CHUYÊN KHẢO HIV 2007
HIV Medicine 2007
www.HIVMedicine.com
Edited by
Christian Hoffmann
Jürgen K. Rockstroh
Bernd Sebastian Kamps
Flying Publisher
Chuyên khảo HIV 2007
www.HIVMedicine.com
Biên soạn bởi
Christian Hoffmann
Jürgen K. Rockstroh
Bernd Sebastian Kamps
Nhà xuất bản Flying
Tác giả
Christian Hoffmann, M.D., Ph.D.
Infektionsmedizinisches Centrum Hamburg (ICH)
Grindelallee 35
D – 20146 Hamburg
Phone +49 40 413 2420
www.HIVMedicine.com
www.InfluenzaReport.com
Jürgen K. Rockstroh, M.D., Ph.D.
Department of Medicine I
University of Bonn
Sigmund-Freud-Str. 25
D – 53105 Bonn
Phone: + 49 228 287 6558
Fax: + 49 228 287 5034
email:
[email protected]
Bernd Sebastian Kamps, M.D.
Amedeo
Paris
Disclaimer
HIV Medicine is an ever-changing field. The editors and authors of HIV Medicine 2006 have made every effort to
provide information that is accurate and complete as of the date of publication. However, in view of the rapid changes
occurring in medical science, HIV prevention and policy, as well as the possibility of human error, this site may contain
technical inaccuracies, typographical or other errors. Readers are advised to check the product information currently
provided by the manufacturer of each drug to be administered to verify the recommended dose, the method and
duration of administration, and contraindications. It is the responsibility of the treating physician who relies on
experience and knowledge about the patient to determine dosages and the best treatment for the patient. The
information contained herein is provided "as is" and without warranty of any kind. The contributors to this site, including
the editors and Flying Publisher, disclaim responsibility for any errors or omissions or for results obtained from the use
of information contained herein.
Y học HIV là một ngành luôn thay đổi. Các tác giả của cuốn HIV Medicine 2007 đã cố gắng hết sức để cung cấp các
thông tin chính xác và hoàn chỉnh tính tới ngày xuất bản. Tuy nhiên, do tính chất thay đổi nhanh chóng của y học, việc
dự phòng HIV và các chính sách về HIV, cũng như các lỗi mà con người có thể mắc phải, website này có thể vẫn còn
một số điểm chưa chính xác về kỹ thuật, lỗi chính tả hoặc các lỗi khác. Người đọc nên kiểm tra lại thông tin được cung
cấp hiện hành của nhà sản xuất mỗi thuốc để xác nhận liều dùng, cách dùng và thời gian dùng thuốc cũng như các
chống chỉ định. Người bác sỹ có trách nhiệm phải dựa vào kiến thức và kinh nghiệm của mình để quyết định phương
pháp điều trị tốt nhất cho bệnh nhân. Các thông tin trong cuốn sách này không đảm bảo bất cứ điều gì. Các tác giả,
nhà xuất bản Flying, cũng như các dịch giả không nhận bất cứ trách nhiệm nào về các lỗi hoặc sai sót do việc sử dụng
các thông tin cung cấp ở đây.
© 2007 by Flying Publisher – Paris, Cagliari, Wuppertal
Proofreading: Emma Raderschadt, M.D.
Cover: Attilio Baghino, www.a4w.it
ISBN: 3-924774-59-5 – ISBN-13: 978-3-924774-59-2
Tập thể tác giả
Dirk Albrecht
Medizinische Klinik
Forschungszentrum Borstel
Parkallee 1-40
23845 Borstel
Phone: + 49 4537-188 312
Fax: + 49 4537-188 313
[email protected]
Marcus Altfeld, M.D., Ph.D.
Partners AIDS Research Center
Massachusetts General Hospital
Bldg. 149, 13th Street, 5th floor
Charlestown, MA 02129
USA
Phone: + 1 617 724 2461
Fax: + 1 617 724 8586
[email protected]
Sven Philip Aries, M.D.
Max Brauer Allee 45
D – 22765 Hamburg
Phone: + 49 40 3903534
Fax: + 49 40 3903948
[email protected]
Georg Behrens, M.D., Ph.D.
Klinische Immunologie
Zentrum Innere Medizin der
Medizinischen Hochschule
Carl-Neuberg-Straße 1
D – 30625 Hannover
Phone: + 49 511 532 5393
Fax: + 49 511 532 9067
U. Fritz Bredeek, M.D.
Assistant Clinical Professor
Dept. of Infectious Diseases
Olive View Medical Center
University of California
Los Angeles
Phone: + 1 520 628-8287
Fax: + 1 520 628-8749
[email protected]
Thomas Buhk, M.D.
