BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG
ĐẶNG THỊ MỸ LINH
CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ NÔNG NGHIỆP
TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN TÂY HÒA, TỈNH PHÚ YÊN
LUẬN VĂN THẠC SĨ
KHÁNH HÒA - 2018
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG
ĐẶNG THỊ MỸ LINH
CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ NÔNG NGHIỆP
TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN TÂY HÒA, TỈNH PHÚ YÊN
LUẬN VĂN THẠC SĨ
Ngành:
Kinh tế phát triển
Mã số:
60310105
Quyết định giao đề tài:
447/QĐ-ĐHNT, ngày 10/5/2017
Quyết định thành lập hội đồng:
913/QĐ-ĐHNT ngày 20/8/2018
Ngày bảo vệ:
11/9/2018
Người hướng dẫn khoa học:
TS. PHẠM THỊ THANH THỦY
Chủ tịch Hội Đồng:
TS. PHẠM THÀNH THÁI
Phòng Đào tạo Sau Đại học:
KHÁNH HÒA - 2018
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan mọi kết quả của đề tài “Chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông
nghiệp trên địa bàn huyện Tây Hòa, tỉnh Phú Yên” là công trình nghiên cứu của cá
nhân tôi và chưa từng được công bố trong bất cứ công trình khoa học nào khác cho tới
thời điểm này.
Khánh Hòa, tháng 04 năm 2018
Tác giả luận văn
Đặng Thị Mỹ Linh
iii
LỜI CẢM ƠN
Trong suốt thời gian thực hiện đề tài, tôi đã nhận được sự giúp đỡ của quý
phòng ban trường Đại học Nha Trang, Phòng Đào tạo sau đại học đã tạo điều kiện tốt
nhất cho tôi được hoàn thành đề tài. Đặc biệt là sự hướng dẫn tận tình của TS. Phạm
Thị Thanh Thủy đã giúp tôi hoàn thành tốt đề tài. Qua đây, tôi xin gửi lời cảm ơn sâu
sắc đến sự giúp đỡ này.
Chân thành cám ơn Phòng kinh tế, Huyện ủy, HĐND, UBND huyện Tây Hòa,
tỉnh Phú Yên…đã cung cấp những thông tin liên quan, hữu ích cho nghiên cứu.
Cuối cùng tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành đến gia đình và tất cả bạn bè đã
giúp đỡ, động viên tôi trong suốt quá trình học tập và thực hiện đề tài.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
Khánh Hòa, tháng 04 năm 2018
Tác giả luận văn
Đặng Thị Mỹ Linh
iv
MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN.......................................................................................................... iii
LỜI CẢM ƠN.................................................................................................................iv
MỤC LỤC .......................................................................................................................v
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT.......................................................................... viii
DANH MỤC BẢNG ......................................................................................................ix
DANH MỤC HÌNH .......................................................................................................xi
TRÍCH YẾU LUẬN VĂN ............................................................................................xii
PHẦN MỞ ĐẦU .............................................................................................................1
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU
KINH TẾ NÔNG NGHIỆP ..........................................................................................8
1.1. Khái niệm liên quan..................................................................................................8
1.1.1. Khái niệm ngành nông nghiệp...............................................................................8
1.1.2. Khái niệm về cơ cấu kinh tế ..................................................................................9
1.1.3. Khái niệm về cơ cấu kinh tế nông nghiệp ...........................................................10
1.1.4. Khái niệm về chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp.......................................10
1.2. Vai trò của chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp .............................................11
1.3. Nội dung của chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp..........................................12
1.3.1. Chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp theo ngành..........................................13
1.3.2. Chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp theo vùng.......................................13
1.3.3. Chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp theo hình thức tổ chức sản xuất ..........14
1.4. Các nhân tố ảnh hưởng đến chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp ...................14
1.4.1. Điều kiện tự nhiên ...............................................................................................14
1.4.2. Yếu tố nguồn lực .................................................................................................16
1.4.3. Thị trường ............................................................................................................17
1.4.4. Chính sách ...........................................................................................................17
1.4.5. Khoa học - công nghệ..........................................................................................18
v
1.5. Hệ thống chỉ tiêu đánh giá quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp .....19
