Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Giáo dục - Đào tạo Trung học cơ sở Lớp 8 Chương i . chất nguyên tử phân tử...

Tài liệu Chương i . chất nguyên tử phân tử

.PDF
53
129
112

Mô tả:

“BÀI GIẢNG LÝ THUYẾT HÓA HỌC LỚP 8” ĐT: 0986.616.225 CHƯƠNG 1: CHẤT – NGUYÊN TỬ – PHÂN TỬ ThS. LƯU HUỲNH VẠN LONG (Giảng viên Trường ĐH Thủ Dầu Một- Bình Dương) Website: www.HOAHOC.edu.vn -1- “BÀI GIẢNG LÝ THUYẾT HÓA HỌC LỚP 8” ĐT: 0986.616.225 CHẤT 1. VẬT THỂ là những vật tồn tại xung quanh chúng ta. Người ta chia vật thể thành 2 loại: vật thể tự nhiên (người, động vật, cây cỏ, sông suối,...) và vật thể nhân tạo ( đồ dùng, quần áo, sách vở, ô tô,...). 2. CHẤT là nguyên liệu cấu tạo nên vật thể. Chất có ở khắp nơi, ở đâu có vật thể là ở đó có chất. VD: Nhôm, thủy tinh, gỗ,... đều là chất. + Nhôm dùng để chế tạo máy bay, bình thủy,... + Thủy tinh dùng để chế tạo ống nghiệm, cốc,... Một vật có thể được tạo thành từ một hay nhiều chất. - Mỗi chất có những tính chất vật lí và hóa học nhất định. + Tính chất vật lí cho biết trạng thái (rắn, lỏng, khí), màu sắc, mùi vị, nhiệt độ nóng chảy nhiệt độ sôi,... + Tính chất hóa học cho biết khả năng biến đổi từ chất này sang chất khác. - Chất tinh khiết là một chất, không lẫn với chất khác. VD: nước cất,... - Hỗn hợp là nhiều chất trộn lẫn với nhau. VD: nước khoáng, nước mưa, nước sông,... - Dựa vào sự khác nhau về tính chất vật lí có thể tách một chất ra khỏi hỗn hợp. Các phương pháp thường dùng là: lọc, cô cạn, chưng cất, chiết, kết tinh. ThS. LƯU HUỲNH VẠN LONG (Giảng viên Trường ĐH Thủ Dầu Một- Bình Dương) Website: www.HOAHOC.edu.vn -2- “BÀI GIẢNG LÝ THUYẾT HÓA HỌC LỚP 8” ĐT: 0986.616.225 NGUYÊN TỬ 1. NGUYEÂN TÖÛ: laø haït voâ cuøng nhoû (vi moâ) vaø trung hoøa ñieän. 2. CAÁU TAÏO: Nguyeân töû goàm haït nhaân mang ñieän tích döông vaø voû taïo bôûi moät hay nhieàu electron mang ñieän tích aâm. Ñaëc tính haït Voû nguyeân töû Haït nhaân Electron (e) Proton (p) Nôtron (n) Ñieän tích qe = 1- qp = 1+ qn = 0 Khoái löôïng me  0,0005 ñvC mp  1 ñvC mn  1 ñvC Soá proton = Soá electron  Nguyeân töû trung hoøa ñieän. 3. KHOÁI LÖÔÏNG NGUYEÂN TÖÛ laø toång khoái löôïng caùc haït electron, proton, nôtron: mNT = me + mp + mn Do me quaù nhoû so vôùi mp vaø mn neân coù theå boû qua: mNT  mp + mn = m haït nhaân 4. LÔÙP ELECTRON: Trong nguyeân töû, caùc electron luoân chuyeån ñoäng raát nhanh quanh haït nhaân vaø saép xeáp thaønh töøng lôùp, moãi lôùp coù moät soá electron nhaát ñònh. Nguyeân töû Soá p Soá e Soá lôùp e Soá e lôùp ngoaøi cuøng Hiñro 1 1 1 1 Oxi 8 8 2 6 Natri 11 11 3 1 CHUÙ YÙ: Chính nhôø electron maø nguyeân töû coù theå lieân keát ñöôïc vôùi nhau. ThS. LƯU HUỲNH VẠN LONG (Giảng viên Trường ĐH Thủ Dầu Một- Bình Dương) Website: www.HOAHOC.edu.vn -3- “BÀI GIẢNG LÝ THUYẾT HÓA HỌC LỚP 8” ĐT: 0986.616.225 NGUYÊN TỐ HÓA HỌC 1. NGUYÊN TỐ HÓA HỌC: Laø taäp hôïp nhöõng nguyeân töû cuøng loaïi, coù cuøng soá proton trong haït nhaân.  