Tài liệu Chính sách kinh tế mới của lênin. sự vận dụng vào thực tiễn việt nam

Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 A. Më bµi ChÝnh s¸ch kinh tÕ míi cña V.I Lªnin ®· lµm cho kinh tÕ n-íc Nga tõ bÞ tµn ph¸ kiÖt quÖ trong néi chiÕn trë nªn ph¸t triÓn nhanh chãng. Nã ®· cñng cè liªn minh giai cÊp c«ng n«ng, t¹o tiÒn ®Ò ban ®Çu cho viÖc qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi. Thùc tÕ hiÖn nay cña n-íc ta tuy kh«ng gièng hoµn toµn nh- n-íc Nga håi ®Çu nh÷ng n¨m 20 (thÕ kû XX) nh-ng còng kh«ng Ýt ®iÓm chung ®ã lµ chóng ta còng ®ang thùc hiÖn qu¸ ®é thùc hiÖn nÒn kinh tÕ hµng ho¸, thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. §Ó thùc hiÖn thµnh c«ng môc tiªu, chñ tr-¬ng mµ §¶ng, Nhµ n-íc ta ®Ò ra ®ã th× kh«ng thÓ kh«ng tham kh¶o kinh nghiÖm cña c¸c n-íc XHCN ®i tr-íc ®Ó rót ra lý luËn, con ®-êng cho riªng m×nh vµ thùc tiÔn ®· chøng minh r»ng: viÖc vËn dông s¸ng t¹o chÝnh s¸ch kinh tÕ míi (NEP) cña Lªnin vµo hoµn c¶nh n-íc ta lµ viÖc lµm cÇn thiÕt, kÕt qu¶ cña nã lµ nÒn t¶ng cho chóng ta thùc hiÖn thµnh c«ng CNXH. Néi dung cña nã (thuÕ l-¬ng thùc, t- b¶n nhµ n-íc, l-u th«ng hµng tiÒn, kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn...) rÊt phï hîp víi ®iÒu kiÖn hiÖn nay ë trong n-íc còng nh- xu thÕ chung cña thÕ giíi (hîp t¸c ho¸, ®a ph-¬ng ho¸...). ChÝnh v× vËy t«i chän ®Ò tµi: “ ChÝnh s¸ch kinh tÕ míi cña Lªnin. Sù vËn dông vµo thùc tiÔn ViÖt Nam” . Cïng víi ph-¬ng ph¸p thèng kª, so s¸nh, ®èi chiÕu, tæng hîp, ph©n tÝch viÖc lµm ®Ò tµi nµy sÏ gióp t«i hoµn thiÖn h¬n kiÕn thøc lý luËn, vËn dông lý luËn vµo thùc tiÔn, tËp d-ît nghiªn cøu khoa häc. B. Néi dung I/ Hoµn c¶nh ra ®êi vµ néi dung cña NEP. 1. Hoµn c¶nh ra ®êi. Cuèi n¨m 1920, ®Êt n-íc X« ViÕt ra khái chiÕn tranh vµ chuyÓn sang giai ®o¹n x©y dùng trong hßa b×nh tõ nh÷ng ®iÒu kiÖn cùc kú khã kh¨n. NÒn kinh tÕ bÞ thiÖt h¹i vµ sa sót rÊt nghiªm träng biÓu hiÖn cô thÓ trªn c¸c lÜnh vùc sau: * N«ng nghiÖp. DiÖn tÝch gieo trång, s¶n l-îng ngò cèc, s¶n phÈm ch¨n nu«i ®Òu gi¶m. Tæng s¶n l-îng n«ng nghiÖp n¨m 1920 chØ b»ng 60% n¨m 1913. D©n sè lµ 137 triÖu 1 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 ng-êi b×nh qu©n ngò cèc ®Çu ng-êi n¨m 1920 lµ 246kg cßn tr-íc chiÕn tranh lµ 405kg. * C«ng nghiÖp. Tæng s¶n l-îng c«ng nghiÖp n¨m 1920 so víi n¨m 1917 gi¶m ®i h¬n 4 lÇn, sè ng-êi lµm viÖc gi¶m gÇn 1/2. Do ®ã tû träng s¶n phÈm c«ng nghiÖp trong nÒn kinh tÕ n¨m 1920 lµ 25%. HÇu nh- tÊt c¶ c¸c ngµnh ®Òu sa sót. So s¶n l-îng n¨m 1920 víi 1918 th× khai th¸c than ®¸ gi¶m tõ 731 triÖu pót xuèn 476 triÖu pót; ®óc ngang gi¶m tõ 31,5 triÖu xuèng 7 triÖu pót; s¶n xuÊt thÐp mactanh gi¶m tõ 24,5 xuèng 10 triÖu put... Nguyªn liÖu, vËt liÖu dù tr÷ ®· dïng hÕt. So víi n¨m 1913, s¶n xuÊt ®¹i c«ng nghiÖp gi¶m xuèng tíi 12,8% cßn c«ng nghiÖp gi¶m xuèng tíi 44,1%. Do ®ã t-¬ng quan ®· thay ®æi nghiªng vÒ tiÓu c«ng nghiÖp (tõ 24,2% ®Õn 52,3%). * Giao th«ng vËn t¶i. BÞ tµn ph¸ nghiªm träng; 61% sè ®Çu m¸y vµ 28% sè toa xe bÞ ph¸ cïng víi 4.000 chiÕn cÇu vµ c¸c ga kho tµng. So víi tr-íc chiÕn tranh, khèi l-îng vËn chuyÓn n¨m 1920 chØ cßn 20%. * Tµi chÝnh – TÝn dông. L©m vµo t×nh tr¹ng rèi lo¹n. N¨m 1918 béi chi ng©n s¸ch 31 tû róp, n¨m 1901 con sè béi chi lªn tíi 21.937 tû róp. Møc dù tr÷ vµng cña ng©n hµng gi¶m sót nghiªm träng. NÕu n¨m 1914 møc ®¶m b¶o vµng cho khèi l-îng tiÒn tÖ trong l-u th«ng lµ 98,2% th× n¨m 1917 chØ cßn 6,8%. Khèi l-îng tiÒn tÖ t¨ng nhanh ®· ®-a ®Õn sù t¨ng vät cña gi¸ c¶. Møc gi¸ trung b×nh toµn quèc n¨m 1923 t¨ng h¬n 21 triÖu lÇn so víi n¨m 1913. Do ®ång róp mÊt gi¸ nhanh nªn c¸c ®Þa ph-¬ng ®· tù t¹o ra vËt ngang gi¸ kh¸c nhau. §ång thêi, xu h-íng hiÖn vËt ho¸ trong nÒn kinh tÕ t¨ng dÇn lªn. Do s¶n suÊt vµ l-u th«ng sa sót, nªn ®êi sèng nh©n d©n lao ®éng cµng thªm khã kh¨n so víi håi chiÕn tranh. TiÒn l-¬ng thùc tÕ cña c«ng nh©n tr-íc chiÕn tranh lµ 22 róp ®· gi¶m xuèng 8,3 róp n¨m 1920. Do thiÕu ¨n th-êng xuyªn, thiÕu thuèc men ch÷a bÖnh nªn tû lÖ c«ng nh©n m¾c bÖnh vµ tö vong t¨ng lªn. Trong lóc ®ã, v× thiÕu ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt nªn nhiÒu nhµ m¸y ®ãng cöa sæ ng-êi kh«ng cã viÖc lµm t¨ng lªn, do ®ã t×nh tr¹ng biÕn chÊt giai cÊp cña giai cÊp c«ng nh©n tiÕp tôc diÔn ra. 2 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Trong thêi kú néi chiÕn, “ chÝnh s¸ch céng s¶n thêi chiÕn” g©y thiÖt h¹i cho lîi Ých n«ng d©n, tuy vËy, sù thiÕu thèn khã kh¨n trong ®êi sèng cña n«ng d©n vµ c«ng nh©n trong thêi kú Êy kh«ng g©y ra sù mÖt mái vÒ tinh thÇn, v× quÇn chóng lao ®éng s½n sµng lao ®éng quªn m×nh ®Ó gãp vµo viÖc tiªu diÖt bän ph¶n c¸ch m¹ng, thiÕt lËp vµ gi÷ v÷ng chÝnh quyÒn nh©n d©n. Nh-ng sau chiÕn tranh khi nh÷ng hi väng tr«ng chê vµo viÖc c¶i thiÖn ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn kh«ng ®-îc ®¸p øng th× lßng tin gi¶m dÇn vµ sù bÊt m·n b¾t ®Çu t¨ng lªn. §ã lµ ®iÒu kiÖn ®Ó bän ph¶n c¸ch m¹ng lîi dông lõa dèi quÇn chóng tËp hîp lùc l-îng hßng tÊn c«ng vµo chÝnh quyÒn X« ViÕt non trÎ. Tr-íc khi c¸ch m¹ng thµnh c«ng vµ thiÕt lËp chuyªn chÝnh v« s¶n lÇn ®Çu tiªn trªn tr¸i ®Êt th× t- t-ëng m¸c – xÝt míi xem xÐt nh÷ng vÊn ®Ò cña thêi kú qu¸ ®é vÒ mÆt lý luËn. Nh-ng lóc nµy, sau khi thiÕt lËp chuyªn chÝnh v« s¶n, ng-êi céng s¶n võa ph¶i b¾t tay vµo gi¶i quyÕt nh÷ng m©u thuÉn kh¸ch quan do ®iÒu kiÖn lÞch sö ra ®êi cña chñ nghÜa x· héi ë n-íc Nga võa gi¶i quyÕt nh÷ng sai lÇm chñ quan trong l·nh ®¹o qu¶n lý: * M©u thuÉn kh¸ch quan trong sù ra ®êi cña chñ nghÜa x· héi ë n-íc Nga. §iÒu kiÖn lÞch