Grindelpraxis Hamburg
Grindelallee 35
D – 20146 Hamburg
Phone: + 49 40 41 32 420
[email protected]
Laura Dickinson, BSc
Liverpool HIV Pharmacology
Group
University of Liverpool
Block H, First Floor
70 Pembroke Place
GB – Liverpool, L69 3GF
Phone: + 44 151 794 5565
Fax: + 44 151 794 5656
[email protected]
Christian Eggers, M.D., Ph.D.
Abteilung für Neurologie
Krankenhaus der Barmherzigen
Brüder
Seilerstätte 2
A – 4021 Linz
Phone: + 43 732 7897 25305
Fax: + 43 732 7897 25399
[email protected]
Gerd Fätkenheuer, M.D., Ph.D.
Klinik I für Innere Medizin
Universitätsklinikum Köln
Joseph-Stelzmann-Str. 9
D – 50924 Köln
Phone: + 49 221 478 4886
Fax: + 49 221 478 3424
[email protected]
Georg Friese, M.D.
University Hospital Giessen
Department of Internal Medicine
Infectious Diseases
Klinikstr. 36
D – 35392 Giessen
Phone: + 49 641 99 42674
Fax: + 49 641 99 42679
Ardeschir Ghofrani, M.D.
University Hospital Giessen
Department of Internal Medicine
Pulmonology/Intensive Care
Medicine
Klinikstrasse 36
D – 35392 Giessen
Phone: + 49 641 99 42 421
Fax: + 49 641 99 42 419
Carole Gilling-Smith, M.A., FRCOG, Ph.D.
Assisted Conception Unit
Chelsea & Westminster Hospital
369 Fulham Road
GB – London SW10 9NH
Phone: + 41 20 8746 8922
Fax: + 41-20 8746 8921
e-mail:
[email protected]
Katrin Graefe, M.D.
ifi Institute, Haus K
Lohmühlenstrasse 5
D – 20099 Hamburg
Phone: + 49 40 181885 3780
Fax: + 49 40 181885 3788
[email protected]
Stephen Korsman, MMed FCPath (SA)
Medizinische Virologie
Tygerberg NHLS / Stellenbosch
University
PO Box 19063, Tygerberg 7505
South Africa
Phone: + 27 21 938 9347
Fax: + 27 21 938 9361
[email protected]
Peter Krings
Klinik für Kardiologie
Westdeutsches Herzzentrum
Essen
Universitätsklinikum Essen
Hufelandstr. 55, 45122 Essen
Phone: + 49 201 723 4878
Fax.: + 49 201 723 5488
Email:
[email protected]
Christoph Lange, M.D., Ph.D.
Medizinische Klinik des
Forschungszentrums Borstel
Parkallee 35
D – 23845 Borstel
Phone: + 49 4537 188 0
Fax: + 49 4537 188 313
[email protected]
Thore Lorenzen, M.D.
ifi Institute
Lohmühlenstrasse 5
D – 20099 Hamburg
Phone: + 49 40 181885 3780
Fax: + 49 40 181885 3788
[email protected]
Hermione Lyall
The Family Clinic and Imperial
College
St Mary's Hospital, Praed Street
GB – London W2 1NY
United Kingdom
[email protected]
Christoph Mayr, M.D.
MVZ Ärzteforum Seestrasse
Gemeinschaftspraxis HIV/AIDS
und Hepatitiden, Hämatologie
und Onkologie
Seestrasse 64
13347 Berlin
Tel: + 49 30 455095 0
Fax: + 49 30 455095 25
Grace A. McComsey, M.D.
Division of Pediatric infectious
Diseases and Rheumatology
Case Western Reserve University
Cleveland, Ohio
Phone: + 1 216 844 2460
Fax: + 1 216 832 4312
mccomsey.grace@clevelandactu.
org
Leonie Meemken
ifi Institute
Lohmühlenstrasse 5
D – 20099 Hamburg
Phone.: + 49 40 181885 3796
[email protected]
Oliver Mittermeier, M.D.
Department of Psychiatry and
Psychotherapy
Asklepios Westklinikum Hamburg
Suurheid 20
D – 22559 Hamburg
[email protected]
Fiona Mulcahy, M.D., FRCPI
Department of Genito Urinary
Medicine & Infectious Diseases
St James's Hospital
James's Street
EI – Dublin 8
Phone: + 353 1 4162590
Fax: + 353 1 4103416
[email protected]
Till Neumann, M.D.
Universitätsklinikum Essen
Klinik für Kardiologie
Westdeutsches Herzzentrum
Essen
Zentrum für Innere Medizin
Hufelandstr. 55
D – 45122 Essen
Phone: + 49 201 723 4878
Fax: + 49 201 723 5401
[email protected]
Tim Niehues, M.D., Ph.D.
Zentrum für Kinder- und
Jugendmedizin
Klinik für Kinder-Onkologie,
–Hämatologie und –Immunologie
Ambulanz für Pädiatrische
Immunologie und Rheumatologie
Heinrich Heine Universität
Moorenstr. 5
D – 40225 Düsseldorf
Phone: + 49 211 811 7647
Fax: + 49 211 811 6539
[email protected]
Falk Ochsendorf, M.D., Ph.D.