Soá proton laø ñaëc tröng cuûa moät NTHH. 2. KÍ HIEÄU HOÙA HOÏC - Moãi nguyeân toá ñöôïc bieåu dieãn baèng moät hay hai chöõ caùi (trong ñoù chöõ caùi ñaàu ñöôïc vieát ôû daïng chöõ in hoa) goïi laø kí hieäu hoùa hoïc. VD: cacbon (C), canxi (Ca), saét (Fe),... - Moãi kí hieäu cuûa nguyeân toá coøn chæ 1 nguyeân töû nguyeân toá ñoù. - Neáu bieåu dieãn 2,3,.. nguyeân töû thì theâm caùc soá vaøo tröôùc kí hieäu nguyeân toá ñoù. VD: 2 Cl (2 nguyeân töû clo), 3 Fe (3 nguyeân töû saét),... 3. NGUYEÂN TÖÛ KHOÁI - NTK laø khoái löôïng cuûa nguyeân töû tính baèng ñôn vò cacbon (ñvC). 1 ñvC = 1 khoái löôïng moät nguyeân töû cacbon 12 CHUÙ YÙ: 1 ñvC = 1,66.10-24 (g) - Moãi nguyeân toá coù NTK rieâng bieät. (Baûng 1) VD: Nguyeân töû khoái cuûa nguyeân toá H baèng 1 Nguyeân töû khoái cuûa nguyeân toá Na baèng 23 Nguyeân töû khoái cuûa nguyeân toá Ca baèng 40 - NTK chæ laø khoái löôïng töông ñoái (khoâng phaûi khoái löôïng tuyeät ñoái). 4. COÙ BAO NHIEÂU NTHH ? - Ñeán nay ñaõ coù hôn 110 nguyeân toá, trong ñoù 92 nguyeân toá töï nhieân vaø soá coøn laïi laø nguyeân toá nhaân taïo. - Caùc nguyeân toá töï nhieân coù trong voû Traùi Ñaát raát khoâng ñoàng ñeàu. ThS. LƯU HUỲNH VẠN LONG (Giảng viên Trường ĐH Thủ Dầu Một- Bình Dương) Website: www.HOAHOC.edu.vn -4- “BÀI GIẢNG LÝ THUYẾT HÓA HỌC LỚP 8” ĐT: 0986.616.225 ThS. LƯU HUỲNH VẠN LONG (Giảng viên Trường ĐH Thủ Dầu Một- Bình Dương) Website: www.HOAHOC.edu.vn -5- “BÀI GIẢNG LÝ THUYẾT HÓA HỌC LỚP 8” ĐT: 0986.616.225 ĐƠN CHẤT VÀ HỢP CHẤT- PHÂN TỬ I. ĐƠN CHẤT - Đơn chất là những chất tạo nên từ một nguyên tố hóa học. - Đơn chất gồm 2 loại: đơn chất kim loại (Fe, Cu, Ag,...) và đơn chất phi kim (C, S, O2,...). - Trong đơn chất kim loại các nguyên tử sắp xếp khít nhau và theo một trật tự xác định. Trong đơn chất phi kim các nguyên tử thường liên kết với nhau theo một số nhất định và thường là 2. VD: O3, O2, N2, Cl2, ... II. HỢP CHẤT - Hợp chất là những chất tạo nên từ hai nguyên tố hóa học trở lên. VD: H2O, H2SO4, CO2,... - Hợp chất gồm 2 loại: hợp chất vô cơ và hợp chất hữu cơ. - Trong hợp chất, nguyên tử của các nguyên tố liên kết với nhau theo một tỉ lệ và một thứ tự nhất định. VD: H2O (tỉ lệ số nguyên tử H:O là 2:1 và thứ tự H-O-H) III. PHÂN TỬ KHỐI - Phân tử là hạt đại diện cho chất, gồm một số nguyên tử liên kết với nhau và thể hiện đầy đủ tính chất hóa học của chất. VD: CO2, N2, H2SO4,... - Phân tử khối là khối lượng của một phân tử tính bằng đơn vị cacbon. VD: PTK của CO2 là 12 + 16.2 = 44 đvC PTK của H2SO4 là 2.1 + 32.1 + 16.4 = 98 đvC IV. TRẠNG THÁI CỦA CHẤT - Mỗi mẫu chất là một tập hợp vô cùng lớn những hạt là phân tử hay nguyên tử. - Tùy điều kiện nhiệt độ và áp suất, một chất có thể ở ba trạng thái: rắn, lỏng, khí (hơi). + Trạng thái rắn, các hạt sắp xếp khít nhau và dao động tại chỗ. + Trạng thái lỏng, các hạt ở gần sát nhau và chuyển động trượt lên nhau. + Trạng thái khí (hơi), các hạt rất xa nhau và chuyển động nhanh, về nhiều phía (hỗn độn). ThS. LƯU HUỲNH VẠN LONG (Giảng viên Trường ĐH Thủ Dầu Một- Bình Dương) Website: www.HOAHOC.edu.vn -6- “BÀI GIẢNG LÝ THUYẾT HÓA HỌC LỚP 8” ĐT: 0986.616.225 CÔNG THỨC HÓA HỌC I. COÂNG THỨC HÓA HỌC duøng ñeå bieåu dieãn