sö cô thÓ ë n-íc Nga trong ®ã chñ nghÜa x· héi hiÖn thùc ra ®êi l¹i kh«ng hoµn toµn gièng nh- häc thuyÕt C.M¸c ®· ph©n tÝch vÒ mÆt lý luËn. §Æc ®iÓm cña n-íc Nga lµ sù l¹c hËu t-¬ng ®èi vÒ kinh tÕ lµ quyªn ®Æt gi÷a t- b¶n ®éc quyÒn hiÖn ®¹i víi nh÷ng tµn tÝch phong kiÕn. Lªnin ®· chØ ra ®Æc ®iÓm ®ã nh- sau: “ chÕ ®é ruéng ®Êt – l¹c hËu nhÊt cïng víi t×nh tr¹ng n«ng th«n thèi n¸t nhÊt vµ mét bªn lµ chñ nghÜa t- b¶n c«ng nghiÖp vµ tµi chÝnh tiªn tiÕn nhÊt” 1. * Nh÷ng sai lÇm chñ quan cña nh÷ng ng-êi céng s¶n còng lµ mét thùc tÕ ph¸i gi¶i quyÕt ®ång thêi víi viÖc gi¶i quyÕt m©u thuÉn kh¸ch quan. Trong nh÷ng n¨m th¸ng cÇn thiÕt ph¶i ¸p dông chÝnh s¸ch “ céng s¶n thêi chiÕn” ®· h×nh thµnh quan niÖm vÒ kh¶ n¨ng qu¸ ®é trùc tiÕp lªn CNXH. §· ®Ò ra nhiÒu chñ tr-¬ng, biÖn ph¸p v-ît qu¸ søc vµ ®èt ch¸y giai ®o¹n: - Nhanh chãng thùc hiÖn “ quèc doanh ho¸” . - Xo¸ bá th-¬ng nghiÖp t- nh©n. - Ph©n phèi c-ìng bøc mäi nguån nh©n lùc vµ tæ chøc lao ®éng tËp trung kiÓu qu©n sù ho¸. 1 V.I Lªnin toµn tËp T.16 3 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 - Nhµ n-íc qu¶n lý toµn bé s¶n phÈm kÓ c¶ s¶n phÈm thõa... Trong thêi gian thùc hiÖn nh÷ng chñ tr-¬ng biÖn ph¸p trªn mµ kh«ng xem xÐt ®Õn ®Æc ®iÓm vµ ®iÒu kiÖn lÞch sö cô thÓ cña c«ng cuéc x©y dùng chñ nghÜa x· héi do sù chi phèi cña quan niÖm chuyÓn trùc tiÕp lªn chñ nghÜa x· héi nªn t×nh tr¹ng khñng ho¶ng ngµy cµng nghiªm träng: s¶n xuÊt sa sót h¬n, nhÊt lµ n«ng nghiÖp. D©n sè ¨n theo chÕ ®é cung cÊp cña nhµ n-íc t¨ng nhanh trong khi møc l-¬ng thùc cung cÊp ngµy cµng Ýt, thÊp. C¸c chØ tiªu thu mua tr-ng thu cø t¨ng lªn, nh-ng kÕt qu¶ cø gi¶m xuèng, nhu cÇu tiÒn mÆt cµng t¨ng cµng ph¶i in vµ cµng ph¶i ph¸t hµnh thªm th× søc mua cña ®ång tiÒn cµng gi¶m. Sè l-îng giai cÊp c«ng nh©n ®· gi¶m h¬n 1/2, trong ®ã mét bé phËn chuyÓn vÒ n«ng th«n. N«ng d©n ngµy cµng kh«ng b»ng lßng víi chÝnh s¸ch cña §¶ng. Sai lÇm trong lÜnh vùc ho¹t ®éng kinh tÕ g©y ra hËu qu¶ chÝnh trÞ nÆng nÒ: liªn minh c«ng n«ng ®øng tr-íc nguy c¬ tan r·, chuyªn chÝnh v« s¶n kh«ng ®-îc cñng cè, vai trß l·nh ®¹o cña §¶ng yÕu ®i. T×nh tr¹ng an ninh chÝnh trÞ vµ an toµn x· héi ngµy cµng xÊu. §¹i héi ph¶i cã sù thay ®æi c¬ b¶n chÝnh s¸ch kinh tÕ. Vµ chÝnh s¸ch kinh tÕ míi cña Lªnin ®· ra ®êi. 2. Néi dung chñ yÕu cña chÝnh s¸ch kinh tÕ míi. a. ChÝnh s¸ch vÒ thuÕ l-¬ng thùc. Trong ®iÒu kiÖn n-íc Nga lóc Êy, giai cÊp n«ng d©n vµ n«ng nghiÖp lµ nguån nu«i sèng x· héi. S¶n xuÊt vµ ®êi sèng x· héi phô thuéc vµo n«ng nghiÖp. Khã kh¨n rÊt lín mµ nhµ n-íc vÊp ph¶i lµ thiÕu l-¬ng thùc. V× vËy môc ®Ých trùc tiÕp cña thuÕ l-¬ng thùc lµ mét trong nh÷ng biÖn ph¸p cÊp tèc, c-¬ng quyÕt nhÊt, cÊp thiÕt nhÊt ®Ó c¶i thiÖn ®êi sèng cña n«ng d©n vµ n©ng cao lùc l-îng s¶n xuÊt cña hä. Thùc hiÖn thuÕ l-¬ng thùc, xo¸ bá chÕ ®é tr-ng thu l-¬ng thùc thõa cã nghÜa lµ chuyÓn tõ biÖn ph¸p hµnh chÝnh thuÇn tuý sang biÖn ph¸p kinh tÕ, thuÕ l-¬ng thùc cã vai trß cña b-íc qu¸ ®é ®ã. ViÖc bá chÕ ®é tr-ng thu l-¬ng thùc b»ng viÖc ®Æt ra thuÕ l-¬ng thùc lµm cho mçi ng-êi n«ng d©n ai còng biÕt tr-íc sè thuÕ ph¶i nép vµ cè g¾ng s¶n xuÊt ®Ó v-ît møc ®ã. Nhµ n-íc thu thuÕ dÔ dµng, thuËn lîi; n«ng d©n ®-îc khuyÕn khÝch s¶n xuÊt. ThuÕ l-¬ng thùc lµ mét trong nh÷ng h×nh thøc cña b-íc qu¸ ®é tõ "chñ nghÜa céng s¶n thêi chiÕn" - chñ nghÜa céng s¶n ®Æc biÖt do t×nh tr¹ng cïng khèn cùc ®é, t×nh tr¹ng hoang tµn vµ chiÕn tranh ®Ó b-íc sang chÕ ®é trao ®æi x· héi chñ nghÜa b×nh th-êng vµ chÕ ®é nµy l¹i lµ mét trong nh÷ng h×nh thøc cña b-íc qu¸ ®é tõ chñ 4 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 nghÜa x· héi víi nh÷ng ®Æc thï do t×nh tr¹ng tiÓu n«ng chiÕm -u thÕ trong d©n chóng t¹o nªn sang chñ nghÜa céng s¶n. Chñ nghÜa “ céng s¶n thêi chiÕn” cã ®iÒu nµy ®Æc biÖt lµ thùc tÕ chóng ta lÊy ë n«ng d©n tÊt c¶ nh÷ng l-¬ng thùc thõa cña hä vµ cã khi nh÷ng thø kh«ng ph¶i lµ thõa mµ lµ mét phÇn nh÷ng s¶n phÈm cÇn thiÕt cho sù sinh sèng cña hä, ®Ó cung cÊp cho nhu cÇu cña qu©n ®éi vµ ®Ó nu«i sèng c«ng nh©n. §èi víi giai cÊp v« s¶n ®ang thùc hiÖn quyÒn chuyªn chÝnh cña m×nh trong mét n-íc tiÓu n«ng th× mét chÝnh s¸ch ®óng lµ ph¶i tæ chøc viÖc trao ®æi nh÷ng s¶n phÈm c«ng nghiÖp cÇn thiÕt cho n«ng d©n ®Ó lÊy lóa m×. ChØ cã chÝnh s¸ch thuÕ l-¬ng thùc míi phï hîp víi nhiÖm vô cña giai cÊp v« s¶n , chØ cã chÝnh s¸ch ®ã míi cã thÓ t¨ng c-êng ®-îc c¬ së cña chñ nghÜa x· héi vµ ®-a chñ nghÜa x· héi ®Õn chç toµn th¾ng. ViÖc thay chÕ ®é tr-ng thu l-¬ng thùc b»ng chÕ ®é thuÕ l-¬ng thùc æn ®Þnh, viÖc cho n«ng d©n quyÒn tù do lùa chän h×nh thøc sö dông ruéng ®Êt, kÓ c¶ rót ruéng ®Êt ra khái c«ng x· n«ng th«n, viÖc cho phÐp mÆc dï cßn cã nh÷ng h¹n chÕ nhÊt ®Þnh, thuÕ ruéng ®Êt vµ thuÕ søc lao ®éng – tÊt c¶ nh÷ng c¸i ®ã ®· t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó t¨ng c-êng tÝnh tÝch luü kinh tÕ ë n«ng th«n, lµ ®ßn neo m¹nh mÏ ®Ó kh«i phôc nÒn n«ng nghiÖp sau chiÕn tranh, biÓu hiÖn yªu cÇu cña tÝnh quy luËt ®Çu tiªn cña qu¸ tr×nh kh«i phôc kinh tÕ. b. ChÝnh s¸ch kh«i phôc vµ ph¸t triÓn s¶n xuÊt hµng ho¸ trong n«ng nghiÖp th«ng qua trao ®æi s¶n phÈm gi÷a n«ng nghiÖp vµ c«ng nghiÖp. Muèn c¶i thiÖn ®êi sèng n«ng d©n vµ c«ng nh©n th× kh«ng thÓ dùa vµo nÒn n«ng nghiÖp gia tr-ëng mang tÝnh chÊt tù cung tù cÊp mµ chØ cã thÓ dùa vµo mét nÒn n«ng nghiÖp hµng ho¸. ý nghÜa vµ t¸c dông cÇn cã thuÕ l-¬ng thùc kh«ng thÓ ph¸t huy ®-îc trong nÒn n«ng nghiÖp tù cung tù cÊp v× sè n«ng s¶n thõa t¨ng lªn mét møc ®é nµo ®ã nÕu kh«ng cã trao ®æi th× cã mÊt t¸c dông kÝch thÝch. C¬ chÕ kinh tÕ hµng ho¸ sÏ ®¸p