Tài liệu Cho vay tiêu dùng của ngân hàng thương mại và những nhân tố ảnh hưởng

Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Kho¸ luËn tèt nghiÖp Tr-¬ng Thanh Trµ Ch-¬ng 1: cho vay tiªu dïng cña ng©n hµng th-¬ng m¹i vµ nh÷ng nh©n tè ¶nh h-ëng 1.1 Néi dung vµ vai trß cña cho vay tiªu dïng. 1.1.1 Qu¸ tr×nh h×nh thµnh nghiÖp vô cho vay tiªu dïng cña Ng©n hµng th-¬ng m¹i Quan s¸t ho¹t ®éng mua b¸n th«ng th-êng ng-êi ta thÊy trªn thùc tÕ cã hiÖn t-îng sau ph¸t sinh: ng-êi tiªu dïng cã mong muèn sö dông hµng ho¸ tr-íc khi cã kh¶ n¨ng thanh to¸n. §ã lµ nhu cÇu tÊt yÕu cña con ng-êi ph¸t sinh trong cuéc sèng hµng ngµy. Lóc cßn trÎ, con ng-êi cÇn ®i l¹i nhiÒu h¬n, khi ®ã cã mét chiÕc «t« th× gi¸ trÞ sö dông rÊt cao nh-ng l¹i kh«ng cã tiÒn mua. §Õn khi cã tuæi míi tiÕt kiÖm ®ñ tiÒn ®Ó mua s¾m th× nhu cÇu ®i l¹i kh«ng cßn nhiÒu n÷a. VËy t¹i sao ta kh«ng h-ëng thô ngay tõ b©y giê nh÷ng thø ta ch¾c ch¾n kiÕm ®-îc trong t-¬ng lai? Còng mét vÝ dô kh¸c t-¬ng tù: b©y giê ta cÇn tiÒn ®Ó ®i häc ®¹i häc, nh-ng hiÖn t¹i ta l¹i kh«ng cã tiÒn th× -íc m¬ ®i häc ®Ó cã viÖc lµm tèt sau nµy sÏ trë nªn xa vêi. Trong khi ®ã, ta biÕt r»ng, nÕu häc ®¹i hoc xong th× khi ra tr-êng ta cã thÓ dÔ dµng t×m viÖc h¬n, kiÕm tiÒn nhanh h¬n vµ nhiÒu h¬n. VËy t¹i sao ta l¹i kh«ng thÓ sö dông sè tiÒn mµ ta cã thÓ kiÕm ®-îc trong t-¬ng lai ®Ó ®Çu t- cho viÖc häc tËp trong hiÖn t¹i? Lµm thÕ nµo ®Ó gi¶i quyÕt m©u thuÉn gi÷a nhu cÇu tiªu dïng vµ kh¶ n¨ng thanh to¸n, ®ã thùc sù ®ã lµ mét vÊn ®Ò cÇn ®-îc quan t©m. Trªn thùc tÕ ®· diÔn ra hai c¸ch gi¶i quyÕt m©u thuÉn nãi trªn: C¸ch thø nhÊt ®ã lµ mua b¸n chÞu, c¸ch nµy cã nhiÒu bÊt lîi ®èi víi ng-êi b¸n v× ng-êi b¸n thu håi vèn chËm, l¹i gÆp ph¶i nhiÒu rñi ro. H×nh thøc mua b¸n chÞu chØ kh¶ thi trong tr-êng hîp ng-êi mua cã uy tÝn, cã kh¶ n¨ng thanh to¸n trong t-¬ng lai vµ ng-êi b¸n ®-îc tæ chøc 1 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Kho¸ luËn tèt nghiÖp Tr-¬ng Thanh Trµ kh¸c tµi trî vèn. C¸ch thø hai, c¸ch nµy lµm ng-êi mua vay ®-îc tiÒn nªn cã ®ñ kh¶ n¨ng thanh to¸n, c¸ch nµy võa tho¶ m·n nhu cÇu cña ng-êi tiªu dïng mµ nhµ s¶n xuÊt còng b¸n ®ù¬c hµng vµ thu håi ®-îc vèn ngay. Nh- vËy, lµ cÇn ®Õn mét tæ chøc thø 3 thùc hiÖn viÖc cho vay ®èi víi ng-êi mua hoÆc hç trî cho ng-êi b¸n. SÏ kh«ng cã mét tæ chøc nµo ®¶m nhËn ®-îc vÞ trÝ nµy b»ng c¸c tæ chøc trung gian tµi chÝnh, mµ quan träng nhÊt lµ c¸c ng©n hµng th-¬ng m¹i. Thùc hiÖn cho vay tiªu dïng lµ ng©n hµng ®· më réng ho¹t ®éng kinh doanh thu ®-îc lîi nhuËn – môc tiªu quan träng nhÊt cña c¸c tæ chøc kinh tÕ. Tãm l¹i cho vay tiªu dïng lµ mét ho¹t ®éng tÊt yÕu h×nh thµnh do yªu cÇu cña thÞ tr-êng nh»m gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò: ng-êi tiªu dïng cã nhu cÇu tiªu dïng v-ît qua kh¶ n¨ng thanh to¸n hiÖn t¹i, ng-êi b¸n mong muèn tiªu thô ®-îc hµng ho¸ vµ ng-êi cã tiÒn mong muèn t×m kiÕm thu nhËp tõ ho¹t ®éng nµy. §ã lµ ba lÝ do chÝnh h×nh thµnh nªn nghiÖp vô cho vay tiªu dïng. Trong lÞch sö, hÇu hÕt c¸c ng©n hµng th-¬ng m¹i kh«ng tÝch cùc cho vay ®èi víi c¸ nh©n vµ hé gia ®×nh v× hä tin r»ng c¸c kho¶n cho vay tiªu dïng nãi chung cã quy m« rÊt nhá vµ rñi ro vì nî t-¬ng ®èi cao vµ do ®ã lµm cho chóng trë nªn cã møc sinh lêi thÊp. §Çu thÕ kû nµy, c¸c ng©n hµng B¾t ®Çu dùa nhiÒu h¬n vµo tiÒn göi cña kh¸ch hµng ®Ó tµi trî cho nh÷ng mãn vay th-¬ng m¹i lín. Vµ råi sù c¹nh tranh khèc liÖt trong biÖc giµnh giËt thÞ tr-êng tiÒn göi vµ cho vay ®· buéc c¸c ng©n hµng ph¶i h-íng tíi ng-êi tiªu dïng nh- lµ mét kh¸ch hµng trung thµnh, tiÒm n¨ng. Mét trong nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n khiÕn cho ng©n hµng cã vÞ trÝ thèng trÞ trªn lÜnh vùc cho vay tiªu dïng lµ ng©n hµng kh«ng ngõng khai th¸c nguån tiÒn göi d©n c- vµ coi ®©y lµ nguån vèn quan träng nhÊt. RÊt nhiÒu hé gia ®×nh sÏ kh«ng muèn göi tiÒn vµo mét ng©n hµng nÕu hä kh«ng thÊy ®-îc r»ng m×nh sÏ cã triÓn väng vay 2 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Kho¸ luËn tèt nghiÖp Tr-¬ng Thanh Trµ l¹i tiÒn tõ chÝnh ng©n hµng ®ã khi cã nhu cÇu. Do vËy, nhiÒu ng©n hµng lín ®· thµnh lËp nh÷ng phßng tÝn dông tiªu dïng lín m¹nh. Sau chiÕn tranh thÕ giíi thø hai, cho vay tiªu dïng ®· trë thµnh mét trong nh÷ng lo¹i h×nh tÝn dông cã møc t¨ng tr-ëng nhanh nhÊt. C¸c ng©n hµng ®· liªn tôc ph¸t triÓn vµ trë thµnh nh÷ng tæ chøc cÊp tÝn dông chÝnh trong lÜnh vùc cho vay tiªu dïng. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, tèc ®é t¨ng tr-ëng cña cho vay tiªu dïng ®· chËm l¹i do nÒn kinh tÕ thÕ giíi ph¸t triÓn chËm l¹i. Tuy nhiªn, ng-êi tiªu dïng vÉn tiÕp tôc lµ nguån vèn chñ yÕu cña ng©n hµng th-¬ng m¹i vµ t¹o ra mét trong sè nh÷ng nguån thu quan träng nhÊt. ChiÕn l-îc cho vay tiªu dïng sÏ tiÕp tôc ®ãng vai trß chñ ®¹o trong c¸c dÞch vô ng©n hµng còng nh- trong qu¶n lý ng©n hµng. Xu h-íng nµy diÔn ra bëi v× cho vay tiªu dïng kh«ng chØ lµ mét trong nh÷ng kho¶n môc mang l¹i lîi nhuËn cao nhÊt cho ng©n hµng mµ cßn bëi v× ng-êi tiªu dïng víi tr×nh ®é d©n trÝ ngµy cµng cao sÏ vay nhiÒu h¬n ®Ó n©ng møc sèng b¶n th©n vµ ®¸p øng c¸c kÕ ho¹ch chi tiªu trªn c¬ së triÓn väng vÒ thu nhËp trong t-¬ng lai. Trong t-¬ng lai, cho vay tiªu dïng sÏ h-íng theo môc tiªu vÒ sù thuËn tiÖn, ng©n hµng sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸ nh©n, hé gia ®×nh nhËn ®-îc kho¶n vay sím h¬n trong khi vÉn duy tr× ®-îc sù kiÓm so¸t ®èi víi mãn vay tiªu dïng ®Ó tr¸nh nh÷ng gi¶m sót ®¸ng kÓ vÒ chÊt l-îng tÝn dông. §©y còng chÝnh lµ xu h-íng chñ yÕu mµ ho¹t ®éng cho vay tiªu dïng sÏ ph¸t triÓn trong t-¬ng lai. 1.1.2 Kh¸i niÖm, ®Æc ®iÓm vµ c¸c lo¹i cho vay tiªu dïng. 1.1.2.1 Kh¸i niÖm Cho vay tiªu dïng lµ c¸c kho¶n cho vay nh»m tµi trî cho nhu cÇu chi tiªu cña ng-êi tiªu dïng, bao gåm c¸ nh©n vµ hé gia ®×nh. c¸c kho¶n cho vay tiªu dïng lµ nguån tµi chÝnh quan träng gióp ng-êi tiªu dïng cã thÓ trang tr¶i c¸c nhu cÇu trong cuéc sèng nh- : nhµ ë, ph-¬ng 3 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Kho¸ luËn tèt nghiÖp Tr-¬ng Thanh Trµ tiÖn ®i l¹i, tiÖn nghi sinh ho¹t, häc tËp, du lÞch, y tÕ....tr-íc khi hä cã ®ñ kh¶ n¨ng tµi chÝnh ®Ó h-ëng thô. 1.1.2.2 §Æc ®iÓm cña cho vay tiªu dïng Do cho vay tiªu dïng lµ h×nh thøc tµi trî cho môc ®Ých chi tiªu cña c¸ nh©n, hé gia ®×nh nªn nã cã ®Æc ®iÓm riªng kh¸c víi tÝn dông ng©n hµng nãi chung. Cô thÓ: - Kh¸ch hµng vay lµ c¸ nh©n vµ c¸c hé gia ®×nh - Môc ®Ých vay nh»m phôc vô nhu cÇu tiªu dïng cña c¸ nh©n, hé gia ®×nh kh«ng ph¶i xuÊt ph¸t tõ môc ®Ých kinh doanh. Do ®ã phô thuéc vµo nhu cÇu, tÝnh c¸ch cña tõng ®èi t-îng kh¸ch hµng vµ chu kú kinh tÕ cña ng-êi ®i vay. - Kh¸ch hµng vay tiªu dïng th-êng Ýt quan t©m ®Õn l·i suÊt mµ th-êng quan t©m ®Õn sè tiÒn hä ph¶i thanh to¸n. - VÒ l·i suÊt, do quy m« c¸c kho¶n vay th-êng nhá (trõ nh÷ng kho¶n vay ®Ó mua bÊt ®éng s¶n) dÉn ®Õn chi phÝ cao. Do vËy, l·i suÊt cho vay tiªu dïng th-êng cao h¬n l·i suÊt cho vay th-¬ng m¹i. - C¸c nguån tr¶ nî chñ yÕu cña ng-êi ®i vay cã thÓ biÕn ®éng lín phô thuéc vµo qu¸ tr×nh lµm viÖc, kü n¨ng vµ kinh nghiÖm ®èi víi c«ng viÖc cña ng-êi nµy. - Nh÷ng kh¸ch hµng cã viÖc lµm, møc thu nhËp æn ®Þnh vµ cã tr×nh ®é häc vÊn lµ nh÷ng tiªu chÝ quan träng ®Ó ng©n hµng th-¬ng m¹i quyÕt ®Þnh cho vay. 1.1.2.3 C¸c lo¹i h×nh cho vay tiªu dïng a/ C¨n cø vµo môc ®Ých cho vay Cho vay tiªu dïng c- tró ( Residential morage loan): lµ c¸c kho¶n cho vay nh»m phôc vô nhu cÇu x©y dùng, mua s¾m hoÆc c¶i t¹o nhµ ë c¸ nh©n, hé gia ®×nh. Cho vay tiªu dïng kh«ng c- tró ( Nonresidential morage loan): lµ c¸c kho¶n cho vay phôc vô nhu cÇu c¶i thiÖn ®êi sèng nhmua s¾m ph-¬ng tiÖn, ®å dïng, du lÞch, häc hµnh hoÆc gi¶i trÝ.... 4 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Kho¸ luËn tèt nghiÖp Tr-¬ng Thanh Trµ b/ C¨n cø vµo h×nh thøc cho vay Cho vay tiªu dïng trùc tiÕp ( Direct consumer loan): lµ lo¹i cho vay trong ®ã kh¸ch hµng trùc tiÕp xin vay, nhËn tiÒn vay vµ trùc tiÕp tr¶ nî ng©n hµng. Gåm cã c¸c h×nh thøc sau: - Cho vay tiªu dïng tr¶ theo ®Þnh kú - Theo h×nh thøc thÎ tÝn dông: lµ nghiÖp vô tÝn dông mµ trong ®ã ng©n hµng ph¸t hµnh thÎ cho nh÷ng ng-êi cã tµi kho¶n ng©n hµng cã ®ñ ®iÒu kiÖn cÊp thÎ vµ Ên ®Þnh møc giíi h¹n tÝn dông tèi ®a mµ ng-êi cã thÎ ®-îc phÐp sö dông. Cho vay tiªu dïng trùc tiÕp cã mét sè -u ®iÓm sau: Trong cho vay tiªu dïng trùc tiÕp ng©n hµng cã thÓ tËn dông ®-îc së tr-êng cña nh©n viªn tÝn dông. Nh÷ng ng-êi nµy th-êng ®-îc ®µo t¹o chuyªn m«n vµ cã nhiÒu kinh nghiÖm trong lÜnh vùc tÝn dông cho nªn c¸c quyÕt ®Þnh tÝn dông trùc tiÕp cña ng©n hµng th-êng cã chÊt l-îng cao h¬n so víi tr-êng hîp chóng ®-îc quyÕt ®Þnh bëi nh÷ng c«ng ty b¸n lÎ. Ngoµi ra, trong ho¹t ®éng cña m×nh nh©n viªn tÝn dông ng©n hµng cã xu h-íng chó träng ®Õn viÖc t¹o ra c¸c kho¶n vay cã chÊt l-îng tèt trong khi nh©n viªn cña nh÷ng c«ng ty b¸n lÎ th-êng chó träng ®Õn viÖc b¸n cho ®-îc nhiÒu hµng. Bªn c¹nh ®ã, t¹i thêi ®iÓm b¸n hµng, c¸c quyÕt ®Þnh tÝn dông th-êng ®-îc ®-a ra véi vµng vµ nhvËy cã thÓ cã nhiÒu kho¶n tÝn dông ®-îc cÊp ra mét c¸ch kh«ng chÝnh ®¸ng. H¬n n÷a, trong mét sè tr-êng hîp do quyÕt ®Þnh nhanh, c«ng ty b¸n lÎ cã thÓ tõ chèi