Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Môc lôc
Môc lôc ............................................................................................................................ 1
Lêi Më ®Çu ......................................................................................................................2
PhÇn I: Thùc tr¹ng c¬ chÕ qu¶n lý doanh thu, chi phÝ vµ lîi nhuËn trong Tæng c«ng ty
Than ViÖt Nam ................................................................................................................3
1.1. §Æc ®iÓm qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña Tæng c«ng ty Than ViÖt Nam .3
1.1.1. Kh¸i qu¸t vÒ qu¸ tr×nh h×nh thµnh Tæng c«ng ty Than ViÖt Nam .................3
1.1.2. Chøc n¨ng vµ nhiÖm vô cña Tæng c«ng ty Than ViÖt Nam .......................... 4
1.1.3. Ngµnh nghÒ kinh doanh cña Tæng c«ng ty Than ViÖt Nam.......................... 4
1.2. Thùc tr¹ng c¬ chÕ qu¶n lý doanh thu, chi phÝ vµ lîi nhuËn trong Tæng c«ng ty
Than ViÖt Nam ............................................................................................................5
1.2.1. Néi dung c¬ chÕ qu¶n lý doanh thu .............................................................. 5
1.2.2. Néi dung c¬ chÕ qu¶n lý chi phÝ ...................................................................8
1.2.3. Néi dung c¬ chÕ qu¶n lý vµ ph©n phèi lîi nhuËn ..........................................9
1.2.4. §¸nh gi¸ c¬ chÕ qu¶n lý doanh thu, chi phÝ vµ lîi nhuËn cña Tæng c«ng ty
Than ViÖt Nam ......................................................................................................12
1.2.4.1. Mét sè mÆt tÝch cùc .............................................................................12
1.2.4.2. Mét sè mÆt h¹n chÕ vµ nguyªn nh©n ...................................................14
PhÇn II: H-íng Hoµn thiÖn c¬ chÕ qu¶n lý doanh thu, chi phÝ vµ lîi nhuËn theo m«
h×nh tËp ®oµn trong Tæng c«ng ty Than ViÖt Nam ........................................................ 16
2.1. Chñ tr-¬ng cña §¶ng vµ ChÝnh phñ ViÖt Nam chuyÓn Tæng c«ng ty Than ViÖt
Nam theo m« h×nh tËp ®oµn ...................................................................................... 16
2.2. ChiÕn l-îc ph¸t triÓn Tæng c«ng ty Than ViÖt Nam ®Õn n¨m 2020 ..................18
2.3. H-íng hoµn thiÖn c¬ chÕ qu¶n lý doanh thu, chi phÝ vµ lîi nhuËn theo m« h×nh
tËp ®oµn ®èi víi Tæng c«ng ty Than ViÖt Nam ......................................................... 20
2.3.1. §èi víi c¬ chÕ qu¶n lý doanh thu ............................................................... 20
2.3.2. §èi víi c¬ chÕ qu¶n lý chi phÝ ....................................................................21
2.3.3. §èi víi c¬ chÕ qu¶n lý vµ ph©n phèi lîi nhuËn ...........................................22
2.3.4. Thùc hiÖn c¬ chÕ th-ëng ph¹t trong qu¶n lý thu, chi phÝ vµ lîi nhuËn trong
tËp ®oµn .................................................................................................................24
2.4. §iÒu kiÖn thùc hiÖn c¸c gi¶i ph¸p ......................................................................25
2.4.1 KiÕn nghÞ víi Nhµ n-íc ...............................................................................25
2.4.1.1. Nhµ n-íc cÇn tiÕp tôc hoµn thiÖn m«i tr-êng kinh doanh, t¹o ®iÒu kiÖn
c¹nh tranh c«ng b»ng, b×nh ®¼ng vµ thùc sù trao quyÒn chñ ®éng cho c¸c
doanh nghiÖp. ....................................................................................................25
2.4.1.2. CÇn thiÕt lËp quan hÖ së h÷u vÒ vèn gi÷a Nhµ n-íc vµ Doanh nghiÖp
Nhµ n-íc ...........................................................................................................26
2.4.1.3. Thµnh lËp C«ng ty §Çu t- Tµi chÝnh cña Nhµ n-íc ............................. 27
2.4.1.4. Nhµ n-íc hoµn thiÖn c¬ chÕ, chÝnh s¸ch qu¶n lý ®èi víi m« h×nh Tæng
c«ng ty theo c¸c h-íng sau:..............................................................................28
2.4.2. KiÕn nghÞ víi Tæng c«ng ty Than ViÖt Nam...............................................29
2.4.2.1. Thµnh lËp C«ng ty Tµi chÝnh ngµnh Than ...........................................29
2.4.2.2. ThiÕt lËp c¬ chÕ ®iÒu hoµ vèn trong tËp ®oµn qua C«ng ty Tµi chÝnh .29
KÕt luËn.......................................................................................................................... 30
Tµi liÖu tham kh¶o .........................................................................................................31
Phô lôc 1: M« h×nh tæ chøc cña Tæng c«ng ty than ViÖt Nam ......................................33
1
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Lêi Më ®Çu
C¨n cø tinh thÇn NghÞ quyÕt §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø IX, Tæng
C«ng Ty Than ViÖt Nam ®· x©y dùng xong ®Ò ¸n tæng thÓ vÒ s¾p xÕp tæ chøc
theo h-íng chuyÓn Tæng c«ng ty Than ViÖt Nam sang ho¹t ®éng theo m« h×nh
C«ng ty mÑ - C«ng ty con vµ tr×nh Thñ t-íng ChÝnh phñ. Tæng c«ng ty Than
ViÖt Nam lµ mét trong nh÷ng Tæng c«ng ty cã ¶nh h-ëng quan träng ®èi víi sù
ph¸t triÓn chung cña x· héi. §Ó ®¶m b¶o kh¶ n¨ng ph¸t triÓn v÷ng ch¾c vµ
chuyÓn ®æi m« h×nh tõ Tæng c«ng ty sang m« h×nh tËp ®oµn kinh doanh, Tæng
c«ng ty Than ViÖt Nam cÇn cã nh÷ng biÕn ®æi s©u s¾c vÒ mäi mÆt, víi chÝnh
s¸ch hîp lý ®Ó ®¸p øng nhu cÇu mét c¸ch toµn diÖn, ®Æc biÖt lµ c¬ chÕ qu¶n lý tµi
chÝnh nãi chung vµ qu¶n lý doanh thu, chi phÝ vµ lîi nhuËn nãi riªng bëi nã t¸c
®éng xuyªn suèt trong suèt qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. Do ®ã, chuyªn ®Ò
nµy t«i nghiªn cøu:
C¬ chÕ qu¶n lý doanh thu, chi phÝ vµ lîi nhuËn cña Tæng c«ng ty
Than ViÖt Nam: Thùc tr¹ng - h-íng hoµn thiÖn.
2
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
PhÇn I: Thùc tr¹ng c¬ chÕ qu¶n lý doanh thu, chi phÝ vµ
lîi nhuËn trong Tæng c«ng ty Than ViÖt Nam
1.1. §Æc ®iÓm qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña Tæng c«ng ty
Than ViÖt Nam
1.1.1. Kh¸i qu¸t vÒ qu¸ tr×nh h×nh thµnh Tæng c«ng ty Than ViÖt Nam
Tæng c«ng ty Than ViÖt Nam ®-îc thµnh lËp theo QuyÕt ®Þnh sè:
563/TTg ngµy 10/10/1994 QuyÕt ®Þnh thµnh lËp Tæng c«ng ty Than ViÖt Nam,
ho¹t ®éng tõ ngµy 01/01/1995 theo NghÞ ®Þnh 13 CP ngµy 27/01/1995 cña ChÝnh
phñ vÒ qui chÕ tæ chøc vµ ho¹t ®éng. Vµ Qui chÕ Tµi chÝnh cña Tæng c«ng ty
Than ViÖt Nam ban hµnh kÌm theo QuyÕt ®Þnh 2208 Q§-H§QT.
Tæng c«ng ty Than ViÖt Nam cã tªn viÕt t¾t lµ: Than ViÖt Nam (TVN)
Tªn giao dÞch quèc tÕ lµ: Vietnam National Coal Corporation, viÕt t¾t lµ:
Vinacoal.
TVN ®-îc thµnh lËp trªn c¬ së tæ chøc l¹i c¸c ®¬n vÞ ngµnh Than thuéc Bé
N¨ng l-îng (cò), c«ng ty Than Qu¶ng Ninh (trùc thuéc UBND tØnh Qu¶ng
Ninh) vµ c¸c ®¬n vÞ qu©n ®éi lµm than t¹i Qu¶ng Ninh (tiÒn th©n cña C«ng Ty
§«ng B¾c). §iÒu lÖ tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña Tæng c«ng ty ®-îc ChÝnh phñ ban
hµnh t¹i NghÞ ®Þnh 13/CP ngµy 21/01/1995 ®· x¸c ®Þnh Tæng c«ng ty cã 23 ®¬n
vÞ thµnh viªn trong ®ã cã 15 doanh nghiÖp thµnh viªn h¹ch to¸n ®éc lËp; 01 ®¬n
vÞ h¹ch to¸n phô thuéc vµ 07 ®¬n vÞ sù nghiÖp. Nh- vËy, m« h×nh nµy vÉn gi÷
nguyªn c¸c C«ng ty than khu vùc (C«ng ty Than Hßn Gai, C«ng ty Than CÈm
Ph¶ vµ C«ng ty Than U«ng BÝ) vµ c¸c c«ng ty kh¸c trùc thuéc Bé N¨ng l-îng
tr-íc ®©y.
Tõ khi thµnh lËp ®Õn nay, c¬ cÊu tæ chøc cña TVN cã nhiÒu thay ®æi ®Ó
phï hîp víi yªu cÇu qu¶n lý trong t×nh h×nh míi. Cho ®Õn nay, quy m« vµ lÜnh
vùc ho¹t ®éng cña Tæng c«ng ty ngµy cµng ®-îc më réng. HiÖn nay, TVN cã 48
®¬n vÞ thµnh viªn, trong ®ã cã 26 ®¬n vÞ trùc tiÕp s¶n xuÊt khai th¸c, chÕ biÕn
than.
Thùc hiÖn NghÞ quyÕt Trung -¬ng III kho¸ IX vÒ tiÕp tôc s¾p xÕp, ®æi míi,
ph¸t triÓn vµ n©ng cao hiÖu qu¶ doanh nghiÖp nhµ n-íc, TVN ®· x©y dùng
ph-¬ng ¸n tæng thÓ ph¸t triÓn ngµnh Than ®Õn n¨m 2010 vµ nh÷ng n¨m tiÕp
theo. Theo ph-¬ng ¸n nµy, Tæng c«ng ty sÏ chuyÓn sang ho¹t ®éng theo m« h×nh
C«ng ty mÑ - C«ng ty con, trong ®ã chØ cã mét sè c«ng ty con vÉn gi÷ nguyªn
h×nh thøc së h÷u (Doanh nghiÖp nhµ n-íc), cßn l¹i phÇn lín sÏ chuyÓn ®æi h×nh
thøc së h÷u (C«ng ty cæ phÇn, c«ng ty TNHH mét thµnh viªn) trong ®ã TVN vÉn
gi÷ phÇn chi phèi mét sè ®¬n vÞ quan träng.
VÒ m« h×nh tæ chøc, hiÖn nay TVN ®-îc xÕp h¹ng c¸c doanh nghiÖp ®Æc
biÖt vµ tæ chøc theo m« h×nh Tæng c«ng ty 91. Tæng c«ng ty ®-îc qu¶n lý bëi
H§QT vµ ®-îc ®iÒu hµnh bëi TG§.
3
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
H§QT lµ ng-êi ®¹i diÖn cho chñ së h÷u (Nhµ n-íc), cã chøc n¨ng qu¶n lý
mäi ho¹t ®éng cña Tæng c«ng ty, chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ sù ph¸t triÓn cña Tæng
c«ng ty theo nhiÖm vô Nhµ n-íc giao. Gióp viÖc cho H§QT cã ban kiÓm so¸t vµ
v¨n phßng.
