Tài liệu Chính sách nhà ở cho người thu nhập thấp của trung quốc và bài học kinh nghiệm đối với việt nam

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------------------- NGUYỄN THỊ HOÀI CHÍNH SÁCH NHÀ Ở CHO NGƢỜI THU NHẬP THẤP CỦA TRUNG QUỐC VÀ BÀI HỌC KINH NGHIỆM ĐỐI VỚI VIỆT NAM LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ QUỐC TẾ Hà Nội – 2016 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------------------- NGUYỄN THỊ HOÀI CHÍNH SÁCH NHÀ Ở CHO NGƢỜI THU NHẬP THẤP CỦA TRUNG QUỐC VÀ BÀI HỌC KINH NGHIỆM ĐỐI VỚI VIỆT NAM Chuyên ngành Mã số : Kinh tế quốc tế : 60 31 01 06 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ QUỐC TẾ NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. NGUYỄN THỊ KIM CHI XÁC NHẬN CỦA CÁN BỘ HƢỚNG DẪN XÁC NHẬN CỦA CHỦ TỊCH HĐ CHẤM LUẬN VĂN Hà Nội - 2016 CAM KẾT Tôi cam đoan rằng tôi đã viết luận văn này một cách độc lập và không sử dụng các nguồn thông tin hay tài liệu tham khảo nào khác ngoài những tài liệu và thông tin đã đƣợc liệt kê trong phần thƣ mục tham khảo của luận văn. Những phần trích đoạn hay những nội dung lấy từ các nguồn tham khảo đƣợc liệt kê trong phần danh mục tài liệu tham khảo dƣới dạng những đoạn trích dẫn hay diễn giải trong luận văn kèm theo thông tin về nguồn tham khảo rõ ràng. Bản luận văn này chƣa từng đƣợc xuất bản và vì vậy cũng chƣa đƣợc nộp cho một hội đồng nào khác cũng nhƣ chƣa chuyển cho một bên nào khác có quan tâm đối với nội dung này. LỜI CẢM ƠN Tác giả xin bày tỏ lòng cảm ơn sâu sắc tới giảng viên hƣớng dẫn PGS.TS. Nguyễn Thị Kim Chi cùng toàn thể các thầy cô giáo Khoa Kinh tế và Kinh doanh quốc tế, trƣờng Đại học Kinh tế, ĐHQGHN. Tác giả cũng xin trân trọng cảm ơn Bộ phận sau đại học, Phòng đào tạo, các bạn chuyên viên văn phòng Khoa Kinh tế và Kinh doanh quốc tế đã tạo điều kiện thuận lợi giúp đỡ tác giả trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu để hoàn thành luận văn này. MỤC LỤC DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU VIẾT TẮT ..... Error! Bookmark not defined. DANH MỤC BẢNG ....................................... Error! Bookmark not defined. DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ ........................ Error! Bookmark not defined. MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 1 Chƣơng 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ MỘT SỐ VẤN ĐỀ VỀ CHÍNH SÁCH NHÀ Ở CHO NGƢỜI THU NHẬP THẤP ................ 5 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu ................................................................ 5 1.1.1. Tình hình nghiên cứu ngoài nước ................................................. 5 1.1.2. Tình hình nghiên cứu trong nước . Error! Bookmark not defined. 1.2. Cơ sở lý luận về chính sách nhà ở cho ngƣời thu nhập thấp ............ Error! Bookmark not defined. 1.2.1. Một số khái niệm cơ bản ............... Error! Bookmark not defined. 1.2.2. An sinh của nhà ở đối với người thu nhập thấpError! Bookmark not defined. 1.2.3. Nhân tố ảnh hưởng đến nhà ở cho người thu nhập thấp..... Error! Bookmark not defined. 1.2.4. Nhu cầu về nhà đối với người thu nhập thấpError! Bookmark not defined. Chƣơng 2: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Error! Bookmark not defined. 2.1. Phƣơng pháp thu thập và xử lý số liệu ..... Error! Bookmark not defined. 