cÊp tÝn dông ®èi víi kh¸ch hµng tèt cña m×nh. nÕu ng-êi cÊp tÝn dông lµ ng©n hµng, ®iÒu nµy cã thÓ ®-îc h¹n chÕ. Cho vay tiªu dïng trùc tiÕp cã -u ®iÓm lµ linh ho¹t h¬n so víi cho vay tiªu dïng gi¸n tiÕp. Khi kh¸ch hµng co quan hÖ trùc tiÕp víi ng©n hµng, cã rÊt nhiÒu lîi thÕ cã thÓ ph¸t sinh cã kh¶ n¨ng lµm tho¶ m·n quyÒn lîi cho c¶ hai phÝa kh¸ch hµng lÉn ng©n hµng. 5 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Kho¸ luËn tèt nghiÖp Tr-¬ng Thanh Trµ Cho vay tiªu dïng gi¸n tiÕp ( Indirect consumer loan): lµ lo¹i tÝn dông ®-îc thùc hiÖn b»ng c¸ch ng©n hµng mua c¸c phiÕu b¸n hµng cña c¸c cöa hµng b¸n lÎ. Nh- vËy, chÝnh lµ c¸ch tµi trî b¸n hµng tr¶ gãp cña ng©n hµng. Nã ®-îc thùc hiÖn mét trong hai c¸ch sau: C¸ch 1: (1) Ng-êi mua (2) (5) Ng-êi b¸n (3) (4) Ng©n hµng th-¬ng m¹i Víi: (1) Ng-êi mua tr¶ tr-íc tõ 20% ®Õn 30% gi¸ trÞ cña tµi s¶n (2) Ng-êi b¸n giao tµi s¶n cho ng-êi mua, nh-ng vÉn n¾m quyÒn së h÷u tµi s¶n. (3) Ng-êi b¸n giao quyÒn së h÷u tµi s¶n cho ng©n hµng vµ phiÕu b¸n hµng ®Ó thÕ chÊp tµi s¶n (4) Ng©n hµng tr¶ tiÒn cho ng-êi b¸n (5) Ng-êi mua tr¶ gãp cho ng©n hµng theo ®Þnh kú vµ møc ®· ®Þnh C¸ch 2. (1) Ng-êi mua (4) (5) Ng-êi b¸n (2) (3) Ng©n hµng th-¬ng m¹i 6 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Kho¸ luËn tèt nghiÖp Tr-¬ng Thanh Trµ Víi : (1) Ng-êi mua mua chÞu hµng ho¸ vµ giao kú phiÕu cho ng-êi b¸n (2) Ng-êi mua kÝ quü cho ng©n hµng tõ 20% ®Õn 30% gi¸ trÞ tµi s¶n vµ cam kÕt thÕ chÊp tµi s¶n (3) Ng©n hµng chiÕt khÊu kú phiÕu cña ng-êi b¸n giao (4) Ng-êi b¸n giao tµi s¶n vµ quyÒn së h÷u cho ng-êi mua (5) Ng-êi mua tr¶ gãp cho ng©n hµng theo ®Þnh kú vµ møc ®· ®Þnh víi h×nh thøc cho vay gi¸n tiÕp cã mét sè -u ®iÓm sau: - Cho phÐp ng©n hµng dÔ dµng t¨ng doanh sè cho vay tiªu dïng. - Cho phÐp ng©n hµng tiÕt gi¶m ®-îc chi phÝ trong cho vay. - Lµ nguån gèc cña viÖc më réng quan hÖ víi kh¸ch hµng vµ c¸c ho¹t ®éng ng©n hµng kh¸c. Bªn c¹nh mét sè -u ®iÓm, cho vay tiªu dïng gi¸n tiÕp cã mét sè nh-îc ®iÓm sau: - Ng©n hµng kh«ng tiÕp xóc trùc tiÕp víi ng-êi tiªu dïng ®· ®-îc b¸n chÞu - ThiÕu sù kiÓm so¸t cña ng©n hµng khi c«ng ty b¸n lÎ thùc hiÖn viÖc b¸n chÞu hµng ho¸. - Kü thuËt nghiÖp vô cho vay tiªu dïng gi¸n tiÕp cã tÝnh phøc t¹p cao. Do nh÷ng nh-îc ®iÓm trªn nªn cã rÊt nhiÒu ng©n hµng kh«ng mÆn mµ víi cho vay tiªu dïng gi¸n tiÕp. Cßn nh÷ng ng©n hµng nµo tham gia vµo ho¹t ®éng nµy th× ®Òu cã c¸c c¬ chÕ kiÓm so¸t tiªu dïng chÆt chÏ. Cho vay tiªu dïng gi¸n tiÕp th-êng ®-îc thùc hiÖn th«ng qua c¸c ph-¬ng thøc sau: - Tµi trî truy ®ßi toµn bé: theo ph-¬ng thøc nµy khi b¸n cho ng©n hµng c¸c kho¶n nî mµ ng-êi tiªu dïng ®· mua chÞu, C«ng ty b¸n 7 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Kho¸ luËn tèt nghiÖp Tr-¬ng Thanh Trµ lÎ cam kÕt sÏ thanh to¸n cho ng©n hµng toµn bé c¸c kho¶n nî nÕu, khi ®Õn h¹n ng-êi tiªu dïng kh«ng thanh to¸n cho ng©n hµng. - Tµi trî truy ®ßi h¹n chÕ: theo ph-¬ng thøc nµy, tr¸ch nhiÖm cña c«ng ty b¸n lÎ ®èi víi c¸c kho¶n nî ng-êi tiªu dïng mua chÞu kh«ng thanh to¸n chØ giíi h¹n trong mét chõng mùc nhÊt ®Þnh, phô thuéc vµo c¸c ®iÒu kho¶n ®· ®-îc tho¶ thuËn gi÷a ng©n hµng víi c«ng ty b¸n lÎ. D-íi ®©y lµ c¸c kho¶n tho¶ thuËn th-êng gÆp trong tr-êng hîp truy ®ßi h¹n chÕ: * C«ng ty b¸n lÎ ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm thanh to¸n mét phÇn nî trong tr-êng hîp nÕu ng-êi mua chÞu kh«ng ®ñ tiÒn ®Ó tr¶ tr-íc mét sè tiÒn nhÊt ®Þnh khi mua chÞu hoÆc kh«ng ®ñ c¸c tiªu chuÈn tÝn dông do ng©n hµng ®Ò ra. * C«ng ty b¸n lÎ cam kÕt chÞu tr¸ch nhiÖm cho toµn bé sè nî ®· b¸n chÞu cho ®Õn khi ng©n hµng thu håi ®-îc mét sè l-îng c¸c kho¶n nî nhÊt ®Þnh ®óng h¹n. * Toµn bé tr¸ch nhiÖm thanh to¸n nî cña c«ng ty b¸n lÎ ®-îc giíi h¹n theo mét tû lÖ nhÊt ®Þnh so víi tæng sè nî trong mét thêi h¹n nhÊt ®Þnh. * Toµn bé tr¸ch nhiÖm thanh to¸n nî cña c«ng ty b¸n lÎ ®-îc giíi h¹n trong ph¹m vi sè tiÒn dù phßng ký göi t¹i ng©n hµng. Th-êng sè tiÒn dù phßng ®-îc trÝch tõ chªnh lÖch gi÷a chi phÝ tµi trî mµ c«ng ty b¸n lÎ b¸n cho ng-êi mua chÞu vµ chi phÝ tµi trî mµ ng©n hµng tÝnh cho c«ng ty b¸n lÎ. §©y lµ tr-êng hîp ®-îc c¸c ng©n hµng ¸p dông phæ biÕn nhÊt. Sè tiÒn dù phßng ký göi t¹i ng©n hµng cã t¸c dông h¹n chÕ rñi ro cho ng©n hµng khi ng-êi mua chÞu kh«ng tr¶ nî hoÆc tr¶ nî tr-íc h¹n. - Tµi trî miÔn truy ®ßi: theo ph-¬ng thøc nµy sau khi b¸n c¸c kho¶n nî cho ng©n hµng, c«ng ty b¸n lÎ kh«ng cßn chÞu tr¸ch nhiÖm cho viÖc chóng cã ®-îc hoµn tr¶ hay kh«ng. Ph-¬ng thøc nµy chøa ®ùng nhiÒu rñi ro cao cho ng©n hµng nªn chi phÝ tµi trî th-êng ®-îc 