øng nhu cÇu nhiÒu mÆt cña s¶n xuÊt vµ tiªu dïng cña n«ng d©n vµ x· héi. Th«ng qua trao ®æi hµng ho¸ thóc ®Èy qu¸ tr×nh ph©n c«ng lao ®éng trong n«ng nghiÖp võa ®i vµo chuyªn canh võa ph¸t triÓn kinh doanh tæng hîp, nhê ®ã c¸c lùc l-îng s¶n xuÊt trong n«ng nghiÖp ®-îc kh«i phôc vµ ph¸t triÓn. Kinh tÕ hµng ho¸ lµ con ®-êng ®Ó nhµ n-íc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò l-¬ng thùc mét c¸ch v÷ng ch¾c. S¶n xuÊt l-¬ng thùc ngµy cµng mang tÝnh chÊt hµng ho¸ th× n«ng 5 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 d©n lîi h¬n, nªn võa më réng diÖn tÝch canh t¸c võa th©m canh nhê ®Çu t- thªm vèn vµ lao ®éng. Kh«i phôc vµ ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ trong n«ng nghiÖp lµm sèng ®éng l¹i c¸c ngµnh kinh tÕ vµ toµn bé sinh ho¹t x· héi ë thµnh thÞ vµ n«ng th«n. §Ó thùc hiÖn ®-îc c¬ chÕ hµng ho¸ trong n«ng nghiÖp th× ph¶i gi¶i quyÕt 2 vÊn ®Ò: - LÊy hµng c«ng nghiÖp ë ®©u ®Ó trao ®æi víi n«ng d©n? - Kh«i phôc vµ ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ bªn trong n«ng nghiÖp míi thùc hiÖn ®-îc chÝnh s¸ch kinh tÕ míi nh-ng sÏ kÐo theo sù kh«i phôc vµ kÝch thÝch xu h-íng t- b¶n chñ nghÜa. Lªnin ®· cã quan ®iÓm vÒ vÊn ®Ò nµy nh- sau: + Sù ph¸t triÓn cña trao ®æi t- nh©n cña chñ nghÜa t- b¶n lµ mét sù ph¸t triÓn kh«ng tr¸nh ®-îc. ViÖc ng¨n cÊm, chÆn ®øng sù ph¸t triÓn ®ã lµ cã h¹i cho c¸ch m¹ng. Nh-ng kh«ng ®-îc coi th-êng bu«ng láng sù kiÓm tra; kiÓm so¸t sù ph¸t triÓn Êy cña xu h-íng t- b¶n chñ nghÜa. Muèn vËy ph¶i sö dông h×nh thøc chñ nghÜa t- b¶n nhµ n-íc. Lªnin cßn ®Ò xuÊt lµ ph¶i n©ng cao hiÖu lùc qu¶n lý cña bé m¸y nhµ n-íc, lµ sù cñng cè khu vùc kinh tÕ nhµ n-íc cã hiÖu qu¶. c. C¬ cÊu l¹i nÒn s¶n xuÊt c«ng nghiÖp phï hîp víi yªu cÇu cña n«ng nghiÖp vµ n«ng d©n. Mét trong nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Ó thùc hiÖn trao ®æi hµng ho¸ lµ cÇn quü hµng c«ng nghiÖp cã c¬ cÊu phï hîp víi yªu cÇu n«ng th«n. §Ó thùc hiÖn ®iÒu ®ã qu¸ tr×nh kh«i phôc s¶n xuÊt c«ng nghiÖp cÇn theo c¸c h-íng sau: - Kh«i phôc c«ng nghiÖp trªn c¬ së kü thuËt cò. §©y lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan v× ®iÒu kiÖn rÊt khã kh¨n lóc bÊy giê. - Ph¹m vi kh«i phôc s¶n xuÊt c«ng nghiÖp cÇn ®èi víi nguån tµi chÝnh, nguyªn liÖu vµ nhiªn liÖu. §Õn cuèi n¨m 1992, nhµ n-íc chØ sö dông ®-îc 1/3 trong tæng sè xÝ nghiÖp ®· quèc h÷u ho¸ tr-íc kia sè xÝ nghiÖp cßn l¹i th× ®ãng cöa, t¹m ngõng hay cho thuª, t« nh-îng. Nhê thùc hiÖn sù c©n ®èi nh- vËy nªn ®· ®Èy nhanh viÖc kh«i phôc c¸c xÝ nghiÖp tiªn tiÕn, n©ng cao c«ng suÊt sö dông thiÕt bÞ, n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng. KÕt qu¶ trong thêi gian 1921 – 1924, tæng s¶n l-îng c«ng nghiÖp quèc doanh ®· t¨ng h¬n 2 lÇn, sím ph¸t huy vai trß cña nã trong nÒn kinh tÕ. 6 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 - B-íc ®i cña qu¸ tr×nh kh«i phôc c«ng nghiÖp: Tr-íc hÕt lµ kh«i phôc c«ng nghiÖp nhÑ vµ c«ng nghiÖp thùc phÈm, lµ nh÷ng ngµnh g¾n bã víi n«ng nghiÖp vÒ nguyªn liÖu vµ tiªu thô s¶n phÈm. - ChuyÓn tõ c¬ chÕ qu¶n lý tËp trung b»ng mÖnh lÖnh sang c¬ chÕ h¹ch to¸n kinh tÕ theo nguyªn t¾c tËp trung d©n chñ. - Sö dông c¬ cÊu nhiÒu thµnh phÇn trong kh«i phôc c«ng nghiÖp. H×nh thøc kinh tÕ c¬ b¶n trong viÖc sö dông c¬ cÊu kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn lµ nh÷ng h×nh thøc chñ nghÜa t- b¶n nhµ n-íc nh- h×nh thøc t« nh-îng trong c«ng nghiÖp, h×nh thøc hîp t¸c x· cña nh÷ng ng-êi s¶n xuÊt nhá, h×nh thøc t- nh©n lµm ®¹i lý cho nhµ n-íc trong th-¬ng nghiÖp, h×nh thøc nhµ n-íc cho t- nh©n thuª xÝ nghiÖp, vïng má, khu rõng. Thùc chÊt cña c¸c h×nh thøc ®ã lµ nh÷ng m¾t xÝch trung gian cã thÓ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho b-íc chuyÓn tõ chÕ ®é gia t-ëng tõ nÒn tiÓu s¶n xuÊt lªn chñ nghÜa x· héi. d. Tæ chøc qu¸ tr×nh l-u th«ng theo quan ®iÓm míi. C¨n cø vµo thÞ tr-êng hiÖn cã vµ tÝnh to¸n ®Õn c¸c quy luËt cña nã, chiÕm lÜnh thÞ tr-êng vµ b»ng nh÷ng biÖn ph¸p kinh tÕ th-êng xuyªn cã c©n nh¾c vµ ®-îc x©y dùng trªn sù kiÓm kª chÝnh x¸c qu¸ tr×nh cña thÞ tr-êng mµ n¾m v÷ng viÖc ®iÒu tiÕt thÞ tr-êng vµ l-u th«ng tiÒn tÖ. Nh- vËy tõ n¨m 1921, quan ®iÓm ®æi míi lÜnh vùc l-u th«ng hoµn toµn kh¸c víi quan ®iÓm trong thêi kú tr-íc lµ quan ®iÓm ®ßi xo¸ bá th-¬ng nghiÖp vµ l-u th«ng hµng ho¸. Quan ®iÓm míi cña NEP ®èi víi lÜnh vùc nµy phï hîp víi yªu cÇu chuyÓn nÒn kinh tÕ tõ tr¹ng th¸i hçn lo¹n sang quü ®¹o t¸i s¶n xuÊt b×nh th-êng, tõ ph©n phèi trùc tiÕp vµ bao cÊp sang kinh tÕ hµng ho¸. Do ®ã néi th-¬ng trë thµnh c¸i m¾t xÝch ®Æc biÖt cÇn n¾m v÷ng trong d©y chuyÒn qu¶n lý, ®iÒu tiÕt ho¹t ®éng cña nÒn kinh tÕ. Môc ®Ých cao nhÊt cña chÝnh s¸ch kinh tÕ míi ë b-íc ngoÆc c¸ch m¹ng lµ thiÕt lËp liªn minh kinh tÕ gi÷a hai giai cÊp c«ng nh©n vµ n«ng d©n trong ®iÒu kiÖn n«ng nghiÖp l¹c hËu, ph©n t¸n th× th-¬ng nghiÖp lµ mèi liªn hÖ kinh tÕ duy nhÊt cã thÓ cã gi÷a hµng chôc triÖu n«ng tiÓu n«ng víi giai cÊp v« s¶n, lµ ®iÒu kiÖn ®Ó cho n«ng nghiÖp vµ c«ng nghiÖp cã thÓ t¸i s¶n xuÊt ®-îc. H¬n n÷a, kh«ng cã ho¹t ®éng th-¬ng nghiÖp th× kh«ng thÓ sö dông c¸c h×nh thøc qu¸ ®é trong s¶n xuÊt vµ l-u th«ng. 7 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 e. æn ®Þnh tiÒn tÖ, cñng cè nÒn tµi chÝnh X« - viÕt. C«ng t¸c tµi chÝnh ®-îc thùc hiÖn theo c¸c biÖn ph¸p nh-: KiÓm kª vµ kiÓm so¸t cã t¸c dông tÝnh to¸n nhu cÇu thùc tÕ vÒ tµi chÝnh cña xÝ nghiÖp; KiÓm so¸t viÖc chi tiªu, h¹n chÕ c¸c chi phÝ s¶n xuÊt vµ chi phÝ cho bé m¸y. Nhµ n-íc chñ tr-¬ng tæ chøc tµi chÝnh quèc gia, ®iÒu tiÕt gi¸ c¶ nh»m thiÕt