Zentrum der Dermatologie und
Venerologie
Klinikum der J.W. GoetheUniversität
Theodor-Stern-Kai 7
D – 60590 Frankfurt am Main
Phone: + 49 69 6301 6819
[email protected]
Mario Ostrowski, M.D.
Clinical Sciences Division
University of Toronto
Medical Sciences Building, Rm
6271
1 King's College Circle
Toronto, ON M5S 1A8
Canada
Phone: + 1 416 946 5805
FAX: + 1 416 978 8765
E-mail:
[email protected]
Ansgar Rieke, M.D.
Klinikum Kemperhof Koblenz
II. Med. Klinik
Immunologische Ambulanz
Koblenzer Str. 115-155
56065 Koblenz
Tel: + 49 261 499 2691
Fax: + 49 261 499 2690
[email protected]
Wolfgang Preiser, M.D., Ph.D.
University of Stellenbosch
Discipline of Medical Virology
Tygerberg Campus
PO Box 19063, Tygerberg 7505,
South Africa
Phone: + 27 21 938 9353, -4
Fax: + 27 21 938 9361
[email protected]
Thorsten Rosenkranz, M.D.
Neurologische Abteilung
Allgemeines Krankenhaus
St. Georg
Lohmühlenstraße 5
D – 20099 Hamburg
Phone: + 49 40 181885 2241
Fax: + 49 40 181885 2971
[email protected]
Andrea Rubbert, M.D., Ph.D.
Medizinische Klinik I
Universitätsklinik Köln
Joseph-Stelzmann Str 9
D – 50924 Köln
Germany
Phone: + 49 221 478 5623
Fax: + 49 221 478 6459
Dana L. Sachs, M.D.
University of Michigan
Department of Dermatology
1910 Taubman Center
1500 E. Medical Center Drive
Ann Arbor, Michigan 48109
USA
Phone: + 1 734 936 4081
[email protected]
Bernhard Schaaf, M.D.
Universitätsklinikum SchleswigHolstein
Campus Lübeck
Medizinische Klinik III
Pneumologie/Infektiologie
Ratzeburger Allee 160
23538 Lübeck
Tel: + 49 451 500 2344
Fax: + 49 451 500 6558
[email protected]
Christiane Schieferstein, M.D.
Medizinische Klinik II
Uniklinikum Frankfurt
Theodor-Stern-Kai 7
D – 60590 Frankfurt am Main
Phone: + 49 69 6301 0
[email protected]
Reinhold E. Schmidt, M.D., Ph.D.
Abteilung Klinische Immunologie
Zentrum Innere Medizin der
Medizinischen Hochschule
Hannover
Carl-Neuberg-Straße 1
D – 30625 Hannover
Phone: + 49 511 532 6656
Fax: + 49 511 532 9067
Schmidt.Reinhold.Ernst@MHHannover.
de
Helmut Schöfer, M.D., Ph.D.
Zentrum der Dermatologie und
Venerologie
Klinikum der J.W. GoetheUniversität
Theodor-Stern-Kai 7
D – 60590 Frankfurt am Main
Phone: + 49 69 6301 6833
[email protected]
Ulrike Sonnenberg-Schwan, Clin. Psych.
Wasserturmstr. 20
D – 81827 Munich
Phone: + 49 89 43766972
Mirko Steinmüller, M.D.
University Hospital Giessen
Department of Internal Medicine
Infectious Diseases
Klinikstr. 36
D – 35392 Giessen
Phone: + 49 641 99 42674
Fax: + 49 641 99 42679
[email protected]
ni-giessen.de
Matthias Stoll, M.D., Ph.D.
Klinische Immunologie
Zentrum Innere Medizin der
Medizinischen Hochschule
Carl-Neuberg-Straße 1
D – 30625 Hannover
Phone: + 49 511 532 3637
Fax: + 49 511 532 5324
[email protected]
Susanne Tabrizian, M.D.
Department of Psychiatry and
Psychotherapy
Asklepios Westklinikum Hamburg
Suurheid 20
D – 22559 Hamburg
Zahra Toossi, M.D.
Division of Infectious Diseases
Case Western Reserve University
School of medicine
10900 Euclid Avenue
BRB 4th floor
Cleveland, Ohio, USA
Phone: + 1 441 06 4984
[email protected]
Mechthild Vocks-Hauck, M.D.
KIK Berlin-Kuratorium für
Immunschwäche bei Kindern
Friedbergstr. 29
D – 14057 Berlin
Phone and Fax: + 49 30 3547421
[email protected]
Bruce D. Walker, M.D., Ph.D.
Partners AIDS Research Center
Massachusetts General Hospital
Bldg. 149, 13th Street, 5th floor
Charlestown, MA 02129
USA
Phone: + 1 617 724 8332
Fax: + 1 617 726 4691
[email protected]
Ulrich A. Walker, M.D., Ph.D.