8 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Kho¸ luËn tèt nghiÖp Tr-¬ng Thanh Trµ ng©n hµng tÝnh cao h¬n so víi c¸c ph-¬ng thøc nãi trªn vµ c¸c kho¶n nî ®-îc mua còng ®-îc kÐn chän rÊt kü. Ngoµi ra, chØ cã nh÷ng c«ng ty b¸n lÎ rÊt ®-îc ng©n hµng tin cËy míi ¸p dông h×nh thøc nµy. - Tµi trî cã mua l¹i: khi thùc hiÖn cho vay tiªu dïng gi¸n tiÕp theo ph-¬ng thøc niÔm truy ®ßi hoÆc truy ®ßi mét phÇn nÕu rñi ro x¶y ra, ng-êi tiªu dïng kh«ng tr¶ nî th× ng©n hµng th-êng ph¶i thanh lý tµi s¶n ®Ó thu håi nî. Trong tr-êng hîp nµy, nÕu cã tho¶ thuËn tr-íc th× ng©n hµng cã thÓ b¸n trë l¹i cho c«ng ty b¸n lÎ phÇn nî m×nh ch-a ®-îc thanh to¸n, kÌm víi tµi s¶n ®· ®-îc thô ®¾c trong mét thêi h¹n nhÊt ®Þnh. c/ C¨n cø vµo ph-¬ng thøc hoµn tr¶ Cho vay tiªu dïng tr¶ gãp: ®©y lµ h×nh thøc cho vay trong ®ã ng-êi ®i vay tr¶ nî (gåm c¶ gèc vµ l·i) cho ng©n hµng nhiÒu lÇn, theo nh÷ng kú h¹n nhÊt ®Þnh trong thêi h¹n cho vay. Ph-¬ng thøc nµy th-êng ®-îc ¸p dông cho c¸c kho¶n vay cã gi¸ trÞ lín hoÆc thu nhËp tõng ®Þnh kú cña ng-êi ®i vay kh«ng ®ñ kh¶ n¨ng thanh to¸n hÕt mét lÇn sè nî vay. §èi víi lo¹i cho vay tiªu dïng nµy, c¸c ng©n hµng th-êng chó ý tíi mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n sau: - Lo¹i tµi s¶n ®-îc tr¶ nî: thiÖn chÝ tr¶ nî cña ng-êi ®i vay sÏ tèt h¬n nÕu tµi s¶n h×nh thµnh tõ tiÒn vay ®¸p øng nhu cÇu thiÕt yÕu ®èi víi hä l©u dµi trong t-¬ng lai. Khi lùa chän tµi s¶n ®Ó tµi trî ng©n hµng th-êng chó ý ®Õn ®iÒu nµy, nªn ng©n hµng th-êng chØ muèn tµi trî cho nhu cÇu mua s¾m nh÷ng tµi s¶n cã thêi h¹n sö dông l©u bÒn hoÆc cã gi¸ trÞ lín. V× r»ng, víi nh÷ng lo¹i tµi s¶n nµy ng-êi tiªu dïng sÏ ®-îc h-ëng nh÷ng tiÖn Ých tõ chóng trong mét thêi gian dµi. - Sè tiÒn ph¶i øng tr-íc: Th«ng th-êng, ng©n hµng yªu cÇu ng-êi ®i vay ph¶i thanh to¸n trø¬c mét phÇn gi¸ trÞ tµi s¶n cÇn mua s¾m. sè tiÒn nµy ®-îc gäi lµ sè tiÒn tr¶ tr-íc, phÇn cßn l¹i ng©n hµng sÏ cho vay. Sè tiÒn tr¶ tr-íc cÇn ph¶i ®ñ lín ®Ó mét mÆt lµm cho ng-êi ®i vay 9 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Kho¸ luËn tèt nghiÖp Tr-¬ng Thanh Trµ nghÜ r»ng hä chÝnh lµ chñ së h÷u cña tµi s¶n, mÆt kh¸c cã t¸c dông h¹n chÕ rñi ro cho ng©n hµng. Mét khi kh«ng c¶m nhËn ®-îc r»ng m×nh lµ chñ së h÷u cña tµi s¶n h×nh thµnh tõ tiÒn vay th× ng-êi ®i vay cã thÓ sÏ cã th¸i ®é miÔn c-ìng trong viÖc tr¶ nî. Ngoµi ra, khi kh¸ch hµng kh«ng tr¶ nî trong nhiÒu tr-êng hîp ng©n hµng ®µnh ph¶i ®¾c thô hoÆc ph¸t m¹i tµi s¶n ®Ó thu håi nî. HÇu hÕt c¸c tµi s¶n ®· qua sö dông ®Òu bÞ gi¶m gi¸ trÞ, tøc lµ gi¸ trÞ thÞ tr-êng nhá h¬n gi¸ trÞ h¹ch to¸n cña tµi s¶n, cho nªn sè tiÒn tr¶ tr-íc cã mét vai trß quan träng gióp ng©n hµng h¹n chÕ ®-îc rñi ro. Sè tiÒn tr¶ tr-íc nhiÒu hay Ýt phô thuéc vµo c¸c yÕu tè sau: + Lo¹i tµi s¶n: ®èi víi tµi s¶n cã møc ®é gi¶m gi¸ nhanh th× sè tiÒn tr¶ tr-íc nhiÒu vµ ng-îc l¹i, ®èi víi tµi s¶n cã møc ®é gi¶m gi¸ chËm th× sè tiÒn tr¶ tr-íc Ýt. + ThÞ tr-êng tiªu thô tµi s¶n sau khi ®· sö dông: tµi s¶n sau khi ®· sö dông nÕu vÉn cã thÓ tiÕp tôc mua b¸n dÔ dµng th× sè tiÒn tr¶ tr-íc cã xu h-íng thÊp, ng-îc l¹i nÕu tµi s¶n ®· qua sö dông mµ rÊt khã t×m ®-îc thÞ tr-êng tiªu thô th× sè tiÕn tr¶ tr-íc cã xu h-íng cao h¬n. + M«i tr-êng kinh tÕ + N¨ng lùc tµi chÝnh cña ng-êi ®i vay - Chi phÝ tµi trî: chi phÝ tµi trî lµ chi phÝ mµ ng-êi ®i vay ph¶i tr¶ cho ng©n hµng cho viÖc sö dông vèn. Chi phÝ tµi trî chñ yÕu bao gåm l·i vay vµ c¸c chi phÝ kh¸c cã liªn quan. Chi phÝ tµi trî ph¶i trang tr¶i cho ®-îc chi phÝ vèn tµi trî, chi phÝ ho¹t ®éng, rñi ro, ®ång thêi mang l¹i mét phÇn lîi nhuËn tho¶ ®¸ng cho ng©n hµng. - §iÒu kho¶n thanh to¸n:khi x¸c ®Þnh c¸c ®iÒu kho¶n liªn quan ®Õn viÖc thanh to¸n nî cña kh¸ch hµng, ng©n hµng th-êng chó ý tíi mét sè vÊn ®Ò sau: 10 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Kho¸ luËn tèt nghiÖp Tr-¬ng Thanh Trµ + Sè tiÒn thanh to¸n mçi kú ph¶i phï hîp víi kh¶ n¨ng vÒ thu nhËp, trong mèi quan hÖ hµi hoµ víi c¸c nhu cÇu chi tiªu kh¸c cña kh¸ch hµng. + Gi¸ trÞ cña tµi s¶n tµi trî kh«ng ®-îc thÊp h¬n sè tiÒn tµi trî ch-a ®-îc thu håi. + Kú h¹n tr¶ nî ph¶i thuËn lîi cho viÖc tr¶ nî cña kh¸ch hµng. Kú h¹n tr¶ nî th-êng theo th¸ng. Bëi v×, th«ng th-êng nguån tr¶ nî chÝnh cña ng-êi vay tiªu dïng lµ thu nhËp nhËn ®-îc hµng th¸ng. + Thêi h¹n tr¶ nî kh«ng nªn qu¸ dµi. Thêi h¹n tr¶ nî bÞ giíi h¹n bëi thêi h¹n ho¹t ®éng cña tµi s¶n tµi trî. Thêi h¹n tµi trî qu¸ dµi th× thiÖn chÝ tr¶ nî cña ng-êi ®i vay còng nh- viÖc thu håi nî th-êng gÆp nhiÒu r¾c rèi. + Sè tiÒn kh¸ch hµng ph¶i thanh to¸n cho ng©n