TG§ ®iÒu hµnh: gióp viÖc TG§ cã mét sè Phã TG§, v¨n phßng vµ c¸c
ban chøc n¨ng.
- C¸c ®¬n vÞ thµnh viªn gåm cã: 48 ®¬n vÞ thµnh viªn, trong ®ã cã 33 ®¬n
vÞ h¹ch to¸n ®éc lËp, 06 ®¬n vÞ h¹ch to¸n phô thuéc vµ 09 ®¬n vÞ sù nghiÖp.
Ngoµi ra, Tæng c«ng ty cßn tham gia gãp vèn, mua cæ phÇn cña 05 c«ng ty
liªn doanh vµ cæ phÇn.
Cã thÓ kh¸i qu¸t m« h×nh tæ chøc cña TVN hiÖn nay nh- sau: (Phô lôc sè
1).
1.1.2. Chøc n¨ng vµ nhiÖm vô cña Tæng c«ng ty Than ViÖt Nam
TVN lµ doanh nghiÖp nhµ n-íc, cã t- c¸ch ph¸p nh©n, h¹ch to¸n kinh tÕ
tæng hîp; ®-îc Nhµ n-íc giao vèn, ®Êt ®ai, tµi nguyªn vµ ph¸t triÓn vèn ®-îc
giao; tù chñ tµi chÝnh, vµ chÞu TNHH vÒ d©n sù tr-íc ph¸p luËt ®èi víi c¸c ho¹t
®éng kinh doanh trong ph¹m vi sè vèn cña Tæng c«ng ty, trong ®ã cã vèn Nhµ
n-íc ®Çu t-.
TVN chÞu tr¸ch nhiÖm tæ chøc th¨m dß, khai th¸c vµ chÕ biÕn than, tæ
chøc m¹ng l-íi tiªu thô than, trªn thÞ tr-êng néi ®Þa vµ xuÊt khÈu than cho x©y
dùng ®Êt n-íc theo ®Þnh h-íng chiÕn l-îc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña Nhµ
n-íc, theo nhiÖm vô cña Thñ t-íng ChÝnh phñ giao cho Tæng c«ng ty tõng thêi
kú. TËn dông c¸c n¨ng lùc hiÖn cã, TVN thùc hiÖn kinh doanh ®a ngµnh trªn c¬
së ph¸t triÓn c«ng nghiÖp than trong nh÷ng ngµnh nghÒ ®-îc ®¨ng ký kinh doanh
theo qui ®Þnh cña ph¸p luËt.
TVN chÞu sù kiÓm tra, gi¸m s¸t vÒ mÆt tµi chÝnh cña Bé Tµi chÝnh víi tc¸ch lµ c¬ quan qu¶n lý Nhµ n-íc vµ ®¹i diÖn chñ së h÷u vÒ vèn vµ t¸i s¶n Nhµ
n-íc t¹i doanh nghiÖp theo uû quyÒn cña ChÝnh phñ. §¬n vÞ thµnh viªn chÞu sù
kiÓm tra, gi¸m s¸t cña Tæng c«ng ty theo néi dung ®· qui ®Þnh trong ®iÒu lÖ
Tæng c«ng ty vµ Quy chÕ cña Tæng c«ng ty, ®ång thêi chÞu kiÓm tra gi¸m s¸t cña
c¬ quan nhµ n-íc vÒ c¸c ho¹t ®éng tµi chÝnh, qu¶n lý vèn vµ tµi s¶n cña Nhµ
n-íc.
1.1.3. Ngµnh nghÒ kinh doanh cña Tæng c«ng ty Than ViÖt Nam
Ngµnh nghÒ kinh doanh chÝnh cña Tæng c«ng ty lµ t×m kiÕm, th¨m dß,
kh¶o s¸t thiÕt kÕ, khai th¸c chÕ biÕn vµ tiªu thô than. Bªn c¹nh ®ã, Tæng c«ng ty
cßn ®-îc Nhµ n-íc cho phÐp kinh doanh c¸c ngµnh nghÒ: c«ng nghiÖp ®iÖn; c¬
khÝ; vËt liÖu næ c«ng nghiÖp; c¶ng biÓn, bÕn thuû néi ®Þa vµ vËn t¶i ®-êng bé,
®-êng s¾t, ®-êng thuû; s¶n xuÊt cung øng xi m¨ng vËt liÖu x©y dùng; x©y dùng
c¸c c«ng tr×nh c«ng nghiÖp vµ d©n dông, x©y l¾p ®-êng d©y vµ tr¹m ®iÖn; s¶n
xuÊt kinh doanh hµng tiªu dïng; cung cÊp c¸c dÞch vô ®o ®¹c, b¶n ®å, th¨m dß
4
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
®Þa chÊt, t- vÊn ®Çu t-, thiÕt kÕ, khoa häc c«ng nghÖ, tin häc, th-¬ng m¹i, kh¸ch
s¹n, du lÞch, hµng h¶i.
1.2. Thùc tr¹ng c¬ chÕ qu¶n lý doanh thu, chi phÝ vµ lîi nhuËn trong
Tæng c«ng ty Than ViÖt Nam
C¬ chÕ qu¶n lý doanh thu, chi phÝ vµ lîi nhuËn cña TVN ®-îc quy ®Þnh cô
thÓ trong QuyÕt ®Þnh sè 926/Q§-H§QT ngµy 26 th¸ng 07 n¨m 2002 cña H§QT
cña TVN ban hµnh quy chÕ tµi chÝnh cña Tæng c«ng ty. Theo Quy chÕ tµi chÝnh,
theo quy chÕ nµy th× c¬ chÕ qu¶n lý doanh, chi phÝ vµ lîi nhuËn nh- sau:
1.2.1. Néi dung c¬ chÕ qu¶n lý doanh thu
Doanh thu cña Tæng c«ng ty bao gåm: doanh thu cña c¸c ®¬n vÞ thµnh
viªn vµ doanh thu ho¹t ®éng cña Tæng c«ng ty sau khi ®· trõ ®i thµnh phÈm, b¸n
thµnh phÈm, dÞch vô lu©n chuyÓn trong néi bé gi÷a c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn Tæng
c«ng ty.
- Doanh thu ho¹t ®éng kh¸c cña Tæng c«ng ty gåm:
a. Thu nhËp tõ ho¹t ®éng ®Çu t- tµi chÝnh, bao gåm c¸c kho¶n thu:
- Tõ c¸c ho¹t ®éng liªn doanh, liªn kÕt, gãp vèn cæ phÇn; l·i tiÒn göi; l·i
tiÒn cho vay (trõ l·i tiÒn vay ph¸t sinh tõ nguån vèn vay ®Çu t- x©y dùng c¬
b¶n); tiÒn l·i tr¶ chËm cña viÖc b¸n hµng tr¶ gãp, tiÒn hç trî l·i suÊt tiÒn vay cña
Nhµ n-íc trong kinh doanh (nÕu cã); thu tõ ho¹t ®éng mua b¸n chøng kho¸n
(c«ng tr¸i, tr¸i phiÕu, cæ phiÕu).
- DÞch vô thu xÕp tÝn dông, ®iÒu hoµ tµi chÝnh Tæng c«ng ty (nÕu cã).
- Tõ ho¹t ®éng nh-îng b¸n ngo¹i tÖ hoÆc thu nhËp vÒ chªnh lÖch tû gi¸
ngo¹i tÖ theo quy ®Þnh cña chÕ ®é tµi chÝnh.
- Hoµn nhËp sè d- kho¶n dù phßng gi¶m gi¸ chøng kho¸n.
- TiÒn cho thuª tµi s¶n ®èi víi doanh nghiÖp cho thuª tµi s¶n kh«ng ph¶i lµ
ho¹t ®éng kinh doanh th-êng xuyªn.
b.Thu nhËp tõ ho¹t ®éng bÊt th-êng bao gåm:
C¸c kho¶n thu tõ c¸c ho¹t ®éng x¶y ra kh«ng th-êng xuyªn nh-: thu tõ
b¸n vËt t-, hµng ho¸, tµi s¶n d- thõa, b¸n c«ng cô, dông cô ®· ph©n bæ hÕt gi¸ trÞ,
bÞ h- háng hoÆc kh«ng cÇn sö dông, c¸c kho¶n ph¶i tr¶ nh-ng kh«ng tr¶ ®-îc v×
nguyªn nh©n tõ phÝa chñ nî, thu chuyÓn nh-îng, thanh lý tµi s¶n, nî khã ®ßi ®·
xo¸ sæ nay thu ®-îc, hoµn nhËp kho¶n dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho, kho¶n
dù phßng nî ph¶i thu khã ®ßi ®· tÝnh vµo chi phÝ cña n¨m tr-íc nay thu ®-îc,
hoµn nhËp sè d- chi phÝ trÝch tr-íc vÒ b¶o hµnh hµng ho¸, s¶n phÈm, c«ng tr×nh
khi hÕt thêi h¹n b¶o hµnh, thu vÒ cho sö dông hoÆc chuyÓn quyÒn së h÷u trÝ tuÖ,
thu vÒ tiÒn ph¹t vi ph¹m hîp ®ång kinh tÕ, c¸c kho¶n thuÕ ph¶i nép (trõ thuÕ thu
nhËp doanh nghiÖp) ®-îc Nhµ n-íc gi¶m, kinh doanh c-íc tµu vµ c¸c kho¶n
kh¸c (nÕu cã).
- Doanh thu cña c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn gåm:
5
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
a. Doanh thu tõ ho¹t ®éng kinh doanh bao gåm:
Toµn bé tiÒn b¸n s¶n phÈm, hµng ho¸, cung øng dÞch vô (bao gåm c¶ dÞch
vô hµng h¶i, ®¶m b¶o an toµn hµng h¶i...) ra ngoµi doanh nghiÖp sau khi ®· trõ ®i
c¸c kho¶n chiÕt khÊu thanh to¸n, gi¶m gi¸ hµng b¸n, hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i (nÕu cã
chøng tõ hîp ph¸p) ®-îc kh¸ch hµng chÊp nhËn thanh to¸n (kh«ng ph©n biÖt ®·
thu ®-îc tiÒn hay ch-a thu ®-îc tiÒn); thu tõ nguån trî cÊp, trî gi¸ cña Nhµ n-íc
khi thùc hiÖn viÖc cung cÊp hµng ho¸ vµ dÞch vô theo yªu cÇu cña Nhµ n-íc.
C¸c kho¶n chiÕt khÊu thanh to¸n hoÆc gi¶m gi¸ hµng b¸n cña doanh
nghiÖp ph¶i cã qui chÕ qu¶n lý vµ c«ng bè c«ng khai, ghi râ trong hîp ®ång kinh
tÕ vµ ho¸ ®¬n b¸n hµng. Gi¸m ®èc doanh nghiÖp ®-îc quyÒn quyÕt ®Þnh trong
ph¹m vi ®· ®-îc Tæng c«ng ty h-íng dÉn vµ chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ c¸c kho¶n
chiÕt khÊu gi¶m gi¸ b¸n hµng cho sè l-îng hµng b¸n ra trong kú (trõ hµng thuéc
diÖn ø ®äng, kÐm, mÊt phÈm chÊt) ®¶m b¶o doanh nghiÖp kinh doanh cã hiÖu
qu¶
b.Thu nhËp tõ ho¹t ®éng ®Çu t- tµi chÝnh bao gåm c¸c kho¶n ph¶i thu:
Tõ ho¹t ®éng liªn doanh, liªn kÕt, gãp vèn cæ phÇn, l·i tiÒn göi, l·i tiÒn
cho vay ph¸t sinh tõ nguån vèn ®Çu t- x©y dùng c¬ b¶n, tiÒn l·i tr¶ chËm cho
viÖc b¸n hµng tr¶ gãp; tiÒn hç trî l·i suÊt tiÒn vay cña Nhµ n-íc trong kinh
doanh (nÕu cã); thu tõ ho¹t ®éng mua b¸n chøng kho¸n (c«ng tr¸i, tr¸i phiÕu, tÝn
phiÕu, cæ phiÕu).