2.1.1. Nguồn số liệu thực hiện luận văn . Error! Bookmark not defined. 2.1.2. Phương pháp xử lý số liệu ............ Error! Bookmark not defined. 2.2. Các phƣơng pháp cụ thể ........................... Error! Bookmark not defined. 2.2.1. Phương pháp duy vật biện chứng . Error! Bookmark not defined. 2.2.2. Phương pháp phân tích và tổng hợpError! defined. Bookmark not 2.2.3. Phương pháp gắn liền logic với lịch sửError! Bookmark not defined. Chƣơng 3: CHÍNH SÁCH NHÀ Ở CHO NGƢỜI CÓ THU NHẬP THẤP Ở TRUNG QUỐC ............................................... Error! Bookmark not defined. 3.1. Nội dung chính sách nhà ở cho ngƣời có thu nhập thấp ở Trung Quốc . Error! Bookmark not defined. 3.1.1. Bối cảnh ra đời chính sách nhà ở cho người có thu nhập thấp ở Trung Quốc ............................................. Error! Bookmark not defined. 3.1.2. Một số chính sách cụ thể .............. Error! Bookmark not defined. 3.2. Thực trạng giải quyết nhà ở cho ngƣời có thu nhập thấp ở Trung Quốc Error! Bookmark not defined. 3.2.1. Thực trạng về đầu tư xây dựng ..... Error! Bookmark not defined. 3.2.2. Về phát triển nhà ở và quản lý thị trường bất động sản...... Error! Bookmark not defined. 3.2.3. Về cải tạo chung cư cũ .................. Error! Bookmark not defined. 3.2.4. Về một số Chương trình nhà ở cho ngư ời có thu nhập thấp của Trung Quốc ............................................. Error! Bookmark not defined. 3.3. Đánh giá về chính sách nhà ở cho ngƣời có thu thấp ở Trung Quốc Error! Bookmark not defined. 3.3.1. Những thành tựu đạt được ............ Error! Bookmark not defined. 3.3.2. Những hạn chế còn tồn tại ............ Error! Bookmark not defined. 3.3.3. Nguyên nhân của những hạn chế.. Error! Bookmark not defined. Chƣơng 4: KINH NGHIỆM GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ NHÀ Ở CHO NGƢỜI THU NHẬP THẤP Ở TRUNG QUỐC VÀ NHỮNG GỢI Ý CHO VIỆT NAM................................................................ Error! Bookmark not defined. 4.1. Một số kinh nghiệm giải quyết vấn đề nhà ở cho ngƣời thu nhập thấp ở Trung Quốc ..................................................... Error! Bookmark not defined. 4.2. Một số gợi ý cho Việt Nam từ kinh nghiệm giải quyết vấn đề nhà ở cho ngƣời thu nhập thấp ở Trung Quốc ................. Error! Bookmark not defined. 4.2.1. Thực trạng chính sách nhà ở cho người thu nhập thấp ở Việt Nam ......................................................... Error! Bookmark not defined. 4.2.2. Đánh giá chính sách nhà ở cho người thu nhập thấp ở Việt Nam hiện nay ........................................................... Error! Bookmark not defined. 4.2.3. Một số gợi ý cho Việt Nam............ Error! Bookmark not defined. KẾT LUẬN ..................................................... Error! Bookmark not defined. TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................... 