hµng mçi ®Þnh kú cã thÓ ®-îc tÝnh b»ng mét trong c¸c ph-¬ng ph¸p sau: * Ph-¬ng ph¸p gép: ®©y lµ ph-¬ng ph¸p th-êng ®-îc ¸p dông trong cho vay tiªu dïng tr¶ gãp, do tÝnh chÊt ®¬n gi¶n vµ dÔ hiÓu cña nã. Theo ph-¬ng ph¸p nµy, tr-íc hÕt l·i ®-îc tÝnh b»ng c¸ch lÊy vèn gèc nh©n víi l·i suÊt vµ thêi h¹n vay, sau ®ã céng gép vµo vèn gèc råi chia cho sè kú h¹n ph¶i thanh to¸n ®Ó t×m sè tiÒn ph¶i thanh to¸n ë mçi ®Þnh kú. C«ng thøc tÝnh to¸n nh- sau: T = V+L n Víi : L = V x r x n Trong ®ã: T : sè tiÒn ph¶i thanh to¸n cho ng©n hµng mçi kú h¹n L : Chi phÝ tµi trî, bao gåm l·i vay ph¶i thanh to¸n v× c¸c chi phÝ kh¸c cã liªn quan. V : Vèn gèc n : sè kú h¹n 11 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Kho¸ luËn tèt nghiÖp Tr-¬ng Thanh Trµ r : l·i suÊt tÝnh cho mçi kú h¹n. * Ph-¬ng ph¸p l·i ®¬n: theo ph-¬ng ph¸p nµy, vèn gèc ng-êi ®i vay ph¶i tr¶ tõng ®Þnh kú ®-îc tÝnh ®Òu nhau, b»ng c¸ch lÊy vèn gèc ban ®Çu chia cho sè kú h¹n thanh to¸n. Cßn l·i ph¶i tr¶ mçi ®Þnh kú ®-îc tÝnh trªn sè tiÒn kh¸ch hµng thùc sù cßn thiÕu ng©n hµng. * Ph-¬ng ph¸p hiÖn gi¸: theo ph-¬ng ph¸p nµy, sè tiÒn gèc vµ l·i mµ ng-êi ®i vay ph¶i thanh to¸n ®-îc tÝnh theo ph-¬ng ph¸p hoµn tr¶ theo niªn kim. C«ng thøc tÝnh sè tiÒn ph¶i tr¶ theo tõng kú: a = V(1+i)n i V(1+i)n -1 Trong ®ã: a : sè tiÒn gèc vµ l·i ph¶i tr¶ theo tõng kú nhÊt ®Þnh V : sè vèn gèc ban ®Çu i : l·i suÊt cho vay n : sè kú h¹n tr¶ nî + VÊn ®Ò ph©n bæ l·i cho vay theo thêi gian:khi sö dông ph-¬ong ph¸p gép ®Ó tÝnh, c¸c ng©n hµng th-êng tiÕn hµnh ph©n bæ l¹i phÇn l·i cho vay ®· ®-îc tÝnh. ViÖc ph©n bæ cã thÓ ®-îc thùc hiÖn theo ®Þnh kú g¾n liÒn víi c¸c kú thanh to¸n hoÆc còng cã thÓ ®-îc thùc hiÖn theo quý hay theo n¨m tµi chÝnh. Tuy nhiªn,viÖc ph©n bæ l·i cho vay theo n¨m tµi chÝnh th-êng ®-îc c¸c ng©n hµng ¸p dông nhiÒu h¬n. + VÊn ®Ó tr¶ nî tr-íc h¹n:Th«ng th-êng, ng-êi ®i vay ®-îc quyÒn thanh to¸n tiÒn vay tr-íc h¹n mµ kh«ng bÞ ph¹t. NÕu tiÒn tr¶ gãp ®-îc tÝnh theo ph-¬ng ph¸p l·i ®¬n vµ ph-¬ng ph¸p hiÖn gi¸ th× vÊn ®Ó rÊt gi¶n ®¬n, ng-êi ®i vay ph¶i thanh to¸n toµn bé sè vèn gèc cßn thiÕu vµ l·i vay hiÖn t¹i cho ng©n hµng. Tuy nhiªn, nÕu tiÒn tr¶ gãp ®-îc tÝnh b»ng ph-¬ng ph¸p gép th× vÊn ®Ò cã phÇn phøc t¹p h¬n. V× ph-¬ng ph¸p gép, l·i ®-îc tÝnh trªn c¬ së gi¶ ®Þnh r»ng tiÒn vay sÏ ®-îc kh¸ch hµng sö dông cho ®Õn lóc kÕt thóc hîp ®ång tÝn dông. Cho 12 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Kho¸ luËn tèt nghiÖp Tr-¬ng Thanh Trµ nªn, nÕu kh¸ch hµng tr¶ nî tr-íc thêi h¹n th× thêi h¹n nî thùc tÕ sÏ kh¸c víi thêi h¹n nî gi¶ ®Þnh ban ®Çu vµ nh- vËy sè tiÒn l¸i ph¶i tr¶ còng cã sù ®æi thay. Trong tr-êng hîp nµy, ng©n hµng th-êng ¸p dông c¸c ph-¬ng ph¸p gièng nh- ph©n bæ l·i vay nãi trªn. Cho vay tiªu dïng phi tr¶ gãp: theo ph-¬ng thøc nµy tiÒn vay ®-îc kh¸ch hµng thanh to¸n cho ng©n hµng chi mét lÇn khi ®Õn h¹n. th-êng th× c¸c kho¶n cho vay tiªu dïng phi tr¶ gãp chØ ®-îc cÊp cho c¸c kho¶n vay cã gi¸ trÞ nhá víi thêi h¹n kh«ng dµi. Cho vay tiªu dïng tuÇn hoµn: lµ c¸c kho¶n cho vay tiªu dïng trong ®ã ng©n hµng cho phÐp kh¸ch hµng sö dông thÎ tÝn dông hoÆc ph¸t hµnh lo¹i sÐc ®-îc phÐp thÊu chi dùa trªn tµi kho¶n v·ng lai. Theo ph-¬ng ph¸p nay, trong thêi h¹n tÝn dông ®-îc tho¶ thuËn tr-íc, c¨n cø vµo nhu cÇu chi tiªu vµ thu nhËp kiÕm ®ù¬c tõng kú, kh¸ch hµng ®-îc ng©n hµng cho phÐp thùc hiÖn viÖc vay vµ tr¶ nî nhiÒu kú mét c¸ch tuÇn hoµn, theo mét h¹n møc tÝn dung. 1.1.3 Vai trß cña cho vay tiªu dïng 1.1.3.1 §èi víi ng-êi tiªu dïng: Nh×n chung, cã mét sè nhu cÇu ®-îc xem lµ môc tiªu phÊn ®Êu cña c¶ ®êi ng-êi, ®ã lµ nh÷ng nhu cÇu mµ bÊt kú mét ng-êi b×nh th-êng nµo còng cè g¾ng biÕn nã trë thµnh nhu cÇu cã kh¶ n¨ng thanh to¸n. Nh- nhu cÇu mua nhµ, tiÖn nghi sinh ho¹t, c¸c ph-¬ng tiÖn ®i l¹i.... ngoµi ra, lµ c¸c nhu cÇu mµ con ng-êi tho¶ m·n cµng sím cµng tèt. Ch¼ng h¹n, nhu cÇu vÒ häc hµnh cña hä hay con c¸i hä, c¸c nhu cÇu ph¸t sinh khi chuÈn bÞ mét c«ng viÖc lµm ¨n míi. Trong mét ®êi ng-êi cña c¶i ®-îc tÝch luü dÇn theo thêi gian. Tuú ®iÒu kiÖn mçi ng-êi, nh-ng th«ng th-êng viÖc mua s¾m ®Çy ®ñ c¸c tiÖn nghi trong gia ®×nh th-êng mÊt kho¶n thêi gian dµi. Khi ®ã lîi Ých c¶m nhËn tõ viÖc h-ëng thô ®Òu cã xu h-íng gi¶m dÇn. Cho nªn, ng-êi tiªu dïng lu«n t×m c¸ch phèi hîp khÐo lÐo gi÷a viÖc tho¶ 13 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Kho¸ luËn tèt nghiÖp Tr-¬ng Thanh Trµ m·n nhu cÇu víi yÕu tè thêi gian vµ kh¶ n¨ng thanh to¸n hiÖn t¹i, t-¬ng lai(t×m c¸ch h-ëng thô tr-íc sè tiÒn sÏ cã ®-îc trong t-¬ng lai) ChÝnh v× nh÷ng nguyªn nh©n