Tõ ho¹t ®éng nh-îng b¸n ngo¹i tÖ hoÆc thu nhËp vÒ chªnh lÖch tû gi¸
nghiÖp vô ngo¹i tÖ theo qui ®Þnh cña chÕ ®é tµi chÝnh.
Hoµn nhËp sè d- kho¶n dù phßng gi¶m gi¸ chøng kho¸n.
TiÒn cho thuª tµi s¶n ®èi víi doanh nghiÖp cho thuª tµi s¶n kh«ng ph¶i lµ
ho¹t ®éng kinh doanh th-êng xuyªn.
c.Thu nhËp tõ ho¹t ®éng bÊt th-êng lµ: c¸c kho¶n thu tõ ho¹t ®éng kinh
doanh x¶y ra kh«ng th-êng xuyªn nh- c¸c kho¶n thu: thu tõ b¸n vËt t-, hµng ho¸
tµi s¶n d«i thõa, b¸n c«ng cô dông cô ®· ph©n bæ hÕt gi¸ trÞ, bÞ h- háng hoÆc
kh«ng cÇn sö dông, c¸c kho¶n ph¶i tr¶ nh-ng kh«ng tr¶ ®-îc v× nguyªn nh©n tõ
phÝa chñ nî.
-Doanh nghiÖp cã ph¸t sinh b»ng doanh thu ngo¹i tÖ th× ph¶i qui ®æi ra
®ång ViÖt Nam theo tû gi¸ giao dÞch trªn thÞ tr-êng ngo¹i tÖ liªn ng©n hµng, do
Ng©n hµng Nhµ n-íc ViÖt Nam c«ng bè t¹i thêi ®iÓm ph¸t sinh.
-Toµn bé doanh thu trong kú ph¶i cã c¸c ho¸ ®¬n, chøng tõ hîp lÖ chøng
minh vµ ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ vµo sæ kÕ to¸n cña doanh nghiÖp theo chÕ ®é kÕ to¸n
hiÖn hµnh. Nghiªm cÊm ®Ó c¸c kho¶n thu nhËp ngoµi sæ s¸ch kÕ to¸n.
§Ó ®¸nh gi¸ ®-îc ®Çy ®ñ c¬ chÕ qu¶n lý doanh thu cña Tæng c«ng ty, ta
xem xÐt biÓu tæng hîp doanh thu sau:
6
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
BiÓu2: BiÓu tæng hîp doanh thu cña TVN.
§¬n vÞ tÝnh: triÖu ®ång
ChØ tiªu
N¨m 2000
N¨m 2001
N¨m 2002 ¦íc n¨m 2003
4.874.843
6.536.671
8.003.236
7.622.000
a.Doanh thu tõ H§SX kinh doanh
4.857.362
6.448.470
7.887.016
7.502.000
- Doanh thu tõ sx than
3.115.373
3.952.672
4.755.656
4.619.000
- Doanh thu ngoµi than
1.741.989
2.495.798
3.131.360
2.873.000
17.481
88.201
116.220
120.000
-60.395
33.672
50.722
51.000
77.876
54.529
65.498
69.000
Doanh thu toµn ngµnh
b.Doanh thu tõ ho¹t ®éng kh¸c
-Doanh thu tõ ho¹t ®éng tµi chÝnh
-Doanh thu tõ ho¹t ®éng bÊt th-êng
Nguån: Ban KÕ to¸n - Thèng kª -Tµi chÝnh cña TVN.
Qua biÓu tæng hîp doanh thu cña TVN cã thÓ thÊy:
Tæng doanh thu toµn ngµnh cña TVN t¨ng lªn qua c¸c n¨m, n¨m 2000 ®¹t
4.874.843 triÖu ®ång, t¨ng 17,8% so víi n¨m 1999; n¨m 2001 ®¹t 6.536.671
triÖu ®ång, t¨ng 34,09% so víi n¨m 2000; n¨m 2002 ®¹t 8.003.236 triÖu ®ång,
t¨ng 22,44% so víi n¨m 2001. §Ó ®¹t ®-îc thµnh qu¶ nµy lµ nhê sù nç lùc cña
toµn ngµnh: ®Èy m¹nh tiÕp thÞ, më réng hÖ thèng ph©n phèi than, vËt liÖu næ
c«ng nghiÖp, th-¬ng m¹i vµ dÞch vô du lÞch ®Õn kh¾p khu vùc trong c¶ n-íc, t¹o
thuËn lîi cho kh¸ch hµng, kÝch thÝch s¶n xuÊt ph¸t triÓn. §Æc biÖt ho¹t ®éng xuÊt
khÈu than ®· ®-îc ®Èy m¹nh trë thµnh mét yÕu tè then chèt ®Ó ®iÒu chØnh quan
hÖ cung cÇu tõ s¶n xuÊt thõa sang s¶n xuÊt ®ñ cho nhu cÇu thÞ tr-êng, t¹o ra thÕ
vµ lùc míi cho ngµnh than. Riªng n¨m 2003 doanh thu -íc tÝnh gi¶m xuèng
7.622 ngh×n triÖu ®ång, nguyªn nh©n lµ do t×nh h×nh thÕ giíi cã nhiÒu biÕn ®éng
thÞ tr-êng xuÊt khÈu ch-a æn ®Þnh vµ cã xu h-íng thay ®æi c¸c chñng lo¹i than
khã s¶n xuÊt, chiÕn tranh Ir¾c, dÞch sars còng lµ nh÷ng nh©n tè ¶nh h-ëng ®Õn
nÒn kinh tÕ n-íc ta còng nh- ngµnh than, bªn c¹nh ®ã gi¸ b¸n than cho mét sè
ngµnh s¶n xuÊt chÝnh (®¹m, xi m¨ng...) ch-a ®-îc gi¶i quyÕt kÞp thêi.
Trong tæng doanh thu cña Tæng c«ng ty th× doanh thu tõ ho¹t ®éng s¶n
xuÊt kinh doanh chÝnh chiÕm tû träng trªn 98% so víi tæng doanh thu toµn
ngµnh. Trong ®ã, doanh thu tõ s¶n xuÊt kinh doanh than lu«n chiÕm tû träng trªn
60% tæng doanh thu toµn ngµnh. §iÒu nµy cho thÊy, s¶n xuÊt than lµ ngµnh mòi
nhän hay lµ lÜnh vùc then chèt cña TVN.
Thu tõ ho¹t ®éng kh¸c chiÕm tû träng rÊt nho so víi tæng doanh thu, cao
nhÊt lµ 1,57% vµo n¨m 2003. Trong ®ã, thu tõ ho¹t ®éng tµi chÝnh còng t¨ng qua
c¸c n¨m, n¨m 2000 lµ: (-60.395) triÖu ®ång; n¨m 2001 lµ: 33.672 triÖu ®ång;
n¨m 2002 lµ: 50.722 triÖu ®ång. §iÒu nµy cho thÊy t×nh h×nh tµi chÝnh trong toµn
ngµnh ngµy mét c¶i thiÖn nhê ®iÒu chØnh tèt quan hÖ cung cÇu, nhê sù hîp t¸c
gióp ®ì nhau nhiÒu h¬n gi÷a c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn vµ sù hîp t¸c hiÖu qu¶ gi÷a
Tæng c«ng ty víi c¸c Ng©n hµng Th-¬ng m¹i.
7
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
1.2.2. Néi dung c¬ chÕ qu¶n lý chi phÝ
Chi phÝ ph¸t sinh trong n¨m tµi chÝnh cña Tæng c«ng ty bao gåm chi phÝ
cña c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn, chi phÝ chung cña Tæng c«ng ty vµ chi phÝ cña c¸c c¬
quan Tæng c«ng ty (sau khi ®· trõ ®i chi phÝ hoµn chuyÓn néi bé).
Chi phÝ chung cña Tæng c«ng ty gåm dÞch vô xuÊt khÈu than, dÞch vô thu
xÕp tÝn dông, kinh doanh c-íc tµu, dÞch vô b¸n hµng cho c¸c hé träng ®iÓm,
chªnh lÖch tû gi¸ ngo¹i tÖ vµ chi kh¸c (nÕu cã).
Kho¶n chi phÝ qu¶n lý Tæng c«ng ty bao gåm: chi tiªu cho bé m¸y Tæng
c«ng ty, trung t©m cÊp cøu má, chi phÝ th-êng xuyªn theo ®Þnh møc Nhµ n-íc
qui ®Þnh ng©n s¸ch cÊp kh«ng ®ñ cho c¸c ®¬n vÞ hµnh chÝnh sù nghiÖp nh-: c¸c
trung t©m y tÕ, trung t©m phôc håi chøc n¨ng, trung t©m ®µo t¹o nguån nh©n lùc
qu¶n lý, c¸c tr-êng ®µo t¹o, ViÖn khoa häc c«ng nghÖ Má, ViÖn c¬ khÝ n¨ng
l-îng vµ Má. Chi phÝ qu¶n lý cña Tæng c«ng ty ®-îc huy ®éng tõ c¸c ®¬n vÞ
thµnh viªn, møc huy ®éng hµng n¨m do TG§ x©y dùng vµ tr×nh H§QT phª
duyÖt. Tæng c«ng ty qu¶n lý sö dông c¸c kho¶n chi nµy theo chÕ ®é hiÖn hµnh,
nÕu sè chi thùc tÕ thÊp h¬n nguån huy ®éng th× sè d- ®-îc chuyÓn sang n¨m sau
®Ó gi¶m vµo møc trÝch n¨m sau, nÕu cao h¬n th× bæ sung vµo møc trÝch n¨m sau.
*TG§ x©y dùng c¸c ®Þnh møc kinh tÕ kü thuËt chuyªn ngµnh chñ yÕu
tr×nh H§QT hoÆc cÊp cã thÈm quyÒn phª duyÖt ®Ó lµm c¨n cø ®iÒu hµnh s¶n
xuÊt vµ qu¶n lý chi phÝ theo qui ®Þnh hiÖn hµnh.
-Tæng c«ng ty ®¨ng ký møc lao ®éng víi bé lao ®éng th-¬ng binh vµ x·
héi trªn c¬ së ®Þnh møc lao ®éng ®· ®¨ng ký vµ chÕ ®é tiÒn l-¬ng do Nhµ n-íc
qui ®Þnh, TG§ x©y dùng ®¬n gi¸ tiÒn l-¬ng ®èi víi c¸c lo¹i h×nh s¶n xuÊt kinh
doanh, dÞch vô tr×nh H§QT, H§QT sÏ phª duyÖt sau khi cã ý kiÕn tho¶ thuËn
b»ng v¨n b¶n cña Bé lao ®éng th-¬ng binh x· héi.
-H§QT uû quyÒn cho TG§ duyÖt ®¬n gi¸ tiÒn l-¬ng cho c¸c ®¬n vÞ thµnh
viªn. Tr-íc khi giao ®¬n gi¸ tiÒn l-¬ng cho c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn TG§ trao ®æi
víi ban chÊp hµnh C«ng ®oµn Tæng c«ng ty.
-TG§ x©y dùng Quy chÕ tr¶ tiÒn l-¬ng vµ ph©n phèi thu nhËp trong Tæng
c«ng ty (cã ý kiÕn tham gia ban chÊp hµnh C«ng ®oµn cña Tæng c«ng ty) tr×nh
H§QT ban hµnh.
+TG§ göi tho¶ thuËn ®¬n gi¸ tiÒn l-¬ng cña Bé lao ®éng vµ Th-¬ng binh
x· héi, cho côc thuÕ TØnh thµnh phè trùc thuéc Trung -¬ng, n¬i TG§ ®ãng trô së
®Ó lµm c¨n cø x©y dùng quü tiÒn l-¬ng thùc hiÖn cña c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn.