10 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Nhà ở không những là một tài sản có giá trị đặc biệt mà còn là một trong những nhu cầu thiết yếu và là quyền cơ bản của con ngƣời, là nhân tố góp phần giúp cho con ngƣời phát triển toàn diện. Chính vì vậy, vấn đề nhà ở luôn là một trong những lĩnh vực dành đƣợc sự quan tâm hàng đầu của xã hội. Cùng với quá trình đô thị hóa ngày càng sâu rộng thì nhu cầu nhà ở ngày càng tăng lên hơn bao giờ hết, tuy nhiên không phải ai cũng có đủ điều kiện tài chính để mua cho mình những căn nhà xa xỉ, chung cƣ cao cấp hay biệt thự trong khi nhu cầu có nhà ở của ngƣời có thu nhập thấp là rất lớn nên cần phải xây dựng và hỗ trợ ngƣời có thu nhập thấp tạo lập nhà ở. Đây là một công việc vô cùng khó khăn nhƣng cũng là điều kiện tiên quyết đảm bảo ổn định trật tự xã hội và tăng trƣởng kinh tế. Ở các nƣớc trên thế giới nói chung, việc giải quyết vấn đề nhà ở cho ngƣời có thu nhập trung bình và thấp luôn đƣợc coi là một trong những mục tiêu ƣu tiên hàng đầu và chính sách xây dựng nhà ở cho ngƣời thu nhập thấp đã xuất hiện từ rất sớm. Trung Quốc là quốc gia đông dân nhất thế giới, vì vậy, để giải quyết vấn đề an sinh xã hội cho ngƣời dân trong đó có nhà ở, là một thách thức vô cùng lớn. Từ đầu thế kỷ XXI đến nay, bên cạnh việc cải thiện không ngừng về tình trạng nhà ở của ngƣời dân đô thị thì nhu cầu về nhà ở của nhóm ngƣời có thu nhập trung bình và thấp ở Trung Quốc ngày càng tăng lên. Theo các số liệu thống kê của Trung Quốc, hiện nay ở thành phố và thị trấn, loại nhà ở không có bếp và vệ sinh xấp xỉ 50 triệu căn. Ở các thành phố vẫn có những hộ gia đình phải sống trong những khu nhà ở đã xuống cấp, ngƣời lao động nhập cƣ vào thành phố gặp khó khăn về nhà ở, đặc biệt là những lao động mới lập nghiệp. Giải quyết khó khăn về nhà ở cho những gia đình có thu nhập trung 1 bình và thấp nhằm thực hiện mục tiêu “mọi người đều có nhà ở” là yêu cầu cấp bách để nâng cao chất lƣợng cuộc sống cho ngƣời dân. Từ năm 2008 đến nay, Chính phủ Trung Quốc đã đẩy mạnh thực hiện các dự án nhà ở xã hội quy mô lớn, có bƣớc tiến mới trong công tác phát triển nhà ở xã hội, bƣớc đầu hoàn thiện hệ thống chính sách quản lý và xây dựng nhà ở xã hội. Tính đến cuối năm 2011, Trung Quốc đã hoàn thành đƣợc 26,5 triệu căn nhà cho những hộ khó khăn về nhà ở tại các đô thị, chiếm đến 11% tổng số hộ ở đô thị. Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu đáng khích lệ thì chính sách phát triển nhà ở xã hội của Trung Quốc vẫn còn nhiều bất cập nên cần phải đi sâu nghiên cứu để rút ra những gợi ý cho Việt Nam trong chính sách phát triển nhà ở cho ngƣời thu nhập thấp. Ở Việt Nam, nhà ở cho ngƣời có thu nhập thấp đƣợc quy định trong Luật Nhà ở từ năm 2005, tuy nhiên, cho đến nay, các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực bất động sản đều nhắm đến phân khúc nhà ở thƣơng mại, chung cƣ cao cấp. Trong nhiều năm qua, các doanh nghiệp bất động sản rất ít quan tâm đến phân khúc nhà ở cho ngƣời có thu nhập thấp không phải vì không có nhu cầu. Ngƣợc lại, phân khúc thị trƣờng này đƣợc đánh giá là phân khúc thị trƣờng có nhu cầu rất cao nhƣng lại ít hoặc khó mang lại lợi nhuận cho doanh nghiệp vì còn quá nhiều các khó khăn trong quá trình hoạt động, trong khi mục tiêu hoạt động của doanh nghiệp là hƣớng đến tối đa hóa lợi nhuận, tối đa hóa lợi ích cho cổ đông. Trong điều kiện nguồn lực của doanh nghiệp là có hạn nên các doanh nghiệp buộc phải lựa chọn phân khúc thị trƣờng mang lại lợi nhuận cao hơn. Nhận thấy tầm quan trọng trong việc phát triển thị trƣờng nhà ở cho ngƣời có thu nhập thấp trong nền kinh tế quốc dân, đề tài "Chính sách nhà ở cho người thu nhập thấp của Trung Quốc và bài học kinh nghiệm đối với