BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KỸ THUẬT CÔNG NGHỆ TP.HCM
---------------
PHẠM QUỐC ĐẠT
CHIẾN LƯỢC XUẤT KHẨU CÀ PHÊ NHÂN
CỦA VIỆT NAM SANG THỊ TRƯỜNG
CHÂU ÂU ĐẾN NĂM 2020
LUẬN VĂN THẠC SĨ
Chuyên ngành: Quản Trị Kinh Doanh
Mã số ngành: 60340102
TP. HCM, tháng 01 năm 2014
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KỸ THUẬT CÔNG NGHỆ TP.HCM
---------------
PHẠM QUỐC ĐẠT
CHIẾN LƯỢC XUẤT KHẨU CÀ PHÊ NHÂN
CỦA VIỆT NAM SANG THỊ TRƯỜNG
CHÂU ÂU ĐẾN NĂM 2020
LUẬN VĂN THẠC SĨ
Chuyên ngành: Quản Trị Kinh Doanh
Mã số ngành: 60340102
HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TRẦN ANH DŨNG
TP. HCM, tháng 01 năm 2014
i
CÔNG TRÌNH ĐƯỢC HOÀN THÀNH TẠI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KỸ THUẬT CÔNG NGHỆ TP. HCM
Cán bộ hướng dẫn khoa học : Tiến Sỹ TRẦN ANH DŨNG
Luận văn Thạc sĩ được bảo vệ tại Trường Đại học Kỹ thuật Công nghệ
TP.HCM ngày … tháng … năm 2013
Thành phần Hội đồng đánh giá Luận văn Thạc sĩ gồm:
(Ghi rõ họ, tên, học hàm, học vị của Hội đồng chấm bảo vệ Luận văn Thạc sĩ)
1. ……………………………………………………………
2. ……………………………………………………………
3. ……………………………………………………………
4. ……………………………………………………………
5. ……………………………………………………………
Xác nhận của Chủ tịch Hội đồng đánh giá Luận sau khi Luận văn đã được sửa chữa
(nếu có).
Chủ tịch Hội đồng đánh giá LV
ii
TRƯỜNG ĐẠI HỌC
KỸ THUẬT CÔNG NGHỆ TP.HCM
PHÒNG QLKH – ĐTSĐH
CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập – Tự do – Hạnh phúc
TP. HCM, ngày..… tháng….. năm 2013
NHIỆM VỤ LUẬN VĂN THẠC SĨ
Họ tên học viên: ...................................................................Giới tính: ........................
Ngày, tháng, năm sinh: .........................................................Nơi sinh: ........................
Chuyên ngành: ......................................................................MSHV: ..........................
I- Tên đề tài:
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
II- Nhiệm vụ và nội dung:
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
III- Ngày giao nhiệm vụ: (Ngày bắt đầu thực hiện LV ghi trong QĐ giao đề tài)
IV- Ngày hoàn thành nhiệm vụ:................................................................................
V- Cán bộ hướng dẫn: (Ghi rõ học hàm, học vị, họ, tên) .......................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
CÁN BỘ HƯỚNG DẪN
(Họ tên và chữ ký)
KHOA QUẢN LÝ CHUYÊN NGÀNH
(Họ tên và chữ ký)
iii
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan luận văn Thạc sỹ “Chiến lược xuất khẩu cà phê nhân của
Việt Nam sang thị trường Châu Âu đến 2020” là kết quả của quá trình học tập,
nghiên cứu khoa học độc lập và nghiêm túc. Các số liệu, kết quả nêu trong Luận
văn là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác.
Tôi xin cam đoan rằng mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện Luận văn này đã
được cảm ơn và các thông tin trích dẫn trong Luận văn đã được chỉ rõ nguồn gốc.
Học viên thực hiện Luận văn
(Ký và ghi rõ họ tên)
Phạm Quốc Đạt
iv
LỜI CÁM ƠN
Trước hết, tôi xin trân thành gửi đến những lời cảm ơn đến Qúy Thầy Cô
trong khoa Quản Trị Kinh Doanh của Trường Đại Học Kỹ Thuật Công Nghệ Thành
Phố Hồ Chí Minh đã trang bị những kiến thức lý thuyết cũng thực tiễn quý báu
trong suốt thời gian tôi theo học tại trường.
Tôi cũng xin trân thành gửi lời cảm ơn đến Tiến Sỹ Trần Anh Dũng, người
hướng dẫn khoa học của luận văn, đã giúp tôi tiếp cận thực tiễn, và tận tình hướng
dẫn tôi hoàn thành luận văn này
Cuối cùng, tôi xin trân thành cảm ơn đến những người bạn đồng môn, những
đồng nghiệp và người thân đã tận tình hỗ trợ, đóng góp ý kiến và giúp đỡ tôi trong
thời gian học tập cũng như thời gian nghiên cứu đề tài này.