-TG§ phª duyÖt c¸c ®Þnh møc kinh tÕ - kü thuËt, ®Þnh møc lao ®éng, ®Þnh
møc chi phÝ gi¸n tiÕp (trong ®ã cã chi phÝ qu¶n lý cña c¸c c«ng ty cã ®¬n vÞ trùc
thuéc), quy chÕ sö dông quü tiÒn l-¬ng, tiÒn th-ëng trong l-¬ng cña c¸c ®¬n vÞ
thµnh viªn. §¬n vÞ thµnh viªn ph¶i quyÕt to¸n sö dông vËt t- chñ yÕu quü tiÒn
l-¬ng hµng n¨m víi Tæng c«ng ty cïng lËp b¸o c¸o tµi chÝnh n¨m.
*§èi víi c¸c kho¶n chi v-ît ®Þnh møc ®-îc duyÖt ph¶i x¸c ®Þnh tr¸ch
nhiÖm vµ ph-¬ng ¸n xö lý. H§QT uû quyÒn viÖc xö lý c¸c kho¶n chi v-ît ®Þnh
8
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
møc (kh«ng bao gåm chi quü tiÒn l-¬ng, chi ®Çu t- x©y dùng c¬ b¶n vµ c¸c
kho¶n chi cã ®Þnh møc cña Nhµ n-íc) ban hµnh nh- sau:
D-íi 5%: Gi¸m ®èc c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn quyÕt ®Þnh xö lý;
Tõ 5% ®Õn d-íi 10%: TG§ quyÕt ®Þnh xö lý;
Tõ 10% trë lªn H§QT quyÕt ®Þnh xö lý.
Gi¸m ®èc, TG§, H§QT chÞu tr¸ch nhiÖm tr-íc cÊp trªn vµ tr-íc ph¸p luËt
vÒ quyÕt ®Þnh xö lý cña m×nh.
Chi phÝ cña toµn Tæng c«ng ty ®-îc thÓ hiÖn qua biÓu 3:
BiÓu 3: BiÓu tæng hîp chi phÝ theo ngµnh cña TVN
§¬n vÞ: triÖu ®ång
Tªn chØ tiªu
N¨m 2000
N¨m 2001
N¨m 2002
¦íc n¨m 2003
4.854.564
6.360.077
7.655.843
7.321.144
a.Chi tõ H§SX kinh doanh
4.699.068
6.162.115
7.436.133
7.090.096
- Chi tõ sx than
2.987.889
3.702.647
4.358.331
4.269.868
- Chi phÝ ngoµi than
1.711.179
2.459.468
3.077.802
2.820.228
155.496
197.962
219.710
221.048
-Chi tõ ho¹t ®éng tµi chÝnh
95.782
146.098
168.480
170.372
-Chi tõ ho¹t ®éng bÊt th-êng
59.714
51.864
51.230
50.676
Chi phÝ toµn ngµnh
b.Chi tõ ho¹t ®éng kh¸c
Nguån: Ban KÕ to¸n - Thèng kª -Tµi chÝnh cña TVN.
Qua biÓu 3 cho thÊy: chi phÝ toµn ngµnh cña TVN t¨ng lªn t-¬ng øng víi
doanh thu. Trong ®ã chi cho ho¹t ®éng tµi chÝnh t¨ng qua c¸c n¨m, n¨m 2000 lµ:
95.782 triÖu ®ång; n¨m 2001 lµ: 146.098 triÖu ®ång, t¨ng 53,52% so víi n¨m
2000; n¨m 2002 lµ: 168.480 triÖu ®ång; t¨ng 15,32% so víi n¨m 2001. §iÒu nµy
cho ta thÊy møc chi cña Tæng c«ng ty cho ho¹t ®éng tµi chÝnh ngµy mét lín, nã
thÓ hiÖn qu¸ tr×nh qu¶n lý kinh doanh, qu¶n lý tµi chÝnh ë mét sè ®¬n vÞ ch-a
chÆt chÏ nhÊt lµ ë khèi th-¬ng m¹i vµ dÞch vô, biÓu hiÖn cña nã lµ d- vay ng©n
hµng lín, c«ng nî cao, nî khã ®ßi nhiÒu, tån kho lín, trong ®ã tiÒm Èn kh«ng Ýt
rñi ro.
1.2.3. Néi dung c¬ chÕ qu¶n lý vµ ph©n phèi lîi nhuËn
Lîi nhuËn cña Tæng c«ng ty bao gåm:
- Lîi nhuËn cña c¸c doanh nghiÖp thµnh viªn h¹ch to¸n ®éc lËp.
- PhÇn kinh doanh trùc tiÕp cña Tæng c«ng ty bao gåm: phÇn kÕt d- gi÷a
doanh thu vµ chi phÝ cña doanh nghiÖp thµnh viªn h¹ch to¸n phô thuéc, c¸c ®¬n
vÞ h¹ch to¸n b¸o sæ, lîi nhuËn ®-îc chia tõ phÇn vèn Nhµ n-íc tõ doanh nghiÖp
kh¸c vµ lîi nhuËn kinh doanh trùc tiÕp (nÕu cã).
9
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
BiÓu 4: BiÓu tæng hîp lîi nhuËn tr-íc thuÕ toµn ngµnh
§¬n vÞ: triÖu ®ång
N¨m 2000
N¨m 2001
20.279
176.594
347.393
300.856
a.LN tõ H§SX kinh doanh
158.293
286.625
450.883
401.904
- LN tõ sx than
127.484
250.025
397.325
349.132
- LN ngoµi than
30.809
36.600
53.558
52.772
b.LN tõ ho¹t ®éng kh¸c
-138.014
-110.031
-103.490
-101.048
- LN tõ H§ tµi chÝnh
-156.176
-112.426
-117.758
-119.372
18.162
2.395
14.268
18.324
Tªn chØ tiªu
Lîi nhuËn toµn ngµnh
- LN tõ H§ bÊt th-êng
N¨m 2002 ¦íc n¨m 2003
Nguån: Ban KÕ to¸n - Thèng kª -Tµi chÝnh cña TVN.
Qua biÓu 4 cho ta thÊy, tæng lîi nhuËn tr-íc thuÕ cña Tæng c«ng ty n¨m
2000 lµ 20.279 triÖu ®ång, n¨m 2001 ®¹t 176.594 triÖu ®ång, t¨ng gÇn 9 lÇn so
víi n¨m 2000; n¨m 2002 ®¹t 347.393 triÖu ®ång, t¨ng gÇn 2 lÇn so víi n¨m
2001; n¨m 2003 -íc tÝnh tæng lîi nhuËn tr-íc thuÕ ®¹t 300.856 triÖu ®ång, gi¶m
so víi n¨m 2002.
BiÓu 5: Mét sè kÕt qu¶ chØ tiªu SXKD chñ yÕu kh¸c cña TVN.
§¬n vÞ: triÖu ®ång
Tªn chØ tiªu
N¨m 2000
N¨m 2001
N¨m 2002
1. Lîi nhuËn tr-íc thuÕ
20.279
176.594
347.393
2. Lîi nhuËn sau thuÕ
12.187
147.729
256.104
8.092
28.865
91.289
4. Nép ng©n s¸ch Nhµ n-íc
203.000
265.000
322.000
5. Thu nhËp BQ ®Çu ng-êi
1,066
1,450
1,658
3. ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp
Nguån: Tæng hîp b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh hµng n¨m cña TVN.
Qua biÓu 5 cho thÊy: lîi nhuËn cña Tæng c«ng ty t¨ng lªn râ rÖt trong c¸c
n¨m 2000, 2002 vµ 2003. Tæng nép Ng©n s¸ch Nhµ n-íc cña TVN kh«ng ngõng
t¨ng lªn qua c¸c n¨m: n¨m 2000 nép vµo NSNN lµ 203.000 triÖu ®ång, n¨m
2001 nép 265.000 triÖu ®ång, n¨m 2002 nép 322.000 triÖu ®ång. Thªm vµo ®ã,
Thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng-êi t¨ng hµng n¨m, n¨m 2002 thu nhËp b×nh qu©n
®Çu ng-êi ®¹t 1,658 triÖu ®ång. Tõ nh÷ng kÕt qu¶ kinh doanh mµ TVN ®· ®¹t
®-îc trong nh÷ng n¨m qua ®· cho thÊy: TVN ®· tõng b-íc æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn.
MÆc dï, cßn nhiÒu h¹n chÕ vµ tån t¹i, nh-ng trong nh÷ng n¨m qua, ®Æc biÖt lµ
n¨m 2001 vµ 2002 ®· ®¸nh dÊu sù cè g¾ng vµ tr-ëng thµnh v-ît bËc cña TVN.
*TrÝch lËp c¸c quü Tæng c«ng ty:
10
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
- Tæng c«ng ty ®-îc trÝch lËp vµ xö dông c¸c quü theo qui ®Þnh cña ChÝnh
phñ vµ h-íng dÉn cña Bé Tµi chÝnh.
A. C¸c quü h×nh thµnh tõ lîi nhuËn:
1.Quü ®Çu t- ph¸t triÓn:
- Quü nµy ®-îc h×nh thµnh tõ c¸c nguån: trÝch nép tõ lîi nhuËn sau thuÕ
trong n¨m cña c¸c doanh nghiÖp thµnh viªn h¹ch to¸n ®éc lËp vµ trÝch tõ lîi
nhuËn kinh doanh trùc tiÕp cña Tæng c«ng ty.
- Quü ®Çu t- ph¸t triÓn ®-îc dïng ®Ó ®Çu t- tËp trung ph¸t triÓn kinh
doanh (kÓ c¶ tr-êng hîp gãp vèn liªn doanh, gãp vèn cæ phÇn, mua cæ phiÕu); bá
vèn ®iÒu lÖ cña Tæng c«ng ty vµ c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn nh»m ph¸t triÓn kinh
doanh theo ®Þnh h-íng chiÕn l-îc cña Tæng c«ng ty vµ khi cÇn thiÕt cã thÓ xem
xÐt cÊp cho c¸c ®¬n vÞ h¹ch to¸n phô thuéc.
Tr-êng hîp cÇn thiÕt, Nhµ n-íc cã thÓ ®iÒu ®éng mét phÇn quü ®Çu tph¸t triÓn cña Tæng c«ng ty ®Ó ®Çu t- ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖp Nhµ n-íc
kh¸c. Bé tµi chÝnh sau khi ®· thèng nhÊt víi c¬ quan quyÕt ®Þnh thµnh lËp Tæng
c«ng ty quyÕt ®Þnh viÖc ®iÒu ®éng nµy.
2. Quü dù phßng tµi chÝnh:
-Quü nµy ®-îc h×nh thµnh tõ c¸c nguån: TrÝch nép tõ lîi nhuËn sau thuÕ
trong n¨m cña c¸c doanh nghiÖp thµnh viªn h¹ch to¸n ®éc lËp vµ trÝch tõ lîi
nhuËn kinh doanh trùc tiÕp cña Tæng c«ng ty.
-Quü dù phßng tµi chÝnh ®-îc sö dông ®Ó: bï ®¾p hç trî c¸c tr-êng hîp
thiÖt h¹i vÒ vèn do thiªn tai, ®Þch ho¹, rñi ro trong kinh doanh cña Tæng c«ng ty
vµ c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn h¹ch to¸n ®éc lËp ®Ó hç trî cho c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn
h¹ch to¸n ®éc lËp kh¸c khi bÞ rñi ro mÊt vèn lín, víi møc l·i suÊt néi bé do
H§QT quyÕt ®Þnh trªn c¬ së tham kh¶o møc l·i suÊt c¬ b¶n Ng©n hµng Nhµ
n-íc ViÖt Nam c«ng bè tõng thêi kú. TG§ tho¶ thuËn víi Gi¸m ®èc c¸c ®¬n vÞ
thµnh viªn lËp ph-¬ng ¸n huy ®éng vèn b¸o c¸o H§QT phª duyÖt.
3. Quü dù phßng trî cÊp mÊt viÖc lµm:
-Quü nµy ®-îc h×nh thµnh tõ c¸c nguån trÝch nép tõ lîi nhuËn sau thuÕ
trong n¨m cña c¸c doanh nghiÖp thµnh vviªn h¹ch to¸n ®éc lËp vµ trÝch tõ lîi
nhuËn kinh doanh trùc tiÕp cña Tæng c«ng ty.
