Ch¬ng VIi
KÕ to¸n tµi s¶n cè ®Þnh
Vµ c«ng cô lao ®éng trong NHTM
1. KÕ to¸n Tµi s¶n cè ®Þnh
1.1. Tµi s¶n cè ®Þnh vµ nhiÖm vô kÕ to¸n tµi s¶n cè ®Þnh trong NHTM
1.1.1. Tµi s¶n cè ®Þnh trong NHTM
1.1.1.1. Tiªu chuÈn cña tµi s¶n cè ®Þnh
Còng nh c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp kh¸c, tµi s¶n cè ®Þnh (TSC§) lµ
nh÷ng c¬ së vÊt chÊt, t liÖu lao ®éng kh«ng thÓ thiÕu ®îc trong c¸c NHTM. Víi
sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ vµ nh÷ng tiÕn bé cña khoa häc kü thuËt TSC§
trong ng©n hµng kh«ng ngõng ®îc ®æi míi, hiÖn ®¹i ho¸ ®Ó gãp phÇn n©ng cao
n¨ng suÊt lao ®éng vµ chÊt lîng s¶n phÈm cña ng©n hµng. Trong xu thÕ héi nhËp
quèc tÕ vµ hiÖn ®¹i ho¸ ng©n hµng th× TSC§ lµ c¬ së vËt chÊt vµ ph¬ng tiÖn cÇn
thiÕt ®Ó ph¸t triÓn c¸c s¶n phÈm dÞch vô ng©n hµng hiÖn ®¹i. §iÒu ®ã ®· ®Æt ra
cho c«ng t¸c kÕ to¸n vµ qu¶n lý TSC§ trong c¸c NHTM nh÷ng yªu cÇu ngµy
cµng cao.
Mét ph¬ng tiÖn lao ®éng ®Ó ®îc ghi nhËn lµ TSC§ khi nã ®¸p øng ®îc c¸c
tiªu chuÈn vÒ mÆt gi¸ trÞ vµ thêi gian sö dông. Tiªu chuÈn cña TSC§ ®îc x¸c
®Þnh ph¶i phï hîp víi chuÈn mùc kÕ to¸n quèc tÕ sè 16 (IAS 16), sè 38 (IAS 38)
vµ chuÈn mùc kÕ to¸n ViÖt Nam sè 03, sè 04. Nh÷ng tµi s¶n nµy thêng cã gi¸ trÞ
lín vµ thêi gian sö dông l©u dµi vµo nhiÒu chu kú kinh doanh cña ng©n hµng.
HiÖn nay, theo chuÈn mùc kÕ to¸n ViÖt Nam vµ chÕ ®é cña Bé Tµi chÝnh th×
TSC§ ph¶i tho¶ m·n c¸c tiªu chuÈn:
§èi víi TSC§ h÷u h×nh:
- Ch¾c ch¾n thu ®îc lîi Ých kinh tÕ trong t¬ng lai tõ viÖc sö dông tµi s¶n
®ã;
- Nguyªn gi¸ tµi s¶n ph¶i ®îc x¸c ®Þnh mét c¸ch ®¸ng tin cËy;
- Thêi gian sö dông íc tÝnh trªn 1 n¨m;
- Cã ®ñ tiªu chuÈn gi¸ trÞ theo quy ®Þnh hiÖn hµnh (tõ 10 triÖu ®ång trë
lªn)
§èi víi TSC§ v« h×nh:
- Ch¾c ch¾n thu ®îc lîi Ých kinh tÕ trong t¬ng lai do tµi s¶n ®ã mang l¹i;
- Nguyªn gi¸ tµi s¶n ph¶i ®îc x¸c ®Þnh mät c¸ch ®¸ng tin cËy;
- Thêi gian sö dông íc tÝnh trªn 1 n¨m;
- Cã ®ñ tiªu chuÈn gi¸ trÞ theo quy ®Þnh hiÖn hµnh.
1.1.1.2. Ph©n lo¹i TSC§ trong NHTM
- XÐt theo h×nh thøc tån t¹i, TSC§ trong NHTM gåm: TSC§ h÷u h×nh vµ
TSC§ v« h×nh.
TSC§ h÷u h×nh lµ nh÷ng tµi s¶n cã h×nh th¸i vËt chÊt cô thÓ ®¬n chiÕc víi
kÕt cÊu ®éc lËp hoÆc mét tæ hîp gåm nhiÒu bé phËn liªn kÕt l¹i víi nhau ®Ó thùc
hiÖn hoµn chØnh mét hoÆc mét sè chøc n¨ng nhÊt ®Þnh. C¸c tµi s¶n nµy phï hîp
víi tiªu chuÈn ghi nhËn TSC§ h÷u h×nh, ®îc ng©n hµng n¾m gi÷ ®Ó sö dông cho
nhiÒu chu kú kinh doanh nhng vÉn gi÷ nguyªn tr¹ng th¸i vËt chÊt ban ®Çu. §©y
lµ lo¹i TSC§ chiÕm tû träng lín vµ ®a d¹ng trong c¸c ng©n hµng, chóng ®îc
ph©n chia thµnh c¸c nhãm nh nhµ cöa, vËt kiÕn tróc, ph¬ng tiÖn truyÒn t¶i, thiÕt
bÞ truyÒn dÉn, m¸y v¨n phßng, dông cô ®o lêng, TSC§ h÷u h×nh kh¸c.
TSC§ v« h×nh lµ tµi s¶n kh«ng cã h×nh th¸i vËt chÊt nhng x¸c ®Þnh ®îc
gi¸ trÞ vµ do ng©n hµng n¾m gi÷, sö dông trong kinh doanh, cung cÊp dÞch vô
hoÆc cho c¸c ®èi tîng kh¸c thuª phï hîp víi tiªu chuÈn ghi nhËn TSC§ v« h×nh,
nh: quyÒn sö dông ®Êt cã thêi h¹n, b¶n quyÒn b»ng s¸ng chÕ, phÇn mÒm m¸y
1
tÝnh, nh·n hiÖu hµng ho¸,... C¸c nguån lùc v« h×nh chØ ®îc coi lµ TSC§ v« h×nh
khi nã ®¸p øng ®îc yªu cÇu vÒ tÝnh cã thÓ x¸c ®Þnh ®îc, kh¶ n¨ng kiÓm so¸t
nguån lùc, vµ tÝnh ch¾c ch¾n cña lîi Ých kinh tÕ trong t¬ng lai. Cã nh÷ng nguån
lùc kh«ng ®îc ghi nhËn lµ TSC§ v« h×nh, nh: lîi thÕ th¬ng m¹i t¹o ra tõ néi bé
ng©n hµng; c¸c nh·n hiÖu hµng ho¸, danh s¸ch kh¸ch hµng vµ c¸c kho¶n môc t¬ng tù ®îc h×nh thµnh trong néi bé ng©n hµng... Nh÷ng chi phÝ ph¸t sinh ®em l¹i
lîi Ých trong t¬ng lai cho ng©n hµng bao gåm chi phÝ thµnh lËp ng©n hµng, chi
phÝ ®µo t¹o nh©n viªn vµ chi phÝ qu¶ng c¸o ph¸t sinh trong giai ®o¹n tríc ho¹t
®éng cña ng©n hµng míi thµnh lËp, chi phÝ cho giai ®o¹n nghiªn cøu, chi phÝ
chuyÓn dÞch ®Þa ®iÓm ®îc ghi nhËn lµ chi phÝ kinh doanh trong kú hoÆc ph©n bæ
dÇn vµo chi phÝ ho¹t ®éng trong thêi gian tèi ®a kh«ng qu¸ 3 n¨m còng kh«ng ®îc coi lµ TSC§ v« h×nh.
- XÐt theo h×nh thøc së h÷u vµ nguån h×nh thµnh th× TSC§ trong ng©n hµng
bao gåm TSC§ h×nh thµnh tõ nguån vèn cña ng©n hµng, TSC§ h×nh thµnh tõ
nguån vèn ng©n s¸ch, TSC§ ®îc quyªn tÆng, TSC§ thuª tµi chÝnh, TSC§ thuª
ho¹t ®éng... Trong ®ã, TSC§ thuéc vèn ng©n s¸ch vµ vèn cña ng©n hµng ®îc
xem nh tµi s¶n thuéc së h÷u cña ng©n hµng; tµi s¶n thuª tµi chÝnh lµ nh÷ng tµi
s¶n mµ ng©n hµng cã ®îc th«ng qua ®i thuª tµi chÝnh cña tæ chøc kh¸c vµ tho¶
m·n c¸c ®iÒu kiÖn cña nghiÖp vô nµy. Nh÷ng tµi s¶n thuª ho¹t ®éng gåm nh÷ng
tµi s¶n thuª ®Ó sö dông trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh, quyÒn së h÷u thuéc vÒ ngêi cho thuª, ®Þnh kú ng©n hµng tr¶ tiÒn thuª theo hîp ®ång mµ kh«ng ph¶i tÝnh
khÊu hao.
1.1.2. NhiÖm vô cña kÕ to¸n TSC§ trong NHTM
§Ó qu¶n lý chÆt chÏ TSC§ nh»m b¶o vÖ an toµn tµi s¶n vµ n©ng cao hiÖu
qu¶ sö dông tµi s¶n, kÕ to¸n TSC§ trong NHTM ph¶i thùc hiÖn tèt c¸c nhiÖm vô
sau ®©y:
- Ghi chÐp, ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c kÞp thêi t×nh h×nh TSC§ thùc cã
vÒ gi¸ trÞ còng nh hiÖn vËt, t×nh h×nh xuÊt nhËp TSC§. Më sæ s¸ch kÕ to¸n ®Çy
®ñ, qu¶n lý hå s¬ tµi s¶n chÆt chÏ ®Ó gi¸m ®èc qu¸ tr×nh sö dông nh»m b¶o vÖ an
toµn vµ n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông tµi s¶n.
- Ph¶n ¸nh kÞp thêi, chÝnh x¸c gi¸ trÞ hao mßn TSC§ trong qu¸ tr×nh sö
dông, chÊp hµnh ®óng c¸c quy ®Þnh cña Nhµ níc cña ngµnh vÒ trÝch vµ nép khÊu
hao cho ng©n s¸ch.
- KiÓm kª vµ kiÓm tra ®Þnh kú t×nh tr¹ng TSC§ cña ®¬n vÞ, ®¸nh gi¸ l¹i
TSC§ khi cÇn thiÕt. Xö lý vµ thanh lý kÞp thêi nh÷ng TSC§ ®· h háng, kh«ng sö
dông ®îc hoÆc kh«ng thÝch hîp... theo ®óng thñ tôc vµ chÕ ®é cña Nhµ níc vµ
cña ngµnh.
- Tham gia lËp kÕ ho¹ch mua s¾m, söa ch÷a TSC§ ®Ó ®¸p øng yªu cÇu
ph¸t triÓn kinh doanh vµ phôc vô kh¸ch hµng. Ph¶n ¸nh kÞp thêi, chÝnh x¸c chi
phÝ mua s¾m, x©y dùng vµ söa ch÷a TSC§, chÊp hµnh ®óng dù to¸n vÒ x©y
dùng, mua s¾m, söa ch÷a TSC§ t¹i ®¬n vÞ.
1.2. C¬ chÕ qu¶n lý vµ nguyªn t¾c h¹ch to¸n TSC§
1.2.1. C¬ chÕ qu¶n lý TSC§
- Nguån h×nh thµnh TSC§ cña mét NHTM ®îc qu¶n lý tËp trung t¹i héi
së chÝnh, trong khi ®ã c¸c TSC§ l¹i ®îc h×nh thµnh vµ sö dông ë tÊt c¶ c¸c cÊp
trong c¶ hÖ thèng nh: c¸c chi nh¸nh, Së giao dÞch, Héi së chÝnh.
- C¸c ®¬n vÞ ph¶i cã tr¸ch nhiÖm tæ chøc qu¶n lý tèt viÖc h×nh thµnh, sö
dông vµ b¶o dìng TSC§. §ång thêi tæ chøc viÖc h¹ch to¸n chÝnh x¸c, ®Çy ®ñ,
kÞp thêi vµo sæ s¸ch kÕ to¸n vµ b¸o c¸o ®Çy ®ñ trung thùc t×nh h×nh TSC§ cña
®¬n vÞ vÒ héi së chÝnh.
- Tuú theo ph¬ng ph¸p qu¶n lý, c¸c NHTM cã thÓ h¹ch to¸n nguån vèn
cè ®Þnh t¬ng øng víi lîng tµi s¶n t¹i mçi ®¬n vÞ trùc thuéc hoÆc chØ theo dâi
chung t¹i héi së chÝnh. Trêng hîp tæ chøc theo dâi nguån vèn cè ®Þnh theo tõng
®¬n vÞ trùc thuéc th× mçi sù biÕn ®éng vÒ gi¸ trÞ tµi s¶n hoÆc khi trÝch khÊu hao
2
tµi s¶n ®ßi hái ph¶i thùc hiÖn c¸c nghiÖp vô kÕ to¸n ®iÒu chuyÓn vèn cè ®Þnh.
NÕu theo dâi vèn cè ®Þnh chung cho toµn hÖ thèng th× mçi sù biÕn ®éng gi¸ trÞ
tµi s¶n, c¸c ®¬n vÞ chØ ph¶i lËp vµ göi b¸o c¸o vÒ héi së chÝnh ®Ó theo dâi.