Tác giả: Phạm Quốc Đạt
v
TÓM TẮT
Trong bối cảnh thị trường thế giới hiện nay việc giao lưu kinh tế văn hoá
khoa học kỹ thuật phát triển rất mạnh mẽ. Muốn đứng vững và ổn định trên thị
trường quốc tế thì các nhà sản xuất phải tạo ra những mặt hàng xuất khẩu có sức
cạnh tranh hợp thị hiếu người tiêu dùng. Vì vậy tăng sản lượng và chất lượng cà phê
xuất khẩu là việc làm hết sức cần thiết cùng với mục tiêu nâng cao khả năng cạnh
tranh cho sản phẩm cà phê xuất khẩu trong những năm vừa qua đã có chiến lược và
chưa có giải pháp cụ thể sang thị trường Châu Âu. Do đó trong bài viết này tôi
mạnh dạn nêu ra một số giải pháp để nâng cao Chiến lược xuất khẩu cà phê nhân
sang thị trường Châu Âu đến năm 2020.
Luận văn được thực hiện theo phương pháp thu thập các dữ liệu sơ cấp và thứ
cấp. Từ những thu thập đó chúng tôi phân tích thống kê, suy luận logic, so sánh và
dùng phương pháp định lượng, ngoài ra còn dùng đến phân tích SWOT, SPACE,
QSPM để đưa ra và lưa chọn các chiến lược xuất khẩu cà phê nhân đồng thời đưa ra
kết luận và giải pháp cho ngành cà phê Việt Nam. Như sau:
-
Khái quát hóa về mặt lý thuyết chiến lược xuất khẩu cà phê nhân.
-
Xác định các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng xuất khẩu cà phê Việt Nam
-
Tìm hiểu thị trường Châu Âu về mặt hàng cà phê
-
Phân tích thực trạng thị trường cà phê Việt Nam
Lựa chọn chiến lược đến năm 2020
Chiến lược mở rộng thị trường
Chiến lược củng cố thị trường
Chiến lược nâng cao chất lượng sản phẩm
Luận văn dựa trên các phương pháp phân tích tổng hợp, các thực trạng, thành
tựu đạt được và chỉ ra các hạn chế để từ đó khắc phục nhằm thúc đẩy hoạt động
xuất khẩu cà phê sang thị trường EU.
vi
ABSTRACT
In the background of the current world market, making the economic,
cultural, scientific and technological exchanges has been developing sharply. In
order to stand firm and sustain in the world market the producers must create export
items with tasteful competition to consumers. Therefore, increasing output and
quality of export coffee is the extremely essential and the goal is to enhance
competitive capacity to the product of export coffee in the past few years that has
had strategies but has not had a concrete solution to European market. Hence, in the
paper I brave to mention several solutions to enhance the strategy of exporting
coffee bean to European market up to 2020.
The thesis has been implemented according to the method of collecting
secondary and primary data. From the collection, we analyze the statistics, infer
logically, compare and use quantitative method. Furthermore, we use SWOT,
SPACE, QSPM analysis to bring out and select the strategies of exporting coffee
bean and simultaneously we expose the conclusion and solution to the coffee
industry of Vietnam as follows:
-
Generalization about strategic theory of exporting coffee bean;
-
Defining the factors influencing to the quality of Vietnamese coffee export;
-
Finding out about European market relating to coffee item;
-
Analyzing the real situation of Vietnam’s coffee market.
Selecting the strategy up to 2020
-
Strategy of expanding the market;
-
Strategy of reinforcing the market;
-
Strategy of enhancing the quality of product;
The thesis basing on method of integrated analysis, real situations, achievements
and showing restrictions to overcome aiming at fostering the activity of exporting
coffee to European market .