-Quü dù phßng trî cÊp mÊt viÖc lµm dïng ®Ó: hç trî c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn,
bé m¸y qu¶n lý ®iÒu hµnh Tæng c«ng ty, ®Ó trî cÊp cho ng-êi lao ®éng mÊt viÖc
lµm do nguyªn nh©n kh¸ch quan. Møc trî cÊp do TG§ quyÕt ®Þnh sau khi ®· cã
ý kiÕn chñ tÞch c«ng ®oµn cña Tæng c«ng ty.
4. Quü khen th-ëng vµ phóc lîi:
-Quü nµy ®-îc h×nh thµnh tõ c¸c nguån: trÝch nép tõ lîi nhuËn sau thuÕ
trong n¨m cña c¸c doanh nghiÖp thµnh viªn h¹ch to¸n ®éc lËp, trÝch tõ lîi nhuËn
kinh doanh trùc tiÕp cña Tæng c«ng ty vµ nguån kh¸c (nÕu cã).
11
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
-Néi dung chi cña hai quÜ nµy:
+CÊp cho c¸c ®¬n vÞ h¹ch to¸n phô thuéc theo møc ph©n chia hai quü theo
kÕt qu¶ lîi nhuËn kinh doanh hµng n¨m.
+Chi cho viÖc khen th-ëng vµ c¸c ho¹t ®éng phóc lîi chung cña Tæng
c«ng ty.
+Chi cho ho¹t ®éng phóc lîi x· héi cña c¸n bé c«ng nh©n viªn c¬ quan
Tæng c«ng ty
B.C¸c quü kh¸c
- C¸c quü kh¸c (nÕu cã) ph¸t sinh phôc vô cho s¶n xuÊt vµ kinh doanh
TG§ lËp ph-¬ng ¸n tr×nh H§QT (th«ng qua). Sau khi cã ý kiÕn b»ng v¨n b¶n
cña c¬ quan Nhµ n-íc cã liªn quan.
TG§ x©y dùng qui chÕ qu¶n lý, sö dông c¸c quü tËp trung cña Tæng c«ng
ty phï hîp víi quy ®Þnh hiÖn hµnh cña Nhµ n-íc tr×nh H§QT phª duyÖt. KÕt
thóc n¨m tµi chÝnh TG§ b¸o c¸o H§QT c¸c quÜ trªn cïng víi lËp b¸o c¸o Tµi
chÝnh.
1.2.4. §¸nh gi¸ c¬ chÕ qu¶n lý doanh thu, chi phÝ vµ lîi nhuËn cña Tæng
c«ng ty Than ViÖt Nam
1.2.4.1. Mét sè mÆt tÝch cùc
- Qui chÕ qu¶n lý doanh thu, chi phÝ vµ lîi nhuËn cña Tæng c«ng ty phï
hîp víi ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt kinh doanh cña Tæng c«ng ty Than ViÖt Nam.
Thùc hiÖn nghÞ quyÕt Trung -¬ng III cña §¶ng, Tæng c«ng ty ®· ®æi míi
c¬ chÕ qu¶n lý nãi chung vµ c¬ chÕ qu¶n lý chi phÝ nãi riªng nh»m ph¸t huy søc
m¹nh cu¶ c¸c c«ng ty thµnh viªn theo h-íng võa n©ng cao tÝnh tù chñ, tù chÞu
tr¸ch nhiÖm, võa t¨ng c-êng søc m¹nh tËp trung cña toµn Tæng c«ng ty.
§Ó lµm ®-îc ®iÒu ®ã, Tæng c«ng ty ®· ban hµnh c¬ chÕ kho¸n chi phÝ. §èi
víi s¶n xuÊt tiªu thô than: Tæng c«ng ty kho¸n chi phÝ trong viÖc khai th¸c, sµng
tuyÓn, tiªu thô than (dùa trªn c¬ së c¸c chØ tiªu c«ng nghÖ, ®Þnh møc kinh tÕ kü
thuËt) vµ kho¸n l·i ®Þnh møc 3% cho c¸c c«ng ty. PhÇn chªnh lÖch gi÷a doanh
thu thùc tÕ vµ chi phÝ kho¸n, sau khi ®· trõ ®i l·i ®Þnh møc, ®· ®-îc tËp trung vÒ
Tæng c«ng ty vµ chñ yÕu ®Ó giµnh cho ®Çu t- vµ ph¸t triÓn. B»ng c¸ch qu¶n lý
míi ®ã, Tæng c«ng ty ®± t³o ra ®îc “s©n ch¬i chung, c«ng b´ng” gi÷a c²c c«ng
ty thµnh viªn khai th¸c than cã chi phÝ s¶n xuÊt kh¸c nhau, trong khi gi¸ b¸n s¶n
phÈm cïng lo¹i ra thÞ tr-êng lµ nh- nhau; ®ång thêi t¹o ra ®-îc nguån vèn cho
®Çu t- ph¸t triÓn l©u dµi. C¸i míi kh¸c lµ, Tæng c«ng ty ®-a ra c¬ chÕ, sau 5 ngµy
sÏ thanh to¸n tiÒn b¸n than cho c¸c C«ng ty s¶n xuÊt than ®Ó gióp quay vßng vèn
l-u ®éng, gi¶m tiÒn vay ng©n hµng. C¬ chÕ míi vµ s¸ng t¹o nµy ®· thùc sù t¹o
®-îc ®éng lùc thóc ®Èy c¸c c«ng ty thµnh viªn chñ ®éng ®iÒu hµnh s¶n xuÊt,
n©ng cao tinh thÇn tr¸ch nhiÖm, tiÕt kiÖm chi phÝ ®Ó dµnh lîi nhuËn cao h¬n l·i
®Þnh møc (3%), v× môc tiªu chung cña Tæng c«ng ty. §èi víi néi bé gi÷a c¸c
c«ng ty thµnh viªn: Tæng c«ng ty chØ ®¹o s¶n xuÊt kinh doanh theo kÕ ho¹ch, cho
12
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
phÐp c¸c c«ng ty sö dông thµnh phÈm vµ dÞch vô cña nhau (nh- ph-¬ng tiÖn c¬
khÝ, vËt liÖu næ c«ng nghiÖp, vËt liÖu x©y dùng, vËt t-, c¸c dÞch vô kh¸c) theo gi¸
c¶ hîp lý. Nhê vËy, n¨m 2002, Tæng c«ng ty ®· thu ®-îc kÕt qu¶ ®¸ng tù hµo:
tæng doanh thu cña toµn Tæng c«ng ty ®¹t trªn 8 ngh×n tû ®ång, t¨ng 22,4% so
víi n¨m 2001; Trong ®ã, doanh thu tõ than chiÕm trªn 60%, tõ c¸c ho¹t ®éng
kinh doanh kh¸c chiÕm kho¶ng d-íi 40%; lîi nhuËn tr-íc thuÕ lµ 347 tû ®ång
t¨ng 96,72% so víi n¨m 2001; nép ng©n s¸ch Nhµ n-íc 322,03 tû ®ång, t¨ng
29,4% so víi n¨m 2001. Do ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh liªn tôc ph¸t triÓn, hiÖu qu¶
kinh tÕ kh«ng ngõng t¨ng, ®· gãp phÇn c¶i thiÖn ®êi sèng cho c¸n bé nh©n viªn
toµn ngµnh vµ gi¶i quyÕt viÖc lµm cho ng-êi lao ®éng. Trõ c«ng ty VËt t- VËn
T¶i vµ XÕp dì bÞ sù cè vÒ tµi chÝnh, cßn l¹i tÊt c¶ c¸c c«ng ty thµnh viªn ®Òu tù
c©n ®èi ®-îc thu chi vµ cã l·i.
C¬ chÕ qu¶n lý chi phÝ míi cña Tæng c«ng ty sö dông c¶ h×nh thøc kho¸n
chi phÝ vµ h×nh thøc ¸p dông ®Þnh møc. §©y chÝnh lµ h×nh thøc qu¶n lý chi phÝ
theo kiÓu hçn hîp lµ c¬ chÕ qu¶n lý rÊt linh ho¹t vµ lµ h×nh thøc phæ biÕn ®èi víi
tËp ®oµn hiÖn nay. Qu¸ tr×nh ®æi míi c¬ chÕ tµi chÝnh cña Tæng c«ng ty cã thÓ
®-a ®Õn kÕt luËn TVN ®ñ ®iÒu kiÖn chuyÓn sang m« h×nh c«ng ty mÑ - c«ng ty
con.
- C¬ chÕ qu¶n lý lîi nhuËn vµ trÝch lËp c¸c quü phï hîp h¬n:
Theo quy ®Þnh Tæng c«ng ty cã quyÒn chñ ®éng trong viÖc sö dông lîi
nhuËn sau khi ®· thùc hiÖn nghÜa vô v¬Ý Nhµ n-íc. Nhê c¬ chÕ qu¶n lý tµi chÝnh
phï hîp ®· gãp phÇn t¨ng tr-ëng ngµnh than. Tæng c«ng ty lu«n thùc hiÖn tèt c¬
chÕ qu¶n lý lîi nhuËn vµ trÝch lËp c¸c quü theo ®óng quy ®Þnh cña Nhµ n-íc,
®¶m b¶o sö dông c¸c quü tËp trung cña Tæng c«ng ty cã hiÖu qu¶:
Tæng c«ng ty ®· sö dông quü ®Çu t- ph¸t triÓn ®Ó ®Çu t- më réng vµ ph¸t
triÓn kinh doanh theo ®Þnh h-íng cña Tæng c«ng ty: Tæng c«ng ty ®· ®Çu t- tho¶
®¸ng cho ph¸t triÓn khoa häc c«ng nghÖ ®Ó cã trang thiÕt bÞ an toµn lao ®éng tèt,
tr¸nh tai n¹n rñi ro trong s¶n xuÊt. §©y lµ h-íng ®i ®óng ®¾n, ®¶m b¶o cho ng-êi
lao ®éng an t©m lµm viÖc, gãp phÇn vµo sù ph¸t triÓn l©u dµi cña mçi ®¬n vÞ s¶n
xuÊt kinh doanh; ®Æc biÖt chó träng ®æi míi c«ng nghÖ ë c¸c má hÇm lß vµ ®Çu
t- ®æi míi ë c¸c má lé thiªn ®Ó ®¶m b¶o an toµn vµ t¨ng n¨ng lùc khai th¸c cña
c¸c má. Bªn c¹nh ®ã, Tæng c«ng ty ®· dïng quü nµy ®Ó bæ sung vèn l-u ®éng
cho c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn, ®¸p øng tèt nhu cÇu vÒ vèn cho s¶n xuÊt kinh doanh.
Ngoµi ra, mét phÇn quü nµy ®-îc Tæng c«ng ty dïng ®Ó tham gia liªn doanh,
mua cæ phiÕu, gãp vèn cæ phÇn t¹o ®iÒu kiÖn t¨ng thªm doanh thu cho Tæng
c«ng ty.
Tæng c«ng ty sö dông Quü dù phßng tµi chÝnh ®Ó bï ®¾p hç trî phÇn cßn
l¹i nh÷ng tæn thÊt, thiÖt h¹i vÒ tµi s¶n x¶y ra do thiªn tai, rñi ro trong s¶n xuÊt
kinh doanh cña Tæng c«ng ty vµ c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn.