trªn, viÖc ng©n hµng thùc hiÖn vµ më réng ho¹t ®éng cho vay tiªu dïng sÏ ®em ®Õn cho ngõêi tiªu dïng nh÷ng lîi Ých nhÊt ®Þnh. Ta cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng ng-êi tiªu dïng lµ ng-êi ®-îc h-ëng lîi trùc tiÕp vµ nhiÒu nhÊt nh÷ng lîi Ých mµ h×nh thøc cho vay tiªu dïng mang l¹i. 1.1.3.2 §èi víi nhµ s¶n xuÊt Lîi Ých ®èi víi nhµ s¶n xuÊt kinh doanh lµ gia t¨ng kh¶ n¨ng tiªu thô s¶n phÈm vèn ®-îc thu håi vµ quay vßng nhanh tõ ®ã ®em l¹i lîi nhuËn më réng quy m« s¶n xuÊt, më réng hÞ tr-êng khi ®ã nhµ s¶n xuÊt thuª thªm c«ng nh©n t¨ng thu nhËp cho ng-êi lao ®éng. VËy lµ cho vay tiªu dïng l¹i gi¸n tiÕp mang l¹i lîi Ých cho x· héi. Nh-ng ®ång thêi, cho vay tiªu dïng t¹o sù c¹nh tranh cao h¬n gi÷a c¸c nhµ s¶n xuÊt, gi÷a c¸c nhµ kinh doanh c¶ vÒ sè l-îng, mÉu m·, chñng lo¹i s¶n phÈm. Mét mÆt thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn, mét mÆt ng-êi tiªu dïng cã nhiÒu lùa chän h¬n, qua ®ã t¹o sù n¨ng ®éng cho nÒn kinh tÕ. 1.1.3.3 §èi víi Ng©n hµng th-¬ng m¹i Ho¹t ®éng chñ yÕu cña ng©n hµng th-¬ng m¹i lµ nhËn tiÒn göi, cung cÊp dÞch vô thanh to¸n vµ cho vay. C¸c ng©n hµng th-¬ng m¹i song song víi nç lùc huy ®éng vèn lµ khai th¸c tèi ®a thÞ tr-êng tÝn dông, nghÜa lµ ®¸p øng tèt nhÊt nhu cÇu tÝn dông cña nÒn kinh tÕ. Ho¹t ®éng cho vay tiªu dïng cña ng©n hµng ®èi víi c¸c c¸ nh©n cã quy m« nhá nh-ng sè l-îng kh¸ch hµng tiÒm n¨ng vµ sù ®a d¹ng cña nhu cÇu l¹i v« cïng to lín. Nhu cÇu tiªu dïng cña kh¸ch hµng gÇn nh- lµ v« tËn, ®ã lµ nÒn t¶ng v÷ng ch¾c cña ng©n hµng khi tiÕn hµnh cho vay tiªu dïng. L·i suÊt thùc ng©n hµng ¸p dông trong lo¹i h×nh cho vay lµ rÊt cao, ®iÒu nµy khiÕn cho ho¹t ®éng cho vay tiªu dïng cã tû suÊt lîi nhuËn kh«ng nhá. 14 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Kho¸ luËn tèt nghiÖp Tr-¬ng Thanh Trµ H¬n n÷a, xu thÕ ho¹t ®éng cña c¸c ng©n hµng th-¬ng m¹i lµ ph¸t triÓn ®a n¨ng tæng hîp, lu«n t×m c¸ch më réng c¸c nghiÖp vô còng nh®-a ra c¸c s¶n phÈm míi. ViÖc thùc hiÖn vµ ph¸t triÓn cho vay tiªu dïng võa më réng ®-îc kh¸ch hµng cho vay, sö dông nguån vèn huy ®éng mét c¸ch cã hiÖu qu¶, võa ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm, dÞch vô ng©n hµng. Tõ ®ã ng©n hµng t¨ng c-êng søc m¹nh trong c¹nh tranh ®ång thêi t¹o ra nh÷ng nÐt ®Æc tr-ng hÊp dÉn riªng. 1.1.3.4 §èi víi nÒn kinh tÕ Mét trong nh÷ng chØ tiªu ph¶n ¸nh sù ph¸t triÓn cña x· héi lµ møc sèng cña ng-êi d©n. Cho vay tiªu dïng gióp ng-êi d©n n©ng cao chÊt l-îng cuéc sèng b»ng c¸ch sö dông c¸c hµng ho¸, dÞch vô khi ch-a cã ®ñ kh¶ n¨ng thanh to¸n. ThÞ tr-êng cho vay tiªu dïng ®· t¹o nªn sù s«i ®éng cña nÒn kinh tÕ thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn, t¹o nguån vèn cho khu vùc s¶n xuÊt trong n-íc, t¹o søc hót vèn ®Çu t- n-íc ngoµi. Víi cho vay tiªu dïng mµ c¸c ng©n hµng th-¬ng m¹i cung cÊp chñ yÕu t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho khu vùc s¶n xuÊt, c¬ héi kinh doanh cho c¸c doanh nghiÖp, thÞ tr-êng hµng ho¸ néi ®Þa ph¸t triÓn. NÕu cho vay tiªu dïng ®Ó tµi trî cho c¸c chi tiªu vÒ hµng ho¸ vµ dÞch vô trong n-íc th× nã cã t¸c dông rÊt tèt cho viÖc kÝch cÇu, t¹o ®iÒu kiÖn thóc ®Èy t¨ng tr-ëng kinh tÕ. Song, nÕu c¸c kho¶n cho vay tiªu dïng kh«ng ®-îc dïng nh- vËy th× ch¼ng nh÷ng kh«ng kÝch ®-îc cÇu mµ nhiÒu khi cßn lµm gi¶m kh¶ n¨ng tiÕt kiÖm trong n-íc. Tãm l¹i, ho¹t ®éng cho vay tiªu dïng lµ mét tÊt yÕu, phï hîp víi sù ph¸t triÓn cña x· héi vµ tu©n theo quy luËt kinh tÕ. Dï cho lµ bªn nµo: ng-êi tiªu dïng, ng-êi cung cÊp, ng©n hµng th-¬ng m¹i hay tæng quan nÒn kinh tÕ nãi chung ®Òu ®-îc h-ëng lîi Ých tõ ho¹t ®éng nµy. V× nã lµ mét ho¹t ®éng tÊt yÕu kh¸ch quan vµ ®ãng vai trß kh«ng nhá trong ®êi sèng x· héi hiÖn nay. 15 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Kho¸ luËn tèt nghiÖp Tr-¬ng Thanh Trµ 1.2 Më réng cho vay tiªu dïng vµ c¸c nh©n tè ¶nh h-ëng ®Õn ho¹t ®éng cho vay tiªu dïng 1.2.1 Më réng cho vay tiªu dïng a/Kh¸i niÖm Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng cã sù c¹nh tranh gay g¾t, bÊt cø mét tæ chøc kinh tÕ nµo muèn tån t¹i vµ ph¸t triÓn trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, ®ßi hái tæ chøc kinh tÕ ®ã ph¶i kh«ng ngõng më réng vµ c¶i thiÖn chÊt l-îng c¸c s¶n phÈm, dÞch vô cña m×nh nh»m tho¶ m·n tèt nhÊt nhu cÇu cña thÞ tr-êng. Khi nãi ®Õn viÖc më réng cho vay, ng-êi ta sÏ nghÜ ®Õn viÖc lµm thÕ nµo ®Ó më réng hoÆc t¨ng quy m«, khèi l-îng tøc lµ nãi ®Õn sù ph¸t triÓn theo chiÒu ngang v× vËy th«ng th-êng më réng cho vay th-êng ®-îc hiÖu lµ sù gia t¨ng ®¬n thuÇn vÒ doanh sè hay møc