vii
MỤC LỤC
Tóm tắt ................................................................................................................. v
Abstract ............................................................................................................... vi
Mục lục...............................................................................................................vii
Danh mục các từ viết tắt ...................................................................................... ix
Danh mục các bảng ............................................................................................... x
Danh mục các hình .............................................................................................. xi
MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1
1. Đặt vấn đề ---------------------------------------------------------------------------------1
2. Tính cấp thiết của đề tài -----------------------------------------------------------------2
3. Mục tiêu nghiên cứu ......................................................................................... 4
4. Phương pháp nghiên cứu ----------------------------------------------------------------4
5. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ---------------------------------------------------- 5
6. Nội dung và kết cấu luận văn -----------------------------------------------------------5
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN ........................................................................ 6
1.1. Chiến lược xuất khẩu ------------------------------------------------------------------6
1.1.1.Khái niệm về chiến lược xuất khẩu-------------------------------------------------6
1.1.2.Các loại hình chiến lược xuất khẩu -------------------------------------------------7
1.1.3.Những vấn đề cơ bản của chiến lược xuất khẩu ----------------------------------8
1.2 Các yếu tố ảnh hưởng đến chiến lược ---------------------------------------------- 10
1.2.1 Các yếu tố bên trong ngành-------------------------------------------------------- 10
1.2.2 Các yếu tố bên ngoài ngành ------------------------------------------------------- 12
1.2.2.1 Các yếu tố môi trường vĩ mô ---------------------------------------------------- 12
1.2.2.2 Các yếu tố môi trường vi mô ---------------------------------------------------- 14
1.3 Các chiến lược áp dụng cho ngành xuất khẩu cà phê ---------------------------- 16
1.3.1 Chiến lược nâng cao chất lượng sản phẩm ------------------------------------- 16
1.3.2 Chiến lược cạnh tranh về giá ------------------------------------------------------ 16
1.3.3 Chiến lược mở rộng thị trường ---------------------------------------------------- 16
1.3.4 Chiến lược đa dạng hóa sản phẩm ------------------------------------------- 17
CHƯƠNG 2: CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN XUẤT KHẨU CÀ PHÊ
VIỆT NAM SANG THỊ TRƯỜNG CHÂU ÂU VÀ THỰC TRẠNG ............. 19
2.1. Tổng quan về ngành cà phê việt nam - Thực trạng xuất khẩu cà phê tại Việt
Nam ------------------------------------------------------------------------------------------ 19
2.1.1. Tổng quan về ngành cà phê Việt Nam ------------------------------------------ 19
2.1.1.1 Cơ cấu sản phẩm xuất khẩu (phân loại cà phê arabica và robusta) ------- 22
2.1.1.2 Chất lượng cà phê xuất khẩu --------------------------------------------------- 23
2.1.1.3 Gía cà phê xuất khẩu ------------------------------------------------------------ 23
2.1.1.4 Hình thức xuất khẩu cà phê chủ yếu của Việt Nam ------------------------- 24
2.1.1.5 Thị trường xuất khẩu ------------------------------------------------------------ 26
2.1.1.6. Những thuận lợi của ngành cà phê -------------------------------------------- 22
2.1.1.7. Những khó khăn của ngành cà phê -------------------------------------------- 29
2.1.2 Tình hình sản xuất, tiêu thụ và xuất khẩu cà phê trên thế giới---------------- 30
viii
2.1.3. Tình hình xuất khẩu cà phê sang thị trường Châu Âu trong những năm qua
----------------------------------------------------------------------------------------------- 33
2.1.3.1 Khái quát về thị trường Châu Âu ----------------------------------------------- 33
2.1.3.2 Hệ thống phân phối mặt hàng cà phê trên thị trường EU ------------------- 33
2.1.3.3 Các quy định của EU đối với nhập khẩu cà phê ----------------------------- 34
2.1.3.4 Những thuận lợi và khó khăn của việc xuất khẩu cà phê vào thị trường EU
----------------------------------------------------------------------------------------------- 39
2.1.3.5 Tình hình xuất khẩu cà phê sang thị trường Châu Âu ----------------------- 41