Tóm tắt chương 1...........................................................................................................19
CHƯƠNG 2: PHÂN TÍCH CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU NÔNG NGHIỆP HUYỆN
TÂY HÒA, TỈNH PHÚ YÊN TRONG THỜI GIAN QUA.....................................20
2.1. Đặc điểm của địa bàn nghiên cứu...........................................................................20
2.1.1. Vị trí địa lý...........................................................................................................20
2.1.2. Điều kiện tự nhiên – kinh tế - xã hội ...................................................................21
2.2. Chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp huyện Tây Hòa, tỉnh Phú Yên giai đoạn
2005 -2015.....................................................................................................................25
2.2.1. Giá trị sản xuất nông – lâm – thủy sản ................................................................25
2.2.2. Cơ cấu nông – lâm – thủy sản .............................................................................26
2.2.3. Kết quả dịch chuyển vốn đầu tư nông – lâm – thủy sản .....................................26
2.2.4. Kết quả dịch chuyển lao động nông – lâm – thủy sản.........................................28
2.2.5. Kết quả dịch chuyển đất nông nông – lâm – thủy sản giai đoạn 2005 -2015 .....29
2.3. Chuyển dịch chuyên môn hóa ngành nông – lâm – thủy sản huyện Tây Hòa, tỉnh
Phú Yên .........................................................................................................................32
2.3.1. Chuyển dịch chuyên môn hóa ngành nông – lâm – thủy sản huyện Tây Hòa giai
đoạn 2005 -2010 ............................................................................................................33
2.3.2. Chuyển dịch chuyên môn hóa ngành nông – lâm – thủy sản huyện Tây Hòa giai
đoạn 2011 -2015 ............................................................................................................37
2.4. Đánh giá tác động của chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp huyện Tây Hòa
đến quá trình phát triển kinh tế của huyện Tây Hòa, tỉnh Phú Yên ..............................44
2.4.1. Tác động đến chất lượng cuộc sống ....................................................................44
2.4.2. Tác động đến năng suất lao động ........................................................................48
2.5. Đánh giá chung về quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp huyện Tây
Hòa tỉnh Phú Yên ..........................................................................................................49
2.5.1. Những kết quả đạt được trong thời gian vừa qua ................................................49
2.5.2. Những mặt còn tồn tại, hạn chế và nguyên nhân của việc chuyển dịch cơ cấu
kinh tế nông nghiệp Huyện Tây Hòa tỉnh Phú Yên ......................................................50
Tóm tắt chương 2...........................................................................................................54
vi
CHƯƠNG 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP GÓP PHẦN THÚC ĐẨY QUÁ TRÌNH CHUYỂN
DỊCH CƠ CẤU NÔNG NGHIỆP HUYỆN TÂY HÒA, TỈNH PHÚ YÊN....................56
3.1. Quan điểm, chủ trương phát triển ngành nông nghiệp của huyện Tây Hòa, tỉnh
Phú Yên .........................................................................................................................56
3.1.1. Mục tiêu phát triển ngành nông nghiệp của Huyện Tây Hòa tỉnh Phú Yên. ......56
3.1.2. Chính sách Nông nghiệp và nông thôn ...............................................................57
3.2. Hàm ý chính sách góp phần chuyển dịch cơ cấu ngành nông nghiệp huyện Tây
Hòa, tỉnh Phú Yên .........................................................................................................60
3.2.1. Cần rà soát quy hoạch tổng thể điều chỉnh, bổ sung, quy hoạch sử dụng đất.....60
3.2.2. Đẩy mạnh ứng dụng khoa học kỹ thuật - công nghệ vào quá trình chuyển dịch
cơ cấu kinh tế nông nghiệp............................................................................................62
3.2.3. Giải pháp về thị trường tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp .....................................63
3.2.4. Tăng cường xây dựng cơ sở hạ tầng nông thôn ..................................................64
Tóm tắt chương 3...........................................................................................................65
KẾT LUẬN ...................................................................................................................66
TÀI LIỆU THAM KHẢO .............................................................................................68
PHỤ LỤC
vii
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
HTXNN:
Hợp tác xã nông nghiệp
NLĐ:
Người lao động
THT:
Tổ hợp tác
viii
DANH MỤC BẢNG
Bảng 2.1: Cơ cấu nông – lâm - thủy sản huyện Tây Hòa giai đoạn 2005 – 2015 (giá so
sánh 2010)......................................................................................................................23
