Tài liệu Chính sách bảo hộ thương mại của hoa kỳ đối với các mặt hàng thủy sản và một số gợi ý cho việt nam

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ ----------------------- PHẠM THẢO LY CHÍNH SÁCH BẢO HỘ THƢƠNG MẠI CỦA HOA KỲ ĐỐI VỚI CÁC MẶT HÀNG THỦY SẢN VÀ MỘT SỐ GỢI Ý CHO VIỆT NAM Chuyên ngành: Kinh tế quốc tế Mã số: 60 31 01 06 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ QUỐC TẾ CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG NGHIÊN CỨU NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. NGUYỄN XUÂN THIÊN Hà Nội - Năm 2015 CAM KẾT Tác giả xin cam đoan: Luận văn này là công trình nghiên cứu thực sự của cá nhân, được thực hiện dưới sự hướng dẫn khoa học của PGS.TS. Nguyễn Xuân Thiên. Các số liệu, những kết luận nghiên cứu được trình bày trong luận văn này trung thực và chưa từng được công bố dưới bất cứ hình thức nào. Tác giả xin chịu trách nhiệm về nghiên cứu của mình. Học viên Phạm Thảo Ly LỜI CẢM ƠN Tác giả xin bày tỏ lòng cảm ơn sâu sắc tới giảng viên hướng dẫn PGS.TS. Nguyễn Xuân Thiên cùng toàn thể các thầy cô giáo Khoa Kinh tế và Kinh doanh quốc tế, trường Đại học Kinh tế, Đại học Quốc Gia Hà Nội. Tác giả cũng xin trân trọng cảm ơn Bộ phận sau đại học, Phòng đào tạo, các anh chị chuyên viên văn phòng Khoa Kinh tế và Kinh doanh quốc tế đã tạo điều kiện thuận lợi giúp đỡ tác giả trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu để hoàn thành luận văn này. Học viên Phạm Thảo Ly MỤC LỤC DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT .......................................................................... i DANH MỤC CÁC BẢNG ...................................................................................... iv DANH MỤC CÁC HÌNH ....................................................................................... iv PHẦN MỞ ĐẦU ........................................................................................................1 CHƢƠNG 1. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA CHÍNH SÁCH BẢO HỘ THƢƠNG MẠI ..........................................6 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu Chính sách bảo hộ thƣơng mại .........6 1.1.1. Các nghiên cứu ngoài nước..................................................................6 1.1.2. Các nghiên cứu trong nước ..................................................................7 1.2. Cơ sở lý luận về Chính sách bảo hộ thƣơng mại .....................................9 1.2.1. Chính sách bảo hộ thương mại.............................................................9 1.2.1.1. Khái niệm chính sách bảo hộ thương mại ..................................9 1.2.1.2. Đặc điểm của chính sách bảo hộ thương mại ...........................12 1.2.1.3. Vai trò của chính sách bảo hộ thương mại................................14 1.2.1.4. Các công cụ của chính sách bảo hộ thương mại ......................14 1.2.1.5. Sự cần thiết phải vượt qua các chính sách bảo hộ thương mại và ý nghĩa của việc vượt qua các chính sách đó ........................................20 1.2.2. Các chính sách bảo hộ thương mại của Hoa Kỳ ................................23 1.2.2.1. Chính sách thuế quan của thị trường Hoa Kỳ ..........................26 