Tài liệu Chuyển giao công nghệ ở việt nam thực trạng và giải pháp

Chuyển giao công nghệ ở Việt Nam thực trạng và giải pháp / Hoàng Văn Cương ; Nghd. : PGS. TS. Lê Danh Tốn PhÇn më ®Çu 1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi B−íc vµo thÕ kû XXI, cuéc c¸ch m¹ng khoa häc vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i tiÕp tôc ph¸t triÓn víi nhÞp ®é ngµy cµng nhanh, t¹o ra nh÷ng thµnh tùu mang tÝnh ®ét ph¸, lµm thay ®æi nhanh chãng, s©u s¾c mäi mÆt ®êi sèng x1 héi loµi ng−êi. Kinh tÕ tri thøc cã vai trß ngµy cµng lín trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn lùc l−îng s¶n xuÊt. V× vËy, ®èi víi nh÷ng n−íc chËm ph¸t triÓn, muèn tiÕn kÞp nh÷ng n−íc ph¸t triÓn ph¶i nhanh chãng n©ng cao n¨ng lùc khoa häc vµ tr×nh ®é c«ng nghÖ, n¾m b¾t vµ lµm chñ c¸c tri thøc míi ®Ó rót ng¾n qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, ®i t¾t vµo kinh tÕ tri thøc. Sau gÇn 20 n¨m ®æi míi, n−íc ta ®1 giµnh ®−îc nh÷ng thµnh tùu to lín vµ rÊt quan träng lµm cho thÕ vµ lùc cña ®Êt n−íc m¹nh lªn nhiÒu. Cïng víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn ®Êt n−íc, khoa häc vµ c«ng nghÖ n−íc ta ®1 cã nh÷ng b−íc tiÕn tÝch cùc, lùc l−îng c¸n bé khoa häc vµ c«ng nghÖ ®1 tr−ëng thµnh mét b−íc vµ cã nhiÒu cè g¾ng thÝch nghi víi c¬ chÕ míi, cã kh¶ n¨ng tiÕp thu, lµm chñ ®−îc tri thøc, c«ng nghÖ hiÖn ®¹i trªn mét sè ngµnh vµ lÜnh vùc kinh tÕ. Tuy nhiªn, ®øng tr−íc bèi c¶nh toµn cÇu ho¸ vµ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, nÒn khoa häc vµ c«ng nghÖ n−íc ta cßn cã kho¶ng c¸ch kh¸ xa so víi c¸c n−íc ph¸t triÓn, ch−a t¹o ra ®−îc nh÷ng n¨ng lùc khoa häc vµ c«ng nghÖ cÇn thiÕt ®Ó thùc sù trë thµnh nÒn t¶ng vµ ®éng lùc cho tiÕn tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n−íc. §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø IX §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam ®1 x¸c ®Þnh ph−¬ng h−íng ph¸t triÓn khoa häc vµ c«ng nghÖ cña n−íc ta ®Õn n¨m 2010 lµ: “ViÖc ®æi míi c«ng nghÖ sÏ h−íng vµo chuyÓn giao c«ng nghÖ, tiÕp thu, lµm chñ c«ng nghÖ míi; ®Æc biÖt lùa chän nh÷ng c«ng nghÖ c¬ b¶n, cã -1- vai trß quyÕt ®Þnh ®èi víi n©ng cao tr×nh ®é c«ng nghÖ cña nhiÒu ngµnh, t¹o ra b−íc nh¶y vät vÒ chÊt l−îng vµ hiÖu qu¶ ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ ”. ChuyÓn giao c«ng nghÖ lµ mét kh¸i niÖm míi xuÊt hiÖn trong mÊy thËp niªn gÇn ®©y, nh−ng ®1 nhanh chãng trë thµnh vÊn ®Ò thêi sù, ®−îc nhiÒu nhµ nghiªn cøu quan t©m, cã ý nghÜa quan träng ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ trªn toµn cÇu, ®Æc biÖt lµ ®èi víi nh÷ng n−íc ®ang tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ nh− ViÖt Nam. ViÖc nghiªn cøu, ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch, chiÕn l−îc lµm nh− thÕ nµo ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ trong viÖc tiÕp nhËn vµ øng dông c«ng nghÖ tiªn tiÕn n−íc ngoµi vµo s¶n xuÊt trong n−íc còng nh− viÖc triÓn khai ®−a c«ng nghÖ trong n−íc vµo thùc tiÔn s¶n xuÊt ë tõng ngµnh, tõng lÜnh vùc vµ tõng kh©u trong quy tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt ®−îc coi lµ kh©u then chèt b¶o ®¶m ph¸t triÓn nhanh vµ bÒn v÷ng. Víi nh÷ng yªu cÇu ®Æt ra c¶ vÒ lý luËn vµ thùc tiÔn nh− trªn, viÖc t×m hiÓu vµ nghiªn cøu vÒ vÊn ®Ò: “ChuyÓn giao c«ng nghÖ ë ViÖt Nam - Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p” lµ hÕt søc cÇn thiÕt vµ t«i chän ®ã lµm ®Ò tµi LuËn v¨n tèt nghiÖp cña m×nh. 2. T×nh h×nh nghiªn cøu ChuyÓn giao c«ng nghÖ lµ mét vÊn ®Ò ®−îc nhiÒu nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch, nhiÒu c¬ quan vµ c¸c nhµ kinh tÕ trong n−íc vµ quèc tÕ quan t©m. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y ®1 cã mét sè c«ng tr×nh nghiªn cøu liªn quan ®Õn vÊn ®Ò chuyÓn giao c«ng nghÖ, cô thÓ nh−: - Bé Khoa häc vµ C«ng nghÖ, Trung t©m Th«ng tin khoa häc vµ c«ng nghÖ quèc gia: “Khoa häc c«ng nghÖ thÕ giíi – Xu thÕ vµ chÝnh s¸ch nh÷ng n¨m ®Çu thÕ kû XXI”, Hµ Néi, 2003. - GS.TS. Vò §×nh Cù (chñ biªn): “Khoa häc vµ c«ng nghÖ h−íng tíi thÕ kû XXI - §Þnh h−íng vµ chÝnh s¸ch”, Nxb. ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi, 2000. - TS. Lª V¨n Hoan: “ChuyÓn giao c«ng nghÖ trong nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng vµo ViÖt Nam”, Nxb Thèng kª, Hµ Néi, 1995. - PGS.TS. §µm V¨n NhuÖ vµ TS. NguyÔn §×nh Quang: “Lùa chän c«ng nghÖ thÝch hîp ë c¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp ViÖt Nam”, Nxb. ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi, 1998. -2- - TS. §Æng Kim Nhung: “ChuyÓn giao c«ng nghÖ trong kinh tÕ thÞ tr−êng vµ vËn dông vµo ViÖt Nam”, Nxb. N«ng nghiÖp, 1994. - TS. NguyÔn V¨n Phóc: “ChuyÓn giao c«ng nghÖ vµ qu¶n lý c«ng nghÖ”, Nxb. Khoa häc – Kü thuËt, Hµ Néi, 1998. - TS. NguyÔn V¨n Phóc (chñ biªn): “Qu¶n lý ®æi míi c«ng nghÖ”, Nxb. Thèng kª, Hµ Néi, 2002. Ngoµi ra cßn cã c¸c bµi viÕt ®¨ng trªn c¸c b¸o, t¹p chÝ. C¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu trªn ®1 ®Ò cËp ®Õn nhiÒu vÊn ®Ò lý luËn vµ thùc tiÔn quan träng vÒ chuyÓn giao c«ng nghÖ ë ViÖt Nam, nh−ng vÒ c¬ b¶n, c¸c gi¶i ph¸p ®−a ra nh»m thóc ®Èy ho¹t ®éng chuyÓn giao c«ng nghÖ ë ViÖt Nam ®−îc xem xÐt trong khu«n khæ tiÕn tr×nh ph¸t triÓn khoa häc vµ c«ng nghÖ hoÆc trong nh÷ng gi¶i ph¸p t¨ng tr−ëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ chung cña ®Êt n−íc. Do môc ®Ých, ®èi t−îng, ph¹m vi vµ thêi ®iÓm nghiªn cøu kh¸c nhau, ®Æc biÖt lµ trong qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ kinh tÕ vµ héi nhËp cña ViÖt Nam th× viÖc nghiªn cøu vÊn ®Ò chuyÓn giao c«ng nghÖ c¶ vÒ thùc tr¹ng lÉn gi¶i ph¸p lµ rÊt cÇn thiÕt. ChuyÓn giao c«ng nghÖ lu«n lµ mét vÊn ®Ò míi c¶ vÒ lý luËn vµ thùc tiÔn. §ã lµ mét Èn sè cho c¸c quèc gia chËm ph¸t triÓn tiÕn kÞp tíi sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¸c quèc gia ph¸t triÓn kh¸c. 3. Môc tiªu vµ nhiÖm vô nghiªn cøu Môc tiªu cña LuËn v¨n lµ ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p nh»m thóc ®Èy ho¹t ®éng chuyÓn giao c«ng nghÖ trong thêi gian tíi. §Ó thùc hiÖn ®−îc môc tiªu nµy, t¸c gi¶ ®1 ®Ò ra nhiÖm vô nghiªn cøu cña ®Ò tµi lµ: - Lµm râ c¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn chuyÓn giao c«ng nghÖ; - §¸nh gi¸ thùc tr¹ng ho¹t ®éng chuyÓn giao c«ng nghÖ ë ViÖt Nam tõ n¨m 1996 ®Õn nay; - Trªn c¬ së c¸c ph©n tÝch trªn, ®Ò xuÊt mét sè gi¶i ph¸p chñ yÕu nh»m thóc ®Èy ho¹t ®éng chuyÓn giao c«ng nghÖ ë ViÖt Nam trong thêi gian tíi. 4. §èi t−îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu * §èi t−îng nghiªn cøu: Ho¹t ®éng chuyÓn giao c«ng nghÖ ë ViÖt Nam * Ph¹m vi nghiªn cøu: -3- - VÒ thêi gian: LuËn v¨n tËp trung nghiªn cøu ho¹t ®éng chuyÓn giao c«ng nghÖ ë ViÖt Nam tõ n¨m 1996 ®Õn nay, ®©y ®−îc coi lµ mèc thêi gian mµ nhiÒu chuyªn gia ®¸nh gi¸ lµ më ®Çu thêi kú ho¹t ®éng chuyÓn giao c«ng nghÖ cã hÖ thèng. - VÒ kh«ng gian: ChuyÓn giao c«ng nghÖ ë ViÖt Nam - VÒ néi dung: VÊn ®Ò ®Æt ra ®−îc ®Ò cËp tõ hai gãc ®é: ChuyÓn giao c«ng nghÖ tiªn tiÕn, hiÖn ®¹i cña n−íc ngoµi vµo ViÖt Nam; chuyÓn giao c«ng nghÖ ngay tõ c¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu khoa häc vµ c«ng nghÖ cña ViÖt Nam vµo c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh nh»m ph¸t triÓn kinh tÕ – x1 héi, n©ng cao chÊt l−îng cuéc sèng x1 héi cho nh©n d©n. 5. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu §Ó lµm râ nh÷ng néi dung c¬ b¶n ®1 ®Æt ra cña LuËn v¨n, trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu t¸c gi¶ sö dông ph−¬ng ph¸p duy vËt biÖn chøng vµ duy vËt lÞch sö. Ngoµi ra cßn sö dông mét sè ph−¬ng ph¸p: ph−¬ng ph¸p kÕt hîp ph©n tÝch víi tæng hîp, ph−¬ng ph¸p thèng kª, so s¸nh, ph©n tÝch dù b¸o… trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu. 6. Dù kiÕn nh÷ng ®ãng gãp míi cña LuËn v¨n - HÖ thèng ho¸ mét sè vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ chuyÓn giao c«ng nghÖ. - Ph©n tÝch ho¹t ®éng chuyÓn giao c«ng nghÖ cña mét sè n−íc vµ rót ra bµi häc kinh nghiÖm cho ViÖt Nam. - Ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng ho¹t ®éng chuyÓn giao c«ng nghÖ ë ViÖt Nam tõ n¨m 1996 ®Õn nay ®Ó tõ ®ã thÊy ®−îc nh÷ng mÆt cßn tån t¹i, h¹n chÕ trong qu¸ tr×nh chuyÓn giao c«ng nghÖ trong thêi gian qua. - ®Ò xuÊt mét sè gi¶i ph¸p chñ yÕu nh»m thóc ®Èy ho¹t ®éng chuyÓn giao c«ng nghÖ ë ViÖt Nam trong thêi gian tíi. 7. KÕt cÊu cña LuËn v¨n Ngoµi phÇn më ®Çu, kÕt luËn, phô lôc vµ danh môc tµi liÖu tham kh¶o, néi dung chÝnh cña LuËn v¨n gåm 3 ch−¬ng nh− sau: Ch−¬ng 1: Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn chung vµ kinh nghiÖm quèc tÕ vÒ chuyÓn giao c«ng nghÖ -4- Ch−¬ng 2: Thùc tr¹ng ho¹t ®éng chuyÓn giao c«ng nghÖ ë ViÖt Nam trong thêi gian qua Ch−¬ng 3: Quan ®iÓm ®Þnh h−íng vµ nh÷ng gi¶i ph¸p chñ yÕu nh»m thóc ®Èy ho¹t ®éng chuyÓn giao c«ng nghÖ ë ViÖt Nam trong thêi gian tíi Ch−¬ng 1: Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn chung vµ kinh nghiÖm quèc tÕ vÒ chuyÓn giao c«ng nghÖ 1.1. Lý luËn chung vÒ chuyÓn giao c«ng nghÖ 1.1.1. Kh¸i niÖm 1.1.1.1. C«ng nghÖ Cïng víi sù ph¸t triÓn cña qu¸ tr×nh chuyÓn giao c«ng nghÖ, C«ng nghÖ ®−îc ®Þnh nghÜa lµ tËp hîp cña tÊt c¶ c¸c ph−¬ng ph¸p s¶n xuÊt, cung cÊp s¶n phÈm vµ dÞch vô còng nh− nh÷ng ph−¬ng tiÖn kü thuËt cÇn thiÕt ®Ó thùc hiÖn ph−¬ng ph¸p ®ã. C«ng nghÖ ®−îc chia thµnh 4 yÕu tè: PhÇn cøng; phÇn mÒm; phÇn tæ chøc; vµ phÇn con ng−êi. ThÞ tr−êng c«ng nghÖ lµ n¬i diÔn ra c¸c ho¹t ®éng mua b¸n, trao ®æi c«ng nghÖ. ViÖc mua b¸n c«ng nghÖ th«ng qua con ®−êng ®Çu t− n−íc ngoµi lµ mét trong nh÷ng kªnh phæ biÕn. §Ó cho viÖc chuyÓn giao c«ng nghÖ ®−îc hiÖu qu¶ cÇn n¾m ®−îc thuéc tÝnh c¬ b¶n cña c«ng nghÖ ®ã lµ: c«ng nghÖ cã tÝnh hÖ thèng, tÝnh sinh thÓ, tÝnh ®Æc thï vÒ môc tiªu - ®Þa ®iÓm vµ c«ng nghÖ cã tÝnh th«ng tin. C¸c thuéc tÝnh nµy quy ®Þnh vµ ¶nh h−ëng trùc tiÕp tíi viÖc mua, b¸n, trao ®æi vµ sö dông c«ng nghÖ. 1.1.1.2. ChuyÓn giao c«ng nghÖ a) Kh¸i niÖm MÆc dï ®1 cã nh÷ng nghiªn cøu vÒ chuyÓn giao c«ng nghÖ nh−ng hiÖn nay vÉn cßn cã nhiÒu quan niÖm kh¸c nhau vÒ kh¸i niÖm chuyÓn giao c«ng nghÖ. C¸c quan niÖm tuy kh¸c biÖt vÒ néi dung cô thÓ vµ c¸ch tiÕp cËn nh−ng cã nh÷ng ®iÓm chung sau ®©y: - Thø nhÊt, Ho¹t ®éng chuyÓn giao c«ng nghÖ cã hai bªn tham gia vµ cã yÕu tè quyÕt ®Þnh lµ c«ng nghÖ míi; -5- - Thø hai, Ho¹t ®éng chuyÓn giao c«ng nghÖ kh«ng chØ bao gåm chuyÓn nh−îng ph−¬ng tiÖn vËt chÊt, kü thuËt h÷u h×nh mµ ®iÒu quan träng h¬n lµ ph¶i ®µo t¹o, huÊn luyÖn ®Ó ng−êi lao ®éng n¾m gi÷, sö dông thµnh th¹o c«ng nghÖ nhËp vµ lµm thÝch nghi, c¶i tiÕn c«ng nghÖ nhËp. Nh− vËy, ChuyÓn giao c«ng nghÖ ®−îc xem lµ mét lÜnh vùc ho¹t ®éng nh»m ®−a nh÷ng c«ng nghÖ tõ n¬i cã nhu cÇu giao c«ng nghÖ ®Õn n¬i cã nhu cÇu nhËn c«ng nghÖ, tõ n¬i cã tr×nh ®é c«ng nghÖ cao h¬n ®Õn n¬i cã tr×nh ®é c«ng nghÖ thÊp h¬n mét c¸ch hiÖu qu¶, ®¸p øng yªu cÇu cña c¸c bªn tham gia. b) Néi dung cña chuyÓn giao c«ng nghÖ Chóng ta cã thÓ x¸c ®Þnh néi dung cña