mua” vốn từ các bộ phận tạo TSN của ngân hàng và “bán” vốn cho các bộ phận tạo TSC (có nhu cầu vốn) của ngân hàng. Trung tâm quản lý vốn tập trung này tiến hành mua và bán vốn theo những mức lãi suất phù hợp với những đặc điểm về định giá lại của TSC đã đầu tư hoặc TSN đã mua, qua đó cân đối vốn cho mỗi giao dịch. Trong trường hợp thừa hoặc thiếu vốn, trung tâm quản lý vốn tập trung sẽ giải quyết trên thị trường tiền tệ. Theo cách này, mọi tác động của rủi ro chênh lệch lãi suất sẽ được tập trung vào bộ phận quản lý vốn và từng đơn vị kinh doanh sẽ tập trung vào xử lý rủi ro tín dụng của bộ phận mình. Chênh lệch lãi suất thuần của bộ phận tạo TSC (ví dụ: cho vay) phản ánh mức chênh lệch giữa lãi suất họ thu của khách hàng trên tổng dư nợ (trừ đi dự phòng tổn thất tín dụng) với chi phí điều chuyển vốn họ phải trả cho bộ phận quản lý vốn. Ngược lại, chênh lệch lãi suất thuần của bộ phận tạo TSN là mức chênh giữa lãi suất họ phải trả cho khách hàng tính trên tổng huy động với thu nhập điều chuyển vốn họ nhận được từ trung tâm quản lý vốn. Thu nhập lãi suất thuần của trung tâm quản lý vốn là phần còn lại giữa phần thu về và phần trả ra cho các bộ phận khác trong ngân hàng. Nó cũng bao gồm các giao dịch mua vốn hoặc bán vốn trên thị trường tiền tệ. Những giao dịch này không nhất thiết phải bù đắp chính xác số lỗ hoặc lãi trong điều chuyển (kinh doanh) vốn với các bộ phận kinh doanh trong ngân hàng. Kết quả thuần của trung tâm quản lý vốn 10 phản ánh tổng mức rủi ro lãi suất mà ngân hàng sẵn sàng chấp nhận, dựa theo kỳ vọng về biến động lãi suất trong tương lai mà trung tâm đưa ra. Hình 1.1: Mô tả cơ chế quản lý vốn tập trung Cơ chế FTP có mối liên hệ mật thiết với phương pháp và thực tiễn quản lý TSC/TSN của một ngân hàng thương mại. Việc hiểu rõ các bộ phận khác nhau trong bảng cân đối kế toán liên hệ qua lại như thế nào là rất cần thiết đối với quản trị ngân hàng thương mại. Một hệ thống FTP được xây dựng tốt sẽ giúp ngân hàng xác định được, định giá được và quản lý rủi ro lãi suất, đưa ra những động lực phù hợp cho các đơn vị kinh doanh, đồng thời nhận diện được tác động của chuyển giao rủi ro lãi suất trong bộ phận cân đối nguồn vốn. Bằng việc chuyển giao rủi ro lãi suất sang Trung tâm vốn, hệ thống FTP giúp trưởng các bộ phận kinh doanh tập trung vào các quyết định kinh doanh cơ bản (bao gồm cả các quyết định về rủi ro tín dụng), chuyển giao việc quản lý đầu cơ lãi suất cho các nhà quản lý rủi ro lãi suất chuyên nghiệp. Tách bạch rủi ro lãi suất và rủi ro tín dụng là một trong những mục tiêu chủ yếu của cơ chế FTP.