Bảng 2.2: Giá trị sản xuất nông – lâm – thủy sản huyện Tây Hòa (giá so sánh 2010) ......25
Bảng 2.3: Cơ cấu nông – lâm thủy sản huyện Tây Hòa giai đoạn 2005 -2015.............26
Bảng 2.4: Vốn đầu tư nông – lâm – thủy sản huyện Tây Hòa (giá so sánh 2010)........27
Bảng 2.5: Lao động nông – lâm – thủy sản huyện Tây Hòa .........................................28
Bảng 2.6: Đất nông – lâm – thủy sản huyện Tây Hòa giai đoạn 2005 -2010 ...............29
Bảng 2.7: Diện tích đất chuyển mục đích sử dụng đất huyện Tây Hòa giai đoạn 2005 -2010 ......30
Bảng 2.8: Đất chưa sử dụng đưa vào sử dụng huyện Tây Hòa giai đoạn 2005 -2010.........30
Bảng 2.9: Đất nông – lâm – thủy sản huyện Tây Hòa giai đoạn 2011 - 2015 ..............40
Bảng 2.10: Diện tích đất chuyển mục đích sử dụng đất huyện Tây Hòa giai đoạn 2011 - 2015...32
Bảng 2.11: Đất chưa sử dụng đưa vào sử dụng huyện Tây Hòa giai đoạn 2011 - 2015 ......32
Bảng 2.12: Giá trị sản xuất Trồng trọt, chăn nuôi và dịch vụ nông nghiệp huyện Tây
Hòa so với các huyện thuộc tỉnh Phú Yên giai đoạn 2005 - 2010 (giá so sánh 2010) .........33
Bảng 2.13: Cơ cấu sản xuất trồng trọt, chăn nuôi và dịch vụ nông nghiệp huyện Tây
Hòa giai đoạn 2005 -2010 (giá so sánh 2010)...............................................................34
Bảng 2.14: Giá trị sản xuất thủy sản huyện Tây Hòa so với các huyện thuộc tỉnh Phú
Yên giai đoạn 2005 -2010 (giá so sánh năm 2010) .......................................................35
Bảng 2.15: Cơ cấu thủy sản huyện Tây Hòa giai đoạn 2005 -2010 (giá so sánh 2010).....36
Bảng 2.16: Giá trị, cơ cấu sản xuất lâm nghiệp huyện Tây Hòa giai đoạn 2005 - 2010 ......36
Bảng 2.17: Giá trị sản xuất Trồng trọt, chăn nuôi và dịch vụ nông nghiệp huyện Tây
Hòa so với các huyện thuộc tỉnh Phú Yên giai đoạn 2011 -2015 (giá so sánh 2010)...37
Bảng 2.18: Chỉ số phát triển giá trị sản xuất Trồng trọt, chăn nuôi và dịch vụ nông
nghiệp huyện Tây Hòa so với các huyện thuộc tỉnh Phú Yên giai đoạn 2011 -2015 (giá so
sánh 2010)......................................................................................................................38
Bảng 2.19: Cơ cấu sản xuất trồng trọt, chăn nuôi và dịch vụ nông nghiệp huyện Tây
Hòa giai đoạn 2011 -2015 (giá so sánh 2010)...............................................................38
Bảng 2.20: Giá trị sản xuất thủy sản huyện Tây Hòa so với các huyện thuộc tỉnh Phú
Yên giai đoạn 2011 -2015 (giá so sánh năm 2010) .......................................................42
ix
Bảng 2.21: Chỉ số phát triển giá trị sản xuất thủy sản huyện Tây Hòa so với các huyện
thuộc tỉnh Phú Yên giai đoạn 2011 -2015 (giá so sánh năm 2010)...............................43
Bảng 2.22: Cơ cấu thủy sản huyện Tây Hòa giai đoạn 2011 -2015 (giá so sánh 2010) ....43
Bảng 2.23: Giá trị, cơ cấu sản xuất lâm nghiệp huyện Tây Hòa giai đoạn 2011 - 2015....44
Bảng 2.24: Tổng sản lượng lượng thực bình quân đầu người của huyện Tây Hòa, tỉnh
Phú Yên giai đoạn 2005 -2015 ......................................................................................45
Bảng 2.25: Lao động có trình độ chuyên môn đang làm việc trong các ngành kinh tế
của huyện Tây Hòa, tỉnh Phú Yên giai đoạn 2005 -2015..............................................46
Bảng 2.26: Cán bộ y tế của huyện Tây Hòa, tỉnh Phú Yên giai đoạn 2013 -2015........47
Bảng 2.27: Công tác khám, chữa bệnh của huyện Tây Hòa, tỉnh Phú Yên giai đoạn 2013 -2015....47
Bảng 2.28: Giá trị sản xuất bình quân trên lao động ngành Nông – Lâm, - Ngư nghiệp
của huyện Tây Hòa, tỉnh Phú Yên giai đoạn 2013 -2015 (giá hiện hành) ....................48
x
DANH MỤC HÌNH
Hình 2.1: Bản đồ huyện Tây Hòa, tỉnh Phú Yên...........................................................20
Hình 2.2: Xu hướng chuyển dịch giá trị sản xuất nông – lâm – thủy sản huyện Tây Hòa
giai đoạn 2005 -2015 (giá so sánh 2010).......................................................................25
Hình 2.3: Xu hướng chuyển dịch vốn đầu tư nông – lâm – thủy sản huyện Tây Hòa
giai đoạn 2005 -2015 (giá so sánh 2010).......................................................................27
Hình 2.4: Xu hướng chuyển dịch lao động nông – lâm – thủy sản huyện Tây Hòa giai
đoạn 2005 -2015 (giá so sánh 2010)..............................................................................28
Hình 2.5: Xu hướng tổng sản lượng lương thực bình quân đầu người huyện Tây Hòa
giai đoạn 2005 - 2015 ....................................................................................................45
Hình 2.6: Xu hướng lao động có trình độ chuyên môn đang làm việc tại huyện Tây
Hòa giai đoạn 2005 -2015 (giá so sánh 2010)...............................................................46
xi
TRÍCH YẾU LUẬN VĂN
Nghiên cứu chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp trên địa bàn huyện Tây
Hòa, tỉnh Phú Yên. Mục tiêu nghiên cứu là: Đánh giá thực trạng quá trình chuyển dịch
cơ cấu kinh tế nông nghiệp trên địa bàn huyện Tây Hòa, tỉnh Phú Yên, trên cơ sở đó
nghiên cứu tìm ra một số giải pháp nhằm thúc đẩy nhanh quá trình chuyển dịch cơ cấu
kinh tế nông nghiệp của huyện theo mục tiêu xác định.