lËp quan hÖ kinh tÕ míi gi÷a thµnh thÞ vµ n«ng th«n. ChÝnh s¸ch tµi chÝnh quèc gia thèng nhÊt dùa trªn quan ®iÓm tËp trung tµi chÝnh, tËp trung lùc l-îng cña quèc gia cho cuéc c¶i c¸ch v× lîi Ých cña ng-êi lao ®éng. Quan ®iÓm vÒ tËp trung tµi chÝnh cña Lªnin kh«ng m©u thuÉn víi yªu cÇu ph¸t huy quyÒn chñ ®éng, linh ho¹t, s¸ng t¹o trong ho¹t ®éng thùc tiÔn cña c¸c tæ chøc X« ViÕt ®Þa ph-¬ng. Nhµ n-íc tiÕn hµnh ®æi ®¬n vÞ tiÒn tÖ. LÇn thø nhÊt vµo ®Çu n¨m 1922, víi tû lÖ 1 róp míi n¨m 1922 b»ng 10 ngh×n róp cò. §Õn lÇn thø hai vµo n¨m 1923 lµ 1 róp b»ng 100 róp n¨m 1922. Qua hai lÇn ®æi tiÒn ®· n©ng ®ång róp lªn 1 triÖu lÇn ®ång thêi më réng ph¸t hµnh tÝn phiÕu. Bªn c¹nh viÖc ®æi tiÒn th¸ng 10/1922 nhµ n-íc ph¸t hµnh giÊy b¹c ng©n hµng, gäi lµ ®ång “ checv«net” ®-îc b¶o ®¶m kh«ng d-íi 25% b»ng vµng vµ b»ng ngo¹i tÖ. §ång “ checvonÐt” nhanh chãng ®-îc chÊp nhËn vµ cã vÞ trÝ v÷ng ch¾c trong l-u th«ng, bëi v× mét mÆt nã ®-îc b¶o ®¶m b»ng vµng mÆt kh¸c nã cßn cã vËt t- vµ hµng ho¸ cña c¸c tæ chøc kinh tÕ quèc doanh b¶o ®¶m gi¸ trÞ. Nhê ®ã, nã trë thµnh mét ®ång tiÒn m¹nh, ®ñ ®Èy vµng vµ ngo¹i tÖ ra khái l-u th«ng. Nã trë thµnh c¬ së tiÒn tÖ æn ®Þnh lµm th-íc ®o gi¸ trÞ cho viÖc thùc hiÖn h¹ch to¸n kinh tÕ, x¸c ®Þnh gi¸ thµnh gi¸ c¶ cho viÖc thanh to¸n gi÷a c¸c tæ chøc kinh tÕ víi nhau. II/ Sù vËn dông chÝnh s¸ch kinh tÕ míi cña VI.Lªnin ë ViÖt Nam. 1.Thùc tr¹ng kinh tÕ ViÖt Nam. Sau khi dµnh ®-îc ®éc lËp (1945) n-íc ta ph¶i ®-¬ng ®Çu víi mét nÒn kinh tÕ l¹c hËu, n«ng nghiÖp yÕu kÐm. T×nh tr¹ng thiÕu l-¬ng thùc, thùc phÈm diÔn ra kh¾p n¬i. Nh©n d©n chÕt ®ãi (2 triÖu n¨m 1945), ruéng ®Êt bÞ bá hoang. NÒn tµi chÝnh non yÕu, Nhµ n-íc ta ch-a cã ®ång tiÒn riªng. Céng víi chÕ ®é quan liªu bao cÊp h¸ch dÞch cöa quyÒn ( trong nh÷ng n¨m 70- 80), ®· lµm cho nÒn kinh tÕ n-íc ta trong mçi 8 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 thêi kú cã nh÷ng khã kh¨n riªng ®ßi hái ph¶i cã sù thay ®æi, c¶i tiÕn vËn dông c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ ®· ®-îc øng dông thµnh c«ng ë c¸c n-íc XHCN ®i tr-íc. Qua mçi giai ®o¹n, nÒn kinh tÕ n-íc ta cã nh÷ng khã kh¨n riªng. ChiÕn tranh chèng Mü lµm cho chóng ta kh«ng cã ®iÒu kiÖn ®Ó ®Çu t- ph¸t triÓn kinh tÕ. Hoµ b×nh lËp l¹i (1975) th× cã c¸c chÝnh s¸ch hµnh chÝnh ch-a phï hîp. NhiÒu c¬ quan nhµ n-íc nhòng nhiÔu d©n chóng, quan liªu, xa rêi nh©n d©n. C¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ chØ tån t¹i trªn giÊy tê víi hÖ thèng chØ tiªu ph¸p lÖnh. NhiÒu doanh nghiÖp nhµ n-íc lµm ¨n thua lç th©m hôt vµo vèn. Do kh«ng thõa nhËn c¸c quy luËt kinh tÕ vèn cã nªn nÒn kinh tÕ n-íc ta tr-íc ®æi míi (1986) rÊt tr× trÖ, yÕu kÐm. §ã lµ mét nÒn kinh tÕ c«ng n«ng nghiÖp l¹c hËu, lùc l-îng s¶n xuÊt ch-a theo kÞp quan hÖ s¶n xuÊt. Lµ mét n-íc n«ng nghiÖp nh-ng chóng ta ph¶i nhËp l-¬ng thùc, ®êi sèng nh©n d©n vÉn cßn khã kh¨n. Do ®ã viÖc ¸p dông chÝnh s¸ch kinh tÕ míi ®· thµnh c«ng ë n-íc Nga n-íc cã mét sè ®Æc ®iÓm gièng ViÖt Nam lµ ®iÒu hÕt søc cÇn thiÕt. 2. VËn dông chÝnh s¸ch kinh tÕ míi ë ViÖt Nam. a. ¸p dông NEP trong giai ®o¹n 1960 – 1975. * Trong giai ®o¹n nµy n-íc ta tiÕn hµnh c¶i t¹o x· héi chñ nghÜa (miÒn B¾c). C«ng cuéc c¶i t¹o c¶i t¹o x· héi chñ nghÜa nh»m môc ®Ých c¶i t¹o nh÷ng quan hÖ s¶n xuÊt kh«ng x· héi chñ nghÜa thµnh quan hÖ s¶n xuÊt x· héi chñ nghÜa, trong ®ã mÉu chèt lµ c¶i tiÕn chÕ ®é së h÷u c¸ thÓ vµ chÕ ®é së h÷u t- b¶n chñ nghÜa vÒ t- liÖu s¶n xuÊt thµnh c¸c h×nh thøc kh¸c nhau cña chÕ ®é së h÷u x· héi chñ nghÜa, më ®-êng cho søc s¶n xuÊt ph¸t triÓn. ë miÒn B¾c n-íc ta, c«ng cuéc c¶i t¹o x· héi chñ nghÜa bao gåm c¶i t¹o c«ng th-¬ng nghiÖp t- b¶n tnh©n, c¶i t¹o n«ng nghiÖp, c¶i t¹o thñ c«ng nghiÖp vµ c¶i t¹o tiÓu th-¬ng, trong ®ã c¶i t¹o n«ng nghiÖp lµ kh©u chÝnh v× n«ng nghiÖp chiÕm bé phËn rÊt quan träng, n«ng d©n lao ®éng lµ mét lùc l-îng s¶n xuÊt to lín. Trong c«ng cuéc c¶i t¹o x· héi chñ nghÜa ë miÒn B¾c, chóng ta dïng con ®-êng hîp t¸c ho¸ n«ng nghiÖp kÕt hîp c¶i t¹o quan hÖ s¶n xuÊt víi c¶i tiÕn kü thuËt vµ gi¸o dôc t- t-ëng, ®i tõ tæ ®éi c«ng ®Õn hîp t¸c x· bËc thÊp vµ hîp t¸c x· s¶n xuÊt bËc cao, tõ hîp t¸c x· n«ng nghiÖp quy m« nhá ®Õn hîp t¸c x· quy m« lín ®Ó biÕn n«ng d©n c¸ thÓ thµnh n«ng d©n tËp thÓ. Trong viÖc c¶i t¹o c«ng th-¬ng t- b¶n t- nh©n, c¨n cø vµo ®iÒu kiÖn cô thÓ cña n-íc ta, chóng ta chñ tr-¬ng c¶i t¹o hoµ b×nh c«ng th-¬ng nghiÖp t- b¶n t- nh©n theo chñ nghÜa x· héi: dïng chÝnh s¸ch sö 9 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 dông, h¹n chÕ vµ c¶i t¹o, chÝnh s¸ch chuéc l¹i vµ tr¶ dÇn ®èi víi t- liÖu s¶n xuÊt cña giai cÊp t- s¶n, th«ng qua c¸c h×nh thøc gia c«ng, ®Æt hµng, kinh tiªu, ®¹i lý xÝ nghiÖp c«ng t- hîp doanh vµ xÝ nghiÖp hîp t¸c; kÕt hîp c¸c biÖn ph¸p kinh tÕ, hµnh chÝnh gi¸o dôc. Con ®-êng hîp t¸c ho¸ thñ c«ng nghiÖp cña ta lµ th«ng qua c¸c h×nh thøc tæ hîp t¸c, hîp t¸c x· cung tiªu s¶n xuÊt vµ hîp t¸c x· s¶n xuÊt, kÕt hîp chÆt chÏ viÖc c¶i t¹o quan hÖ, s¶n xuÊt víi viÖc c¶i tiÕn søc s¶n xuÊt. Cßn ®èi víi th-¬ng nghiÖp nhá, chóng ta chñ tr-¬ng dïng c¸c h×nh thøc hîp t¸c nh- tæ hîp t¸c mua b¸n, tæ hîp t¸c võa mua b¸n võa s¶n xuÊt, cöa hµng hîp t¸c…vµ chuyÓn dÇn bé phËn lín nh÷ng ng-êi bu«n b¸n nhá sang s¶n xuÊt. §Õn cuèi n¨m 1960 C«ng cuéc c¶i t¹o x· héi chñ nghÜa ë miÒn B¾c ®· c¨n b¶n ®-îc hoµn thµnh: 85,5% sè hÖ n«ng d©n ®· vµo hîp t¸c x· n«ng nghiÖp theo h×nh thøc thÊp vµ quy m« nhá (33 ha ruéng ®Êt vµ 68 hé mét HTX) gÇn 100% sè hé t- s¶n thuéc diÖn c¶i t¹o ®· ®-îc c¶i t¹o; 87,9% thî thñ c«ng ®i vµo con ®-êng lµm ¨n tËp thÓ; 45,6% sè tiÓu th-¬ng vµo HTX, chuyÓn ®-îc 11.000 ng-êi sang s¶n xuÊt vµ mét sè Ýt ng-êi ®-îc tuyÓn vµo lµm nh©n viªn mËu dÞch quèc doanh vµ HTX mua b¸n. Th¾ng lîi trong c¶i t¹o x· héi chñ nghÜa ë miÒn B¾c cã ý nghÜa lÞch sö to lín: quan hÖ s¶n xu©t x· héi chñ nghÜa ®-îc x¸c lËp mét c¸ch phæ biÕn (nh-ng chñ yÕu míi thay ®æi ®-îc quan hÖ së h÷u vÒ t- liÖu s¶n xuÊt); chÕ ®é ng-êi bãc lét ng-êi ®· c¨n b¶n bÞ xo¸ bá, lùc l-îng s¶n xuÊt ®· ®-îc gi¶i phãng vµ ®ang trªn ®µ ph¸t triÓn. Giai cÊp n«ng d©n tËp thÓ ®-îc h×nh thµnh, khèi c«ng n«ng liªn minh ®-îc cñng cè, chuyªn chÝnh v« s¶n ®-îc t¨ng c-êng. Tuy nhiªn, trong c«ng cuéc c¶i t¹o x· héi chñ nghÜa ë miÒn B¾c ®· cã nh÷ng biÓu hiÖn chñ quan nãng véi muèn xãa bá ngay c¸c thµnh phÇn kinh tÕ phi XHCN, nhanh chãng biÕn kinh tÕ t- b¶n t- nh©n thµnh quèc doanh; mét sè n¬i gÇn nhc-ìng bøc n«ng d©n ®i vµo hîp t¸c x·, khi mµ hä ch-a cã thêi gian ®Ó suy nghÜ trªn m¶nh ®Êt võa ®-îc chia. * Thùc hiÖn mét b-íc c«ng nghiÖp ho¸ XHCN. C«ng nghiÖp ho¸ x· héi chñ nghÜa lµ nhiÖm vô trung t©m cña thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi n-íc ta. Chñ tr-¬ng c«ng nghiÖp ho¸ x· héi chñ nghÜa ®· ®-îc §¹i héi §¶ng lÇn thø Iii ®Ò ra nh-: “ X©y dùng mét nÒn kinh tÕ x· héi chñ nghÜa c©n ®èi vµ hiÖn ®¹i kÕt hîp c«ng nghiÖp víi n«ng nghiÖp, lÊy c«ng nghiÖp nÆng lµm nÒn t¶ng, -u tiªn ph¸t triÓn c«ng nghiÖp nÆng mét c¸ch hîp lý, ®ång thêi ra søc ph¸t 10 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 triÓn n«ng nghiÖp vµ c«ng nghiÖp nhÑ nh»m biÕn n-íc ta tõ mét n-íc n«ng nghiÖp l¹c hËu thµnh mét n-íc cã c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i” §Ó thùc hiÖn chñ tr-¬ng trªn, nhµ n-íc ®· dµnh 48% sè vèn ®Çu t- x©y dùng c¬ b¶n ®Ó x©y dùng c«ng nghiÖp, trong ®ã tíi 78% dµnh cho c«ng nghiÖp nÆng. Víi sè vèn ®ã ta ®· x©y dùng ®-îc mét sè c«ng tr×nh lín cña kÕ ho¹ch nµy: khu ngang thÐp Th¸i Nguyªn, nhµ m¸y ®iÖn u«ng bÝ, ho¸ chÊt ViÖt Tr×, Supe phot ph¸t L©m Thao. C¸c phong trµo thi ®ua x©y dùng chñ nghÜa x· héi ®· diÔn ta rÇm ré vµ s«i næi ë kh¾p c¸c ngµnh, c¸c ®Þa ph-¬ng nh- “ thi ®ua mét ng-êi lµm viÖc b»ng hai” , “ giã ®¹i phong” , phong trµo “ ba tèt” trong th-¬ng nghiÖp. Do ®ã trong giai ®o¹n nµy gi¸ trÞ s¶n l-îng c«ng nghiÖp vµ n«ng nghiÖp ®Òu cã b-íc t¨ng tr-ëng v-ät bËc, chi viÖn cho tiÒn tuyÕn. b. ¸p dông NEP vµo ViÖt Nam giai ®o¹n 1975 – 1986. Tr-íc hÕt lµ vÊn ®Òn cñng cè vµ hoµn thiÖn quan hÖ s¶n xuÊt ë miÒn B¾c. Do cã sù khñng ho¶ng cña m« h×nh tËp thÓ ho¸ n«ng nghiÖp trong giai ®o¹n 1976 – 1980 nªn th¸ng 1-1981 Ban bÝ th- trung -¬ng ®· ra chØ thÞ 100 vÒ kho¸n s¶n phÈm cuèi cïng ®Õn nhãm va ng-êi lao ®éng. Sù ra ®êi cña chØ thÞ 100 rÊt phï hîp víi thùc tiÔn kh¸ch quan, bëi v× vµo cuèi nh÷ng n¨m 70 nÒn kinh tÕ nãi chung, n«ng nghiÖp nãi riªng gÆp nhiÒu khã kh¨n gay g¾t: n¨ng suÊt, s¶n l-îng c©y trång, vËt nu«i gi¶m; s¶n xuÊt kh«ng ®ñ tiªu dïng; thu nhËp vµ ®êi sèng cña x· viªn bÞ bÊp bªnh vµ gi¶m sót; trªn 70% sè hîp t¸c x· n«ng nghiÖp thuéc lo¹i trung b×nh vµ yÕu kÐm; nhiÒu hîp t¸c x· n»m trong t×nh tr¹ng bÞ tan r·; n«ng d©n bá ruéng ®ång; kh«ng thiÕt tha g¾n bã víi hîp t¸c x·. Tr-íc t×nh h×nh ®ã, ë mét sè ®Þa ph-¬ng, cã hîp t¸c x· ®· ph¶i kho¸n “ chui” ®èi víi hé gia ®×nh d-íi c¸c h×nh thøc kh¸c nhau. Kho¸n s¶n phÈm cuèi cïng ®Õn nhãm vµ ng-êi lao ®éng lµ mét h×nh thøc qu¶n lý tiÕn bé, thÝch hîp víi ®iÒu kiÖn lao ®éng cña ta – chñ yÕu cßn lµ thñ c«ng vµ lµ h×nh thøc biÓu hiÖn cña quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tÝh chÊt vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l-îng s¶n xuÊt. ChØ thÞ 100 ®· cã t¸c dông g¾n chÆt tr¸ch nhiÖm vµ lîi Ých cña ng-êi lao ®éng víi s¶n xuÊt phÈm cuèi cïng. Cßn hîp t¸c x· vµ tËp ®oµn s¶n xuÊt ®· ph¸t huy ®-îc tèt h¬n kh¶ n¨ng lao ®éng, t¹o ra nh÷ng khÝ thÕ lao ®éng s«i næi, tËn dông ®-îc ®iÒu kiÖn vÒ vèn vµ vËt t-, chó träng c¸c biÖn ph¸p th©m canh, t¨ng n¨ng suÊt, t¨ng thu 11 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 nhËp, gi¶i quyÕt tèt viÖc kÕt hîp ba lîi Ých; cho nªn chØ thÞ ®ã nãi chung ®· lµ mét ®éng lùc ®èi víi viÖc ph¸t triÓn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. §ång thêi víi viÖc cñng cè vµ hoµn thiÖn quan hÖ s¶n xuÊt x· héi chñ nghÜa trong n«ng nghiÖp ë miÒn B¾c, §¶ng vµ nhµ n-íc cßn tiÕn hµnh c¶i t¹o x· héi chñ nghÜa ®èi víi n«ng nghiÖp ë miÒn Nam. Sau gi¶i phãng 1975, quan hÖ së h÷u ruéng ®Êt ®· biÕn ®æi s©u s¾c, ®¹i bé phËn ruéng ®Êt ®· vÒ tay n«ng d©n, quan hÖ s¶n xuÊt phong kiÕn kh«ng cßn lµ trë lùc lín trªn con ®-êng tiÕn lªn cña x· héi miÒn Nam. Do ®ã, ë ®©y chóng ta kh«ng cÇn tiÕn hµnh c¶i c¸ch ruéng ®Êt nh- ë miÒn B¾c mµ chñ yÕu lµ viÖc xo¸ bá nh÷ng tµn d- thùc d©n vµ phong kiÕn vÒ ruéng ®Êt. Sau ®ã tiÕn hµnh c«ng cuéc hîp t¸c ho¸ n«ng nghiÖp ë miÒn Nam ®-îc tiÕn hµnh. Mét vÊn ®Ò quan träng trong qu¸ tr×nh tiÕn hµnh hîp t¸c ho¸ n«ng nghiÖp ë miÒn Nam lµ hîp t¸c ho¸ ®i ®«i víi thuû lîi ho¸ vµ c¬ giíi ho¸. §ã lµ ®iÒu kh¸c víi miÒn B¾c – hîp t¸c ho¸ di tr-íc c¬ giíi ho¸. Trong thêi kú nµy §¶ng vµ nhµ n-íc rÊt quan t©m ®Õn vÊn ®Ò ph¸t triÓn c«ng nghiÖp, tiÕp tôc t¨ng c-êng c¬ së vËt chÊt kü thuËt cho CNXH c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸ x· héi chñ nghÜa vÉn ®-îc tiÕp tôc ®Èy m¹nh. Néi dung chÝnh cña vÊn ®Ò n«ng nghiÖp coi n«ng nghiÖp lµ mÆt trËn hµng ®Çu, ®-a n«ng nghiÖp mét b-íc tiÕn lªn s¶n xuÊt lín XHCN, ra søc ®Èy m¹nh s¶n xuÊt hµng tiªu dïng vµ tiÕp tôc x©y dùng mét sè ngµnh c«ng nghiÖp nÆng quan träng, kÕt hîp víi n«ng nghiÖp vµ c«ng nghiÖp trong mét c¬ cÊu c«ng n«ng nghiÖp hîp lý. c. ¸p dông NEP tõ 1986 ®Õn nay. Mét sè gi¶i ph¸p. Th¸ng 12/1986, §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VI cña §¶ng céng s¶n ViÖt Nam ®· ®Ò ra ®-êng lèi ®æi míi, më ra b-íc ngoÆc quan träng trong c«ng cuéc x©y dùng CNXH ë n-íc ta. C«ng cuéc ®æi míi ®ã lµ mét cuéc c¸ch m¹ng, mçi b-íc ®i cña nã lµ mét sù t×m kiÕm vµ kh¸m ph¸ míi mÎ. LÊy chñ nghÜa M¸c – Lªnin, tt-ëng Hå ChÝ Minh lµm c¬ së lý luËn nÒn t¶ng cho sù t×m kiÕm vµ kh¸m ph¸ míi mÎ nµy, trong c«ng cuéc ®æi míi ®Êt n-íc theo ®Þnh h-íng XHCN chÝnh s¸ch kinh tÕ míi vµ nh÷ng t- t-ëng c¬ b¶n cña Lªnin ®· ®-îc chóng ta nh×n nhËn l¹i víi hoµn c¶nh lÞch sö cô thÓ cu¶ m×nh. N-íc ta x©y dùng chñ nghÜa x· héi tõ mét n-íc phong kiÕn víi nÒn n«ng nghiÖp l¹c hËu, lùc l-îng s¶n xuÊt yÕu kÐm th× ch-a thÓ x©y dùng quan hÖ s¶n xuÊt XHCN lín ngay ®-îc. ChÝnh v× vËy cÇn ph¶i cã mét thêi gian qu¸ ®é ®Ó x©y dùng 12 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 c¬ së h¹ tÇng, vËt chÊt tiªn tiÕn, lùc l-îng s¶n xuÊt tiÕn bé. Vµ chÝnh s¸ch kinh tÕ lµ mét c¬ së lý luËn lµ c«ng cô thùc hiÖn qu¸ ®é cã vai trß rÊt quan träng ®· ®-îc §¶ng ta vËn dông. §¹i héi §¶ng VI ®· chØ râ nguyªn nh©n cña nh÷ng sai lÇm n«n nãng, chñ quan duy ý chÝ cña chñ tr-¬ng „ tiÕn nhanh tiÕn th¼ng” lªn chñ nghÜa x· héi trong nh÷ng n¨m tr-íc ®æi míi ë n-íc ta. Khi ®ã, víi môc ®Ých ®óng ®¾n lµ nhanh chãng n©ng cao hiÖu qu¶ cña s¶n xuÊt n«ng nghiÖp; song biÖn ph¸p vµ b-íc ®i l¹i qu¸ véi vµng, chóng ta ®· qu¸ véi tiÕn hµnh hîp t¸c ho¸ vµ x©y dùng c¸c hîp t¸c x· bËc cao, bÊt chÊp quy luËt ph¸t triÓn kh¸ch quan cña nã vµ còng ch-a tÝnh ®Õn mét c¸ch ®Çy ®ñ hoµn c¶nh lÞch sö – cô thÓ cña n-íc ta vµ do vËy kÕt qu¶ mang l¹i ®· kh«ng ®-îc nh- ý muèn. Chóng ta ®· thiÕu quan t©m ®Õn nh÷ng h×nh thøc nhá cña s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ cã lÏ phÇn nµo ®· kh«ng ®¸nh gi¸ ®óng mét luËn ®iÓm quan träng cña VI. Lªnin trong chÝnh s¸ch kinh tÕ míi – luËn ®iÓm vÒ tÝnh kh«ng kh¶ thi cña viÖc chuyÓn nÒn s¶n xuÊt nhá, l¹c hËu lªn nÒn s¶n xuÊt lín x· héi chñ nghÜa b»ng c¸ch ban bè nh÷ng s¾c lÖnh tõ trªn xuèng. HËu qu¶ cña viÖc lµm ®ã kh«ng chØ ë chç, s¶n xuÊt n«ng nghiÖp kh«ng ph¸t triÓn mµ cßn ë chç s¶n xuÊt n«ng nghiÖp kh«ng ph¸t triÓn, mµ cßn ë chç, niÒm tin cña ng-êi n«ng d©n vµo con ®-êng lµm ¨n tËp thÓ phÇn nµo bÞ gi¶m sót do lîi Ých kinh tÕ cña hÖ kh«ng ®-îc ®¸p øng ®êi sèng cña hä Ýt ®-îc c¶i thiÖn. Trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp vµ lÜnh vùc s¶n xuÊt kh¸c, t×nh h×nh còng diÔn ra mét c¸ch t-¬ng tù nh- vËy. Thùc tiÔn cho thÊy r»ng, kh«ng thÓ gi¶i quyÕt ®-îc nh÷ng vÊn ®Ò cÊp b¸ch trong c«ng cuéc x©y dùng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ b»ng c¸c chñ tr-¬ng, biÖn ph¸p dùa trªn t- duy kinh tÕ cò, mang ®Çy tÝnh bÞ ®éng vµ ®èi phã víi t×nh h×nh. Bëi vËy, ®æi míi t- duy, tr-íc hÕt lµ ®æi míi t- duy kinh tÕ lµ mét chñ tr-¬ng hoµn toµn ®óng ®¾n, lµ b-íc chuyÓn cã ý nghÜa c¸ch m¹ng, ®Æt ®óng vÞ trÝ vµ tÇm vãc cña c¸i tÊt yÕu kinh tÕ trong thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi tõ mét n-íc ph¶i ®i theo con ®-êng ph¸t triÓn rót ng¾n víi h×nh thøc qu¸ ®é gi¸n tiÕp mµ lÞch sö ®· quy ®Þnh. Thùc tiÔn x©y dùng chñ nghÜa x· héi ë n-íc ta vµ c¸c n-íc XHCN tr-íc ®©y cho thÊy râ, chÝnh s¸ch kinh tÕ míi lµ mÉu mùc vÒ gi¶i ph¸p t×nh thÕ vµ ®èi víi n-íc ta. ChÝnh s¸ch kinh tÕ míi cßn lµ ®-êng lèi mang tÝnh chiÕn l-îc lµ c¸i ®em l¹i cho chóng ta c¬ së lý luËn vÒ con ®-êng qu¸ ®é gi¸n tiÕp lªn chñ nghÜa x· héi. ThËt vËy, nh÷ng t- t-ëng c¬ b¶n cña V.I. Lªnin vÒ chÝnh s¸ch kinh tÕ míi nãi chung, quan niÖm cña «ng vÒ viÖc sö dông chñ nghÜa t- b¶n nhµ n-í, thi hµnh chÕ ®é hîp t¸c x·, cho phÐp tù do bu«n b¸n, tù do trao ®æi hµng ho¸, kinh doanh t- nh©n 13 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 trªn c¬ së ®iÒu tiÕt nhµ n-íc trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn nãi riªng vÉn gi÷ nguyªn gi¸ trÞ vµ ý nghÜa lín lao cña nã trong c«ng cuéc ®æi míi, x©y dùng nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn, vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ tr-êng cã sù qu¶n lý cña nhµ n-íc, theo ®Þnh h-íng x· héi chñ nghÜa ë n-íc ta hiÖn nay. NghÞ quyÕt Héi nghÞ §¹i biÓu toµn quèc gi÷a nhiÖm kú kho¸ VII cña §¶ng ®· kh¼ng ®Þnh lµ ph¶i vËn dông s¸ng t¹o vµ tiÕp tôc ph¸t triÓn chñ nghÜa M¸c - Lªnin vµ t- t-ëng Hå ChÝ Minh, ®Æc biÖt lµ t- t-ëng cña Lªnin vÒ chÝnh s¸ch kinh tÕ míi, vÒ chñ nghÜa t- b¶n nhµ n-íc, s¸ng t¹o nhiÒu h×nh thøc qu¸ ®é nh÷ng nÊc thang trung gian ®a d¹ng, phï hîp víi hoµng c¶nh lÞch sö cô thÓ ®Ó ®-a n-íc ta ®i lªn chñ nghÜa x· héi mét c¸ch v÷ng ch¾c. T¹i §¹i héi §¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VIII mét lÉn n÷a kh¼ng ®Þnh ®-êng lèi ®æi míi mµ chóng ta ®· thùc hiÖn trong 10 n¨m qua vµ cô thÓ ho¸ ®-êng lèi ®ã, §¶ng ®· chØ râ ®Þnh h-íng x· héi chñ nghÜa trong viÖc c©y dùng nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn ë n-íc ta hiÖn nay lµ: Thùc hiÖn nhÊt qu¸n, l©u dµi chÝnh s¸ch ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn. LÊy viÖc gi¶i phãng søc s¶n xuÊt, ®éng viªn tèi ®a mäi nguån lùc bªn trong vµ bªn ngoµi cho c«ng nghiÖp h¸o hiÖn ®¹i ho¸, n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ vµ x· héi, c¶i thiÖn ®êi sèng cña nh©n d©n lµm môc tiªu hµng ®Çu trong viÖc khuyÕn khÝch ph¸t triÓn c¸c thµnh phÇn kinh tÕ vµ h×nh thøc tæ chøc kinh doanh. Trong nh÷ng n¨m tiÕn hµnh c«ng cuéc ®æi míi toµn diÖn ®Êt n-íc ®-îc b¾t ®Çu tõ ®æi míi