Medizinische Universitätsklinik
Abt. für Rheumatologie und
Klinische Immunologie
Hugstetterstrasse 55
D – 79106 Freiburg
Phone: + 49 761 270 3384
Fax: + 49 761 270 3384 or -3306
[email protected].
de
Jan-Christian Wasmuth, M.D.
Department of Medicine I
University of Bonn
Sigmund-Freud-Str. 25
D – 53105 Bonn
Phone: + 49 228 287 6558
Fax: + 49 228 287 5034
[email protected]
Michael Weigel, M.D., Ph.D.
Frauenklinik im Klinikum
Mannheim
Theodor-Kutzer-Ufer 1-3
D – 68167 Mannheim
Phone: + 49 621383 2286
Fax: + 49 621 383 3814
[email protected].
de
Thomas Weitzel, M.D.
Institut für Tropenmedizin
Charité, Humboldt-Universität
Berlin
Spandauer Damm 130
D – 14050 Berlin
Phone: + 49 30 30116 816
Fax: + 49 30 30116 888
[email protected]
Eva Wolf, Dipl. Phys. Univ.,M.P.H.
MUC Research GmbH
Karlsplatz 8
D – 80335 Munich
Phone: + 49 89 558 70 30
Fax: + 49 89 550 39 41
Tập thể dịch giả
Bs. Nguyễn Trung Cấp
Viện các bệnh Truyền nhiễm và Nhiệt đới Quốc gia
78 Giải Phóng
Hà Nội, Việt Nam
Bs. Vũ Đình Phú
Viện các bệnh Truyền nhiễm và Nhiệt đới Quốc gia
78 Giải Phóng
Hà Nội, Việt Nam
Bs. Nguyễn Quốc Thái
Viện các bệnh Truyền nhiễm và Nhiệt đới Quốc gia
78 Giải Phóng
Hà Nội, Việt Nam
Bs. Phạm Bá Đà
Khoa Truyền nhiễm, BV Đa khoa Tây Nguyên
Việt Nam
Bs. Nguyễn Bùi Đức
Foreword
Since the first HIV case reported in 1990, the number of HIV cases in Vietnam has
dramatically increased, especially in recent years. The epidemic has expanded to all 64
provinces with over 130,000 infections as of October 2007. Although ARV has become
more available in Vietnam, not many patients can access treatment, and doctors still
need to fight with opportunistic infections while step by step learning experience with
HAART. HIV medicine is a new field for Vietnamese doctors; therefore, a there is a
need for regular updates and reviews on HIV for them.
What you have in hand is the Vietnamese translation of “HIV medicine 2007”. Written
by a group of HIV experts from Europe and North America, HIV medicine is a
textbook that reviews the most updated knowledge on various aspects of HIV, from
basic science to HAART, OIs and other HIV-related contents. The book is considered a
very good resource of information for doctors, nurses, practitioners who participate in
the fight against HIV; it is also very helpful as a reference for other health care
workers. The authors remove the copyright for all readers and publish the book free on
internet at http://www.hivmedicine.com with support from Flying Publisher.
Realizing that the book could be served as a useful reference for Vietnamese doctors
and nurses working on HIV medicine, we decide to translate the 2006 and 2007 version
of the book to Vietnamese and upload the translation on the above website so it can be
accessible to all Vietnamese health care workers who want to learn more about HIV.
Please be informed that this translation could only be a “reference” and cannot replace
the current national guidelines. Physicians should rely on their knowledge and
experience to decide best treatment options for their patients. Please also refer to the
“disclaimer” by the authors.
Although we have tried our best to translate the book so that the language matches
current Vietnamese medical vocabularies, we cannot avoid mistakes. Therefore, should
you find any non-fluency, please refer to the original English version, which is also
available on the above website. Your comments will be valuable to us, so feel free to
contact Dr. Duc at
[email protected]
By the time you receive this translation, new knowledge and updates will be available
and new drugs will be introduced. Information covered in this translation may be
outdated. Therefore, we strongly recommend readers to check for updates from various
sources to make sure their knowledge be consistent of the current HIV medicine.
Translation group, May 2008
Lời nói đầu
Từ khi ca nhiễm HIV đầu tiên được thông báo vào năm 1990, số lượng người nhiễm
HIV ở Việt Nam đang ngày càng tăng. Dịch đã lan ra cả 64 tỉnh thành phố. Mặc dù
ARV đã phổ biến hơn ở Việt Nam nhưng còn rất ít bệnh nhân được tiếp cận với điều trị
và các bác sỹ vẫn phải đương đầu với các nhiễm trùng cơ hội, đồng thời tích lũy dần
các kinh nghiệm về HAART. Y học HIV vẫn là một lĩnh vực mới đối với các bác sỹ
Việt Nam, vì thế cần cập nhật thường xuyên kiến thức cho họ.