Phương pháp nghiên cứu được thực hiện bằng cách tiếp cận các khung lý thuyết
và mô hình về chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp; phân tích thực trạng chuyển
dịch cơ cấu kinh tế huyện Tây Hòa, tỉnh Phú Yên. Bên cạnh đó, nghiên cứu cũng kết
hợp sử dụng các phương pháp điều tra khảo sát thực tế, lấy ý kiến chuyên gia để chứng
minh; phương pháp thống kê, so sánh và phân tích.
Kết quả nghiên cứu cho thấy quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp
của huyện Tây Hòa, tỉnh Phú Yên đã đạt được những kết quả sau:
Kết quả dịch chuyển vốn đầu tư nông – lâm – thủy sản (K): Tổng vốn đầu tư
phát triển toàn xã hội toàn huyện Tây Hòa giai đoạn 2005-2015 là 5.849 tỉ đồng (vốn
Nhà nước 923 tỉ đồng, tập thể 26,4 tỉ đồng, doanh nghiệp 396,1 tỉ đồng, nhân dân
4.503,4 tỉ đồng). Trong đó vốn đầu tư xây dựng cơ bản 4.413 tỉ đồng, chiếm 75,45%
tổng vốn đầu tư phát triển toàn xã hội (vốn từ ngân sách nhà nước và có tính chất nhà
nước 1.136,6 tỉ đồng, chiếm 25,76% tổng vốn đầu tư xây dựng cơ bản).Trong đó, Vốn
đầu tư cho nông – lâm – thủy sản của huyện Tây Hòa tăng từ từ 67,2 tỷ đồng năm
2005 (chiếm 10,8% cơ cấu đầu tư toàn huyện) tăng lên 118,8 tỷ đồng năm 2015
(chiếm 10,8% cơ cấu đầu tư toàn huyện).
Kết quả dịch chuyển lao động nông – lâm – thủy sản (L): Công tác đào tạo, bồi
dưỡng nghề cho người lao động được đẩy mạnh, tỉ lệ lao động được đào tạo nghề tăng
từ 14,5% năm 2005 lên 40% năm 2015. Trong 10 năm, giải quyết việc làm cho lao
động là 32.815 người, đưa lao động đi làm việc ở nước ngoài 331 người. Cơ cấu lao
động có sự chuyển dịch tương ứng với sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế (lao động nông
nghiệp giảm từ 78,4% năm 2005 xuống còn 40% năm 2015; lao động công nghiệp xây dựng tăng từ 10,3% năm 2006 lên 26,5% năm 2015; lao động dịch vụ tăng từ
11,35% năm 2006 lên 33,5% năm 2015).
xii
Kết quả dịch chuyển đất nông nghiệp nông – lâm – thủy sản (D): Trong thời
gian qua, để triển khai thực hiện có hiệu quả đề án Tái cơ cấu ngành nông nghiệp của
huyện gắn kết với toàn tỉnh, nhằm phục vụ cho vùng kinh tế động lực phía nam và
Khu kinh tế Nam Phú Yên, huyện Tây Hòa đã duy trì và sử dụng linh hoạt hơn diện
tích đất nông - lâm – thủy sản từ 49.219,50 ha (2010) xuống 47.559,41 ha (2015).
Ưu tiên vận động người dân, doanh nghiệp đẩy mạnh mô hình cánh đồng mẫu lớn, tạo
giá trị gia tăng cao và phát triển bền vững.
Công nghiệp chế biến một số loại sản phẩm nông nghiệp còn hạn chế, dịch vụ
tiêu thụ sản phẩm không ổn định; cơ cấu sản xuất chưa chuyển dịch kịp với sự biến
động của thị trường, còn mang tính tự phát đã ảnh hưởng không nhỏ đến phát triển
kinh tế hộ và kinh tế trang trại do giá trị sản xuất hàng hóa chưa mang tính bền vững.
Các chủ trang trại thiếu sự qui hoạch và định hướng trong SXKD, khi thị trường biến
động làm ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất của các chủ trang trại.
Sản xuất chăn nuôi phát triển mang lại hiệu quả kinh tế cao, nhưng việc quy
hoạch quỹ đất chăn nuôi gắn với bảo vệ môi trường chưa đồng bộ; chăn nuôi trâu bò
thiếu đồng cỏ đã ảnh hưởng đến tăng trưởng chung của nông nghiệp.
Hoạt động các hợp tác xã nông nghiệp được củng cố, đảm bảo các khâu dịch
vụ giống cây trồng, vật nuôi, chuyển giao kỹ thuật nông nghiệp, làm đất, thủy lợi...
Kinh tế trang trại giữ ổn định, toàn huyện có 25 trang trại với diện tích 388 ha, trong
đó trang trại chăn nuôi chiếm 60%. Công tác bảo vệ và phát triển rừng tiếp tục được
chú trọng, trồng mới 288 ha rừng, nâng tỷ lệ che phủ rừng lên 30%.