t- duy mµ tr-íc hÕt lµ ®æi míi t- duy kinh tÕ, chóng ta ngµy cµng ý thøc râ vÞ trÝ, vai trß vµ ý nghÜa quan träng cña chÝnh s¸ch kinh tÕ míi trong giai ®o¹n thùc hiÖn b-íc qu¸ ®é gi¸n tiÕp lªn chñ nghÜa x· héi tiÓu n«ng víi chÝnh s¸ch kinh tÕ míi chóng ta ®ac nhËn ra r»ng nguyªn nh©n chñ yÕu cña nh÷ng sai lÇm ®· m¾c ph¶i trong viÖc l·nh ®¹o vµ qu¶n lý kinh tÕ thêi kú tr-íc ®æi míi lµ ®· xa rêi nh÷ng t- t-ëng c¬ b¶n cña V.I. Lªnin vÒ chÝnh s¸ch kinh tÕ míi ë mét møc ®é nhÊt ®Þnh nµo ®ã. R»ng ®ã lµ nh÷ng sai lÇm do chñ quan, duy ý chÝ, bÊt chÊp vµ coi th-êng quy luËt kh¸ch quan. Nh-ng sai lÇm ®ã hoµn toµn cã thÕ tr¸nh ®-îc, cã thÓ söa ch÷a ®-îc mét khi n¾m v÷ng nh÷ng t- t-ëng c¬ b¶n cña V.I. Lªnin vÒ chÝnh s¸ch kinh tÕ míi. Trong bèi c¶nh hiÖn nay viÖc ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ tr-êng cã sù qu¶n lý cña nhµ n-íc ®Þnh h-íng x· héi chñ nghÜa lµ mét tÊt yªó kh¸ch quan. 14 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 VËn dông môc tiªu x©y dùng thµnh c«ng chñ nghÜa x· héi, mµ mét trong nh÷ng nhiÖm vô cô thÓ tr-íc m¾t lµ gi¶i quyÕt mét c¸ch ®óng ®¾n vµ hîp lý mèi quan hÖ qua l¹i gi÷a nhµ n-íc vµ n«ng d©n trong bèi c¶nh cña nÒn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp chñ yÕu vÉn coµn lµ s¶n xuÊt nhá, l¹c hËu, thiÕt lËp mèi quan hÖ chÆt chÏ gi÷a c«ng nghiÖp vµ n«ng nghiÖp nh»m cñng cè liªn minh kinh tÕ c«ng n«ng ®· ®-îc h×nh thµnh tõ l©u trong tiÕn tr×nh ph¸t triÓn c¸ch m¹ng ë n-íc ta, t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó n©ng cao dÇn møc sèng vµ chÊt l-îng sèng cho quÇn chóng nh©n d©n. VËn dông chÝnh s¸ch kinh tÕ míi ®ßi hái ph¶i sö dông ®óng ®¾n quy luËt gi¸ trÞ, quan hÖ hµng tiÒn, t¹o hµnh lang ph¸p lý, tù do bu«n b¸n vµ kinh doanh t- nh©n trªn c¬ së thiÕp lËp sù ®iÒu tiÕt cña nhµ n-íc ë møc ®é hîp lý. Thªm vµo ®ã, vÒ mÆt ph-¬ng ph¸p l·nh ®¹o vµ qu¶n lý kinh tÕ, chóng ta cÇn døt kho¸t tõ bá ph-¬ng ph¸p l·nh ®¹o vµ qu¶n lý theo lèi mÖnh lÖnh hµnh chÝnh, tõ bá c¬ chÕ tËp trung, quan liªu bao cÊp ®Ó chuyÓn sang ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n kinh tÕ lµ chñ yÕu, lÊy hiÖu qu¶ kinh tÕ lµm chÝnh, trªn c¬ së kÕt hîp gi¶i quyÕt mét c¸ch cã c¨n cø lý luËn vµ thùc tiÔn nh÷ng vÊn ®Ò cÊp b¸ch víi nh÷ng vÊn ®Ò mang tÝnh chiÕn l-îc l©u dµi. Kh¼ng ®Þnh quan ®iÓm vËn dông mét c¸ch s¸ng t¹o vµ ph¸t triÓn h¬n n÷a nh÷ng t- t-ëng c¬ b¶n cña V.I. Lªnin vÒ chÝnh s¸ch kinh tÕ míi nh»mg môc ®Ých s¸ng t¹o ra nhiÒu h×nh thøc qu¸ ®é, nh÷ng nÊc thang trong gian ®a d¹ng, phï hîp víi bèi c¶nh cña c«ng cuéc ®æi míi theo ®Þnh h-íng x· héi chñ nghÜa ë n-íc ta hiÖn nay, §¶ng ta ®· tiÕn hµnh th¶o luËn d©n chñ nghiªm tóc trªn c¬ së kh¸i qu¸t lý luËn, tæng kÕt kinh nghiÖm thùc tiÔn vµ ®i ®Õn quyÕt ®Þnh thùc hiÖn chñ tr-¬ng. * §æi míi, ph¸t triÓn vµ n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ nhµ n-íc, kinh tÕ hîp t¸c x·. Kinh tÕ nhµ n-íc ®ãng vai trß chñ ®¹o, cïng víi kinh tÕ hîp t¸c x· dÇn dÇn trë thµnh nÒn t¶ng t¹o ®iÒu kiÖn kinh tÕ ph¸p lý thuËn lîi ®Ó c¸c nhµ kinh doanh t- nh©n yªn t©m ®Çu t-, lµm ¨n l©u dµi. Më réng c¸c h×nh thøc liªn doanh liªn kÕt gi÷a kinh tÕ nhµ n-íc víi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c c¶ trong vµ ngoµi n-íc. ¸p dông phæ biÕn c¸c h×nh thøc kinh tÕ t- b¶n nhµ n-íc. Trong bèi c¶nh më cöa, giao l-u, hîp t¸c khu vùc vµ quèc tÕ ngµy cµng më réng vµ cã chiÒu s©u; sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ vµ cã hiÖu qu¶ cña thµnh phÇn kinh tÕ t- b¶n nhµ n-íc trong nÒn kinh tÕ hµng hãa nhiÒu thµnh phÇn ch¼ng nh÷ng gióp chóng ta ®Èy m¹nh tèc ®é t¨ng tr-ëng kinh tÕ, rót ng¾n qu¸ tr×nh kh¾c phôc t×nh tr¹ng tôt hËu vÒ kinh tÕ so víi c¸c n-íc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi, mµ cßn t¹o 15 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 thªm c«ng ¨n viÖc lµm cho ng-êi lao ®éng n-íc ta vµ gãp phÇn c¶i thiÖn ®êi sèng cña hä. ChiÕn l-îc ph¸t triÓn lÊy c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ theo ®Þnh h-íng x· héi chñ nghÜa võa lµ môc tiªu võa lµ ®éng lùc, thiÕt nghÜ kh«ng thÓ kh«ng ph¸t triÓn kinh tÕ t- b¶n nhµ n-íc. * Ngoµi h×nh thøc kinh tÕ t- b¶n nhµ n-íc chóng ta cã thÓ ¸p dông quan hÖ hµng ho¸ tiÒn tÖ trong ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ. Tr×nh ®é s¶n xuÊt hµng ho¸ kh«ng ®ång ®Òu tr¶i réng tõ tr×nh ®é trao ®æi gi¶n ®¬n ë n«ng th«n ®Õn tr×nh ®é s¶n xuÊt lín cña xÝ nghiÖp ë thµnh thÞ. S¶n xuÊt hµng ho¸ nhá ®ang chiÕm -u thÕ so víi s¶n xuÊt hµng ho¸ lín. S¶n xuÊt hµng ho¸ nhá trong c«ng nghiÖp vµ n«ng nghiÖp ®ang ®¸p øng 80 - 90% nhu cÇu hµng ho¸ cña x· héi. Ngay trong c¸c thµnh phè lín vµ hµng xuÊt khÈu, s¶n xuÊt hµng ho¸ nhá vÉn cßn chiÕm tû träng lín. §Æc ®iÓm nµy ®ßi hái chó ý vËn dông c¸c h×nh thøc quan hÖ hµng - tiÒn thóc ®Èy s¶n xuÊt hµng ho¸ nhá ph¸t triÓn vµ h×nh thµnh hÖ thèng ph©n c«ng lao ®éng vµ quan hÖ trao ®æi s¶n xuÊt hµng ho¸ lín. HiÖn nay l-u th«ng hµng ho¸ cßn chiÕm -u thÕ so víi s¶n xuÊt hµng ho¸. Do ®iÓm xuÊt ph¸t lµ nÒn n«ng nghiÖp l¹c hËu, kinh tÕ tù cung tù cÊp cßn lín, nªn sù ph¸t triÓn cña l-u th«ng vµ thÞ tr-êng ®Ó më réng s¶n xuÊt hµng ho¸ lµ hîp quy luËt, ph¸t triÓn ngo¹i th-¬ng ®Ó thóc ®Èy kinh tÕ trong n-íc lµ tÝnh quy luËt ph¸t triÓn n-íc ta. * Cuèi cïng, vÊn ®Ò vËn dông chÝnh s¸ch kinh tÕ míi ë n-íc ta hiÖn nay lµ cÇn ph¶i n©ng cao vai trß l·nh ®¹o cña §¶ng, x©y dùng bé m¸y qu¶n lý nhµ n-íc v÷ng m¹nh, cã hiÖu qu¶. §©y còng lµ yªu cÇu ®Ó ph¸t huy n¨ng lùc s¸ng t¹o, tÝnh chñ ®éng cña quÇn chóng nh©n d©n trong c«ng cuéc x©y