chaát. II. COÂNG THÖÙC HOÙA HOÏC CUÛA ÑÔN CHAÁT chæ goàm kí hieäu hoùa hoïc cuûa moät nguyeân toá. Coâng thöùc toång quaùt: Ax (vôùi A laø kí hieäu NTHH, x laø chæ soá nguyeân töû) + Vôùi kim loaïi x = 1 (khoâng ghi). + Vôùi phi kim coù theå x = 1 (P, C, S,...) hoaëc x = 2 hay 3 (O2, Cl2, N2, O3,...). III. COÂNG THÖÙC HOÙA HOÏC CUÛA HÔÏP CHAÁT goàm kí hieäu hoùa hoïc cuûa caùc nguyeân toá taïo ra hôïp chaát keøm theo caùc chæ soá nguyeân töû. Coâng thöùc toång quaùt: AxBy; AxByCz (vôùi A, B, C laø kí hieäu NTHH; x, y, z laø caùc chæ soá nguyeân töû) VD: + CTHH cuûa khí cacbonic laø CO2 + CTHH cuûa röôïu etylic laø C2H6O + CTHH cuûa canxi cacbonat laø CaCO3 IV. Ý NGHĨA CỦA CTHH Theo CTHH của một chất ta có thể biết được những ý nghĩa sau: + Nguyên tố nào tạo ra chất + Số nguyên tử mỗi nguyên tố có trong 1 phân tử của chất + Phân tử khối của chất Ví dụ 1: Từ công thức hóa học của khí nitơ O2 biết được: - Khí oxi do nguyên tố oxi tạo ra - Có 2 nguyên tử oxi trong 1 phân tử - Phân tử khối bằng: 2 x16 = 32 (đvC) Ví dụ 2: Từ CTHH của BaCO3 ta biết được: - Canxi cacbonat do 3 nguyên tố là Ba, C và O tạo nên - Có 1 nguyên tử Ba, 1 nguyên tử C và 3 nguyên tử O trong phân tử - Phân tử khối bằng: 137 + 12 + 3x16 = 197 (đvC) MOÄT SOÁ CHUÙ YÙ: + Vieát N2 ñeå chæ 1 phaân töû nitô khaùc vôùi 2 N laø chæ 2 nguyeân töû nitơ. + Coâng thöùc hoùa hoïc CO2 cho bieát trong 1 phaân töû khí cacbonic coù 1 nguyeân töû cacbon vaø 2 nguyeân töû oxi. + 3 H2O, 2H2 cho bieát 3 phaân töû nöôùc vaø 2 phaân töû khí hiñro. ThS. LƯU HUỲNH VẠN LONG (Giảng viên Trường ĐH Thủ Dầu Một- Bình Dương) Website: www.HOAHOC.edu.vn -7- “BÀI GIẢNG LÝ THUYẾT HÓA HỌC LỚP 8” ĐT: 0986.616.225 HÓA TRỊ I. ÑÒNH NGHÓA Hoùa trò cuûa nguyeân toá (hay nhoùm nguyeân töû) laø con soá bieåu thò khaû naêng lieân keát cuûa nguyeân töû (hay nhoùm nguyeân töû), ñöôïc xaùc ñònh theo hoùa trò cuûa H choïn laøm ñôn vò vaø hoùa trò cuûa O laø hai ñôn vò. II. QUY TAÉC HOÙA TRÒ “ Trong coâng thöùc hoùa hoïc, tích cuûa chæ soá vaø hoùa trò cuûa nguyeân toá naøy baèng tích cuûa chæ soá vaø hoùa trò cuûa nguyeân toá kia”. a b Neáu coâng thöùc toång quaùt A x By  a.x = b.y ( a, b laø hoùa trò laàn löôït cuûa nguyeân toá A, B) I Ví duï: II Hôïp chaát natri oxit Na2 O Trong ñoù: natri hoùa trò I, oxi hoùa trò II.  theo quy tắc hóa trị I.2 = II.1 III. VAÄN DUÏNG 3.1 Caùch xaùc ñònh hoùa trò cuûa moät nguyeân toá Ví dụ 1: Tính hóa trị của Fe trong hợp chất FeCl3, biết hóa trị của clo là I ? Hướng dẫn giải Gọi hóa trị của Fe là x x I Ta có CTHH: Fe Cl 3 . Áp dụng quy tắc hóa trị ta có: x.1 = I.3 → x = III Ví dụ 2: Xác định hóa trị của mỗi nguyên tố trong các hợp chất sau: KH, H2S, CH4, FeO, Ag2O, SiO2 Hướng dẫn giải Nhận xét:  Trong hợp chất thì H có hóa trị I và Oxi có hóa trị II  Vận dụng quy tắc hóa trị để tìm hóa trị của nguyên tố còn lại x I - K H → x .1 = I .1 → x = I y I - H 2 S → I .2 = y .1 → y = II z - I C H 4 → z . 