Từ khóa: chuyển dịch cơ cấu kinh tế, huyện Tây Hòa, tỉnh Phú Yên.
xiii
PHẦN MỞ ĐẦU
1.Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu
Nông nghiệp bao gồm trồng trọt, chăn nuôi, lâm nghiệp và thủy sản là một
trong những ngành sản xuất vật chất quan trọng trong quá trình phát triển kinh tế - xã
hội đối với tất cả các quốc gia trên thế giới. Nó càng quan trọng hơn đối với các quốc
gia đang phát triển trong xu thế hội nhập hiện nay. Vì thế, nhiều tổ chức quốc tế, nhiều
nhà kinh tế học vẫn tiếp tục quan tâm nghiên cứu về vai trò của nông nghiệp và sự
chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp như thế nào để cơ cấu kinh tế của mỗi quốc
gia vận động một cách hợp lý và theo cơ chế thị trường.
Kể từ năm 1986 nền kinh tế Việt Nam đã bắt đầu có sự đổi mới, Chính phủ Việt
Nam từng bước cải cách các chính sách một cách toàn diện, xây dựng một nền kinh tế
độc lập - tự chủ, thích ứng với hội nhập kinh tế thế giới, với một cơ cấu kinh tế hiện
đại hợp lý. Hòa nhập với xu thế đổi mới, ngành nông nghiệp nước ta đã có những
chuyển biến rất mạnh mẽ trên nhiều lĩnh vực, từng bước thích ứng với cơ chế thị
trường và bước đầu đã gặt hái được nhiều kết quả tốt đẹp. Tuy nhiên, nông nghiệp
Việt Nam vẫn còn đứng trước những thử thách lớn trong tiến trình chuyển đổi và hội
nhập kinh tế khu vực và thế giới. Thứ nhất, cơ cấu kinh tế nông nghiệp chuyển dịch
chậm, không cân đối, quy mô sản xuất vừa nhỏ bé chưa theo sát yêu cầu thị trường.
Thứ hai, cơ sở vật chất, kỹ thuật của nông nghiệp (đường giao thông, thủy lợi tưới
tiêu, điện…) còn thấp kém đã làm hạn chế việc tiếp cận thị trường. Thứ ba, lao động
thủ công còn phổ biến, máy móc cơ giới nông nghiệp còn lạc hậu dẫn đến năng suất
lao động nông nghiệp còn thấp. Thứ tư, hội nhập kinh tế thế giới đòi hỏi ngành nông
nghiệp phải cạnh tranh với các nước trong khu vực có trình độ phát triển cao hơn.
Tỉnh Phú Yên với trên 60% dân cư sống ở nông thôn và hầu hết hoạt động trong
lĩnh vực nông nghiệp. Tuy đời sống bà con đã phần nào được cải thiện, song vẫn còn
nhiều vấn đề cần phải giải quyết. Cơ cấu kinh tế nông nghiệp bước đầu chuyển đổi
theo hướng thị trường, song vẫn chưa đáp ứng các mục tiêu: khai thác có hiệu quả tiềm
năng, áp dụng tiến bộ kỹ thuật – công nghệ vào sản xuất, giải phóng sức lao động nông
nghiệp, nâng cao năng suất lao động, nâng cao sản lượng hàng hóa quy mô lớn. Diện
tích đất nông nghiệp 72.390 ha, đất lâm nghiệp khoảng 209.377 ha, đất chuyên dùng
12.297 ha, đất dân cư 5.720 ha, đất chưa sử dụng 203.728 ha; có nhiều loại gỗ và lâm
sản quý hiếm. Trong bảng xếp hạng về Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh của Việt
1
Nam năm 2011, tỉnh Phú Yên xếp ở vị trí thứ 50/63 tỉnh thành. Phú Yên nằm ở sườn
Đông dãy Trường Sơn, đồi núi chiếm 70% diện tích đất tự nhiên. Địa hình dốc mạnh
từ Tây sang Đông, dải đồng bằng hẹp và bị chia cắt mạnh, có hai đường cắt lớn từ dãy
Trường Sơn là cánh đèo Cù Mông và cánh đèo Cả. Bờ biển dài gần 200 km có nhiều
dãy núi nhô ra biển hình thành các eo vịnh, đầm phá có lợi thế phát triển du lịch, vận
tải đường thủy, đánh bắt và nuôi trồng hải sản xuất khẩu (Sở Nông nghiệp và Phát
triển Nông thôn Phú Yên, 2016).
Tây Hòa là một huyện thuộc tỉnh Phú Yên (nằm ở phía Nam tỉnh Phú Yên).