Việt Nam" đã đƣợc tác giả lựa chọn làm đề tài nghiên cứu cho luận văn thạc 2 sĩ chuyên ngành Kinh tế quốc tế của mình. Đề tài không chỉ có ý nghĩa về mặt lý luận và thực tiễn mà còn góp phần quan trọng trong việc hoàn thiện chính sách nhà ở cho ngƣời thu nhập thấp ở Việt Nam trong thời gian tới. Để nghiên cứu đề tài, cần phải giải quyết một số câu hỏi sau: - Cơ sở lý luận về chính sách nhà ở cho người thu nhập thấp? - Chính sách nhà ở cho người có thu nhập thấp ở Trung Quốc bao gồm những nội dung nào và được triển khai như thế nào? - Có thể rút ra những gợi ý gì cho Việt Nam từ kinh nghiệm giải quyết vấn đề nhà ở cho người thu nhập thấp ở Trung Quốc? 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 2.1. Mục đích nghiên cứu Mục đích nghiên cứu của luận văn là tìm hiểu chính sách nhà ở cho ngƣời thu nhập thấp ở Trung Quốc; từ đó, rút ra một số bài học kinh nghiệm cho Việt Nam. 2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Để đạt đƣợc mục đích nghiên cứu đã nêu, đề tài cần thực hiện các nhiệm vụ cụ thể sau: - Hệ thống hoá, làm rõ cơ sở lý luận về chính sách nhà ở cho ngƣời thu nhập thấp; - Nghiên cứu nội dung và quá trình triển khai các chính sách nhà ở cho ngƣời thu nhập thấp của Trung Quốc; - Rút ra một số gợi ý cho Việt Nam từ kinh nghiệm giải quyết vấn đề nhà ở cho ngƣời thu nhập thấp của Trung Quốc. 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tƣợng nghiên cứu của luận văn là chính sách nhà ở cho ngƣời thu nhập thấp của Trung Quốc. 3 3.2. Phạm vi nghiên cứu - Về nội dung: luận văn nghiên cứu cơ sở lý luận về chính sách nhà ở cho ngƣời thu nhập thấp và chính sách nhà ở cho ngƣời thu nhập thấp của Trung Quốc. - Về không gian: chính sách nhà ở cho ngƣời có thu nhập thấp ở Trung Quốc. - Về thời gian: chính sách phát triển nhà ở cho ngƣời thu nhập thấp ở Trung Quốc từ năm 1978 đến nay. 4. Những đóng góp mới của luận văn - Hệ thống hóa cơ sở lý luận về chính sách phát triển nhà ở cho ngƣời thu nhập thấp. - Phân tích, tìm hiểu chính sách nhà ở cho ngƣời thu nhập thấp của Trung Quốc từ năm 1978 đến nay, về nội dung chính sách nhà ở cho ngƣời thu nhập thấp, quá trình triển khai chính sách nhà ở cho ngƣời có thu nhập thấp của Trung Quốc và qua đó đƣa ra một số đánh giá. - Rút ra một số gợi ý Việt Nam từ kinh nghiệm giải quyết vấn đề nhà ở cho ngƣời thu nhập thấp ở Trung Quốc. 5. Kết cấu luận văn Ngoài phần Lời mở đầu, Kết luận, Danh mục tài liệu tham khảo, kết cấu luận văn gồm 4 chƣơng sau: Chƣơng 1: Tổng quan tình hình nghiên cứu và một số vấn đề về chính sách nhà ở cho ngƣời thu nhập thấp Chƣơng 2: Phƣơng pháp nghiên cứu Chƣơng 3: Chính sách nhà ở cho ngƣời có thu nhập thấp ở Trung Quốc Chƣơng 4: Kinh nghiệm giải quyết vấn đề nhà ở cho ngƣời thu nhập thấp ở Trung Quốc và những gợi ý cho Việt Nam 4 Chƣơng 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ MỘT SỐ VẤN ĐỀ VỀ CHÍNH SÁCH NHÀ Ở CHO NGƢỜI THU NHẬP THẤP 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu 1.1.1. Tình hình nghiên cứu ngoài nước Vấn đề có nhà ở luôn là vấn đề đƣợc quan tâm hàng đầu và mang tính thời sự cao. Chính vì vậy, từ rất sớm đã có khá nhiều công trình nghiên cứu về nhà ở nói chung và chính sách nhà ở cho ngƣời thu nhập thấp nói riêng, nổi bật là một số công trình sau: “The builders: Houses, people, neighborhoods, governments, money” (tạm