Quü phóc lîi cña Tæng c«ng ty ®-îc sö dông ®Ó x©y dùng hoÆc söa ch÷a
c¸c c«ng tr×nh phóc lîi x· héi, chi cho c¸c ho¹t ®éng phóc lîi, trî cÊp khã kh¨n
cho c¸n bé c«ng nh©n viªn...TVN ®· thùc hiÖn tèt phong trµo ®Òn ¬n ®¸p nghÜa,
13
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
®Æc biÖt ®èi víi nh÷ng ng-êi c«ng t¸c trong ngµnh. Bªn c¹nh ®ã, Tæng c«ng ty
®· tham gia ®ãng gãp vµo quü tõ thiÖn, gãp phÇn thùc hiÖn tèt c¸c môc tiªu x·
héi. HiÖn c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn ®ang nhËn phông d-ìng 36 mÑ ViÖt Nam anh
hïng. Nh©n th¸ng hµnh ®éng v× ng-êi nghÌo n¨m 2002 Tæng c«ng ty ®· gãp cho
Quü v× ng-êi nghÌo trªn 300 triÖu ®ång, mua 208 ngh×n vÐ sæ sè v× ng-êi nghÌo
do tØnh Qu¶ng Ninh ph¸t ®éng. Tæng c«ng ty ®· gi¶i quyÕt 4.974 gia ®×nh khã
kh¨n vay vèn trªn 30 tû ®Ó lµm kinh tÕ gia ®×nh.
Quü khen th-ëng cña Tæng c«ng ty ®-îc dïng ®Ó th-ëng cho tËp thÓ, c¸
nh©n cã thµnh tÝch xuÊt s¾c, th-ëng cuèi n¨m hoÆc th-ëng kú cho C¸n bé c«ng
nh©n viªn. Quü khen th-ëng ®· ®-îc Tæng c«ng ty sö dông cã hiÖu qu¶, gãp
phÇn æn ®Þnh vµ n©ng cao ®êi sèng cña C¸n bé c«ng nh©n viªn.
Quü trî cÊp mÊt viÖc lµm ®-îc Tæng c«ng ty dïng ®Ó trî cÊp cho ng-êi
lao ®éng mÊt viÖc do c¸c nguyªn nh©n kh¸ch quan hoÆc ®Ó ®µo t¹o l¹i nghÒ cho
C¸n bé c«ng nh©n viªn.
1.2.4.2. Mét sè mÆt h¹n chÕ vµ nguyªn nh©n
Thø nhÊt, ®èi víi c¬ chÕ qu¶n lý doanh thu: C¬ chÕ qu¶n lý doanh thu míi
cña TVN ®· gãp phÇn tÝch cùc cho c«ng t¸c qu¶n lý doanh thu vµ phï hîp víi
®Æc ®iÓm s¶n xuÊt kinh doanh hiÖn t¹i cña Tæng c«ng ty. Nh-ng víi xu h-íng
c¹nh tranh gay g¾t nh- hiÖn nay th× ®ßi hái ngµnh than ph¶i hoµn thiÖn qu¶n lý
doanh thu ®Ó ®¶m b¶o qu¶n lý nguån thu, ph¸t huy ®-îc lîi thÕ ngµnh vµ h-íng
tíi sù ph¸t triÓn cña Tæng c«ng ty sang m« h×nh tËp ®oµn.
Thø hai, vÒ c¬ chÕ qu¶n lý chi phÝ: Trªn c¬ së c¸c chÕ ®é h-íng dÉn vÒ
chÕ ®é qu¶n lý chi phÝ cña Nhµ n-íc, Tæng c«ng ty x©y dùng c¸c ®Þnh møc kinh
tÕ chuyªn ngµnh chñ yÕu vµ trªn c¬ së ®ã x©y dùng ®Þnh møc chi phÝ hîp lý. NhvËy Tæng c«ng ty ch-a cã chÝnh s¸ch tiÕt kiÖm chi phÝ mét c¸ch cô thÓ. Bªn c¹nh
®ã, viÖc x©y dùng c¸c ®Þnh møc lao ®éng, ®¬n gi¸ tiÒn l-¬ng hiÖn nay mang
nÆng tÝnh chñ quan vµ ch-a khuyÕn khÝch ®-îc c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn trong viÖc
t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh. §èi víi C¸n bé c«ng
nh©n viªn th× tiÒn l-¬ng cña doanh nghiÖp tr¶ cho hä lµ nguån thu nhËp chÝnh ®Ó
®¶m b¶o cuéc sèng cña hä vµ gia ®×nh cña hä. TiÒn l-¬ng hiÖn nay chñ yÕu tËp
chung vµo hiÖu qu¶ c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh chÝnh mµ ch-a tÝnh hÕt
c¸c ho¹t ®éng dÞch vô kh¸c. So víi mÆt b»ng chung cña nÒn kinh tÕ vµ ®Æc biÖt
®èi víi ngµnh nghÒ nÆng nhäc ®éc h¹i nh- ngµnh than th× møc chi tr¶ tiÒn l-¬ng
nh- hiÖn nay lµ ch-a t-¬ng xøng. Bªn c¹nh ®ã, viÖc khèng chÕ cho møc chi
qu¶ng c¸o, tiÕp thÞ, khuyÕn m·i, tiÕp t©n kh¸nh tiÕt, chi phÝ giao dÞch, ®èi ngo¹i,
chi phÝ héi nghÞ vµ c¸c lo¹i chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn kh«ng v-ît qu¸ 5% chi phÝ
thùc tÕ trong kú nh- hiÖn nay lµ ch-a phï hîp. Trªn thùc tÕ chi phÝ nµy th-êng
lín h¬n møc qui ®Þnh. Trong ®iÒu kiÖn héi nhËp c¹nh tranh th× chi phÝ nµy cµng
lín. NhÊt lµ trong ®iÒu kiÖn sè l-îng tiªu thô than trong n-íc h¹n chÕ, thÞ tr-êng
xuÊt khÈu l¹i ch-a æn ®Þnh vµ cã xu h-íng thay ®æi sang chñng lo¹i than khã s¶n
xuÊt. Thªm vµo ®ã, do t×nh h×nh thÕ giíi cã nhiÒu biÕn ®éng, gi¸ nhiªn liÖu, gi¸
s¾t thÐp chèng lß t¨ng lµm chi phÝ s¶n xuÊt t¨ng. Ngoµi ra, gi¸ ®iÖn t¨ng, chi phÝ
nép b¶o hiÓm t¨ng lªn khi Nhµ n-íc t¨ng l-¬ng tèi thiÓu, chi phÝ sù nghiÖp ng©n
14
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
s¸ch bÞ c¾t gi¶m còng lµm cho gi¸ thµnh than t¨ng lªn ®¸ng kÓ mµ ®ßi hái ph¶i
cã biÖn ph¸p gi¶m chi phÝ míi ®¶m b¶o hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh.
Thø ba, vÒ c¬ chÕ qu¶n lý vµ ph©n phèi lîi nhuËn: ViÖc tËp trung c¸c quü
víi tû lÖ nh- hiÖn nay ch-a t¹o sù chñ ®éng vµ ®¶m b¶o khuyÕn khÝch kÞp thêi
c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh cã hiÖu qu¶. Bªn c¹nh ®ã, viÖc tËp trung
lîi nhuËn vµ trÝch lËp vµo c¸c quü nh- hiÖn nay ch-a ph¶n ¸nh dóng hiÖu qu¶ s¶n
xuÊt kinh doanh ë tõng ®¬n vÞ vµ ch-a t¹o ®éng lùc thóc ®Èy ®èi víi ®¬n vÞ thµnh
viªn.
Thø t-, mét sè h¹n chÕ kh¸c:Tõ khi ho¹t ®éng ®Õn nay,TVN ho¹t ®éng
theo m« h×nh tæ chøc cña Tæng c«ng ty 91. M« h×nh nµy cã nh÷ng -u ®iÓm nhÊt
®Þnh nh- b-íc ®Çu ph¸t huy ®-îc søc m¹nh tæng hîp ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh
doanh vµ gi¶i quyÕt khã kh¨n cña c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn, cã t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn
viÖc b¶o toµn vµ tÝch tô ®-îc vèn, huy ®éng nguån lùc ®Ó ®Çu t- ®æi míi c«ng
nghÖ, t¨ng c-êng s¶n xuÊt. Tuy nhiªn c¬ chÕ chÝnh s¸ch, hµnh lang ph¸p lý cña
m« h×nh nµy còng thÓ hiÖn nh÷ng tån t¹i, ch-a t¹o ®iÒu kiÖn ®Çy ®ñ ®Ó c¸c c«ng
ty Nhµ n-íc thùc sù tù chñ, tù chÞu tr¸ch nhiÖm trong s¶n xuÊt kinh doanh. Theo
c¸c v¨n b¶n ph¸p quy hiÖn hµnh th× Tæng c«ng ty cã nhiÒu quyÒn nh-ng viÖc
h-íng dÉn l¹i thiÕu cô thÓ. M« h×nh tæ chøc qu¶n lý cña Tæng c«ng ty qua nhiÒu
lÇn ®-îc ®iÒu chØnh nh÷ng vÉn cßn mét sè mÆt cßn tån t¹i ch-a phï hîp. C¬ cÊu
tæ chøc, bé m¸y, chøc n¨ng quyÒn h¹n cña H§QT ch-a thÓ hiÖn ®-îc vai trß cña
§¹i diÖn chñ së h÷u trùc tiÕp t¹i doanh nghiÖp Nhµ n-íc. §«i lóc vÉn cßn tån t¹i
t×nh tr¹ng H§QT ph¶i xin ý kiÕn cña chñ së h÷u nhiÒu h¬n lµ tù quyÕt ®Þnh.
Thùc tÕ cho thÊy r»ng, c¬ chÕ qu¶n lý tµi chÝnh cña TVN ch-a ®¸p øng yªu cÇu
cña mét Tæng c«ng ty m¹nh ho¹t ®éng theo ®Þnh h-íng m« h×nh tËp ®oµn kinh
doanh.
MÆt kh¸c, c¬ chÕ tµi chÝnh tÝn dông ®èi víi c¸c doanh nghiÖp Nhµ n-íc
nãi chung vµ m« h×nh Tæng c«ng ty nãi chung cßn tån t¹i vµ nhiÒu v-íng m¾c,
ch-a kÞp thêi bæ sung. ViÖc ph©n cÊp, giao quyÒn quyÕt ®Þnh ®Çu t- cho c¸c
Tæng c«ng ty ch-a râ rµng vµ kh«ng ®Çy ®ñ, Nhµ n-íc cßn can thiÖp qu¸ s©u vµo
quyÒn tù chñ ®Çu t- cña Tæng c«ng ty. ViÖc giao vèn cho c¸c Tæng c«ng ty nãi
chung vÉn mang nÆng ph-¬ng thøc hµnh chÝnh. Nhµ n-íc giao vèn nh-ng ch-a
giao quyÒn tù chñ kinh doanh ®Çy ®ñ cho c¸c doanh nghiÖp. §ång thêi Nhµ n-íc
ch-a ph¸t triÓn ®-îc ®ång bé thÞ tr-êng tµi chÝnh ®Ó t¹o sù chu chuyÓn vèn trong
x· héi ®-îc th«ng suèt, ®¸p øng nhu cÇu vèn cho s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh
nghiÖp.
Qua ph©n tÝch thùc tr¹ng c¬ chÕ qu¶n lý doanh thu, chi phÝ vµ lîi nhuËn
cña TVN, cho thÊy nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®-îc vµ h¹n chÕ. Nh»m kh¾c phôc nh÷ng
h¹n chÕ, cÇn hoµn thiÖn c¬ chÕ qu¶n lý, doanh thu, chi phÝ vµ lîi nhuËn cña TVN
sang m« h×nh ®oµn theo h×nh thøc C«ng ty mÑ - C«ng ty con.