1.2.2. Nguyªn t¾c vµ chuÈn mùc kÕ to¸n TSC§
Do tÝnh ®a d¹ng vÒ ®Æc ®iÓm kü thuËt, tÝnh n¨ng t¸c dông, h×nh th¸i vËt
chÊt, nguån h×nh thµnh còng nh thêi gian sö dông c¸c tµi s¶n kh¸c nhau nªn yªu
cÇu qu¶n lý cña c¸c tµi s¶n lµ kh¸c nhau. Tõ ®ã, qu¸ tr×nh h¹ch to¸n TSC§ trong
NHTM ph¶i phï hîp víi c¸c chuÈn mùc kÕ to¸n vµ tu©n thñ c¸c quy ®Þnh cã
tÝnh nguyªn t¾c sau ®©y:
1- ChØ ®îc h¹ch to¸n lµ TSC§ khi tµi s¶n ®ã cã ®ñ c¸c tiªu chuÈn theo
®óng chuÈn mùc kÕ to¸n ViÖt Nam. Ngoµi ra, trong ng©n hµng cßn ph¶i chó ý
ph©n biÖt môc ®Ých vµ c¸ch thøc sö dông tµi s¶n trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng kinh
doanh. NÕu mét tµi s¶n cã 4 ®ñ tiªu chuÈn cña TSC§ nhng ®îc sö dông vµo môc
®Ých lµ ®èi tîng kinh doanh (cho thuª) th× kh«ng ®îc ghi nhËn lµ TSC§. Kh«ng
®îc tù ý chuyÓn tõ TSC§ thµnh c«ng cô lao ®éng vµ ngîc l¹i nÕu kh«ng cã c¨n
cø x¸c ®¸ng ®Ó chuyÓn.
2- Mäi TSC§ trong ng©n hµng ph¶i tån t¹i thùc sù, cã c¨n cø x¸c ®Þnh ®îc gi¸ trÞ hîp lý vµ ph©n ®Þnh chÝnh x¸c lµ tµi s¶n thuéc së h÷u cña ng©n hµng
hay tµi s¶n ®i thuª tµi chÝnh.
TSC§ thuéc së h÷u cña ng©n hµng lµ nh÷ng tµi s¶n ®îc h×nh thµnh tõ
nguån vèn cña b¶n th©n ng©n hµng hoÆc do ng©n s¸ch cÊp, tµi s¶n do cæ ®«ng
®ãng gãp, do gãp vèn liªn doanh, tµi s¶n do ®iÒu chuyÓn néi bé, ®îc biÕu tÆng...
Nh÷ng tµi s¶n nµy ph¶i ®îc ®a vµo c©n ®èi kÕ to¸n vµ trÝch khÊu hao ®Çy ®ñ, sè
khÊu hao ®îc nép cho ng©n s¸ch hoÆc ®îc sö dông ®Ó t¸i t¹o tµi s¶n cè ®Þnh
míi.
TSC§ thuª tµi chÝnh lµ nh÷ng tµi s¶n h×nh thµnh khi ng©n hµng ®i thuª
theo hîp ®ång thuª tµi chÝnh. Nh÷ng tµi s¶n nµy còng ph¶i ®îc ®a vµo c©n ®èi kÕ
to¸n cña ng©n hµng, ®Þnh kú ph¶i trÝch khÊu hao vµ tÝnh vµo chi phÝ ®Ó tr¶ nî
cho bªn cho thuª theo ®óng hîp ®ång.
Nh÷ng tµi s¶n thuª ho¹t ®éng, nhËn gi÷ hé, nh÷ng tµi s¶n do kh¸ch hµng
thÕ chÊp, cÇm cè kh«ng ®îc ghi nhËn lµ TSC§ cña ng©n hµng vµ chØ ®îc h¹ch
to¸n ngo¹i b¶ng ®Ó theo dâi tr¶ tiÒn thuª, thu phÝ dÞch vô gi÷ tµi s¶n hoÆc xö lý
nî khi ngêi vay kh«ng thùc hiÖn ®îc nghÜa vô tr¶ nî.
3- ViÖc qu¶n lý vµ h¹ch to¸n TSC§ ph¶i tiÕn hµnh ®ång thêi c¶ vÒ gi¸ trÞ
vµ hiÖn vËt, tøc lµ cïng víi viÖc h¹ch to¸n trªn sæ s¸ch kÕ to¸n ph¶i lËp thÎ vµ hå
s¬ cña tõng tµi s¶n. §Þnh kú ph¶i tiÕn hµnh kiÓm kª hiÖn vËt TSC§ ®Ó ph¸t hiÖn
kÞp thêi nh÷ng trêng hîp thõa, thiÕu vµ hiÖn tr¹ng cña tµi s¶n, trªn c¬ së ®ã ®Ó
x©y dùng kÕ ho¹ch khÊu hao, thanh lý vµ xö lý phï hîp.
4- Hµng th¸ng, c¸c ®¬n vÞ sö dông tµi s¶n ph¶i trÝch khÊu hao c¬ b¶n
TSC§ ®Çy ®ñ theo ®óng ph¬ng ph¸p vµ tû lÖ quy ®Þnh cho tõng lo¹i tµi s¶n.
5- Khi x©y dùng, mua s¾m TSC§ ph¶i trªn c¬ së dù to¸n ®îc duyÖt, chÊp
hµnh ®óng dù to¸n vµ sö dông ®óng nguån vèn x©y dùng c¬ b¶n, mua s¾m
TSC§.
6- Ph¶i x¸c ®Þnh ®óng nguyªn gi¸ cña TSC§ vµ h¹ch to¸n chÝnh x¸c theo
nguyªn gi¸ ®· x¸c ®Þnh hîp lý. Theo chuÈn mùc kÕ to¸n quèc tÕ, chuÈn mùc kÕ
to¸n ViÖt Nam (sè 03, 04, vµ 06) vµ quy ®Þnh cña NHNN th× nguyªn gi¸ cña
TSC§ trong c¸c NHTM ®îc x¸c ®Þnh nh sau:
- Nguyªn gi¸ cña TSC§ lµ toµn bé c¸c chi phÝ mµ ng©n hµng ph¶i bá ra ®Ó
cã ®îc TSC§ tÝnh ®Õn thêi ®iÓm ®a TSC§ ®ã vµo tr¹ng th¸i s½n sµng sö dông.
C¸c chi phÝ ph¸t sinh sau ghi nhËn ban ®Çu TSC§ ®îc ghi t¨ng nguyªn gi¸ cña
tµi s¶n nÕu c¸c chi phÝ nµy ch¾c ch¾n lµm t¨ng lîi Ých kinh tÕ trong t¬ng lai do
sö dông tµi s¶n ®ã. Ngoµi ra, ®èi víi TSC§ v« h×nh th× c¸c chi phÝ ph¸t sinh sau
3
ghi nhËn ban ®Çu chØ ®îc tÝnh vµo nguyªn gi¸ khi chi phÝ ®ã ®îc ®¸nh gi¸ mét
c¸ch ch¾c ch¾n vµ g¾n liÒn víi mét TSC§ v« h×nh cô thÓ.
- §èi víi TSC§ h÷u h×nh:
+ TSC§ h×nh thµnh do x©y dùng th× nguyªn gi¸ lµ gi¸ thùc tÕ cña c«ng
tr×nh x¸c ®Þnh phï hîp víi §iÒu lÖ X©y dùng c¬ b¶n, c¸c chi phÝ liªn quan vµ lÖ
phÝ tríc b¹ (nÕu cã). C¸c chi phÝ kh«ng hîp lý nh nguyªn liÖu, vËt liÖu l·ng phÝ,
lao ®éng hoÆc c¸c kho¶n chi phÝ kh¸c sö dông vît møc trong qu¸ tr×nh tù x©y
dùng hoÆc tù chÕ kh«ng ®îc tÝnh vµo nguyªn gi¸ TSC§.
+ TSC§ h×nh thµnh do mua s¾m (kÓ c¶ míi vµ cò) th× nguyªn gi¸ b»ng gi¸
mua trªn ho¸ ®¬n trõ ®i chiÕt khÊu th¬ng m¹i, gi¶m gi¸ (nÕu cã) céng víi c¸c
kho¶n thuÕ (kh«ng bao gåm thuÕ ®îc hoµn l¹i) vµ c¸c chi phÝ liªn quan trùc tiÕp
®Õn viÖc ®a tµi s¶n vµo tr¹ng th¸i s½n sµng sö dông.
+ TSC§ mua tr¶ chËm th× nguyªn gi¸ ®îc ph¶n ¸nh theo gi¸ mua tr¶ ngay
t¹i thêi ®iÓm mua, chªnh lÖch gi÷a gi¸ mua tr¶ ngay vµ gi¸ mua tr¶ chËm ®îc
h¹ch to¸n vµo chi phÝ theo kú h¹n thanh to¸n, trõ khi sè chªnh lÖch ®ã ®îc vèn
ho¸ theo quy ®Þnh trong chuÈn mùc kÕ to¸n ViÖt Nam sè 16 vÒ chi phÝ ®i vay.
+ TSC§ ®îc cÊp, ®îc ®iÒu chuyÓn ®Õn th× nguyªn gi¸ lµ gi¸ trÞ cßn l¹i trªn
sæ s¸ch hoÆc theo ®¸nh gi¸ cña héi ®ång giao nhËn, söa ch÷a, chi phÝ vËn chuyÓn,
l¾p ®Æt, ch¹y thö, lÖ phÝ tríc b¹ (nÕu cã). Riªng TSC§ ®iÒu chuyÓn trong néi bé
gi÷a c¸c chi nh¸nh trong cïng hÖ thèng lµ nguyªn gi¸ ë chi nh¸nh ®iÒu chuyÓn
®i, chi phÝ vËn chuyÓn kh«ng h¹ch to¸n t¨ng nguyªn gi¸ mµ ghi vµo chi phÝ ho¹t
®éng cña ng©n hµng.
+ TSC§ ®îc quyªn tÆng, nguyªn gi¸ gåm gi¸ trÞ theo ®¸nh gi¸ thùc tÕ cña
héi ®ång giao nhËn, chi phÝ t©n trang, söa ch÷a, vËn chuyÓn, l¾p ®Æt, ch¹y thö, lÖ
phÝ tríc b¹ (nÕu cã) mµ bªn nhËn ph¶i chi ra.
- §èi víi TSC§ v« h×nh: Nguyªn gi¸ ®îc x¸c ®Þnh tïy theo qu¸ tr×nh h×nh
thµnh tµi s¶n (mua, s¸p nhËp ng©n hµng, ®îc cÊp, ®îc biÕu tÆng, trao ®æi, t¹o ra
tõ néi bé) ®Ó x¸c ®Þnh nguyªn gi¸ phï hîp.
+ TSC§ v« h×nh mua riªng biÖt, nguyªn gi¸ lµ gi¸ mua trªn ho¸ ®¬n trõ ®i
chiÕt khÊu th¬ng m¹i, gi¶m gi¸ (nÕu cã), céng víi c¸c kho¶n thuÕ (kh«ng bao
gåm thuÕ ®îc hoµn l¹i) vµ c¸c chi phÝ liªn quan trùc tiÕp ®Õn viÖc ®a tµi s¶n vµo
sö dông theo dù tÝnh.
+ TSC§ v« h×nh mua theo ph¬ng thøc tr¶ chËm x¸c ®Þnh nguyªn gi¸ t¬ng
tù nh ®èi víi TSC§ h÷u h×nh.
+ TSC§ v« h×nh h×nh thµnh tõ viÖc trao ®æi, thanh to¸n b»ng chøng tõ liªn
quan ®Õn quyÒn së h÷u vèn cña ®¬n vÞ, nguyªn gi¸ lµ gi¸ trÞ hîp lý liªn quan
®Õn quyÒn së h÷u vèn cña ®¬n vÞ.
+ §èi víi TSC§ v« h×nh ®îc h×nh thµnh tõ néi bé ng©n hµng, viÖc x¸c ®Þnh
nguyªn gi¸ ph¶i ph©n chia qu¸ tr×nh h×nh thµnh TSC§ theo hai giai ®o¹n lµ giai
®o¹n nghiªn cøu vµ giai ®o¹n triÓn khai. Toµn bé chi phÝ cña giai ®o¹n nghiªn
cøu kh«ng ®îc ghi nhËn lµ TSC§ mµ ph¶i ghi nhËn lµ chi phÝ kinh doanh trong
kú; TSC§ t¹o ra trong giai ®o¹n triÓn khai chØ ®îc ghi nhËn lµ TSC§ v« h×nh
nÕu tho¶ m·n c¸c ®iÒu kiÖn ghi nhËn theo chuÈn mùc kÕ to¸n ViÖt Nam sè 04.
Nguyªn gi¸ cña TSC§ v« h×nh h×nh thµnh trong néi bé ng©n hµng lµ toµn bé chi
phÝ liªn quan trùc tiÕp hoÆc ®îc ph©n bæ theo tiªu thøc hîp lý vµ nhÊt qu¸n tõ
kh©u thiÕt kÕ, x©y dùng, s¶n xuÊt thö nghiÖm ®Õn thêi ®iÓm chuÈn bÞ ®a tµi s¶n
®ã vµo sö dông theo dù tÝnh vµ ®¸p øng ®îc c¸c tiªu chuÈn ghi nhËn TSC§ v«
h×nh.
+ §èi víi TSC§ v« h×nh lµ quyÒn sö dông ®Êt cã thêi h¹n, gåm toµn bé chi
phÝ ®· chi ra liªn quan trùc tiÕp ®Õn ®Êt vµ ®Ó cã quyÒn sö dông ®Êt (®Òn bï gi¶i
phãng mÆt b»ng, san lÊp, lÖ phÝ tríc b¹) nhng kh«ng gåm chi phÝ ®Ó x©y dùng
c¸c c«ng tr×nh trªn ®Êt.
- §èi víi TSC§ ®i thuª:
+ Víi TSC§ thuª tµi chÝnh, nguyªn gi¸ cña TSC§ thuª tµi chÝnh tuú thuéc
4
vµo ph¬ng thøc thuª vµ néi dung trªn hîp ®ång. Theo chuÈn mùc kÕ to¸n quèc
tÕ sè 17 vµ chuÈn mùc kÕ to¸n ViÖt Nam sè 06 vÒ thuª tµi s¶n, TSC§ thuª tµi
chÝnh ph¶i ®îc ghi nhËn trong sæ s¸ch kÕ to¸n cña ngêi ®i thuª theo gi¸ trÞ thÊp
h¬n cña gi¸ trÞ hîp lý cña tµi s¶n thuª t¹i thêi ®iÓm b¾t ®Çu thuª tµi s¶n vµ gi¸ trÞ
hiÖn t¹i cña c¸c kho¶n tiÒn thuª ph¶i tr¶ trong t¬ng lai. L·i suÊt chiÕt khÊu ®Ó
x¸c ®Þnh gi¸ trÞ hiÖn t¹i lµ l·i suÊt ngÇm ®Þnh trong hîp ®ång thuª tµi chÝnh;
trong trêng hîp kh«ng x¸c ®Þnh ®îc l·i suÊt theo hîp ®ång thuª, sö dông l·i suÊt
®i vay cña ngêi ®i thuª lµm l·i suÊt chiÕt khÊu.
+ Víi TSC§ thuª ho¹t ®éng, nÕu ng©n hµng bá tiÒn ra ®Ó x©y l¾p, trang bÞ
thªm theo sù tho¶ thuËn cña bªn cho thuª th× ph¶i h¹ch to¸n phÇn trang bÞ thªm
®Ó trÝch khÊu hao hµng th¸ng. Khi bµn giao hÕt hîp ®ång th× thu håi phÇn gi¸ trÞ
cßn l¹i cña phÇn trang bÞ thªm.
1.3. Tµi kho¶n vµ chøng tõ sö dông
1.3.1. Tµi kho¶n
- Tµi kho¶n vèn ®Çu t XDCB, mua s¾m TSC§ (TK602): TK nµy më t¹i héi
së chÝnh cña TCTD ®Ó h¹ch to¸n nguån vèn ®Ó XDCB, mua s¾m TSC§ (ngoµi
nguån vèn ®iÒu lÖ ®îc sö dông ®Ó x©y dùng, mua s¾m). Tµi kho¶n nµy ®îc ph©n
chia thµnh 2 tµi kho¶n chi tiÕt ph¶n ¸nh vèn ng©n s¸ch cÊp vµ vèn cña TCTD.
- Tµi kho¶n tµi s¶n cè ®Þnh: Dïng ®Ó h¹ch to¸n t×nh h×nh tµi s¶n cè ®Þnh
hiÖn cã t¹i TCTD theo nguyªn gi¸ cña TSC§.
+ Tµi kho¶n TSC§ h÷u h×nh (TK 301): Ph¶n ¸nh sè TSC§ h÷u h×nh cña
ng©n hµng theo chuÈn mùc kÕ to¸n ViÖt Nam sè 03. Tµi kho¶n nµy ®îc chi tiÕt
ho¸ thµnh c¸c tµi kho¶n cÊp 3 ®Ó ph¶n ¸nh c¸c nhãm tµi s¶n nh: Nhµ cöa, vËt
kiÕn tróc (TK3012); m¸y mãc thiÕt bÞ (TK3013); ph¬ng tiÖn vËn t¶i, truyÒn dÉn
(TK3014); thiÕt bÞ, dông cô qu¶n lý (TK 3015); TSC§ h÷u h×nh kh¸c (TK3019).
Bªn Nî: - NhËp tµi s¶n ghi theo nguyªn gi¸
- §iÒu chØnh t¨ng nguyªn gi¸ TSC§
Bªn Cã: - XuÊt TSC§ theo nguyªn gi¸
- §iÒu chØnh gi¶m nguyªn gi¸ TSC§
D Nî: Ph¶n ¸nh nguyªn gi¸ TSC§ h÷u h×nh hiÖn cã cña TCTD
H¹ch to¸n ph©n tÝch: Më tµi kho¶n chi tiÕt theo tõng lo¹i TSC§ h÷u h×nh
+ Tµi kho¶n TSC§ v« h×nh (TK302): Ph¶n ¸nh gi¸ trÞ hiÖn cã vµ t×nh h×nh
biÕn ®éng TSC§ v« h×nh cña TCTD theo chuÈn mùc kÕ to¸n ViÖt Nam sè 04 vµ
®îc chi thiÕt ho¸ thµnh c¸c tµi kho¶n ph¶n ¸nh quyÒn sö dông ®Êt (TK3021),
phÇn mÒm m¸y tÝnh (TK3024), TSC§ v« h×nh kh¸c (TK 3029).
Bªn Nî: Nguyªn gi¸ TSC§ v« h×nh t¨ng
Bªn Cã: Nguyªn gi¸ TSC§ v« h×nh gi¶m
D Nî: Ph¶n ¸nh nguyªn gi¸ TSC§ v« h×nh hiÖn cã cña TCTD
H¹ch to¸n ph©n tÝch: Më tµi kho¶n chi tiÕt theo tõng tµi s¶n v« h×nh.
Ngoµi sæ kÕ to¸n chi tiÕt, c¸c TCTD ph¶i lËp thÎ TSC§ cho tõng tµi s¶n vµ
c¸c sæ kh¸c theo quy ®Þnh.
- Tµi kho¶n TSC§ thuª tµi chÝnh (TK303): Tµi kho¶n nµy ph¶n ¸nh gi¸ trÞ
hiÖn cã vµ t×nh h×nh biÕn ®éng TSC§ thuª tµi chÝnh cña ng©n hµng theo chuÈn
mùc kÕ to¸n ViÖt Nam sè 06.
Bªn Nî: Nguyªn gi¸ TSC§ thuª tµi chÝnh t¨ng
Bªn Cã: Nguyªn gi¸ TSC§ thuª tµi chÝnh gi¶m do tr¶ l¹i bªn cho thuª
hoÆc mua l¹i thµnh TSC§ cña TCTD.
D Nî: Ph¶n ¸nh nguyªn gi¸ TSC§ thuª tµi chÝnh hiÖn cã t¹i TCTD
H¹ch to¸n ph©n tÝch: Më tµi kho¶n chi tiÕt theo tõng tµi s¶n thuª tµi
5
chÝnh.
- Tµi kho¶n hao mßn TSC§ (TK 305): Tµi kho¶n nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh
gi¸ trÞ hao mßn TSC§ trong qu¸ tr×nh sö dông do trÝch khÊu hao vµ nh÷ng kho¶n
t¨ng, gi¶m hao mßn kh¸c cña TSC§. H¹ch to¸n tµi kho¶n nµy, c¸c TCTD ph¶i
®¶m b¶o nh÷ng yªu cÇu sau:
+ C¨n cø vµo nh÷ng quy ®Þnh vÒ tÝnh vµ trÝch khÊu hao cña Nhµ níc vµ
cña Thèng ®èc NHNN. §èi víi nh÷ng TSC§ ®· trÝch khÊu hao hÕt th× kh«ng
tiÕp tôc trÝch khÊu hao c¬ b¶n n÷a; nh÷ng TSC§ cha khÊu hao hÕt ®· háng ph¶i
thanh lý vµ xö lý theo quy ®Þnh. Nh÷ng TSC§ ngõng tham gia vµo ho¹t ®éng
®ang chê quyÕt ®Þnh thanh lý th× ngõng trÝch khÊu hao.
+ §èi víi TSC§ v« h×nh ph¶i tuú theo thêi gian ph¸t huy hiÖu qu¶ cña
tõng tµi s¶n ®Ó trÝch khÊu hao c¬ b¶n tÝnh tõ khi TSC§ ®îc ®a vµo ho¹t ®éng.
+ §èi víi TSC§ thuª tµi chÝnh, trong qu¸ tr×nh sö dông bªn ®i thuª ph¶i
trÝch khÊu hao c¬ b¶n trong thêi gian thuª theo hîp ®ång tÝnh vµo chi phÝ kinh
doanh, ®¶m b¶o thu håi ®ñ vèn. Bªn cho thuª ph¶i tÝnh chi phÝ ®Çu t tµi chÝnh
theo møc khÊu hao cña TSC§ cho thuª.
Tµi kho¶n nµy gåm 3 tµi kho¶n cÊp 3 lµ hao mßn TSC§ h÷u h×nh (TK
3051), hao mßn TSC§ v« h×nh (TK 3052) vµ hao mßn TSC§ thuª tµi chÝnh (TK
3053).
Bªn Cã: - Sè khÊu hao c¬ b¶n TSC§ trÝch hµng th¸ng ph©n bæ vµo chi
phÝ
- T¨ng gi¸ trÞ hao mßn khi t¨ng nguyªn gi¸ TSC§
Bªn Nî: - Gi¶m gi¸ trÞ hao mßn khi gi¶m nguyªn gi¸ TSC§
- TÊt to¸n gi¸ trÞ hao mßn cña TSC§ khi xuÊt tµi s¶n khái TCTD.
D Cã: Ph¶n ¸nh gi¸ trÞ hao mßn TSC§ hiÖn cã ë TCTD
H¹ch to¸n ph©n tÝch: Më mét tµi kho¶n chi tiÕt
- Tµi kho¶n mua s¾m TSC§ (TK 321): Dïng ®Ó ph¶n ¸nh c¸c kho¶n chi
phÝ mua s¾m TSC§ theo dù to¸n ®· ®îc duyÖt.
Bªn Nî: C¸c kho¶n chi mua s¾m TSC§
Bªn Cã:
Sè tiÒn chi mua s¾m TSC§ ®· ®îc duyÖt quyÕt to¸n vµ thanh
to¸n
D Nî: Ph¶n ¸nh sè tiÒn chi vÒ mua s¾m TSC§ cha ®îc duyÖt quyÕt to¸n
vµ thanh to¸n
H¹ch to¸n ph©n tÝch: Më mét tµi kho¶n chi tiÕt
- Tµi kho¶n chi phÝ XDCB (TK 322): Tµi kho¶n nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh c¸c
chi phÝ trong thêi gian x©y dùng c¬ b¶n c¸c TSC§. Khi h¹ch to¸n tµi kho¶n nµy
ph¶i tu©n theo c¸c quy ®inh nh:
+ Chi phÝ chuÈn bÞ ®Çu t vµ chi phÝ cña ban qu¶n lý c«ng tr×nh ®îc tÝnh
vµo gi¸ trÞ c«ng tr×nh vµ ®îc h¹ch to¸n vµo chi phÝ kh¸c vÒ XDCB.
+ C«ng tr×nh XDCB hoµn thµnh, tµi kho¶n nµy ph¶i tÊt to¸n hÕt sè d, kÕ
to¸n ph¶i tiÕn hµnh tÝnh to¸n, ph©n bæ c¸c chi phÝ kh¸c vÒ XDCB theo nguyªn
t¾c: (1) C¸c chi phÝ kh¸c vÒ XDCB liªn quan ®Õn h¹ng môc c«ng tr×nh nµo th×
tÝnh trùc tiÕp cho h¹ng môc c«ng tr×nh ®ã. (2) C¸c chi phÝ chung cã liªn quan
®Õn nhiÒu ®èi tîng tµi s¶n th× ph¶i ph©n bæ theo nh÷ng tiªu thøc thÝch hîp (tû lÖ
víi vèn x©y dùng, vèn l¾p ®Æt, vèn thiÕt bÞ).
+ §èi víi vËt liÖu dïng cho XDCB më tiÓu kho¶n theo tõng nhãm vËt
liÖu, h¹ch to¸n theo gi¸ trÞ vËt liÖu. Ngoµi sæ tµi kho¶n chi tiÕt, kÕ to¸n ph¶i më
sæ chi tiÕt vËt liÖu ®Ó h¹ch to¸n theo dâi sè lîng, gi¸ trÞ cña tõng lo¹i vËt liÖu.
Thñ kho ph¶i më thÎ kho ®Ó h¹ch to¸n theo dâi sè lîng cña tõng lo¹i vËt liÖu
phï hîp víi viÖc më cña sæ kÕ to¸n. Hµng th¸ng kÕ to¸n ph¶i kiÓm tra ®èi chiÕu
khíp ®óng gi¸ trÞ vËt liÖu tån kho cuèi th¸ng gi÷a sæ chi tiÕt vËt liÖu vµ sæ tµi
kho¶n chi tiÕt. KÕ to¸n vµ thñ kho ph¶i ®èi chiÕu khíp ®óng vÒ sè lîng vËt liÖu
6
vµ thÎ kho.
Tµi kho¶n nµy gåm c¸c tµi kho¶n cÊp 3 nh tµi kho¶n 3221- chi phÝ c«ng
tr×nh, tµi kho¶n 3222 - vËt liÖu dïng cho XDCB, tµi kho¶n 3223 - chi phÝ nh©n
c«ng, tµi kho¶n 3229 - chi phÝ kh¸c.
Bªn Nî: - Chi phÝ cho ®Çu t x©y dùng c¬ b¶n
Bªn Cã: - Gi¸ trÞ TSC§ h×nh thµnh qua ®Çu t XDCB
- Gi¸ trÞ c«ng tr×nh bÞ lo¹i bá vµ c¸c kho¶n duyÖt bá kh¸c kÕt
chuyÓn khi quyÕt to¸n ®îc duyÖt y.
D Nî: Ph¶n ¸nh chi phÝ XDCB dë dang hay gi¸ trÞ c«ng tr×nh XDCB ®·
hoµn thµnh nhng cha bµn giao ®a vµo sö dông hoÆc quyÕt to¸n cha
®îc duyÖt y.
H¹ch to¸n ph©n tÝch: Më tµi kho¶n chi tiÕt theo c«ng tr×nh hoÆc h¹ng môc
c«ng tr×nh.
- Tµi kho¶n söa ch÷a lín TSC§ (TK 323): Tµi kho¶n nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh
chi phÝ söa ch÷a TSC§ vµ t×nh h×nh quyÕt to¸n chi phÝ söa ch÷a TSC§. Néi dung
h¹ch to¸n t¬ng tù nh tµi kho¶n chi phÝ XDCB.
- Tµi kho¶n tµi s¶n thuª ngoµi (TK 993): Tµi kho¶n nµy lµ tµi kho¶n ngo¹i
b¶ng dïng ®Ó ph¶n ¸nh c¸c tµi s¶n TCTD thuª ngoµi ®Ó sö dông theo h×nh thøc
thuª ho¹t ®éng.