1 = I .4 → z = IV x II - Fe O → x .1 = II .1 → x = II ThS. LƯU HUỲNH VẠN LONG (Giảng viên Trường ĐH Thủ Dầu Một- Bình Dương) Website: www.HOAHOC.edu.vn -8- “BÀI GIẢNG LÝ THUYẾT HÓA HỌC LỚP 8” y ĐT: 0986.616.225 II - Ag 2 O → 2 .y = 1 . II → y = I z - II Si O 2 → 1 . z = 2 .II → z = IV 3.2. Caùch laäp coâng thöùc hoùa hoïc cuûa hôïp chaát theo hoùa trò a b Böôùc 1: Laäp coâng thöùc daïng chung A x By Böôùc 2: Aùp duïng quy taéc hoùa trò: x.a = y.b. Laäp tæ leä: x b b' = = y a a' Laáy x = b hay b’ vaø y = a hay a’ (neáu a’, b’ laø nhöõng soá nguyeân toái giaûn hôn so vôùi a,b) Böôùc 3: Vieát coâng thöùc hôïp chaát CHUÙ YÙ: Neáu caàn laäp nhanh coâng thöùc hoùa hoïc thì aùp duïng caùc caùch sau: + Neáu hoùa trò baèng nhau thì soá nguyeân töû baèng nhau vaø baèng 1 + Có thể dùng quy tắc chéo để lập nhanh 1 CTHH: Trong CTHH, hoá trị của nguyên tố này là chỉ số của nguyên tố kia. + Quy taéc hoùa trò laø cô sôû ñeå kieåm tra coâng thöùc hoùa hoïc ñaõ vieát ñuùng hay sai. Ví duï 1: Laäp coâng thöùc cuûa hôïp chaát taïo bôûi cacbon hoùa trò IV, oxi hoùa trò II. IV II + CTHH daïng chung: Cx Oy + Theo quy taéc hoùa trò: x.IV = y.II. Laäp tæ leä: x II 1    x  1; y  2 y IV 2 + Suy ra CTHH cuûa hôïp chaát: CO2 Hoaëc laøm nhanh: + Soá cacbon II; soá oxi laø IV + Coù coâng thöùc C2O4 + Ruùt goïn: CO2 Ví duï 2: Laäp coâng thöùc cuûa hôïp chaát taïo bôûi nitô hoùa trò II, oxi hoùa trò II thì: II + CTHH daïng: II N x Oy + Theo quy taéc hoùa trò: x.II = y.II + Laäp tæ leä: x II 1 = = y II 1 ThS. LƯU HUỲNH VẠN LONG (Giảng viên Trường ĐH Thủ Dầu Một- Bình Dương) Website: www.HOAHOC.edu.vn -9- “BÀI GIẢNG LÝ THUYẾT HÓA HỌC LỚP 8” ĐT: 0986.616.225  Suy ra CTHH cuûa hôïp chaát: NO Hoaëc nhaåm nhanh: Nitô vaø oxi coù hoùa trò baèng nhau → chæ soá moãi nguyeân toá laø 1:1  Suy ra CTHH cuûa hôïp chaát: NO Ví duï 3: Laäp coâng thöùc cuûa hôïp chaát taïo bôûi nhoâm hoùa trò III, oxi hoùa trò II thì: III + CTHH daïng: II Al x O y + Theo quy taéc hoùa trò: x.III = y.II + Laäp tæ leä: x II = y III  Suy ra CTHH cuûa hôïp chaát: Al2O3 III Cã thÓ dïng quy t¾c chÐo: Töø II Al x O y → CTHH cuûa hôïp chaát: Al2O3 Ví duï 4: Laäp coâng thöùc cuûa hôïp chaát taïo bôûi nhoâm hoùa trò III, nhoùm SO4 hoùa trò II thì: III II + CTHH daïng: Alx (SO4 )y + Theo quy taéc hoùa trò: x.III = y.II + Laäp tæ leä: x II 2 =  y III 3  Suy ra CTHH cuûa hôïp chaát: Al2(SO4)3 III Cã thÓ dïng quy t¾c chÐo: Töø II Al x (SO4 )y → CTHH cuûa hôïp chaát: Al2(SO4)3 Baûng hoùa trò cuûa moät soá nguyeân toá vaø nhoùm nguyeân toá thöôøng gaëp Hoùa trò I II III IV V VI Kim loaïi Na, K, Ag, Hg, Cu, ... Phi kim Nhoùm nguyeân töû H, Cl, F, Br, NO3, OH, HSO4, I... SO4, CO3, SO3 Ba, Ca, Mg, Cu, Cr, Hg, Zn, Fe, Sn, Pb, O, N, C... Mn… PO4 Al, Cr, Fe... N, P.. Mn, Pb, Sn C, Si, N, S.. N, P S CHUÙ YÙ: moät nguyeân toá coù theå coù nhieàu hoùa trò. ThS. LƯU HUỲNH VẠN LONG (Giảng viên Trường ĐH Thủ Dầu Một- Bình Dương) Website: www.HOAHOC.edu.vn -10- “BÀI GIẢNG LÝ THUYẾT HÓA HỌC LỚP 8” ĐT: 0986.616.225 CHƯƠNG 2: PHẢN ỨNG HÓA HỌC SÖÏ BIEÁN ÑOÅI CHAÁT 1. HIEÄN TÖÔÏNG VAÄT LÍ laø hieän töôïng chaát bieán ñoåi maø vaãn giöõ nguyeân laø chaát ban ñaàu. Ví duï: Nöôùc loûng (H2O) hoùa hôi (cuõng laø nöôùc H2O), hoøa tan muoái aên vaøo nöôùc,... 