Tài liệu Chống tham nhũng

§Ò ¸n m«n häc Lêi më ®Çu Tham nhòng lµ mét c¨n bÖnh phæ biÕn ë nhiÒu níc trªn thÕ giíi. Vµo nh÷ng n¨m 50 c¶nh s¸t Cam-pu-chia ®· nãi kh«ng óp më r»ng: lµm ruéng ¨n lóa, lµm lµng ¨n hèi lé. Míi ®©y chñ tÞch §¶ng cÇm quyÒn Um n«, Thñ tíng Malaixia – Mahathir Mohamad ®· khãc tríc ®¹i héi ®¶ng vÒ n¹n tham nhòng…Cßn ë ViÖt Nam tõ thêi Hång §øc vµ Gia Long ®· cã c¸c bé luËt ®Ó chèng tham nhòng. Thêi Minh M¹ng cã” phÐp lµm liªm”, thêi Tù §øc cã ” chÝnh s¸ch b¸o liªm” cña NguyÔn Trêng Té. Ngµy nay tham nhòng ®· trë thµnh quèc n¹n, lµ 1 trong 4 nguy c¬ ®e däa sù tån vong cña chÕ ®é. Cã thÓ nãi tham nhòng lµ c¨n bÖnh hiÓm nghÌo g¾n liÒn víi mäi Nhµ níc, bëi lÏ chõng nµo cßn Nhµ níc th× cßn quyÒn lùc, mµ cßn quyÒn lùc th× dÔ xuÊt hiÖn nh÷ng ngêi dïng sai quyÒn lùc. Cuéc ®Êu tranh ®Ó lo¹i bá nh÷ng ngêi sö dông sai quyÒn lùc ra khái bé m¸y nhµ níc c¸c cÊp lµ cuéc ®Êu tranh l©u dµi, liªn tôc bÒn bØ vµ kiªn ®Þnh cña mäi nhµ níc, chèng m¹nh th× thÞnh, chèng yÕu th× suy, ngoµi ra kh«ng cã con ®êng nµo kh¸c. ë níc ta tõ c¬ chÕ qu¶n lý tËp trung quan liªu bao cÊp, chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña Nhµ níc XHCN lµ con ®êng hoµn toµn míi mÎ. Nh÷ng n¨m qua §¶ng vµ Nhµ níc ®· ban hµnh nhiÒu chñ tr¬ng, chÝnh s¸ch cëi më, t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ph¸t triÓn. Tuy nhiªn hÖ thèng ph¸p luËt vÉn thiÕu ®ång bé, mét sè v¨n b¶n ph¸p quy võa míi ban hµnh ®· sím l¹c hËu víi thùc tiÔn, t¹o nhiÒu s¬ hë, dÔ bÞ lîi dông. MÆt kh¸c, bíc vµo c¬ chÕ míi, t©m lý n«n nãng lµm giµu cã mÆt tÝch cùc lµ ®éng lùc thóc ®Èy x· héi ph¸t triÓn, nhng còng cã mÆt tiªu cùc lµ lµm cho mét sè ngêi bÞ tha ho¸, ®¸nh mÊt chÝnh m×nh trong chñ nghÜa vÞ kû, hëng l¹c, trong kh¸t väng lµm giµu b»ng mäi gi¸, bÊt chÊp ph¸p luËt, ®¹o lý. Bé m¸y Nhµ níc cña chóng ta tr¶i qua c¸c thêi kú lÞch sö kh¸c nhau cha ®ñ thêi gian vµ kinh nghiÖm ®Ó c¶i c¸ch kÞp thêi, do ®ã khi bíc vµo thùc hiÖn ®êng lèi ®æi míi cña §¶ng trªn mét sè mÆt ®· béc lé kh«ng Ýt khuyÕt ®iÓm, t×nh h×nh ®ã cïng víi hÖ thèng thñ tôc hµnh chÝnh rêm rµ, bé m¸y cång kÒnh, t¹o m«i trêng dung dìng cho tÖ quan liªu tham nhòng. HÖ thèng c¬ quan t ph¸p, hµnh ph¸p, thanh tra, kiÓm tra chÊt lîng vµ hiÖu lùc, hiÖu qu¶ cha cao. §iÒu nµy ®ßi hái chóng ta ph¶i tÝch cùc vµ chñ ®éng chèng tham nhòng cã hiÖu qu¶. ChÝnh v× vËy em ®· chän ®Ò tµi: “ Nguyªn nh©n vµ c¸c gi¶i ph¸p chèng tham nhòng ë ViÖt Nam hiÖn nay”. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù gióp ®ì cña PGS – TS Mai V¨n Bu, Trung t©m th viÖn Trêng §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n ®· gióp em hoµn thµnh ®Ò tµi nµy. 1 §Ò ¸n m«n häc Ch¬ng I Nguyªn nh©n Tham nhòng vµ t¸c h¹i cña nã I. Kh¸i niÖm vÒ tham nhòng 1. Quan niÖm vÒ tham nhòng cña mét sè quèc gia trªn thÕ giíi + Níc §øc: Tham nhòng lµ hiÖn tîng mÊt phÈm chÊt, hèi lé, ®ót lãt, thêng x¶y ra ®èi víi c«ng chøc cã quyÒn hµnh (Tõ ®iÓn b¸ch khoa cña §øc). + Níc ¸o: Tham nhòng lµ hiÖn tîng lõa ®¶o, hèi lé, bãc lét. + Thôy Sü: Tham nhòng lµ hËu qu¶ nghiªm träng cña sù v« tæ chøc cña tÇng líp cã tr¸ch nhiÖm trong bé m¸y Nhµ níc. §ã lµ hµnh vi ph¹m ph¸p ®Ó phôc vô lîi Ých c¸ nh©n (Tõ ®iÓn B¸ch Khoa cña Thôy Sü). + Níc Ph¸p: Tham nhòng bao gåm nh÷ng hµnh vi l¹m dông quyÒn h¹n ®Ó thu vÐn lîi Ých vËt chÊt. 2. Kh¸i niÖm vÒ tham nhòng cña ViÖt Nam Theo Tõ ®iÓn TiÕng ViÖt th×: “Tham nhòng lµ lîi dông quyÒn hµnh ®Ó nhòng nhiÔu d©n vµ lÊy cña”.1 1 §¹i tõ ®iÓn tiÕng ViÖt, Nxb. V¨n ho¸ - Th«ng tin, Hµ Néi. 1998, tr 1523 2 §Ò ¸n m«n häc Tham nhòng lµ hµnh vi lîi dông chøc vô, quyÒn h¹n, vÞ thÕ x· héi cña viªn chøc Nhµ níc ®Ó lµm tr¸i ph¸p luËt hoÆc lîi dông c¸c s¬ hë cña ph¸p luËt kiÕm lîi cho b¶n th©n, g©y h¹i cho x· héi, cho c«ng d©n. Ph¸p lÖnh chèng tham nhòng ngµy 26-2-1998 còng ghi râ trong ®iÒu 1: “Tham nhòng lµ hµnh vi cña nh÷ng ngêi cã chøc vô, quyÒn h¹n ®· lîi dông chøc vô vµ quyÒn h¹n ®ã ®Ó tham «, hèi lé hoÆc cè ý lµm tr¸i ph¸p luËt v× ®éng c¬ vô lîi, g©y thiÖt h¹i cho tµi s¶n Nhµ níc, tËp thÓ vµ c¸ nh©n, x©m ph¹m ho¹t ®éng ®óng ®¾n cña c¸c c¬ quan, tæ chøc. Tham nhòng lµ vËt c¶n lín nhÊt cña tiÕn tr×nh ph¸t triÓn x· héi, lµ nguy c¬ trùc tiÕp liªn quan ®Õn sù sèng cßn cña c¸c Nhµ níc”.2 MÆc dï ®îc thÓ hiÖn theo nh÷ng c¸ch kh¸c nhau song tham nhòng ®îc hiÓu kh¸ thèng nhÊt trong v¨n ho¸ ph¸p lý ë c¸c níc trªn thÕ giíi, ®ã lµ viÖc lîi dông vÞ trÝ, quyÒn h¹n thùc hiÖn hµnh vi tr¸i ph¸p luËt nh»m trôc lîi c¸ nh©n hay nãi mét c¸ch kh¸c tham nhòng lµ viÖc sö dông hoÆc chiÕm ®o¹t bÊt hîp ph¸p c«ng quyÒn hay nguån lùc tËp thÓ. II. hµnh vi vµ mét sè ph¬ng thøc thùc hiÖn hµnh vi tham nhòng 1. Kh¸i niÖm vÒ hµnh vi tham nhòng Hµnh vi tham nhòng lµ hµnh vi tho¶ m·n ®Çy ®ñ c¸c dÊu hiÖu ph¸p lý cña mét cÊu thµnh téi tham nhòng ®· ®îc ph¸p luËt qui ®Þnh, ®ã lµ c¸c hµnh vi cã ý thøc, cã chñ ®Þnh. 2. §Æc ®iÓm cña hµnh vi tham nhòng Hµnh vi tham nhòng lµ hµnh vi cña mét c¸ nh©n hoÆc mét nhãm ngêi trong ®ã cã kÎ cÇm ®Çu, nã thêng t¹o thµnh tõ c¸c nhãm ngêi cã quan hÖ th©n quen, hä hµng vµ gÇn ®©y trªn thÕ giíi l¹i h×nh thµnh c¸c hµnh vi tham nhòng cã tÝnh tæ chøc cña nhiÒu ngêi dùa trªn lîi Ých Ých kû cña hä. Lo¹i hµnh vi nµy ®ang cã xu híng t¨ng lªn rÊt m¹nh mang l¹i hËu qu¶ rÊt nghiªm träng vµ cã hai ®Æc trng næi bËt: mét lµ xuÊt hiÖn díi ph¬ng thøc tæ chøc cã ®Æc trng kh¸c víi ho¹t ®éng c¸ nh©n, lo¹i nµy ®îc gäi lµ tham nhòng siªu ng¹ch víi nh÷ng h×nh thøc chñ yÕu nh biÓn lËu thuÕ cã tæ chøc, bu«n lËu cã tæ chøc, lµm gi¶ cã tæ chøc, v¬ vÐt tæ chøc, x©m chiÕm cã tæ chøc biÓu hiÖn chñ yÕu lµ x©m chiÕm vèn cña Nhµ níc, hai lµ ®îc sù hoµn thiÖn víi sù tham gia cña quyÒn lùc cña mét tæ chøc nhÊt ®Þnh ®Ó ®¹t ®îc môc ®Ých thu ®îc lîi Ých hoÆc lîi nhuËn siªu ng¹ch . VÒ h×nh thøc tham nhòng chñ yÕu vÉn th«ng qua c¸c hµnh vi tham «, hèi lé, léng quyÒn, s¸ch nhiÔu, dïng quyÒn lùc ®Ó mu t lîi, dïng tiÒn tµi lµm cµn vi ph¹m ph¸p luËt, dïng tiÒn tµi thao tóng quyÒn lùc, chiÕm ®o¹t quyÒn lùc…. 