chuyÓn giao c«ng nghÖ bao gåm: - ChuyÓn giao phÇn cøng s¶n xuÊt; - ChuyÓn giao phÇn cøng tæ chøc; - ChuyÓn giao tµi liÖu s¶n xuÊt; - ChuyÓn giao tµi kiÖu tæ chøc; - ChuyÓn giao c¸c kü n¨ng s¶n xuÊt. c) §èi t−îng chuyÓn giao c«ng nghÖ C¸c ®èi t−îng chuyÓn giao c«ng nghÖ bao gåm: - C¸c ®èi t−îng së h÷u c«ng nghiÖp cã hoÆc kh«ng kÌm theo m¸y mãc, thiÕt bÞ mµ ph¸p luËt cho phÐp chuyÓn giao; - BÝ quyÕt, kiÕn thøc kü thuËt vÒ c«ng nghÖ d−íi d¹ng ph−¬ng ¸n c«ng nghÖ, c¸c gi¶i ph¸p kü thuËt, quy tr×nh c«ng nghÖ, phÇn mÒm m¸y tÝnh, tµi liÖu thiÕt kÕ, c«ng thøc, th«ng sè kü thuËt, b¶n vÏ, s¬ ®å kü thuËt cã hoÆc kh«ng kÌm theo m¸y mãc, thiÕt bÞ; - C¸c gi¶i ph¸p hîp lý hãa s¶n xuÊt, ®æi míi c«ng nghÖ; - C¸c h×nh thøc dÞch vô kü thuËt hç trî chuyÓn giao c«ng nghÖ; - M¸y, thiÕt bÞ, ph−¬ng tiÖn kü thuËt kÌm theo 1 hoÆc mét sã trong 4 ®èi t−îng nªu trªn. 1.1.2. Ph©n lo¹i c¸c h×nh thøc chuyÓn giao c«ng nghÖ §Ó cã nh÷ng gi¶i ph¸p, nh÷ng h−íng t¸c ®éng thÝch hîp vµ cã hiÖu qu¶ tíi qu¸ tr×nh chuyÓn giao c«ng nghÖ, c¸c ho¹t ®éng nµy cÇn ®−îc ph©n lo¹i theo nh÷ng ®Æc ®iÓm nhÊt ®Þnh, thÝch hîp víi nh÷ng nhãm gi¶i ph¸p nhÊt ®Þnh. * Ph©n lo¹i theo chñ thÓ chuyÓn giao c«ng nghÖ - ChuyÓn giao c«ng nghÖ néi doanh nghiÖp; - ChuyÓn giao c«ng nghÖ trong n−íc; -6- - ChuyÓn giao c«ng nghÖ quèc tÕ. * Ph©n lo¹i theo néi dung c«ng nghÖ ®−îc chuyÓn giao - C«ng nghÖ chÕ t¹o; - C«ng nghÖ thiÕt kÕ; - C«ng nghÖ qu¶n lý. * Ph©n lo¹i theo tÝnh chÊt cña c«ng nghÖ - Bªn nhËn c«ng nghÖ cã lîi thÕ; - Bªn giao c«ng nghÖ cã lîi thÕ. * Ph©n lo¹i theo tÝnh chÊt cña qu¸ tr×nh chuyÓn giao c«ng nghÖ - ChuyÓn giao theo chiÒu däc; - ChuyÓn giao theo chiÒu ngang. * Ph©n lo¹i theo ph−¬ng thøc thanh to¸n vµ tÝnh chÊt th−¬ng m¹i - ChuyÓn giao c«ng nghÖ phi th−¬ng m¹i; - ChuyÓn giao c«ng nghÖ cã tÝnh th−¬ng m¹i. 1.1.3. §iÒu kiÖn chuyÓn giao c«ng nghÖ XÐt mét c¸ch kh¸i qu¸t, nh÷ng nh©n tè sau ®©y sÏ ¶nh h−ëng trùc tiÕp tíi qu¸ tr×nh chuyÓn giao – tiÕp nhËn c«ng nghÖ vµ thµnh c«ng cña qu¸ tr×nh nµy: * Nhu cÇu ®æi míi, chuyÓn giao c«ng nghÖ vµ thÞ tr−êng c«ng nghÖ Nhu cÇu nµy b¾t nguån tõ thÞ tr−êng vµ nhu cÇu vÒ s¶n phÈm cã liªn quan ®Õn c«ng nghÖ ®−îc xem xÐt. Khi cã sù mÊt c©n ®èi trªn thÞ tr−êng vÒ s¶n phÈm theo h−íng nhu cÇu kh«ng ®−îc ®¸p øng, c¸c doanh nghiÖp sÏ ph¶n øng b»ng c¸ch n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt (n©ng cao hÖ sè tËn dông n¨ng lùc s¶n xuÊt, ®Çu t− theo chiÒu s©u nh»m ®ång bé hãa hoÆc t¨ng n¨ng lùc s¶n xuÊt trªn c¬ së c«ng nghÖ ®ang ®−îc sö dông). * §éng lùc cña hai bªn cung øng vµ tiÕp nhËn c«ng nghÖ §éng lùc thóc ®Èy ng−êi cã c«ng nghÖ t×m c¸ch chuyÓn giao c«ng nghÖ nµy lµ thóc ®Èy sù tiªu dïng réng r1i mét hoÆc mét sè s¶n phÈm míi, tham nhËp thÞ tr−ëng míi hoÆc më réng thÞ tr−êng ®1 cã, t¨ng thªm lîi nhuËn. §éng lùc thóc ®Èy ng−êi sö dông tiÕp nhËn c«ng nghÖ lµ th«ng qua nhËp c«ng nghÖ mµ ph¸t triÓn s¶n xuÊt, t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña s¶n phÈm, tiÕt kiÖm chi phÝ ®Ó gi¶m gi¸ thµnh, t¨ng lîi nhuËn, ®æi míi hoÆc ®a d¹ng hãa cña s¶n phÈm, n©ng cao chÊt l−îng s¶n phÈm, thay thÕ nguyªn, vËt liÖu quý hiÕm ®ang sö dông b»ng nh÷ng nguyªn, vËt liÖu míi rÎ tiÒn, dÔ kiÕm h¬n… -7- * N¨ng lùc c«ng nghÖ thùc tÕ cña bªn chuyÓn giao vµ bªn tiÕp nhËn c«ng nghÖ N¨ng lùc thùc sù cña hai bªn chuyÓn giao/tiÕp nhËn c«ng nghÖ kh«ng chØ ¶nh h−ëng tíi viÖc chuyÓn giao c«ng nghÖ, mµ c¶ tíi viÖc khai th¸c, sö dông c«ng nghÖ sau khi chuyÓn giao kÕt thóc. Nguån lùc cã ý nghÜa quan träng nhÊt lµ vèn ®Çu t− vµ lao ®éng cã tr×nh ®é, cã tay nghÒ thÝch hîp. Nh×n chung, mét doanh nghiÖp cã tiÒm lùc cµng lín vµ ®ång bé, cµng cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó chuyÓn giao hoÆc tiÕp nhËn c«ng nghÖ, cµng cã ®iÒu kiÖn chñ ®éng lùa chän c«ng nghÖ cÇn chuyÓn giao – tiÕp nhËn còng nh− ®èi t¸c chuyÓn giao, h×nh thøc chuyÓn giao còng nh− c¸c ®iÒu kiÖn chuyÓn giao c«ng nghÖ. * §iÒu kiÖn m«i tr−êng Quy m«, ph¹m vi vña viÖc chuyÓn giao c«ng nghÖ cã quan hÖ mËt thiÕt víi m«i tr−êng quèc tÕ, m«i tr−êng kinh doanh, quan hÖ víi chÝnh s¸ch cña ChÝnh phñ, thÓ chÕ qu¶n lý vµ ®iÒu kiÖn kinh tÕ, v¨n hãa cña c¸c n−íc. M«i tr−êng t¸c ®éng tíi viÖc chuyÓn giao c«ng nghÖ qua c¸c néi dung chñ yÕu sau: - C¬ së h¹ tÇng ph¸t triÓn; - TËp qu¸n, ý thøc ph¸p luËt; - ChÝnh s¸ch, chñ tr−¬ng vµ c¸c quy ®Þnh cô thÓ cña Nhµ n−íc; - Tr×nh ®é v¨n hãa chung, tr×nh ®é chuyªn m«n còng nh− kü n¨ng, kü x¶o cña ®éi ngò c¸n bé, c«ng nh©n viªn. 1.1.4. T¸c ®éng cña ho¹t ®éng chuyÓn giao c«ng nghÖ 1.1.4.1. §èi víi bªn cung cÊp c«ng nghÖ * Víi ®èi t¸c cung cÊp c«ng nghÖ - t¸c ®éng tÝch cùc: thÓ hiÖn ë chç bªn cung cÊp c«ng nghÖ cã c¬ héi ®Ó c¶i tiÕn vµ thÝch øng c«ng nghÖ víi m«i tr−êng ho¹t ®éng míi; t¨ng thªm lîi nhuËn; tiÕp cËn nhanh chãng c¸c thÞ tr−êng; cho phÐp tiÕt kiÖm chi phÝ s¶n; t¹o uy tÝn víi kh¸ch hµng, n©ng cao h×nh ¶nh cña c«ng ty trªn thÞ tr−êng… - T¸c ®éng tiªu cùc: t¨ng thªm t×nh tr¹ng c¹nh tranh; lµm mÊt nh÷ng nh©n viªn cã kinh nghiÖm vµ rñi ro kh¸c liªn quan ®Õn hîp ®ång nh− kh«ng ®−îc tr¶ tiÒn, bÞ tiÕt lé bÝ mËt, ngõng tr¶ tiÒn sau khi hÕt h¹n hîp ®ång… * Víi n−íc cã ®èi t¸c cung cÊp c«ng nghÖ Nh÷ng t¸c ®éng t¸c ®éng tÝch cùc ®èi víi c¸c n−íc nµy lµ t¹o ®iÒu kiÖn gi¶m nguy c¬ nghÌo ®ãi cña phÝa tiÕp nhËn. C¸c n−íc c«ng nghiÖp thõa nhËn r»ng hä kh«ng thÓ duy tr× viÖc giµu cã cña hä nÕu bé phËn d©n sè thÕ giíi sèng -8- trong nghÌo khæ. T¨ng søc mua cña bªn tiÕp nhËn do ®ã lµm t¨ng c¬ héi b¸n ®−îc hµng hãa. Tuy nhiªn, viÖc chuyÓn giao còng g©y ra nh÷ng rñi ro thÓ hiÖn ë viÖc mÊt vÞ trÝ dÉn ®Çu vÒ kü thuËt cña n−íc cung cÊp, c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn b¶o vÖ bÝ mËt qu©n sù, b¶o vÖ nh÷ng lÜnh vùc c«ng nghÖ cao nh− s¶n xuÊt m¸y bay… 1.1.4.2. §èi víi bªn tiÕp nhËn c«ng nghÖ * Víi ®èi t¸c nhËn c«ng nghÖ - T¸c ®éng tÝch cùc: Nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc thÓ hiÖn ë viÖc tiÕt kiÖm ®−îc chi phÝ cho nghiªn cøu vµ triÓn khai; ®¹t ®−îc sù tiÕn bé vÒ th−¬ng m¹i vµ kü thuËt; t¹o c¬ héi cho viÖc ®èi tho¹i th−êng xuyªn víi ng−êi cã kinh nghiÖm trong viÖc chuyÓn giao c«ng nghÖ; gióp bªn tiÕp nhËn trao ®æi c¸c vÊn ®Ò hµng ngµy, cã nguån th«ng tin ®Ó gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò kh¸c, ®−îc phæ biÕn t×nh h×nh thùc tÕ vÒ nh÷ng c¶i tiÕn vµ s¸ng kiÕn, c¸c thÞ tr−êng vµ xu h−íng ph¸t triÓn. - T¸c ®éng tiªu cùc: Nh÷ng rñi ro cã thÓ x¶y ra ®èi víi bªn tiÕp nhËn c«ng nghÖ nh− t×nh tr¹ng lÖ thuéc vµo bªn chuyÓn giao, kh«ng lµm chñ ®−îc c«ng nghÖ; cã thÓ gÆp ph¶i nh÷ng thÊt b¹i vÒ kü thuËt vµ th−¬ng m¹i; ®Þnh gi¸ c«ng nghÖ sai thùc tÕ vµ th−êng lµ cao h¬n gi¸ trÞ thùc cña c«ng nghÖ; c¸c ®iÒu kho¶n cña hîp ®ång cã nhiÒu s¬ hë,… * Víi n−íc cã ®èi t¸c nhËn c«ng nghÖ Nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc thÓ hiÖn ë viÖc t¹o ra ®−îc nhiÒu c«ng ¨n viÖc lµm cho ng−êi lao ®éng; t¨ng thu nhËp ngo¹i tÖ; sö dông nguyªn liÖu ®Þa ph−¬ng; t¨ng c−êng c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt thay thÕ nhËp khÈu vµ ®Èy m¹nh xuÊt khÈu. Bªn c¹nh nh÷ng mÆt tÝch cùc trªn ®©y, ho¹t ®éng chuyÓn giao c«ng nghÖ th−êng g©y ra nh÷ng rñi ro cho n−íc tiÕp nhËn, nh− tiÕp nhËn c«ng nghÖ g©y « nhiÔm m«i tr−êng, c«ng nghÖ ®ßi hái nhiÒu vèn, ®ßi hái trang bÞ vµ nguyªn vËt liÖu n−íc ngoµi vµ tiªu thô nhiÒu n¨ng l−îng; nhËp khÈu trïng lÆp vµ kh«ng tr¸nh khái c¸c ®iÒu kho¶n bÊt lîi cho viÖc tiÕp nhËn c«ng nghÖ. 1.1.5. Tiªu chÝ ®¸nh gi¸ ho¹t ®éng chuyÓn giao c«ng nghÖ Mét ho¹t ®éng chuyÓn giao c«ng nghÖ th−êng ®−îc ®¸nh gi¸ trªn 4 néi dung c¬ b¶n (mÆt hoÆc ®Æc tÝnh cña c«ng nghÖ) sau ®©y: - N¨ng lùc ho¹t ®éng cña c«ng nghÖ; - Tr×nh ®é kü thuËt vµ c«ng nghÖ; - HiÖu qu¶ cña c«ng nghÖ; -9- - T¸c ®éng m«i tr−êng vµ c¸c ¶nh h−ëng kinh tÕ – x1 héi kh¸c. T−¬ng øng víi c¸c néi dung ®¸nh gi¸ ho¹t ®éng chuyÓn giao c«ng nghÖ, c¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ cã thÓ tËp hîp thµnh 3 nhãm sau ®©y: - C¸c chØ tiªu vÒ n¨ng lùc ho¹t ®éng cña c«ng nghÖ; - C¸c chØ tiªu vÒ hiÖu qu¶ cña c«ng nghÖ; - C¸c chØ tiªu vÒ t¸c ®éng m«i tr−êng vµ c¸c ¶nh h−ëng KT-XH kh¸c. 1.2. ChuyÓn giao c«ng nghÖ cña mét sè n−íc trªn thÕ giíi vµ bµi häc kinh nghiÖm ®èi víi ViÖt Nam 1.2.1. ChuyÓn giao c«ng nghÖ cña mét sè n−íc trªn thÕ giíi 1.2.1.1. Ên §é ChÝnh s¸ch më cöa, tù do hãa nÒn kinh tÕ n¨m 1991 cña Ên §é ®1 t¹o ra nh÷ng ®iÒu kho¶n réng r1i h¬n vÒ chuyÓn giao c«ng nghÖ ë Ên §é. Tr−íc hÕt, nã ¶nh h−ëng ®Õn chÝnh s¸ch nhËp khÈu c«ng nghÖ, më cöa cho ®Çu t− n−íc ngoµi vµ chÊp nhËn c¹nh tranh, xãa bá mét lo¹t thñ tôc cÊp giÊy phÐp vµ kiÓm so¸t, ®iÒu chØnh c¬ cÊu xuÊt - nhËp khÈu, tranh thñ nguån tµi trî bªn ngoµi ®Ó thùc hiÖn c¸c dù ¸n hiÖn ®¹i hãa kü thuËt, −u tiªn trong chuyÓn giao c«ng nghÖ. Mét sè vÊn ®Ò liªn quan tíi chuyÓn giao c«ng nghÖ ®−îc ChÝnh phñ Ên §é quy ®Þnh: - Më cöa ngµnh c«ng nghiÖp Ên §é cho ®Çu t− n−íc ngoµi vµ chÊp nhËn c¹nh tranh. - TiÕp tôc ®Èy m¹nh më cöa kinh tÕ th«ng qua xãa bá mét lo¹t thñ tôc cÊp giÊy phÐp vµ kiÓm so¸t, më réng vµ tù do hãa hÖ thèng cÊp giÊy phÐp bæ sung nh»m thóc ®Èy xuÊt khÈu, xãa bá chÕ ®é trî cÊp xuÊt khÊu nh»m khuyÕn khÝch c¶i tiÕn chÊt l−îng, gi¶m gi¸ thµnh ®Ó t¨ng c−êng xuÊt khÈu. - §iÒu chØnh l¹i c¬ cÊu xuÊt nhËp: ChÝnh s¸ch th−¬ng m¹i míi khuyÕn khÝch c¶ viÖc xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng tiªu dïng nh−: thuèc l¸, chÌ, cµ phª, ®ay, b«ng,…Theo ®ã, khuyÕn khÝch tèi ®a cho c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu cã ®Çu vµo nhËp khÈu thÊp, quy ®Þnh nh÷ng mÆt hµng nhËp khÈu ph¶i g¾n víi xuÊt khÈu. - VÒ tµi chÝnh, ChÝnh phñ cè g¾ng c¶i thiÖn c¸n c©n thanh to¸n vµ h¹n chÕ th©m hôt th−¬ng m¹i, tranh thñ c¸c nguån viÖn trî n−íc ngoµi quan träng. - VÒ khoa häc vµ c«ng nghÖ, Ên §é tiÕp tôc tranh thñ nguån tµi trî tõ bªn ngoµi ®Ó thùc hiÖn c¸c dù ¸n nh»m hiÖn ®¹i hãa kü thuËt trong mét sè lÜnh vùc vµ c¸c ch−¬ng tr×nh hîp t¸c khoa häc vµ c«ng nghÖ. -10- - VÒ nhËp khÈu c«ng nghÖ qua nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn, ChÝnh phñ Ên §é yªu cÇu c¸c nhµ nhËp khÈu c«ng nghÖ ph¶i qua nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn ®Ó thÝch nghi, thö nghiÖm vµ nghiªn cøu ph¸t triÓn cho phï hîp víi Ên §é. 1.2.1.2. Trung Quèc Qua viÖc thùc hiÖn mét sè ch−¬ng tr×nh øng dông khoa häc vµ c«ng nghÖ vµo ®Þa bµn n«ng th«n nh−: ch−¬ng tr×nh “®èm löa”, ch−¬ng tr×nh “xãa ®ãi gi¶m nghÌo b»ng khoa häc vµ c«ng nghÖ”, ch−¬ng tr×nh “x©y dùng c¸c khu tr×nh diÔn øng dông c«ng nghÖ cao trong n«ng nghiÖp” cho thÊy, Trung Quèc rÊt coi träng mÆt trËn n«ng nghiÖp, n«ng th«n vµ nhÊn m¹nh chñ tr−¬ng ®−a khoa häc vµ c«ng nghÖ phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ – x1 héi n«ng th«n. Môc ®Ých ®Ó h−íng tíi lµ: - X©y dùng m« h×nh tr×nh diÔn (c¸c ®iÓm s¸ng) vÒ øng dông khoa häc vµ c«ng nghÖ t¹i mét sè ®Þa bµn thÝ ®iÓm ®Ó t¹o h×nh mÉu phæ biÕn, nh©n réng cho c¸c vïng n«ng th«n kh¸c häc theo. - N©ng cao n¨ng lùc tiÕp thu khoa