Bạn đọc đang có trong tay bản dịch tiếng Việt của “HIV medicine 2007”. Cuốn sách
này được viết bởi một nhóm chuyên gia về HIV của châu Âu và Bắc Mỹ. Cuốn sách
cập nhật và tổng quan những kiến thức cập nhật về nhiều lĩnh vực của HIV, từ khoa
học cơ bản đến HAART, nhiễm trùng cơ hội và các chuyên đề khác. Các tác giả cũng
đưa ra những kinh nghiệm của bản thân trong điều trị HIV. Đây có thể coi là một
nguồn thông tin hữu ích cho các bác sỹ, y tá và nhân viên y tế trong cuộc chiến chống
HIV. Các tác giả đã dỡ bỏ bản quyền và tải cuốn sách miễn phí lên mạng internet ở địa
chỉ http://www.hivmedicine.com với hỗ trợ của nhà xuất bản Flying.
Nhận thấy đây là một nguồn tài liệu tham khảo tốt cho các bác sỹ và y tá Việt Nam,
chúng tôi quyết định dịch ấn bản 2006 vaf 2007sang tiếng Việt và tải lên mạng. Các
bác sỹ Việt Nam có thể tải bản dịch này hoàn toàn miễn phí ở trang web trên. Bản dịch
này chỉ là tài liệu tham khảo và không thể thay thế các hướng dẫn quốc gia hiện hành.
Các bác sỹ cần dựa vào kiến thức và kinh nghiệm lâm sàng để đưa ra chẩn đoán và điều
trị tốt nhất cho bệnh nhân.
Mặc dù chúng tôi đã cố gắng hết sức để dịch và “Việt hóa” cuốn sách cho phù hợp với
thuật ngữ y học tiếng Việt và văn phong tiếng Việt, chúng tôi chắc chắn không thể
tránh khỏi các sai sót. Một số chương tương đối khó dịch, ví dụ “Cơ chế bệnh sinh” và
một số thuật ngữ tiếng Anh chúng tôi không thể tìm được từ tiếng Việt tương đương.
Vì vậy, nếu bạn đọc thấy có từ ngữ hoặc câu văn được dịch chưa thuận hoặc chưa chính
xác, mong các bạn xem lại nguyên bản tiếng Anh (có thể tải từ website trên). Chúng tôi
rất mong các bạn sẽ góp ý để bản dịch được hoàn thiện hơn. Mọi góp ý xin gửi cho BS.
Đức tại địa chỉ email
[email protected]
Khi các bạn nhận được bản dịch này thì cũng đã có những cập nhật và thay đổi trong y
học HIV. Những kiến thức trong bản dịch này có thể sẽ lỗi thời. Vì vậy, chúng tôi
khuyến cáo bạn đọc tìm các thông tin cập nhật từ nhiều nguồn để đảm bảo kiến thức về
HIV của các bạn sẽ theo kịp với bước tiến của y học.
Nhóm dịch giả, tháng 5/2008
Mục lục
1. Giới thiệu..............................................................................................................................................................16
Đường lây truyền………. ........................................................................................................................................16
Quan hệ tình dục .............................................................................................................................................17
Dùng ma túy đường tĩnh mạch .......................................................................................................................18
Lây truyền từ mẹ sang con..............................................................................................................................18
Tiêm hoặc truyền sản phẩm máu nhiễm HIV.................................................................................................18
Lịch sử tự nhiên...................................................................................................................................... ………….18
Hệ thống phân loại của CDC ...................................................................................................................................20
Dịch tễ học................................................................................................................................................................22
Kết luận ....................................................................................................................................................................23
Tài liệu tham khảo...........................................................................................................................................23
2. Nhiễm HIV-1 cấp.................................................................................................................................................28
Giới thiệu..................................................................................................................................................................28
Những sự kiện virus học và miễn dịch học xảy ra trong thời gian nhiễm HIV-1 cấp............................................28
Dấu hiệu và triệu chứng ...........................................................................................................................................30
Chẩn đoán.................................................................................................................................................................31
Điều trị......................................................................................................................................................................32
Tài liệu tham khảo...........................................................................................................................................34
3. Xét nghiệm HIV...................................................................................................................................................36
Làm thế nào để xét nghiệm......................................................................................................................................36
Chẩn đoán kháng thể HIV........................................................................................................................................37
Xét nghiệm sàng lọc ELISA ...........................................................................................................................37
Xét nghiệm chứng thực...................................................................................................................................40
Các xét nghiệm nhanh.....................................................................................................................................42
Loại bệnh phẩm...............................................................................................................................................43
Thực hiện xét nghiệm......................................................................................................................................44
Vấn đề: “cửa sổ chẩn đoán”.....................................................................................................................................46
Xét nghiệm acid nucleic của HIV (NAT)................................................................................................................48
Kết quả xét nghiệm ..................................................................................................................................................49
Trường hợp đặc biệt: trẻ em sinh ra từ những người mẹ nhiễm HIV .....................................................................50
Trường hợp đặc biệt: phơi nhiễm nghề nghiệp với HIV.........................................................................................51
Ứng dụng trong thực hành .......................................................................................................................................52
Những nguồn Internet hữu ích liên quan đến xét nghiệm HIV...............................................................................53
Tài liệu tham khảo...........................................................................................................................................54
4. Sinh bệnh học của nhiễm HIV-1 .........................................................................................................................57
Cấu trúc của HIV-1 ..................................................................................................................................................58
Cấu trúc hình thể của HIV-1...........................................................................................................................58
Tổ chức bộ gen của virus ................................................................................................................................59
Chu trình nhân bản của HIV ....................................................................................................................................63
Sự xâm nhập của HIV .....................................................................................................................................63
Các sự kiện sau khi hòa màng.........................................................................................................................68
HIV và hệ miễn dịch ................................................................................................................................................72
Vai trò của các tế bào trình diện kháng nguyên .............................................................................................72
Mô bạch huyết là nơi virus nhân bản..............................................................................................................74
Hệ HLA và đáp ứng miễn dịch với HIV ........................................................................................................76
Đáp ứng miễn dịch tế bào đặc hiệu chống HIV .............................................................................................78
1
Đáp ứng miễn dịch của TH1/TH2 ..................................................................................................................80
Các đáp ứng miễn dịch dịch thể đặc hiệu với HIV-1 .....................................................................................80