Bªn nhËp : Gi¸ trÞ tµi s¶n thuª ngoµi
Bªn xuÊt : Gi¸ trÞ tµi s¶n thuª ®îc tr¶ l¹i cho ngêi së h÷u
Sè cßn l¹i: Ph¶n ¸nh gi¸ trÞ tµi s¶n thuª ngoµi TCTD ®ang b¶o qu¶n
H¹ch to¸n ph©n tÝch: Më tµi kho¶n chi tiÕt theo tõng lo¹i tµi s¶n vµ më sæ
theo dâi theo tõng ngêi së h÷u.
1.3.2. Chøng tõ vµ sá s¸ch kÕ to¸n
1.3.2.1. Chøng tõ
Ngoµi c¸c chøng tõ th«ng thêng cã liªn quan tíi c¸c nghiÖp vô thanh to¸n
ph¸t sinh khi mua s¾m, chuyÓn nhîng, trong kÕ to¸n TSC§ cßn sö dông c¸c lo¹i
chøng tõ chuyªn dïng nh:
- Hîp ®ång mua s¾m vµ ho¸ ®¬n mua b¸n tµi s¶n, vËt liÖu
- Biªn b¶n nghiÖm thu, bµn giao, kiÓm nhËn, thanh lý TSC§
- B¶ng kª khÊu hao TSC§
- Biªn b¶n kiÓm kª, ®¸nh gi¸ l¹i tµi s¶n
- C¸c chøng tõ kh¸c
1.3.2.2. Sæ s¸ch kÕ to¸n
Sæ s¸ch kÕ to¸n dïng ®Ó ph¶n ¸nh vµ theo dâi t×nh h×nh TSC§ trong ng©n
hµng bao gåm:
- C¸c sæ kÕ to¸n chi tiÕt néi vµ ngo¹i b¶ng dïng ®Ó h¹ch to¸n gi¸ trÞ TSC§
theo nguyªn gi¸ còng nh t×nh h×nh t¨ng gi¶m, khÊu hao, thanh lý TSC§.
- ThÎ TSC§ ®îc lËp cho tõng TSC§ riªng biÖt ®Ó theo dâi hiÖn tr¹ng cña
TSC§ mµ ®¬n vÞ ®ang qu¶n lý, sö dông.
- Sæ ®¨ng ký TSC§ dïng ®Ó theo dâi qu¸ tr×nh sö dông vµ qu¶n lý TSC§
ë tõng ®¬n vÞ ®îc nhËn tµi s¶n.
- Ngoµi ra, mçi TSC§ cÇn cã lý lÞch ®Ó theo dâi qu¸ tr×nh h×nh thµnh tµi
s¶n nh nguån gèc, t×nh tr¹ng kü thuËt, qu¸ tr×nh söa ch÷a, n©ng cÊp... ®Ó phôc vô
cho c«ng t¸c söa ch÷a, n©ng cÊp khi cÇn thiÕt.
1.4. Quy tr×nh kÕ to¸n tµi s¶n cè ®Þnh thuéc së h÷u cña ng©n hµng
1.4.1. NghiÖp vô kÕ to¸n t¨ng TSC§
7
1.4.1.1. KÕ to¸n t¨ng TSC§ do mua s¾m t¹i héi së chÝnh
Thùc tÕ, do yªu cÇu ®¶m b¶o sù ®ång bé cña c¸c thiÕt bÞ sö dông trong
toµn hÖ thèng hoÆc nh÷ng khã kh¨n cña c¸c chi nh¸nh nªn trong nhiÒu trêng
hîp héi së chÝnh sÏ tiÕn hµnh mua s¾m tµi s¶n, sau ®ã chuyÓn cho c¸c chi nh¸nh
sö dông. ViÖc mua s¾m, x©y dùng TSC§ trong ng©n hµng ®Òu ph¶i dùa trªn kÕ
ho¹ch mua s¾m hµng n¨m ®· ®îc Tæng gi¸m ®èc ng©n hµng phª chuÈn. Qu¸
tr×nh x©y dùng, mua s¾m ph¶i trªn c¬ së dù to¸n ®· ®îc duyÖt vµ ph¶i chÊp hµnh
®óng dù to¸n.
- Khi mua s¾m, c¸c chi phÝ ph¸t sinh liªn quan tíi viÖc mua s¾m ph¶i ®îc
tËp hîp ph¶n ¸nh vµo tµi kho¶n mua s¾m TSC§. C¨n cø vµo c¸c ho¸ ®¬n chøng
tõ hîp lÖ, kÕ to¸n ghi:
Nî: TK mua s¾m TSC§ (TK 321)
Cã: TK thÝch hîp
- Khi hoµn thµnh viÖc mua s¾m, TSC§ ph¶i ®îc nghiÖm thu c¶ vÒ ph¬ng
diÖn kü thuËt còng nh chi phÝ bëi héi ®ång nghiÖm thu tµi s¶n. C¨n cø vµo hå s¬
quyÕt to¸n vµ biªn b¶n nghiÖm thu TSC§, c¸c chi phÝ hîp lý ®îc quyÕt to¸n vµ
thanh to¸n. KÕ to¸n lËp chøng tõ h¹ch to¸n nhËp tµi s¶n vµ thanh to¸n sè chi phÝ
mua s¾m:
Nî: TK TSC§ (TK 301, 302)
Cã: TK mua s¾m TSC§ (TK 321)
- Nh÷ng tµi s¶n nµy nÕu ®îc sö dông ngay t¹i héi së chÝnh th× kÕ to¸n tµi
s¶n cña héi së chÝnh ph¶i theo dâi, trÝch khÊu hao vµ thanh lý. NÕu chuyÓn tµi
s¶n cho c¸c chi nh¸nh sö dông, gi÷a héi së chÝnh vµ chi nh¸nh sÏ lµm thñ thôc
vµ h¹ch to¸n qu¸ tr×nh chuyÓn giao nh nghiÖp vô ®iÒu chuyÓn tµi s¶n.
1.4.1.2. TSC§ t¨ng do mua s¾m t¹i c¸c chi nh¸nh
Tríc khi mua s¾m, chi nh¸nh còng ph¶i lËp dù to¸n göi ng©n hµng chñ
qu¶n vµ ®¬n vÞ chØ mua s¾m khi dù to¸n ®· ®îc duyÖt. Sau khi duyÖt dù to¸n, cã
thÓ héi së chÝnh t¹m øng vèn cho chi nh¸nh hoÆc th«ng b¸o duyÖt dù to¸n ®Ó chi
nh¸nh tiÕn hµnh mua s¾m.
- NÕu héi së t¹m øng vèn cho chi nh¸nh, sau khi hoµn thµnh nhËp tµi s¶n
chi nh¸nh nhËn vèn ph¶i thanh to¸n sè vèn nhËn t¹m øng nµy víi héi së chÝnh.
Khi t¹m øng vèn cho chi nh¸nh, kÕ to¸n t¹i héi së chÝnh lËp chøng tõ
chuyÓn tiÒn néi bé vµ ghi
Nî: TK T¹m øng vèn cho ®¬n vÞ trùc thuéc (TK 361)
Cã: TK Thanh to¸n néi bé (chuyÓn tiÒn ®i, ®iÒu chuyÓn vèn)
T¹i chi nh¸nh khi nhËn ®îc chuyÓn tiÒn vÒ sè vèn ®îc t¹m øng cña héi së
chÝnh sÏ ghi
Nî: TK Thanh to¸n néi bé (chuyÓn tiÒn ®Õn, ®iÒu chuyÓn vèn)
Cã: TK Ph¶i tr¶ (nhËn vèn vÒ XDCB, mua s¾m TSC§)
Khi chi nh¸nh mua s¾m TSC§ theo dù to¸n ®îc duyÖt, c¨n cø vµo ho¸ ®¬n
chøng tõ hîp lÖ, h¹ch to¸n:
Nî: TK mua s¾m TSC§ (TK 321)
Cã: TK thÝch hîp
Khi quyÕt to¸n ®îc duyÖt, c¨n cø vµo biªn b¶n vµ hå s¬ quyÕt to¸n ghi:
Nî: TK ph¶i tr¶ (TK nhËn vèn vÒ XDCB, mua s¾m TSC§)
Cã: TK Mua s¾m TSC§ (TK 321)
§ång thêi nhËp TS vµ lËp chøng tõ chuyÓn tiÒn ®Ó thanh to¸n vèn víi héi
së chÝnh:
Nî: TK TSC§ (TK 301, 302)
Cã: TK Thanh to¸n néi bé (chuyÓn tiÒn ®i, ®iÒu chuyÓn vèn)
T¹i héi së chÝnh khi nhËn ®îc chuyÓn tiÒn cña chi nh¸nh vÒ thanh to¸n sè
vèn ®· t¹m øng tríc ®©y sÏ ghi:
8
Nî: TK Thanh to¸n néi bé (chuyÓn tiÒn ®Õn, ®iÒu chuyÓn vèn)
Cã: TK T¹m øng vèn cho ®¬n vÞ trùc thuéc (TK 361)
- NÕu héi së kh«ng øng vèn mµ th«ng b¸o duyÖt dù to¸n ®Ó chi nh¸nh mua
s¾m, th× chi nh¸nh mua s¾m theo dù to¸n ®îc duyÖt:
Khi chi nh¸nh mua s¾m TSC§ theo dù to¸n ®îc duyÖt, c¨n cø vµo ho¸ ®¬n
chøng tõ hîp lÖ, h¹ch to¸n:
Nî: TK mua s¾m TSC§ (TK 321)
Cã: TK thÝch hîp
Khi hoµn thµnh viÖc mua s¾m, chi nh¸nh lËp hå s¬ quyÕt to¸n göi vÒ héi
së ®Ò nghÞ phª duyÖt vµ thanh to¸n. C¨n cø vµo quyÕt to¸n ®îc duyÖt vµ thanh
to¸n, kÕ to¸n ghi:
Nî: TK TSC§ (TK 301, 302)
Cã: TK Mua s¾m TSC§ (TK 321)
- §èi víi thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng (GTGT) ®Çu vµo ph¸t sinh khi mua s¾m
TSC§ tuú tõng trêng hîp ®Ó h¹ch to¸n vµo nguyªn gi¸ hay theo dâi vµo tµi
kho¶n thuÕ GTGT ®Çu vµo ®Ó khÊu trõ vµo thuÕ ®Çu ra sau nµy.
NÕu tµi s¶n mua vµo ®Ó sö dông riªng cho ho¹t ®éng dÞch vô thuéc ®èi tîng chÞu thuÕ theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ th× sÏ h¹ch to¸n vµo tµi kho¶n thuÕ gi¸
trÞ gia t¨ng ®Çu vµo (TK 3532) ®Ó khÊu trõ dÇn vµo thuÕ GTGT ®Çu ra.
NÕu TSC§ mua vÒ ®Ó sö dông cho c¸c ho¹t ®éng chÞu thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp th× phÇn thuÕ ®Çu vµo ®îc h¹ch to¸n ngay vµo tµi kho¶n mua
s¾m TSC§ ®Ó tÝnh vµo nguyªn gi¸ TSC§.
NÕu TSC§ mua vµo sö dông chung cho nhiÒu ®èi tîng th× thuÕ GTGT ®Çu
vµo sÏ h¹ch to¸n vµo tiÓu kho¶n riªng (tµi kho¶n thuÕ ®Çu vµo), sau ®ã c¨n cø
vµo qu¸ tr×nh sö dông TSC§ ®Ó ph©n bæ phÇn khÊu trõ cho c¸c ®èi tîng dîc tÝnh
khÊu trõ, phÇn cßn l¹i sÏ h¹ch to¸n vµo nguyªn gi¸ TSC§.
1.4.1.3. KÕ to¸n t¨ng TSC§ do XDCB
C¸c ng©n hµng khi tiÕn hµnh XDCB ph¶i lËp dù to¸n vÒ XDCB göi cÊp
chñ qu¶n xÐt duyÖt; chØ ®îc tiÕn hµnh XDCB khi ®· ®îc cÊp trªn cho phÐp; ph¶i
t«n träng tr×nh tù, lËp c¸c thñ tôc vµ chÊp hµnh c¸c quy ®Þnh cña ®iÒu lÖ XDCB
cña Nhµ níc.
- T¹i héi së chÝnh, khi duyÖt dù to¸n ph¶i c¨n cø vµo kÕ ho¹ch x©y dùng,
mua s¾m vµ nhu cÇu thùc tÕ cña c¸c chi nh¸nh. Tr×nh tù h¹ch to¸n qu¸ tr×nh
duyÖt dù to¸n trong trêng hîp héi së chÝnh t¹m øng vèn hoÆc kh«ng t¹m øng
vèn ®îc tiÕn hµnh nh ®èi víi mua s¾m TSC§.
- T¹i chi nh¸nh, khi thùc hiÖn theo ph¬ng ph¸p tù lµm:
Khi mua vËt liÖu nhËp kho, c¨n cø vµo ho¸ ®¬n mua hµng vµ gi¸ trÞ vËt liÖu
nhËp kho, kÕ to¸n ghi:
Nî: TK VËt liÖu dïng cho XDCB (TK 3222)
Cã: TK thÝch hîp
Khi ph¸t sinh chi phÝ cho giai ®o¹n chuÈn bÞ ®Çu t vµ cã liªn quan tíi c«ng
t¸c qu¶n lý c«ng tr×nh, c¨n cø vµo chøng tõ ®Ó ghi:
Nî: TK chi kh¸c vÒ XDCB (TK 3229)
Cã: TK thÝch hîp
Khi chi phÝ nh©n c«ng ph¸t sinh, c¨n cø vµo chøng tõ chi tr¶ tiÒn c«ng cho
ngêi lao ®éng, kÕ to¸n ghi:
Nî: TK Chi phÝ nh©n c«ng (TK 3223)
Cã: TK tiÒn mÆt hoÆc tµi kho¶n thÝch hîp
Khi xuÊt vËt liÖu cho c«ng tr×nh XDCB, c¨n cø vµo chøng tõ xuÊt kho, kÕ
to¸n ghi:
9
Nî: TK Chi phÝ c«ng tr×nh (TK 3221)
Cã: TK VËt liÖu dïng cho XDCB (TK 3222)
Khi ph©n bæ chi phÝ nh©n c«ng vµ chi phÝ kh¸c cho c«ng tr×nh, kÕ to¸n lËp
phiÕu chuyÓn kho¶n ®Ó ghi:
Nî: TK chi phÝ c«ng tr×nh (TK 3221)
Cã: TK chi phÝ nh©n c«ng (TK 3223) ph©n bæ sè chi phÝ nh©n c«ng
Cã: TK chi phÝ kh¸c (TK 3229) sè chi phÝ qu¶n lý ®îc ph©n bæ
NÕu trong qu¸ tr×nh x©y dùng, ban qu¶n lý c«ng tr×nh xin t¹m øng th×
h¹ch to¸n t¹m øng vµ thanh to¸n t¹m øng nh nghiÖp vô t¹m øng néi bé.