häc vµ c«ng nghÖ cho ®Þa bµn n«ng th«n víi sù hç trî, chi viÖn cña c¸c c¬ quan khoa häc vµ c«ng nghÖ, c¸c tr−êng ®¹i häc cña Trung −¬ng vµ c¸c thµnh phè lín nh»m tõng b−íc thu hÑp kho¶ng c¸ch vÒ c«ng nghÖ gi÷a thµnh thÞ vµ n«ng th«n. Trong tæ chøc, chØ ®¹o, Trung Quèc ®1 tiÕn hµnh kh¸ thËn träng, kiªn tr×, võa lµm, võa tæng kÕt, rót kinh nghiÖm tr−íc khi phæ biÕn nh©n réng. Trung Quèc gi¶i quyÕt t−¬ng ®èi thµnh c«ng trong ph©n cÊp, ph©n c«ng vµ phèi hîp chØ ®¹o thùc hiÖn c¸c ch−¬ng tr×nh øng dông khoa häc vµ c«ng nghÖ vµo ®Þa bµn n«ng th«n. Tr−íc hÕt, vÒ ph©n cÊp, trong chØ ®¹o thùc hiÖn ch−¬ng tr×nh “®èm löa” vµ ch−¬ng tr×nh “xãa ®ãi gi¶m nghÌo b»ng khoa häc vµ c«ng nghÖ Hai lµ, vÒ ph©n c«ng gi÷a c¸c c¬ quan qu¶n lý cña Nhµ n−íc cïng cÊp. Ba lµ, viÖc phèi hîp chØ ®¹o gi÷a Trung −¬ng vµ ®Þa ph−¬ng còng ®−îc thÓ chÕ hãa t−¬ng ®èi râ rµng. Bèn lµ, coi träng nguyªn t¾c “c¹nh tranh” trong viÖc tiÕp nhËn c¸c nguån tµi trî cña trung −¬ng víi c¸c ®Þa ph−¬ng. N¨m lµ, ®èi víi c¸c hé n«ng d©n tham gia dù ¸n quyÒn lîi ®−îc h−ëng lµ ®−îc tham gia c¸c líp tËp huÊn kü thuËt, ®−îc h−íng dÉn kü thuËt miÔn phÝ. -11- S¸u lµ, vÒ mÆt tæ chøc chØ ®¹o, Trung Quèc ®1 tõng b−íc h×nh thµnh ®−îc mét hÖ thèng tæ chøc tõ Trung −¬ng tíi ®Þa ph−¬ng ®Ó chØ ®¹o c¸c ch−¬ng tr×nh nµy. 1.2.1.3. Malaixia Malaixia thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®æi míi kinh tÕ tõ nh÷ng n¨m ®Çu thËp kû 1980, nhê thùc hiÖn tèt c¸c b−íc ®i trong tÇm nh×n 2020, ®Õn nay Malaixia ®1 ®¹t ®−îc nhiÒu thµnh tùu quan träng. ChiÕn l−îc ph¸t triÓn quèc gia tËp trung vµo ph¸t triÓn c«ng nghÖ, c«ng nghiÖp. Khoa häc vµ c«ng nghÖ thùc sù ®−îc coi träng trong chiÕn l−îc ph¸t triÓn kinh tÕ – x1 héi cña Malaixia, trong ®ã vai trß cña t− nh©n ®−îc chó ý. Malaixia ®Æt ra môc tiªu liªn kÕt chÆt chÏ gi÷a nghiªn cøu víi c«ng nghiÖp vµ s¶n xuÊt phôc vô ph¸t triÓn quèc gia. * VÒ tæ chøc, qu¶n lý khoa häc vµ c«ng nghÖ ë Malaixia, qu¶n lý khoa häc vµ c«ng nghÖ cÊp Liªn bang lµ Bé Khoa häc, c«ng nghÖ vµ m«i tr−êng vµ cÊp Bang lµ Së Khoa häc, c«ng nghÖ vµ m«i tr−êng. CÊp Liªn bang cã mét c¬ quan chÝnh s¸ch khoa häc vµ c«ng nghÖ chØ ®¹o, cïng héi ®ång chÝnh s¸ch khoa häc vµ c«ng nghÖ cÊp Bang thùc hiÖn nh÷ng nhiÖm vô cÊp Liªn bang ®Ò ra b»ng nguån kinh phÝ cña Bang. ë Malaixia, trong c¸c viÖn nghiªn cøu, ®Þnh h−íng chØ ®¹o cho c¸c c¬ quan nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn ho¹t ®éng nh− mét c«ng ty. §èi víi c¸c tr−êng ®¹i häc, ChÝnh phñ Malaixia còng ®Ò ra chñ tr−¬ng ph¶i g¾n nh÷ng kÕt qu¶ nghiªn cøu víi thÞ tr−êng, tiÕn tíi chñ ®éng kinh phÝ cho nghiªn cøu khoa häc. * VÒ c¬ chÕ cÊp ph¸t tµi chÝnh cho nghiªn cøu VÒ c¬ chÕ cÊp ph¸t tµi chÝnh cho ho¹t ®éng nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn, Malaixia ®Ò ra 4 c¬ chÕ −u tiªn nh− sau: - T¨ng c−êng ®Çu t− cho nghiªn cøu thuéc c¸c lÜnh vùc −u tiªn; - T¨ng c−êng nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp/ c«ng nghÖ; - T¨ng c−êng tµi trî cho nghiªn cøu nh÷ng c«ng nghÖ ®a ph−¬ng tiÖn; - T¨ng c−êng tµi trî cho viÖc nh©n réng nh÷ng m« h×nh thµnh c«ng; Trong ®ã c¸c nguån tµi trî lµ tõ ng©n s¸ch nhµ n−íc vµ c¶ kinh phÝ cña c¸c c¬ së c«ng nghiÖp t− nh©n. * VÒ liªn kÕt gi÷a c¸c ho¹t ®éng nghiªn cøu víi c«ng nghiÖp vµ s¶n xuÊt -12- Môc tiªu cña Malaixia lµ trë thµnh n−íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn. Víi quan ®iÓm: Nhµ n−íc, khu vùc t− nh©n vµ c«ng céng nghiªn cøu ph¶i ®i cïng nhÞp, Malaixia ®1 cã chÝnh s¸ch phèi hîp gi÷a c¸c tr−êng ®¹i häc, viÖn nghiªn cøu víi c«ng nghiÖp; s¶n phÈm nghiªn cøu tõ c¸c tr−êng ®¹i häc vµ viÖn nghiªn cøu ph¶i phôc vô s¶n xuÊt. Mèi liªn kÕt gi÷a nghiªn cøu víi c«ng nghiÖp vµ s¶n xuÊt ®−îc thÓ hiÖn ngay tõ khi xÐt duyÖt c¸c ®Ò ¸n, dù ¸n nghiªn cøu. C¸c héi ®ång xÐt duyÖt c¸c dù ¸n, ®Ò ¸n nghiªn cøu ®Òu cã mÆt c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch, c¸c nhµ qu¶n lý, c¸c nhµ khoa häc vµ kü thuËt, c¸c chñ doanh nghiÖp. Malaixia x©y dùng hµnh lang c«ng nghÖ ®a ph−¬ng tiÖn nh»m ph¸t triÓn c¸c c«ng nghÖ nµy, t¨ng c−êng khuyÕn khÝch nghiªn cøu nh÷ng c«ng nghÖ b¶n ®Þa vµ c«ng nghÖ míi cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh cao phôc vô cho ph¸t triÓn kinh tÕ. 1.2.2. Bµi häc kinh nghiÖm ®èi víi ViÖt Nam 1.2.2.1. VÒ phÝa Nhµ n−íc - T¨ng c−êng c¶i tiÕn vµ x©y dùng míi hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng kinh tÕ kü thuËt, t¹o sù ®ång bé vµ ph¸t triÓn cho tÊt c¶ c¸c vïng. - X©y dùng khung ph¸p lý ®Ó h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn thÞ tr−êng c«ng nghÖ phï hîp víi ®iÒu kiÖn n−íc ta vµ th«ng lÖ quèc tÕ. - ThiÕt lËp Héi ®ång chÝnh s¸ch vÒ chuyÓn giao c«ng nghÖ trong ®ã cã c¸c nhµ khoa häc ®Çu ngµnh, c¸c nhµ ®¹i diÖn cho khèi qu¶n lý vµ khèi c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt. Trong ho¹t ®éng chuyÓn giao c«ng nghÖ cÇn ph¶i chó ý: ViÖc lùa chän dù ¸n; c¸c c¬ quan thùc hiÖn; c¸c ch−¬ng tr×nh, dù ¸n lång ghÐp; c¸c chÝnh s¸ch −u ®1i vµ ®Æc biÖt ph¶i coi träng vÊn ®Ò ®µo t¹o båi d−ìng nhËn thøc, tay nghÒ cho ng−êi tiÕp nhËn. 1.2.2.2. VÒ phÝa c¸c doanh nghiÖp - Khi tiÕn hµnh lùa chän c«ng nghÖ, doanh nghiÖp ph¶i nh×n nhËn vai trß, vÞ trÝ cña c«ng nghÖ ®ã còng nh− ®¸nh gi¸ n¨ng lùc cña chÝnh doanh nghiÖp cã c«ng nghÖ ®−îc chuyÓn giao; - Khi tiÕn hµnh ®µm ph¸n ®Ó chuyÓn giao c«ng nghÖ, cÇn nghiªn cøu kü lîi Ých thùc sù, mong muèn thùc sù cña doanh nghiÖp cã c«ng nghÖ chuyÓn giao; - Ngay tõ khi chuÈn bÞ tiÕp