Một vacxin phòng HIV? .................................................................................................................................82
Tài liệu tham khảo...........................................................................................................................................83
5. ART 2007.............................................................................................................................................................88
Lịch sử ......................................................................................................................................................................88
Tài liệu tham khảo...........................................................................................................................................93
Tổng quan về các nhóm thuốc kháng virus .............................................................................................................94
Các thuốc dạng Nucleoside (NRTIs)..............................................................................................................95
Tài liệu tham khảo.........................................................................................................................................105
Các thuốc ức chế sao chép ngược không nucleoside (NNRTI) ...................................................................109
Tài liệu tham khảo.........................................................................................................................................114
Thuốc ức chế Protease (PI) ...........................................................................................................................117
Tài liệu tham khảo.........................................................................................................................................126
Thuốc ức chế virus xâm nhập (Entry inhibitors)..........................................................................................130
Tài liệu tham khảo.........................................................................................................................................132
ART 2007/2008: chân trời mới..............................................................................................................................135
“Tân trang” lại những thuốc cũ.....................................................................................................................135
Tài liệu tham khảo.........................................................................................................................................136
Các thuốc nucleoside mới .............................................................................................................................137
Tài liệu tham khảo.........................................................................................................................................140
Các NNRTI mới ............................................................................................................................................141
Tài liệu tham khảo.........................................................................................................................................144
Thuốc ức chế protease mới (PI)....................................................................................................................146
Tài liệu tham khảo.........................................................................................................................................147
Thuốc ức chế virus xâm nhập (Entry inhibitors)..........................................................................................147
Thuốc ức chế quá trình hoàn chỉnh (trưởng thành) của virus ......................................................................163
Tài liệu tham khảo.........................................................................................................................................164
Liệu pháp miễn dịch......................................................................................................................................165
Tài liệu tham khảo.........................................................................................................................................170
Mục tiêu điều trị .....................................................................................................................................................174
Thành công và thất bại trong điều trị............................................................................................................174
Mục tiêu điều trị tiệt căn ...............................................................................................................................186
Tài liệu tham khảo.........................................................................................................................................188
Khi nào bắt đầu HAART .......................................................................................................................................193
Kinh nghiệm từ thực hành ............................................................................................................................195
Những bệnh nhân có triệu chứng..................................................................................................................197
Những bệnh nhân không triệu chứng – CD4 dưới 200 tế bào/µl.................................................................198
Những bệnh nhân không có triệu chứng – CD4 từ 200-350 tế bào/µl.........................................................199
Những bệnh nhân không triệu chứng - CD4 trên 350 tế bào/µl...................................................................200
Những hệ quả ở giai đoạn muộn hơn của bệnh ............................................................................................202
Liệu có sự khác nhau nào giữa 200-350 và >350 tế bào T- CD4/µl............................................................205
Tài liệu tham khảo.........................................................................................................................................208
Bắt đầu bằng phác đồ HAART nào? .....................................................................................................................211
Sơ bộ về các phác đồ ban đầu (bậc 1) được khuyến cáo..............................................................................211
Tiếp cận thực tiễn phác đồ bậc 1 – các nguyên tắc quan trọng....................................................................212
Cần phải làm rõ những gì trước khi bắt đầu? ...............................................................................................213
2
Nhóm thuốc nào sẽ được dùng?....................................................................................................................216
Tài liệu tham khảo.........................................................................................................................................230
Khi nào thay đổi HAART ......................................................................................................................................237
Thay đổi do tác dụng phụ cấp tính................................................................................................................237
Thay đổi thuốc do độc tính lâu dài ...............................................................................................................238
Thay đổi phác đồ do thất bại điều trị về virus ..............................................................................................242
Tài liệu tham khảo.........................................................................................................................................245
Thay đổi HAART thế nào......................................................................................................................................246
Thay đổi do thất bại về virus.........................................................................................................................246
Thay đổi để đơn giản phác đồ - liệu “liệu pháp duy trì” có ổn không? .......................................................247
Hoán chuyển để giản lược – nhìn nhận lại phác đồ 3 nuke..........................................................................250
Tài liệu tham khảo.........................................................................................................................................250
Phác đồ cứu cánh....................................................................................................................................................254
Đại cương ......................................................................................................................................................254
Cứu cánh bằng lopinavir/r, tipranavir/r, darunavir/r và T-20 ......................................................................256
Phác đồ cứu cánh PI kép ...............................................................................................................................257
Mega-HAART có hoặc không kèm theo ngắt đoạn điều trị ........................................................................259
Tăng nhạy cảm với NNRTI (hypersensitivity).............................................................................................260