2.2. Những nhân tố ảnh hưởng đến xuất khẩu cà phê sang thị trường Châu Âu -- 42
2.2.1. Phân tích môi trường bên trong ngành cà phê (IFE) -------------------------- 43
2.2.1.1. Nhân lực--------------------------------------------------------------------------- 43
2.2.1.2. Công nghệ chế biến cà phê ----------------------------------------------------- 43
2.2.1.3. Tài chính -------------------------------------------------------------------------- 44
2.2.1.4. Hoạt động nghiên cứu và phát triển ------------------------------------------- 45
2.2.1.5. Chính sách marketing ----------------------------------------------------------- 45
2.2.1.6. Thông tin -------------------------------------------------------------------------- 45
2.2.1.7. Chi phí sản xuất ------------------------------------------------------------------ 46
2.2.1.8. Năng suất-------------------------------------------------------------------------- 46
2.2.1.9. Năng lực quản lý: ---------------------------------------------------------------- 47
2.2.1.10. Chất lượng cà phê -------------------------------------------------------------- 47
2.2.1.11. Bao bì, bao gói, bảo quản, vận chuyển: ------------------------------------- 48
2.2.1.12. Gía cả sản phẩm ---------------------------------------------------------------- 48
2.2.1.13. Ma trận đánh giá các yếu tố bên trong (IFE) ------------------------------- 48
2.2.2. Phân tích môi trường bên ngoài ngành cà phê (EFE) ------------------------- 49
2.2.2.1 Môi trường vĩ mô ----------------------------------------------------------------- 49
2.2.2.2. Môi trường vi mô ---------------------------------------------------------------- 54
2.2.2.3. Ma trận đánh giá các yếu tố bên ngoài (EFE) -------------------------------- 58
CHƯƠNG 3: CHIẾN LƯỢC XUẤT KHẨU CÀ PHÊ SANG THỊ TRƯỜNG
CHÂU ÂU GIAI ĐOẠN 2014 ĐẾN 2020 ......................................................... 60
3.1. Mục tiêu và định hướng phát triển của ngành cà phê Việt Nam --------------- 60
3.2. Xây dựng và lựa chọn chiến lược xuất khẩu sang thị trường Châu Âu ------- 62
3.2.1. Sử dụng ma trận SWOT để đưa ra các phương án chiến lược --------------- 62
3.2.2. Sử dụng ma trận SPACE định vị chiến lược ----------------------------------- 63
3.2.3. Sử dụng ma trận QSPM để đánh giá và quyết định các chiến lược --------- 65
3.2.4. Lựa chọn chiến lược đến năm 2020 --------------------------------------------- 74
3.3. Giải pháp và kiến nghị --------------------------------------------------------------- 77
3.3.1 Một số giải pháp -------------------------------------------------------------------- 77
3.3.1.1 Nâng cao chất lượng cà phê và vệ sinh an toàn thực phẩm ---------------- 77
3.3.1.2 Đa dạng hóa sản phẩm và hướng đến cà phê có giá trị cao ---------------- 78
3.3.1.3 Xây dựng thương hiệu cho sản phẩm cà phê xuất khẩu -------------------- 78
3.3.2 Kiến nghị ---------------------------------------------------------------------------- 79
KẾT LUẬN ....................................................................................................... 82
TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................ 83
ix
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
Viết
tắt
Tiếng Anh
Tiếng Việt
ACPC
Association of Coffee Producing Countries
Hiệp hội các nước sx cà phê
AS
Attractiveness Score
Số điểm hấp dẫn
CA
Competitive Advantage
Lợi thế cạnh tranh của doanh nghiệp
EFE
External Factor Evaluation Matrix
Ma trận đánh giá các yếu tố bên ngoài
ES
Enviroment Stability
Sự ổn định của môi trường
EU
European Union
Liên minh Châu Âu
FDI
Foreign Direct nvestment
Đầu tư trực tiếp nước ngoài
FS
Financials Strengths
Sức mạnh tài chính của doanh nghiệp
FTA
Free Trade Agreement
Hiệp định thương mại tự do
GDP
Gross Domestic Product
Tổng sản phẩm quốc nội
GSP
Good Storage Practive
Quy chế ưu đãi thuế quan phổ cập
ICO
International Coffee Organization
Tổ chức cà phê quốc tế
IFE
Internal Factor Evaluation Matrix
Ma trận đánh giá các yếu tố bên trong
IS
Internals Strenghts
Sức mạnh của ngành
QSPM
Quantitative Strategic Planning Matrix
Ma trận chiến lược có thể định lượng
SO
Strengths - Opportunities
Cơ hội
ST
Strengths - Threats
Điểm mạnh – Nguy cơ
SWOT
Strengths, Weaknesses, Opportunities and
Điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và nguy
Threats
cơ
SPACE
Strategic Position Action Evaluation Matrix Ma trận vị trí chiến lược và đánh giá
hoạt động
TAS
Total Attractiveness Score
Tổng số điểm hấp dẫn
WO
Weaks - Opportunities
Điểm yếu – Cơ hội
x
DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1: Sản lượng và giá trị xuất khẩu cà phê của Việt Nam ............................. 20
Bảng 2.2: Gía cà phê xuất khẩu của Việt Nam sang EU giai đoạn 2007-2013 ....... 23
Bảng 2.3: 20 nước hàng đầu nhập khẩu cà phê Việt Nam năm 2012 ..................... 26
Bảng 2.4: Sản lượng và giá trị xuất khẩu cà phê Việt Nam sang EU ..................... 42
Bảng 2.5: Phân loại cà phê nhân ........................................................................... 48
Bảng 2.6: Ma trận đánh giá các yếu tố bên trong .................................................. 49
Bảng 2.7: Diện tích trồng cà phê Việt Nam, tính theo vùng .................................. 50
Bảng 2.8: Ma trận đánh giá các yếu tố bên ngoài .................................................. 58
Bảng 3.1: Ma trận SWOT ..................................................................................... 62
Bảng 3.2: Ma trận SPACE .................................................................................... 63
Bảng 3.3: Chiến lược mở rộng thị trường ............................................................. 65
Bảng 3.4: Chiến lược đẩy mạnh xuất khẩu ............................................................ 66
Bảng 3.5: Chiến lược đa dạng hóa sản phẩm ........................................................ 67
Bảng 3.6: Chiến lược thương mại điện tử ............................................................. 68
Bảng 3.7: Chiến lược Củng cố thị trường ............................................................. 69
Bảng 3.8: Chiến lược Liên doanh liên kết ............................................................. 71
Bảng 3.9: Chiến lược Nâng cao chất lượng sản phẩm ........................................... 72
Bảng 3.10: Tổng hợp các chiến lược ..................................................................... 73
xi
DANH MỤC CÁC HÌNH
Hình 2.1: Sơ đồ quy trình kinh doanh cà phê của Việt Nam ................................... 20
Hình 2.2: Biểu đồ sản lượng và giá trị .................................................................. 22
Hình 2.3: Biểu đồ giá cà phê Việt Nam xuất khẩu cho thị trường EU ................... 24
Hình 2.4: Biểu đồ sản lượng cà phê xuất cho thị trường EU ................................. 42
Hình 2.5: Biểu đồ một số chỉ tiêu kinh tế vĩ mô của khu vực Eurozone trong 8 tháng
đầu năm 2013 ........................................................................................ 55
Hình 3.1: Biểu đồ Space ....................................................................................... 64
1
MỞ ĐẦU
1. Đặt vấn đề
Nông nghiệp là ngành kinh tế quan trọng của Việt Nam. Hiện nay, Việt Nam
vẫn là một nước nông nghiệp, các sản phẩm nông nghiệp hiện đang là mặt hàng
xuất khẩu chủ lực và có đóng góp đáng kể vào GDP của Quốc gia, đồng thời giải
quyết hàng triệu công ăn việc làm cho người lao động trong nước. Các sản phẩm
nông nghiệp chủ yếu phục vụ cho xuất khẩu có thể kể đến như: gạo, cao su, cà phê,
hạt tiêu, hạt điều, chè,… .Trong đó cà phê là một trong những mặt hàng chủ lực của
Việt Nam chỉ đứng sau gạo. Việt Nam là nước sản xuất nhiều cà phê đứng thứ 2 thế
giới, sau Brasil. Hiện nay, cà phê Việt Nam đã thực sự tham gia chi phối thị trường
cà phê trên thế giới.
Bên cạnh những thành tựu to lớn đó ngành cà phê Việt Nam còn rất nhiều
hạn chế như chất lượng cà phê xuất khẩu chưa đồng đều, ngành cà phê Việt Nam
còn đang ở tình trạng tự phát trong sản xuất, rối loạn trong xuất khẩu chưa có sự
phối hợp chặt chẽ giữa các khâu từ sản xuất đến xuất khẩu, các chính sách khuyến
khích của chính phủ chưa phát huy được tác dụng, vốn thiếu, công nghệ sản xuất lạc
hậu do đó ảnh hưởng của cà phê Việt Nam tới thị trường cà phê thế giới còn yếu.
Những năm gần đây ngành xuất khẩu cà phê Việt Nam cải tiến liên tục, cơ
cấu sản phẩm xuất khẩu đã có sự thay đổi tích cực, chất lượng và sức cạnh tranh sản
phẩm đã được nâng lên trên các thị trường lớn như EU, Hoa Kỳ, Nhật Bản, Hàn
Quốc, … Trong đó, EU là thị trường giàu tiềm năng nhất với số dân lớn (27 nước
Châu Âu) và nhu cầu tiêu thụ tăng mạnh theo từng năm.
Với tư cách là thành viên của WTO, VN sẽ có cơ hội lớn trong việc thúc đẩy
mạnh mẽ xuất khẩu vào thị trường EU. Bên cạnh đó, EU cũng là nhà nhập khẩu lớn
thứ hai trên thế giới với 27 quốc gia thành viên nên VN cũng có nhiều khả năng
tăng mạnh xuất khẩu vào thị trường này. Các mặt hàng truyền thống (sử dụng nhiều
lao động và tài nguyên) của VN vẫn có khả năng cạnh tranh cao ở EU. Song điều
2
này đồng nghĩa với việc phần lớn hàng hoá VN có hàm lượng giá trị gia tăng thấp
và dễ bị ảnh hưởng tiêu cực từ những biến động trên thị trường thế giới.