dịch: Những nhà xây dựng: Nhà ở, con ngƣời, láng giềng, chính phủ và tiền bạc) của Martin Mayer, xuất bản năm 1978: Cuốn sách đề cập đến thực trạng và chính sách nhà ở, đổi mới đô thị, kế hoạch xây dựng thành phố của Mỹ; các kỹ thuật xây dựng nhà ở trong công nghiệp xây dựng; chính sách về tiền, ngân hàng, vai trò chính quyền và thuế xây dựng. “Guidelines on social housing: Principles and Examples” (tạm dịch: Sổ tay hƣớng dẫn nhà ở xã hội: nguyên tắc và ví dụ) của United Nations – Liên Hợp Quốc, xuất bản năm 2006: Cuốn sách đƣa ra sơ lƣợc lịch sử phát triển nhà cửa ở các nƣớc trong thời kỳ chuyển giao. Đồng thời đi sâu làm rõ vai trò của các chính sách xã hội về vấn đề nhà ở; các yếu tố nhà nƣớc, pháp luật và kinh tế cho việc phát triển nhà ở xã hội; vai trò của nhà ở xã hội trong kết cấu xã hội; tiêu chuẩn thiết kế nhà ở xã hội bên cạnh việc nghiên cứu một số dự án tiên phong và vấn đề nhà ở cho ngƣời thu nhập thấp. “Nhà ở cho người thu nhập thấp: Bài học từ Singapore” của Sim Loo Lee (2009), Nxb Lao động, Hà Nội đã đề cập tới vấn đề giải quyết nhà ở cho ngƣời thu nhập thấp ở Singapore. Từ một nƣớc đại đa số ngƣời dân sống trong các khu ổ chuột, khu định cƣ lụp xụp, nhếch nhác, đến nay 91% ngƣời 5 dân Singapore sở hữu nhà, trong đó có tới 83% ngƣời dân đƣợc sở hữu nhà giá thấp. Để có đƣợc kết quả này, từ những năm 1960, Singapore đã thiết lập những định chế hết sức quan trọng trong việc quy hoạch và phát triển nhà ở giá thấp. Ví dụ nhƣ Cơ quan Phát triển Nhà ở chuyên phụ trách về quy hoạch quỹ đất, xây dựng và trợ cấp cho vay đối với ngƣời mua nhà giá thấp hay Quỹ Tiết kiệm Trung ƣơng trong đó chỉ đạo các tổ chức tuyển dụng lao động đóng 13% và ngƣời lao động đóng góp lƣơng hàng tháng 20% vào Quỹ nhƣ một khoản tiết kiệm theo lãi suất ngân hàng để sử dụng mua nhà. Đây là những nguồn tài liệu tham khảo hết sức bổ ích, giúp tác giả có cái nhìn chung về vấn đề nhà ở cho ngƣời thu nhập thấp. Ngoài ra, theo tìm hiểu của tác giả thì có một số công trình nghiên cứu về chính sách nhà ở cho ngƣời thu nhập thấp ở Trung Quốc nhƣ sau: Ya Ping Wang and Alan Murie (1999), “Commercial Housing Development in Urban China”, Urban Studies, Vol. 36, No. 9, pp. 1475-1494 (Tạm dịch: Phát triển nhà ở thƣơng mại ở đô thị Trung Quốc): Tƣ nhân hóa nhà ở là một trong những điểm chính của chƣơng trình cải cách trong suốt những năm 1980 và 1990 ở nhiều quốc gia. Cải cách nhà ở của Trung Quốc đã thu hút đƣợc sự chú ý bởi những đặc điểm độc đáo nên đã có rất nhiều nhận xét về tổng quan chung chính sách cải cách nhà ở của Trung Quốc. Tuy nhiên, chƣa có công trình nào nghiên cứu một cách có hệ thống về phát triển nhà ở thƣơng mại ở các thành phố ở Trung Quốc. Bài nghiên cứu cung cấp một cách cập nhật về chính sách phát triển nhà ở thƣơng mại ở các thành phố lớn của Trung Quốc thông qua phân tích mức độ đầu tƣ đầu những năm 1990, quá trình phát triển, tiêu chuẩn chất lƣợng và thiết kế, thị trƣờng nhà ở thƣơng mại và quản lý bất động sản nhà ở. Cuối cùng, bài nghiên cứu nhấn mạnh một số vấn đề về phát triển nhà ở thƣơng mại mà Trung Quốc phải đối mặt nhƣ 6 thiếu hệ thống luật pháp và kiểm soát, chƣa kết hợp đúng giữa nhu cầu và khả năng thanh toán và bản chất chƣa phát triển của thị trƣờng nhà ở đô thị. Yingxin Zhu, Borong Lin (2004), “Sustainable