Khi c«ng tr×nh XDCB hoµn thµnh, ®îc duyÖt quyÕt to¸n vµ thanh to¸n,
tuú theo tríc ®©y cã ®îc nh©n t¹m øng vèn hay kh«ng ®Ó h¹ch to¸n nhËp tµi s¶n
vµ thanh to¸n vèn víi héi së chÝnh.
- NÕu c«ng tr×nh ®îc x©y dùng theo ph¬ng ph¸p giao thÇu th× hÇu hÕt c¸c
chi phÝ ®Òu do ®¬n vÞ nhËn thÇu thùc hiÖn nªn kÕ to¸n kh«ng thùc hiÖn c¸c bót
to¸n vÒ chi phÝ XDCB.
Khi t¹m øng vèn cho ®¬n vÞ nhËn thÇu:
Nî: TK C¸c kho¶n ph¶i thu tõ KH kh¸c (TK 359)
Cã: TK thÝch hîp (1011, tµi kho¶n cña ngêi cung cÊp)
Khi quyÕt to¸n c«ng tr×nh dîc duyÖt, thanh to¸n cho bªn nhËn thÇu, kÕ
to¸n ghi:
Nî: TK chi phÝ c«ng tr×nh
Cã: TK C¸c kho¶n ph¶i thu tõ KH kh¸c (TK 359): Sè ®· t¹m øng
Cã: TK thÝch hîp cña ®¬n vÞ nh©n thÇu: Sè tiÒn cßn l¹i
§ång thêi h¹ch to¸n nhËp tµi s¶n, ghi:
Nî TK TSC§ thÝch hîp
Cã TK chi phÝ c«ng tr×nh (TK 3221)
NÕu ®· nhËn cÊp vèn cña héi së còng sö dông nguån ®îc t¹m cÊp ®Ó thanh to¸n
vµ khi h¹ch to¸n nhËp tµi s¶n còng chuyÓn vèn vÒ héi së chÝnh.
1.4.1.4. TSC§ t¨ng do s÷a ch÷a n©ng cÊp
ViÖc söa ch÷a, n©ng cÊp TSC§ chØ ®îc h¹ch to¸n t¨ng nguyªn gi¸ chØ khi
x¸c ®Þnh ®îc nã thùc sù n©ng cao lîi Ých kinh tÕ cña tµi s¶n. Khi s÷a ch÷a, n©ng
cÊp tµi s¶n còng ph¶i lËp, duyÖt dù to¸n nh qu¸ tr×nh mua s¾m. H¹ch to¸n qu¸
tr×nh söa ch÷a n©ng cÊp ®îc thùc hiÖn t¬ng tù nh mua s¾m TSC§ míi, sau khi
quyÕt to¸n ®îc duyÖt sè chi phÝ nµy ®îc ghi t¨ng nguyªn gi¸ cña tµi s¶n. KÕ to¸n
ph¶i x¸c ®Þnh l¹i thêi gian vµ tû lÖ khÊu hao ®Ó ph©n bæ sè khÊu hao mét c¸ch
hîp lý vµo chi phÝ ho¹t ®éng cña ng©n hµng.
1.4.2. H¹ch to¸n qu¸ tr×nh ®iÒu chuyÓn TSC§
ViÖc cÊp TSC§ cña ng©n hµng cÊp trªn cho ®¬n vÞ trùc thuéc hoÆc ®iÒu
chuyÓn tµi s¶n gi÷a c¸c chi nh¸nh lµ ®iÒu chuyÓn néi bé trong cïng mét ph¸p
nh©n ng©n hµng. Mäi trêng hîp chuyÓn nhîng, bµn giao TSC§ gi÷a c¸c chi
nh¸nh ®Òu ph¶i cã lÖnh cña cÊp cã thÈm quyÒn vµ biªn b¶n bµn giao gi÷a ®¬n vÞ
giao víi ®¬n vÞ nhËn tµi s¶n. Cïng víi viÖc chuyÓn giao tµi s¶n, c¸c ®¬n vÞ ph¶i
thanh to¸n sè vèn t¬ng øng theo nguyªn gi¸ vµ sè hao mßn ®· trÝch.
1.4.2.1. T¹i bªn giao tµi s¶n
Khi chuyÓn giao, c¨n cø vµo nguyªn gi¸, kÕ to¸n lËp chøng tõ h¹ch to¸n:
Nî: TK Thanh to¸n néi bé (chuyÓn tiÒn ®i, ®iÒu chuyÓn vèn)
Cã: TK TSC§
§ång thêi lËp chøng tõ chuyÓn gi¸ trÞ phÇn hao mßn ®· trÝch khÊu hao:
Nî: TK hao mßn TSC§
Cã: TK Thanh to¸n néi bé (chuyÓn tiÒn ®i, ®iÒu chuyÓn vèn)
1.4.2.2. T¹i bªn nhËn tµi s¶n
Sau khi lµm thñ tôc tiÕp nhËn tµi s¶n, c¨n cø vµo chøng tõ chuyÓn tiÒn do
10
®¬n vÞ giao tµi s¶n göi ®Õn sÏ h¹c to¸n theo dâi nguyªn gi¸ vµ sè hao mßn ®·
trÝch ë ®¬n vÞ giao tµi s¶n.
C¨n cø biªn b¶n giao tµi s¶n vµ chøng tõ chuyÓn tiÒn theo nguyªn gi¸:
Nî: TK TSC§
Cã: TK Thanh to¸n néi bé (chuyÓn tiÒn ®Õn, ®iÒu chuyÓn vèn)
§ång thêi h¹ch to¸n tiÕp nhËn sè khÊu hao:
Nî: TK Thanh to¸n néi bé (chuyÓn tiÒn ®Õn, ®iÒu chuyÓn vèn)
Cã: TK hao mßn TSC§
Sau khi hoµn tÊt viÖc chuyÓn nhîng, bµn giao TSC§ gi÷a c¸c chi nh¸nh,
c¸c ®¬n vÞ ®Òu ph¶i b¸o c¸o vÒ c¬ quan cÊp chñ qu¶n. Trong qu¸ tr×nh chuyÓn
giao trong néi bé th× c¸c chi phÝ vËn chuyÓn, bèc dì.... do chi nh¸nh nhËn chÞu
vµ ®îc h¹ch to¸n trùc tiÕp vµo chi phÝ ho¹t ®éng, kh«ng h¹ch to¸n t¨ng nguyªn
gi¸ TSC§.
1.4.3. H¹ch to¸n thiÕu, mÊt TSC§
§Þnh kú hoÆc ®ét xuÊt, c¸c ®¬n vÞ ng©n hµng tiÕn hµnh kiÓm kª tµi s¶n, trêng hîp ph¸t hiÖn thiÕu mÊt TSC§ nhng cha râ lý do, kÕ to¸n ghi:
Nî: TK Tham «, thiÕu mÊt tµi s¶n chê xö lý (TK3614) - Gi¸ trÞ cßn l¹i
Nî: TK Hao mßn TSC§ (TK 305) - Gi¸ trÞ khÊu hao ®· trÝch
Cã: TK TSC§ (TK 301, 302) - Nguyªn gi¸
Sau ®ã thµnh lËp héi ®ång x¸c ®Þnh nguyªn nh©n vµ tr¸ch nhiÖm ngêi g©y
ra thiÕu, mÊt tµi s¶n ®Ó h¹ch to¸n xö lý gi¸ trÞ cßn l¹i.
- NÕu do kh¸ch quan kh«ng ph¶i lçi cña chi nh¸nh, kh«ng ph¶i båi thêng,
chi nh¸nh sÏ chuyÓn phÇn gi¸ trÞ cßn l¹i vÒ héi së chÝnh ®Ó sö dông quü dù
phßng tµi chÝnh bï ®¾p:
Nî: TK Thanh to¸n néi bé
Cã: TK Tham «, thiÕu mÊt tµi s¶n chê xö lý (TK 3614)
- NÕu do lçi cña ®¬n vÞ th× ®¬n vÞ ph¶i bï ®¾p tõ sè lîi nhuËn sau thuÕ, nÕu
lçi cña c¸ nh©n ph¶i båi thêng th× c¸ nh©n ph¶i båi thêng:
Nî: TK C¸c kho¶n ph¶i båi thêng (TK 3615)
Nî: TK C¸c kho¶n ph¶i thu kh¸c (TK 3619)
Cã: TK Tham «, thiÕu mÊt tµi s¶n chê xö lý (TK 3614)
1.4.4. H¹ch to¸n khÊu hao TSC§
1.4.4.1. C¸c quy ®Þnh vÒ trÝch khÊu hao
Gi¸ trÞ c¸c TSC§ ph¶i trÝch khÊu hao vµ ®îc ph©n bæ mét c¸ch cã hÖ
thèng trong thêi gian sö dông h÷u Ých cña chóng, viÖc trÝch khÊu hao ®îc b¾t
®Çu tõ khi ®a TSC§ vµo sö dông. Ph¬ng ph¸p khÊu hao ph¶i phï hîp víi lîi Ých
kinh tÕ mµ tµi s¶n ®em l¹i cho ng©n hµng. Sè khÊu hao cña tõng kú ®îc h¹ch
to¸n vµo chi phÝ ho¹t ®éng cña ng©n hµng trong kú, trõ khi chóng ®îc tÝnh vµo
gi¸ trÞ cña c¸c tµi s¶n kh¸c. Sè tiÒn trÝch khÊu hao TSC§ h×nh thµnh tõ nguån
vèn NSNN hµng th¸ng ph¶i nép NSNN. Thêi gian khÊu hao cña TSC§ v« h×nh
tèi ®a lµ 20 n¨m.
Cã ba ph¬ng ph¸p khÊu hao TSC§:
- Ph¬ng ph¸p khÊu hao ®êng th¼ng
- Ph¬ng ph¸p khÊu hao theo sè d gi¶m dÇn
- Ph¬ng ph¸p khÊu hao theo sè lîng s¶n phÈm
Ph¬ng ph¸p khÊu hao do c¸c ng©n hµng x¸c ®Þnh ®Ó ¸p dông cho tõng
TSC§ ph¶i ®îc sö dông nhÊt qu¸n, trõ khi cã sù thay ®æi trong c¸ch sö dông
TSC§ ®ã. Trong ngµnh ng©n hµng thêng ¸p dông phæ biÕn theo ph¬ng ph¸p
khÊu hao ®êng th¼ng vµ ®Ó ®¶m b¶o sù thèng nhÊt, ng©n hµng cÊp chñ qu¶n quy
®Þnh thêi gian sö dông vµ tû lÖ khÊu hao cña tõng lo¹i tµi s¶n ®Ó ¸p dông cho
toµn hÖ thèng.
Víi ph¬ng ph¸p khÊu hao theo ®êng th¼ng th× viÖc x¸c ®Þnh møc khÊu hao
11
vµ tû lÖ khÊu hao nh sau:
Nguyªn gi¸
Chi phÝ thanh lý
Gi¸ trÞ thu håi khi
TSC§ +
(íc tÝnh) thanh lý (íc tÝnh)
Møc KH hµng n¨m = ------------------------------------------------------------------Sè n¨m sö dông (íc tÝnh)
Møc hÊu hao TSC§ n¨m
Møc KH (th¸ng)
=
-----------------------------12 th¸ng
Møc KH TSC§A n¨m
TØ lÖ khÊu hao n¨m =
----------------------NG TSC§
Thêi gian sö dông h÷u Ých cña TSC§ ph¶i ®îc xem xÐt l¹i theo ®Þnh kú, thêng lµ cuèi n¨m tµi chÝnh. NÕu cã sù thay ®æi ®¸ng kÓ vÒ thêi gian sö dông h÷u
Ých hoÆc nguyªn gi¸ cña TSC§ th× ng©n hµng ph¶i ®iÒu chØnh l¹i møc khÊu hao.
Khi ®· x¸c ®Þnh ch¾c ch¾n lµ thêi gian sö dông h÷u Ých kh«ng cßn phï hîp th×
ph¶i ®iÒu chØnh thêi gian sö dông h÷u Ých vµ tû lÖ trÝch khÊu hao cho n¨m hiÖn
hµnh vµ c¸c n¨m tiÕp theo, nh÷ng ®iÒu chØnh nµy ph¶i ®îc thuyÕt minh trong
b¸o c¸o tµi chÝnh.
TSC§ t¹m ngõng sö dông trong thêi gian söa ch÷a vÉn ph¶i trÝch khÊu hao;
nh÷ng TSC§ ®· hÕt thêi gian sö dông vµ ®· khÊu hao hÕt gi¸ trÞ nhng vÉn sö ®îc
th× kh«ng ®îc tiÕp tôc trÝch khÊu hao n÷a. Kh«ng trÝch khÊu hao nh÷ng TSC§
kh«ng sö dông ®îc v× h háng bÊt thêng, bÞ ®×nh chØ sö dông v× lý do söa ch÷a,
®ang dù tr÷.