Tổng quan nghiên cứu đề tài:
Hiện nay trong nước có nhiều nghiên cứu về xuất khẩu cà phê, nhưng do thời
gian có hạn tác giả chỉ nghiên cứu vài đề tài như sau:
• Ngọc Mai (2013), Dự báo xuất khẩu cà phê niên vụ 2013 – Bản tin xuất khẩu
của cục xúc tiến thương mại – Bộ Công Thương
• Đỗ Thị Hương (2009), Hoàn thiện hoạt động xúc tiến nhằm thúc đẩy xuất
khẩu của các doanh nghiệp Việt Nam vào thị trường EU, luận án Tiến sỹ
kinh tế, trường Đại học kinh tế quốc dân.
• Nguyễn Hoàng Anh Huy (2006), Định hướng chiến lược xuất khẩu của công
ty Trung Nguyên vào thị trường Cộng Hòa Liên Bang Đức đến 2015, luận
văn thạc sỹ, Trường Đại học Kinh tế TP.HCM.
Những đề tài này đã nêu lên được những đặc tính của thị trường Châu Âu và có
những định hướng chiến lược xuất khẩu cà phê. Riêng đề tài của tác giả đã kết hợp
được những đặc thù của thị trường Châu Âu đồng thời đưa ra một số chiến lược.
Đặc biệt là chiến lược về việc nâng cao chất lượng sản phẩm để thúc đẩy xuất khẩu
sang thị trường Châu Âu đồng thời nâng giá trị sản phẩm để đem về lợi nhuận cao
nhất.
2. Tính cấp thiết của đề tài
Cà phê du nhập vào nước ta vào năm 1857, Qua hơn 150 năm tồn tại và phát
triển, cà phê hiện nay đã trở thành một trong những mặt hàng nông sản xuất khẩu
chủ lực của Việt Nam, đứng thứ 2 sau gạo – cây lương thực truyền thống. Với vị trí
đó cà phê Việt Nam vươn lên đứng ở vị trí số 2 về xuất khẩu cà phê trên thế giới
sau Brazil, và đứng thứ nhất về mặt hàng cà phê Robusta. Niên vụ 2012/2013 cả
nước xuất khẩu được 1,4 triệu tấn cà phê cho hơn 80 quốc gia và vùng lãnh thổ
chính, kim ngạch xuất khẩu 3,038 tỷ USD, đây là năm thứ 3 ngành cà phê đạt được
khối lượng xuất khẩu hơn 1,3 triệu tấn và kim ngạch hơn 3 tỷ USD. Điều này đã
góp phần không nhỏ cho sụ tăng trưởng kinh tế của Việt Nam, giảm thâm hụt
3
thương mại, một phần giải quyết xóa đói giảm nghèo cho người dân đặc biệt ở nông
thôn..
Hiện nay EU đã và đang là đối tác quan trọng, là một thị trường lớn nhất thế
giới có khả năng tiêu thụ nhiều hàng hoá, sản phẩm của Việt Nam. Các mặt hàng
xuất khẩu chủ lực của Việt Nam cũng chính là những mặt hàng mà thị trường này
có nhu cầu nhập khẩu hàng năm với khối lượng như giầy dép, thuỷ hải sản, cà
phê… Trong đó mặt hàng cà phê là một trong những mặt hàng nông sản quan trọng
nhất được bán rộng rãi trên thị trường EU. Khả năng xuất khẩu cà phê của Việt
Nam vượt xa hai loại đồ uống là chè và ca cao. Vì vậy đẩy mạnh xuất khẩu hàng
hoá nói chung và đẩy mạnh xuất khẩu cà phê nói riêng vào thị trường EU là một
việc làm cấp thiết đối với nước ta hiện nay. Tuy nhiên để làm được điều này Việt
Nam cần tập trung nghiên cứu tìm cách giải quyết các vướng mắc, cản trở hoạt
động xuất khẩu sang EU và tìm ra các giải pháp căn bản để đẩy mạnh xuất khẩu cà
phê.
Hiện nay, xuất khẩu cà phê chưa tương xứng với tiềm năng của ngành cà phê
Việt Nam. Đẩy mạnh phát triển ngành cà phê xuất khẩu Việt Nam là một công việc
cần thiết để góp phần nâng cao hơn nữa xuất khẩu của Việt Nam, việc này đòi hỏi
ngành cà phê phải có giải pháp chiến lược phù hợp và khả thi nhất đối những thị
trường muc tiêu đã chọn.
Tuy nhiên, không chỉ riêng Việt Nam mà rất nhiều quốc gia khác cũng đang
chú trọng đầu tư phát triển cây cà phê, cạnh tranh trong ngành này càng trở nên gay
gắt. Trong khi đó, ngành cà phê Việt Nam còn nhiều khó khăn cả trong lĩnh vực
trồng trọt lẫn chế biến kinh doanh và xuất khẩu. Trên thực tế hơn 90% lượng cà phê
Việt Nam xuất khẩu sang EU còn dưới dạng nguyên liệu thô, chủng loại đơn điệu,
rất ít sản phẩm có giá trị cao, chất lượng cà phê không đồng đều, số lượng bị thải
loại chiếm tỷ lệ khá cao do đó chưa xây dựng được uy tín thương hiệu trên thị
trường EU nên giá cà phê Việt Nam xuất sang thị trường này thấp hơn so với sản
phẩm cùng loại của các nước khác như Colombia, Peru, Brazil,... Hơn nữa ngành cà
phê nước ta còn thiếu vốn, thiếu nguồn cung ứng vật tư, thiếu thiết bị máy móc,
4
trình độ quản lý còn yếu kém, trong khi đó đối thủ cạnh tranh của ta trên thị trường
EU lại là những cường quốc về cà phê như Brazil, Colombia ...
Nhận thức được tầm quan trọng của việc xuất khẩu cà phê vào thị trường EU
cùng với sự hướng dẫn tận tình của tiến sĩ Trần Anh Dũng tôi xin chọn đề tài:
"Chiến lược xuất khẩu cà phê nhân của Việt Nam sang thị trường Châu Âu đến
năm 2020” làm đề tài cho luận án thạc sĩ của mình.
3. Mục tiêu nghiên cứu
Đề tài thực hiện nhằm đạt các mục tiêu
-
Khái quát hóa về mặt lý thuyết chiến lược xuất khẩu hàng hóa
-
Xác định các yếu tố ảnh hưởng đến xuất khẩu cà phê nhân Việt Nam sang
thị trường Châu Âu.
-
Chỉ ra điểm mạnh điểm yếu so với đối thủ cạnh tranh
-
Phân tích thực trạng xuất khẩu cà phê nhân sang thị trường Châu Âu
Trên cơ sở đó đưa ra các giải pháp chiến lược xuất khẩu cà phê nhân sang thị trường
Châu Âu
4. Phương pháp nghiên cứu
Luận văn được thực hiện theo phương pháp thu thập các dữ liệu sơ cấp và
thứ cấp của Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn, Tổng cục thống kê, Hiệp hội
cà phê ca cao Việt Nam (VICOFA), các sở ngành thuộc thành phố Hồ Chí Minh của
những năm qua và hỏi ý kiến các chuyên gia trong ngành cà phê như các doanh
nghiệp xuất nhập khẩu cà phê như công ty Olam, công ty Louis, một số công ty
giám định nông sản như Vinacontrol, I.I.T.S, SGS, Caphecontrol… và nhà sản xuất
cà phê để xuất khẩu. Từ những thu thập đó chúng tôi phân tích thống kê, suy luận
logic, so sánh, và dùng phương pháp định lượng, ngoài ra còn dùng đến phân tích
SWOT, SPACE, QSPM để đưa ra và lưa chọn các chiến lược xuất khẩu cà phê nhân
đồng thời đưa ra những kiến nghị, giải pháp và kết luận cho ngành cà phê Việt Nam
5
5. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
- Đối tượng nghiên cứu: Tình hình xuất khẩu cà phê nhân của Việt Nam sang
thị trường Châu Âu
- Phạm vi nghiên cứu: Đề tài tập trung nghiên cứu giải pháp chiến lược xuất
khẩu cà phê Việt Nam ở phạm vi thị trường Châu Âu chủ yếu giai đoạn 2007-2013
định hướng và đưa ra giải pháp cho giai đoạn 2020.
6. Nội dung và kết cấu luận văn
Nội dung nghiên cứu gồm 3 chương
Chương 1: Cơ sở lý luận về chiến lược xuất khẩu
Chương 2: Các nhân tố ảnh hưởng đến xuất khẩu cà phê Việt Nam sang thị
trường Châu Âu
Chương 3: Chiến lược xuất khẩu cà phê sang thị trường Châu Âu giai đoạn
2014 đến 2020
Mục đích hệ thống lại giữa lý thuyết, thực tiễn và đưa ra giải pháp chiến lược
xuất khẩu
Phân tích những mặt yếu của ngành cà phê để khắc phục đồng thời phát huy
những mặt mạnh nhằm thúc đẩy xuất khẩu cà phê sang thị trường Châu Âu một
cách bền vững cũng như nâng cao giá trị cà phê Việt Nam trên thế giới nói chung và
Châu Âu nói riêng
Mặc dù tác giả nhiều nổ lực cố gắng cùng với sự giúp đỡ tận tình của Thầy
hướng dẫn do thời gian nghiên cứu hạn hẹp nên cũng không tránh khỏi những sai
sót. Kính mong nhận được sự đóng góp chân thành của quý Thầy Cô và các bạn
đồng môn.