housing and urban construction in China”, Energy and Buildings, 36 (2004), pp. 1287-1297 (Tạm dịch: Xây dựng nhà ở và đô thị bền vững ở Trung Quốc”: Nhằm đảm bảo cho một quốc gia có đông dân cƣ nhƣ Trung Quốc có thể phát triển một cách bền vững thì nhiệm vụ cấp thiết là phải làm rõ khái niệm bền vững và áp dụng nó vào trong việc xây dựng đô thị. Tuy nhiên không thể áp dụng một cách máy móc kinh nghiệm của các nƣớc phát triển bởi Trung Quốc có những đặc điểm hết sức riêng biệt nhƣ dân số đông hơn, mật độ các tòa nhà cao hơn trong khi tỷ lệ năng lƣợng tái sử dụng còn thấp nên cần phát triển công nghệ xây dựng bền vững có thể ứng dụng ở các khu vực có khí hậu, điều kiện kinh tế, tập quán dân cƣ khác nhau của Trung Quốc cũng nhƣ đảm bảo bền vững đối với ngƣời sở hữu và ngƣời sử dụng. Thông qua giới thiệu thực trạng phát triển công nghiệp xây dựng và tiêu thụ năng lƣợng của các tòa nhà ở Trung Quốc hiện nay, bài viết phân tích các yêu cầu, đặc điểm và tiêu chuẩn của xây dựng nhà ở và đô thị bền vững và đề xuất các cách tiếp cận công nghệ cùng với các giai đoạn khác nhau của thiết kế và xây dựng bền vững nhằm đảm bảo hợp tác tốt giữa các nhà nghiên cứu, các nhà thiết kế và các nhà xây dựng thuộc các lĩnh vực khác nhau… Ngoài ra, trong phần khuyến nghị bài viết còn chỉ ra một số vấn đề cần đi sâu nghiên cứu và giải quyết cũng nhƣ thảo luận một số vấn đề chính sách liên quan đến phát triển xây dựng đô thị bền vững ở Trung Quốc. Ahmed Shafiqul Huque (2005), “Shifting emphasis in the role of the state: Urban housing reform in China”, Asian Journal of Political Science, 13:2, 53-74, DOI: 10.1080/02185370508434258 (Tạm dịch: Chuyển dịch vai trò của nhà nƣớc trong cải cách nhà ở đô thị ở Trung Quốc): Nghiên cứu về 7 vai trò của nhà nƣớc và sự kiểm soát của nó trong nền kinh tế ủng hộ việc giảm vai trò của nhà nƣớc trong quá trình này. Trong khi những nỗ lực này đƣợc thực hiện rất rõ trong quá trình quản lý kinh tế và chính trị ở các nƣớc tƣ bản thì ở Trung Quốc lại hoàn toàn ngƣợc lại. Ở Trung Quốc, nhà nƣớc có vai trò chi phối trong việc sản xuất và phân phối các hàng hóa công cộng và nắm quyền kiểm soát hiệu quả nền kinh tế. Tuy nhiên, sau khi áp dụng tự do hóa đã có nhiều thay đổi bao gồm việc giảm vai trò kiểm soát của nhà nƣớc đối với nền kinh tế. Bài viết đề cập đến sự chuyển dịch vai trò của nhà nƣớc trong quá trình xây dựng và phân phối nhà ở công cộng ở các khu vực đô thị Trung Quốc. Jian-Ping Ye & Zheng-Hong Wu (2008), “Urban Housing Policy in China in the Macro-regulation Period 2004–2007”, Urban Policy and Research, 26:3, 283-295, DOI: 10.1080/08111140802301740 (Tạm dịch: Chính sách nhà ở đô thị ở Trung Quốc trong giai đoạn điều tiết vĩ mô 20042007): Bắt đầu từ năm 2004, chính sách nhà ở của Trung Quốc đã bƣớc vào giai đoạn điều chỉnh. Chính quyền trung ƣơng thử áp dụng các công cụ vĩ mô để điều tiết thị trƣờng nhà ở đô thị với mục đích cải thiện phát triển nhà ở trong dài hạn và làm nguội bớt nền kinh tế tăng trƣởng quá nóng một phần gây nên bởi thị trƣờng nhà ở đƣợc định giá quá cao. Chính phủ địa phƣơng cũng phải đảm bảo an ninh nhà ở. Do đó, lƣợng cung nhà ở bởi cả thị trƣờng và chính phủ cần phải đƣợc kết nối với nhau để đáp ứng nhu cầu nhà ở của dân cƣ đô thị và đảm bảo quyền dân cƣ của những ngƣời có thu nhập