2 Gi¸o tr×nh chÝnh s¸ch kinh tÕ-x· héi, Nxb Khoa Häc vµ Kü thuËt, Hµ Néi. 2000, tr 457 3 §Ò ¸n m«n häc VÒ thñ ®o¹n, c¸c hµnh vi tham nhòng ®îc h×nh thµnh b»ng nhiÒu c¸ch: kÕt cÊu bªn trong, mãc ngoÆc ngoµi níc cïng víi sù hç trî cña c¸c ph¬ng tiÖn kü thuËt phøc t¹p ®· lµm cho ho¹t ®éng tham nhòng ngµy mét trë nªn khã bÞ ph¸t hiÖn . VÒ lÜnh vùc: §èi tîng mµ c¸c ho¹t ®éng tham nhòng s¨n ®uæi nãi chung tËp trung vµo n¬i cã tiÒn b¹c, nguån lùc, quyÒn h¹n, hîp ®ång, tµi chÝnh, chøc vô, c¬ héi, …cho nªn c¸c lÜnh vùc cã tû lÖ thµnh ¸n cao trªn thÕ giíi ngµy nay vÉn lµ c¸c ngµnh ng©n hµng, tµi chÝnh, th¬ng m¹i, xuÊt nhËp khÈu, dù tr÷ quèc gia, giao th«ng vËn t¶i, bu ®iÖn, x©y dùng, c¸c ®Ò ¸n níc ngoµi, c¸c n¬i cÊp phÐp ho¹t ®éng hoÆc th«ng qua thñ tôc hµnh chÝnh, c¸c cöa khÈu … 3. §éng c¬ tham nhòng §éng c¬ tham nhòng ®îc h×nh thµnh tõ c¸c yÕu tè c¬ b¶n nh lßng tham, ham muèn vËt chÊt, lßng ham ®Þa vÞ vµ quyÒn lùc cao, muèn lµm giµu mét c¸ch nhanh chãng, muèn cã cuéc sèng vµ lèi sèng h¬n ngêi vÒ lîi Ých hoÆc cßn do nhiÒu yÕu tè nh thiÕu b¶n lÜnh, thiÕu ý chÝ, dÔ sa ng· dÉn ®Õn sù kh«ng chÊp nhËn sù mÊt c©n ®èi gi÷a nhu cÇu tiªu dïng víi kh¶ n¨ng thu nhËp vµ ®Þa vÞ c«ng viÖc cña m×nh. Tõ ®©y cã thÓ ph¸c ho¹ mét c¸ch kh¸i qu¸t vÒ tham nhòng vµ c¸c yÕu tè cÊu thµnh cña hµnh vi tham nhòng theo c«ng thøc sau: 3 C(Tham nhòng) = M (QuyÒn lùc) + D (Tuú ý ®Þnh ®o¹t) – A(Tr¸ch nhiÖm) Hµnh vi tham nhòng = lîi Ých cña ngêi cã quyÒn + sù s¬ hë, yÕu kÐm trong qu¶n lý Nhµ níc (Sù láng lÎo kh«ng nghiªm cña ph¸p luËt ) 4. Môc ®Ých tham nhòng Môc ®Ých cña hµnh vi tham nhòng lµ c¸i ®Ých mµ ngêi ph¹m téi ®Æt ra trong ãc m×nh vµ mong muèn ®¹t ®Õn b»ng hµnh vi ph¹m téi vµ khi cã ®iÒu kiÖn kh¸ch quan cho phÐp thùc hiÖn th× nã dÔ trë thµnh hiÖn thùc. 5. Mét sè ph¬ng thøc thùc hiÖn hµnh vi tham nhòng ë ViÖt Nam C¸c h×nh thøc c¬ b¶n cña tham nhòng ë níc ta hiÖn nay vÉn lµ tham «, hèi lé, dùa vµo quyÒn lùc ®Ó s¸ch nhiÔu, dïng quyÒn lùc ®Ó mu lîi riªng, dïng tiÒn ®Ó lµm chuyÖn phi ph¸p vµ c¸c thñ ®o¹n mµ kÎ ph¹m téi triÖt ®Ó lîi dông lµ nh÷ng s¬ hë cña ph¸p luËt, chÝnh s¸ch, trong c¸c biÖn ph¸p tæ chøc, qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh. Thñ ®o¹n ph¹m téi rÊt ®a d¹ng vµ phøc t¹p nhng thêng tËp trung ë c¸c d¹ng sau : - Cã ®Þa ph¬ng, ®¬n vÞ ra nh÷ng chØ thÞ, nghÞ quyÕt kh«ng ®óng víi chÝnh s¸ch, luËt ph¸p cña Nhµ níc ®Ó thu lîi bÊt chÝnh, phæ biÕn lµ 3 T¹p chÝ Nhµ níc vµ ph¸p luËt sè 1/2002 tr 59 4 §Ò ¸n m«n häc lÊy ®Êt c«ng ®Ó chia nhau, lÊy ®Êt cña n«ng d©n ®Ó bãc lét n«ng d©n nh mét kiÓu ph¸t canh thu t«. - §Ò ra hµng lo¹t c¸c kho¶n b¾t n«ng d©n ®ãng gãp, bng bÝt th«ng tin, thiÕu c«ng khai minh b¹ch ®Ó xµ xÎo, t tói. - G©y khã kh¨n, s¸ch nhiÔu ®Ó ®ßi hèi lé díi nhiÒu h×nh thøc kÓ c¶ mua b»ng, b¸n ®iÓm. - Võa lµ bªn A, võa cã quyÒn chØ ®Þnh bªn B ®Ó hëng hoa hång, tham nhòng lín trong c¸c ch¬ng tr×nh, dù ¸n kÓ c¶ c¸c ch¬ng tr×nh, dù ¸n nghiªn cøu khoa häc. - Khi x©y dùng th× ®Þnh møc kinh tÕ - kÜ thuËt n©ng cao lªn, khi thùc hiÖn th× l¾t lÐo ®Ó gi¶m xuèng, cã lóc cã c«ng tr×nh cßn trªn díi 50% lÊy chªnh lÖch, chia ch¸c lµm cho hµng lo¹t c«ng tr×nh mÆc dï ®îc héi ®ång nghiÖm thu ®¸nh gi¸ tèt nhng míi sö dông ®· h háng. - Lîi dông bu«n b¸n vËn chuyÓn, ®i níc ngoµi c©u kÕt víi bän “bu«n lËu thÕ kû”, cã tÝnh quèc tÕ (nhËp tµu, xe cò, m¸y mãc l¹c hËu …) bÊt chÊp hËu qu¶ cho d©n vµ nÒn kinh tÕ miÔn lµ cã chªnh lÖch, cã hoa hång. - Th«ng ®ång víi nhau ®Ó vay tiÒn ng©n hµng, tiÒn níc ngoµi (nh ODA…) ®Õn hµng tr¨m, hµng ngh×n tû ®ång mµ kh«ng tÝnh ®Õn hiÖu qu¶ sö dông. - Sö dông tiÒn quü c«ng, tiÒn tÝn dông u ®·i ngêi nghÌo, gia ®×nh chÝnh s¸ch ®Ó cho vay lÊy l·i, bu«n b¸n lËp quü ®en, mua tÆng phÈm cã gi¸ trÞ lín tÆng nhau … - T¹o thµnh tÝch gi¶ ®Ó tham « díi h×nh thøc tiÒn thëng, quµ c¸p, biÕu xÐn nhau ngµy lÔ, ngµy tÕt, viÖc hiÕu hû ®Õn hµng chôc, hµng tr¨m triÖu ®ång. - Tranh mua hµng xuÊt khÈu ch¹y chät quota ®Ó lÊy ngo¹i tÖ mua hµng tiªu dïng xa xØ vÒ b¸n l·i chia nhau g©y l·ng phÝ vµ rèi lo¹n thÞ trêng. - LËp nh÷ng “dù ¸n lõa” trång rõng trªn giÊy, thµnh lËp c¸c “c«ng ty ma” ®Ó hoµn thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®Ó lÊy tiÒn Nhµ níc. - ThËm chÝ cßn cã t×nh tr¹ng ¨n c¶ tiÒn cøu trî ngêi ®ãi nghÌo, x· khã kh¨n, ¨n chÆn tiÒn ñng hé ®ång bµo lò lôt… Ngoµi c¸c thñ ®o¹n trªn, kÎ ph¹m téi tham nhòng cßn lîi dông triÖt ®Ó sù bu«ng láng vÒ thanh tra, kiÓm tra, kiÓm so¸t ®Ó ph¹m c¸c téi tham «, hèi lé, sö dông vèn vµo ho¹t ®éng kh«ng ®óng môc ®Ých… Iii. T¸c h¹i cña tham nhòng. 1. Tham nhòng lµ kÎ thï cña nh©n d©n. Hå Chñ TÞch ®· tõng nhËn ®Þnh: “Tham nhòng lµ kÎ thï nguy hiÓm cña nh©n d©n, cña bé ®éi vµ cña chÝnh phñ v× nã kh«ng mang g¬m mang sóng mµ nã n»m trong c¸c tæ chøc cña ta ®Ó lµm háng ta. Nã lµm 5 §Ò ¸n m«n häc háng tinh thÇn trong s¹ch vµ ý chÝ kh¾c khæ cña c¸n bé ta. Nã ph¸ ho¹i ®¹o ®øc c¸ch m¹ng ta lµ cÇn- kiÖm - liªm - chÝnh”. Tham nhòng cßn g©y ra t¸c h¹i lµm gi¶m sót lßng tin cña c«ng d©n ®èi víi bé m¸y vµ c«ng chøc, viªn chøc Nhµ níc, triÖt tiªu ®éng lùc c¬ b¶n nhÊt cña sù ph¸t triÓn. §iÒu nµy ®· ®îc V.I. Lªnin khuyÕn c¸o: “NÕu cã c¸i g× ®ã cã thÓ triÖt tiªu ®îc chñ nghÜa x· héi th× ®ã chÝnh lµ tham nhòng, quan liªu”. §©y còng lµ bµi häc hµng ®Çu mµ §¶ng ta rót ra t¹i ®¹i héi lÇn thø 6. §ã lµ bµi häc lÊy d©n lµm gèc, d©n biÕt, d©n bµn, d©n lµm, d©n kiÓm tra. §©y còng lµ bµi häc mµ «ng cha ta ®· truyÒn l¹i cho con ch¸u. TrÇn Quèc TuÊn ®· tõng nãi: “Ngêi d©n vèn kh«ng hµi lßng, sî ta th× khinh ®Þch, sî ®Þch th× khinh ta, ®Ó d©n khinh lµ mÊt níc”. 2. Tham nhòng g©y tæn h¹i to lín vÒ mÆt kinh tÕ cho sù ph¸t triÓn x· héi Tham nhòng g©y tæn h¹i to lín vÒ mÆt kinh tÕ cho sù ph¸t triÓn x· héi kÐo lïi sù ph¸t triÓn tuú theo quy m« vµ møc ®é g©y h¹i cña nã. Tham nhòng ®· g©y thiÖt h¹i vËt chÊt hµng ngµn tû ®ång, hµng tr¨m triÖu ®« la cña Nhµ níc. Chi phÝ kinh tÕ cña tham nhòng lµ rÊt khã x¸c ®Þnh nhng mét sè c«ng tr×nh nghiªn cøu ®· ®a ra ®ã lµ: + T¨ng tõ 3-10% cho gi¸ cña mét giao dÞch ®Ó ®Èy nhanh giao dÞch. +Mét møc tæn thÊt tíi 50% nguån thu tõ thuÕ cña chÝnh phñ do hèi lé vµ tham nhòng. Mét sè minh chøng ®iÓn h×nh vÒ t¸c h¹i cña tham nhòng ®èi víi nÒn kinh tÕ: chØ riªng tæng thèng cña níc C«ng g« (Zaire cò) víi sè tiÒn tham nhòng trong c¸c n¨m cÇm quyÒn lªn tíi 9-10 tû USD, b»ng 70% sè nî níc ngoµi cña níc nµy.T¹i ViÖt Nam víi møc thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ngêi vµo kho¶ng 400 USD/n¨m nhng nh÷ng vô tham nhòng g©y thiÖt h¹i nghiªm träng vÒ kinh tÕ vÉn diÔn ra hµng n¨m ®iÓm h×nh nh vô ¸n Minh Phông - EPCO ®· chiÕm ®o¹t h¬n 3.547 tû ®ång vµ 25,4 triÖu USD cña Nhµ níc. Ngoµi ra tÝnh ®Õn khi vô ¸n bÞ khëi tè ng©n s¸ch Nhµ níc cßn bÞ thiÖt h¹i 115 tû ®ång vµ 596.303 USD lµ phÝ b¶o l·nh vµ l·i ph¸t sinh cña c¸c kho¶n thiÖt h¹i nãi trªn. Bªn c¹nh ®ã cßn lµ nh÷ng vô g©y thiÖt h¹i nhiÒu ®Õn tiÒn cña Nhµ níc vµ nh©n d©n nh vô Tamexco ®· thiÖt h¹i 500 tû ®ång, dÖt Nam §Þnh kho¶ng 900 tû ®ång… §Æc biÖt hiÖn nay t×nh tr¹ng tham nhòng ë ViÖt Nam g©y thiÖt h¹i vÒ kinh tÕ ®ang diÔn ra m¹nh mÏ trong ®Çu t x©y dùng c¬ b¶n, hoµn thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng,l¹m dông quyÒn lùc ®Ó b¶n th©n vµ gia ®×nh tham nhòng … 3. Tham nhòng ph¸ ho¹i ®éi ngò c¸n bé, tÇm thêng ho¸ hÖ thèng ph¸p luËt, lµ nguyªn nh©n liªn quan trùc tiÕp ®Õn sù sèng cßn cña Nhµ níc T¸c h¹i cña tham nhòng kh«ng chØ dõng l¹i ë ph¬ng diÖn thiÖt h¹i vËt chÊt hµng ngµn tû ®ång, hµng tr¨m triÖu USD cña Nhµ níc mµ tham 6 §Ò ¸n m«n häc nhòng sÏ lµm tÇm thêng ho¸ hÖ thèng ph¸p luËt cña Nhµ níc, kû c¬ng x· héi kh«ng thÓ gi÷ v÷ng, g©y mÊt ®oµn kÕt néi bé, lµm gi¶m uy tÝn cña §¶ng vµ Nhµ níc tríc nh©n d©n vµ lµ c¬ héi ®Ó cho kÎ thï ph¸p ho¹i, x©m lîc. NÕu c¸c nhµ hµnh ph¸p mµ tù m×nh ph¸ ho¹i luËt ph¸p th× lµm sao cã thÓ duy tr× ®îc phÐp níc. Nh÷ng kÎ tham nhòng chÝnh lµ nh÷ng tªn ®Çu trß trong viÖc lµm tª liÖt hÖ thèng hµnh ph¸p lµ cho Nhµ níc trë thµnh ®èi lËp vµ g¸nh nÆng cho c«ng d©n. Tham nhòng tÊt yÕu dÉn ®Õn ph¸ ho¹i ®éi ngò c¸n bé Nhµ níc bëi v× nh÷ng kÎ tham nhòng sÏ lõa dèi vµ h ho¸ cÊp trªn lµm cho bé m¸y trë thµnh quan liªu, chóng sÏ t¨ng cêng ®a thªm kÎ xÊu vµo guång m¸y vµ triÖt h¹i ®éi ngò viªn cha tèt. Nh÷ng kÎ tham nhòng chÝnh lµ nh÷ng tªn ph¸ ho¹i tõ bªn trong cña hÖ thèng hµnh ph¸p quèc gia.Tham nhòng sÏ lµm cho quÇn chóng mÊt ®i sù tin tuëng vµo ®êng lèi l·nh ®¹o cña §¶ng vµ Nhµ níc vµ ®©y còng lµ nguyªn nh©n c¨n b¶n nhÊt dÉn ®Õn thÊt b¹i cña §¶ng vµ Nhµ níc. ChÝnh víi nh÷ng t¸c h¹i to lín kÓ trªn còng nh nhiÒu t¸c h¹i do bÖnh tham nhòng t¹o ra, nhiÒu níc ®· coi tham nhòng lµ quèc n¹n cña ®Êt níc, lµ giÆc néi x©m nguy hiÓm.Trong c¸c v¨n kiÖn ®¹i héi VIII, IX §¶ng ta kh¼ng ®Þnh: N¹n tham nhòng ®ang lµ mét nguy c¬ trùc tiÕp quan hÖ ®Õn sù sèng cßn cña hÖ thèng chÝnh trÞ. §¶ng, Nhµ níc vµ nh©n d©n ta ®· cã nhiÒu biÖn ph¸p kh¾c phôc, song hiÖu qu¶ cßn thÊp. Ph¶i tiÕn hµnh ®Êu tranh kiªn quyÕt, thêng xuyªn vµ cã hiÖu qu¶ chèng tham nhòng trong bé m¸y Nhµ níc, trong tÊt c¶ c¸c ngµnh, c¸c cÊp tõ Trung ¬ng ®Õn c¬ së. KÕt hîp nh÷ng biÖn ph¸p cÊp b¸ch víi nh÷ng gi¶i ph¸p cã tÇm chiÕn lîc nh»m hoµn thiÖn c¬ chÕ, chÝnh s¸ch, kiÖn toµn tæ chøc, chÊn chØnh c«ng t¸c qu¶n lý, kh¾c phôc s¬ hë, võa xö lý nghiªm kÞp thêi mäi vi ph¹m, téi ph¹m, huy ®éng vµ phèi hîp chÆt chÏ mäi lùc lîng ®Êu tranh nh»m ng¨n chÆn, ®Èy lïi vµ lo¹i trõ tham nhòng. Thñ trëng c¬ quan ®¬n vÞ, c¸n bé chñ chèt c¸c cÊp ph¶i g¬ng mÉu ®i ®Çu trong ®Êu tranh chèng tham nhòng, tríc hÕt lµ ®èi víi b¶n th©n. §Êu tranh chèng tham nhòng ph¶i g¾n liÒn víi ®Êu tranh chèng bu«n lËu, l·ng phÝ, quan liªu, tËp trung vµo c¸c hµnh vi tham «, chiÕm ®o¹t lµm thÊt tho¸t tµi s¶n Nhµ níc, ®ßi hèi lé, ®a vµ nhËn hèi lé. Tham nhòng ®· cã tõ rÊt l©u trong lÞch sö loµi ngêi, cã thÓ tõ thêi kú xuÊt hiÖn nh÷ng h×nh thøc ban ®Çu cña Nhµ níc. Do t¸c h¹i cña tham nhòng lµ v« cïng lín nªn viÖc phßng chèng tham nhòng lu«n ®îc coi lµ nhiÖm vô bøc xóc hµng ®Çu cña c¸c quèc gia. Tuy nhiªn gÇn ®©y mét quan ®iÓm tr¸i ngîc ®· xuÊt hiÖn cho r»ng tham nhòng kh«ng thÓ kh«ng nhÊt qu¸n víi ph¸t triÓn, vµ ®«i khi nã thËm trÝ cßn thóc ®Èy ph¸t triÓn. Nh÷ng ngêi nªu ra quan ®iÓm hiÖn ®¹i nµy ®· phñ mét ®¸m m©y m¬ hå lªn vÊn ®Ò tham nhòng. Ch¼ng h¹n hä cho r»ng ®Þnh nghÜa vÒ tham nhòng rÊt kh¸c nhau gi÷a c¸c nÒn v¨n ho¸, hµm ý r»ng nh÷ng g× bÞ coi lµ 7 §Ò ¸n m«n häc tham nhòng ë ph¬ng T©y sÏ ®îc lý gi¶i mét c¸ch kh¸c trong khu«n khæ nh÷ng tËp qu¸n cña c¸c nÒn kinh tÕ míi næi. Nh÷ng ngêi theo chñ nghÜa xÐt l¹i còng nÒu ®Æc trng vÒ nh÷ng hiÖu øng cña tham nhòng ®èi víi t¨ng trëng kinh tÕ, ®©y lµ nh÷ng lý luËn m¬ hå. Dùa trªn thùc tÕ lµ, cho ®Õn gÇn ®©y mét sè “con hæ” ch©u ¸ vÉn tr¶i qua t¨ng trëng kinh tÕ phi thêng lÉn tham nhòng ë møc ®é cao. Cuèi cïng ngêi ta cho r»ng hiÖu øng cña nh÷ng c¶i c¸ch thÞ trêng ®Õn t×nh tr¹ng tham nhòng lµ kh«ng râ rµng. Chñ ®Ò träng t©m cña luËn ®iÓm “dÇu b«i tr¬n b¸nh xe” lµ hèi lé cã thÓ lµ mét c¸ch lµm cã hiÖu qu¶ ®Ó vît qua nh÷ng qui ®Þnh phiÒn hµ vµ nh÷ng hÖ thèng ph¸p luËt v« tÝch sù. C¸ch lËp luËn nµy kh«ng thÓ khëi nguån cho nh÷ng m« h×nh mang tÝnh häc thuËt phøc t¹p, mµ cßn hîp ph¸p ho¸ c¸ch øng xö cña c¸c c«ng ty t nh©n s½n sµng hèi lé cho ®îc viÖc. Khi xem xÐt s©u h¬n lËp luËn nµy cã rÊt nhiÒu lç hæng. Nã lê ®i quyÒn tù do lµm theo ý m×nh vèn rÊt lín mµ nhiÒu chÝnh trÞ gia vµ quan chøc, nhÊt lµ ë c¸c x· héi tham nhòng, cã ®îc trong viÖc t¹o dùng, gia t¨ng vµ gi¶i thÝch c¸c quy ®Þnh ph¶n t¸c dông. Do ®ã thay v× b«i tr¬n nh÷ng b¸nh xe kªu cãt kÐt cña mét nÒn hµnh chÝnh v÷ng ch¾c, tham nhòng l¹i trë thµnh thø tiÕp søc cho nh÷ng quy ®Þnh qu¸ ®¸ng vµ tuú tiÖn. §©y lµ mét c¬ chÕ mµ nhê ®ã tham nhòng tù nu«i sèng chÝnh b¶n th©n nã. Mét biÕn th¸i kinh tÕ phøc t¹p cña lËp luËn “dÇu b«i tr¬n lµ tÝch cùc” lµ quan ®iÓm cho r»ng hèi lé cho phÐp cung cÇu ho¹t ®éng. Quan ®iÓm nµy kiªn ®Þnh r»ng trong cuéc ®Æt gi¸ c¹nh tranh ®Ó cã ®îc mét hîp ®ång mua hµng cu¶ chÝnh phñ, ngêi hèi lé nhiÒu nhÊt sÏ giµnh phÇn th¾ng vµ c«ng ty cã chi phÝ thÊp nhÊt sÏ cã kh¶ n¨ng chÞu ®ùng sè tiÒn hèi lé lín nhÊt. §iÒu ®ã chØ hay vÒ lý thuyÕt nhng l¹i kh«ng ®óng. Thø nhÊt, b»ng c¸ch chØ tËp trung vµo tÖ hèi lé lËp luËn nµy kh«ng tÝnh ®Õn tham nhòng lµ ¨n c¾p c¸c nguån lùc c«ng céng, lµm suy yÕu tÝnh æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m«. Kh«ng nh÷ng thÕ nh÷ng ngêi nhËn hèi lé cã xu thÕ chuyÓn nh÷ng ®ång tiÒn tham nhòng ®îc vµo c¸c tµi kho¶n ë níc ngoµi. VÝ dô theo c¸ch nµy Nigiªnia ®· tæn thÊt hµng tû tiÒn ng©n s¸ch trong nh÷ng thËp kû võa qua. Thø hai, viÖc gi¶ ®Þnh n¨ng lùc ®Êu thÇu cao nhÊt b¾t nguån tõ khÝa c¹nh hiÖu qu¶ - chi phÝ lµ kh«ng ®óng, thay vµo ®ã nã thêng g¾n víi chÊt lîng díi møc tiªu chuÈn. Thø ba, c¸c chÝnh trÞ gia hiÕm khi chÞu lµm ®èi tîng cña mét kho¶n chi tr¶ bÊt hîp ph¸p trong cuéc ®Êu thÇu c¹nh