1.4.4.2. Quy tr×nh kÕ to¸n trÝch khÊu hao TSC§
Hµng th¸ng, c¸c chi nh¸nh c¨n cø vµo nguyªn gi¸ cña TSC§ vµ tØ lÖ khÊu
hao, lËp b¶ng kª trÝch khÊu hao theo ®óng mÉu quy ®Þnh, lËp chøng tõ h¹ch
to¸n:
Nî TK Chi khÊu hao c¬ b¶n TSC§ (TK 871)
Cã TK Hao mßn TSC§ (TK 3051, 3052, 3053)
Sau khi hoµn thµnh viÖc h¹ch to¸n, c¸c chi nh¸nh ph¶i göi mét liªn b¶ng
kª trÝch khÊu hao vÒ héi së chÝnh.
T¹i héi së khi nhËn ®îc b¶ng kª cña chi nh¸nh ph¶i kiÓm tra sau ®ã tæng
hîp, lËp chøng tõ thanh to¸n víi kho b¹c sè ®· trÝch khÊu hao TSC§ h×nh thµnh
tõ nguån vèn ng©n s¸ch:
Nî: TK Vèn ®Çu t XDCB, mua s¾m TSC§ (TK 602)
Cã: TK thÝch hîp
1.4.5. KÕ to¸n thanh lý, nhîng b¸n TSC§
TSC§ ®îc ghi gi¶m do thanh lý, nhîng b¸n vµ lµ nh÷ng TSC§ kh«ng cÇn
sö dông hoÆc kh«ng ph¸t huy hiÖu qu¶ kinh tÕ; nh÷ng TSC§ kÐm chÊt lîng, l¹c
hËu, h háng kh«ng ®¸p øng ®îc nhu cÇu ho¹t ®éng kinh doanh cña ng©n hµng.
Khi thanh lý, nhîng b¸n TSC§, chi nh¸nh ng©n hµng ph¶i ph¶i lËp héi
®ång ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng cña TSC§ thanh lý, nhîng b¸n; x¸c ®Þnh gi¸ trÞ thu håi
do b¸n tµi s¶n vµ c¸c chi phÝ cÇn thiÕt. Chi nh¸nh lËp b¸o c¸o göi vÒ héi së vµ
chØ tiÕn hµnh thanh lý, nhîng b¸n tµi s¶n khi ®· ®îc héi së duyÖt vµ th«ng b¸o
b»ng v¨n b¶n.
L·i hay lç ph¸t sinh do thanh lý, nhîng b¸n TSC§ ®îc x¸c ®Þnh b»ng sè
chªnh lÖch gi÷a thu nhËp víi chi phÝ thanh lý, nhîng b¸n céng víi gi¸ trÞ cßn l¹i
cña TSC§. Sè l·i, lç nµy ®îc ghi nhËn lµ mét kho¶n thu nhËp hay chi phÝ trªn
b¸o c¸o kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cña ng©n hµng trong kú.
Khi thanh lý thanh lý, nhîng b¸n, gi¸m ®èc chi nh¸nh ng©n hµng ph¶i
tu©n thñ quy ®Þnh cña tæng gi¸m ®èc vµ lËp biªn b¶n göi vÒ héi së. Biªn b¶n cÇn
12
cã ®ñ c¸c néi dung:
- Thµnh phÇn héi ®ång
- Nguyªn gi¸ cña TSC§
- Nguån h×nh thµnh tµi s¶n
- Sè khÊu hao c¬ b¶n ®· trÝch
- Gi¸ trÞ cßn l¹i
- Lý do thanh lý, nhîng b¸n
- Gi¸ trÞ thu håi khi thanh lý, nhîng b¸n
- Chi phÝ thanh lý, nhîng b¸n
C¸c kho¶n kho¶n thu, chi thanh lý khi thanh lý, nhîng b¸n ®îc h¹ch to¸n
theo mét trong hai c¸ch sau.
- Trêng hîp h¹ch to¸n thu chi vÒ thanh lý qua tµi kho¶n ph¶i thu ph¶i tr¶,
sau ®ã x¸c ®Þnh sè chªnh lÖch ®Ó chuyÓn vµo thu, chi ho¹t ®éng trong kú.
Khi ph¸t sinh c¸c kho¶n chi cho ho¹t ®éng thanh lý, nhîng b¸n:
Nî: TK c¸c kho¶n ph¶i thu kh¸c (TK 3619)
Cã: TK thÝch hîp.
Khi ph¸t sinh c¸c kho¶n thu tõ thanh lý, nhîng b¸n tµi s¶n:
Nî: TK thÝch hîp
Cã: TK c¸c kho¶n ph¶i tr¶ kh¸c (TK 469)
Khi hoµn thµnh viÖc thanh lý, nhîng b¸n, kÕt chuyÓn sè chªnh lÖch thu,
chi thanh lý, nhîng b¸n vµo thu nhËp, chi phÝ cña ng©n hµng:
NÕu chÖnh lÖch chi lín h¬n thu:
Nî: TK c¸c kho¶n ph¶i tr¶ kh¸c (TK 469)
Nî: TK chi phÝ kh¸c (TK 89) - Sè chªnh lÖch
Cã: TK c¸c kho¶n ph¶i thu kh¸c - (TK 3619)
NÕu chÖnh lÖch thu lín h¬n chi:
Nî: TK c¸c kho¶n ph¶i tr¶ kh¸c (TK 469)
Cã: TK c¸c kho¶n ph¶i thu kh¸c (TK 3619)
Cã: TK Thu nhËp kh¸c (TK 79)
- Trêng hîp h¹ch to¸n c¸c kho¶n thu, chi vÒ thanh lý, nhîng b¸n trùc tiÕp vµo
thu nhËp, chi phÝ:
§èi víi c¸c kho¶n chi thanh lý:
Nî: TK chi phÝ kh¸c
Cã: TK thÝch hîp
§èi víi c¸c kho¶n thu thanh lý:
Nî: TK thÝch hîp
Cã: TK thu nhËp kh¸c
Sau khi thanh lý, c¨n cø vµo biªn b¶n ®Ó h¹ch to¸n xuÊt TSC§ ra khái sæ
s¸ch kÕ to¸n vµ h¹ch to¸n:
Nî: TK hao mßn TSC§
Cã: TK TSC§
Trêng hîp TSC§ cha khÊu hao hÕt ®· thanh lý hoÆc nhîng b¸n th× gi¸
trÞ cßn l¹i cha trÝch khÊu hao khi ®· bï ®¾p tõ nguån thu do thanh lý, nh îng b¸n sÏ tuú theo nguyªn nh©n vµ híng dÉn cña ng©n hµng chñ qu¶n ®Ó
xö lý. NÕu lçi cña c¸ nh©n g©y ra h háng th× c¸ nh©n ph¶i båi thêng, nÕu
®¬n vÞ ng©n hµng g©y ra h háng th× ph¶i bï ®¾p tõ nguån lîi nhuËn ®îc
ph©n phèi khi quyÕt to¸n ®Ó bï ®¾p. Trêng hîp, do x¸c ®Þnh thêi gian vµ tû
lÖ khÊu hao kh«ng hîp lý th× ph¶i trÝch khÊu hao cho ®ñ, ghi vµo chi phÝ
bÊt thêng hoÆc chuyÓn vÒ héi së chÝnh ®Ó xö lý.
1.4.6. KÕ to¸n khi ®¸nh gi¸ l¹i TSC§
ViÖc ®¸nh gi¸ l¹i TSC§ khi cã quyÕt ®Þnh cña Bé Tµi chÝnh hoÆc nh÷ng
13
yÕu tè ch¾c ch¾n lµm t¨ng, gi¶n gi¸ trÞ cña TSC§. Riªng trêng hîp gi¶m gi¸ trÞ
cña TSC§ ph¶i cã quyÕt ®Þnh cña Bé Tµi chÝnh hoÆc c¬ quan cã thÈm quyÒn.
Sau khi ®¸nh gi¸ l¹i, ng©n hµng ph¶i ®iÒu chØnh l¹i thêi gian khÊu hao,
møc vµ tû lÖ khÊu hao cho n¨m hiÖn hµnh vµ c¸c n¨m tiÕp sau.
1.4.6.1. Trêng hîp ®iÒu chØnh t¨ng nguyªn gi¸ cña TSC§
- T¹i chi nh¸nh, c¨n cø vµo b¶ng kª vµ chøng tõ ®Ó h¹ch to¸n t¨ng nguyªn
gi¸ TSC§:
Nî: TK TSC§ - Gi¸ trÞ t¨ng thªm theo nguyªn gi¸
Cã: TK Thanh to¸n néi bé
§ång thêi lËp b¶ng kª trÝch bæ sung sè ®· trÝch khÊu hao trong n¨m hiÖn
hµnh:
Nî: TK chi khÊu hao TSC§
Cã: TK hao mßn TSC§ - Sè khÊu hao trÝch thªm
- T¹i héi së khi nhËn ®îc chuyÓn tiÒn cña chi nh¸nh vÒ t¨ng nguyªn gi¸
TSC§ sÏ h¹ch to¸n t¨ng sè vèn ®Çu t XDCB vµ mua s¾m TSC§:
Nî: TK TT néi bé
Cã: TK vèn ®Çu t XDCB mua s¾m TSC§ (TK 602)
Vµ lËp chøng tõ thanh to¸n víi NSNN sè tiÒn trÝch khÊu hao t¨ng thªm
tÝnh trªn sè tµi s¶n h×nh thµnh tõ nguån vèn ng©n s¸ch.
Nî: TK vèn ®Çu t XDCB mua s¾m TSC§ (TK 602)
Cã: TK thÝch hîp
1.4.6.2. Trêng hîp ®iÒu chØnh gi¶m nguyªn gi¸ cña TSC§
- T¹i chi nh¸nh, c¨n cø vµo b¶ng kª vµ chøng tõ ®Ó h¹ch to¸n gi¶m
nguyªn gi¸ TSC§.
Nî: TK Thanh to¸n néi bé
Cã: TK TSC§ - Gi¸ trÞ nguyªn gi¸ gi¶m
§ång thêi lËp b¶ng kª ®iÒu chØnh gi¶m sè ®· trÝch khÊu hao trong n¨m
hiÖn hµnh:
Nî: TK hao mßn TSC§
Cã: TK chi khÊu hao TSC§ - Sè khÊu hao gi¶m bít
- T¹i héi së khi nhËn ®îc chuyÓn tiÒn cña chi nh¸nh vÒ gi¶m nguyªn gi¸
TSC§ sÏ h¹ch to¸n t¨ng sè vèn ®Çu t XDCB vµ mua s¾m TSC§:
Nî: TK vèn ®Çu t XDCB mua s¾m TSC§ (TK 602)
Cã: TK Thanh to¸n néi bé
Vµ lËp chøng tõ ®Ò nghÞ NSNN thanh to¸n sè tiÒn trÝch khÊu hao gi¶m
bít tÝnh trªn sè tµi s¶n h×nh thµnh tõ nguån vèn ng©n s¸ch.
1.5. Quy tr×nh kÕ to¸n tµi s¶n cè ®Þnh ®i thuª
1.5.1. Tµi s¶n cè ®Þnh thuª tµi chÝnh
1.5.1.1. ChuÈn mùc kÕ to¸n vÒ TSC§ ®i thuª tµi chÝnh
Thuª tµi chÝnh lµ thuª tµi s¶n mµ bªn cho thuª cã sù chuyÓn giao phÇn lín
rñi ro vµ lîi Ých g¾n liÒn víi quyÒn së h÷u tµi s¶n cho bªn thuª. QuyÒn së h÷u tµi
s¶n cã thÓ chuyÓn giao vµo cuèi thêi h¹n thuª. PhÇn rñi ro gåm cã tæn thÊt tiÒm
n¨ng do kh«ng sö dông c«ng suÊt, c«ng nghÖ l¹c hËu vµ thay ®æi thu nhËp do
®iÒu kiÖn kinh tÕ thay ®æi. PhÇn lîi Ých bao gåm dù tÝnh ho¹t ®éng cã l·i trong
suÊt thêi gian sö dông tµi s¶n vµ nh÷ng g× thu ®îc nhê t¨ng gi¸ trÞ hoÆc viÖc
chuyÓn thµnh tiÒn gi¸ trÞ thanh lý.
TSC§ thuª tµi chÝnh tuy kh«ng thuéc quyÒn së h÷u cña ng©n hµng, nhng
h×nh thµnh do ng©n hµng ®i thuª tµi chÝnh vµ ®îc quyÒn sö dông ®Ó phôc vô cho
qu¸ tr×nh ho¹t ®éng kinh doanh. Qu¸ tr×nh qu¶n lý, sö dông vµ kÕ to¸n TSC§
thuª tµi chÝnh ngoµi viÖc vËn dông chuÈn mùc kÕ to¸n ®èi víi TSC§ h÷u h×nh vµ
v« h×nh ra cßn ph¶i phï hîp víi chuÈn mùc kÕ to¸n ViÖt Nam vµ quèc tÕ vÒ thuª
tµi s¶n (chuÈn mùc ViÖt Nam sè 06 vµ chuÈn mùc kÕ to¸n quèc tÕ sè 17); c¸c
chuÈn mùc kÕ to¸n vÒ chi phÝ ®i vay (chuÈn mùc ViÖt Nam sè 16 vµ chuÈn mùc
14
quèc tÕ sè 23).