15
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
PhÇn II: H-íng Hoµn thiÖn c¬ chÕ qu¶n lý doanh thu,
chi phÝ vµ lîi nhuËn theo m« h×nh tËp ®oµn trong Tæng
c«ng ty Than ViÖt Nam
2.1. Chñ tr-¬ng cña §¶ng vµ ChÝnh phñ ViÖt Nam chuyÓn Tæng
c«ng ty Than ViÖt Nam theo m« h×nh tËp ®oµn
Chñ tr-¬ng cña Nhµ n-íc vÒ ®æi míi Doanh nghiÖp Nhµ n-íc ®-îc thÓ
hiÖn trong c¸c v¨n b¶n ph¸p quy: NghÞ quyÕt héi nghÞ lÇn thø ba Ban chÊp hµnh
Trung -¬ng §¶ng kho¸ XI vÒ tiÕp tôc x¾p xÕp, ®æi míi, ph¸t triÓn vµ n©ng cao
hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp Nhµ n-íc. NghÞ quyÕt chØ râ: “thÝ ®iÓm
h×nh thµnh TËp ®oµn kinh tÕ trong mét sè lÜnh vùc cã ®iÒu kiÖn, cã thÕ m¹nh, cã
kh° n¨ng ph²t triÓn ®Ó c³nh tranh v¯ héi nhËp kinh tÕ cã hiÖu qu°.”; NghÞ ®Þnh
sè: 63/2001/N§-CP ngµy 14/9/2001 cña ChÝnh phñ vÒ viÖc chuyÓn ®æi Doanh
nghiÖp Nhµ n-íc, Doanh nghiÖp cña c¸c tæ chøc chÝnh trÞ x· héi thµnh c«ng ty
TNHH mét thµnh viªn ho¹t ®éng theo qui luËt doanh nghiÖp; §Þnh h-íng ph¸t
triÓn cña ngµnh than theo QuyÕt ®Þnh 20/2003/Q§-TTg cña Thñ t-íng ChÝnh
phñ l¯: “Ph²t triÓn ng¯nh Than æn ®Þnh, ®¸p øng nhu cÇu vÒ than cho nÒn kinh tÕ
quèc d©n; b¶o ®¶m thÞ tr-êng tiªu dïng than trong n-íc æn ®Þnh, cã mét phÇn
hîp lý xuÊt khÈu ®Ó ®iÒu ho¯ vÒ sè lîng, chñng lo³i v¯ t³o nguån ngo³i tÖ”, víi
môc tiªu tæng qu¸t cña nh÷ng n¨m tíi 2003-2007 l¯: “X©y dùng TVN trë thµnh
mét tËp ®o¯n kinh tÕ m³nh, ph²t triÓn ®a ng¯nh trªn nÒn s°n xuÊt than.”
Ph¸t triÓn Tæng c«ng ty Than ViÖt Nam theo m« h×nh tËp ®oµn kinh tÕ ®Ó
n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh, t¨ng n¨ng lùc c¹nh tranh trªn thÞ tr-êng
khu vùc vµ trªn thÕ giíi: KÓ tõ khi thµnh lËp ®Õn nay, TVN ®· cã b-íc ph¸t triÓn
v-ît bËc vÒ khoa häc vµ c«ng nghÖ, qui m« s¶n xuÊt vµ ph¹m vi kinh doanh. Tuy
nhiªn qua mét thêi gian ho¹t ®éng, m« h×nh Tæng c«ng ty cßn nhiÒu bÊt cËp tån
t¹i cÇn ®-îc nghiªn cøu ®Ó tõng b-íc gi¶i quyÕt. ViÖc chuyÓn ®æi TVN theo m«
h×nh tËp ®oµn lµ mét trong nh÷ng yÕu tè chñ yÕu ®Ó kh¾c phôc tån t¹i nµy. C¸c
môc tiªu c¬ b¶n cÇn h-íng tíi khi h-íng tíi ph¸t triÓn m« h×nh tËp ®oµn lµ:
- C¶i tiÕn ph-¬ng thøc qu¶n lý kinh doanh vµ n©ng cao n¨ng lùc ho¹t ®éng
th«ng qua ®a d¹ng ho¸ h×nh thøc së h÷u b»ng c¸c biÖn ph¸p cæ phÇn ho¸, c«ng
ty ho¸. §©y lµ b-íc khëi ®Çu quan träng, thóc ®Èy qu¸ tr×nh ®a d¹ng ho¸ h×nh
thøc së h÷u vµ ®æi míi ph-¬ng thøc hiÖn nay cña Tæng c«ng ty vµ tËp ®oµn sau
nµy.
- C¶i thiÖn mèi quan hÖ gi÷a c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn trong Tæng c«ng ty
hiÖn nay theo h-íng giao quyÒn tù chñ cho c¸c doanh nghiÖp, ®Æc biÖt lµ quyÒn
quyÕt ®Þnh s¶n xuÊt kinh doanh.C¸c ®¬n vÞ thµnh viªn cÇn ph¶i dùa trªn c¬ së
liªn kÕt vÒ vèn, khoa häc c«ng nghÖ, s¶n phÈm, dÞch vô. Cã sù h¹ch to¸n râ rµng
vÒ kÕt qu¶ kinh doanh.
HiÖn nay víi xu h-íng ph¸t triÓn tËp ®oµn kinh tÕ m¹nh trªn thÕ giíi, c¸c
c«ng ty xuyªn quèc gia ®-îc h×nh thµnh ngµy cµng nhiÒu ë mäi lÜnh vùc. Do ®ã,
cÇn thiÕt ph¶i ph¸t triÓn TVN theo m« h×nh tËp ®oµn kinh doanh ®Ó më réng
16
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
ph¹m vi ho¹t ®éng, t¨ng c-êng kh¶ n¨ng c¹nh tranh ®Ó thÝch øng víi qu¸ tr×nh
héi nhËp, më cöa thÞ tr-êng ViÖt Nam. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng d-íi t¸c
®éng cña qui luËt c¹nh tranh, cña yªu cÇu ®Èy nhanh qu¸ tr×nh tÝch tô tËp trung
t- b¶n ®· h×nh thµnh c¸c tæ chøc ®éc quyÒn. Víi søc m¹nh kinh tÕ cña m×nh, c¸c
tæ chøc nµy ®· chÌn Ðp vµ th«n tÝnh c¸c doanh nghiÖp nhá. Ngoµi ra, d-íi t¸c
dông cña KHKT hiÖn ®¹i, thÞ tr-êng lu«n biÕn ®éng, ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm ®·
trë thµnh xu thÕ tÊt yÕu. §iÒu nµy khiÕn c¸c doanh nghiÖp nhá kh«ng ®ñ søc v×
thiÕu nguån lùc nªn ®· s¸t nhËp vµo c¸c tæ chøc kinh tÕ kh¸c hoÆc bÞ tËp ®oµn
kinh tÕ kh¸c th«n tÝnh h×nh thµnh c¸c tËp ®oµn kinh tÕ m¹nh. §©y thùc sù lµ
mét trong nh÷ng vÊn ®Ò mµ TVN cÇn ®Æc biÖt quan t©m trong thêi gian tíi.
Nh÷ng yÕu tè ®Ó cã thÓ kÕt luËn Tæng c«ng ty Than ViÖt Nam ®ñ ®iÒu kiÖn
¸p dông ®-îc m« h×nh tËp ®oµn theo h×nh thøc c«ng ty mÑ - c«ng ty con:
+ Tæng c«ng ty ®ang kinh doanh ®a ngµnh, hiÖn cã 48 c«ng ty thµnh viªn
®ang ho¹t ®éng trªn c¸c lÜnh vùc chÝnh: C«ng nghiÖp than, vËt liÖu næ c«ng
nghiÖp, ®iÖn lùc, x©y dùng vµ vËt liÖu x©y dùng, ®iÖn lùc, c¬ khÝ, vËn t¶i, c¶ng
biÓn, c«ng nghÖ tin häc, dÞch vô ®Þa chÊt tr¾c ®Þa, t- vÊn ®Çu t-, ®µo t¹o, trång
rõng, hµng tiªu dïng, th-¬ng m¹i vµ dÞch vô kh¸c. Trong ®ã, ngµnh c«ng nghiÖp
than lµ lÜnh vùc ®ãng vai trß chñ ®¹o.
+Tæng c«ng ty hiÖn cã møc ®é chuyªn m«n ho¸ t-¬ng ®èi cao vµ s©u, gi÷
vai trß chñ chèt trong lÜnh vùc s¶n xuÊt than cña c¶ n-íc. Doanh thu vµ lîi nhuËn
tõ s¶n xuÊt than t-¬ng ®èi cao so víi ngµnh kh¸c.
+ Cã ph¹m vi ho¹t ®éng c¶ trong vµ ngoµi n-íc. Quan hÖ néi bé gi÷a
Tæng c«ng ty vµ c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn, gi÷a c¸c khèi ngµnh nghÒ kinh doanh víi
nhau, gi÷a c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn nµy víi c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn kh¸c cã sù g¾n
kÕt t-¬ng ®èi, lÜnh vùc ho¹t ®éng nµy t¹o thÞ tr-êng cho lÜnh vùc kia vµ ng-îc l¹i
*C¬ cÊu tæ chøc cña TËp ®oµn Than ViÖt Nam theo m« h×nh C«ng ty mÑ C«ng ty con.
TËp ®oµn Than ViÖt Nam ®-îc x©y dùng theo m« h×nh C«ng ty mÑ-C«ng
ty con. C¬ cÊu tæ chøc cña TËp ®oµn Than ViÖt Nam bao gåm:
-C«ng ty MÑ: ®-îc tæ chøc d-íi h×nh thøc TVN, lµ doanh nghiÖp Nhµ
n-íc së h÷u 100% vèn ®iÒu lÖ. C«ng ty mÑ së h÷u h÷u h¹n c¸c c«ng ty con theo
tû lÖ vèn nhµ n-íc ®Çu t- cña c«ng ty mÑ vµo c«ng ty con. C«ng ty mÑ cã thÓ së
h÷u mét phÇn hoÆc toµn bé sè vèn ®iÒu lÖ cña c«ng ty con vµ h-ëng lîi nhuËn tõ
kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cña c«ng ty con theo tû lÖ vèn gãp. C«ng ty mÑ sÏ
bao gåm nh÷ng bé phËn cã kh¶ n¨ng kinh doanh tèt, c¸c c¬ së nghiªn cøu c«ng
nghÖ, m«i tr-êng, ®µo t¹o vµ ch¨m sãc søc khoÎ. H§QT c«ng ty mÑ ®iÒu hµnh
ho¹t ®éng cña TËp ®oµn theo qui ®Þnh trong ®iÒu lÖ ho¹t ®éng cña TËp ®oµn mµ
kh«ng thµnh lËp thªm bé m¸y riªng cña TËp ®oµn.
- C¸c C«ng ty con: C¸c c«ng ty con lµ nh÷ng ph¸p nh©n ®éc lËp víi c«ng
ty mÑ, ®-îc c«ng ty mÑ së h÷u mét phÇn møc chi phèi hoÆc toµn bé sè vèn ®iÒu
lÖ d-íi c¸c h×nh thøc:
17
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
+ C¸c c«ng ty TNHH mét thµnh viªn do c«ng ty mÑ së h÷u 100% vèn
®iÒu lÖ. C¸c c«ng ty nµy ®-îc h×nh thµnh tõ viÖc chuyÓn ®æi c¸c doanh nghiÖp
thµnh viªn cña Tæng c«ng ty kh«ng n»m trong ®èi t-îng cæ phÇn ho¸.
+ C¸c c«ng ty cæ phÇn ®-îc h×nh thµnh b»ng c¸ch cæ phÇn ho¸ c¸c doanh
nghiÖp thµnh viªn hiÖn nay cña Tæng c«ng ty vµ c¸c c«ng ty cæ phÇn ®-îc thµnh
lËp, trong ®ã Tæng c«ng ty gãp vèn víi t- c¸ch lµ cæ ®«ng s¸ng lËp (cæ phÇn ®Æc
biÖt vµ cæ phÇn chi phèi).
+C¸c c«ng ty liªn doanh trong ®ã cã mét phÇn vèn ®iÒu lÖ do c«ng ty mÑ
së h÷u.
M« h×nh tæ chøc tËp ®oµn cña Tæng c«ng ty Than ViÖt Nam:
Tæng c«ng ty Than ViÖt Nam
“C«ng ty mÑ”, Nh¯ níc gi÷ 100% vèn ®iÒu
lÖ
-C«ng ty chÕ biÕn kinh doanh than CÈm Ph¶.