d- nî cho vay tiªu dïng trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh. ViÖc më réng cho vay tiªu dïng thÓ hiÖn b»ng nhÞp ®é gia t¨ng tæng d- nî tÝn dông n¨m sau so víi n¨m tr-íc. §Èy m¹nh ho¹t ®éng cho vay tiªu dïng ®-îc thÓ hiÖn: - §èi víi kh¸ch hµng cho vay tiªu dïng ph¶i ®a d¹ng ho¸ c¸c lo¹i h×nh, ph-¬ng thøc cho vay nh»m tho¶ m·n ®-îc tèi ®a c¸c yªu cÇu hîp lý cña kh¸ch hµng. - §èi víi nÒn kinh tÕ cho vay tiªu dïng ph¶i ®¸p øng ®-îc yªu cÇu bøc xóc vÒ vèn cña nÒn kinh tÕ, lµ kªnh dÉn vèn gi¸n tiÕp ®ãng vai trß quan träng trong viÖc chuyÓn dÞch mét khèi l-îng lín c¸c nguån lùc tµi chÝnh, trî gióp ng©n s¸ch nhµ n-íc thùc hiÖn thµnh c«ng sù nghiÖp CNH-H§H ®Êt n-íc. - §èi víi ng©n hµng th-¬ng m¹i: cho vay tiªu dïng lu«n ®-îc coi lµ mÆt trËn hµng ®Çu, lµ kh©u then chèt vµ chiÕm tû träng hîp lý trong toµn bé ho¹t ®éng tÝn dông cu¶ ng©n hµng th-¬ng m¹i. b/ Mét sè chØ tiªu ph¶n ¸nh më réng cho vay tiªu dïng. - Doanh sè cho vay tiªu dïng: lµ chØ tiªu ph¶n ¸nh quy m« cÊp tÝn dông tiªu dïng cña ng©n hµng ®èi víi nÒn kinh tÕ. §©y lµ chØ tiªu 16 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Kho¸ luËn tèt nghiÖp Tr-¬ng Thanh Trµ tuyÖt ®èi, ph¶n ¸nh chÝnh x¸c vÒ ho¹t ®éng cho vay tiªu dïng trong mét thêi gian dµi, thÊy ®-îc kh¶ n¨ng ho¹t ®éng qua c¸c n¨m. Do ®ã, nÕu kÕt hîp ®-îc doanh sè cho vay tiªu dïng cña nhiÒu thêi kú th× ta còng sÏ thÊy ®-îc mét phÇn nµo vÒ xu thÕ ho¹t ®éng cho vay tiªu dïng. - T¨ng tr-ëng d- nî cho vay tiªu dïng: D- nî cho vay tiªu dïng lµ chØ tiªu tuyÖt ®èi ph¶n ¸nh khèi l-îng tiÒn ng©n hµng cÊp cho nÒn kinh tÕ nh»m môc ®Ých tiªu dïng t¹i mét thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh. D- nî cho vay tiªu dïng n¨m = nay D- nî cho Doanh sè vay tiªu cho vay tiªu dïng n¨m + tr-íc dïng n¨m nay Doanh sè thu nî - cho vay tiªu dïng n¨m nay. T¨ng tr-ëng d- nî cho vay tiªu dïng lµ chØ tiªu t-¬ng ®èi thÓ hiÖn b»ng nhÞp ®é gia t¨ng tæng d- nî cho vay tiªu dïng n¨m sau so víi n¨m tr-íc. ChØ tiªu nµy cµng cao thÓ hiÖn ho¹t ®éng cho vay tiªu dïng cña ng©n hµng ngµy cµng cao kh«ng cã nghÜa chÊt l-îng cho vay tiªu dïng cña ng©n hµng ®ã cµng cao. 1.2.2 C¸c nh©n tè ¶nh h-ëng ®Õn ho¹t ®éng cho vay tiªu dïng §èi víi c¸c ng©n hµng cã chiÕn l-îc trë thµnh ng©n hµng b¸n lÎ th× cho vay tiªu dïng lµ ho¹t ®éng kinh doanh quan träng t¹o ®iÒu kiÖn cho sù ph¸t triÓn cña ng©n hµng. V× vËy, viÖc xem xÐt ®Õn c¸c nh©n tè ¶nh h-ëng ®Õn ho¹t ®éng cho vay tiªu dïng cña ng©n hµng lµ hoµn toµn cÇn thiÕt. Sau ®©y lµ c¸c nhãm nh©n tè ¶nh h-ëng ®Õn tèc ®é t¨ng tr-ëng d- nî vµ chÊt l-îng cho vay tiªu dïng. 1.2.2.1 Nhãm nh©n tè VÜ m«. Mét sè nh©n tè ¶nh h-ëng ®Õn cho vay tiªu dïng cã thÓ kÓ ®Õn nh- lµ m«i tr-êng kinh tÕ – x· héi, yÕu tè v¨n ho¸, m«i tr-êng ph¸p lý, c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ nhµ n-íc. 17 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Kho¸ luËn tèt nghiÖp Tr-¬ng Thanh Trµ + M«i tr-êng kinh tÕ – X· héi: mµ ®Æc tr-ng cña nã lµ tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ, thu nhËp quèc d©n, thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng-êi vµ møc sèng cña d©n c- cïng víi yÕu tè kinh tÕ – x· héi kh¸c. ChÝnh m«i tr-êng kinh tÕ- x· héi cã nh÷ng t¸c ®éng ®¸ng kÓ ®Õn quy m« cho vay tiªu dïng. + M«i tr-êng v¨n ho¸: quyÕt ®Þnh hµnh vi ®i vay cña ng-êi tiªu dïng. QuyÕt ®Þnh vay tiªu dïng cña d©n c- phô thuéc vµ nhiÒu yÕu tè nh- : thãi quen t©m lý, tr×nh ®é d©n trÝ, b¶n s¾c d©n téc (thÓ hiÖn qua c¸c nÐt tÝnh c¸ch tiªu biÓu cña ng-êi d©n nh- tÝnh cÇn cï, trung thùc, ham lao ®éng vµ t»n tiÖn hay -a thÝch h-ëng thô..) + M«i tr-êng ph¸p lý: lµ mét nh©n tè cã t¸c ®éng s©u réng ®Õn cho vay tiªu dïng cña ng©n hµng, m«i tr-êng ph¸p lý t¸c ®éng ®Õn tÝnh trËt tù, tÝnh æn ®Þnh vµ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ho¹t ®éng cho vay tiªu dïng ®-îc diÔn ra th«ng suèt, ph¸t triÓn v÷ng ch¾c, h¹n chÕ nh÷ng r¾c rèi cã thÓ n¶y sinh, tæn h¹i ®Õn lîi Ých cña c¸c bªn tham gia quan hÖ tÝn dông vµ thËm chÝ cßn tæn h¹i ®Õn lîi Ých quèc gia. ë nhiÒu n-íc, ®Æc biÖt lµ nh÷ng n-íc ph¸t triÓn ®· cã luËt cho vay tiªu dïng vµ ho¹t ®éng cho vay tiªu dïng còng rÊt ph¸t triÓn. + C¸c chÝnh s¸ch nhµ n-íc: còng ¶nh h-ëng ®Õn ho¹t ®éng cho vay tiªu dïng. NÕu nhµ n-íc t¨ng ®Çu t- hay ®-a ra c¸c chÝnh s¸ch, biÖn ph¸p th«ng tho¸ng ®Ó khuyÕn khÝch ®Çu t- trong n-íc vµ thu hót ®Çu t- n-íc ngoµi nh- ®iÒu tiÕt l·i suÊt thÊp, gi¶m c¸c thñ tôc hµnh chÝnh ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t-... mét mÆt nh»m môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ, mÆt