Bªn thuª tµi chÝnh ghi nhËn tµi s¶n thuª tµi chÝnh lµ tµi s¶n vµ nî ph¶i tr¶
trªn b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n víi cïng mét gi¸ trÞ b»ng víi gi¸ trÞ hîp lý cña tµi s¶n
thuª t¹i thêi ®iÓm khëi ®Çu thuª tµi s¶n. NÕu gi¸ trÞ hîp lý cña tµi s¶n thuª cao
h¬n gi¸ trÞ hiÖn t¹i cña kho¶n thanh to¸n tiÒn thuª tèi thiÓu cho viÖc thuª tµi s¶n
th× ghi theo gi¸ trÞ hiÖn t¹i cña kho¶n thanh to¸n tiÒn thuª tèi thiÓu. Tû lÖ chiÕt
khÊu ®Ó tÝnh gi¸ trÞ hiÖn t¹i cña kho¶n thanh to¸n tiÒn thuª tèi thiÓu cho viÖc
thuª tµi s¶n lµ l·i suÊt ngÇm ®Þnh trong hîp ®ång thuª tµi s¶n hoÆc l·i suÊt ghi
trong hîp ®ång. Trêng hîp kh«ng thÓ x¸c ®Þnh ®îc l·i suÊt ngÇm ®Þnh trong hîp
®ång thuª th× sö dông l·i suÊt biªn ®i vay cña bªn thuª tµi s¶n ®Ó tÝnh gi¸ trÞ hiÖn
t¹i cña kho¶n thanh to¸n tiÒn thuª tèi thiÓu.
Kho¶n thanh to¸n tiÒn thuª tµi s¶n thuª tµi chÝnh ph¶i ®îc chia ra thµnh
chi phÝ tµi chÝnh vµ kho¶n ph¶i tr¶ nî gèc. Chi phÝ tµi chÝnh ph¶i ®îc tÝnh theo
tõng kú kÕ to¸n trong suèt thêi h¹n thuª theo tû lÖ l·i suÊt ®Þnh kú cè ®Þnh trªn
sè d nî cßn l¹i cho mçi kú kÕ to¸n.
ChÝnh s¸ch khÊu hao tµi s¶n thuª tµi chÝnh ph¶i nhÊt qu¸n víi chÝnh s¸ch
khÊu hao tµi s¶n cïng lo¹i thuéc së h÷u cña ng©n hµng ®i thuª. NÕu kh«ng ch¾c
ch¾n lµ bªn thuª sÏ cã quyÒn së h÷u tµi s¶n khi hÕt h¹n hîp ®ång thuª th× tµi s¶n
sÏ ®îc khÊu hao theo thêi gian ng¾n h¬n gi÷a thêi h¹n thuª hoÆc thêi gian sö
dông h÷u Ých cña nã.
ViÖc ghi nhËn tµi s¶n thuª tµi chÝnh trªn b¸o c¸o tµi chÝnh cña ng©n hµng
ph¶i tr×nh bµy c¸c th«ng tin c¬ b¶n sau:
- Gi¸ trÞ cßn l¹i cña tµi s¶n t¹i ngµy lËp b¸o c¸o tµi chÝnh
- TiÒn thuª ph¸t sinh thªm ®îc ghi nhËn lµ chi phÝ trong kú
- C¨n cø ®Ó x¸c ®Þnh tiÒn thuª ph¸t sinh thªm
- §iÒu kho¶n gia h¹n thuª hoÆc quyÒn ®îc mua tµi s¶n
1.5.1.2. Quy tr×nh kÕ to¸n tµi s¶n thuª tµi chÝnh
a. KÕ to¸n giai ®o¹n thuª tµi chÝnh
Khi cã nhu cÇu thuª TSC§ díi h×nh thøc thuª tµi chÝnh, chi nh¸nh ng©n
hµng lËp tê tr×nh göi héi së chÝnh ®Ó ®îc phª duyÖt. Sau khi ®îc héi së chÝnh
phª duyÖt, chi nh¸nh tiÕn hµnh ký hîp ®ång víi bªn cho thuª. Khi nhËn tµi s¶n,
c¨n cø vµo hîp ®ång vµ biªn b¶n giao nhËn tµi s¶n ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ nî gèc ph¶i
tr¶ theo gi¸ trÞ hîp lý cña tµi s¶n hoÆc gi¸ trÞ hiÖn t¹i cña kho¶n thanh to¸n tèi
thiÓu:
Nî: TK TSC§ thuª tµi chÝnh (TK 303)
Cã: TK c¸c kho¶n chê thanh to¸n kh¸c (TK 4599)
Sè l·i ph¶i tr¶ nÕu tÝnh cïng trong hîp ®ång, th× c¨n cø vµo tæng sè l·i
ph¶i tr¶ kÕ to¸n ghi vµo tµi kho¶n chi phÝ chê ph©n bæ ®Ó ph©n bæ dÇn vµo chi
phÝ hµng th¸ng:
Nî: TK chi phÝ chê ph©n bæ (TK 388) - Sè l·i ph¶i tr¶
Cã: TK c¸c kho¶n chê thanh to¸n kh¸c (TK 4599)
NÕu sè l·i cha tÝnh vµo nî ph¶i tr¶, th× hµng th¸ng khi thanh to¸n cho bªn
cho thuª, sè l·i ®îc h¹ch to¸n vµo chi phÝ thuª tµi s¶n.
Riªng sè thuÕ GTGT ph¶i tr¶ cho TSC§ thuª tµi chÝnh còng ®îc h¹ch
to¸n nh ®èi víi thuÕ GTGT cña TSC§ thuéc së h÷u cña ng©n hµng.
b. KÕ to¸n trÝch khÊu hao TSC§ thuª tµi chÝnh vµ ph©n bæ l·i ph¶i tr¶
Hµng th¸ng, ng©n hµng ph¶i tiÕn hµnh trÝch khÊu hao TSC§ thuª tµi chÝnh
nh ®èi víi TSC§ thuéc së h÷u cña ng©n hµng. C¨n cø vµo b¶ng kª trÝch khÊu
hao, kÕ to¸n ghi:
Nî: TK chi khÊu hao c¬ b¶n TSC§ (TK 871)
Cã: TK hao mßn TSC§ thuª tµi chÝnh (TK 3053)
§ång thêi kÕ to¸n lËp phiÕu chuyÓn kho¶n ®Ó ph©n bæ sè l·i ph¶i tr¶ hµng
th¸ng vµo chi phÝ tµi chÝnh cña ng©n hµng:
15
Nî: TK chi thuª tµi s¶n (TK 876)
Cã: TK chi phÝ chê ph©n bæ (TK 388)
§Õn h¹n tr¶ nî cho bªn cho thuª tµi s¶n, kÕ to¸n lËp chøng tõ tr¶ tiÒn cho
bªn cho thuª:
Nî: TK c¸c kho¶n chê thanh to¸n kh¸c (TK 4599)
Cã: TK thÝch hîp
c. KÕ to¸n giai ®o¹n kÕt thóc hîp ®ång thuª tµi chÝnh
Khi kÕt thóc hîp ®ång thuª tµi chÝnh, c¨n cø vµo hîp ®ång ®Ó xö lý tµi
s¶n theo c¸c trêng hîp sau ®©y.
- Trêng hîp tr¶ l¹i tµi s¶n cho bªn cho thuª, c¨n cø vµo biªn b¶n thanh lý
hîp ®ång vµ ban giµo tµi s¶n, kÕ to¸n lËp phiÕu chuyÓn kho¶n ghi:
Nî: TK hao mßn TSC§ thuª tµi chÝnh
Cã: TK TSC§ thuª tµi chÝnh
- Trêng hîp chuyÓn TSC§ thuª tµi chÝnh thµnh së h÷u cña ng©n hµng ®i
thuª, c¨n cø vµo biªn b¶n thanh lý hîp ®ång, kÕ to¸n lËp phiÕu chuyÓn kho¶n
ghi gi¶m TSC§ thuª tµi chÝnh vµ ghi t¨ng TSC§ thuéc së h÷u cña ng©n hµng:
+ ChuyÓn nguyªn gi¸:
Nî: TK TSC§ h÷u h×nh hoÆc v« h×nh (TK 301, 302)
Cã: TK TSC§ thuª tµi chÝnh
§ång thêi chuyÓn sè khÊu hao:
Nî: TK hao mßn TSC§ thuª tµi chÝnh (TK 3053)
Cã: TK hao mßn TSC§ h÷u h×nh hoÆc v« h×nh (TK 3051 hoÆc 3052)
NÕu trong hîp ®ång quy ®Þnh bªn ®i thuª chØ thuª hÕt mét phÇn gi¸ trÞ tµi
s¶n, sau ®ã mua l¹i th× hai bªn sÏ tho¶ thuËn gi¸ trÞ mµ bªn ®i thuª ph¶i tr¶ cho
bªn cho thuª khi mua l¹i tµi s¶n. Ng©n hµng mua l¹i tµi s¶n, sè tiÒn tr¶ thªm ®îc
h¹ch to¸n t¨ng nguyªn gi¸ cña TSC§ ®Ó theo dâi trÝch khÊu hao tiÕp trong qu¸
tr×nh sö dông. C¨n cø vµo chøng tõ thanh to¸n, kÕ to¸n ghi:
Nî: TK TSC§ (TK 301 hoÆc TK 302)
Cã: TK thÝch hîp
1.5.2. Tµi s¶n cè ®Þnh thuª ho¹t ®éng
1.5.2.1. Nh÷ng quy ®Þnh trong chuÈn mùc kÕ to¸n vÒ TSC§ thuª ho¹t ®éng
TSC§ thuª ho¹t ®éng lµ nh÷ng tµi s¶n ®i thuª theo tho¶ thuËn víi bªn cho
thuª ®Ó bªn ®i thuª ®îc quyÒn sö dông tµi s¶n trong mét kho¶ng thêi gian nhÊt
®Þnh, khi kÕt thóc thêi h¹n thuª bªn ®i thuª tr¶ l¹i tµi s¶n cho bªn cho thuª.
Trong hîp ®ång thuª tµi s¶n kh«ng cã sù chuyÓn giao phÇn lín rñi ro vµ lîi Ých
g¾n víi quyÒn së h÷u tµi s¶n.
Sè thiÒn thuª ®îc tr¶ mét lÇn hoÆc nhiÒu lÇn vµ ®îc ghi nhËn lµ chi phÝ
kinh doanh cña ng©n hµng. Sè tiÒn ph¶i tr¶ vÒ thuª tµi s¶n ph¶i ®îc phan bæ vµo
chi phÝ theo ph¬ng ph¸p ®êng th¼ng cho suèt thêi gian thuª tµi s¶n mµ kh«ng
phô thuéc vµo ph¬ng thøc thanh to¸n, trõ khi ¸p dông ph¬ng ph¸p tÝnh kh¸c hîp
lý h¬n.
Ng©n hµng ®i thuª tµi s¶n ph¶i tr×nh bµy trªn b¸o c¸o tµi chÝnh c¸c th«ng
tin vÒ thuª ho¹t ®éng sau:
- Tæng sè tiÒn thuª tèi thiÓu trong t¬ng lai cho hîp ®ång theo c¸c thêi
h¹n: Tõ mét n¨m trë xuèng, tõ mét ®Õn 5 n¨m vµ trªn 5 n¨m;
- C¨n cø x¸c ®Þnh chi phÝ thuª tµi s¶n ph¸t sinh thªm.
Trêng hîp ng©n hµng x©y dùng, l¾p ®Æt thªm theo tho¶ thuËn víi bªn cho
thuª tµi s¶n th× phÇn gi¸ trÞ t¨ng thªm ®îc ghi nhËn nh lµ TSC§ cña ng©n hµng
®Ó tiÕn hµnh trÝch khÊu hao trong c¸c kú kÕ to¸n.
1.5.2.2. Quy tr×nh kÕ to¸n thuª tµi s¶n díi h×nh thøc thuª ho¹t ®éng
C¨n cø vµo gi¸ trÞ tµi s¶n thuª theo hîp ®ång vµ biªn b¶n bµn giao tµi s¶n,
16
kÕ to¸n ghi:
NhËp: TK tµi s¶n thuª ngoµi (TK 993)
NÕu x©y dùng l¾p ®Æt thªm, c¨n cø vµo chøng tõ cã liªn quan ®Õn viÖc x©y
dùng, l¾p ®Æt ®Ó h¹ch to¸n t¨ng TSC§:
- Khi ph¸t sinh chi phÝ, ghi:
Nî: TK mua s¾m TSC§
Cã: TK thÝch hîp
- Khi hoµn thµnh, ®îc quyÕt to¸n, thanh to¸n sÏ ghi:
Nî: TK TSC§
Cã: TK mua s¾m TSC§
NÕu ph¶i tr¶ tríc sè tiÒn thuª cho bªn cho thuª tµi s¶n, c¾n cø vµo chøng
tõ, kÕ to¸n ghi:
Nî: TK chi phÝ chê ph©n bæ (TK 388)
Cã: TK thÝch hîp
§Þnh kú hµng th¸ng, kÕ to¸n lËp phiÕu chuyÓn kho¶n ph©n bæ sè tiÒn thuª
tµi s¶n vµo chi phÝ:
Nî: TK chi thuª tµi s¶n
Cã: TK chi phÝ chê ph©n bæ hoÆc tµi kho¶n thÝch hîp
§ång thêi tÝnh vµ h¹ch to¸n sè khÊu hao TSC§ phÇn gi¸ trÞ l¾p ®Æt thªm:
Nî: TK chi khÊu hao TSC§
Cã: TK hao mßn TSC§
Khi hÕt h¹n hîp ®ång thuª, ng©n hµng ph¶i trÝch ®ñ sè khÊu hao trªn gi¸
trÞ phÇn l¾p ®Æt thªm vµ tho¶ thuËn víi bªn cho thuª vÒ c¸ch xö lý bé phËn tµi
s¶n x©y dùng l¾p ®Æt thªm nµy vµ xuÊt tµi s¶n bµn giao tr¶ bªn cho thuª:
XuÊt: TK tµi s¶n thuª ngoµi (TK 993)
2. KÕ to¸n c«ng cô lao ®éng vµ vËt liÖu
2.1. C¬ chÕ qu¶n lý CCL§ vµ vËt liÖu
CCL§ vµ vËt liÖu lµ c¸c tµi s¶n, dông cô lµm viÖc nh bµn ghÕ, c¸c thiÕt bÞ
v¨n phßng vµ c¸c vËt liÖu v¨n phßng, Ên chØ kh«ng ®ñ tiªu chuÈn lµ TSC§. ViÖc
mua s¾m CCL§ vµ vËt liÖu ë ®¬n vÞ ng©n hµng ph¶i dùa trªn kÕ ho¹ch vµ dù
to¸n mua s¾m theo n¨m, quý, th¸ng do thñ trëng ®¬n vÞ duyÖt. Khi hoµn thµnh
viÖc mua s¾m, chi nh¸nh ph¶i lËp quyÕt to¸n göi héi së chÝnh.