1.2.2.2. Chính sách phi thuế quan của thị trường Hoa Kỳ ....................28 1.2.3. Quy định của WTO về các biện pháp bảo hộ thương mại .................35 1.2.3.1. Biện pháp thuế quan .................................................................35 1.2.3.2. Biện pháp phi thuế quan ...........................................................37 1.3. Kinh nghiệm của một số quốc gia về việc vƣợt qua các chính sách bảo hộ trong thƣơng mại quốc tế ...........................................................................39 1.3.1. Kinh nghiệm của Ấn Độ ....................................................................40 1.3.2. Kinh nghiệm của Ecuador ..................................................................42 1.3.3. Kinh nghiệm của Thái Lan.................................................................43 CHƢƠNG 2. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU VÀ THIẾT KẾ LUẬN VĂN ..46 2.1. Cách tiếp cận nghiên cứu .........................................................................46 2.1.1. Tiếp cận hệ thống ...............................................................................46 2.1.2. Tiếp cận theo quan điểm duy vật biện chứng ....................................46 2.2. Khung khổ phân tích ................................................................................46 2.3. Các phƣơng pháp nghiên cứu ..................................................................47 2.3.1. Phương pháp phân tích, tổng hợp ......................................................47 2.3.2. Phương pháp thống kê .......................................................................49 2.3.3. Phương pháp so sánh .........................................................................50 2.3.4. Phương pháp kế thừa .........................................................................52 2.3.5. Phương pháp case- study ...................................................................52 CHƢƠNG 3. THỰC TRẠNG VỀ CHÍNH SÁCH BẢO HỘ THƢƠNG MẠI ĐỐI VỚI CÁC MẶT HÀNG THỦY SẢN CỦA VIỆT NAM XUẤT KHẨU SANG THỊ TRƢỜNG HOA KỲ ...........................................................................53 3.1. Tổng quan về ngành Thủy sản Việt Nam ...............................................53 3.1.1. Sản xuất thủy sản của Việt Nam ........................................................53 3.1.2. Chế biến thủy sản xuất khẩu của Việt Nam .......................................56 3.1.3. Xuất khẩu thủy sản của Việt Nam ......................................................58 3.2. Nhập khẩu mặt hàng thủy sản của Hoa Kỳ từ Việt Nam .....................60 3.2.1. Quy chế quản lý nhập khẩu thủy sản vào thị trường Hoa Kỳ ............60 3.2.2. Các chính sách bảo hộ thương mại của Hoa Kỳ đối với mặt hàng thủy sản nhập khẩu từ Việt Nam ..........................................................................61 3.2.2.1. Tình hình nhập khẩu mặt hàng thủy sản của Hoa Kỳ từ Việt Nam .......................................................................................................61 3.2.2.2. Các công cụ của chính sách bảo hộ thương mại của Hoa Kỳ đối với thủy sản nhập khẩu từ Việt Nam .....................................................63 