Huyện Tây Hòa có diện tích rộng 61.043 ha và có dân số khoảng 125.617 người. Với
tiềm năng và thế mạnh đang được khai thác có hiệu quả cùng với việc thực hiện tốt các
chương trình, kế hoạch đã đưa Tây Hòa phát triển trong những năm qua, với tốc độ
tăng trưởng kinh tế bình quân giai đoạn 2011-2015 là 11,2%/năm, tốc độ tăng thu ngân
sách bình quân giai đoạn 2011-2015 là 15,55%, giá trị gia tăng bình quân đầu người
(theo giá hiện hành) năm 2014 đạt 22,96 triệu đồng/người/năm (năm 2010 chỉ đạt
13,48 triệu đồng/người/năm) (UBND huyện Tây Hòa, 2015). Bên cạnh những kết quả
đạt được như trên, khu vực nông thôn của huyện Tây Hòa vẫn còn một số mặt tồn tại,
hạn chế như: cơ cấu kinh tế nông thôn chuyển dịch chậm, tăng trưởng chưa đồng đều,
thiếu vững chắc, chất lượng và hiệu quả sản xuất nông nghiệp và tiểu thủ công nghiệp,
làng nghề chưa cao, quan hệ hợp tác trong sản xuất, kinh doanh còn hạn chế. Ngoài ra,
đời sống vật chất, tinh thần của một bộ phận nhân dân còn khó khăn, hạ tầng giao
thông, y tế, văn hóa, giáo dục…nhiều hạn chế. Trật tự an toàn xã hội còn diễn biến
phức tạp tại một số điểm trong huyện; tại một số xã - vùng nông thôn của huyện thì
phát triển vẫn chưa theo quy hoạch, quản lý và sử dụng đất đai hiệu quả không cao...
Để vùng nông thôn Huyện Tây Hòa phát triển bền vững theo hướng công
nghiệp hóa, hiện đại hóa đáp ứng yêu cầu xây dựng huyện ngày càng văn minh, hiện
đại theo định hướng xã hội chủ nghĩa thì việc “Chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông
nghiệp trên địa bàn Huyện Tây Hòa, tỉnh Phú Yên” là hết sức cần thiết nhằm tìm ra
những giải pháp thích hợp để giải quyết những vấn đề còn tồn tại và tận dụng những
thế mạnh sẵn có cũng như tiềm năng của Huyện Tây Hòa để khai thác một cách hợp lý
các nguồn lực sẵn có tại địa phương một cách có hiệu quả nhất.
2. Mục tiêu nghiên cứu
2.1. Mục tiêu chung
2
Mục tiêu chung của đề tài là nghiên cứu quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế
nông nghiệp của Huyện Tây Hòa trong thời gian vừa qua. Trên cơ sở đó sẽ rút ra
những ưu điểm và nhược điểm còn tồn tại trong cơ cấu kinh tế. Từ đó đề xuất một số
giải pháp chủ yếu nhằm thúc đẩy nhanh quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông
nghiệp huyện Tây Hòa, tỉnh Phú Yên theo đúng mục tiêu xác định ban đầu.
2.2. Mục tiêu cụ thể
+ Đánh giá chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp ở huyện Tây Hòa, tỉnh
Phú Yên giai đoạn 2005 -2015, rút ra những ưu điểm và chỉ ra những tồn tại trong cơ
cấu kinh tế, nguyên nhân dẫn đến quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp
huyện Tây Hòa diễn ra chậm.
+ Đánh giá tác động của chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp ở huyện Tây
Hòa, tỉnh Phú Yên
+ Đề xuất một số giải pháp chủ yếu nhằm thúc đẩy nhanh quá trình chuyển dịch
cơ cấu kinh tế nông nghiệp huyện Tây Hòa, tỉnh Phú Yên theo đúng mục tiêu xác định.
3. Câu hỏi nghiên cứu
Các nội dung nghiên cứu của đề tài tập trung giải đáp các câu hỏi:
(1) Tình hình chuyển dịch cơ cấu kinh tế ngành nông nghiệp tại Huyện Tây
Hòa trong giai đoạn 2005 -2015 diễn ra như thế nào?
(2) Chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp có tác động như thế nào đến huyện
Tây Hòa, tỉnh Phú Yên?
(3) Những chính sách nào có thể thúc đẩy sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông
nghiệp của Huyện Tây Hòa?
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của đề tài là vấn đề chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông
nghiệp và các giải pháp góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp trên địa bàn
huyện Tây Hòa, tỉnh Phú Yên.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
- Về không gian: đề tài nghiên cứu trên địa bàn Huyện Tây Hòa, tỉnh Phú Yên.
- Về thời gian: đề tài thu thập số liệu liên quan từ năm 2005 - 2015.
3
5. Phương pháp nghiên cứu
5.1. Phương pháp thu thập thông tin
5.1.1. Thu thập thông tin sơ cấp
Thông tin sơ cấp được thu thập từ các báo cáo hàng năm của Phòng Nông nghiệp và
Phát triển Nông thôn, các báo cáo từ các phòng ban có liên quan khác của Huyện Tây Hòa.
5.1.2. Thu thập thông tin thứ cấp
+ Thông tin thứ cấp được thu thập thông qua các số liệu thống kê, điều tra kinh
tế - xã hội của Cục thống kê tỉnh Phú Yên.
+ Dựa vào các tư liệu của các ngành, các cấp trong tỉnh và kết hợp với các số
liệu khảo sát thực tế của tác giả.
+ Thông tin thứ cấp còn được thu thập thông qua báo chí, mạng xã hội và các
tài liệu tham khảo khác.