thấp và có điều kiện đặc biệt. Bài nghiên cứu trình bày ngắn gọn tổng quan quá trình phát triển và cải cách của thị trƣờng và chính sách nhà ở đô thị ở Trung Quốc giai đoạn 1998-2007; phân tích chính sách nhà ở đô thị hình thành trong giai đoạn điều chỉnh nền kinh tế vĩ mô (2004-2007), bao gồm mục tiêu chính sách, hiệu lực chính sách và hiệu quả chính sách. 8 John R. Logan, Yiping Fang & Zhanxin Zhang (2009), “Access to Housing in Urban China”, International Journal of Urban and Regional Research, Volume 33.4, December 2009, pp. 914–935, DOI:10.1111/j.1468-2427.2009.00848.x (Tạm dịch: Tiếp cận nhà ở ở đô thị Trung Quốc): cũng giống nhƣ bất bình đẳng thu nhập, bất bình đẳng về nhà ở ở đô thị Trung Quốc cũng bị ảnh hƣởng mạnh mẽ bởi các chính sách của chính phủ có đối xử phân biệt với dân nội tỉnh. Trong trƣờng hợp này, các chính sách chủ yếu liên quan đến tình trạng dân cƣ của họ, bao gồm lịch sử di cƣ và tình trạng hợp pháp. Thông qua sử dụng số liệu từ cuộc khảo sát ở 8 thành phố lớn ở Trung Quốc vào năm 2000, nghiên cứu chỉ ra tình trạng dân cƣ ảnh hƣởng nhƣ thế nào đến việc tiếp cận nhà ở, những thuận lợi đáng ngạc nhiên đối với dân di cƣ có hộ khẩu đô thị và những khó khăn dai dẳng mà dân di cƣ đô thị phải đối mặt cho dù họ sống ở thành phố đó lâu đến đâu. Gregory C. Chow, Linlin Niu (2015), “Housing Prices in Urban China as Determined by Demand and Supply”, Pacific Economic Review, 20: 1 (2015), pp. 1-16, doi: 10.1111/1468-0106.12080 (Tạm dịch: Giá cả nhà ở đô thị Trung Quốc do cầu và cung quyết định): Bài viết nghiên cứu lƣợng cầu và lƣợng cung đối với nhà ở ở đô thị Trung Quốc từ cuối những năm 1980 khi thị trƣờng nhà ở đô thị đƣợc thƣơng mại hóa; qua đó chỉ ra giá nhà ở tăng nhanh bởi do lƣợng cung ảnh hƣởng bởi thu nhập và lƣợng cầu ảnh hƣởng bởi chi phí xây dựng. Kết quả nghiên cứu cho thấy rằng độ co giãn của cầu theo thu nhập đối với nhà ở đô thị khoảng bằng 1, độ co giãn của cầu theo giá là khoảng -1,1 trong khi độ co dãn của cung theo giá của tất cả nhà ở là khoảng 0,5. Tác động dài hạn của thu nhập đối với giá nhà ở đô thị theo độ co dãn là khoảng 0,7 do sự tăng lên về thu nhập làm dịch chuyển đƣờng cầu ra phía ngoài nhanh hơn đƣờng cung. 9 TÀI LIỆU THAM KHẢO Tiếng Việt 1. Ban Tổ chức Trung ƣơng, 2008. Đề án về chính sách nhà ở cho cán bộ, công chức năm 2008. Hà Nội. 2. Bộ Xây dựng, 2008. Báo cáo số liệu về nhà ở xã hội của thành phố Hà Nội gửi Bộ Xây dựng tháng 1/2008. Hà Nội. 3. Bộ Xây dựng, 2009. Đề án chương trình đầu tư xây dựng nhà ở xã hội giai đoạn 2009 – 2015 về Xây dựng cơ chế thí điểm đầu tư xây dựng công trình hạ tầng nhà ở xã hội 2009. Hà Nội. 4. Bộ xây dựng, 2014. Báo cáo kinh nghiệm của một số nước trên thế giới về phát triển và quản lý nhà ở. Hà Nội. 5. Nguyễn Ngọc Điện, 2009. Nhà ở xã hội Kinh nghiệm của các nƣớc phát triển. Tạp chí Xây dựng, số 25, trang15-19. 6. Nguyễn Mạnh Hà, 2008. Phát triển nhà ở xã hội một chính sách an sinh xã hội. Tạp chí Thông tin đối ngoại, số 2, trang39-43. 7. Võ Đại Hiệp, 2014. Thực trạng và giải pháp phát triển nhà ở cho người thu nhập thấp trên địa bàn thành phố Đà Nẵng. Luận văn thạc sĩ Quản trị kinh doanh. Trƣờng Đại học Kinh tế, Đại học Quốc gia Hà Nội. 8. Phạm Sỹ Liêm, 2007. Cần có chính sách nhà ở xã hội hoàn chỉnh. Tạp chí Người xây dựng, số 16, trang 3-5. 