2. HIEÄN TÖÔÏNG HOÙA HOÏC laø hieän töôïng chaát bieán ñoåi coù taïo ra chaát khaùc. Ví duï: saét bò oxi hoùa thaønh oxit saét, ñoát than,... ThS. LƯU HUỲNH VẠN LONG (Giảng viên Trường ĐH Thủ Dầu Một- Bình Dương) Website: www.HOAHOC.edu.vn -11- “BÀI GIẢNG LÝ THUYẾT HÓA HỌC LỚP 8” ĐT: 0986.616.225 PHAÛN ÖÙNG HOÙA HOÏC 1. ÑÒNH NGHÓA + Phaûn öùng hoùa hoïc laø söï bieán ñoåi chaát naøy thaønh chaát khaùc. + Chaát ban ñaàu bò bieán ñoåi trong phaûn öùng goïi laø chaát phaûn öùng (hay chaát tham gia), chaát môùi sinh ra laø saûn phaåm (hay chaát taïo thaønh). + Phaûn öùng hoùa hoïc ñöôïc ghi theo phöông trình chöõ nhö sau: Teân chaát phaûn öùng  teân caùc saûn phaåm Ví duï 1: Nhoâm + axit clohiñric  nhoâm clorua + khí hiñro Ñoïc laø: nhoâm taùc duïng vôùi axit clohiñric taïo ra nhoâm clorua vaø khí hiñro Ví duï 2: Canxi cacbonat  canxi oxit + khí cacbonic Ñoïc laø: canxi cacbonat phaân huûy thaønh canxi oxit vaø khí cacbonic. 2. DIEÃN BIEÁN CUÛA PHAÛN ÖÙNG HOÙA HOÏC Xeùt sô ñoà phaûn öùng giöõa khí H2 vôùi khí O2 taïo thaønh saûn phaåm nöôùc H2O Nhaän xeùt: + Tröôùc phaûn öùng chæ coù 2 loaïi lieân keát laø H vôùi H vaø O vôùi O. Sau phaûn öùng 2 loaïi lieân keát naøy bò phaù vôû ñeå taïo thaønh lieân keát môùi H vôùi O. + Trong quaù trình phaûn öùng, soá nguyeân töû H vaø O ñöôïc baûo toaøn. KEÁT LUAÄN: “ Trong PÖHH chæ coù lieân keát giöõa caùc nguyeân töû thay ñoåi laøm cho phaân töû naøy bieán ñoåi thaønh phaân töû khaùc”. Keát quaû laø chaát naøy bieán ñoåi thaønh chaát khaùc. 3. ÑIEÀU KIEÄN PHAÛN ÖÙNG Phaûn öùng xaûy ra ñöôïc khi caùc chaát tham gia tieáp xuùc nhau, coù tröôøng hôïp caàn ñun noùng, coù tröôøng hôïp caàn chaát xuùc taùc,... ́ CHÚ Y: Chaát xuùc taùc laø chaát kích thích cho phaûn öùng xaûy ra nhanh hôn vaø giöõ nguyeân khoâng bieán ñoåi sau khi phaûn öùng keát thuùc. 4. DAÁU HIEÄU NHAÄN BIEÁT PHAÛN ÖÙNG XAÛY RA - Coù chaát môùi xuaát hieän (taïo thaønh) - Söï thay ñoåi maøu saéc - Coù chaát khí thoaùt ra (suûi boït) - Xuaát hieän chaát keát tuûa - Coù söï toûa nhieät (thu nhieät) hoaëc phaùt saùng. ThS. LƯU HUỲNH VẠN LONG (Giảng viên Trường ĐH Thủ Dầu Một- Bình Dương) Website: www.HOAHOC.edu.vn -12- “BÀI GIẢNG LÝ THUYẾT HÓA HỌC LỚP 8” ĐT: 0986.616.225 ÑÒNH LUAÄT BAÛO TOAØN KHOÁI LÖÔÏNG 1. ÑÒNH LUAÄT “Trong moät phaûn öùng hoùa hoïc, toång khoái löôïng cuûa caùc chaát saûn phaåm baèng toång khoái löôïng cuûa caùc chaát tham gia phaûn öùng”. 2. GIAÛI THÍCH Trong moät phaûn öùng hoùa hoïc, soá nguyeân töû cuûa caùc nguyeân toá ñöôïc baûo toaøn neân khoái löôïng ñöôïc baûo toaøn. 3. BIEÅU THÖÙC Giaû söû coù PÖHH sau: Theo ÑL BTKL: A + B  C + D mA + mB = mC + mD 4. VÍ DUÏ MINH HOÏA Ñoát chaùy heát 9 gam kim loaïi magie Mg trong khoâng khí thu ñöôïc 15 gam hôïp chaát magie oxit MgO. Bieát raèng Mg chaùy laø xaûy ra phaûn öùng vôùi khí oxi O2 trong khoâng khí. a) Vieát coâng thöùc veà khoái löôïng cuûa phaûn öùng xaûy ra b) Tính khoái löôïng O2 ñaõ phaûn öùng. Höôùng daãn giaûi Phöông trình phaûn öùng xaûy ra: Mg + O2  MgO a) Theo ÑL BTKL: mMg + moxi = mMgO b) moxi = mMgO – mMg = 15 – 9 = 6 (g) ThS. LƯU HUỲNH VẠN LONG (Giảng viên Trường ĐH Thủ Dầu Một- Bình Dương) Website: www.HOAHOC.edu.vn -13- “BÀI GIẢNG LÝ THUYẾT HÓA HỌC LỚP 8” ĐT: 0986.616.225 PHÖÔNG TRÌNH HOÙA HOÏC 1. PHÖÔNG TRÌNH HOÙA HOÏC bieåu dieãn ngaén goïn phaûn öùng hoùa hoïc. 2. CAÙC BÖÔÙC LAÄP PHÖÔNG TRÌNH HOÙA HOÏC Ví duï: Haõy laäp PTHH khi ñoát chaùy saét trong bình chöùa khí oxi, taïo thaøn h oxit saét töø (Fe3O4) Böôùc 1: Vieát sô ñoà phaûn öùng, goàm coâng thöùc hoùa hoïc cuûa caùc chaát phaûn öùng vaø saûn phaåm Fe + O2 Fe3O4 Böôùc 2: Caân baèng soá nguyeân töû moãi nguyeân toá: tìm heä soá thích hôïp ñaët tröôùc caùc coâng thöùc. 3Fe + 2O2 Fe3O4 Böôùc 3: Vieát phöông trình hoùa hoïc (thay thaønh ) o t 3Fe + 2O2  Fe3O4  CHUÙ YÙ: + Khi ñeà cho phöông trình baèng teân goïi thì phaûi thay baèng coâng thöùc hoùa hoïc. + Neáu saûn phaåm laø chaát khí thì ñaët sau coâng thöùc chaát ñoù daáu ( ) + Neáu saûn phaåm laø chaát khoâng tan thì ñaët sau coâng thöùc chaát ñoù daáu ( ) + Neáu phaûn öùng coù xuùc taùc hoaëc ñun noùng thì ghi (xt) hoaëc (to) treân muõi teân + Trong quaù trình caân baèng khoâng ñöôïc thay ñoåi caùc chæ soá nguyeân töû trong caùc coâng thöùc hoùa hoïc. 3. YÙÙ NGHÓA CUÛA PHÖÔNG TRÌNH HOÙA HOÏC Moät phöông trình hoùa hoïc cho bieát: - Chaát tham gia vaø saûn phaåm cuûa phaûn öùng. - Tyû leä veà soá nguyeân töû, soá phaân töû giöõa caùc chaát cuõng nhö töøng caëp chaát trong phaûn öùng. Ví duï: xeùt PTHH o t 4Al + 3O2  2Al2O3  i) Bieát tyû leä chung caùc chaát: Soá nguyeân töû Al : Soá phaân töû O2 : Soá phaân töû Al2O3 = 4 : 3 : 2 Hieåu laø: cöù 4 nguyeân töû Al taùc duïng vôùi 3 phaân töû O2 taïo ra 2 phaân töû Al2O3. ii) Quan troïng laø tyû leä töøng caëp chaát: + Cöù 4 nguyeân töû Al taùc duïng vôùi 3 phaân töû O2. + Cöù 4 nguyeân töû Al phaûn öùng taïo ra 2 phaân töû Al2O3. + Cöù 3 phaân töû O2 phaûn öùng taïo ra 2 phaân töû Al2O3. ThS. LƯU HUỲNH VẠN LONG (Giảng viên Trường ĐH Thủ Dầu Một- Bình Dương) Website: www.HOAHOC.edu.vn -14- “BÀI GIẢNG LÝ THUYẾT HÓA HỌC LỚP 8” ĐT: 0986.616.225 CHƯƠNG 3: MOL VÀ TÍNH TOÁN HÓA HỌC ThS. LƯU HUỲNH VẠN LONG (Giảng viên Trường ĐH Thủ Dầu Một- Bình Dương) Website: www.HOAHOC.edu.vn -15- “BÀI GIẢNG LÝ THUYẾT HÓA HỌC LỚP 8” ĐT: 0986.616.225 MOL I. MOL LAØ GÌ ? Mol laø löôïng chaát coù chöùa 6.1023 nguyeân töû hoaëc phaân töû cuûa chaát ñoù. Soá 6.1023 ñöôïc goïi laø soá Avoâgađ ro vaø ñöôïc kí hieäu N. Ví duï: 1 mol Cu chöùa 6.1023 nguyeân töû Cu 1 mol O2 chöùa 6.1023 phaân töû O2 1 mol CO2 chöùa 6.1023 phaân töû CO2. II. KHOÁI LÖÔÏNG MOL + Khoái löôïng mol (kí hieäu laø M) cuûa moät chaát laø khoái löôïng tính baèng gam cuûa 1 mol chaát ñoù (töùc cuûa N nguyeân töû hoaëc N phaân töû chaát ñoù). + Khoái löôïng mol cuûa nguyeân töû hay phaân töû coù cuøng trò soá vôùi nguyeân töû khoái hay phaân töû khoái. + Ñôn vò cuûa nguyeân töû khoái (phaân töû khoái ) laø ñvC, coøn cuûa khoái löôïng mol laø gam. Ví duï: - Nguyeân töû khoái cuûa cacbon laø 12 ñvC, khoái löôïng mol nguyeân töû cacbon laø 12 g. - Phaân töû