nhËn c«ng nghÖ, cÇn tÝnh ®Õn kh¶ n¨ng thÝch øng hãa vµ kh¶ n¨ng tiÕp tôc chuyÓn giao c«ng nghÖ. -13- - Néi dung cña chuyÓn giao c«ng nghÖ cÇn ®−îc x¸c ®Þnh râ trong c¸c hîp ®ång víi ®èi t¸c. C¸c quèc gia ®ang ph¸t triÓn víi nh÷ng bÊt lîi vÒ c¸c nguån lùc phôc vô cho viÖc nghiªn cøu khoa häc vµ c«ng nghÖ th× vÉn cã thÓ ®i t¾t, ®ãn ®Çu c¸c lo¹i c«ng nghÖ míi, ®Ó ®æi míi, c¶i tiÕn c«ng nghÖ cña quèc gia nhê vµo ho¹t ®éng chuyÓn giao c«ng nghÖ. Tuy vËy, ho¹t ®éng nµy lu«n cã hai mÆt cña nã, sù thµnh c«ng cña mçi quèc gia chØ cã thÓ phô thuéc vµo nh÷ng chÝnh s¸ch, chiÕn l−îc vµ c¬ chÕ kinh tÕ thÝch hîp cña chÝnh quèc gia ®ã. Ch−¬ng 2: Thùc tr¹ng ho¹t ®éng chuyÓn giao c«ng nghÖ ë ViÖt Nam trong thêi gian qua 2.1. Tæng quan vÒ m«i tr−êng chuyÓn giao c«ng nghÖ ë ViÖt Nam M«i tr−êng chuyÓn giao c«ng nghÖ cña mét quèc gia lµ khung c¶nh quèc gia, trong ®ã cã diÔn ra c¸c ho¹t ®éng chuyÓn giao c«ng nghÖ. Nã bao gåm c¸c yÕu tè cã t¸c dông thóc ®Èy hay k×m hfm qu¸ tr×nh chuyÓn giao, øng dông vµ ph¸t triÓn c«ng nghÖ. 2.1.1. C¬ së h¹ tÇng chuyÓn giao c«ng nghÖ C¬ së h¹ tÇng chuyÓn giao c«ng nghÖ lµ sù phèi hîp gi÷a 3 yÕu tè nÒn t¶ng, bao gåm: C¸c c¬ chÕ, c¸c nguån lùc vµ c¸c c«ng cô. 2.1.1.1. C¬ chÕ chuyÓn giao c«ng nghÖ * C¸c v¨n b¶n ph¸p lý liªn quan ®Õn chuyÓn giao c«ng nghÖ: Nh÷ng quy ®Þnh ph¸p lý vÒ chuyÓn giao c«ng nghÖ trong n−íc vµ víi n−íc ngoµi ®−îc quy ®Þnh trong Bé LuËt d©n sù cã hiÖu lùc tõ 01/7/1996. Trong Bé LuËt d©n sù, c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn chuyÓn giao c«ng nghÖ quy ®Þnh t¹i c¸c phÇn sau: PhÇn thø s¸u: QuyÒn së h÷u trÝ tuÖ vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ; PhÇn thø b¶y: Quan hÖ d©n sù cã yÕu tè n−íc ngoµi. * C¸c c«ng cô vµ thñ tôc tiÕn ®Ó hµnh chuyÓn giao c«ng nghÖ: §Ó cã thÓ thùc hiÖn c¸c quy ®Þnh trong Bé LuËt d©n sù, ChÝnh phñ ®1 ban hµnh c¸c NghÞ ®Þnh nh−: - NghÞ ®Þnh 45/1998 N§- CP quy ®Þnh chi tiÕt vÒ chuyÓn giao c«ng nghÖ; - NghÞ ®Þnh 16/2000 N§- CP vÒ xö ph¹t vi ph¹m hµnh chÝnh trong lÜnh vùc qu¶n lý nhµ n−íc vÒ chuyÓn giao c«ng nghÖ; -14- - Th«ng t− vÒ quy tr×nh h×nh thµnh, sµng läc, thÈm ®Þnh, gi¸m s¸t qu¸ tr×nh chuyÓn giao c«ng nghÖ… 2.1.1.2. C¸c nguån lùc a. C¸c tæ chøc khoa häc vµ c«ng nghÖ TÝnh ®Õn ngµy 31/12/2003 trong c¶ n−íc cã 1.199 tæ chøc ®¨ng ký ho¹t ®éng khoa häc vµ c«ng nghÖ, t¨ng thªm 84 (7,5%) so víi n¨m 2002, 148 (14,1%) so víi n¨m 2001 vµ 346 (40,1%) so víi n¨m 2000. Trong sè 1.199 tæ chøc khoa häc vµ c«ng nghÖ, cã 668 tæ chøc (55,7%) thuéc khu vùc nhµ n−íc, 487 (40,7%) thuéc khu vùc tËp thÓ vµ 44 tæ chøc (3,7%) thuéc khu vùc t− nh©n. Tuy sè l−îng c¸c tæ chøc khoa häc vµ c«ng nghÖ thuéc khu vùc nhµ n−íc t¨ng liªn tôc trong thêi gian qua, nh−ng tû träng cña chóng trªn tæng sè c¸c tæ chøc khoa häc vµ c«ng nghÖ ®¨ng ký l¹i liªn tôc gi¶m (tõ 60,6% n¨m 2000, 58,6% n¨m 2001, 56,5% n¨m 2002 vµ n¨m 2003 chØ cßn 55,7%). Tû lÖ nµy cã thÓ cßn tiÕp tôc gi¶m trong nh÷ng n¨m tíi. §©y chÝnh lµ ®éng th¸i ph¸t triÓn tÝch cùc, phï hîp víi quy luËt cña nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng. b. C¸c tr−êng ®¹i häc, cao ®¼ng, häc viÖn trong n−íc vµ c¬ së ®µo t¹o cña n−íc ngoµi ë ViÖt Nam TÝnh ®Õn n¨m 2004, c¶ n−íc cã 220 tr−êng ®¹i häc, cao ®¼ng vµ häc viÖn víi kho¶ng 40.400 gi¶ng viªn, trong ®ã sè gi¸o s− chiÕm 0,8%, phã gi¸o s− chiÕm 3,4%, tiÕn sÜ khoa häc vµ tiÕn sÜ chiÕm 14%, th¹c sÜ chiÕm 27%, ®¹i häc vµ cao ®¼ng chiÕm 54,8%. Ngoµi ra, hiÖn nay ë ViÖt Nam cßn cã mét sè c¬ së ®µo t¹o ®¹i häc cña n−íc ngoµi nh− Trung t©m ®µo t¹o Genetics cña Singapo ë Hµ Néi, RMIT ë TP Hå ChÝ Minh,… c. C¸c tæ chøc dÞch vô khoa häc vµ c«ng nghÖ * Tæ chøc dÞch vô vÒ së h÷u c«ng nghiÖp HiÖn nay cã kho¶ng 23 tæ chøc dÞch vô së h÷u c«ng nghiÖp ®ang ho¹t ®éng ë ViÖt Nam, bao gåm c¸c c«ng ty, v¨n phßng hoÆc trung t©m t− vÊn ph¸p luËt vÒ së h÷u c«ng nghiÖp thuéc nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c nhau. * Tæ chøc dÞch vô vÒ tiªu chuÈn - ®o l−êng – chÊt l−îng HÖ thèng c¸c ho¹t ®éng dÞch vô chÝnh vÒ tiªu chuÈn - ®o l−êng – chÊt l−îng bao gåm: hÖ thèng x©y dùng tiªu chuÈn ViÖt Nam víi 86 ban kü thuËt, 36 tiÓu ban kü thuËt vµ trªn 800 thµnh viªn cña c¸c ban kü thuËt vµ tiÓu ban kü thuËt; hÖ thèng kiÓm ®Þnh, hiÖu chuÈn ph−¬ng tiÖn ®o; hÖ thèng thö nghiÖm; hÖ -15- thèng c«ng nhËn, chøng nhËn chÊt l−îng; hÖ thèng ®µo t¹o vµ th«ng tin vÒ tiªu chuÈn - ®o l−êng – chÊt l−îng. * DÞch vô Internet Theo thèng kª cña Tæng C«ng ty B−u chÝnh - ViÔn th«ng, ®Õn cuèi n¨m 2004, ViÖt Nam cã 8 nhµ cung cÊp dÞch vô kÕt nèi Internet vµ 12 nhµ cung cÊp dÞch vô Internet chÝnh thøc ho¹t ®éng. VÒ m¹ng viÔn th«ng c«ng céng ®1 cã tæng sè hé thuª bao ®iÖn tho¹i lªn tíi 7,5 triÖu, ®¹t mËt ®é 9,3 m¸y/100 ng−êi d©n; tæng sè ng−êi sö dông Internet kho¶ng 6,8 triÖu ng−êi, ®¹t mËt ®é 7,8 thuª bao/100 ng−êi d©n; sè b¸o ®iÖn tö ®1 ®−a lªn Internet kho¶ng trªn 30 ®Çu tªn. d. Nh©n lùc khoa häc vµ c«ng nghÖ Theo sè liÖu cña Bé GD&§T, trong c¸c n¨m 2000 vµ 2003, hµng n¨m n−íc ta cã kho¶ng 200.000 ng−êi tèt nghiÖp sau ®¹i häc, ®¹i häc vµ cao ®¼ng. Nh− vËy, tÝnh tíi cuèi n¨m 2003, ®éi ngò c¸n bé khoa häc vµ c«ng nghÖ tiÒm n¨ng cña ViÖt Nam cã kho¶ng 2 triÖu ng−êi cã tr×nh ®é ®¹i häc vµ cao ®¼ng trë lªn (trong ®ã cã trªn 14.000 tiÕn sü vµ 20.000 th¹c sü). Tuy nhiªn sè l−îng c¸n bé trùc tiÕp tham gia ho¹t ®éng khoa häc vµ c«ng nghÖ, nhÊt lµ trong lÜnh vùc chuyÓn giao c«ng nghÖ vµ nghiªn cøu ph¸t triÓn lµ thÊp. e. Kinh phÝ ®Çu