5.2. Phương pháp phân tích và xử lý số liệu
Số liệu điều tra sau khi đã được thu thập thì sẽ được mã hoá và xử lý bằng phầm
mềm Word - Excel. Tổng hợp, phân tích, so sánh các số liệu liên quan, trên cơ sở sử dụng
các số liệu, tư liệu có nguồn gốc rõ ràng. Phương pháp thống kê mô tả, thống kê phân tích,
phân tích so sánh và tổng hợp được sử dụng để phân tích số liệu.
Bên cạnh đó, nghiên cứu cũng thống kê việc đánh giá về dịch vụ công theo
thang đo nhận xét các dịch vụ hiện nay so với 5 năm trước đây dựa vào điểm trung
bình, độ lệch chuẩn, …
Phương pháp chuyên gia được sử dụng trong đánh giá thẩm định các số liệu và
kết quả thu thập được cũng như trong việc đề xuất các giải pháp.
6. Ý nghĩa của đề tài
6.1. Về mặt khoa học
Kết quả nghiên cứu của đề tài sẽ góp phần cũng cố và đóng góp vào việc bổ sung
cơ sở lý thuyết về chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp của Việt Nam.
6.2.Về mặt thực tiễn
Đề tài đánh giá được thực trạng, tình hình chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông
nghiệp. Từ đó giúp các nhà lãnh đạo có thể đưa ra các chính sách phù hợp để thúc đẩy
chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp và đề xuất một số giải pháp chủ yếu chuyển
dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp Huyện Tây Hòa.
4
7. Tổng quan các công trình nghiên cứu liên quan đến đề tài
7.1 Các công trình nghiên cứu nước ngoài
Nghiên cứu của Peter Timmer (2007) đã nghiên cứu về chuyển đổi cấu trúc và
vai trò của nông nghiệp trong phát triển kinh tế. Trong khi đó, nghiên cứu của
Christian S. Otchia (2014), đã đánh giá mô hình công nghiệp hóa, chuyển đổi cơ cấu
kinh tế và tăng trưởng kinh tế vì người nghèo tại Công Gô. Nghiên cứu đã sử dụng
khung phân tích cho người nghèo để thay đổi phúc lợi từ mô hình CGE để phân tích
các mô hình cho hiện đại hoá nông nghiệp, và ước tính đóng góp của tăng trưởng và
phân phối lại với những thay đổi trong nghèo đói ở quốc gia này. Những phát hiện này
cho thấy rằng sử dụng lao động thay đổi công nghệ tạo ra các hiệu ứng cho người
nghèo. Quan trọng hơn, kết quả cho thấy rằng sử dụng lao động thay đổi công nghệ có
thể được độc lập đủ để xóa đói giảm nghèo thông qua các hiệu ứng tăng trưởng thu
nhập. Nghiên cứu này cũng nhấn mạnh việc phát triển mạng lưới cung cấp đầu vào,
đảm bảo quyền sở hữu giữa các nông hộ nhỏ, và cải thiện tiếp cận với đất đối với phụ
nữ rất quan trọng cho hiện đại hóa nông nghiệp vì người nghèo.
7.2. Các công trình nghiên cứu trong nước
- Trước thời kỳ đổi mới đã có một số nghiên cứu về cơ cấu kinh tế. Nghiên cứu
của Viện CNXH khoa học (1986) đã nghiên cứu về cơ cấu kinh tế tại Việt Nam. Kết
quả nghiên cứu đã xây dựng cơ cấu hợp lý trong thời kỳ quá độ ở nước ta, đi vào phân
tích hệ thống lý luận và thực tiễn của cơ cấu kinh tế tập trung, quan liêu bao cấp nên
chỉ đề cập đến hai ngành sản xuất vật chất công nghiệp và nông nghiệp.
- Đến thời kỳ đổi mới đã xuất hiện nhiều công trình nghiên cứu khoa học của
nhiều cấp độ khác nhau về cơ cấu kinh tế:
Nghiên cứu của Ngô Đình Giao (1986) về chuyển dịch CCKT theo hướng CNH
– HĐH nền kinh tế quốc dân. Tác phẩm đã phân tích các căn cứ lý luận và thực tiễn
trong quá trình chuyển dịch CCKT và phân tích các quan điểm, phương hướng xây
dựng cơ cấu kinh tế có hiệu quả ở Việt Nam. Tác giả đã kế thừa một số quan điểm và
phương hướng chung của chuyển dịch CCKT theo hướng CNH – HĐH.
Nghiên cứu của Nguyễn Sinh Cúc (1986) về tác động của Nhà nước nhằm
chuyển dịch CCKT theo hướng CNH – HĐH ở nước ta hiện nay. Tác giả kế thừa
những giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả tác động kinh tế của Nhà nước nhằm chuyển
dịch CCKT theo hướng CNH – HĐH.
5
Nghiên cứu của Bùi Tất Thắng (1997, 2006) về chuyển dịch cơ cấu ngành kinh
tế trong quá trình công nghiệp hóa ở Đông Á và Việt Nam. Tác giả kế thừa kinh
nghiệm chuyển dịch CCKT ngành trong quá trình CNH của các nền kinh tế mới.