tranh, tr¸i l¹i hä ®ßi tiÒn hèi lé mét c¸ch kÝn ®¸o tõ nh÷ng ®èi tîng mµ hä tin lµ sÏ ®îc gi÷ bÝ mËt. Thø t, viÖc nh×n nhËn hèi lé nh mét c¬ chÕ lµm c©n b»ng cung cÇu kh«ng tÝnh ®Õn thùc tÕ lµ nhiÒu hµng ho¸ c«ng céng kh«ng nªn ®îc ph©n 8 §Ò ¸n m«n häc phèi cho nh÷ng ngêi ®Æt gi¸ cao nhÊt,thay vµo ®ã môc tiªu cña c¸c ch¬ng tr×nh xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo lµ ph©n bæ cac nguån lùc theo sù cÇn thiÕt cña nh÷ng ngêi nhËn. Cuèi cïng quan ®iÓm cung vµ cÇu vÒ tham nhòng cho r»ng nh÷ng kÎ hèi lé nhËn ®îc nh÷ng hµng ho¸ mµ hä ®· ph¶i tr¶ tiÒn cho chóng, ®iÒu nµy kh«ng ph¶i lóc nµo còng ®óng v× kh«ng thÓ cìng chÕ thi hµnh c¸c giao dÞch tham nhòng b»ng luËt ph¸p. Mét trêng ph¸i “ biÖn hé cho tham nhòng” lý luËn r»ng hèi lé cã thÓ lµm t¨ng hiÖu qu¶ b»ng c¸ch gi¶m ®¸ng kÓ thêi gian cÇn thiÕt cho c¸c thñ tôc xin phÐp vµ c«ng viÖc giÊy tê. VÊn ®Ò ®èi víi lý lÏ “®ång tiÒn ®i tríc” nµy n»m ë gi¶ ®Þnh r»ng c¶ hai phÝa ®Òu thùc sù tham gia vµo vô viÖc vµ kh«ng ®ßi hái thªm tiÒn hèi lé. ë Ên ®é mét c«ng chøc cÊp cao ®îc hèi lé kh«ng thÓ gi¶i quyÕt c¸c thñ tôc xin phÐp nhanh h¬n ®îc mét chót nµo v× cã nhiÒu ngêi trong giíi quan liªu cïng tham gia vµo qu¸ tr×nh ®ã, nhng «ng ta s½n sµng ®a ra gi¶i ph¸p lµm chËm trÔ qu¸ tr×nh cÊp giÊy phÐp ®èi víi c¸c c«ng ty ®èi thñ. Ngay c¶ trong nh÷ng x· héi mµ v« vµn c¸c qui ®Þnh ph¶n t¸c dông ®· ®îc t¹o ra nh»m moi cña hèi lé vÉn ph¶i cã mét h¹t nh©n cña c¸c luËt lÖ vµ c¸c qui ®Þnh phôc vô nh÷ng môc tiªu x· héi h÷u Ých. Nh÷ng bé luËt ®¬n gi¶n vµ minh b¹ch vÒ x©y dùng, nh÷ng qui ®Þnh hîp lý vÒ m«i trêng, nh÷ng qui ®Þnh râ rµng nh»m ®¶m b¶o sù lµnh m¹nh cña hÖ thèng ng©n hµng vµ nh÷ng qui ®Þnh nghiªm ngÆt vÒ mua b¸n h¹t nh©n, ma tuý….lµ cÇn thiÕt trong bÊt cø mét x· héi nµo. Trong bèi c¶nh nµy lý lÏ tham nhòng nh chÊt dÇu b«i tr¬n lµ ®Æc biÖt nguy hiÓm v× tiÒn hèi lé sÏ phôc vô cho viÖc giµy xÐo lªn nh÷ng qui ®Þnh nh vËy vµ lµm tæn h¹i c¸c môc tiªu x· héi . Mét yÕu tè kh¸c gãp phÇn vµo n¹n hèi lé lµ quyÒn tù do ®Þnh ®o¹t cña c¸c chÝnh trÞ gia trong viÖc h¹n chÕ sù tiÕp cËn c¸c ®èi thñ c¹nh tranh tiÒm n¨ng vµo thÞ trêng dµnh cho nh÷ng kÎ hèi lé. Khèi lîng “ dÇu b«i tr¬n” ®· gia cè nh÷ng cÊu tróc ®éc quyÒn khæng lå. Th«ng lÖ tham nhòng cè h÷u cña nh÷ng hÖ thèng tµi chÝnh ®îc gi¸m s¸t mét c¸ch yÕu kÐm vµ viÖc cã tay trong ®· gãp phÇn nh÷ng cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ vÜ m« ë Anbani, Bungari vµ míi ®©y lµ ë c¸c níc §«ng ¸. Hèi lé, t×m kiÕm tiÒn t« còng ®ßi hái mét chi phÝ kinh tÕ lín. Tµi n¨ng ®îc sö dông kh«ng ®óng chç v× nh÷ng viÖc lµm cã tiÒm n¨ng thu ®îc nh÷ng kho¶n ®ót lãt sinh lîi thu hót nh÷ng ngêi mµ lÏ ra ®· chÊp nhËn nh÷ng phÇn thëng tµi chÝnh khiªm tèn h¬n do nh÷ng nghÒ nghiÖp thùc sù cã Ých mang l¹i. C¸c quan chøc tham nhòng ®a ra nh÷ng quyÕt ®Þnh tåi tÖ vÒ mÆt c«ng nghÖ, viÖc ñng hé nh÷ng dù ¸n kh«ng ®¹t tiªu chuÈn, phøc t¹p, ®ßi hái vèn lín song dÔ hít ®îc nh÷ng mãn tiÒn lín h¬n. Do ®ã mét hîp ®ång lín vÒ quèc phßng hay c¬ së h¹ tÇng cã thÓ ®îc ñng hé h¬n viÖc x©y dùng hµng tr¨m trêng tiÓu häc vµ tr¹m y tÕ. Tai h¹i h¬n c¸c quan chøc cho ph¸t triÓn nhiÒu dù ¸n “voi tr¾ng” (cång 9 §Ò ¸n m«n häc kÒnh, chi phÝ cao) kh«ng cã Ých g× mµ chØ lµm giÇu cho mét sè quan chøc vµ mét sè nhµ cung cÊp. T×nh tr¹ng kh«ng ho¹t ®éng cña bèn nhµ ®èi t¸c míi ®©y ë Lagos, Nigieria lµ mét vÝ dô. Kh«ng nh÷ng thÕ c¸c nhµ thÇu vµ c¸c quan chøc dÝnh lÝu vµo c¸c ho¹t ®éng tham nhòng g©y ra nh÷ng chi phÝ khæng lå vÒ thêi gian vµ n¨ng suÊt bá ra. ViÖc th¬ng lîng nh÷ng vô lµm ¨n vµ nh÷ng kho¶n thanh to¸n bÊt hîp ph¸p, ®¶m b¶o bÝ mËt cña chóng vµ ®Ò phßng nh÷ng rñi ro lu«n hiÖn h÷u lµ sÏ kh«ng nhËn ®îc nh÷ng ch÷ ký vµ giÊy phÐp ®· ®îc høa hÑn ®Òu lµ nh÷ng c«ng viÖc mÊt thêi gian, c¶ sù cÇn thiÕt ph¶i ®µm ph¸n l¹i hay hèi lé thªm cho mét quan chøc kh¸c n÷a nh vÉn tõng x¶y ra, còng tèn thêi gian kh«ng kÐm. Trªn thùc tÕ b»ng chøng tõ nhiÒu quèc gia cho thÊy mèi quan hÖ cïng chiÒu gi÷a møc ®é hèi lé vµ lîng thêi gian mµ mét doanh nghiÖp ph¶i dµnh cho c¸c quan chøc Nhµ níc. Mét cuéc ®iÒu tra n¨m 1993 ®èi víi h¬n 1.500 doanh nghiÖp ë 49 quèc gia cho thÊy: ch¼ng h¹n nh ë Ucraina c¸c «ng chñ c«ng ty mÊt nhiÒu tiÒn hèi lé ph¶i dµnh thêi gian cho c¸c quan chøc vµ chÝnh trÞ gia nhiÒu h¬n gÇn mét phÇn ba so víi nh÷ng ngêi hèi lé Ýt. Nh÷ng c«ng ty hèi lé nhiÒu còng ph¶i mÊt 75 tuÇn c«ng lao ®éng mçi n¨m trong thêi gian qu¶n lý cho viÖc th¬ng lîng víi c¸c quan chøc so víi con sè trung b×nh hµng n¨m lµ 22 tuÇn c«ng lao ®éng cña c¸c doanh nghiÖp hèi lé Ýt. Thªm vµo ®ã c¸c sè liÖu thu ®îc tõ h¬n 3.600 doanh nghiÖp ë 69 níc chøng tá r»ng ë nh÷ng níc cã t×nh tr¹ng tham nhòng cao h¬n c¸c doanh nghiÖp thêng dµnh mét phÇn lín h¬n trong thêi gian qu¶n lý cho c¸c quan chøc. Ngoµi ra cuéc ®iÒu tra còng cung cÊp b»ng chøng cho thÊy ë nh÷ng n¬i mµ tÖ hèi lé phæ biÕn h¬n th× chi phÝ vèn vµ chi phÝ ®Çu t cña c¸c doanh nghiÖp cã xu híng cao h¬n … Nh vËy t¸c h¹i cña tham nhòng lµ v« cïng lín vµ ®Æc biÖt nguy hiÓm ®èi víi tÊt c¶ c¸c quèc gia. Tham nhòng ®· trë thµnh “quèc tÕ n¹n” lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò toµn cÇu mµ tÊt c¶ c¸c quèc gia ®Òu cã tr¸ch nhiÖm cïng tham gia gi¶i quyÕt . IV. Nguyªn nh©n cña tÖ tham nhòng. Nh÷ng n¨m qua cuéc ®Êu tranh tham nhòng cña §¶ng vµ Nh©n d©n ta diÔn ra rÊt quyÕt liÖt vµ ®· thu ®îc kÕt qu¶ bíc ®Çu song ®Õn nay cã thÓ nãi n¹n tham nhòng vÉn cha ®îc ®Èy lïi mét c¸ch c¬ b¶n. T×nh h×nh vÉn diÔn ra phøc t¹p, cã n¬i cã chiÒu híng gia t¨ng víi nh÷ng thñ ®o¹n hÕt søc tinh vi, cã trêng hîp c©u kÕt, mãc nèi ngang däc gi÷a c¸c phÇn tö tho¸i ho¸ biÕn chÊt trong c¸c c¬ quan Nhµ níc vµ ngoµi x· héi, rÊt khã ph¸t hiÖn lµm cho cuéc ®Êu tranh chèng tham nhòng hÕt søc khã kh¨n. VËy do nh÷ng nguyªn nh©n chñ yÕu nµo ? 