Gi¸ trÞ CCL§ vµ vËt liÖu lµ gi¸ mua trªn ho¸ ®¬n trõ ®i chiÕt khÊu, gi¶m
gi¸ (nÕu cã) céng víi c¸c chi phÝ hîp lý cã liªn quan. Gi¸ trÞ CCL§ khi xuÊt
dïng ®Òu ph¶i ®îc ph©n bæ ®Çy ®ñ vµo chi phÝ theo ®óng ph¬ng ph¸p. c¸c vËt
liÖu dïng cho ho¹t ®éng hµng ngµy nh vËt liÖu v¨n phßng, giÊy tê in, bãng ®Ìn...
lµ nh÷ng vËt liÖu gi¸ trÞ thÊp, tiªu hao nhanh nªn khi xuÊt dïng sÏ ®îc ghi th¼ng
vµo chi phÝ vÒ vËt liÖu vµ giÊy tê in thuéc ho¹t ®éng qu¶n lý vµ c«ng vô. ViÖc
xuÊt dïng CCL§ trong ng©n hµng kh«ng ph¸t sinh thêng xuyªn nh c¸c lo¹i h×nh
doanh nghiÖp kh¸c nªn ng©n hµng thêng ¸p dông c¸ch phÈn bæ ngay 100% gi¸
trÞ CCL§ xuÊt dïng vµo chi phÝ. Trêng hîp t¹i mét thêi ®iÓm xuÊt dïng mét sè
lîng lín CCL§, ®Ó ph¶n ¸nh ®óng t×nh h×nh sö dông vµ kh«ng lµm t¨ng chi phÝ
qu¸ lín t¹i mét kú kÕ to¸n th× sÏ ®îc h¹ch to¸n th«ng qua tµi kho¶n chi phÝ chê
ph©n bæ ®Ó ph©n bæ dÇn theo thêi gian sö dông.
ViÖc qu¶n lý CCL§ còng gièng nh qu¶n lý TSC§, kÕ to¸n ph¶i h¹ch to¸n
theo dâi vÒ gi¸ trÞ vµ c¸c bé phËn kh¸c nh hµnh chÝnh, qu¶n trÞ ph¶i më sæ theo
dâi vÒ hiÖn vËt, ®ång thêi ®Þnh kú ph¶i kiÓm kª ®Ó thanh lý hoÆc xö lý kÞp thêi
nh÷ng CCL§ bÞ mÊt m¸t hoÆc h háng kh«ng sö dông ®îc n÷a.
Khi thanh lý CCL§ ph¶i lËp héi ®ång thanh lý vµ ph¶i cã biªn b¶n ®Çy
17
®ñ, sè tiÒn thu ®îc tõ thanh lý ®îc ghi vµo thu nhËp cña ng©n hµng.
2.2 Tµi kho¶n vµ chøng tõ sö dông
2.2.1. Tµi kho¶n sö dông
- TK C«ng cô lao ®éng ®ang dïng (TK 311)
Tµi kho¶n nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh gi¸ trÞ CCL§ ®ang dïng cña ng©n hµng.
Bªn Nî ghi gi¸ trÞ CCL§ ®a ra sö dông
Bªn Cã ghi gi¸ trÞ CCL§ xuÊt khái tµi s¶n cña ng©n hµng
Sè d Nî ph¶n ¸nh gi¸ trÞ CCL§ ®ang dïng
H¹ch to¸n chi tiÕt: Më tµi kho¶n chi tiÕt theo tõng lo¹i CCL§
- TK Gi¸ trÞ CCL§ ®ang dïng ®· ghi vµo chi phÝ (TK 312)
Tµi kho¶n nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh viÖc ph©n bæ gi¸ trÞ CCL§ ®ang dïng
vµo chi phÝ cña ng©n hµng.
Bªn Cã ghi gi¸ trÞ CCL§ ®a ra sö dông ®îc ph©n bæ vµo chi phÝ
Bªn Nî ghi gi¸ trÞ CCL§ xuÊt khái tµi s¶n cña ng©n hµng
Sè d Cã ph¶n ¸nh gi¸ trÞ CCL§ ®ang dïng ®· ph©n bæ vµo chi phÝ
H¹ch to¸n chi tiÕt: Më 1 tµi kho¶n chi tiÕt
- TK VËt liÖu (TK 313)
Tµi kho¶n nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh c¸c lo¹i vËt liÖu sö dông ë ng©n hµng nh
vËt liÖu v¨n phßng, giÊy tê in, phô tïng thay thÕ....
Bªn Nî ghi gi¸ trÞ vËt liÖu nhËp kho
Bªn Cã ghi gi¸ trÞ vËt liÖu xuÊt kho
Sè d Nî ph¶n ¸nh gi¸ trÞ vËt liÖu tån kho
H¹ch to¸n chi tiÕt: Më tµi kho¶n chi tiÕt theo tõng nhãm hoÆc lo¹i vËt liÖu
2.2.1.. Chøng tõ
Ngoµi c¸c chøng tõ th«ng thêng ph¶n ¸nh c¸c chi phÝ mua s¾m CCL§, vËt
liÖu b»ng tiÒn mÆt hoÆc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt, trong kÕ to¸n CCL§ vµ
vËt liÖu cßn sö dông c¸c chøng tõ gèc nh ho¸ ®¬n mua hµng, phiÕu nhËp, xuÊt
kho, b¶ng quyÕt to¸n mua s¾m vËt liÖu vµ CCL§.
2.2. Quy tr×nh kÕ to¸n CCL§ vµ vËt liÖu
2.2.1. KÕ to¸n mua vµ xuÊt dïng vËt liÖu, CCL§
Khi tr¶ tiÒn mua vËt liÖu hoÆc CCL§, c¨n cø vµo chøng tõ thanh to¸n:
Nî: TK VËt liÖu (TK313) (nÕu nhËp kho vËt liÖu)
Nî: TK CCL§ dang dïng (TK 311) (nÕu mua vÒ xuÊt dïng ngay)
Cã: TK thÝch hîp
NÕu ng©n hµng tam øng tiÒn cho c¸n bé ®Ó ®i mua vËt liÖu vµ CCL§ th×
ph¶i c¨n cø vµo h¸o ®¬n mua hµng ®Ó thanh to¸n sè t¹m øng cho c¸n bé ®øng
tªn t¹m øng tríc ®©y.
Khi xuÊt dïng cho c¸c ®èi tîng sö dông:
C¨n cø vµo phiÕu xuÊt kho:
Nî: TK CCL§ dang dïng (TK311) (nÕu lµ xuÊt CCL§)
Nî: TK chi vËt liÖu vµ giÊy tê in (TK 861) (nÕu xuÊt vËt liÖu)
Cã: TK VËt liÖu (TK 313)
§èi víi CCL§, khi xuÊt dïng kÕ to¸n ph¶i lËp phiÕu chuyÓn kho¶n ®Ó
ph©n bæ vµo chi phÝ (ph©n bæ ngay 100% khi xuÊt dïng).
- NÕu gi¸ trÞ nhá, ph©n bæ ngay toµn bé vµo chi phÝ:
Nî: TK chi vÒ CCL§ (TK 874)
Cã: TK Gi¸ trÞ CCL§ ®ang dïng ®· ghi vµo chi phÝ (TK 312)
- NÕu gi¸ trÞ xuÊt dïng lín sÏ h¹ch to¸n vµo chi phÝ chê ph©n bæ vµ ®Þnh
kú sÏ ph©n bæ dÇn vµo chi phÝ trong suèt qu¸ tr×nh sö dông.
Khi xuÊt dïng, ghi:
Nî: TK chi phÝ chê ph©n bæ (TK 388)
Cã: TK Gi¸ trÞ CCL§ ®ang dïng ®· ghi vµo chi phÝ (TK 312)
18
§Þnh kú lËp phiÕu chuyÓn kho¶n ph©n bæ vµo chi phÝ:
Nî: TK chi vÒ CCL§ (TK 874)
Cã: TK chi phÝ chê ph©n bæ (TK 388)
2.2.2. KÕ to¸n khi thanh lý CCL§
C¸c CCL§ kh«ng sö dông ®îc n÷a ph¶i tiÕn hµnh thanh lý. Khi thanh lý
CCL§ ng©n hµng còng ph¶i lËp héi ®ång thanh lý vµ lËp biªn b¶n thanh lý, kÕ
to¸n lËp phiÕu chuyÓn kho¶n h¹ch to¸n:
Nî: TK Gi¸ trÞ CCL§ ®ang dïng ®· ghi vµo chi phÝ (TK 312)
Cã: TK CCL§ dang dïng (TK311)
NÕu b¸n phÕ liÖu khi thanh lý, sè tiÒn thu tõ b¸n phÕ liÖu sÏ ghi:
Nî: TK thÝch hîp
Cã: TK thu kh¸c
C©u hái vµ bµi tËp:
1- ViÖc x¸c ®Þnh tiªu chuÈn, nguyªn gi¸ vµ h¹ch to¸n TSC§ trong NH theo
chuÈn mùc kÕ to¸n ViÖt Nam cã sù kh¸c biÖt g× víi chuÈn mùc kÕ to¸n quèc
tÕ?
2- H·y lµm râ c¸c trêng hîp lµm t¨ng, gi¶m TSC§ t¹i mét chi nh¸nh NHTM?
Mçi trêng hîp t¨ng, gi¶m ®ã sÏ dÉn ®Õn nh÷ng biÕn ®éng g× vÒ tµi s¶n vµ
nguån vèn ë chi nh¸nh vµ t¹i héi së chÝnh cña ng©n hµng? Qua ®ã lµm râ c¬
chÕ qu¶n lý nguån vèn h×nh thµnh TSC§ trong tõng NHTM?
3- H·y nªu c¸c bót to¸n cÇn h¹ch to¸n khi chuyÓn mét TSC§ ®· ®a vµo sö dông
thµnh CCL§ vµ ngîc l¹i?
4- H¹ch to¸n c¸c nghiÖp vô ph¸t sinh sau t¹i chi nh¸nh NHTM X:
(1) NH ®îc Héi së chÝnh duyÖt quyÕt to¸n mua s¾m mét sè m¸y vi tÝnh trÞ gi¸
20 triÖu ®ång; sè chi phÝ bÊt hîp lý kh«ng ®îc duyÖt quyÕt to¸n ph¶i thu håi
tõ ngêi t¹m øng ®i mua lµ1 triÖu ®ång. Tríc ®©y, Héi së ®· t¹m cÊp vèn cho
chi nh¸nh ®Ó mua vµ ngêi ®øng tªn t¹m øng lµ «ng Hïng (c¸n bé NH); ®ång
thêi NH xuÊt sè m¸y tÝnh nµy ngay cho Phßng tiÕt kiÖm sè 3 sö dông.
(2) NhËn mét « t« tõ chi nh¸nh NH kh¸c trong cïng hÖ thèng ®iÒu chuyÓn ®Õn
theo lÖnh cña NH cÊp trªn, nguyªn gi¸ 300 triÖu ®ång, ®· khÊu hao c¬ b¶n 30
triÖu ®ång. Chi phÝ liªn quan ®Õn viÖc bµn giao mµ NH ph¶i chi ra lµ 3 triÖu
®ång. Trong ngµy, NH nhËn ®îc ®ñ c¸c chøng tõ thanh to¸n cña NH ®iÒu
chuyÓn tµi s¶n.
(3) KÕ to¸n lËp b¶ng kª trÝch khÊu hao TSC§ th¸ng nµy lµ 50 triÖu ®ång.
(4) Thanh lý mét sè m¸y vi tÝnh theo phª duyÖt cña NH cÊp trªn, tæng nguyªn
gi¸ 30 triÖu ®ång, ®· khÊu hao c¬ b¶n 28 triÖu ®ång, sè tiÒn thu ®îc tõ b¸n
thanh lý ®îc 3 triÖu ®ång b»ng tiÒn mÆt.
(5) Tr¶ nèt sè tiÒn 45 triÖu ®ång nî qua TTBT ®Ó thanh lý mét hîp ®ång thuª
tµi chÝnh víi c«ng ty cho thuª tµi chÝnh chiÕc xe « t« chuyÓn thµnh së h÷u
cña NH, nguyªn gi¸ 500 triÖu ®ång ®· khÊu hao hÕt. Hai bªn ®· hoµn tÊt thñ
tôc bµn giao tµi s¶n.
(6) Theo quyÕt ®Þnh cña Bé Tµi chÝnh vµ NH cÊp trªn, NH chuyÓn mét sè bµn
ghÕ tõ TSC§ thµnh CCL§, nguyªn gi¸ 14 triÖu ®ång ®a vµo sö dông ®îc 3
th¸ng. Theo quy ®Þnh tríc ®©y, tµi s¶n nµy sÏ ®îc khÊu hao trong 24 th¸ng.
(7) ¤ng An hoµn thµnh viÖc mua s¾m mét sè CCL§ vÒ bµn giao cho phßng kÕ
to¸n sö dông, xuÊt tr×nh ho¸ ®¬n mua s¾m ®Ó thanh to¸n t¹m øng 3 triÖu
®ång, sè tiÒn ®· t¹m øng 2,5 triÖu ®ång.
(8) Thanh lý mét sè CCL§ trÞ gi¸ 17 triÖu ®ång theo phª duyÖt cña NH cÊp
trªn, phÕ liÖu b¸n thu ®îc 1 triÖu ®ång tiÒn mÆt.
19
20
- Xem thêm -
.DOC 
20 
453 
102 