9. Phạm Sỹ Liêm, 2009. Tìm hiểu chính sách nhà ở các nƣớc. Tạp chí Người xây dựng, số 8/2009. 10. Phạm Sỹ Liêm, 2009. Phát triển nhà ở xã hội và chính sách kích cầu. Tạp chí Nhà quản lý, số 28, trang 25-26. 11. Dƣơng Thị Bình Minh và các tác giả, 2012. Chính sách phát triển nhà ở thương mại tại thành phố Hồ Chí Minh: Lý luận và thực tiễn. 10 12. Lê Quân, 2008. Nhà ở xã hội cho người thu nhập thấp ở đô thị. Đại học Kiến trúc Hà Nội, Hà Nội. 13. Quốc hội nƣớc Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, 2003. Luật đất đai 13/2003/QH11 tháng 11/2003. Hà Nội. 14. Quốc hội, 2006. Luật kinh doanh bất động sản, Hà Nội: Nxb. Chính trị quốc gia. 15. Huỳnh Nguyên Dạ Quyên, 2011. Giải pháp phát triển nhà ở xã hội ở Thành phố Đà Nẵng. Luận văn thạc sĩ. Trƣờng Đại học Kinh tế Đà Nẵng, Đà Nẵng. 16. Sim Loo Lee, 2009. Nhà ở cho người thu nhập thấp: Bài học từ Singapore. Hà Nội: Nxb Lao động. 17. Trần Hà Kim Thanh, 2011. Phát triển tín dụng nhà ở cho người có thu nhập trung bình và thấp. Luận án tiễn sĩ Kinh tế chuyên ngành Kinh tế Tài chính – Ngân hàng. Đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh, Thành phố Hồ Chí Minh. 18. Thủ tƣớng chính phủ, 2014. Quyết định số 2127/QĐ-TTg phê duyệt Chiến lược phát triển nhà ở quốc gia đến năm 2020 và tầm nhìn đến năm 2030. Hà Nội. 19. Nguyễn Khắc Trà, 2009. Các giải pháp về vốn để xây dựng và phát triển nhà ở đô thị ở Việt Nam hiện nay. Luận án phó tiến sĩ khoa học Kinh tế. Hà Nội. 20. UBND Thành phố Hà Nội, 2008. Đề án đầu tư xây dựng thí điểm nhà ở xã hội trên địa bàn TP Hà Nội giai đoạn 2007 – 2010. Hà Nội. 21. Viện Nghiên cứu phát triển kinh tế - xã hội Hà Nội, 2002. Thị trường nhà, đất ở Hà Nội - Thực trạng và giải pháp tăng cường quản lý nhà nước. Kỷ yếu hội thảo khoa học, Hà Nội. 11 Tiếng Anh 22. Ahmed Shafiqul Huque, 2005. Shifting emphasis in the role of the state: Urban housing reform in China. Asian Journal of Political Science, 13:2, 53-74, DOI: 10.1080/02185370508434258. 23. Gregory C. Chow, Linlin Niu, 2015. Housing Prices in Urban China as Determined by Demand and Supply. Pacific Economic Review, 20: 1 (2015), pp. 1-16, doi: 10.1111/1468-0106.12080. 24. Jian-Ping Ye & Zheng-Hong Wu, 2008. Urban Housing Policy in China in the Macro-regulation Period 2004–2007. Urban Policy and Research, 26:3, 283-295, DOI: 10.1080/08111140802301740. 25. John R. Logan, Yiping Fang & Zhanxin Zhang, 2009. Access to Housing in Urban China. International Journal of Urban and Regional Research, Volume 33.4, December 2009, pp. 914–935, DOI:10.1111/j.1468-2427.2009.00848.x. 26. Martin Mayer, 1978. The builders: Houses, people, neighborhoods, governments, money. 27. United Nations, 2006. Guidelines on social housing: Principles and examples. 28. Ya Ping Wang and Alan Murie, 1999. Commercial Housing Development in Urban China. Urban Studies, Vol. 36, No. 9, pp. 1475-1494. 29. Yingxin Zhu, Borong Lin, 2004. Sustainable housing and urban construction in China. Energy and Buildings, 36 (2004), pp. 1287-1297. Websites 30. http://dothiphattrien.vn 31. http://house.ifeng.com 32. http://ihs.vass.gov.vn 12 33. https://luatminhkhue.vn 34. http://motthegioi.vn 35. http://www.baoxaydung.com.vn 36. http://www.cungquyhoach.vn 37. http://www.moj.gov.vn 38. http://www.sbv.gov.vn 39. http://vneconomy.vn 13