1. Nguyªn nh©n g©y ra tham nhòng cã nhiÒu, nhng nguyªn nh©n ®Çu tiªn cã tÝnh chÊt s©u xa, b¶n chÊt lµ do chÕ ®é ngêi bãc lét ngêi sinh ra. 10 §Ò ¸n m«n häc Hå Chñ TÞch ®· nãi: “Tham «, l·ng phÝ, quan liªu lµ nh÷ng xÊu xa cña x· héi cò. Nã do lßng t lîi Ých kû, h¹i nh©n d©n mµ ra, nã do chÕ ®é ngêi bãc lét ngêi mµ ra.”4 Mét ®Æc ®iÓm næi bËt cña sù vËn ®éng x· héi, kh¸c víi mäi sù vËn ®éng vËt chÊt kh¸c trong tù nhiªn ë chç con ngêi hµnh ®éng ®Òu tÝnh ®Õn lîi Ých hoÆc môc ®Ých t lîi Ých kû nµo ®ã. Bëi vËy chÕ ®é t h÷u chÝnh lµ c¬ së t tëng cña c¸c hµnh vi tham nhòng, kh«ng cã t tëng t lîi Ých kû sÏ kh«ng cã hµnh vi tham nhòng thiÖt ngêi lîi m×nh. 2. HÖ thèng ph¸p luËt, c¬ chÕ chÝnh s¸ch ë níc ta cßn nhiÒu kÏ hë 2.1. HÖ thèng ph¸p luËt 2.1.1. Trªn ph¬ng diÖn x©y dùng ph¸p luËt Trong ®Êu tranh phßng chèng tham nhòng, ph¸p luËt ®îc coi lµ ph¬ng tiÖn cøng r¾n nhÊt vµ kh«ng thÓ thiÕu ®îc. LÞch sö ®Êu tranh chèng tham nhòng trªn ph¹m vi toµn thÕ giíi cho thÊy, nÕu thiÕu ph¬ng tiÖn ph¸p luËt th× cuéc ®Êu tranh nµy chØ lµ cuéc chiÕn nöa vêi däa tham nhòng chø kh«ng diÖt ®îc tham nhòng. Vai trß cña ph¸p luËt trong ®Êu tranh chèng tham nhòng ®îc thÓ hiÖn ë nhiÒu néi dung kh¸c nhau, tõ viÖc x¸c ®Þnh thÕ nµo lµ tham nhòng, c¸c lo¹i hµnh vi tham nhòng, c¸c biÖn ph¸p phßng ngõa, c¸c lo¹i chÕ tµi cho tíi h×nh thøc vµ biÖn ph¸p xö lý tham nhòng. ë mét c¸ch ph©n chia t¬ng ®èi, ph¸p luËt liªn quan ®Õn tham nhòng ®îc sö dông trªn hai ph¬ng diÖn: Phßng ngõa tham nhòng vµ xö lý tham nhòng. 2.1.1.1. Ph¸p luËt vÒ phßng ngõa tham nhòng ®îc thÓ hiÖn ë rÊt nhiÒu ngµnh luËt, nhiÒu v¨n b¶n kh¸c nhau: tõ c¸c v¨n b¶n vÒ tæ chøc bé m¸y Nhµ níc, v¨n b¶n vÒ c¸c lÜnh vùc kinh tÕ x· héi ®Õn ph¸p luËt ®Êu tranh trùc diÖn víi tham nhòng. Nã cã thÓ lµ ngµnh luËt hiÕn ph¸p, luËt ®Êt ®ai, luËt tµi chÝnh - ng©n hµng, luËt hµnh chÝnh, luËt d©n sù, luËt kinh tÕ…Mét ®ßi hái ®èi víi c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt nµy lµ ph¶i ®ång bé, thèng nhÊt, ph¶i t¹o ®îc khu©n mÉu ph¸p lý cã kh¶ n¨ng lo¹i trõ sù n¶y sinh cña c¸c hµnh vi tham nhòng. Tuy nhiªn ®¸nh gi¸ mét c¸ch toµn diÖn hÖ thèng ph¸p luËt nµy, chóng ta dÔ dµng nhËn thÊy sù bÊt cËp vµ cßn nhiÒu kÏ hë, lµ m¶nh ®Êt sinh s«i, ph¸t triÓn cña tham nhòng, ®Æc biÖt lµ c¸c quy ®Þnh trong lÜnh vùc qu¶n lý tµi chÝnh, xÐt duyÖt c¸c dù ¸n ®Çu t, ®Êu thÇu, duyÖt chi, cÊp ph¸t ng©n s¸ch, cho vay, ph¸p luËt vÒ x©y dùng c¬ b¶n vµ qu¶n lý tµi chÝnh trong lÜnh vùc x©y dùng c¬ b¶n, xuÊt nhËp khÈu, qu¶n lý ®Êt ®ai, gi¶i phãng mÆt b»ng…Nh÷ng biÓu hiÖn cô thÓ cña sù bÊt cËp ®ã lµ sù thiÕu thèng nhÊt, thiÕu ®ång bé, cßn nhiÒu kÏ hë, cha thùc sù phôc vô nh©n d©n, thiÕu v¨n b¶n híng dÉn kÞp thêi dÉn ®Õn c¸ch hiÓu vµ gi¶i thÝch kh¸c nhau…Nh÷ng v¨n b¶n quy ®Þnh vÒ c¸c thñ tôc hµnh chÝnh cßn rêm rµ, phøc t¹p dÔ dÉn ®Õn t×nh tr¹ng quan liªu, g©y phiÒn hµ, s¸ch nhiÔu nh©n d©n ®Ó tham nhòng. 4 Hå ChÝ Minh toµn tËp, tËp 6, NXB ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi 1995, trang 494 11 §Ò ¸n m«n häc 2.1.1.2. Ph¸p luËt vÒ xö lý tham nhòng còng cßn nh÷ng bÊt cËp tríc t×nh h×nh tham nhòng ngµy cµng diÔn biÕn phøc t¹p hiÖn nay. Bé luËt h×nh sù n¨m 1999 quy ®Þnh 7 téi danh tham nhòng song sau gÇn 3 n¨m thi hµnh, cho ®Õn nay cha cã v¨n b¶n híng dÉn cô thÓ nh÷ng quy ®Þnh nµy. Theo Ph¸p lÖnh chèng tham nhòng vµ tinh thÇn cña Bé luËt h×nh sù n¨m 1999 th× hµnh vi tham nhòng cã thÓ bÞ xö lý vÒ h×nh sù hoÆc hµnh chÝnh, tuú tÝnh chÊt, møc ®é vi ph¹m. Song trªn thùc tÕ chóng ta cha ban hµnh ®îc mét NghÞ ®Þnh vÒ xö lý hµnh chÝnh ®èi víi c¸c hµnh vi tham nhòng ( khi cha ®Õn møc bÞ truy cøu tr¸ch nhiÖm h×nh sù ), do vËy trªn thùc tÕ ®èi víi c¸c hµnh vi vi ph¹m ë møc ®é nµy ®· cã t×nh tr¹ng xö lý tuú tiÖn, nhiÒu n¬i kh«ng xö lý. C¸c chÕ tµi ®èi víi ngêi cã hµnh vi tham nhòng ®îc quy ®Þnh trong luËt lµ rÊt cÇn thiÕt song chÕ tµi ¸p dông ®èi víi ngêi cã tr¸ch nhiÖm, nghÜa vô trong ®Êu tranh phßng chèng tham nhòng ( nÕu kh«ng thùc hiÖn ®Çy ®ñ, ®óng ®¾n tr¸ch nhiÖm, nghÜa vô luËt ®Þnh ) th× l¹i cha ®îc ®Ò cËp ( trõ nh÷ng ngêi cã hµnh vi x©m ph¹m ho¹t ®éng t ph¸p ) nªn cha cã sù phèi hîp ®ång bé trªn thùc tÕ. 2.1.1.3. Trong viÖc x©y dùng hÖ thèng ph¸p luËt liªn quan ®Õn phßng chèng tham nhòng, Nhµ níc ta míi chØ chó träng ®Õn ph¸p luËt vÒ xö lý tham nhòng, cha chó ý ®óng møc ®Õn ph¸p luËt vÒ phßng ngõa tham nhòng. S¾p tíi chóng ta ph¶i tËp trung søc hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt vÒ phßng ngõa tham nhòng, lµm cho c¬ héi ph¸t sinh tham nhòng bÞ h¹n chÕ ®i dÉn ®Õn bÞ lo¹i trõ, lµm cho tham nhòng gi¶m thiÓu trong cuéc sèng. Ph¸p lÖnh chèng tham nhòng ban hµnh n¨m 1998 mÆc dï ®· söa ®æi, bæ sung nhng ®Õn nay ®· tá ra l¹c hËu, nhiÒu quy ®Þnh kh«ng thùc hiÖn ®îc trªn thùc tÕ, cÇn n©ng cÊp v¨n b¶n nµy thµnh LuËt chèng tham nhòng víi nh÷ng quy ®Þnh cøng r¾n vµ cô thÓ h¬n, phï hîp víi yªu cÇu cña cuéc ®Êu tranh chèng tham nhòng trong t×nh h×nh míi. 2.1.2. Ho¹t ®éng phæ biÕn gi¸o dôc ph¸p luËt, ho¹t ®éng tuyªn truyÒn, gi¸o dôc ph¸p luËt ®Æc biÖt lµ ph¸p luËt liªn quan ®Õn phßng chèng tham nhòng cha ®¬c c¸c c¬ quan, c¸c cÊp, c¸c ngµnh chó ý ®óng møc. NhiÒu c¸n bé, c«ng chøc kh«ng n¾m ®îc nh÷ng quy ®Þnh c¬ b¶n trong ph¸p LÖnh chèng tham nhòng vµ nh÷ng quy ®Þnh cña Bé luËt h×nh sù vÒ téi tham nhòng. ë nhiÒu c¬ quan, l·nh ®¹o kh«ng muèn tæ chøc triÓn khai thùc hiÖn ph¸p luËt vÒ chèng tham nhòng trong ®¬n vÞ m×nh bëi v× nã ®éng ch¹m ®Õn chÝnh b¶n th©n ngêi l·nh ®¹o ®ã. Tõ thùc tr¹ng ®ã mµ trªn thùc tÕ nhiÒu ngêi cã hµnh vi tham nhòng song kh«ng ý thøc ®îc ®Çy ®ñ hµnh vi cña m×nh. Mét sè ngêi kh¸c còng do kh«ng hiÓu biÕt ph¸p luËt mµ cha thÊy ®îc tr¸ch nhiÖm cña m×nh trong viÖc ph¸t hiÖn, tè c¸o hµnh vi tham nhòng. 2.1.3. Trong ho¹t ®éng ¸p dông ph¸p luËt vÒ phßng, chèng tham nhòng, nhiÒu vÊn ®Ò bøc xóc ®· n¶y sinh trong lÜnh vùc nµy vµ ®©y lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n cña t×nh tr¹ng tham nhòng ngµy cµng phøc t¹p. T×nh 12 §Ò ¸n m«n häc tr¹ng bao che xö lý néi bé cßn phæ biÕn. Kh«ng Ýt vô ¸n tham nhòng ®ang bÞ ®iÒu tra bçng nhiªn bÞ ®×nh chØ. NhiÒu vô ¸n ®a ra xÐt xö song h×nh ph¹t cßn nhÑ, cha ®ñ tÝnh r¨n ®e, phßng ngõa. §Æc biÖt trong thêi gian qua ®· xuÊt hiÖn kh«ng Ýt trêng hîp chÝnh nh÷ng c¸n bé ®îc giao nhiÖm vô trùc tiÕp ®Êu tranh xö lý téi ph¹m cã hµnh vi tham nhòng l¹i lµ ngêi cã hµnh vi tham nhòng. ë mét sè ®Þa ph¬ng ®· n¶y sinh t×nh tr¹ng mét sè ngêi cã chøc vô, quyÒn h¹n can thiÖp vµo ho¹t ®éng ®Êu tranh chèng tham nhòng cña c¬ quan b¶o vÖ ph¸p luËt. Râ rµng, sù thiÕu nghiªm minh c«ng b»ng trong viÖc xö lý ngêi cã hµnh vi tham nhòng ®· trë thµnh mét trong nh÷ng nguyªn nh©n lµm cho t×nh tr¹ng tham nhòng cha cã chiÒu híng thuyªn gi¶m 2.2. C¬ chÕ chÝnh s¸ch NhiÒu chÕ ®é chÝnh s¸ch