t− cho khoa häc vµ c«ng nghÖ Kinh phÝ ®Çu t− cho khoa häc vµ c«ng nghÖ ®−îc cÊu thµnh tõ c¸c nguån sau: Ng©n s¸ch nhµ n−íc; vèn cña doanh nghiÖp vµ vèn cña n−íc ngoµi. Trong 3 nguån trªn, kinh phÝ ®Çu t− cho khoa häc vµ c«ng nghÖ tõ ng©n s¸ch cña nhµ n−íc vÉn lµ nguån chñ yÕu. 2.1.2. M«i tr−êng chÝnh s¸ch vÒ chuyÓn giao c«ng nghÖ VÒ chuyÓn giao c«ng nghÖ, trong giai ®o¹n 1996 – 2003 ®1 cã rÊt nhiÒu chÝnh s¸ch, NghÞ ®Þnh, Th«ng t− cña Nhµ n−íc nh»m khuyÕn khÝch vµ hç trî c¸c ho¹t ®éng chuyÓn giao c«ng nghÖ, ®Æc biÖt lµ c¸c ho¹t ®éng chuyÓn giao c«ng nghÖ tõ n−íc ngoµi vµo vµ c¸c ho¹t ®éng chuyÓn giao c«ng nghÖ trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp, n«ng th«n. C¸c biÖn ph¸p hç trî tµi chÝnh, thuÕ, c¬ së vËt chÊt ngµy cµng trë lªn h÷u hiÖu. C¸c quy ®Þnh trong quy tr×nh chuyÓn giao c«ng nghÖ ®−îc gi¶m ®i rÊt nhiÒu, phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ vµ ®iÒu kiÖn ë ViÖt Nam. 2.1.3. Hîp t¸c quèc tÕ vÒ khoa häc vµ c«ng nghÖ Cho ®Õn nay, ViÖt Nam ®1 cã quan hÖ hîp t¸c vµ ®èi t¸c vÒ khoa häc vµ c«ng nghÖ víi trªn 70 quèc gia, tæ chøc quèc tÕ, vïng l1nh thæ; ®ång thêi lµ thµnh viªn tÝch cùc cña nhiÒu tæ chøc khu vùc vµ quèc tÕ. -16- Th«ng qua hîp t¸c quèc tÕ, c¸c quy tr×nh ®µm ph¸n tháa thuËn, ®iÒu kiÖn th−¬ng m¹i ®−îc thuËn lîi h¬n, do ®ã cã nhiÒu ho¹t ®éng chuyÓn giao c«ng nghÖ diÔn ra nhiÒu h¬n. 2.1.4. Thùc tr¹ng c«ng nghÖ ë ViÖt Nam Chóng ta cã thÓ ph©n chia c«ng nghÖ ViÖt Nam theo bèn nhãm: - Nhãm 1: Nh÷ng thiÕt bÞ c«ng nghÖ l¹c hËu h¬n møc trung b×nh cña thÕ giíi kho¶ng 1 – 2 thÕ hÖ. Ho¹t ®éng chuyÓn giao c«ng nghÖ th«ng qua dù ¸n FDI ®1 ®−a ®−îc phÇn lín c¸c c«ng nghÖ vµ thiÕt bÞ vµo c¸c ngµnh l¾p r¸p ®iÖn tö, « t«, l¾p m¸y, x©y dùng, thñy s¶n ®«ng l¹nh… - Nhãm 2: C¸c thiÕt bÞ vµ c«ng nghÖ l¹c hËu 2 – 3 thÕ hÖ so víi trung b×nh cña thÕ giíi. VÝ dô nh− trong ngµnh ®iÖn, giÊy, ®−êng, chÕ biÕn thùc phÈm… - Nhãm 3: C¸c thiÕt bÞ l¹c hËu tõ 3 – 5 thÕ hÖ, chñ yÕu bao gåm c«ng nghÖ vµ c¸c thiÕt bÞ trong ngµnh ®−êng s¾t, ®−êng bé, c¬ khÝ, ®ãng tµu, vËt liÖu x©y dùng… - Nhãm 4: C¸c lo¹i thiÕt bÞ vµ c«ng nghÖ cã møc ®é l¹c hËu cao h¬n. 2.2. T×nh h×nh ho¹t ®éng chuyÓn giao c«ng nghÖ ë ViÖt Nam thêi gian qua 2.2.1. C¸c h×nh thøc chuyÓn giao c«ng nghÖ ë ViÖt Nam 2.2.1.1. ChuyÓn giao c«ng nghÖ tõ n−íc ngoµi vµo ViÖt Nam Luång c«ng nghÖ tõ n−íc ngoµi vµo ViÖt Nam ®−îc coi lµ luång chÝnh vµ cã sè l−îng lín, bao gåm: * ChuyÓn giao c«ng nghÖ th«ng qua dù ¸n ®Çu t− trùc tiÕp n−íc ngoµi PhÇn lín c¸c nhµ ®Çu t− ®ång thêi lµ bªn giao c«ng nghÖ vµ ®Æc biÖt ph¸t triÓn d−íi h×nh thøc c«ng ty mÑ chuyÓn giao c«ng nghÖ cho c«ng ty con th«ng qua c¸c dù ¸n 100% vèn ®Çu t− trùc tiÕp n−íc ngoµi. * ChuyÓn giao c«ng nghÖ th«ng qua ho¹t ®éng ®Çu t− trong n−íc §Ó cã c«ng nghÖ, c¸c chñ ®Çu t− ViÖt Nam th−êng th«ng qua viÖc mua c«ng nghÖ hoÆc mua thiÕt bÞ kÌm theo c«ng nghÖ tõ n−íc ngoµi. ViÖc chuyÓn giao c«ng nghÖ ®−îc x¸c lËp theo nguyªn t¾c c¸c bªn tù tháa thuËn, ®µm ph¸n, vµ ký kÕt hîp ®ång. * ChuyÓn giao c«ng nghÖ th«ng qua ho¹t ®éng ®Çu t− cña ng−êi ViÖt Nam ®Þnh c− ë n−íc ngoµi Theo sè liÖu thèng kª, hiÖn cã kho¶ng 600 dù ¸n, víi tæng sè vèn ®Çu t− kho¶ng 400 triÖu USD cña ViÖt kiÒu ®Çu t− vµo ViÖt Nam theo LuËt §Çu t− trùc tiÕp n−íc ngoµi vµ kho¶ng 1000 dù ¸n, c«ng nghÖ víi tæng sè vèn ®Çu t− kho¶ng 4000 tØ VND cña ViÖt kiÒu ®Çu t− theo LuËt KhuyÕn khÝch ®Çu t− trong n−íc. -17- 2.2.1.2. ChuyÓn giao c«ng nghÖ trong n−íc ë n−íc ta hiÖn nay nh×n chung ho¹t ®éng chuyÓn giao c«ng nghÖ gi÷a c¸c viÖn, tr−êng vµ c¬ së nghiªn cøu cho doanh nghiÖp cßn h¹n chÕ, mang tÝnh côc bé, ph¹m vi hÑp, tù ph¸t, thiÕu c¸c c¬ quan dÞch vô trung gian m«i giíi hîp ®ång triÓn khai c«ng nghÖ, liªn kÕt gi÷a ng−êi mua vµ ng−êi b¸n c«ng nghÖ. ViÖc chuyÓn giao c«ng nghÖ gi÷a c¸c doanh nghiÖp trong n−íc cßn Ýt, quy m« nhá, néi dung chuyÓn giao c«ng nghÖ th−êng kh«ng ®Çy ®ñ vµ h×nh thøc chuyÓn giao cßn ®¬n gi¶n. 2.2.2. Ho¹t ®éng chuyÓn giao c«ng nghÖ qua c¸c dù ¸n ®Çu t− n−íc ngoµi FDI TÝnh tõ n¨m 1998 ®Õn th¸ng 9 n¨m 2003 ®1 cã 4.800 dù ¸n ®Çu t− trùc tiÕp n−íc ngoµi ®−îc cÊp phÐp ®Çu t−, víi tæng sè vèn ®¨ng ký kho¶ng 52,5 tû USD vµ hiÖn ®ang cã 4.100 dù ¸n cßn cã hiÖu lùc víi tæng vèn ®¨ng ký kho¶ng 39,87 tû USD. §1 cã 2.170 dù ¸n ®−îc ®−a vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh vµ kho¶ng 700 dù ¸n ®ang x©y dùng c¬ b¶n. Trong ®ã kho¶ng trªn 70% dù ¸n cã néi dung chuyÓn giao c«ng nghÖ hoÆc s¶n xuÊt s¶n phÈm míi, nh−ng chØ cã kho¶ng 4% tæng sè c¸c dù ¸n cã hîp ®ång chuyÓn giao c«ng nghÖ ®−îc tr×nh Bé Khoa häc vµ C«ng nghÖ ®Ó xin phª duyÖt theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. Trong sè c¸c hîp ®ång chuyÓn giao c«ng nghÖ ®1 ®−îc phª duyÖt, sè hîp ®ång thuéc lÜnh vùc c«ng nghiÖp chiÕm 63%, chÕ biÕn n«ng s¶n, thùc phÈm chiÕm 26% vµ y d−îc, mü phÈm chiÕm 11%. Th«ng qua ho¹t ®éng ®Çu t− n−íc ngoµi trong h¬n 10 n¨m qua, nhiÒu c«ng nghÖ míi ®1 ®−îc thùc hiÖn chuyÓn giao c«ng nghÖ vµ nhiÒu s¶n phÈm míi ®1 ®−îc s¶n xuÊt trong c¸c xÝ nghiÖp cã vèn ®Çu t− n−íc ngoµi; nhiÒu c¸n bé, c«ng nh©n ®1 ®−îc ®µo t¹o míi vµ ®µo t¹o l¹i ®Ó cËp nhËt kiÕn thøc phï hîp víi yªu cÇu míi. §ång thêi ho¹t ®éng ®Çu t− n−íc ngoµi còng cã t¸c ®éng thóc ®Èy ph¸t triÓn c«ng nghÖ trong n−íc trong bèi c¶nh cã sù c¹nh tranh cña c¬ chÕ thÞ tr−êng. 2.2.3. Ho¹t ®éng chuyÓn giao c«ng nghÖ th«ng qua nhËp khÈu thiÕt bÞ, m¸y mãc Nhê cã nh÷ng ®iÒu chØnh trong c¬ chÕ vµ chÝnh s¸ch kinh tÕ mµ quan hÖ th−¬ng m¹i ®−îc më réng, t¹o ra nh÷ng c¬ héi cho c¸c doanh nghiÖp tiÕp cËn ®−îc nh÷ng thµnh tùu míi cña khoa häc vµ c«ng nghÖ, tõ ®ã ®æi míi c«ng nghÖ s¶n xuÊt, n©ng cao chÊt l−îng s¶n phÈm, ®a d¹ng hãa mÆt hµng, n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng. Ho¹t ®éng nhËp khÈu thiÕt bÞ, m¸y mãc thêi kú 1990 – 1995 chñ yÕu lµ dùa trªn nh÷ng mçi quan hÖ quªn biÕt c¸ nh©n nªn nh÷ng dù ¸n nhËp khÈu thiÕt bÞ, m¸y mãc lµ kh«ng nhiÒu. Thêi kú -18- 1996 – 2004, khi mµ quan hÖ th−¬ng m¹i ®−îc më réng c¶ chiÒu réng lÉn chiÒu s©u, nh÷ng cam kÕt quèc tÕ ®−îc ViÖt Nam thùc hiÖn, tr×nh ®é c¸n bé, lao ®éng ®−îc n©ng lªn th× c¸c ho¹t ®éng nµy diÔn ra theo ®óng tr×nh tù th−¬ng m¹i, hîp ®ång ký kÕt gi÷a c¸c bªn. Qua luång chuyÓn giao c«ng nghÖ, tr×nh ®é c¬ khÝ hãa vµ c«ng nghÖ trong s¶n xuÊt ®−îc hiÖn ®¹i hãa, s¶n phÈm s¶n xuÊt ra ®¸p øng ®−îc nhu cÇu cña thÞ tr−êng trong n−íc, n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña s¶n phÈm, tr×nh ®é tay nghÒ cña ng−êi lao ®éng ®−îc n©ng lªn, n¨ng suÊt lao ®éng t¨ng. 2.2.4. KÕt qu¶ øng dông khoa häc vµ c«ng nghÖ vµo s¶n xuÊt 2.2.4.1. LÜnh vùc n«ng - l©m - ng− nghiÖp * N«ng nghiÖp Tõ khi thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®æi míi ®Õn nay, ngµnh n«ng nghiÖp n−íc ta ®1 ®¹t ®−îc nh÷ng thµnh tÝch lín, gãp phÇn chuyÓn nhanh sang s¶n xuÊt hµng hãa, ®−a n«ng s¶n thµnh mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc, ®êi sèng n«ng d©n ®−îc c¶i thiÖn ®¸ng kÓ. Gi¸ trÞ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp t¨ng b×nh qu©n hµng n¨m lµ 5,6%. HiÖn nay, ViÖt Nam ®1 trë thµnh n−íc xuÊt khÈu g¹o ®øng thø hai trªn thÕ giíi, vÊn ®Ò an ninh l−¬ng thùc cña ®Êt n−íc ®−îc ®¶m b¶o. C¸c gièng c©y trång, vËt nu«i ®ang cã trong c¬ cÊu s¶n xuÊt hiÖn nay phÇn lín lµ do kÕt qu¶ cña khoa häc vµ c«ng nghÖ mang l¹i, mét phÇn do c¸c nhµ khoa häc nghiªn cøu ®−a l¹i, mét phÇn do c¶i tiÕn gièng nhËp ngo¹i. ViÖc ¸p dông c¸c gièng c©y l−¬ng thùc – thùc phÈm míi vµo s¶n xuÊt ®1 lµm t¨ng n¨ng suÊt tõ 15 – 20%, gãp phÇn n©ng cao s¶n l−îng l−¬ng thùc trong c¶ n−íc ®¹t trªn 33,62 triÖu tÊn vµo n¨m 2000, ®¶m b¶o an ninh l−¬ng thùc vµ xuÊt khÈu tõ 3 – 4 triÖu tÊn g¹o/n¨m. * L©m nghiÖp C«ng t¸c trång rõng, ch¨m sãc vµ b¶o vÖ rõng ®1 ®¹t ®−îc nhiÒu tiÕn bé, hµng triÖu c©y con ®1 ®−îc t¹o ra ®Ó chuyÓn giao vµo c«ng t¸c trång rõng. Tæng diÖn tÝch vµ ®é che phñ rõng c¶ n−íc t¨ng lªn ®¸ng kÓ: n¨m 1995, cã 9.302.200 ha, chiÕm 28,3% ®é che phñ; n¨m 2000, cã 10.915.592 ha, chiÕm 33,2% ®é che phñ. N¨m 2003, diÖn tÝch rõng tËp trung theo Ch−¬ng tr×nh 5 triÖu ha rõng ®¹t 200.000 ha, diÖn tÝch rõng bÞ ch¸y gi¶m 60%, bÞ ph¸ gi¶m 51% so víi n¨m 2002. NhiÒu biÖn ph¸p kü thuËt, quy tr×nh s¶n xuÊt ®1 ®−îc chuyÓn giao nh−: quy tr×nh kh«i phôc, ch¨m sãc, lµm giµu rõng; quy tr×nh trång rõng th©m canh phôc vô nguyªn liÖu giÊy ®−a n¨ng suÊt tõ 8 – 10 m3/ha/n¨m lªn 18 – 20 m3/ha/n¨m ë 5 tØnh miÒn nói phÝa B¾c; quy tr×nh trång b¹ch ®µn; quy tr×nh trång phi lao; quy tr×nh −¬m th«ng nhùa vµ trång th«ng trªn c¸c vïng ®Êt kh« c»n, kü thuËt trÝch nhùa th«ng; kÕt qu¶ nh©n gièng luång b»ng cµnh kh«ng sö dông kÝch thÝch tè. -19- * Ng− nghiÖp VÒ nu«i trång thñy s¶n: chóng ta ®1 nghiªn cøu thµnh c«ng m« h×nh nu«i t«m só n¨ng suÊt cao, Ýt ph¶i thay n−íc. ¸p dông vµ chuyÓn giao réng r1i quy tr×nh s¶n xuÊt t«m só, t«m t¶o, t«m cµng xanh, cung cÊp t«m gièng chñ ®éng cho viÖc nu«i t«m th−¬ng phÈm. VÒ khai th¸c thñy s¶n: Ho¹t ®éng nghiªn cøu khoa häc trong lÜnh vùc nµy ®1 ®¹t ®−îc mét sè thµnh tùu ®¸ng kÓ, nh−: x©y dùng atlas ng− cô ViÖt Nam gåm 100 b¶n vÏ vÒ c¸c mÉu ng− cô ®iÓn h×nh ë ViÖt Nam; x¸c ®Þnh c¸c nghÒ cã n¨ng suÊt cao phï hîp víi cì lo¹i tµu khai th¸c h¶i s¶n xa bê;... VÒ chÕ biÕn thñy s¶n: ¸p dông ch−¬ng tr×nh qu¶n lý chÊt l−îng vµ vÖ sinh an toµn thùc phÈm theo hÖ thèng HACCP. C«ng nghÖ chÕ biÕn mét sè s¶n phÈm tõ c¸ t¹p; c«ng nghÖ chÕ biÕn n−íc m¾m ng¾n ngµy sö dông enzim cã nguån gèc vi sinh vËt vµ thùc vËt. 2.2.4.2. LÜnh vùc c«ng nghiÖp Trong ho¹t ®éng khoa häc vµ c«ng nghÖ, chóng ta ®1 chó träng ph¸t huy hiÖu qu¶ phèi hîp gi÷a tæ chøc khoa häc vµ c«ng nghÖ víi c¸c lùc l−îng khoa häc vµ c«ng nghÖ cña c¸c doanh nghiÖp, c¬ quan qu¶n lý nhµ n−íc, t¹o m¹ng l−íi khoa häc vµ c«ng nghÖ s©u réng. HiÖn nay chóng ta ®ang tiÕn hµnh thÝ ®iÓm m« h×nh g¾n kÕt viÖn nghiªn cøu víi c¸c c«ng ty, “ViÖn – Doanh nghiÖp”, “Doanh nghiÖp – ViÖn”. Ph¸t huy sù phèi hîp gi÷a c¸c tæ chøc khoa häc vµ c«ng nghÖ trong n−íc víi mét sè c¬ quan khoa häc vµ c«ng nghÖ n−íc ngoµi, c¸c tæ chøc quèc tÕ ®Ó nghiªn cøu khoa häc vµ c«ng nghÖ hoÆc chuyÓn giao c«ng nghÖ. Nhê vµo viÖc ¸p dông c¸c thµnh tùu khoa häc vµ c«ng nghÖ, chuyÓn giao c«ng nghÖ trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp mµ nhÞp ®é t¨ng gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp b×nh qu©n hµng n¨m ®¹t 13,5%; trong ®ã, c«ng nghiÖp quèc doanh t¨ng 9,5%, c«ng nghiÖp ngoµi quèc doanh t¨ng 11,5%, khu vùc cã vèn ®Çu t− n−íc ngoµi t¨ng 21,8%. N¨ng lùc s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm c«ng nghiÖp chñ yÕu ®1 t¨ng kh¸ nhanh, c¬ cÊu c¸c ngµnh c«ng nghiÖp cã sù dÞch chuyÓn ®¸ng kÓ, h×nh thµnh mét sè s¶n phÈm mòi nhän, mét sè khu c«ng nghiÖp, khu chÕ xuÊt víi nhiÒu c¬ së s¶n xuÊt cã c«ng nghÖ hiÖn ®¹i. 2.2.4.3. LÜnh vùc y – d−îc Trong giai ®o¹n hiÖn nay, ngµnh y tÕ ®1 ®¹t ®−îc mét sè kÕt qu¶ nh−: thu thËp gÇn 10.000 chñng vi sinh vËt, trong ®ã cã 9.797 chñng trong n−íc. -20-