khoái cuûa nöôùc H2O laø 18 ñvC, khoái löôïng mol phaân töû nöôùc laø 18 g. III. THEÅ TÍCH MOL CUÛA CHAÁT KHÍ + Theå tích mol cuûa chaát khí laø theå tích chieám bôûi 1 mol phaân töû cuûa chaát khí ñoù. + Moät mol cuûa baát kì chaát khí naøo trong cuøng ñieàu kieän nhieät ñoä vaø aùp suaát ñeàu chieám nhöõng theå tích baèng nhau. + Neáu ôû ñieàu kieän nhieät ñoä 0 oC vaø aùp suaát 1atm (ñieàu kieän tieâu chuaån - vieát taét ñktc) thì theå tích cuûa chaát khí baát kì ñeàu chieám 22,4 lit. Ví duï: Xeùt cuøng 1 mol caùc khí H2, N2, CO2 (ño cuøng ñieàu kieän nhieät ñoä vaø aùp suaát) ta coù: M H2 = 2 g  VH 2 M N2 = 28 g M CO2 = 44 g = VN 2 = VCO2  Neáu ôû ñktc (0oC vaø 1atm): VH2 = VN2 = VCO2 = 22,4 (lit) CHUÙ YÙ: Tröôøng hôïp chaát khí khoâng phaûi laø ñieàu kieän tieâu chuaån  tính soá mol döïa theo coâng thöùc: pV = nRT → n = pV RT Trong ñoù: p laø aùp suaát (atm). (neáu ñeà cho mmHg neân chuyeån ra atm) ThS. LƯU HUỲNH VẠN LONG (Giảng viên Trường ĐH Thủ Dầu Một- Bình Dương) Website: www.HOAHOC.edu.vn -16- “BÀI GIẢNG LÝ THUYẾT HÓA HỌC LỚP 8” ĐT: 0986.616.225 V laø theå tích khí (lit) n laø soá mol khí R = 0,082 laø haèng soá khí T laø nhieät ñoä tuyeät ñoái Kelvin. ToK = toC + 273 VÍ DUÏ MINH HOÏA Tính soá mol cuûa 5,6 lit O2 ôû 25oC vaø 1,5 atm n O2 = pV 1,5.5,6   0,344(mol) RT 0,082.(273  25) ThS. LƯU HUỲNH VẠN LONG (Giảng viên Trường ĐH Thủ Dầu Một- Bình Dương) Website: www.HOAHOC.edu.vn -17- “BÀI GIẢNG LÝ THUYẾT HÓA HỌC LỚP 8” ĐT: 0986.616.225 CHUYEÅN ÑOÅI GIÖÕA KHOÁI LÖÔÏNG, THEÅ TÍCH VAØ LÖÔÏNG CHAÁT 1. Chuyeån ñoåi giöõa soá mol vaø khoái löôïng chaát m(g) Coâng thöùc lieân heä giöõa mol vaø khoái löôïng cuûa moät chaát: m = n*M n= Trong ñoù: m M M= m n n soá mol nguyeân töû hoaëc phaân töû (mol ) m laø khoái löôïng chaát (g) M laø khoái löôïng mol chaát (g). 2. Chuyeån ñoåi giöõa soá mol vaø theå tích chaát khí V(lit) ôû ñktc. V = n * 22,4 suy ra n= V 22,4 3. Chuyeån ñoåi giöõa soá mol vaø soá nguyeân töû (phaân töû) Soá nguyeân töû/phaân töû = nnguyeân töû/phaân töû x 6.1023 BAØI TAÄP MINH HOÏA Baøi 1: Haõy tính: a/ Soá mol cuûa: 28g Fe b/ Theå tích khí (ñktc) cuûa 0,175 mol CO2 Hướng dẫn giải n a)  Soá mol cuûa 28g Fe: m 28   0.5mol M 56 b) Theå tích khí (ñktc) cuûa 0,175 (mol) CO2 n V(l) (mol )  V  n.22,4  0,175.22,4  3,92lit 22,4 Baøi 2: Tính khối lượng của: a/ 6.10 23 phân tử CO2 b/ 8,96 lit O2(đktc) Hướng dẫn giải 23 a/ n CO = 6.1023 = 1 (mol) → m CO2 = 1(12.1 + 2.16) = 44 (g) 2 b/ n O2 = 6.10 8,96 = 0,4 (mol) → m O2 = 0,4.32 = 12,8 (g) 22,4 ThS. LƯU HUỲNH VẠN LONG (Giảng viên Trường ĐH Thủ Dầu Một- Bình Dương) Website: www.HOAHOC.edu.vn -18- “BÀI GIẢNG LÝ THUYẾT HÓA HỌC LỚP 8” ĐT: 0986.616.225 TÆ KHOÁI CUÛA CHAÁT KHÍ 1. Tæ khoái cuûa khí A ñoái vôùi khí B d A/B = MA  M A = d A/B .M B MB Trong ñoù: MA, MB laø khoái löôïng mol cuûa khí A vaø khí B + Neáu dA/B > 1: khí A naëng hôn khí B. + Neáu dA/B < 1: khí A nheï hôn khí B. + Neáu dA/B = 1: khí A naëng baèngï khí B. 2. Tæ khoái cuûa khí A ñoái vôùi khoâng khí d A/kk = MA  M A = d A/kk .29 29 ́ CHÚ Y: “Khoái löôïng mol