dùng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ, ®éng viªn hä tham gia trùc tiÕp vµo c«ng t¸c qu¶n lý, vÒ sù kh¾c phôc triÖt ®Ó mäi biÓu hiÖn cña chñ nghÜa quan liªu trong c¸c tæ chøc §¶ng vµ chÝnh quyÒn trong nh÷ng n¨m thùc hiÖn chÝnh s¸ch kinh tÕ míi hiÖn vÉn lµ c¬ së ®Ó chóng ta kh¼ng ®Þnh tÝnh ®óng ®¾n cña sù kÕt hîp ®æi míi kinh tÕ víi ®æi míi chÝnh trÞ trong c«ng cuéc ®æi míi ë n-íc ta hiÖn nay. Nh-ng t- t-ëng ®ã cña V.I.Lªnin cho thÊy râ, gi÷a ®æi míi kinh tÕ vµ ®æi míi chÝnh cã quan hÖ biÖn chøng, cã sù t¸c ®éng qua l¹i lÉn nhau, lµ tiÒn ®Ò, lµ ®iÒu kiÖn cña nhau vµ do ®ã ngay tõ ®Çu gi÷a chóng ph¶i cã sù kÕt hîp chÆt chÏ, trong ®ã ®æi míi kinh tÕ ph¶i ®-îc coi lµ träng t©m, ®ång thêi tõng b-íc ®æi míi chÝnh trÞ. 16 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 III/ Mét sè thµnh tùu kinh tÕ ®· ®¹t ®-îc trong c«ng cuéc ®æi míi. Sau h¬n 10 n¨m thùc hiÖn c«ng cuéc ®æi míi kinh tÕ, víi 2 kÕ ho¹ch 5 n¨m tõ 1986 ®Õn nay nÒn kinh tÕ n-íc ta ®· ®¹t ®-îc nh÷ng thµnh tùu to lín cã ý nghÜa rÊt quan träng cô thÓ nh-: 1. NhÞp ®é ph¸t triÓn kinh tÕ kh¸ nhanh vµ æn ®Þnh. §Æc biÖt 5 n¨m (1991 - 1995) lÇn ®Çu tiªn hoµn toµn thµnh v-ît møc nhiÒu môc tiªu chñ yÕu cña kÕ ho¹ch 5 n¨m: B¶ng nhÞp ®é t¨ng tr-ëng GDP (%). 1986 4,0 1991 6,0 1987 3,9 1992 8,6 1988 5,1 1993 8,1 1989 8,0 1994 8,8 1990 5,1 1995 9,5 TÝnh chung trong 5 n¨m, GDP t¨ng hµng n¨m 4,9% (thêi kú 1986 -1990) vµ 8,2% (thêi kú 1991 - 1995) - kÕ ho¹ch ®Ò ra lµ 5,5 - 6,5%. Còng trong 5 n¨m (1991 -1995) hµng n¨m n«ng nghiÖp t¨ng 4,5%, c«ng nghiÖp 13,5%, kim ngach xuÊt khÈu t¨ng 20%. N-íc ta trë thµnh n-íc xuÊt khÈu g¹o lín thø 2 thÕ giíi. 2. C¬ cÊu kinh tÕ cã sù chuyÓn dÞch theo h-íng tiÕn bé. Tû träng c«ng nghiÖp vµ x©y dùng c¬ trong GDP ®· t¨ng tõ 22,6% (1990) lªn 30,3% (1995) tû träng dÞch vô tõ 38,6% lªn 42,5%, tû träng n«ng nghiÖp ®· gi¶m tõ 40,6% (n¨m 1990) xuèng cßn 36,2% (n¨m 1994). C¬ cÊu c¸c thµnh phÇn kinh tÕ trong GDP còng cã sù chuyÓn ®æi tõ quèc doanh, hîp t¸c x· sang ®a thµnh phÇn, nh-ng vai trß chñ ®¹o cña kinh tÕ quèc doanh vÉn ®-îc t¨ng c-êng: tû träng kinh tÕ quèc doanh trong GDP tõ 29,4% (n¨m 1990) lªn 40,4% (n¨m 1994). 3. KiÒm chÕ vµ ®Èy lïi ®-îc n¹n siªu l¹m ph¸t. 17 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Trong nh÷ng n¨m 1986 -1988 n¹n l¹m ph¸t ®· t¨ng víi 3 con sè gi¶m xuèng cßn 2 con sè (riªng n¨m 1993 xuèng mét con sè) trong khi ®ã tèc ®é t¨ng tr-ëng kinh tÕ kh¸ cao. B¶ng: t¨ng tr-ëng kinh tÕ vµ l¹m ph¸t (%). ChØ tiªu 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 199 5 T¨ng tr-ëng 4 3,9 5,1 8,0 5,1 6,0 8,6 8,1 8,8 9,5 L¹m ph¸t 774, 223, 393,8 34,7 67,4 67,6 17,6 5,2 14,4 12,7 7 1 §Õn nay n¹n l¹m ph¸t ®-îc kiÒm chÕ ë møc t-¬ng ®èi æn ®Þnh. 18 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 C. KÕt luËn Qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi lµ mét qu¸ tr×nh lÞch sö, lµ thêi kú diÔn ra nh÷ng c¶i biÕn c¸ch m¹ng s©u s¾c vµ toµn diÖn ®ßi hái chóng ta ph¶i tr¶i qua nh÷ng b-íc ®i trung gian, qu¸ ®é kh¸c nhau. Thùc tiÔn cña h¬n 10 n¨m tiÕn hµnh c«ng cuéc ®æi míi ®Êt n-íc ®· cho chóng ta thÊy râ tõ mét n-íc n«ng nghiÖp l¹c hËu kh«ng thÓ qu¸ ®é th¼ng, trùc tiÕp lªn chñ nghÜa x· héi. Chóng ta cÇn thùc hiÖn tèt kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn cã sù qu¶n lý cña nhµ n-íc theo ®Þnh h-íng x· héi chñ nghÜa. Thõa nhËn c¸c quy luËt cña hµng ho¸ tiÒn tÖ. §Èy m¹nh h×nh thøc kinh tÕ hîp t¸c, kinh tÕ t- b¶n nhµ n-íc nh»m thu hót vèn ®Çu t- cña n-íc ngoµi. §æi míi t- duy kinh tÕ, trau dåi chñ nghÜa M¸c - Lªnin, t- t-ëng Hå ChÝ Minh còng lµ vÊn ®Ò kh«ng kÐm phÇn quan träng. Bµi häc kinh nghiÖm x-¬ng m¸u cña viÖc tiÕn hµnh "c«ng nghiÖp ho¸ x· héi chñ nghÜa" trong nhiÒu n¨m tr-íc ®æi míi còng cho chóng ta thÊy râ ®iÒu ®ã. ChÝnh v× vËy trong thêi ®¹i ngµy nay con ®-êng ®-a n-íc ta ®i lªn chñ nghÜa x· héi mét c¸ch v÷ng ch¾c kh«ng thÓ lµ con ®-êng nµo kh¸c ngoµi viÖc vËn dông vµ tiÕp tôc ph¸t triÓn chñ nghÜa M¸c - Lªnin, t- t-ëng Hå ChÝ Minh, ®Æc biÖt lµ t- t-ëng cña Lªnin vÒ chÝnh s¸ch kinh tÕ míi, nh»m s¸ng t¹o ra nhiÒu h×nh thøc qu¸ ®é, nhiÒu nÊc thang trung gian phï hîp víi hoµn c¶nh lÞch sö cô thÓ cña n-íc ta. ViÖc vËn dông vµ ph¸t triÓn chÝnh s¸ch kinh tÕ míi mét c¸ch s¸ng t¹o cÇn ph¶i ®-îc coi lµ c¬ së lý luËn cña c«ng cuéc ®æi míi, cña sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n-íc, cña giai ®o¹n qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi ë n-íc ta ngµy nay. 19 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Tµi liÖu tham kh¶o 1. C.M¸c - T- b¶n quyÓn 1. tËp 3. Nxb Sù thËt 1982. 2. Lªn nin - Lªnin toµn tËp. Bµn vÒ thuÕ l-¬ng thùc 3. Lªnin - Kinh tÕ chÝnh trÞ trong thêi kú c¸ch m¹ng v« s¶n. 4. V¨n kiÖn §¹i héi §¶ng III, V, VI, VII, VIII, IX (dù th¶o). 5. LuËt ®Çu t- n-íc ngoµi t¹i ViÖt Nam. 6. Gi¸o tr×nh kinh tÕ chÝnh trÞ: Nxb Gi¸o dôc 1998. 7. NguyÔn TiÕn Long. Bµi gi¶ng kinh tÕ chÝnh trÞ. 8. TËp thÓ t¸c gi¶: Thùc tr¹ng quan hÖ s¶n xuÊt vµ lùc l-îng s¶n xuÊt ë ViÖt Nam hiÖn nay. ViÖn TriÕt häc 1990. 9. GS - TS NguyÔn TrÝ DÜnh. LÞch sö kinh tÕ quèc d©n. Nxb Gi¸o dôc 1999. 10. T¹p chÝ céng s¶n sè 8 - 1987. 11. Ambaroxunop: ChÝnh s¸ch kinh tÕ míi qua l¨ng kÝnh cña thêi ®¹i hiÖn nay. Nxb Sù thËt, Hµ Néi 1989. 12. I. Bungdalop: NEP: c¸i qu¸ khø vµ c¸i cÇn thiÕt cho chóng ta hiÖn nay. (B¶n dÞch ViÖn Th«ng tin Khoa häc héi 3/90). 13. T¹p chÝ TriÕt häc sè 3 th¸ng 6/1996. Nh÷ng luËn chøng cña Lªnin cho chÝnh s¸ch kinh tÕ míi. 14. TrÇn Ngäc Hiªn: ChÝnh s¸ch kinh tÕ míi cña Lªnin. Sù vËn dông ë n-íc ta. 20