-C«ng ty C¶ng vµ Kinh doanh Than
-C«ng ty TuyÓn than Hßn Gai
-C«ng ty Ph¸t triÓn tin häc, c«ng nghÖ vµ
m«i tr-êng
-C¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp, nghiªn cøu ®µo t¹o, y
tÕ.
C¸c c«ng ty
TNHH mét
thµnh viªn
C«ng ty mÑ gi÷
100% vèn ®iÒu lÖ
C¸c c«ng ty cæ
phÇn
C«ng ty mÑ cã cæ
phÇn chi phèi,cæ
phÇn ®Æc biÖt
C¸c c«ng ty
liªn doanh
C«ng ty mÑ cã
vèn gãp liªn
doanh
2.2. ChiÕn l-îc ph¸t triÓn Tæng c«ng ty Than ViÖt Nam ®Õn n¨m
2020
Trong chiÕn l-îc ph¸t triÓn ngµnh Than ViÖt Nam ®Õn n¨m 2020, TVN
x¸c ®Þnh kiªn tr× theo ®uæi chiÕn l-îc ph¸t triÓn thµnh tËp ®oµn kinh doanh ®a
ngµnh trªn nÒn s¶n xuÊt than. Môc tiªu chiÕn l-îc cña TVN ®Õn n¨m 2020 lµ:
18
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
- Ph¸t triÓn ngµnh Than æn ®Þnh, ®¸p øng tèt nhu cÇu vÒ than cho nªn kinh
tÕ quèc d©n; ®¶m b¶o thÞ tr-êng tiªu thô than trong n-íc æn ®Þnh, cã mét phÇn
hîp lý cho xuÊt khÈu ®Ó ®iÒu hoµ vÒ sè l-îng, chñng lo¹i vµ t¹o nguån ngo¹i tÖ.
S¶n l-îng than th-¬ng phÈm cã thÓ ®-îc ®iÒu chØnh ®Ó phï hîp víi nhu
cÇu thÞ tr-êng, nh-ng toµn ngµnh Than ph¶i phÊn ®Êu thùc hiÖn ®-îc c¸c møc dù
kiÕn lµ:
§Õn n¨m 2005: ®¹t 16-17 triÖu tÊn than th-¬ng phÈm;
§Õn n¨m 2010: ®¹t 23-24 triÖu tÊn than th-¬ng phÈm;
§Õn n¨m 2015: ®¹t 26-27 triÖu tÊn than th-¬ng phÈm;
§Õn n¨m 2020: ®¹t 29-30 triÖu tÊn than th-¬ng phÈm.
- Ph¸t triÓn ngµnh Than g¾n liÒn víi ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi, du lÞch,
quèc phßng, an ninh vµ b¶o vÖ m«i tr-êng sinh th¸i trªn ®Þa bµn vïng than, ®Æc
biÖt lµ vïng Qu¶ng Ninh.
- Kh«ng ngõng c¶i tiÕn, ¸p dông KHKT ®Ó n©ng cao n¨ng suÊt vµ ®¶m b¶o
an toµn trong khai th¸c s¶n xuÊt than. Trong giai ®o¹n 2003-2010, cÇn tËp trung
®Èy m¹nh c«ng t¸c th¨m dß ®Õn møc -300m, ®ång thêi t×m kiÕm, ®iÒu tra c¬ b¶n
d-íi møc -300m bÓ than Qu¶ng ninh; tõng b-íc th¨m dß bÓ than ®ång b»ng B¾c
Bé ®Ó phôc vô cho chiÕn l-îc ph¸t triÓn n¨ng l-¬ng quèc gia.
Ngµnh Than tËp trung ®Èy m¹nh viÖc ®æi míi c«ng nghÖ khai th¸c, ®Æc
biÖt trong lÜnh vùc khai th¸c hÇm lß; tËp chung vµo viÖc c¬ giíi ho¸ hÇm lß,
chèng lß ®Ó gi¶m tæn thÊt tµi nguyªn, n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, c¶i thiÖn ®iÒu
kiÖn lao ®éng vµ an toµn, vÖ sinh c«ng nghiÖp. Tõng b-íc tiÕn tíi ®ång bé vµ
hiÖn ®¹i ho¸ c«ng nghÖ sµng tuyÓn, chÕ biÕn, vËn t¶i vµ hÖ thèng truyÒn t¶i than,
gi¶m thiÓu t¸c ®éng tíi m«i tr-êng.
- TËp trung c«ng t¸c ®Çu t- x©y dùng c¬ b¶n: §©y lµ c«ng t¸c quan träng,
cã t¸c ®éng ®Õn qu¸ tr×nh ph¸t triÓn ngµnh, cho nªn trong trong nh÷ng giai ®o¹n
tiÕp theo TVN sÏ tõng b-íc ®Çu t-, c¶i t¹o më réng, n©ng cao c«ng suÊt c¸c má
than hiÖn cã vµ më thªm c¸c má míi ®Ó phôc vô nhu cÇu than cho nÒn kinh tÕ
quèc d©n vµ nhu cÇu xuÊt khÈu. Dù kiÕn tõ nay ®Õn n¨m 2010, TVN sÏ tiÕn hµnh
®Çu t- c¶i t¹o c¸c má hiÖn t¹i vµ x©y dùng thªm c¸c má míi, ®Æc biÖt tËp trung
vµo ®Çu t- c¸c má cã c«ng suÊt khai th¸c 1-2 triÖu tÊn/ n¨m. Tæng vèn ®µu tgiai ®o¹n 2003-2010 -íc tÝnh kho¶ng 14.166 tû ®ång, trong ®ã vèn ®Çu t- duy
tr×, më réng x©y dùng c¸c má míi vµo kho¶ng 12.933 tû ®ång; vèn bæ xung vµo
kinh doanh vµo kho¶ng 1.233 tû ®ång.
- Phèi hîp Tæng c«ng ty §iÖn lùc ViÖt Nam vµ c¸c Tæng c«ng ty kh¸c
ph¸t triÓn hîp lý hÖ thèng c¸c nhµ m¸y nhiÖt ®iÖn ®èt than ®-îc dù kiÕn x©y
dùng t¹i c¸c vïng má: Na D-¬ng (L¹ng S¬n), Cao Ng¹n (Th¸i Nguyªn), Hßn
Gai, Hoµnh Bå, CÈm Ph¶ ... víi tæng c«ng suÊt thiÕt kÕ tõ 1.500 ®Õn 2.200MW.
-Tho¶ m·n nhu cÇu vÒ vËt liÖu næ c«ng nghiÖp vµ dÞch vô khoan næ m×n,
cã tÝnh ®Õn xuÊt khÈu sang c¸c n-íc xung quanh. Ph¸t triÓn hîp lý s¶n xuÊt c¬
19
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
khÝ, xi m¨ng, vËt liÖu x©y dùng, hang tiªu dïng, th-¬ng m¹i, dÞch vô vµ du lÞch.
Cïng víi ph¸t triÓn s¶n xuÊt than ph¸t triÓn ngµnh vËt liÖu næ c«ng nghiÖp vµ c¸c
nhµ m¸y nhiÖt ®iÖn than ®-îc coi lµ môc tiªu chiÕn l-îc hµng ®Çu.
2.3. H-íng hoµn thiÖn c¬ chÕ qu¶n lý doanh thu, chi phÝ vµ lîi
nhuËn theo m« h×nh tËp ®oµn ®èi víi Tæng c«ng ty Than ViÖt Nam
2.3.1. §èi víi c¬ chÕ qu¶n lý doanh thu
Theo m« h×nh c¬ cÊu tæ chøc TËp ®oµn cña TVN cã thÓ thÊy mèi quan hÖ
trong tËp ®oµn dùa chñ yÕu vµo møc vèn ®Çu t- cña c«ng ty mÑ. Doanh thu cña
c«ng ty mÑ sÏ ®a d¹ng h¬n tuú thuéc vµo lÜnh vùc ho¹t ®éng vµ møc vèn gãp vµo
cña c«ng ty con. Do vËy c¬ chÕ qu¶n lý doanh thu cÇn ®-îc hoµn thiÖn cho phï
hîp víi thùc tÕ ho¹t ®éng vµ phï hîp víi m« h×nh tæ chøc cña tËp ®oµn. Cô thÓ lµ
doanh thu cña c«ng ty mÑ bao gåm:
- Doanh thu tõ ho¹t ®éng kinh doanh vµ phôc vô.
+Doanh thu tõ ho¹t ®éng kinh doanh gåm: Toµn bé tiÒn b¸n s¶n phÈm,
hµng ho¸, cung øng dÞch vô ra ngoµi doanh nghiÖp sau khi ®· trõ ®i c¸c kho¶n
chiÕt khÊu thanh to¸n, gi¶m gi¸ hµng b¸n, hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i (nÕu cã chøng tõ
hîp ph¸p) ®-îc kh¸ch hµng chÊp nhËn thanh to¸n (kh«ng ph©n biÖt ®· thu tiÒn
hay ch-a thu tiÒn); thu tiÒn tõ nguån trî cÊp, trî gi¸ cña Nhµ n-íc khi thùc hiÖn
viÖc cung cÊp hµng ho¸ vµ dÞch vô theo yªu cÇu cña Nhµ n-íc.
- Doanh thu tõ c¸c ho¹t ®éng kh¸c: bao gåm c¸c kho¶n thu tõ ho¹t ®éng
tµi chÝnh vµ ho¹t ®éng bÊt th-êng.
+ Doanh thu ho¹t ®éng tµi chÝnh gåm: thu nhËp tõ ho¹t ®éng mua b¸n cæ
phiÕu, tÝn phiÕu, tr¸i phiÕu, cho thuª tµi s¶n; thu l·i tiÒn göi, l·i cho vay, chªnh
lÖch tØ gi¸ mua b¸n ngo¹i tÖ, hoµn nhËp c¸c kho¶n dù phßng ®· trÝch n¨m tr-íc
nh-ng kh«ng sö dông.
Doanh thu tõ ho¹t ®éng tµi chÝnh cña c«ng ty mÑ bao gåm c¶ lîi nhuËn
sau thuÕ cña c¸c c«ng ty con cã 100% vèn cña c«ng ty mÑ vµ cæ tøc ®-îc chia tõ
c¸c c«ng ty con cã phÇn vèn ®Çu t- cña c«ng ty mÑ. NÕu c«ng ty mÑ ®-îc chia tõ
phÇn lîi nhuËn tr-íc thuÕ th× sè tiÒn thu ®-îc h¹ch to¸n vµo thu nhËp ho¹t ®éng
tµi chÝnh vµ c«ng ty mÑ ph¶i nép thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp. NÕu ®-îc chia tõ
lîi nhuËn sau thuÕ th× h¹ch to¸n vµo thu nhËp ho¹t ®éng tµi chÝnh vµ kh«ng ph¶i
nép thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ®èi víi kho¶n thu nµy.
+ Doanh thu tõ c¸c ho¹t ®éng bÊt th-êng kh¸c...
§èi víi c¸c ®¬n vÞ trùc thuéc c«ng ty mÑ vµ c¸c c«ng ty TNHH 1 thµnh
viªn, TVN cã quyÒn quy ®Þnh cô thÓ vÒ viÖc qu¶n lý doanh thu t¹i c¸c ®¬n vÞ
nµy. Víi c¸c ®¬n vÞ trùc thuéc c«ng ty mÑ, c¬ chÕ qu¶n lý doanh thu cÇn ph¶i ®æi
míi theo h-íng ph©n cÊp m¹nh h¬n n÷a, t¹o quyÒn chñ ®éng vµ tù chÞu tr¸ch
nhiÖm cho c¸c ®¬n vÞ nµy. C«ng ty mÑ sÏ kho¸n doanh thu cho c¸c c«ng ty, viÖc
x¸c ®Þnh doanh thu riªng ë c¸c d¬n vÞ nµy kh«ng chØ dïng ®Ó h¹ch to¸n néi bé,
mµ cßn lµ c¬ së ®Ó ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña tõng ®¬n vÞ. Tõ ®ã
20
.PDF 
33 
72370 
150 