Tái sử dụng các thuốc cũ...............................................................................................................................261
“Đợi và theo dõi” hoặc thậm chí giản lược ART .........................................................................................261
Các thuốc “cứu cánh” mới ............................................................................................................................263
Hướng dẫn thực hành điều trị virus đa kháng ..............................................................................................264
Tài liệu tham khảo.........................................................................................................................................264
Khi nào ngừng HAART.........................................................................................................................................268
VL và CD4 trong thời gian ngừng điều trị ...................................................................................................268
Các nguy cơ: kháng thuốc, các vấn đề về lâm sàng, AIDS..........................................................................269
STI do yêu cầu của bệnh nhân và để giảm độc tính của thuốc ....................................................................271
STI – vì các lý do miễn dịch .........................................................................................................................271
STI trong chiến lược “cứu cánh” với virus đa kháng...................................................................................273
Điều trị ngắt quãng từng đợt có kiểm soát theo khoảng cách cố định .........................................................274
Ngắt đoạn theo CD4: SMART và hậu quả của nó .......................................................................................275
Lời khuyên cho ngắt đoạn điều trị ................................................................................................................278
Tài liệu tham khảo.........................................................................................................................................278
Theo dõi điều trị .....................................................................................................................................................283
Tải lượng virus ..............................................................................................................................................283
Tế bào CD4 ...................................................................................................................................................287
Các xét nghiệm thường quy khác – cần theo dõi những gì? ........................................................................290
Đo nồng độ thuốc vì mục đích điều trị (TDM)?...........................................................................................291
Tài liệu tham khảo.........................................................................................................................................292
Giá thành, Dự phòng, Tuân thủ .............................................................................................................................295
Giá thành .......................................................................................................................................................295
Phòng ngừa....................................................................................................................................................296
Duesbergians – một môn phái trong y học HIV...........................................................................................303
Tài liệu tham khảo.........................................................................................................................................304
6. Điều trị các tác dụng phụ ...................................................................................................................................307
Các tác dụng phụ đường tiêu hóa ..........................................................................................................................307
Buồn nôn và nôn ...........................................................................................................................................308
3
Ỉa chảy ...........................................................................................................................................................308
Độc tính gan ...........................................................................................................................................................310
Các vấn đề về thận .................................................................................................................................................312
Các tác dụng phụ thần kinh....................................................................................................................................315
Bệnh lý thần kinh ngoại vi ............................................................................................................................315
Các rối loạn thần kinh trung ương .........................................................................................................................315
Các thay đổi huyết học...........................................................................................................................................317
Tăng các đợt chảy máu ..........................................................................................................................................317
Các phản ứng dị ứng ..............................................................................................................................................318
Các NNRTI....................................................................................................................................................318
Quá mẫn abacavir..........................................................................................................................................319
Toan lactic ..............................................................................................................................................................320
Hoại tử vô mạch .....................................................................................................................................................321
Loãng xương/xốp xương........................................................................................................................................322
Một số tác dụng phụ đặc biệt .................................................................................................................................323
Tài liệu tham khảo.........................................................................................................................................324
7. Hội chứng rối loạn phân bố mỡ .........................................................................................................................329
Đại cương ...............................................................................................................................................................329
Biểu hiện lâm sàng .................................................................................................................................................329
HAART, hội chứng rối loạn phân bố mỡ và nguy cơ bệnh tim mạch..................................................................331
Bệnh sinh................................................................................................................................................................333
NRTI và rối loạn phân bố mỡ .......................................................................................................................333
Protease inhibitor và rối loạn phân bố mỡ....................................................................................................334
Chẩn đoán...............................................................................................................................................................336
Điều trị và dự phòng ..............................................................................................................................................337
Thay đổi lối sống...........................................................................................................................................338
Các can thiệp đặc hiệu ..................................................................................................................................339
Tài liệu tham khảo.........................................................................................................................................342
8. Độc tính ty thể của các thuốc dẫn chất nucleoside............................................................................................345
Giới thiệu................................................................................................................................................................345
Bệnh sinh của nhiễm độc ty thể .............................................................................................................................345
Biểu hiện lâm sàng .................................................................................................................................................346