3.2.2.3. Một số trường hợp điển hình thủy sản Việt Nam gặp phải các chính sách bảo hộ thương mại khi xuất khẩu sang Mỹ .........................69 3.3. Đánh giá tác động của chính sách bảo hộ thƣơng mại của Hoa Kỳ đối với mặt hàng thủy sản nhập khẩu từ Việt Nam trong bối cảnh hiện nay...74 3.3.1. Tác động của quy tắc xuất xứ hàng hóa .............................................77 3.3.2. Tác động của ưu đãi thuế quan trong TPP .........................................78 3.3.3. Tác động của các hàng rào tại biên giới.............................................80 CHƢƠNG 4. MỘT SỐ GỢI Ý GIÚP CÁC DOANH NGHIỆP VIỆT NAM ĐỐI PHÓ VỚI CHÍNH SÁCH BẢO HỘ THƢƠNG MẠI VÀ ĐẨY MẠNH XUẤT KHẨU THỦY SẢN SANG THỊ TRƢỜNG MỸ ...................................................83 4.1. Cơ hội và thách thức của các doanh nghiệp thủy sản Việt Nam khi xuất khẩu vào thị trƣờng Hoa Kỳ ..................................................................83 4.1.1. Cơ hội .................................................................................................84 4.1.2. Thách thức ..........................................................................................87 4.2. Một số gợi ý giúp các doanh nghiệp Việt Nam đối phó với các chính sách bảo hộ thƣơng mại của Hoa Kỳ .............................................................95 KẾT LUẬN ..............................................................................................................99 TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................................................101 DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT STT Ký hiệu Nguyên nghĩa tiếng Anh Nguyên nghĩa tiếng Việt 1 ATTP An toàn thực phẩm 2 BHTM Bảo hộ thương mại 3 CBPG Chống bán phá giá 5 CSBHTM Chính sách bảo hộ thương mại 6 CSTMQT Chính sách Thương mại Quốc tế 7 DN Doanh nghiệp 8 DOC United States Department of Commerce Bộ Thương mại Hoa Kỳ 9 DSB Dispute Settle Body Cơ quan giải quyết tranh chấp của WTO 10 ĐBSCL 11 FAO Food and Agriculture Organization of the United Nations 12 FDA Food and Drug Administration Cục quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ 13 GATT General Agreement on Tariffs and Trade 14 GTGT 15 HACCP Hazard Analysis and Critical Control Points Phân tích mối nguy và điểm kiểm soát tới hạn 16 ITC International Trade Ủy ban Thương Mại quốc tế Đồng bằng sông Cửu Long Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên Hiệp Quốc Hiệp ước chung về thuế quan và mậu dịch Giá trị gia tăng i Commission Hoa Kỳ 17 KT-XH Kinh tế - Xã hội 18 MFN Most Favoured Nation Nguyên tắc tối huệ quốc 19 MPEDA The Marine Product Export Development Authority Cục Xúc tiến Xuất khẩu thủy sản Ấn Độ 20 NK 21 NMFS 22 NN&PTNT 23 OECD Organization for Economic Co-operation and Development 24 PECC Pacific Economic Cooperation Hội nghị hợp tác kinh tế Thái Conference Bình Dương 25 POR Period of review Giai đoạn đánh giá 26 SEAI The Seafoods Exporters Association of India Hiệp hội các nhà xuất khẩu hải sản của Ấn Độ 27 SPS Sanitary and Phytosanitary Measure Biện pháp kiểm dịch động thực vật 28 TBT Technical Barriers to Trade Hàng rào kỹ thuật trong thương mại 29 TMQT 30 TTP Trans-Pacific Strategic Economic Partnership Agreement Hiệp định Đối tác Kinh tế Chiến lược xuyên Thái Bình Dương 31 USITC United States International Ủy ban thương mại quốc tế Nhập khẩu National Marine Fisheries Service Dịch vụ Thủy sản Quốc gia Nông nghiệp và phát triển nông thôn Tổ chức hợp tác và phát triển kinh tế Thương mại Quốc tế ii Trade Commission Mỹ 32 VASEP Vietnam Association of Seafood Exporters and Producers Hiệp hội chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam 33 WTO World Trade Organization Tổ chức Thương mại Thế giới 34 XK Xuất khẩu iii DANH MỤC CÁC BẢNG STT Bảng 1 Bảng 1.1 2 Bảng 3.1 3 Bảng 3.2 4 Bảng 3.3 Nội dung Trang Các chất Mỹ cấm sử dụng so với quy định hiện hành của Việt Nam, Nhật, EU, Canađa Sản lượng thủy sản Việt Nam năm 2013/2014 Cơ sở chế biến thủy sản XK theo loại hình doanh nghiệp và loại sản phẩm chế biến năm 2012 Biểu thuế đối với một số mặt hàng thủy sản nhập khẩu vào thị trường Hoa Kỳ DANH MỤC CÁC HÌNH STT Hình 1 Hình 3.1 2 Hình 3.2 Nội dung Sản lượng thủy sản Việt Nam qua các năm 1995 – 2013 Xuất khẩu thủy sản của Việt Nam qua các năm 1993-2013 iv Trang PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Cùng với quá trình ngày càng mở rộng quan hệ thương mại và hội nhập sâu vào nền kinh tế khu vực và thế giới, Việt Nam đã trở thành quốc gia có vị thế cao trên thị trường thế giới với một số mặt hàng nông sản chủ lực như thủy sản, lúa gạo, cà phê, hạt tiêu, cao su, hạt điều… Đặc biệt, nhóm hàng nông lâm thủy sản hàng năm luôn xuất siêu và ngày càng tăng, đạt gần 30 tỷ USD. Hiện nay, mặt hàng thủy sản Việt Nam đang tiếp cận hàng trăm quốc gia; các nước Đông Nam Á, Châu Á, Châu Mỹ... Trong đó, Hoa Kỳ vẫn duy trì được vị trí là thị trường nhập khẩu hàng đầu của thủy sản Việt Nam, chiếm 18,62% tổng giá trị xuất khẩu. Trong 2 tháng đầu năm 2015, xuất khẩu thủy sản sang thị trường này đạt 159,05 triệu USD, giảm 40,22% so với cùng kỳ năm 2014. xuất khẩu sang Nhật Bản cũng giảm đáng kể với mức giảm là 11,73%. Xuất khẩu tăng trưởng ở các thị trường như Trung Quốc (tăng 47,3%), Mehico (tăng 42,81%), Thái Lan (tăng 8,73%), Hàn Quốc (tăng 1,91%) [26]. Mặc dù Hoa Kỳ là thị trường tiềm năng song các mặt hàng thủy sản xuất khẩu của Việt Nam sang Hoa Kỳ đang phải đối mặt với nhiều rào cản kỹ thuật và tranh chấp thương mại. Những sự việc, những tranh chấp thương mại điển hình như các vụ kiện chống bán phá giá tôm đông lạnh, cá basa với Hoa Kỳ, và hàng loạt biện pháp kỹ thuật bảo hộ hàng hóa ngày càng gia tăng từ thị trường này đã cho các doanh nghiệp Việt Nam nhiều bài học quý về tính chủ động khi tham gia giải quyết các vụ tranh chấp. Trên thực tế, thuỷ sản nhập vào thị trường Mỹ không quản lý bằng hạn 1 ngạch mà quản lý bằng hai biện pháp chủ yếu: Thuế nhập khẩu thuỷ sản và kiểm soát chặt chẽ bằng các biện pháp kỹ thuật: vệ sinh an toàn thực phẩm và môi trường đánh bắt và nuôi trồng. Những năm gần đây, tiêu chuẩn kỹ thuật thủy sản nhập khẩu vào Hoa Kỳ ngày càng khắt khe khiến cho ngư dân Việt Nam nhiều phen điêu đứng. Trong tất cả các quốc gia trên thế giới, thị trường Mỹ được đánh giá là một trong những thị trường khó tính nhất, không chỉ bởi người tiêu dùng rất khắt khe, mà còn vì các luật lệ, các quy định kỹ thuật đặt ra đối với hàng hoá nhập khẩu rất cao. Luật Thực phẩm của Mỹ đã quy định rằng: "Các thực phẩm nhập khẩu vào Mỹ không chỉ là đối tượng chịu thuế nhập khẩu mà còn phải đáp ứng các tiêu chuẩn về chất lượng và phẩm cấp để đảm bảo cung cấp thực phẩm an toàn". Trước tình hình cạnh tranh khốc liệt giữa hàng thủy sản nội địa Mỹ và hàng nhập khẩu từ Việt Nam, việc nghiên cứu đề tài "Chính sách bảo hộ thương mại của Hoa Kỳ đối với các mặt hàng thủy sản và một số gợi ý cho Việt Nam" được cho là cần thiết. Đề tài dự định sẽ tập trung phân tích thực trạng và đánh giá tác động của các chính sách bảo hộ thương mại của Hoa Kỳ đối với mặt hàng thủy sản để từ đó đưa ra một số gợi ý cho các doanh nghiệp xuất khẩu thủy sản Việt Nam đối phó với các biện pháp bảo hộ nhằm đẩy mạnh xuất khẩu sang Hoa Kỳ. 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu: - Mục đích nghiên cứu của đề tài: Dựa trên việc phân tích và đánh giá tác động của các chính sách bảo hộ thương mại của Hoa Kỳ đối với mặt hàng thủy sản Việt Nam để đưa một số gợi ý đối phó với các chính sách này nhằm đẩy mạnh xuất khẩu thủy sản sang thị trường Hoa Kỳ. - Nhiệm vụ nghiên cứu: + Đưa ra lý luận khoa học về Chính sách bảo hộ thương mại. 2 + Phân tích, đánh giá tác động của Chính sách bảo hộ thương mại của Hoa Kỳ đối với việc xuất khẩu các mặt hàng thủy sản của Việt Nam. + Trên cơ sở đó, nhận diện cơ hội và thách thức của thủy sản Việt Nam và đưa ra một số gợi ý về giải pháp giúp các doanh nghiệp thủy sản Việt Nam vượt qua các chính sách bảo hộ thương mại của Hoa Kỳ, nhằm đẩy mạnh xuất khẩu hàng thủy sản Việt Nam sang thị trường này. - Các câu hỏi nghiên cứu: Để thực hiện các mục tiêu trên, luận văn sẽ tập trung nghiên cứu trả lời các câu hỏi nghiên cứu sau: + Những vấn đề lý luận cơ bản liên quan đến chính sách bảo hộ thương mại quốc tế là gì? + Hoa Kỳ đã áp dụng những chính sách bảo hộ thương mại nào đối với mặt hàng thủy sản nhập khẩu từ Việt Nam? Đặc điểm, công cụ và nội dung của những chính sách này là gì? + Việc áp dụng những chính sách bảo hộ thương mại của Hoa Kỳ tác động như thế nào đến việc xuất khẩu mặt hàng thủy sản của các doanh nghiệp Việt Nam sang thị trường này? + Các doanh nghiệp xuất khẩu thủy sản của Việt Nam cần phải làm gì để có thể vượt qua các chính sách bảo hộ thương mại nhằm duy trì, nâng cao vị thế và mở rộng thị phần của mình tại thị trường Hoa Kỳ thời gian tới? 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu: - Đối tượng nghiên cứu của luận văn: Là các chính sách bảo hộ thương mại của Hoa Kỳ đối với mặt hàng thủy sản nhập khẩu từ Việt Nam và tác động của nó đến việc xuất khẩu thủy sản của Việt Nam sang Hoa Kỳ. - Phạm vi nghiên cứu của luận văn: + Phạm vi không gian: Đề tài tập trung vào nghiên cứu các vấn đề liên 3 quan đến Chính sách bảo hộ thương mại của Hoa Kỳ đối với mặt hàng thủy sản xuất khẩu của Việt Nam để từ đó nêu ra một số gợi ý giúp các doanh nghiệp Việt Nam vượt qua các chính sách bảo hộ để đẩy mạnh xuất khẩu sang thị trường Hoa Kỳ. + Phạm vi thời gian: phân tích thực trạng về chính sách bảo hộ thương mại của Hoa Kỳ đối với mặt hàng thủy sản xuất khẩu của Việt Nam từ năm 2001 đến nay. 4. Những đóng góp mới của luận văn - Luận văn góp phần hoàn thiện hệ thống lý luận về các chính sách bảo hộ trong thương mại Quốc tế và đi sâu phân tích các chính sách bảo hộ thương mại mà Hoa Kỳ áp dụng với hàng thủy sản xuất khẩu Việt Nam. - Luận văn cũng chỉ ra được những cơ hội và thách thức của Thuỷ sản Việt Nam thời gian qua trong việc khắc phục các chính sách bảo hộ thương mại để thâm nhập vào thị trường Hoa Kỳ. Và điều quan trọng là trên cơ sở đó đưa ra một số gợi ý nhằm giúp các doanh nghiệp xuất khẩu thuỷ sản Việt Nam có thể vượt qua được các chính sách bảo hộ thương mại này tại thị trường Hoa Kỳ. - Hơn nữa, luận văn còn mang đến điểm mới về tác động của việc tham gia Hiệp định đối tác kinh tế chiến lược xuyên Thái Bình Dương (TPP) của Hoa Kỳ và Việt Nam đối với lĩnh vực xuất nhập khẩu thủy sản và những động thái chính sách bảo hộ thương mại của Hoa Kỳ đối với mặt hàng này. 5. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, luận văn gồm 4 chương lớn như sau: 4 Chương 1. Tổng quan tình hình nghiên cứu và cơ sở khoa học của Chính sách bảo hộ thương mại Chương 2. Phương pháp nghiên cứu và thiết kế luận văn Chương 3. Thực trạng về Chính sách bảo hộ thương mại đối với các mặt hàng thủy sản của Việt Nam xuất khẩu sang thị trường Hoa Kỳ Chương 4. Một số gợi ý giúp các doanh nghiệp Việt Nam đối phó với Chính sách bảo hộ thương mại và đẩy mạnh xuất khẩu thủy sản sang thị trường Mỹ 5 CHƢƠNG 1. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA CHÍNH SÁCH BẢO HỘ THƢƠNG MẠI 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu Chính sách bảo hộ thƣơng mại Trong bối cảnh thương mại quốc tế đang là mối quan tâm lớn đối với các quốc gia trên thế giới, vấn đề tự do hoá thương mại và các chính sách bảo hộ trong thương mại quốc tế cũng như biện pháp vượt qua các chính sách bảo hộ thương mại quốc tế được nhiều tác giả trong và ngoài nước quan tâm và đề cập. Các công trình nghiên cứu chủ yếu tập trung vào nghiên cứu các biện pháp ứng phó với các vụ kiện thương mại quốc tế hàng xuất khẩu. Kết quả nghiên cứu trong lĩnh vực này xảy ra theo hai hướng: ủng hộ việc áp dụng các chính sách bảo hộ thương mại và phản đối chính sách bảo hộ thương mại trên bình diện chung (chứ không phải cho một quốc gia). Thứ hai là nghiên cứu tình hình thực hiện các chính sách bảo hộ thương mại của các nước cụ thể, chủ yếu tập trung trên phương diện kỹ thuật trong việc điều tra và áp dụng biện pháp bảo hộ thương mại. Dưới đây là tóm lược một số nghiên cứu chính ở Việt Nam và trên thế giới trong một số lượng rất lớn các nghiên cứu về các chính sách bảo hộ thương mại mà tác giả nhận thấy có liên quan trực tiếp đến chủ đề nghiên cứu của luận văn. 1.1.1. Các nghiên cứu ngoài nƣớc - Aradha Aggarwal (2007), “Antidumping Agreement and Developing Countries” (Hiệp định chống bán phá giá và các nước đang phát triển) [29]: nghiên cứu này phân tích nội dung của Hiệp định Chống bán phá giá của 6 WTO và chỉ ra những bất lợi cho các nước đang phát triển trong việc tuân thủ Hiệp định. Nghiên cứu cũng chỉ ra thực trạng sử dụng chính sách chống bán phá giá ở các nước đang phát triển, trong đó có phân tích đến nội dung pháp luật và khả năng thực thi chống bán phá giá của cơ quan Nhà nước. - Reem Raslan (2009), “Antidumping: A Developing Country perspective” (Chống bán phá giá: Quan điểm của một nước đang phát triển) [36]: Nghiên cứu này nhìn nhận yếu tố kinh tế chính trị của pháp luật chống bán phá giá trên cơ sở đánh giá tổng thể về cả khía cạnh lý thuyết và thực tiễn áp dụng chính sách chống bán phá giá ở các nước và cho rằng nước đang phát triển đang bị đối xử không công bằng nếu như các nước tăng cường áp dụng các biện pháp chống bán phá giá. Ngoài ra, một số nhà nghiên cứu có đề cập và phân tích về khái niệm rào cản phi thuế quan cũng như lý thuyết tính toán và đo lường mức độ tác động của nó như nghiên cứu của Baldwin, Robert E. (1970), “Nontariff Distortions of International Trade” (Sự biến dạng phi thuế quan trong Thương mại quốc tế) [30], hay của Philippa Dee (2005), “Quantitative Methods for Assessing the Effects of Non-Tariff Measures and Trade Facilitation” (Các phương pháp định lượng để đánh giá ảnh hưởng của các biện pháp phi thuế quan và thúc đẩy thương mại) [32]. 1.1.2. Các nghiên cứu trong nƣớc - TS. Trần Văn Nam (2005) với bài nghiên cứu “Hàng rào kỹ thuật trong thương mại của Mỹ đối với thủy sản nhập khẩu từ Việt Nam” [25] đã nhận dạng các loại rào cản kỹ thuật với các sản phẩm thủy sản do Mỹ đang áp dụng, đã cố gắng tìm hiểu những biểu hiện, tác động của hàng rào kỹ thuật trong thương mại của Hoa Kỳ đối với các doanh nghiệp xuất khẩu thủy sản 7 Việt Nam và những đối tượng khác có liên quan. Các đề xuất từ bài viết cũng góp phần hỗ trợ các doanh nghiệp trong việc giữ vững thị phần và tiếp tục mở rộng xuất khẩu vào thị trường quan trọng này. - Nguyễn Thị Bạch Tuyết có bài “Giải pháp vượt rào cản chống bán phá giá hàng thủy sản xuất khẩu vào thị trường Hoa Kỳ của các doanh nghiệp thủy sản Việt Nam” [18] đăng trên Tạp chí Khoa học Đào tạo đã nêu được thực trạng vượt rào cản chống bán phá giá hàng thuỷ sản xuất khẩu vào thị trường Hoa Kỳ của các doanh nghiệp thuỷ sản Việt Nam; từ đó đề xuất các nhóm giải pháp từ phía chính phủ và từ phía các doanh nghiệp nhằm nâng cao hơn nữa sức cạnh tranh của hàng thủy sản Việt Nam trên thị trường Hoa Kỳ. - Bài viết “Rào cản kỹ thuật của Mỹ đối với tôm và cá da trơn xuất khẩu của Việt Nam” của nhóm tác giả Hoàng Thị Thu Hiền, Nguyễn Tuấn Sơn, Chu Thị Kim Loan (2014) [16], đăng trên Tạp chí Khoa học và Phát triển 2014, tập 2, số 6, trang 869-876, phân tích các rào cản kỹ thuật đối với tôm và cá da trơn xuất khẩu vào thị trường Mỹ, đánh giá thực trạng xuất khẩu tôm và cá da trơn Việt Nam vào thị trường này; đề xuất một số giải pháp nhằm vượt qua rào cản kỹ thuật đẩy mạnh xuất khẩu tôm và cá da trơn vào thị trường Mỹ. - Cuốn sách "Cẩm nang kháng kiện chống bán phá giá và chống trợ cấp tại Hoa Kỳ" do Tiến sĩ Nguyễn Thị Thu Trang chủ biên (2010) [20] là cuốn sách đầu tiên tại Việt Nam giới thiệu một cách tương đối đầy đủ những quy định hiện hành cũng như những bài học kinh nghiệm và kỹ năng cần thiết cho các doanh nghiệp và hiệp hội xuất khẩu để kháng kiện trong các vụ điều tra chống bán phá giá, chống trợ cấp của Hoa Kỳ. Ngoài ra, còn một số sách và công trình nghiên cứu tập trung phân tích, đánh giá các chính sách bảo hộ thương mại của Mỹ đối với mặt hàng thủy sản 8 của Việt Nam và các khía cạnh có liên quan tiêu biểu như: TS. Phan Minh Ngọc, “Những