cßn mang tÝnh ban ph¸t, nªn cha lo¹i trõ ®îc c¬ chÕ xin-cho, t¹o ra mét tÇng líp ®éc quyÒn, ®Æc lîi vµ nh÷ng tiªu cùc khã kiÓm so¸t. Mét chÕ ®é ®·i ngé c¸n bé, c«ng chøc cßn mang tÝnh bao cÊp nh ®Êt ®ai, nhµ ë, ph¬ng tiÖn…dÉn tíi viÖc vËn dông tuú tiÖn. TiÒn l¬ng cha ®¶m b¶o cuéc sèng nªn viÖc t×m thªm nguån thu nhËp kh¸c trë thµnh phæ biÕn. ChÝnh hÖ thèng ph¸p luËt kh«ng chuÈn x¸c, do xö ph¹t téi tham nhòng qu¸ nhÑ C«ng t¸c c¶i c¸ch hµnh chÝnh ®¹t hiÖu qu¶ cha cao. N¹n s¸ch nhiÔu tham nhòng ®ang t¹o nªn rµo c¶n trong mäi lÜnh vùc cña ®êi sèng x· héi. 3. Do nh÷ng sai lÇm khuyÕt ®iÓm trong ho¹t ®éng cña mét sè c¬ quan §¶ng vµ Nhµ níc. TÖ tham nhòng nãi chung vµ c¸c téi ph¹m cã tÝnh chÊt tham nhòng ph¸t triÓn phæ biÕn vµ g©y hËu qu¶ hÕt søc nghiªm träng nh hiÖn nay chñ yÕu vµ tríc hÕt do nh÷ng sai lÇm, khuyÕt ®iÓm trong ho¹t ®éng cña nhiÒu c¬ quan §¶ng vµ Nhµ níc vµ do sù tho¸i ho¸ biÕn chÊt cña mét bé phËn c¸n bé, §¶ng viªn. ý thøc tù phª b×nh vµ phª b×nh cña c¸n bé, ®¶ng viªn cßn yÕu. BiÓu hiÖn cô thÓ lµ cha cã c¸n bé, ®¶ng viªn nµo ph¹m ph¸p hoÆc cã hµnh vi tham nhòng, tiªu cùc, l·ng phÝ ®îc ph¸t hiÖn do kÕt qu¶ cña phª b×nh vµ tù phª b×nh trong néi bé. Mét sè vô viÖc cã liªn quan ®Õn tham nhòng, tiªu cùc, l·ng phÝ bÞ quÇn chóng, c«ng luËn ph¸t hiÖn, tè gi¸c, song c¸c tæ chøc ®¶ng liªn quan, tæ chøc ®¶ng cÊp trªn, c¸c c¬ quan thanh tra, kiÓm tra hoÆc kh«ng biÕt hoÆc biÕt nhng kh«ng tÝch cùc ng¨n chÆn ®Ó nh÷ng hµnh vi ®ã ph¸t triÓn thµnh nh÷ng vô ¸n nghiªm träng. C¸c ý kiÕn ®ång t×nh víi viÖc x¸c ®Þnh nh÷ng nguyªn nh©n dÉn ®Õn viÖc “cha t¹o ra ®îc nh÷ng chuyÓn biÕn c¬ b¶n trong c«ng t¸c x©y dùng §¶ng còng nh trong viÖc n©ng cao chÊt lîng cña c¸c tæ chøc ®¶ng vµ cña ®éi ngò c¸n bé, ®¶ng viªn, nhÊt lµ cha ng¨n chÆn vµ ®Èy lïi ®îc tÖ 13 §Ò ¸n m«n häc tham nhòng, l·ng phÝ”5 mµ héi nghÞ lÇn thø t Ban ChÊp hµnh Trung ¬ng kho¸ IX ®· chØ ra. Cô thÓ lµ, ë kh«ng Ýt n¬i, sù chØ ®¹o cña c¸c cÊp uû cha kiªn quyÕt, cha tËp trung ®óng møc, mét sè c¸n bé l·nh ®¹o chñ chèt c¸c cÊp cha tù gi¸c phª b×nh vµ tù phª b×nh, cha lµm g¬ng cho c¸n bé, ®¶ng viªn trong ®Êu tranh chèng tham nhòng, l·ng phÝ, viÖc xö lý mét sè vô viÖc næi cém cha nghiªm, vÉn cßn cã biÓu hiÖn” trªn nhÑ, díi nÆng “, nhiÒu cÊp uû, tæ chøc ®¶ng cha thùc sù dùa vµo d©n, cha coi träng tiÕp thu ý kiÕn phª b×nh cña d©n ®Ó x©y dùng, chØnh ®èn §¶ng, mét sè chñ tr¬ng, biÖn ph¸p, quy chÕ, chÝnh s¸ch nh»m ng¨n ngõa, ®Êu tranh chèng tÖ tham nhòng, l·ng phÝ quy ®Þnh cha hîp lý, chÆt chÏ, cã tÝnh kh¶ thi cha cao, cßn Ýt hiÖu qu¶, thiÕu sù ph©n c«ng phèi hîp chØ ®¹o viÖc chèng tham nhòng mét c¸ch cã hiÖu lùc, hiÖu qu¶. C«ng t¸c kiÓm tra §¶ng, thanh tra, kiÓm s¸t cña c¸c c¬ quan chøc n¨ng cña Nhµ níc cha ®îc tiÕn hµnh thêng xuyªn, liªn tôc, cßn nhiÒu yÕu kÐm. ë nhiÒu n¬i, c«ng t¸c kiÓm tra cña §¶ng cha chó ý kiÓm tra, kh¾c phôc tÖ quan liªu. 4. Nh÷ng yÕu kÐm trong c«ng t¸c tæ chøc c¸n bé do sù bu«ng láng, yÕu kÐm trong qu¶n lý Nhµ níc. §©y lµ nguyªn nh©n quan träng lµm ph¸t sinh c¸c téi cã tÝnh chÊt tham nhòng. §¶ng ta chØ râ: c«ng t¸c c¸n bé võa b¶o thñ, võa tr× trÖ vÒ nhiÒu mÆt, vi ph¹m c¸c nguyªn t¾c ®µo t¹o, båi dìng, sö dông, ®Ò b¹t c¸n bé. ViÖc ®µo t¹o, båi dìng c¸n bé nhÊt lµ c¸n bé kinh tÕ tõ tríc ®Õn nay cha ®îc coi träng ®óng møc, cha ®¸p øng ®îc nhu cÇu vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ trêng. ViÖc bè trÝ c¸n bé ë nhiÒu cÊp, nhiÒu ngµnh vÉn cßn t tëng bÌ c¸nh, phe ph¸i. C«ng t¸c ®Ò b¹t c¸n bé cßn bÞ chi phèi bëi c¸ch nh×n chñ quan, phiÕn diÖn, cha chÝnh x¸c trong ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸, lùa chän c¸n bé. C«ng t¸c xö lý c¸n bé thêng cã khuynh híng h÷u khuynh. T×nh tr¹ng tuú tiÖn, muèn xö lý néi bé, xö lý nhÑ cßn kh¸ phæ biÕn. §Æc biÖt §¶ng ta kh¼ng ®Þnh gi¸o dôc lµ quèc s¸ch hµng ®Çu nhng chÝnh môc tiªu nµy bÞ bu«ng láng. Tham nhòng mét phÇn ®îc mang theo vµo nhµ trêng, ®îc “rÌn” ngay khi thi tuyÓn vµo vµ “luyÖn” trong qu¸ tr×nh ë nhµ trêng, nh÷ng n¬i cã m«i trêng gi¸o dôc thÊp kÐm, nh÷ng c¸n bé ®· lät qua m«i trêng ®µo t¹o nh thÕ kh«ng thÓ lµ nh÷ng h¹t gièng tèt, cµng kh«ng thÓ lµ h¹t nh©n chèng tham nhòng. Sù sai lÇm trong bè trÝ, sö dông c¸n bé vµ bu«ng láng qu¶n lý, thiÕu kiÓm tra, ®¸nh gi¸ c¸n bé, thiÕu kiÓm so¸t cho nªn tríc sù c¸m dç cña nh÷ng lîi Ých vËt chÊt mét bé phËn c¸n bé, §¶ng viªn ®· bÞ tha ho¸. 5. Do b¶n chÊt cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng Ngµy nay sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ thÞ trêng lµ kh«ng thÓ phñ nhËn ®îc, tuy nhiªn do b¶n chÊt cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng, cña viÖc tù do ho¸ KÕt luËn 04-KL/TW cña héi nghÞ lÇn thø 4 Ban chÊp hµnh Trung ¬ng kho¸ IX, ngµy 19-11-2001 5 14 §Ò ¸n m«n häc c¹nh tranh còng lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n g©y ra tÖ tham nhòng. Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng vai trß cña ®ång tiÒn ®îc ®Æt lªn rÊt cao. Cã kh«ng Ýt tæ chøc, c¸ nh©n v× nh÷ng môc tiªu riªng ®Ó tån t¹i trong sù canh tranh khèc liÖt ®· dïng mäi thñ ®o¹n trong ®ã thñ ®o¹n hèi lé ®îc sö dông rÊt phæ biÕn. 6. Tr×nh ®é d©n trÝ Nh×n chung tr×nh ®é d©n trÝ cßn thÊp nªn nh©n d©n cha cã nhiÒu kh¶ n¨ng tham gia qu¶n lý Nhµ níc, kiÓm tra, gi¸m s¸t ho¹t ®éng cña c¸c c¬ quan Nhµ níc vµ cña c¸n bé, c«ng chøc. MÆc dï gÇn ®©y ®· cã quy chÕ d©n chñ, song nh×n chung viÖc thùc hiÖn cßn nhiÒu h¹n chÕ 7. Cuéc ®Êu tranh chèng tÖ tham nhòng ®éng ch¹m ®Õn nh÷ng c¸n bé cã chøc cã quyÒn, cã khi ®éng ch¹m ®Õn c¶ mét tËp thÓ ngµnh, c¬ quan ®¬n vÞ, ®éng ch¹m ®Õn lîi Ých thiÕt thùc, ®Õn thÓ diÖn, uy tÝn cña c¸n bé. H¬n n÷a, tÖ tham nhòng vÉn cßn c¬ së kinh tÕ, x· héi ®Ó tån t¹i. V× thÕ cuéc ®Êu tranh chèng tÖ tham nhòng lµ mét qu¸ tr×nh l©u dµi, rÊt khã kh¨n phøc t¹p. 15 §Ò ¸n m«n häc Ch¬ng II Thùc tr¹ng tham nhòng ë ViÖt Nam hiÖn nay I. S¬ lîc vÒ thùc tr¹ng tham nhòng trªn ThÕ giíi hiÖn nay Tham nhòng hiÖn nay ®· trë thµnh mét “quèc tÕ n¹n”. ChÝnh v× vËy mµ trong thêi ®iÓm c¶ thÕ giíi ®ang dån sù quan t©m ®Æc biÖt tíi sù kiÖn níc Mü bÞ tÊn c«ng ngµy 11 - 9 vµ hµnh ®éng qu©n sù cña Mü t¹i Apganixtan th× héi nghÞ quèc tÕ chèng tham nhòng lÇn thø 10 vÉn ®îc tæ chøc t¹i Praha Céng hoµ SÐc tõ ngµy 7 ®Õn ngµy 11/10/2001 víi h¬n 1.200 ®¹i biÓu ®Õn tõ h¬n 130 níc vµ c¸c tæ chøc quèc tÕ tham dù. Héi nghÞ cho thÊy toµn thÕ giíi ®Òu nhËn thøc ®îc t¸c h¹i to lín cña tham nhòng g©y ra vµ c¸c quèc gia ®· cã tiÕng nãi chung, hµnh ®éng chung trong cuéc ®Êu tranh chèng tham nhòng trªn qui m« toµn cÇu. Xu híng tham nhòng hiÖn nay trªn thÕ giíi ®ã lµ tõ tham nhòng cã sè lîng thÊp ®Õn tham nhòng cã sè lîng cao, mÊy n¨m gÇn ®©y ho¹t ®éng tham nhòng víi sè lîng tiÒn cùc lín cã xu híng t¨ng lªn. Tõ tham nhòng ë cÊp thÊp lªn tham nhòng ë cÊp cao, tõ tham nhòng cã tÝnh chÊt thÊp ®Õn tham nhòng cã tÝnh chÊt cao, ho¹t ®éng tham nhòng ®· ®i s©u vµo lÜnh vùc chÝnh trÞ dùa trùc tiÕp vµo quyÒn lùc chÝnh trÞ hoÆc lÊy quyÒn lùc chÝnh trÞ lµm môc tiªu nã kh«ng cßn ®¬n thuÇn lµ kinh tÕ nãi chung. Tõ tham nhòng ®¬n thuÇn ®Õn tham nhòng ®a d¹ng nh nh©n viªn ng©n hµng lîi dông chøc vô, dïng tiÒn gi¶ ®æi lÊy tiÒn thËt trong kho b¹c, ¨n ®ót lãt, viªn chøc cao cÊp b¸n bÝ mËt Nhµ níc lµm giÇu Ých kû, tham nhòng trong lÜnh vùc chøng kho¸n, x©y dùng, gi¸o dôc, trong c¸c doanh nghiÖp Nhµ níc, trong c¸c ch¬ng tr×nh cho vay vµ nhËn viÖn trî, tham nhòng trong chÊp ph¸p hµnh chÝnh, tham nhòng trong viÖc nhËn ngêi ... ë Nga cuèi n¨m 1998, mét sè quan chøc Nga ®· chuyÓn kho¶n tiÒn tham nhòng trªn 10 tû USD sang c¸c ng©n hµng lín cña Mü. ë Trung Quèc: Thêi gian qua b¸o chÝ Trung Quèc cho c«ng bè nhiÒu vô ¸n tham nhòng dÝnh lÝu tíi c¸n bé l·nh ®¹o cÊp cao, trong ®ã kh«ng Ýt ngêi bÞ trõng trÞ nghiªm kh¾c. §Ó làm trong s¹ch ®éi ngò cña §¶ng, Héi nghÞ toàn thÓ Trung ¬ng 4 (khãa XVI) §¶ng Céng S¶n Trung Quèc (§CS) s¾p triÖu tËp ë B¾c Kinh vào mïa thu này sÏ nhÊn m¹nh ''hai ®iÒu cÊp b¸ch” (liªm khiÕt và gian khæ phÊn ®Êu). §©y ch¼ng nh÷ng là ®êng lèi t tëng ph¶i qu¸n triÖt tríc sau nh mét cña §¶ng mà cßn trë thành kh©u then chèt g¾n liÒn gi÷a lý luËn và thùc tiÔn ®Ó làm 16 §Ò ¸n m«n häc trong s¹ch ®éi ngò cña §¶ng, kiªn quyÕt thanh trõ khái §¶ng nh÷ng phÇn tö tho¸i hãa, tõ ®ã, n©ng cao chÊt lîng ®éi ngò c¸n bé cña §¶ng. Ngày 1 th¸ng 7 n¨m 2004, BÝ th TØnh ñy QuÝ Ch©u là Lu Ph¬ng Nh©n ®· bÞ ®a ra xÐt xö và chÞu møc ¸n tï chung th©n vÒ téi tham nhòng. §©y là quan chøc cÊp cao ®Çu tiªn bÞ ®a ra xÐt xö c«ng khai kÓ tõ khi Trung Quèc tiÕn hành c¶i c¸ch më cöa tíi nay. §iÒu này cho thÊy nguyªn t¾c mäi ngêi b×nh ®¼ng tríc luËt ph¸p cña Trung Quèc ®îc thùc hiÖn nghiªm minh. Mäi ngêi ®îc chøng kiÕn c¶nh mét viªn quan tõng ''hÐt ra löa'' khi cßn ®¬ng chøc ®· khãc nøc në tríc toµ. Ban KiÓm tra kû luËt Trung ¬ng cho biÕt trong thêi gian làm BÝ th TØnh ñy QuÝ Ch©u, Lu Ph¬ng Nh©n ®· tham « 6,61 triÖu nh©n d©n tÖ, 19.900 USD. §iÒu ®¸ng lu ý là trong vô này, Ban KiÓm tra kû luËt Trung ¬ng còng ®· ph¸t hiÖn c· mét ®êng d©y tham nhòng lín cña Ban l·nh ®¹o tØnh này, trong ®ã cã Phã TØnh tr ëng Lu Trêng Quý, chuyªn tr¸ch c«ng t¸c giao th«ng c«ng chÝnh cña tØnh. Trong lêi tù thó, Lu Ph¬ng Nh©n nãi: ''Là mét BÝ th tØnh uû, t«i cho r»ng c¸i g× m×nh còng cã quyÒn, nhng giê ®©y míi thÊy râ m×nh là mét tªn quan tham nhòng mï vÒ luËt ph¸p v× cã mét sè viÖc b¶n th©n ph¹m téi mà kh«ng biÕt''. Võa qua b¸o chÝ ®· phanh phui t×nh tr¹ng tham nhòng cña Cao Nghiªm, nguyªn Tæng gi¸m ®èc Tæng c«ng ty ®iÖn lùc, triÖu tËp héi nghÞ c¸n bé l·nh ®¹o trong ngành cã 3 ngày còng chi tíi h¬n 3 triÖu nh©n d©n tÖ, b×nh qu©n mçi ngêi 24.000 nh©n d©n tÖ mét ngày. Riªng Cao Nghiªm ë phßng kh¸ch s¹n víi gi¸ tiÒn 8000 nh©n d©n tÖ mét tèi. Mét hiÖn tîng ¨n ch¬i tr¸c t¸ng mà kh«ng ai cã thÓ t ëng tîng næi. N¨m 1995, cùu tæng thèng Hµn Quèc bÞ b¾t v× téi tham nhòng víi sè tiÒn 650 triÖu USD, tæng thèng Indonesian - «ng Shuhatto, thñ tíng Ên §é Narasinhharuo, nhµ ®éc tµi níc Zaire Mubuto….. ®· ph¶i tõ chøc, c¸ch chøc hoÆc bÞ lËt ®æ v× tham nhòng. Míi ®©y ngµy 22/10/2002 c«ng tè viªn thµnh phè MiLan ®· ®Ò nghÞ møc ¸n 13 n¨m tï víi «ng Cesare Previti nguyªn cè vÊn luËt vµ trî lý thñ tíng Italia Berlusconi v× téi tham nhòng, thñ tíng §øc «ng Gerhard Schroede ®· quyÕt ®Þnh xa th¶i bé trëng quèc phßng «ng Scharping v× téi nhËn hèi lé cña khu vùc t nh©n, gi¸m ®èc ng©n hµng trung ¬ng Ph¸p Jean Claude còng ph¶i ra hÇu toµ v× tham nhòng. Ngµy 17/10/2002 Washington xem xÐt kh¶ n¨ng b¾t gi÷ quèc tÕ ®èi víi tæng thèng Ukraina «ng Kuchma víi lêi buéc téi nhËn hèi lé tõ thêi «ng cßn lµm thñ tíng n¨m 1993 theo ®iÒu 11 bé luËt h×nh sù Ukraina . ë Nigenia tÖ tham nhòng còng rÊt nghiªm träng, cã c«ng ty dïng c¶ tr¨m triÖu USD ®Ó chi phÝ giao dÞch vµ mua chuéc quan chøc. Tham nhòng cßn n¶y sinh c¶ ë c¸c tæ chøc Ýt cã quan hÖ ®Õn kinh doanh nh uû ban ¤limpic quèc tÕ. 17 §Ò ¸n m«n häc II. Thùc tr¹ng tham nhòng ë ViÖt Nam hiÖn nay Thùc tr¹ng tham nhòng ë ViÖt Nam hiÖn nay lµ rÊt nghiªm träng, hiÖn tîng tham nhòng kh«ng nh÷ng ®Æc biÖt lan trµn trong sè c¸c quan chøc lµm viÖc t¹i c¸c c¬ quan chuyªn tr¸ch vÒ kinh tÕ ®èi néi vµ ®èi ngo¹i mµ nã x¶y ra phæ biÕn ë hÇu hÕt c¸c lÜnh vùc nh luËt ph¸p, v¨n ho¸, gi¸o dôc, ... Tham nhòng ®· vµ ®ang lµm xãi mßn lßng tin cña nh©n d©n, cña x· héi vµo §¶ng vµ Nhµ níc. Sù tha ho¸ cña mét sè c¸n bé §¶ng viªn céng thªm thÕ lùc thï ®Þch lîi dông diÔn biÕn phøc t¹p cu¶ t×nh h×nh thÕ giíi vµ trong níc ra søc tuyªn truyÒn, kÝch ®éng, thùc hiÖn diÔn biÕn hoµ b×nh ®ang trë thµnh mét nguy c¬ to lín uy hiÕp ®Õn sù tån vong cña chÕ ®é x· héi chñ nghÜa ë níc ta. Theo b¸o c¸o cña chÝnh phñ t¹i kú häp thø 10 kho¸ IX ®· ph¸t hiÖn vµ xö lý trªn 500 vô tham nhòng víi tæng thiÖt h¹i tµi s¶n trªn 1,2 tû ®ång vµ trªn 34 triÖu USD. N¨m 1996 ®· ph¸t hiÖn 10 vô tham nhòng lín trªn 100 tû ®ång/vô. Theo b¸o c¸o cña ch¸nh ¸n toµ ¸n nh©n d©n tèi cao tríc quèc héi tõ n¨m 1992 ®Õn n¨m 1997 toµ ®· xÐt sö 3.021 vô tham nhòng víi 6.315 bÞ c¸o, trong ®ã cã 64,5% sè bÞ c¸o bÞ tï, 10 tªn ®· bÞ tuyªn ph¹t ¸n tö h×nh. Cho ®Õn nay ®· liªn tiÕp xÈy ra mét sè vô ¸n lín nghiªm träng, g©y thiÖt h¹i lín ®Õn tiÒn cña, cña Nhµ níc vµ nh©n d©n, g©y mÊt æn ®Þnh kinh tÕ x· héi. 1- VÉn cßn nhiÒu uÈn khóc trong vô tham nhòng t¹i Petro ViÖt Nam6 §Õn thêi ®iÓm nµy cã thÓ kÕt luËn ®îc ®êng d©y tham nhòng lín nhÊt t¹i Petro ViÖt Nam ®îc tæ chøc trªn mét chiÕc kiÒng ba ch©n t¬ng ®èi v÷ng ch¾c gåm ba nh©n vËt NguyÔn Quang Thêng, D¬ng Quèc Hµ vµ TrÇn Ngäc Giao. C¸c ®¹i gia nµy mîn danh nghÜa rãt tiÒn vµo c¸c hîp ®ång dù ¸n ®Ó röa tiÒn mét