trung bình cuûa khoâng khí” laø 29 (g) Ví duï minh hoïa: Coù nhöõng khí sau: N2, SO2 Haõy cho bieát: a/ Nhöõng khí naøo naëng hay nheï hôn khí H2 vaø naëng hay nheï hôn baèng bao nhieâu laàn ? b/ Nhöõng khí naøo naëng hay nheï hôn khoâng khí vaø naëng hay nheï hôn baèng bao nhieâu laàn ? Hướng dẫn giải a) + Tyû khoái cuûa khí N2 (M = 28) ñoái vôùi H2 (M = 2) d N2 /H2 = M N2 M H2 = 28 =14 2 → Suy ra khí N2 naëng hôn khí H2 14 laàn + Tyû khoái cuûa khí SO2 (M = 64) ñoái vôùi H2 (M = 2) d SO2 /H2 = MSO2 MH 2 = 64 =32 2 → Suy ra khí SO2 naëng hôn khí H2 32 laàn. b) + Tyû khoái cuûa khí N2 (M = 28) ñoái vôùi khoâng khí (M = 29) d N 2 /KK = M N2 M KK = 28 =0,96 29 → Suy ra khí N2 nheï hôn khoâng khí 0,96 laàn. d SO2/kk = M SO2 29 = 64 =2,2 29 → Suy ra khí SO2 naëng hôn khoâng khí 2,2 laàn ThS. LƯU HUỲNH VẠN LONG (Giảng viên Trường ĐH Thủ Dầu Một- Bình Dương) Website: www.HOAHOC.edu.vn -19- “BÀI GIẢNG LÝ THUYẾT HÓA HỌC LỚP 8” ĐT: 0986.616.225 TÍNH THEO COÂNG THÖÙC HOÙA HOÏC 1. Bieát coâng thöùc hoùa hoïc cuûa hôïp chaát, xaùc ñònh thaønh phaàn phaàn traêm (%) khoái löôïng caùc nguyeân toá trong hôïp chaát - Böôùc 1: Tính khoái löôïng mol M cuûa hôïp chaát. - Böôùc 2: Tính soá mol nguyeân töû cuûa töøng nguyeân toá coù trong 1 mol hôïp chaát. - Böôùc 3: Tính khoái löôïng cuûa töøng nguyeân toá. - Böôùc 4: Tính phaàn traêm khoái löôïng cuûa töøng nguyeân toá CHUÙ YÙ: Böôùc 3 vaø böôùc 4 coù theå keát hôïp trong cuøng 1 pheùp tính cho nhanh VÍ DUÏ MINH HOÏA: Tính phaàn traêm khoái löôïng cuûa caùc nguyeân toá trong hôïp chaát CaCO3 - Böôùc 1: Tính khoái löôïng mol M cuûa hôïp chaát CaCO3 M CaCO3 = 40 + 12 + 3.16 = 100 (g) - Böôùc 2: Tính soá mol nguyeân töû cuûa töøng nguyeân toá trong 1mol hôïp chaát. nCa = 1 (mol) ; nC = 1 (mol) vaø nO = 3 (mol) - Böôùc 3: Tính khoái löôïng cuûa töøng nguyeân toá trong 1 mol hôïp chaát mCa = 1. 40 = 40(g); mC = 1.12 =12(g); mO = 3.16 = 48 (g) - Böôùc 4: Tính thaønh phaàn phaàn traêm khoái löôïng cuûa töøng nguyeân toá trong hôïp chaát %Ca  m Ca .100 40.100   40% M CaCO 100 3 %O  %C  ; m C. 100 12.100   12% M CaCO 100 3 m O .100 48.100   48% M CaCO 100 3 hoaëc %O = 100- %Ca - %C = 48% 2. Xaùc ñònh CTHH cuûa hôïp chaát khi bieát thaønh phaàn % caùc nguyeân toá - Böôùc 1: Tính khoái löôïng cuûa moãi nguyeân toá coù trong 1 mol hôïp chaát. - Böôùc 2: Tính soá mol nguyeân töû cuûa töøng nguyeân toá coù trong 1 mol hôïp chaát. - Böôùc 3: Laäp CTHH cuûa hôïp chaát. VÍ DUÏ MINH HOÏA: Moät hôïp chaát coù thaønh phaàn caùc nguyeân toá laø : 40%Cu; 20%S vaø 40%O. Haõy xaùc ñònh CTHH cuûa hôïp chaát ñoù. Bieát hôïp chaát coù khoái löôïng mol laø 160 g. - Böôùc 1: Tính khoái löôïng cuûa moãi nguyeân toá coù trong 1 mol hôïp chaát. m Cu = %Cu.M 160.40 %S.M 160.20   64 (g ) ; m S =   32 (g) 100 100 100 100 mO = 160-(64 + 32) = 64 (g) - Böôùc 2: Tính soá mol nguyeân töû cuûa töøng nguyeân toá coù trong 1 mol hôïp chaát ThS. LƯU HUỲNH VẠN LONG (Giảng viên Trường ĐH Thủ Dầu Một- Bình Dương) Website: www.HOAHOC.edu.vn -20-
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan