Tài liệu Chiến tranh biên giới việt trung (2 1979)

Më ®Çu 1. Lý do chän ®Ò tµi. Trong sù chuyÓn biÕn cña t×nh h×nh quèc tÕ nh÷ng thËp kû qua, khi côc diÖn chiÕn tranh l¹nh ®ang dÇn chÊm døt, lÞch sö quan hÖ quèc tÕ còng chuyÓn sang trang míi. Xu thÕ "®èi ®Çu" kh«ng cßn n÷a, xu thÕ "®èi tho¹i", hßa b×nh, hîp t¸c ®ang trë thµnh xu thÕ chñ yÕu, ®ãng vai trß chñ ®¹o chi phèi quan hÖ nhiÒu níc ®Çu nh÷ng n¨m 90 cña thÕ kû XX l¹i ®©y. Trong bèi c¶nh míi ®ã cña thÕ giíi, khi "toµn cÇu hãa, khu vùc hãa" ®ang trë thµnh xu thÕ vËn ®éng chÝnh cña nÒn kinh tÕ c¸c níc th× mäi quèc gia ®Òu cã ý tëng xÝch l¹i gÇn nhau h¬n nh»m ph¸t triÓn vµ n©ng cao vÞ trÝ quèc tÕ cña m×nh. §iÒu nµy ®· dÇn xãa ®i ranh giíi gi÷a c¸c d©n téc dï vÒ chÕ ®é chÝnh trÞ, h×nh th¸i kinh tÕ hay t«n gi¸o, s¾c téc, ®Ó cïng nhau hîp t¸c víi ph¬ng ch©m cïng cã lîi, gi¶i quyÕt mäi vÊn ®Ò b»ng th¬ng lîng vµ ®èi tho¹i. Bèi c¶nh lÞch sö tèt ®Ñp nµy ®· më ra nhiÒu triÓn väng míi, c¬ héi míi vµ th¸ch thøc míi cho tÊt c¶ c¸c quèc gia trªn thÕ giíi trong sù ph¸t triÓn cña ®Êt níc m×nh. Trªn tinh thÇn ®ã, ViÖt Nam - Trung Quèc sau nhiÒu n¨m quan hÖ l©m vµo "khóc quanh" vµ "b¨ng gi¸" ®· tiÕn hµnh xóc tiÕn c¸c cuéc héi ®µm nh»m ®a quan hÖ hai níc lªn mét tÇm cao míi. Víi ph¬ng ch©m "khÐp l¹i qu¸ khø, më ra t¬ng lai", "híng vÒ ®¹i côc" dùa trªn n¨m nguyªn t¾c chung sèng hßa b×nh, Trung Quèc - ViÖt Nam ®· vµ ®ang thùc sù trë thµnh ®èi t¸c cña nhau trªn nhiÒu lÜnh vùc. Chóng ta vui mõng =1= ®ãn nhËn tÝn hiÖu nµy nh mét c¬ héi míi cho sù ph¸t triÓn cña níc nhµ. Tõ ®©y, Trung Quèc trë thµnh ®èi t¸c quan träng ®èi víi ViÖt Nam trong quan hÖ bang giao nhiÒu mÆt. Tuy nhiªn, mäi sù hîp t¸c ph¶i dùa trªn c¬ së hiÓu biÕt lÉn nhau ®Ó tån t¹i. Do vËy, nghiªn cøu lÞch sö hai níc tõ tríc ®Õn nay mét c¸ch cã hÖ thèng sÏ gãp phÇn thóc ®Èy m¹nh níc h¬n n÷a qu¸ tr×nh hîp t¸c vµ héi nhËp gi÷a hai quèc gia l¸ng giÒng Trung - ViÖt. ThiÕt nghÜ, t×m hiÓu qu¸ khø sÏ gióp chóng ta phôc vô tèt h¬n cho t¬ng lai, ®ã lµ qui luËt. Nghiªn cøu "mét dßng níc ngîc" trong quan hÖ ViÖt Trung víi c¸c cuéc chiÕn tranh biªn giíi 1979 gi÷a hai níc lµ ®iÒu cÇn thiÕt bëi nã còng lµ mét phÇn quan träng cña lÞch sö quan hÖ. MÆt kh¸c, xung quanh cuéc chiÕn tranh biªn giíi ViÖt - Trung cßn tån t¹i rÊt nhiÒu c¸ch hiÓu mËp mê, cha kh¸ch quan vµ thiÕu chÝnh x¸c, trong khi ®ã nguån t liÖu cung cÊp cho ch¬ng tr×nh häc tËp ë c¸c cÊp häc vÒ vÊn ®Ò nµy cßn hÕt søc thiÕu hôt. ChÝnh v× nh÷ng lý do nµy ®· khiÕn t«i chän ®Ò tµi "Cuéc chiÕn tranh biªn giíi ViÖt - Trung" cho khãa luËn tèt nghiÖp cña m×nh víi hi väng sÏ gãp phÇn cung cÊp thªm mét sè t liÖu cho viÖc ®¸nh gi¸ cuéc chiÕn còng nh dù ®o¸n triÓn väng cña níc quan hÖ ViÖt - Trung. 2. LÞch sö nghiªn cøu vÊn ®Ò. Tõ ®Çu nh÷ng n¨m 90 cña thÕ kû XX trë l¹i ®©y, víi sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña quan hÖ hîp t¸c gi÷a ViÖt Nam vµ Trung Quèc trªn nhiÒu lÜnh vùc, quan hÖ ViÖt - Trung ®· l«i cuèn sù quan t©m cña nhiÒu nhµ nghiªn cøu khoa häc. =2= Trªn c¬ së ®ã, ®Ó ®¸p øng yªu cÇu nghiªn cøu vÒ Trung Quèc, Trung t©m khoa häc x· héi vµ nh©n v¨n quèc gia ®· thµnh lËp Trung t©m nghiªn cøu Trung Quèc. Tõ Trung t©m nµy ®· ra ®êi nhiÒu c«ng tr×nh nghiªn cøu vÒ ®Êt níc Trung Quèc còng nh mèi quan hÖ ViÖt - Trung vµ cuéc chiÕn tranh biªn giíi 1979. NhiÒu bµi viÕt cã gi¸ trÞ xoay quanh vÊn ®Ò "Cuéc chiÕn tranh biªn giíi ViÖt - Trung", ®· ®îc c«ng bè trªn c¸c ph¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng. Cã thÓ nãi ®Õn nh÷ng cuèn nh: "Sù thËt quan hÖ ViÖt Nam - Trung Quèc trong 30 n¨m qua" (Nxb Sù thËt, Hµ Néi, 1981); "Chóng hiÖn nguyªn h×nh" (B¸o Qu©n ®éi nh©n d©n th¸ng 4 - 1979 vµ th¸ng 6 - 1979); "ChiÕn tranh biªn giíi Trung - ViÖt: Lý do, tÝnh to¸n vµ chiÕn lîc cña Trung Quèc" (T¹p chÝ Céng s¶n, sè 1, th¸ng 1- 2 n¨m 1980); "Cuéc x©m lîc Trung Quèc ®èi víi ViÖt Nam: môc ®Ých, nguyªn nh©n, kÕt qu¶" (Th«ng tin lý luËn, 1979, sè 19); "ViÖt Nam vµ vÊn ®Ò Hoa kiÒu" (Nxb Sù thËt, 1979); "50 n¨m quan hÖ ViÖt Trung" cña Bïi Thanh S¬n (T¹p chÝ Nghiªn cøu quèc tÕ sè1, th¸ng 2-2000). C¸c nhµ nghiªn cøu lÞch sö thÕ giíi còng c«ng bè nhiÒu bµi viÕt vÒ cuéc chiÕn nµy: "C¸ch ®iÒu hµnh chiÕn tranh cña Trung Quèc" cña ThiÕu t¸ Edwor W Ross - lôc qu©n Mü (t¹p chÝ Military Review 1-1980); "Con ®êng dµi dÉn ®Õn chiÕn tranh" cña Marishchandola (b¸o TuÇn ch©u ¸, Hång K«ng, th¸ng 3-1979), hoÆc "§Æng TiÓu B×nh sang Mü ®Ó bµn vÒ viÖc tÊn c«ng ViÖt Nam th¸ng 2-1979" cña Z. Brezinski; "B¶n tù viÕt cña L©m Xu©n Thµnh vÒ ®êng lèi =3= cña §¶ng Céng s¶n Trung Quèc ®èi víi ViÖt Nam" (trÝch tõ v¨n kiÖn Trung ¬ng §¶ng Céng s¶n Trung Quèc sè...). Trong c¸c cuèn s¸ch nµy ®· ®Ò cËp ®Õn rÊt nhiÒu khÝa c¹nh xung quanh cuéc chiÕn nhng do lËp trêng, quan ®iÓm kh¸c nhau vµ còng cã thÓ do sù chi phèi cña nhiÒu lý do kh¸c n÷a nªn trong ®¸nh gi¸, nh×n nhËn vÊn ®Ò cuéc chiÕn vÉn cßn rÊt nhiÒu ý kiÕn tr¸i ngîc nhau. MÆt kh¸c, do tÝnh chÊt nh¹y c¶m vµ phøc t¹p cña vÊn ®Ò mµ dêng nh viÖc ®a ra c¸ch ®¸nh gi¸ ®óng ®¾n cuèi cïng, chung vµ toµn diÖn nhÊt cho vÊn ®Ò vèn g©y nhiÒu tranh c·i nµy còng kh«ng ph¶i lµ ®iÒu ®¬n gi¶n. V× vËy, t«i m¹nh d¹n chän ®Ò tµi nµy ®Ó nghiªn cøu trªn c¬ së tiÕp thu cã chän läc nh÷ng thµnh tùu cña nh÷ng ngêi ®i tríc vµ trªn c¬ së nh÷ng sù kiÖn lÞch sö thùc tiÔn, víi hi väng sÏ hoµn thiÖn c¸ch ®¸nh gi¸ cho cuéc chiÕn tranh nµy. 3. §èi tîng vµ ph¹m vi nghiªn cøu cña ®Ò tµi. * §èi tîng nghiªn cøu cña ®Ò tµi: Cuéc chiÕn tranh biªn giíi ViÖt - Trung n¨m 1979. * Ph¹m vi nghiªn cøu cña ®Ò tµi: Nghiªn cøu ®Ò tµi nµy t«i kh«ng cã tham väng t×m hiÓu s©u, réng mèi quan hÖ ViÖt - Trung tõ tríc, trong vµ sau cuéc chiÕn mµ môc ®Ých cña ®Ò tµi chØ nh»m t×m hiÓu "mét khóc quanh" cña mèi quan hÖ diÔn ra n¨m 1979 víi cuéc chiÕn tranh biªn giíi ViÖt - Trung. §Ó phôc vô tèt cho viÖc nghiªn cøu néi dung chÝnh ®ã, ®Ò tµi sÏ ®i vµo nghiªn cøu cô thÓ nh÷ng vÊn ®Ò nh: nguyªn nh©n dÉn ®Õn cuéc chiÕn tranh biªn giíi ViÖt =4= Trung n¨m 1979, bøc tranh qu©n sù vµ hÖ qu¶ sau cuéc chiÕn. Hi väng nÕu khãa luËn hoµn thµnh tèt sÏ gãp phÇn nhá bÐ vµo viÖc hiÓu s©u h¬n vÒ cuéc chiÕn tranh biªn giíi 1979 ®· ®i qua h¬n hai thËp niªn mµ trong nhiÒu n¨m gÇn ®©y hÇu nh kh«ng mÊy ai ®Ò cËp ®Õn. Víi nguån tµi liÖu hiÖn cã cha ph¶i lµ nhiÒu, viÖc thu thËp t liÖu l¹i cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n vµ do tr×nh ®é cßn h¹n chÕ nªn trong mét thêi gian ng¾n cha thÓ n¾m hÕt ®îc c¸c nguån t liÖu cÇn thiÕt, nhÊt lµ nh÷ng t liÖu vÒ phÝa Trung Quèc. Thªm n÷a, nghiªn cøu cuéc chiÕn tranh biªn giíi ViÖt -Trung, mét cuéc chiÕn ngo¹i lÖ lµ mét lÜnh vùc cã phÇn tÕ nhÞ, phøc t¹p vµ khã kh¨n trong khi ®ã b¶n th©n l¹i lµ mét sinh viªn lÇn ®Çu tiªn nghiªn cøu mét ®Ò tµi lín nh vËy nªn sÏ cßn nhiÒu h¹n chÕ. Ch¾c ch¾n r»ng nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®îc ë ®©y míi chØ lµ bíc ®Çu vµ kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt. T«i mong muèn nhËn ®îc sù ®ãng gãp ý kiÕn cña c¸c thÇy, c« vµ c¸c b¹n quan t©m tíi vÊn ®Ò nµy nh»m môc ®Ých cuèi cïng lµm cho khãa luËn cã chÊt lîng vµ hoµn thiÖn h¬n. 4. ph¬ng ph¸p nghiªn cøu. Tríc hÕt, ®©y lµ mét ®Ò tµi nghiªn cøu vÒ khoa häc x· héi, lµ mét trong nh÷ng m¶ng cña c«ng t¸c nghiªn cøu khoa häc. Tuy nhiªn, mçi lo¹i ®Ò tµi bao giê còng ®Æt ra nh÷ng vÊn ®Ò cô thÓ cña nã. Do vËy, ph¬ng ph¸p sö dông ®Ó nghiªn cøu còng ph¶i tïy thuéc vµo vÊn ®Ò ®îc ®Æt ra. Víi t c¸ch lµ mét ngêi nghiªn cøu lÞch sö, xÐt vÒ mÆt quan ®iÓm ph¶i ®øng trªn lËp trêng chñ nghÜa duy =5= vËt lÞch sö, ph¶i lÊy chñ nghÜa M¸c-Lªnin lµm ph¬ng ph¸p luËn. V× lÏ ®ã, víi ®Ò tµi ®· chän, ph¬ng ph¸p tèi u nhÊt mµ t«i sö dông trong khãa luËn nµy lµ ph¬ng ph¸p lÞch sö, ph¬ng ph¸p l«gÝc. LÞch sö cÇn ®îc t¸i hiÖn mét c¸ch ch©n thùc nhÊt, xem xÐt sù kiÖn diÔn ra bao giê cung ph¶i ®Æt nã trong bèi c¶nh chung cña thÕ giíi vµ trong níc. Do ®ã, trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu ®Ò tµi nµy t«i cßn sö dung c¶ ph¬ng ph¸p so s¸nh, gi¶ ®Þnh chøng minh trªn c¬ së su tÇm, chän läc nguån t liÖu phong phó x¸c thùc ®Ó t×m ra néi dung thùc chÊt cña vÊn ®Ò chiÕn tranh bتn giíi ViÖt -Trung 1979. =6= 5. bè côc khãa luËn. Ngoµi phÇn më ®Çu, phÇn kÕt kuËn vµ phÇn tµi liÖu tham kh¶o, luËn v¨n gåm 3 ch¬ng: Ch¬ng 1. Nguyªn nh©n dÉn ®Õn cuéc tranh biªn giíi ViÖt-Trung. Ch¬ng 2. DiÔn biÕn cña cuéc chiÕn tranh. Ch¬ng 3. HÖ qu¶ cña cuéc chiÕn. =7= chiÕn Ch¬ng 1 NGUY£N NH¢N DÉN §ÕN CuéC CHIÕN TRANH BI£N GiíI viÖt - trung Trung Quèc - ViÖt Nam lµ hai níc l¸ng giÒng nói s«ng liÒn mét d·y, gi÷a nh©n d©n hai níc Trung - ViÖt cã mèi t×nh h÷u nghÞ truyÒn thèng l©u ®êi. Nã ®îc h×nh thµnh trong qu¸ tr×nh lÞch sö vµ ®îc còng cè, ph¸t triÓn khi nh©n d©n hai níc thùc sù lµm chñ vËn mÖnh cña m×nh. Trong qu¸ tr×nh c¸ch m¹ng, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh vµ Chñ tÞch Mao Tr¹ch §«ng ®· dµy c«ng vun ®¾p mèi t×nh h÷u nghÞ ViÖt - Trung. ChÝnh phñ vµ nh©n d©n hai níc ®· s¸t c¸nh bªn nhau, gióp ®ì lÉn nhau víi tinh thÇn quèc tÕ cao c¶ nh Hå ChÝ Minh tõng ca ngîi “hai d©n téc Trung - ViÖt chóng ta mÊy ngh×n n¨m huyÕt thèng t¬ng th«ng, v¨n ho¸ t¬ng ®ång trong lÞch sö vèn lµ níc anh em” [29,1]. T×nh h÷u nghÞ ®ã ®îc kinh qua thö th¸ch, ®îc t«i luyÖn trong cuéc ®Êu tranh c¸ch m¹ng dµnh ®éc lËp vµ gi¶i phãng d©n téc cña mçi níc. Trong cuéc kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p vµ ®Õ quèc Mü x©m lîc, nh©n d©n ViÖt Nam ®· nhËn ®îc sù gióp ®ì to lín cña nh©n d©n vµ chÝnh phñ Trung Quèc. Sù gióp ®ì ®ã ®· gãp phÇn mang l¹i th¾ng lîi vÜ ®¹i cña d©n téc ViÖt Nam. Nh©n d©n ViÖt Nam m·i m·i biÕt ¬n vµ ghi nhí sù gióp ®ì to lín Êy. ViÖt Nam còng lÊy lµm tù hµo v× ®· lµm trßn nghÜa vô quèc tÕ cña m×nh ®èi víi nh©n d©n Trung Quèc. =8= §iÒu ®¸ng tiÕc lµ mèi quan hÖ tèt ®Ñp Êy kh«ng ph¶i lóc nµo còng ph¸t triÓn thuËn chiÒu. §· tõng xuÊt hiÖn mét “dßng níc ngîc” trong dßng s«ng dµi cña lÞch sö quan hÖ ViÖt - Trung, lµm cho mèi quan hÖ Êy bÞ r¹n nøt trªn nhiÒu khÝa c¹nh. Thùc tÕ, kh«ng ph¶i ®Õn n¨m 1979 quan hÖ hai níc míi cã sù bÊt ®ång vµ ®i vµo “khóc quanh” b»ng cuéc chiÕn tranh biªn giíi. C¸c nhµ nghiªn cøu lÞch sö Trung Quèc tõng nãi: NÕu xÐt lÞch sö mèi quan hÖ ViÖt - Trung th× mèi quan hÖ tèt ®Ñp míi lµ dßng chÝnh. ThiÕt nghÜ, lÞch sö lµ tÊt c¶ nh÷ng g× ®· qua, nã ph¶i ®îc xem xÐt mét c¸ch toµn diÖn vµ ®Çy ®ñ. LÞch sö sÏ kh«ng bao giê tha thø cho sù xuyªn t¹c vµ sai lÖch. “Dßng níc ngîc” trong quan hÖ ViÖt - Trung còng lµ mét bé phËn cÊu thµnh lÞch sö hai d©n téc. Chóng ta thuéc nh÷ng thÕ hÖ ®i sau ph¶i cã tr¸ch nhiÖm ®a ra nh÷ng c¸i nh×n thËt kh¸ch quan, thËt chÝnh x¸c vÒ “dßng níc ngîc” Êy. Nã tõ ®©u tíi, b¾t nguån tõ ®©u? §ã lµ nh÷ng c©u hái cÇn mét lêi gi¶i ®¸p tho¶ ®¸ng. 1.1. Nguån gèc vµ sù ph¸t triÓn cña nh÷ng bÊt ®ång. 1.1.1. T×nh h×nh kinh tÕ - x· héi Trung Quèc tríc 1979. Tõ cuèi n¨m 1957, sau khi tham gia Héi nghÞ ®¹i biÓu c¸c ®¶ng céng s¶n vµ c«ng nh©n ë Matxc¬va, Mao Tr¹ch §«ng triÖu tËp Héi nghÞ trung ¬ng §¶ng ®Ò ra ®êng lèi “®¹i nh¶y vät” song song víi ph¬ng ch©m “nhiÒu, nhanh, tèt, rΔ. §Õn ®Çu n¨m 1958, Mao Tr¹ch §«ng chÝnh thøc ®a ra ®êng lèi “ba ngän cê hång”gåm: §êng lèi chung, ®¹i nh¶y vät vµ c«ng x· nh©n d©n. =9= ViÖc thùc hiÖn ®êng lèi “ba ngän cê hång” ®· g©y ra t×nh tr¹ng hçn lo¹n trong ®êi sèng nh©n d©n. N¹n ®ãi diÔn ra trÇm träng víi h¬n 30 triÖu ngêi chÕt ®ãi, ®ång ruéng bÞ bá hoang, nhµ m¸y bÞ ®ãng cöa v× thiÕu nguyªn nhiªn liÖu. §øng tríc thùc tr¹ng Êy, th¸ng 12 –1958 Lu ThiÕu Kú thay Mao tr¹ch §«ng thµnh lËp tæ söa sai víi lªn hi väng c¶i thiÖn t×nh h×nh. Nhng còng tõ ®Êy trong néi bé l·nh ®¹o Trung Quèc diÔn ra sù tranh chÊp quyÒn lùc m¹nh mÏ, sù bÊt ®ång vÒ ®êng lèi gay g¾t víi ®Ønh cao lµ cuéc “®¹i c¸ch m¹ng v¨n ho¸ v« s¶n” diÔn ra trong kho¶ng thêi gian tõ n¨m 1966 ®Õn 1969. Cuéc “®¹i c¸ch m¹ng v¨n ho¸” ®· thùc sù g©y ra mét hËu qu¶ hÕt søc nÆng nÒ. Hµng chôc triÖu ngêi bÞ tµn s¸t hoÆc bÞ xö lý oan øc t¹o nªn mét côc diÖn ho¶ng lo¹n ®au th¬ng cho lÞch sö Trung Quèc trong khi ®ã nÒn kinh tÕ vÉn tiÕp tôc xuèng dèc. Sau c¸i chÕt cña Mao Tr¹ch §«ng 9-9-1976, Hoa Quèc Phong, DiÖp KiÕm Anh, §Æng TiÓu B×nh ®· lËt ®æ ®îc “bÌ lò 4 tªn” vµ chÝnh thøc x¸c ®Þnh quyÒn lùc cña m×nh, trong ®ã §Æng TiÓu B×nh lµ ngêi n¾m vÞ trÝ l·nh ®¹o. ChÝnh quyÒn míi ®îc thay thÕ nµy thùc chÊt lµ mét “nhãm liªn hiÖp” gi÷a c¸c nh©n vËt mµ trong ®ã, mét sè næi lªn tõ “c¸ch m¹ng v¨n ho¸”, sè kh¸c tr¶i qua “c¸ch m¹ng v¨n ho¸” mµ kh«ng bÞ thiÖt h¹i g×, ®Æc biÖt lµ thµnh phÇn thø 3 gåm nh÷ng ngêi bÞ xö lÝ trong “c¸ch m¹ng v¨n ho¸” sau khi trë l¹i n¾m quyÒn ®ang t×m c¸ch thanh to¸n ®èi thñ cña m×nh. Trong chÝnh quyÒn liªn hiÖp nµy, “ph¸i thùc dông” = 10 = gi÷ vai trß chñ ®¹o. V× vËy “hä s½n sµng chÊp nhËn m« h×nh ph¸t triÓn nµo mµ theo hä cã thÓ gióp mau chãng ®¹t ®îc môc tiªu x©y dùng mét níc Trung Quèc vÜ ®¹i. Hä t¸n thµnh viÖc hîp t¸c vÒ kinh tÕ, chÝnh trÞ, qu©n sù víi c¸c cêng quèc ®Õ quèc, ®Æt hy väng vµo viÖc kÕt hîp ph¬ng ph¸p chØ ®¹o kinh tÕ theo kiÓu x· héi chñ nghÜa víi ph¬ng ph¸p t b¶n chñ nghÜa ®ång thêi chuyÓn híng trong th¸i ®é ®èi víi Hoa kiÒu. C¸c nhµ l·nh ®¹o Trung Quèc mong muèn nhanh chãng ®¹t ®îc ch¬ng tr×nh 4 hiÖn ®¹i ho¸ ®Çy tham väng cña m×nh cho nªn ra søc lîi dông quy tr×nh c«ng nghÖ vµ kü thuËt níc ngoµi. §ång thêi víi ®iÒu ®ã lµ sù thùc hiÖn mét ®êng lèi th©n ph¬ng T©y, nhÊt lµ tõ khi c¸c m©u thuÉn X« - Trung n¶y sinh” [28,8]. Cã thÓ nãi, tríc 1979, t×nh h×nh kinh tÕ - x· héi Trung Quèc hÕt søc rèi ren. Nh÷ng cuéc thanh trõng lËt ®æ ®Ém m¸u ®· dÉn tíi mét sù thay ®æi lín trong chÝnh s¸ch ®èi néi, ®èi ngo¹i cña Trung Quèc, g©y bÊt lîi cho sù nghiÖp c¸ch m¹ng trong níc vµ c¸ch m¹ng thÕ giíi. §iÓn h×nh lµ viÖc ph¸t ®éng cuéc chiÕn ë Viªt Nam vµo 17 - 2 - 1979, lµm tæn th¬ng m¹nh mÏ ®Õn quan hÖ tèt ®Ñp tõng cã gi÷a hai quèc gia l¸ng giÒng “nói s«ng liÒn mét d·y”. 1.1.2. ChÝnh s¸ch cña Trung Quèc ®èi víi ViÖt Nam. §©y lµ mét vÊn ®Ò hÕt søc tÕ nhÞ vµ còng hÕt søc quan träng, cã liªn quan ®Õn mèi quan hÖ gi÷a hai d©n téc Trung - ViÖt, cho nªn khi ®Ò cËp ®Õn vÊn ®Ò nµy ®ßi hái ngêi viÕt ph¶i thËn träng vµ ph¶i cã c¨n cø. C¸i nh×n thiªn = 11 = lÖch, mét chiÒu ®èi víi vÊn ®Ò cã thÓ g©y ra nh÷ng hËu qu¶ khã lêng. VËy thùc chÊt chÝnh s¸ch cña Trung Quèc ®èi víi ViÖt Nam lµ g×? Chóng ta sÏ c¨n cø vµo nguån tµi liÖu gèc “ B¶n tù viÕt cña L©m Xu©n Thµnh vÒ ®êng lèi cña §¶ng Céng s¶n Trung Quèc ®èi víi ViÖt Nam” (trÝch tõ v¨n kiÖn Trung ¬ng §¶ng Céng s¶n Trung Quèc, v¨n kiÖn tuyÖt mËt néi bé quËn uû Trung ¬ng §¶ng sè…) ®Ó ®a ra c¸ch ®¸nh gi¸ ®óng ®¾n cuèi cïng ®èi víi toµn bé vÊn ®Ò nµy. T¸c gi¶ cuèn s¸ch nªu râ: “Cã mét sè ®ång chÝ chóng ta nªu ra c¸ch nh×n vÒ vÊn ®Ò ViÖt Nam. Trªn quan ®iÓm cña vÊn ®Ò ®èi víi ViÖt Nam, cã mét sè ®ång chÝ chóng ta ph¹m sai lÇm t¶ hoÆc h÷u khuynh. V× vËy Trung ¬ng tr¶ lêi c¸c ®ång chÝ vµ nªu ra mét sè ®iÓm nh¾c nhë c¸c ®ång chÝ. Cã mét sè ®ång chÝ kh«ng ®ång ý vÒ th¸i ®é ®èi xö víi ViÖt Nam hiÖn nay cña chóng ta. V× sao chóng ta l¹i ph¶i hao tæn søc lùc nhiÒu nh vËy ®Ó ñng hé cuéc ®Êu tranh chèng Mü cña nh©n d©n ViÖt Nam? V× sao ph¶i hao phÝ vËt chÊt nhiÒu nh vËy ®Ó chi viÖn cho ViÖt Nam? Ch¼ng lÏ cña c¶i lµm ra b»ng m¸u vµ må h«i cña c«ng nh©n vµ n«ng d©n chóng ta l¹i kh«ng cã chç ®Ó hay sao? ChÝnh c¸i nh×n nh vËy lµ h÷u khuynh. Cã mét sè ®ång chÝ nªu lªn ph¶i ra søc chi viÖn cho ViÖt Nam (trªn c¸c mÆt chÝnh tri, qu©n sù, n«ng nghiÖp, khoa häc). Chóng ta cèng hiÕn tÊt c¶ cho níc ViÖt Nam. C¸ch nh×n nh vËy lµ t¶ khuynh, Trung ¬ng cÇn nªu ra mét sè ý kiÕn nh¾c nhë sau ®©y: ViÖt Nam râ rµng lµ mét níc phong kiÕn n÷a xÐt l¹i dï vÒ ®¶ng ph¸i hay vÒ chÝnh trÞ ®Òu cã quan = 12 = ®iÓm kh¸c xa víi chóng ta. Hä cã c¸ch nh×n bÊt ®ång víi chÝnh s¸ch cña chóng ta. C¸c ®ång chÝ kh«ng bao giê ®îc quªn r»ng, nh©n d©n ta vµ nh©n d©n ViÖt Nam cã mèi hËn thï d©n téc hµng ngµn n¨m nay. Tuy nhiªn, do sù cè g¾ng cña §¶ng v× lîi Ých chung trong cuéc ®Êu tranh chèng ®Õ quèc vµ chèng thùc d©n trong giai ®o¹n hiÖn nay gi÷a hai ®¶ng vµ hai quèc gia ®Òu cã lîi Ých chung nªn vÉn gi÷ ®îc tr¹ng th¸i b×nh thêng nhng hËn thï d©n téc vÉn cha thÓ xo¸ bá ®îc, ®iÒu nµy hä vµ chóng ta kh«ng ai quªn” [9,1]. T¸c gi¶ kh¼ng ®Þnh thªm lËp trêng cña phÝa Trung Quèc: “…Chóng ta chi viÖn c¶ vËt chÊt lÉn chÝnh trÞ cho ViÖt Nam kh«ng ph¶i chØ lµ vÊn ®Ò ViÖt Nam mµ lµ vÊn ®Ò ¶nh hëng ®Õn c¸c níc võa vµ nhá trªn thÕ giíi. Trong t×nh h×nh phe x· héi chñ nghÜa cßn rÊt nhá, cã mét níc nµo ®Êy vÒ chÝnh s¸ch vµ ®êng lèi kh¸c chóng ta nhng hä vÉn cha tuyªn bè chèng chóng ta mµ chóng ta l¹i chèng hä tríc th× ch¼ng ph¶i lµm cho chóng ta bÞ c« lËp ®ã sao? Chóng ta lµ mét níc x· héi chñ nghÜa, chóng ta kh«ng muèn chiÕm ®o¹t cña hä nhng chóng ta còng kh«ng muèn ®Ó hä lät vµo tay kÎ thï cña chóng ta. Nh vËy ch¼ng ph¶i dÔ cho chóng ta ®ã sao, cho nªn chóng ta ph¶i lîi dông hä song chóng ta còng ph¶i cã sù chuÈn bÞ, t¬ng lai kh«ng l©u n÷a hä sÏ chèng chóng ta cho nªn chóng ta kh«ng thÓ ®èi xö víi hä nh ®èi xö víi ®ång chÝ cña m×nh, mang tÊt c¶ khoa häc qu©n sù cña chóng ta chuyÓn hÕt cho hä…” [9,3]. T¸c gi¶ kh«ng hÒ ®Ò cËp ®Õn vÊn ®Ò thêi gian nhng c¨n cø vµo néi dung “B¶n tù viÕt” ta còng cã thÓ nhËn thÊy = 13 = nã ®îc viÕt trong bèi c¶nh mèi quan hÖ ViÖt - Trung cßn ®ang tèt ®Ñp. Dêng nh, ngêi ta cha c¶m thÊy nh÷ng bÊt ®ång n¶y sinh, c¶ hai ChÝnh phñ vÉn ®ang gi÷ mèi quan hÖ qua l¹i “h÷u h¶o” vèn cã tõ tríc. N¨m 1966, cuéc “®¹i c¸ch m¹ng v¨n ho¸” næ ra m¹nh mÏ ë Trung Quèc, néi bé chÝnh quyÒn diÔn ra nh÷ng cuéc thanh trõng lËt ®æ tµn khèc d÷ déi . NhiÒu ®¶ng viªn §¶ng Céng s¶n trung kiªn bÞ khai trõ, nhiÒu nh©n vËt “cøng r¾n” lªn cÇm quyÒn. Sù thay ®æi nh©n sù trong bé m¸y l·nh ®¹o dï kh«ng nãi ra nhng ch¾c h¼n råi ®©y trong ®êng lèi ®èi ngo¹i vµ ®èi néi cña m×nh Trung Quèc sÏ cã nh÷ng thay ®æi lín lao. §Æc biÖt, víi tham väng cña ch¬ng tr×nh “bèn hiÖn ®¹i ho¸” nh»m biÕn Trung Quèc thµnh mét siªu cêng thÕ giíi th× nh÷ng ngêi ®øng ®Çu Trung Quèc sÏ cã nh÷ng tÝnh to¸n cô thÓ, nh÷ng bíc ®i phï hîp. Tuy nhiªn, ngêi ta vÉn cã c¶m gi¸c lo sî bëi chiÒu híng chÝnh trÞ ®· ®îc béc lé kh«ng mÊy thuËn chiÒu tõ trong cuéc “®¹i c¸ch m¹ng v¨n ho¸” vµ tõ sù c¨ng th¼ng trong mèi quan hÖ ViÖt - Trung ®ang ngµy cµng ®îc h©m nãng. C¨n nguyªn cña vÊn ®Ò sÏ ®îc lµm râ khi ta nghiªn cøu kü ®êng lèi ngo¹i giao cña Trung Quèc còng nh nguyªn nh©n s©u xa cña nh÷ng mÉu thuÉn bÊt ®ång vèn tån t¹i gi÷a hai níc l¸ng giÒng ViÖt Trung. 1.1.2.1. Trung Quèc víi chiÕn lîc ngo¹i giao míi. §Ó ®¹t ®Õn môc ®Ých chÝnh trÞ nhÊt ®Þnh cña m×nh ngêi ta kh«ng thÓ kh«ng dïng ®Õn chÝnh s¸ch ngo¹i giao. Nã ®îc coi lµ ph¬ng tiÖn cã hiÖu qu¶ ®Ó môc ®Ých ®îc = 14 = thùc hiÖn trän vÑn. Trung Quèc trªn con ®êng ®i cña m×nh ®Ó t¹o thÕ c« lËp ViÖt Nam thËt h÷u hiÖu ®· biÕt t×m ®Õn vµ sö dông mét ®êng lèi ngo¹i giao thùc sù cã hiÖu qu¶ nh»m g¹t bá nh÷ng nç lùc cña phÝa ViÖt Nam ®ång thêi t¹o ra cho chÝnh m×nh mét d luËn quèc tÕ tèt ®Ñp ®Ó chøng minh m×nh lµ ngêi ®óng trong cuéc chiÕn tranh biªn giíi ViÖt -Trung, r»ng Trung Quèc ®¸nh ViÖt Nam chØ nh»m d¹y cho ViÖt Nam mét bµi häc mµ th«i. VËy Trung Quèc ®· sö dông nh÷ng s¸ch lîc ngo¹i giao nµo? * Quan hÖ Trung – Mü. Cã thÓ nãi, Trung Quèc ®· rÊt kh«n khÐo ch¬i l¸ bµi Mü, thiÕt lËp quan hÖ ngo¹i giao víi Oasinht¬n nh»m g©y r¾c rèi thªm cho nh÷ng tÝnh to¸n cña Liªn X« vµ t¹o thÕ c« lËp ViÖt Nam trªn thÕ giíi. Trung Quèc ®· cho loan truyÒn cuéc tÊn c«ng cña m×nh trong c¸c cuéc viÕng th¨m ë ®Êt Mü ®Ó mong muèn t×m ®îc mét sù ñng hé tõ phÝa Mü. ThÕ råi Hoa Kú b¾t ®Çu nÐm bom miÒn B¾c ViÖt Nam. Trung Quèc ®· høa göi m¸y bay sang ®Ó ®¸nh b¹i m¸y bay Hoa Kú nhng lêi høa ®· kh«ng ®îc thùc hiÖn. Cã thÓ cã nhiÒu lý do ®Ó gi¶i thÝch nhng thùc tÕ nhiÒu ngêi trong giíi l·nh ®¹o Trung Quèc lóc ®ã ®· ®a ra lêi tuyªn bè (víi t¸c dông râ rÖt) r»ng: “Ngêi kh«ng ®ông ®Õn ta th× ta kh«ng ®ông ®Õn ngêi” [27,80] nghÜa lµ Hoa Kú kh«ng nÐm bom Trung Quèc th× Trung Quèc còng kh«ng dÝnh lÝu vµo cuéc chiÕn tranh chèng Hoa Kú. “Trung Quèc sÏ kh«ng tiÕn hµnh chiÕn tranh ngoµi biªn giíi” [27,80]. Nh÷ng lêi tuyªn bè nµy ®îc ®a ra trong n¨m 1965,1966,1967 vµ nã ®· cã t¸c = 15 = dông khuyÕn khÝch thùc sù ®èi víi ®Õ quèc Mü. Do vËy, m¸y bay Mü chØ ®¸nh ph¸ miÒn B¾c ViÖt Nam mét c¸ch d÷ déi mµ kh«ng hÒ x©m ph¹m ®Õn l·nh thæ Trung Quèc ngay bªn c¹nh. Trong kho¶ng hai n¨m tõ 1971 ®Õn 1972, khi cuéc ®µm ph¸n gi÷a ViÖt Nam vµ Mü t¹i héi nghÞ Pari ®i ®Õn giai ®o¹n cuèi cïng, khi ViÖt Nam ®ang dån Mü vµo thÕ bÝ vµ sÏ ph¶i ®i vµo kÝ kÕt th× thËt ®¸ng buån lµ Trung Quèc l¹i véi vµng b¾t tay víi Mü. N¨m 1971, nh÷ng nhµ l·nh ®¹o Trung Quèc tiÕp Kissinger ®Õn B¾c Kinh vµ ®Çu n¨m 1972, hä ®ãn Nixon ®Õn Trung Quèc. Th«ng c¸o chung Thîng H¶i gi÷a Mü vµ Trung Quèc ®· tháa thuËn r»ng: “NÕu Trung Quèc gãp phÇn gi÷ ®îc t×nh h×nh æn ®Þnh ë miÒn Nam ViÖt Nam (tøc lµ chÝnh quyÒn NguyÔn V¨n ThiÖu kh«ng bÞ ®¸nh ®æ), ViÖt Nam vÉn bÞ chia c¾t th× Mü cã thÓ rót khái §µi Loan vµ kh«ng ph¶n ®èi Trung Quèc vµo Liªn Hîp Quèc [27,81]. Quan hÖ Trung - Mü thùc sù bíc sang giai ®o¹n bíc ngoÆt. Tõ sau n¨m 1972, nh÷ng cuéc gÆp gì gi÷a c¸c nhµ l·nh ®¹o cao cÊp B¾c Kinh vµ MÜ diÔn ra ngµy cµng nhiÒu h¬n. Trung Quèc ®· thiÕt lËp ®îc quan hÖ ngo¹i giao víi Oasinht¬n vµ thùc sù t×m thÊy mét sù hËu thuÉn. Mèi quan hÖ Trung - MÜ ngµy cµng th¾t chÆt h¬n khi nh÷ng bÊt ®ång Trung - ViÖt cµng lín. §Æng ®· ®¸p l¹i chuyÕn ®i th¨m Trung Quèc cña Z.Brezinski b»ng chuyÕn ®i sang Mü vµo chñ nhËt 28/1/1979. Râ rµng ®©y lµ th¾ng lîi lín ®èi víi c¶ vÞ kh¸ch lÉn chñ nhµ. VÊn ®Ò ®îc ®a ra th¶o = 16 = luËn kh«ng cã g× kh¸c chÝnh lµ vÊn ®Ò ViÖt Nam. T¹i phßng “BÇu Dôc” §Æng TiÓu B×nh ®· nãi: “chóng t«i thÊy cÇn thiÕt ph¶i kiÒm chÕ nh÷ng tham väng ®iªn rå cña ngêi Viªt Nam vµ d¹y cho hä mét bµi häc thÝch ®¸ng cã giíi h¹n” [14,2]. Trong nh÷ng cuéc tiÕp xóc sau ®ã, §Æng TiÓu B×nh nhÊn m¹nh: “ngêi ViÖt Nam ph¶i bÞ trõng ph¹t, Trung Quèc ph¶i d¹y cho ViÖt Nam mét bµi häc. NÕu kh«ng nh vËy th× Liªn X« sÏ sö dông ViÖt Nam nh ®· sö dông Cuba vµ tiªn ®o¸n sau nµy Apghanistar sÏ ph¶i chÞu ®ùng cïng sè phËn nh vËy. §Æng kh¼ng ®Þnh l¹i sù tin tëng r»ng cuéc hµnh qu©n sÏ trãt lät vµ yªu cÇu mét sù ñng hé tinh thÇn cña Mü trªn trêng quèc tÕ” [14,4]. Th¸i ®é cña giíi quan chøc Mü ®èi víi §Æng TiÓu B×nh tríc khi kÕt thóc chuyÕn ®i thÓ hiÖn mét cö chØ th©n thiÖn, nÕu kh«ng muèn nãi lµ sù gËt ®Çu ñng hé, h¬n h¼n c¶ sù mong ®îi cña §Æng TiÓu B×nh. §ã lµ mét sù ng¶ vÒ phÝa Trung Quèc. NÕu Mü ®· xo¸ bá chuyÕn ®i th¨m Liªn X« ë cÊp Bé trëng v× theo Vance cho r»ng: ®ã lµ do c¸ch xö sù xÊu cña Liªn X« trong cuéc chiÕn X« - Trung thÕ nhng khi chiÕn tranh Trung-ViÖt bïng næ th× “Blumentha cÇn ph¶i ®i” sang th¨m Trung Quèc theo yªu cÇu cña tæng thèng Mü, liÖu ch¨ng ®ã lµ sù “t¸n thµnh”. 17- 2 - 1979, chiÕn tranh ViÖt - Trung bïng næ, ®óng mét tuÇn sau khi kÕt thóc chuyÕn ®i th¨m cña §Æng TiÓu B×nh ë Mü. KiÓu c¸ch vµ thêi gian cña sù kiÖn ®· gîi ý m¹nh mÏ r»ng quyÕt ®Þnh b×nh thêng ho¸ quan hÖ víi Mü g¾n = 17 = liÒn víi quyÕt ®Þnh tÊn c«ng ViÖt Nam vµ tÝnh to¸n ®Õn mét vÊn ®Ò kh¸c lµ ®èi phã l¹i nguy c¬ Liªn X« sÏ can thiÖp qu©n sù vµo cuéc chiÕn tranh mét khi Trung Quèc tÊn c«ng ViÖt Nam. Cã hai lý do gi¶i thÝch t¹i sao Trung Quèc b×nh thêng ho¸ quan hÖ víi Mü vµo lóc nµy l¹i cã lîi cho Trung Quèc. NÕu nh Trung Quèc ®îi sau khi më cuéc tÊn c«ng ViÖt Nam míi tiÕn hµnh th× ¸p lùc chÝnh trÞ ë Mü cã thÓ lµm tr× ho·n v« thêi h¹n b×nh thêng ho¸. Ngoµi ra, viÖc b×nh thêng ho¸ tríc khi tÊn c«ng ViÖt Nam sÏ t¹o thÕ c©n b»ng chèng l¹i Liªn X« .Trung Quèc còng kh«ng muèn mét hiÖp íc SALT II ®îc ký kÕt, kh«ng muèn thÊy mét bÇu kh«ng khÝ hoµ dÞu trong quan hÖ X« - Mü. Cã thÓ h¬i qu¸ khi ®a ra lêi nµy, nhng thùc tÕ ®· cã nhiÒu ý kiÕn cho r»ng: Trung Quèc muèn x¶y ra nhiÒu cuéc ®¹i lo¹n vµ Trung Quèc sÏ lµ ngêi cÇm quyÒn trªn c¸i thÕ ®ã. T¸c gi¶ Wilfred Burchett, thuéc tê b¸o ¸ - Phi – Paris khi viÕt vÒ chiÕn lîc cña §Æng TiÓu B×nh kh¼ng ®Þnh: “Ngêi ta nh×n thÊy mét biÓu hiÖn kh¸c trong chÝnh s¸ch nµy cña Trung Quèc, mét níc cã môc tiªu xói dôc Mü tù cét hä vµo cµng nhiÒu khu vùc cµng tèt...” [13,59]. T¹i sao Trung Quèc l¹i muèn “cét ch©n Mü”? Bëi lóc bÊy giê Mü lµ siªu cêng sè mét thÕ giíi, Mü cã tiÒm lùc m¹nh mÏ trªn tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc. Trong th©m t©m, Trung Quèc mong muèn m×nh sÏ v¬n lªn tÇm Êy víi ch¬ng tr×nh “bèn hiÖn ®¹i ho¸” nhng thùc sù cha ®ñ lùc. Trung Quèc thõa th«ng minh ®Ó hiÓu r»ng: chiÕn tranh dï thÕ nµo ®i ch¨ng = 18 = n÷a còng ch¼ng mang l¹i lîi léc g× cho c¶ hai phÝa. Mü cµng bÞ cét ch©n vµo nhiÒu khu vùc trªn thÕ giíi th× nh÷ng chi phÝ cho qu©n sù sÏ cµng lín, nh thÕ nh÷ng kho¶n vèn ®Çu t cho ph¸t triÓn kinh tÕ sÏ gi¶m sót. §iÒu nµy ch¾c ch¾n nh÷ng nhµ l·nh ®¹o Trung Quèc rÊt hiÓu. Ph¶i thõa nhËn r»ng, trong viÖc chuÈn bÞ d luËn cho cuéc tÊn c«ng vµo ViÖt Nam, Trung Quèc ®· t×m thÊy mét sù “hËu thuÉn” lín tõ phÝa Mü. Bëi chÝnh Z.Brezinxki ®· nãi trong cuéc héi ®µm víi quan chøc B¾c Kinh vµo ®Çu n¨m 1978: “Nh÷ng g× Nixon ®· høa nhng kh«ng thÓ gi÷ lêi vµ nh÷ng g× mµ Pho ®· kh«ng d¸m lµm th× nay Cat¬ sÏ lµm... Mü sÏ ñng hé bÊt cø hµnh ®éng nµo cña Trung Quèc nh»m ý ®å chÆn ®øng kÕ ho¹ch cña ViÖt Nam ë b¸n ®¶o §«ng D¬ng” [12,64]. * Trung Quèc víi asean. C¶ Trung Quèc lÉn ViÖt Nam ®Òu nh×n c¸c níc asean nh lµ ®ång minh khu vùc trong qu¸ khø cña bªn nµy ®Ó chèng l¹i bªn kia. Trung Quèc ®· nh×n thÊy nh÷ng tiÒm n¨ng nµy tõ mÊy n¨m tríc ViÖt Nam vµ b¾t ®Çu th©n thiÖn víi khèi ASEAN tõ 1963, giai ®o¹n mµ chóng ta cßn lªn ¸n khèi nµy lµ con ngùa quÌ cña Mü. Kh«ng nh÷ng Trung Quèc muèn thÊy sù hîp t¸c chÝnh trÞ vµ kinh tÕ cña c¸c níc ASEAN mµ hä cßn muèn duy tr× sù cã mÆt qu©n sù cña Mü trong khu vùc. Trung quèc cè t×nh thóc ®Èy c¸c níc asean ph¶n øng víi c¸c ®iÒu kho¶n mµ Liªn X« vµ ViÖt Nam ®· ký kÕt trong th«ng c¸o chung vÒ viÖc “rót hÕt c¸c c¨n cø vµ lùc lîng qu©n sù cña Hoa Kú ra khái = 19 = khu vùc §«ng Nam ¸”. Thùc tÕ, Trung Quèc ®· t×m mäi c¸ch ®Ó ph¸ ngang chÝnh th«ng c¸o ®ã, ñng hé viÖc duy tr× lùc lîng qu©n ®éi Mü ë Th¸i Lan, ñng hé c¶ nh÷ng tuyªn bè cña Malaixia - In®«nªxia cho r»ng: “Eo biÓn Mal¾ca thuéc l·nh h¶i quèc gia” [11,16] nh»m g©y phøc t¹p cho chÝnh s¸ch cña Matxc¬va vÒ vÊn ®Ò tµu chiÕn th«ng qua eo biÓn nµy. Tãm l¹i, Trung Quèc ®ang thùc hiÖn mét chÝnh s¸ch ngo¹i giao “c©n ®èi quyÒn lùc” ë §«ng Nam ch©u ¸ ®Ó ng¨n chÆn Liªn X« vµ ViÖt Nam, ®ã lµ mét bíc chuÈn bÞ cho cuéc chiÕn tranh s¾p diÔn ra. T¹i sao Trung Quèc l¹i quan t©m nhiÒu ®Õn khu vùc §«ng Nam ¸, ®Õn khèi ASEAN nh thÕ? T¸c gi¶ David-Marr, chñ bót cña tËp san “ViÖt Nam ngµy nay” cho r»ng: “Trong c«ng viÖc t×m kiÕm vïng ¶nh hëng cña hä, §¶ng Céng s¶n Trung Quèc vµ nhµ níc Trung Quèc c¶m thÊy r»ng vïng §«ng Nam ¸ cÇn ph¶i thuéc vÒ Trung Quèc bëi v× nh÷ng ®¶ng céng s¶n ë ®©y ®îc Trung Quèc gióp ®ì vµ chÞu ¶nh hëng cña hä ®ång thêi còng cã nhiÒu ngêi gèc Trung Quèc sang ë ®©y” [4,24]. Mét c¸ch gi¶i thÝch kh¸c vÒ chÝnh s¸ch cña Trung Quèc ®èi víi asean ®ã lµ: “Trung Quèc ®ãng vai trß mét ngêi ®øng ra b¶o ®¶m cho sù trung lËp cña khèi nµy. Theo c¸ch nh×n nh thÕ th× cuéc th× cuéc tÊn c«ng cña Trung Quèc vµo ViÖt Nam lµ mét biÓu hiÖn chøng tá thiÖn chÝ cña B¾c Kinh muèn ®ãng vai trß ®¶m b¶o cho Th¸i Lan? (vµ ngô ý lu«n c¸c níc asean kh¸c) ®Ó chèng l¹i nç lùc cña Liªn X«. Cã thÓ Trung Quèc ®· lý luËn r»ng hä ph¶i chèng l¹i viÖc ViÖt = 20 =