giải pháp giảm nguy cơ chống bán phá giá hàng xuất khẩu của Việt Nam ở nước ngoài”; TS. Đào Bích Hòa, “Những giải pháp cơ bản chống bán phá giá hàng hoá nhập khẩu vào thị trường Việt Nam trong xu thế hội nhập kinh tế quốc tế”; PGS.TS. Nguyễn Thị Mùi, “Việt Nam với những bài toán chống bán phá giá trong thời kỳ WTO”; Đào Ngọc Chương, “Hàng rào kỹ thuật trong thương mại và những tác động”, Tạp chí Thương mại, số 38, 2004, trang 5; Đoàn Tất Thắng, “Những giải pháp giúp các doanh nghiệp Việt Nam đối phó với các vụ kiện chống bán phá giá”, Tạp chí Thương mại, số 10, 2005; Vũ Kim Dũng, “Bán phá giá và hoạt động xuất nhập khẩu của Việt Nam”, Tạp chí Kinh tế và Phát triển, số 94, 2005... Tuy nhiên, nhìn chung những công trình nghiên cứu trên mới chỉ nghiên cứu tới một khía cạnh nào đó của chính sách bảo hộ thương mại như hàng rào chống bán phá giá hay các rào cản kỹ thuật v.v... chứ chưa có công trình nào nghiên cứu một cách hệ thống và đầy đủ về các chính sách bảo hộ thương mại của Hoa Kỳ đối với mặt hàng thủy sản Việt Nam. 1.2. Cơ sở lý luận về Chính sách bảo hộ thƣơng mại 1.2.1. Chính sách bảo hộ thƣơng mại 1.2.1.1. Khái niệm chính sách bảo hộ thƣơng mại  Chính sách thương mại quốc tế Chính sách TMQT là một hệ thống các quan điểm, mục tiêu, nguyên tắc và các công cụ, biện pháp thích hợp mà nhà nước sử dụng để điều tiết và quản lý các hoạt động TMQT của một quốc gia trong một thời kỳ nhất định nhằm đạt được những định hướng, chiến lược, mục đích đã định trong chiến lược 9 phát triển KT-XH của quốc gia đó. [28] Mỗi một quốc gia có chính sách TMQT khác nhau, tuy nhiên chúng đều vận động theo những quy luật chung và chịu sự chi phối của hai xu hướng cơ bản sau: Xu hướng tự do hóa thương mại và xu hướng bảo hộ mậu dịch. Hai xu hướng này không bao giờ được thực hiện một cách triệt để hoàn toàn, mà thường được kết hợp với nhau trong quá trình xây dựng các chính sách TMQT của các quốc gia trong đó xu hướng bảo hộ mậu dịch được điều chỉnh theo hướng giảm dần đồng thời xu hướng tự do hóa thương mại ngày càng được các quốc gia tăng cường trong đó các công cụ biện pháp bảo hộ mậu dịch từng bước được chuyển dần từ những biện pháp truyền thống như thuế quan, hạn ngạch sang các biện pháp hiện đại hơn như các rào cản về kỹ thuật, chính sách chống bán phá giá, chính sách đảm bảo cạnh tranh và chống độc quyền, biện pháp bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ.  Xu hướng bảo hộ mậu dịch Xu hướng bảo hộ mậu dịch là quá trình chính phủ các nước tiến hành xây dựng và đưa vào áp dụng các biện pháp thích hợp trong chính sách TMQT nhằm hạn chế hàng hóa nhập khẩu từ nước ngoài. - Mục tiêu: Bảo hộ hàng hóa trong nước và nền sản xuất trong nước trước sự cạnh tranh của các quốc gia khác, đặc biệt là những ngành sản xuất hàng hóa thay thế nhập khẩu. - Cơ sở: + Xuất phát từ sự khác nhau về khả năng và điều kiện tái sản xuất giữa các nước nên cần phải áp dụng các biện pháp bảo hộ đối với sản xuất trong nước trước áp lực cạnh tranh với các mặt hàng sản xuất nước ngoài nhằm đảm bảo chủ quyền kinh tế cho quốc gia, tránh sự lệ thuộc với các quốc gia khác trong quá trình phát triển kinh tế. + Xuất phát từ nguyên nhân mặt lịch sự trong quan hệ hợp tác kinh tế nói 10