c¸ch hîp ph¸p. Sau khi ph¸t hiÖn hµnh vi tham nhòng cña «ng NguyÔn Quang Thêng vµ D¬ng Quèc Hµ t¹i c«ng tr×nh söa bÓ chøa níc phôc vô khai th¸c trªn tµu §¹i Hïng, míi ®©y d luËn kh«ng khái th¾c m¾c vÒ viÖc Vietsovpetro mua 80 tÊn ho¸ chÊt chèng ch¸y trong hîp ®ång 93/94 VSP1 ký ngµy 6/6/1994 víi gi¸ trÞ hîp ®ång lµ 2,429 tû ®ång vµ yªu cÇu sè ho¸ chÊt nµy ph¶i lµ hµng cña Ph¸p. Nhng ®iÒu nghÞch lý lµ khi nhËn hµng Vietsovpetro biÕt ch¾c ch¾n bªn cung cÊp ®· thay b»ng 80 tÊn ho¸ chÊt s¶n xuÊt t¹i thµnh phè Hå ChÝ Minh cã chÊt lîng thÊp h¬n nhiÒu mµ vÉn vui vÎ chÊp thuËn vµ kh«ng hÒ thay ®æi gi¸ trÞ hîp ®ång. HiÖn c¬ quan ®iÒu tra míi chØ ph¸t hiÖn ra mét vµi thñ ®o¹n mãc tiÒn cña Nhµ níc mµ tæng sè tiÒn ®· lªn ®Õn hµng triÖu USD, vËy hµng n¨m Vietsovpetro ký kh«ng biÕt bao nhiªu hîp ®ång th¬ng m¹i vµ mua s¾m trang thiÕt bÞ, vËt t víi tæng gi¸ trÞ lªn tíi hµng tr¨m triÖu USD th× kh«ng biÕt sè tiÒn thÊt tho¸t sÏ lµ bao nhiªu. HÇu hÕt c¸c quan chøc nh 6 www.Home.netnam.vn 17/6/2004 6:09:37 PM GMT+7 18 §Ò ¸n m«n häc D¬ng Quèc Hµ, NguyÔn Quang Thêng ®Òu cã th©m niªn c«ng t¸c l©u n¨m trong ngµnh dÇu khÝ nh vËy, cã biÕt bao nhiªu hîp ®ång ®· qua tay ký duyÖt th× tæng sè tiÒn thÊt tho¸t sÏ lín ®Õn møc nµo. Cßn n÷a mét c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n t c¸ch ph¸p nh©n rÊt mê mÞt vËy mµ l¹i tróng thÇu hÇu hÕt c¸c hîp ®ång quan träng cña Vietsovpetro mµ l¹i kh«ng ph¶i lµ mét c«ng ty kh¸c - G©y thiÖt h¹i vÉn ®îc th¨ng chøc Bªn c¹nh vô viÖc cã liªn quan ®Õn D¬ng Quèc Hµ vµ NguyÔn Quang Thêng, d luËn trong ngµnh dÇu khÝ cßn ®ang b¨n kho¨n vÒ mét vô ¸n x¶y ra n¨m 1992 liªn quan trùc tiÕp ®Õn Vietsovpetro mµ h×nh nh bÞ c¸c chøc tr¸ch cè t×nh l·ng quªn. §îc biÕt n¨m 1992 c¬ quan An ninh ®iÒu tra vµ C«ng an tØnh Bµ RÞa- Vòng Tµu ph¸t hiÖn mét sè sai ph¹m nghiªm träng trong viÖc thùc hiÖn hîp ®ång mua xÝch neo tµu Chi L¨ng t¹i Vietsovpetro vµ khëi tè b¾t giam ®èi víi «ng §Æng H÷u Quý, nguyªn lµ quyÒn tr¸nh kü s ViÖn nghiªn cøu Khoa häc – ThiÕt kÕ thuéc Vietsovpetro vÒ téi “thiÕu tr¸ch nhiÖm g©y hËu qu¶ nghiªm träng “. Néi dung vô ¸n nh sau: Vietsovpetro ®¬n ph¬ng ký hîp ®ång H§ 1-008 thö t¶i neo xÝch tµu Chi L¨ng víi mét h·ng cña Singapore dÉn ®Õn viÖc ph¶i tr¶ hai lÇn tiÒn cho hai h·ng níc ngoµi g©y thiÖt h¹i 330.000 USD. §èi víi hîp ®ång 1-029/ PSA – SSE/31-92 mua xÝch neo Má Rång mét sè nh©n viªn cña Vietsovpetro ®Þnh lµm gi¶ hîp ®ång mua vÒ lo¹i xÝch neo cò cña níc ngoµi mang vÒ níc tÝnh theo gi¸. Hîp ®ång mê ¸m nµy bÞ huû nhng g©y thiÖt h¹i 298.453 USD. Tr¸ch nhiÖm chÝnh cña vô viÖc thuéc vÒ «ng §Æng H÷u Quý. §iÒu ®¸ng nãi lµ «ng Quý kh«ng hÒ bÞ hëng mét h×nh ph¹t nµo mµ cßn ®îc ®Ò b¹t lµm Gi¸m ®èc C«ng ty T vÊn dÇu khÝ vµ tham gia vµo c¸c lÜnh vùc t vÊn thiÕt kÕ, th¬ng th¶o hîp ®ång cña Vietsovpetro - TriÖu tËp c¸c nguyªn Tæng Gi¸m ®èc Petro ViÖt Nam vµ Vietsovpetro Ngµy 15 vµ 16/6 C¬ quan An ninh §iÒu tra Bé C«ng an cã giÊy triÖu tËp mét sè c¸n bé nguyªn lµ Tæng Gi¸m ®èc Tæng c«ng ty DÇu khÝ ViÖt Nam vµ nguyªn Tæng Gi¸m ®èc XÝ nghiÖp Liªn doanh DÇu khÝ Vietsovpetro cïng mét sè c¸n bé ®¬ng chøc tíi c¬ quan An ninh ®iÒu tra lµm râ sù liªn quan cña hä ®èi víi c¸c vô viÖc tiªu cùc, tham nhòng trong ngµnh dÇu khÝ. §îc biÕt mét sè quan chøc tríc khi bÞ b¾t lµ bÞ can trong vô ¸n nµy ®· tù nguyªn nép cho c¬ quan ®iÒu tra 450.000 USD. 2- Vô ¸n Tr¬ng V¨n Cam vµ ®ång bän §©y lµ vô ¸n h×nh sù ®Æc biÖt nghiªm träng. Trong qu¸ tr×nh ®iÒu tra ®· khëi tè 156 bÞ can víi 24 téi danh. XÐt xö s¬ thÈm, toµ tuyªn ¸n: tö h×nh 6 bÞ c¸o, chung th©n 5 bÞ c¸o, ph¹t tï cã thêi h¹n 123 bÞ c¸o, ¸n treo 21 bÞ c¸o. 19 §Ò ¸n m«n häc Liªn quan ®Õn vô nµy, ®· xö lý kû luËt 86 c¸n bé( C«ng an: 65;kiÓm s¸t: 15; qu©n ®éi: 4; b¸o chÝ: 2 ). Khai trõ khái §¶ng: 42, c¶nh c¸o khiÓn tr¸ch 6 tËp thÓ, gi¶i t¸n 2 chi uû, ®Æc biÖt cã 4 c¸n bé cao cÊp trong ®ã cã 2 uû viªn Ban chÊp hµnh Trung ¬ng §¶ng. Trong vô ¸n nµy, N¨m Cam vµ ®ång bän ®· dïng mäi thñ ®o¹n mãc nèi, t¹o sù th©n thiÖn víi c¸n bé, ®a hèi lé, tha ho¸ c¸n bé, dÉn ®Õn sè c¸n bé nµy lµm ng¬, bao che téi ph¹m vµ ngµy cµng lón s©u vµo con ®êng ph¹m téi, b¶o kª cho ho¹t ®éng ph¹m téi cña chóng . Bªn c¹nh ®ã, mét sè c¸n bé ®îc giao nhiÖm vô trùc tiÕp ®Êu tranh trÊn ¸p téi ph¹m nhng kh«ng hoµn thµnh nhiÖm vô ®Ó cho bän téi ph¹m ho¹t ®éng léng hµnh, g©y t¸c h¹i nghiªm träng vµ ¶nh hëng xÊu ®Õn an ninh trËt tù, uy tÝn cña lùc lîng c«ng an, lµm xãi mßn lßng tin cña quÇn chóng nh©n d©n. 3- Vô ¸n bu«n lËu x¨ng dÇu cña c«ng ty tr¸ch nhiÖm Thµnh Ph¸t -Vô ¸n ®· khëi tè 38 bÞ can (t¹m giam 26, t¹i ngo¹i 12 ), thu gi÷ vµ kª biªn tµi s¶n trÞ gi¸ trªn 100 tû ®ång. - Theo hiÖp ®Þnh ®· ký gi÷a hai ChÝnh phñ ViÖt Nam vµ Campuchia, hµng n¨m c¸c C«ng ty xuÊt nhËp khÈu x¨ng dÇu cña ViÖt Nam ®· thùc hiÖn viÖc t¹m nhËp, t¸i xuÊt cho Campuchia tõ 400-500 ngµn tÊn x¨ng. X¨ng dÇu t¹m nhËp, t¸i xuÊt sang Campuchia ®îc miÔn tÊt c¶ c¸c lo¹i thuÕ vµ phÝ( bao gåm: thuÕ nhËp khÈu, thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt, thuÕ VAT, phÝ x¨ng dÇu ), cã thêi ®iÓm c¸c lo¹i thuÕ trªn lµ 100%. V× lîi nhuËn thu ®îc qu¸ lín nªn mét sè c«ng ty, ®èi tuîng dïng mäi thñ ®o¹n gian dèi, lîi dông c¸c s¬ hë trong c«ng t¸c qu¶n lý Nhµ níc, t×m c¸ch ®Ó x¨ng dÇu t¹m nhËp trªn tiªu thô trong níc, g©y thiÖt h¹i nghiªm träng, ¶nh hëng vµ lµm thÊt thu thuÕ rÊt lín ( hµng tr¨m tû ®ång ) cho ng©n s¸ch Nhµ níc. - Qu¸ tr×nh ®iÒu tra ®· lµm râ sù c©u kÕt gi÷a c¸c c¸n bé víi mét sè c¸n bé H¶i quan trong viÖc më tê khai h¶i quan, kiÓm ho¸, x¸c nhËn th«ng quan, ®Æc biÖt lµ vai trß cña Ph¹m Quang MËu – Chi côc trëng H¶i quan cöa khÈu VÜnh X¬ng ®· lµm gi¶ vµ x¸c nhËn 46 bé hå s¬ khèng vµ 63 bé hå s¬ tr¸o x¨ng thµnh dÇu, g©y thiÖt h¹i cho Nhµ níc h¬n 100 tû ®ång. MËu nhËn hèi lé trªn 6 tû ®ång. - Mét sè c¸ nh©n trong Qu©n ®éi ®· tham gia ho¹t ®éng bu«n lËu nh: Thîng t¸ NguyÔn H÷u Dòng – Gi¸m ®èc C«ng ty T©y Nam (thuéc Phßng Qu©n b¸o Qu©n khu 7 ) ®· tiÕp tay cho bän bu«n lËu, ®îc nhËn hèi lé 7,5 tû ®ång vµ mét xe Mercedes trÞ gi¸ 72 ngµn USD. - Thîng t¸ NguyÔn V¨n Dòi - §ån trëng §ån biªn phßng cöa khÈu VÜnh X¬ng ®· ký 46 bé hå s¬ xuÊt nhËp c¶nh khèng ®Ó hîp thøc ho¸ 46 chuyÕn tµu sang Campuchia, nhËn hèi lé h¬n 8 tû ®ång. 4- Vô bu«n lËu trèn thuÕ cña C«ng ty §«ng Nam 20