Theo dõi và chẩn đoán ...........................................................................................................................................350
Điều trị và dự phòng nhiễm độc ty thể ..................................................................................................................351
Tương tác thuốc.............................................................................................................................................351
Uridine...........................................................................................................................................................352
Tài liệu tham khảo.........................................................................................................................................354
9. Xét nghiệm HIV kháng thuốc............................................................................................................................357
Các phương pháp xét nghiệm kháng thuốc ...........................................................................................................357
Xét nghiệm kháng thuốc kiểu hình ...............................................................................................................358
Xét nghiệm kháng thuốc kiểu gen ................................................................................................................358
Các hệ thống phiên giải theo quy luật ..........................................................................................................359
Hệ thống phiên giải dựa trên dữ liệu và virtual phenotype..........................................................................359
Đại cương ...............................................................................................................................................................360
Cơ chế kháng thuốc.......................................................................................................................................361
Sự lây truyền các chủng HIV kháng thuốc...................................................................................................363
Các nghiên cứu lâm sàng ..............................................................................................................................365
4
Phiên giải kết quả gen kháng thuốc .......................................................................................................................366
NRTIs ............................................................................................................................................................366
NNRTIs .........................................................................................................................................................369
PIs ..................................................................................................................................................................369
Các thuốc ức chế gắn kết ..............................................................................................................................375
Các thuốc mới ...............................................................................................................................................375
Tổng kết..................................................................................................................................................................377
Bảng các đột biến kháng thuốc ..............................................................................................................................379
Tài liệu tham khảo.........................................................................................................................................382
10. Thai nghén và HIV...........................................................................................................................................389
Điều trị HIV trong thai nghén................................................................................................................................389
Bắt đầu liệu pháp HIV trong thai kỳ.............................................................................................................389
Tiếp tục điều trị trong suốt thai kỳ................................................................................................................390
Gián đoạn điều trị trong 3 tháng đầu ............................................................................................................391
Phối hợp thuốc dùng trong thai kỳ................................................................................................................391
Theo dõi điều trị ............................................................................................................................................392
Các vấn đề đặc biệt về điều trị HIV trong thai nghén ..................................................................................392
Các thuốc kháng retrovirus trong thai nghén ...............................................................................................393
Phân loại thuốc của FDA trong thai nghén...................................................................................................395
Phòng ngừa nhiễm HIV chu sinh..................................................................................................................396
Điều trị dự phòng lây truyền mẹ-con bằng thuốc kháng retrovirus .............................................................397
Điều trị trong lúc sinh ...................................................................................................................................398
Điều trị trẻ sơ sinh..................................................................................................................................................401
Điều trị dự phòng chuẩn sau sinh .................................................................................................................401
Dự phòng trong trường hợp nguy cơ cao (đa thai, trẻ sinh non)..................................................................401
Dự phòng trong trường nguy cơ lây nhiễm rất cao ......................................................................................402
Quy trình trong trường hợp không được dự phòng trước và trong đẻ .........................................................402
Các nghiên cứu thêm về dự phòng nhiễm HIV ở trẻ sơ sinh .......................................................................402
Tài liệu tham khảo.........................................................................................................................................403
11. Điều trị kháng retrovirus ở trẻ em ...................................................................................................................407
Đặc điểm của nhiễm HIV ở trẻ em ........................................................................................................................407
Chẩn đoán nhiễm HIV ở trẻ < 18 tháng tuổi .........................................................................................................410
Chẩn đoán nhiễm HIV ở trẻ > 18 tháng tuổi .........................................................................................................411
Khi nào bắt đầu điều trị kháng retrovirus ..............................................................................................................411
Những quan điểm chung về điều trị trẻ em nhiễm HIV........................................................................................413
Chiến lược ..............................................................................................................................................................415
Các nhóm thuốc kháng retrovirus..........................................................................................................................417
Các chất ức chế sao chép ngược dạng nucleos(t)ide (NRTIs) .....................................................................417
Các chất ức chế sao chép ngược non nucleoside (NNRTIs)........................................................................419
Các chất ức chế Protease (PIs)......................................................................................................................420
Các chất ức chế gắn kết (Fusion inhibitors = FIs)........................................................................................422
Tương tác thuốc......................................................................................................................................................422
Theo dõi hiệu quả điều trị và thất bại điều trị........................................................................................................422
Thay đổi điều trị .....................................................................................................................................................423
Điều trị hỗ trợ và dự phòng....................................................................................................................................424
Kết luận ..................................................................................................................................................................424
Tài liệu tham khảo.........................................................................................................................................425
5