kh¸c lµm gi¶m thÊt nghiÖp, t¨ng thu nhËp cho ng-êi lao ®éng tõ ®ã møc sèng cña ng-êi d©n còng n©ng cao. §©y râ rµng lµ mét tiÒn ®Ò thuËn tiÖn ®Ó ph¸t triÓn cho vay tiªu dïng. Ngoµi ra, c¸ chÝnh s¸ch nhµ n-íc nh- chÝnh s¸ch thuÕ thu nhËp, chÝnh s¸ch -u ®·i ®èi víi hé nghÌo vay vèn, tÝn dông tÝn chÊp cho n«ng d©n... tr-íc m¾t vµ l©u dµi ®Òu ¶nh h-ëng ®Õn møc cÇu cho vay tiªu dïng. 18 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Kho¸ luËn tèt nghiÖp Tr-¬ng Thanh Trµ 1.2.2.2 Nhãm nh©n tè vi m« Nh÷ng nh©n tè vi m« ¶nh h-ëng ®Õn ho¹t ®éng cho vay tiªu dïng trong pham vi ng©n hÇng bao gåm c¸c nh©n tè kh¸ch quan ®Õn tõ phÝa kh¸ch hµng nh- ®¹o ®øc ng-êi vay, kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña kh¸ch hµng, tµi s¶n ®¶m b¶o vµ nh÷ng nh©n tè chñ quan tõ phÝa ng©n hµng nh- chÊt l-îng c¸n bé tÝn dông, kü thuËt vµ thñ tôc thÈm ®Þnh. a/ c¸c nh©n tè kh¸ch quan: + Trong nhãm nh©n tè kh¸ch quan lµ nhãm nh©n tè t¸c ®éng ®Õn cho vay tiªu dïng ngoµi tÇm kiÓm so¸t cña ng©n hµng. Tr-íc hÕt, ph¶i kÓ ®Õn lµ ®¹o ®øc cña ng-êi vay, ®-îc ®¸nh gi¸ dùa trªn n¨ng lùc ph¸p lý vµ ®é tÝn nhiÖm. ®©y ®-îc coi lµ yÕu tè t¸c ®éng lín ®Õn hµnh vi tr¶ nî. V× r»ng, ngay c¶ khi mét ng-êi vay cã nguån thu nhËp kh¶ thi ®Ó tr¶ nî, thËm chÝ ®-a ra nh÷ng tµi s¶n b¶o ®¶m tèt nh-ng ®¹o ®øc l¹i kh«ng tèt th× còng kh«ng høa hÑn mét th¸i ®é thiÖn chÝ khi thùc hiÖn nghÜa vô tr¶ nî. CÇn l-u ý ë ®©y lµ ®¹o ®øc cña kh¸ch hµng trong lÜnh vùc ng©n hµng, tøc lµ ngoµi ®øc tÝnh tèt cña kh¸ch hµng th× ng©n hµng cßn quan t©m tíi sù s½n lßng tr¶ nî cña kh¸ch hµng, ý muèn kiªn quyÕt cña kh¸ch hµng trong viÖc thùc hiÖn tÊt c¶ c¸c giao -íc trong hîp ®ång tÝn dông. + Kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña kh¸ch hµng lµ mét nh©n tè cã ¶nh h-ëng rÊt quan träng ®Õn ho¹t ®éng ng©n hµng nãi chung vµ ho¹t ®éng cho vay tiªu dïng cña ng©n hµng nãi riªng. PhÇn lín c¸c mãn vay nµy ®-îc x¸c ®Þnh nguån hoµn tr¶ lµ thu nhËp th-êng xuyªn cña kh¸ch hµng trong t-¬ng lai, ngo¹i trõ tÝn dông ng¾n h¹n. Kh¸ch hµng cã thu nhËp cao, viÖc thanh to¸n nî ng©n hµng cµng Ýt ¶nh h-ëng ®Õn c¸c chi tiªu kh¸c, ®Æc biÖt c¸c chi tiªu th«ng th-êng hay thiÕt yÕu cña gia ®×nh ng-êi vay vµ Ýt ¶nh h-ëng tíi t×nh h×nh tµi chÝnh cña gia ®×nh th× kho¶n tÝn dông cµng trë nªn an toµn h¬n. Khi cho vay tiªu dïng, viÖc quy ®Þnh møc cho vay nhÊt thiÕt ph¶i c¨n cø trªn c¸c nguån hoµn tr¶ cña kh¸ch hµng, thùc ra ®ã lµ t×nh h×nh tµi chÝnh cña kh¸ch hµng. 19 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Kho¸ luËn tèt nghiÖp Tr-¬ng Thanh Trµ + Tµi s¶n b¶o ®¶m tÝn dông lµ thiÕt lËp nh÷ng c¬ së ph¸p lý ®Ó cã thªm mét nguån thu nî thø 2 ngoµi nguån thu nî thø nhÊt trong tr-êng hîp kh¸ch hµng kh«ng tr¶ nî ®óng cam kÕt trong hîp ®ång tÝn dông, mang tÝnh dù phßng rñi ro, do vËy nã còng gãp phÇn lµm t¨ng møc an toµn cho kho¶n tÝn dông cña ng©n hµng, ¶nh h-ëng ®Õn chÊt l-îng tÝn dông. Tuy tµi s¶n lµ mét trong nh÷ng tiªu chuÈn xÐt duyÖt cho vay nh-ng kh«ng ph¶i lµ tiªu chuÈn quan träng nhÊt, kh«ng ph¶i yÕu tè quyÕt ®Þnh cho vay. Víi kh¸ch hµng cã nguån tr¶ nî kh«ng ch¾c ch¾n t- c¸ch kh«ng tèt th× tµi s¶n b¶o ®¶m cho vay cã ý nghÜa quan träng tíi chÊt l-îng cña kho¶n vay. a/ C¸c nh©n tè chñ quan + NÕu nh- ®¹o ®øc cña ng-êi vay ®-îc xÕp vµo vÞ trÝ hµng ®Çu trong nh÷ng nh©n tè kh¸ch quan th× ®¹o ®øc nguêi tÝn dông còng ®-îc xÕp lªn vÞ trÝ ®Çu tiªn trong nhãm c¸c nh©n tè chñ quan. NÕu c¸n bé tÝn dông kh«ng cã ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp th× dï cã giái mÊy còng v« gi¸ trÞ. V× t- lîi c¸ nh©n hä s½n sµng lµm tæn h¹i ®Õn lîi Ých cña ng©n hµng. Tuy nhiªn, chØ xÐt ®¹o ®øc th«i kh«ng ®ñ, c¸n bé tÝn dông cßn ph¶i cã tr×nh ®é nghiÖp vô cao, tr×nh ®é hiÓu biÕt s©u réng th× míi thÈm ®Þnh chÝnh x¸c ®Ó tõ ®ã cã quyÕt ®Þnh tÝn dông ®óng ®¾n. Sù ph¸t triÓn cña ho¹t ®éng cho vay tiªu dïng cña mét ng©n hµng th-¬ng m¹i chñ yÕu do chÝnh néi lùc cña ng©n hµng quyÕt ®Þnh, nh©n tè quyÕt ®Þnh ®Õn ®Þnh h-íng ph¸t triÓn cña ng©n hµng, nÕu ng©n hµng kh«ng cã mét chiÕn l-îc tæng thÓ vµ ph¸t triÓn cho vay tiªu dïng th× còng cã nghÜa lµ kh«ng cã ®éng lùc nµo tõ chÝnh ng©n hµng dµnh cho sù ph¸t triÓn cña ho¹t ®éng nµy +Néi quy lµm viÖc cña ng©n hµng vµ chÕ ®é th-ëng ph¹t c«ng b»ng còng cã nh÷ng ¶nh h-ëng nhÊt ®Þnh tíi sù ph¸t triÓn cña ng©n hµng nãi chung vµ ho¹t ®éng cho vay tiªu dïng nãi riªng. Tr-íc hÕt, yÕu tè nµy t¸c ®éng ®Õn phong c¸ch lµm viÖc cña c¸n bé nh©n viªn ng©n hµng. Ngoµi ra, b»ng c¸c kÝch thÝch vËt chÊt cã thÓ khuyÕn khÝch 20