Bên cạnh đó, nghiên cứu của Lê Đình Thắng (1998) đã nghiên cứu về chuyển
dịch CCKT nông thôn - những vấn đề lý luận và thực tiễn. Tác giả kế thừa một số vấn
đề về sự cần thiết chuyển dịch CCKT nông thôn và một số giải pháp thuộc vĩ mô nhằm
thúc đẩy chuyển dịch CCKT nông thôn.
Nghiên cứu của Trương Thị Minh Sâm (1998), đã đánh giá về chuyển dịch
CCKT nông nghiệp vùng nông thôn ngoại thành Tp.HCM. Tác giả kế thừa một phần
mối quan hệ giữa CCKT với CNH – HĐH và những nhân tố tác động đến CCKT.
Ngoài ra, nghiên cứu của Nguyễn Đình Quế (2004) về chuyển dịch CCKT Việt
Nam trong những năm đầu thế kỷ XXI. Tác giả kế thừa một phần định hướng chung
về chuyển dịch cơ cấu ngành và cơ cấu vùng kinh tế. Nghiên cứu của Đào Công Tiến
(1996) về những biện pháp kinh tế, tổ chức và quản lý để phát triển nông nghiệp hàng
hóa và chuyển đổi CCKT nông thôn Nam bộ. Lê Quốc Sử (2001) đã đánh giá chuyển
dịch cơ cấu và xu hướng phát triển của kinh tế nông nghiệp Việt Nam theo hướng
CNH – HĐH từ thế kỷ XX đến thế kỷ XXI trong thời đại kinh tế tri thức.
Lê Bá Tâm (2015), đã nghiên cứu, khái quát lý luận về chuyển dịch cơ cấu
kinh tế nông nghiệp và tìm hiểu về tính quy luật của chuyển dịch cơ cấu kinh tế
nông nghiệp.
Bùi Quang Bình (2012), đã tiến hành nghiên cứu, phân tích, đánh giá hiệu
quả của các chính sách chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp trên địa bàn huyện
Đà Nẵng. Tác giả đã khái quát chung về chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp,
chính sách nông nghiệp. Trên cơ sở nghiên cứu, đánh giá thực trạng, hiệu quả của
các chính sách nông nghiệp trên địa bàn Huyện Đà Nẵng để đề xuất những chính
sách nhằm thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp tại địa phương này.
Lê Quốc Doanh (2006), nghiên cứu luận cứ khoa học cho quá trình chuyển
dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp, nông thôn Việt Nam, đưa ra hệ thống các chỉ tiêu
nghiên cứu, các nhân tố tác động đến chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp,
nông thôn. Trên cơ sở đánh giá thực trạng chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp,
nông thôn của Việt Nam đề xuất những định hướng và những giải pháp, chính
sách nhằm thúc đẩy quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp, nông thôn.
6
Nguyễn Văn Phát (2004), đi sâu nghiên cứu về chuyển dịch cơ cấu kinh tế
ngành theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa mà cụ thể là nghiên cứu quá trình
chuyển dịch cơ cấu kinh tế ngành trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế. Tác giả đã
khái quát về cơ sở lý luận của chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng công nghiệp
hóa, hiện đại hóa. Trên cơ sở đánh giá thực trạng chuyển dịch cơ cấu kinh tế
ngành qua những năm đổi mới, đã phân tích các nguyên nhân ảnh hưởng đến quá
trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế ngành, đề xuất những định hướng và giải pháp có
cơ sở khoa học nhằm đẩy mạnh qua trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế ngành của
tỉnh Thừa Thiên Huế theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa.
8. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, lời cam đoan, lời cảm ơn, các danh mục phụ lục, tài liệu
tham khảo, đề tài này bao gồm ba chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông
nghiệp. Trong chương này, tác giả sẽ trình bày những cơ sở lý thuyết có nội dung liên
quan đến chuyển dịch cơ cấu kinh tế ngành nông nghiệp.
Chương 2: Phân tích chuyển dịch cơ cấu nông nghiệp huyện Tây Hòa, tỉnh
Phú Yên thời gian qua. Trong chương này, tác giả sẽ tập trung vào việc phân tích các
dữ liệu và xác định chuyển dịch cơ cấu kinh tế ngành nông – lâm –ngư huyện Tây
Hòa, tỉnh Phú Yên.
Chương 3: Một số giải pháp góp phần thúc đẩy quá trình chuyển dịch cơ
cấu nông nghiệp huyện Tây Hòa, tỉnh Phú Yên. Trong chương này, tác giả sẽ trình
bày quan điểm chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp huyện Tây Hòa giai đoạn 2015
-2020 và phương hướng thúc đẩy sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp huyện
Tây Hòa. Đồng thời, tác giả sẽ đưa ra một số kiến nghị góp phần thúc đẩy chuyển dịch
cơ cấu kinh tế huyện Tây Hòa: rà soát quy hoạch tổng thể, đẩy mạnh ứng dụng khoa
học kỹ thuật, giải pháp thị trường, giải pháp về vốn, tăng cường xây dựng cơ sở hạ
tầng nông thôn, đổi mới hoàn thiện chính sách công cụ kinh tế, đây mạnh giáo dục và
đào tạo, bồi duõng cán bộ.
7
- Xem thêm -