6
CHƯƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CHIẾN LƯỢC XUẤT KHẨU
1.1. Chiến lược xuất khẩu
1.1.1. Khái niệm về chiến lược xuất khẩu
“Chiến lược“ là thuật ngữ bắt nguồn từ tiếng Hy Lạp “Strategos“ dùng trong
quân sự, nhà lý luận thời cận đại Clawzevit cũng cho rằng chiến lược quân sự là
nghệ thuật chỉ huy ở vị trí ưu thế.
Từ thập kỷ 60 của thế kỷ XX, chiến lược được ứng dụng vào lĩnh vực kinh
doanh và thuật ngữ “Chiến lược kinh doanh“ ra đời. Quan niệm về chiến lược kinh
doanh phát triển dần theo thời gian và người tiếp cận nó theo nhiều cách khác nhau
Theo cách tiếp cận truyền thống, chiến lược là việc xác định những mục tiêu
cơ bản, dài hạn của doanh nghiệp và thực hiện chương trình hành động cùng với
việc phân bổ các nguồn lực cần thiết để đạt được các mục tiêu đã xác định. Cũng có
thể hiểu được chiến lược là một phương thức mà các doanh nghiệp xử dụng để định
hướng tương lai nhằm đạt được và duy trì phát triển doanh nghiệp.
Ngoài cách tiếp cận truyền thống như trên, nhiều tổ chức kinh doanh tiếp cận
chiến lược theo cách mới: chiến lược kinh doanh là kế hoạch kiểm soát và sử dụng
nguồn lực, tài sản và tài chính nhằm mục đích nâng cao và bảo đảm những quyền
lợi thiết yếu của mình.
Theo Michael Porter “Chiến lược cạnh tranh liên quan đến sự khác biệt. Đó
là việc lựa chọn cẩn thận một chuỗi hoạt động khác biệt để tạo ra một tập hợp giá trị
độc đáo“.
Tuy nhiên, dù tiếp cận theo cách nào thì bản chất của chiến lược kinh doanh
vẫn là phác thảo hình ảnh tương lai của doanh nghiệp trong lĩnh vực hoạt động và
7
khả năng khai thác. Theo cách hiểu này, thuật ngữ chiến lược kinh doanh được
dùng theo 3 ý nghĩa phổ biến nhất. Đó là:
-
Xác lập mục tiêu dài hạn của doanh nghiệp
-
Đưa ra các chương trình hành động tổng quát
-
Lựa chọn các phương án hành động, triển khai phân bổ nguồn lực để thực
hiện mục tiêu đó.
1.1.2. Các loại hình chiến lược xuất khẩu
• Chiến lược xuất khẩu sản phẩm thô:
Chủ yếu sử dụng rộng rãi các nguồn tài sẵn có và các điều kiện thuận lợi của
đất nước. Sản phẩm xuất khẩu thô là những sản phẩm nông nghiệp và khai khoáng.
Chiến lược này chủ yếu được áp dụng tại các nước đang phát triển, do điều kiện còn
thiếu thốn và trình độ còn hạn chế.
Chiến lược này tạo điều kiện phát triển nền kinh tế theo chiều rộng, thúc đẩy
việc sử dụng các yếu tố và điều kiện dẫn đến tăng nguồn vốn đầu tư nước ngoài và
tích lũy trong nước, giải quyết công ăn việc làm cho người lao động và tăng đội ngũ
công nhân lành nghề, từ đó tăng quy mô sản xuất của nền kinh tế, tạo nguồn vốn
ban đầu cho công nghiệp hóa.
• Chiến lược thay thế hàng nhập khẩu (chiến lược hướng nội)
Chiến lược này đẩy mạnh sự phát triển các ngành công nghiệp trong nước
nhằm sản xuất sản phẩm nội địa thay thế các sản phẩm nhập khẩu. Đặc điểm của
chiến lược này là nền kinh tế ít có quan hệ với thị trường thế giới. Các biện pháp
thực hiện thay thế nhập khẩu thường là thuế quan bảo hộ, hạn ngạch nhập khẩu và
tỷ giá cao quá mức. Điều này làm cho các doanh nghiệp không năng động, thiếu cơ
hội tìm kiếm ưu thế cạnh tranh quốc tế. Do đó giá thành thấp, chất lượng thấp, ảnh
hưởng đến tiềm năng phát triển toàn bộ nền kinh tế.
• Chiến lược hướng ra thị trường quốc tế (chiến lược hướng ngoại)
- Xem thêm -