Tài liệu Cao trào xô viết nghệ tĩnh 75 năm nhìn lại (1930 2005)

Lêi c¶m ¬n Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Ò tµi “Cao trµo X« viÕt NghÖ TÜnh – 75 n¨m nh×n l¹i” chóng t«i ®· nhËn ®îc rÊt nhiÒu sù ®éng viªn, gióp ®ì quý b¸u. Tríc tiªn chóng t«i muèn ®îc bµy tá lßng biÕt ¬n s©u s¾c tíi TiÕn sÜ TrÇn V¨n Thøc ®· tËn t×nh híng dÉn vµ cã nhiÒu híng gîi më míi mÎ, ®éc ®¸o gióp chóng t«i ph¸t huy kh¶ n¨ng s¸ng t¹o trong c«ng tr×nh nghiªn cøu nµy. §©y còng lµ c«ng tr×nh khoa häc quan träng nhÊt trong toµn bé khãa häc cña m×nh, lµ kÕt qu¶ bíc ®Çu cña b¶n th©n. Qua ®©y, cho phÐp chóng t«i ®îc nãi lêi c¶m ¬n tíi tËp thÓ c¸c thÇy c« gi¸o Khoa LÞch sö – nh÷ng ngêi ®· lu«n quan t©m, gióp ®ì, d¹y b¶o ©n cÇn thÕ hÖ chóng t«i cho ®Õn h«m nay vµ c¶ ngµy mai. Chóng t«i còng ch©n thµnh göi lêi c¶m ¬n ®Õn c¸c c¬ quan, ®¬n vÞ ®· gióp ®ì chóng t«i vÒ mÆt t liÖu: Th viÖn Khoa LÞch sö, Th viÖn Trêng §¹i Häc Vinh, Th viÖn TØnh NghÖ An, B¶o tµng X« viÕt NghÖ TÜnh,… Bªn c¹nh c¸c nguån ®éng viªn góp ®ì trªn, t¸c gi¶ khãa luËn cßn nhËn ®îc sù ®éng viªn, khÝch lÖ cña gia ®×nh, ban bÌ, nh÷ng ngêi lu«n ë bªn c¹ch chóng t«i trong nh÷ng lóc khã kh¨n nhÊt. Chóng t«i tr©n träng c¶m ¬n nh÷ng t×nh c¶m tèt ®Ñp Êy! 0 Cuèi cïng chóng t«i chê ®îi nh÷ng ý kiÕn ®ãng gãp cña quý thÇy c« vµ c¸c b¹n ®Ó khãa luËn hoµn thiÖn h¬n n÷a! Xin ch©n thµnh c¶m ¬n! T¸c gi¶ môc lôc Trang A - Më ®Çu B - Néi dung Ch¬ng 1: Nguyªn nh©n bïng næ 1.1. Bèi c¶nh trong níc 1.2. Nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng cña NghÖ TÜnh lµm cho 1 4 4 4 cuéc ®Êu tranh ë ®©y ph¸t triÓn trë thµnh ®iÓm cao nhÊt trong phong trµo c¸ch m¹ng toµn quèc 1930 - 8 1931. Ch¬ng 2: DiÔn biÕn cao trµo X« ViÕt NghÖ TÜnh 2 qua c¸c giai ®o¹n 2 2.1. Giai ®o¹n më ®Çu lµ nh÷ng cuéc ®Êu tranh ngµy 2 1/5/1930 2.2. Giai ®o¹n tõ sau ngµy 1/5 ®Õn cuèi th¸ng 8/1930 2 2 2.3. Giai ®o¹n ®Ønh cao 7 3 2.4. X« ViÕt NghÖ TÜnh vµ ®Æc ®iÓm cña nã 5 6 1 Ch¬ng 3: ý nghÜa lÞch sö, nguyªn nh©n thÊt b¹i vµ bµi häc kinh nghiÖm cña cao trµo X« ViÕt NghÖ 6 1 TÜnh 3.1. ý nghÜa lÞch sö cña X« ViÕt NghÖ TÜnh 4 6 3.2. Nguyªn nh©n thÊt b¹i vµ bµi häc kinh nghiÖm 4 7 C - KÕt luËn 3 8 * Tµi liÖu tham kh¶o 8 8 * Phô lôc 9 9 1 A - Më ®Çu 1. Lý do chän ®Ò tµi Nh÷ng trËn ®Êu xung thiªn trong phong trµo c¸ch m¹ng 1930-1931 víi ®Ønh cao lµ X« viÕt NghÖ TÜnh ®Õn nay ®· trßn 75 n¨m. Cuéc tËp dît ®Çu tiªn díi sù l·nh ®¹o cña §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam, tuy cha thµnh c«ng, nhng ®· ®Ó l¹i cho §¶ng ta nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm quý b¸u, ®Ó l¹i trän vÑn trong ký øc nh©n d©n mét kiÓu chÝnh quyÒn cña d©n do d©n vµ v× d©n. ChÝnh kÝ øc ®Ñp ®Ï ®ã ®· cæ vò, th«i thóc nh÷ng cuéc chiÕn ®Êu tiÕp theo ®Ó cuèi cïng dÉn ®Õn th¾ng lîi trong c¸ch m¹ng th¸ng T¸m, dùng lªn Nhµ níc ViÖt Nam d©n chñ céng hoµ mµ 15 n¨m tríc ®ã ®· manh nha 2 trong phong trµo X« viÕt NghÖ TÜnh. X« viÕt NghÖ TÜnh thùc sù lµ trang sö tuyÖt ®Ñp trong pho sö d©n téc díi sù l·nh ®¹o cña §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam. Bëi lÏ ®ã, X« viÕt NghÖ TÜnh lµ nguån ®Ò tµi nghiªn cøu cña c¸c nhµ sö häc, cña nhiÒu lÜnh vùc khoa häc kh¸c nhau vµ ®ång thêi lµ nguån c¶m høng s¸ng t¹o cña giíi v¨n nghÖ sÜ. §· 75 n¨m tr«i qua kÓ tõ ngµy cao trµo X« viÕt NghÖ TÜnh næ ra, nhng do hoµn c¶nh lÞch sö, diÔn biÕn cña cao trµo cã nh÷ng ®Æc thï vµ thùc tiÔn cã nhiÒu gi¸ trÞ sinh ®éng, cho nªn X« viÕt NghÖ TÜnh vÉn chøa ®ùng nh÷ng néi dung khoa häc rÊt cÇn thiÕt ph¶i tiÕp tôc nghiªn cøu kh«ng chØ ®èi víi c¸ch m¹ng d©n téc d©n chñ mµ cßn ®Ó ®¸p øng mäi yªu cÇu cña sù nghiÖp ®æi míi h«m nay. §ã lµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò x· héi- nh©n v¨n cña NghÖ TÜnh nh viÖc gi¶i quyÕt c¸c mèi quan hÖ cña c¸c giai cÊp, giai tÇng, h¹n chÕ t tëng Êu trÜ t¶ khuynh ph¸t huy gi¸ trÞ tiÕn bé cña chÝnh quyÒn X« viÕt … ChÝnh v× nh÷ng lÝ do nµy cïng víi ®îc sù gióp ®ì vµ híng dÉn khoa häc cña tiÕn sÜ TrÇn V¨n Thøc, t«i ®· m¹nh d¹n chän ®Ò tµi: “Cao trµo X« viÕt NghÖ TÜnh - 75 n¨m nh×n l¹i” lµm kho¸ luËn tèt nghiÖp cña m×nh. 2. LÞch sö nghiªn cøu vÊn ®Ò §èi víi lÞch sö d©n téc ta vµ nh©n d©n ViÖt Nam, cao trµo X« viÕt NghÖ TÜnh thùc sù lµ trang sö tuyÖt ®Ñp trong pho sö d©n téc díi sù l·nh ®¹o cña §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam. 3 KÓ tõ ngµy cao trµo c¸ch m¹ng 1930- 1931 bïng næ mµ ®Ønh cao lµ X« viÕt NghÖ TÜnh ®· ®îc nhiÒu nhµ nghiªn cøu sö häc quan t©m. Tríc ®©y, mÆc dï trong thêi gian kh¸ng chiÕn cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n trë ng¹i, Hång ThÕ C«ng (TrÇn V¨n Giµu) ®· cho xuÊt b¶n cuèn “NghÖ TÜnh ®á…”. §Õn n¨m 1962 Ban nghiªn cøu lÞch sö §¶ng Trung ¬ng ®· xuÊt b¶n cuèn “X« viÕt NghÖ TÜnh”, n¨m 1968 NguyÔn Kh¸nh Toµn l¹i viÕt cuèn “MÊy vÊn ®Ò bµi häc X« viÕt NghÖ TÜnh”… TÊt c¶ nh÷ng cuèn s¸ch nµy ®· phÇn nµo ®¸nh gi¸ ®îc nh÷ng gi¸ trÞ mµ cao trµo X« viÕt NghÖ TÜnh ®¹t ®îc. X« viÕt NghÖ TÜnh cã mét vÞ trÝ ®Æc biÖt quan träng trong lÞch sö ®Êu tranh c¸ch m¹ng cña d©n téc v× thÕ vÒ sau khi ®Êt níc ®éc lËp, trong ®iÒu kiÖn hoµ b×nh ®· cã nhiÒu giíi, nhiÒu nghµnh thuéc c¸c lÜnh vùc: lÞch sö, b¶o tµng, v¨n ho¸, nghÖ thuËt… tham gia nghiªn cøu ®Ò tµi nµy. VÊn ®Ò cao trµo X« viÕt NghÖ TÜnh ®· ®îc ®¸nh gi¸, nh×n nhËn mét c¸ch chÝnh x¸c, toµn diÖn h¬n vµ mang tÝnh khoa häc cao. §iÒu nµy ®îc ®¸nh dÊu b»ng sù ra ®êi cña c¸c cuèn s¸ch: “LÞch sö §¶ng bé §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam tØnh NghÖ TÜnh”, “X« viÕt NghÖ TÜnh” do Ph¹m Xanh chñ biªn, “X« viÕt NghÖ TÜnh” cña TiÓu ban nghiªn cøu lÞch sö §¶ng TØnh uû NghÖ An,… §ång thêi ®· cã rÊt nhiÒu cuéc héi nghÞ, héi th¶o khoa häc vÒ X« viÕt NghÖ TÜnh mµ gÇn ®©y nhÊt lµ Héi th¶o “65 n¨m X« viÕt NghÖ TÜnh” n¨m 1995 vµ Héi th¶o “70 n¨m X« viÕt NghÖ TÜnh” n¨m 2000, 4 c¸c cuéc Héi th¶o ®· thu hót ®îc sù tham gia cña nhiÒu nhµ khoa häc. Héi th¶o ®· ®ãng gãp nhiÒu ý kiÕn quý b¸u, cung cÊp thªm nhiÒu t liÖu míi, nhËn thøc míi vÒ cao trµo X« viÕt NghÖ TÜnh . Trªn c¸c t¹p chÝ: t¹p chÝ LÞch sö §¶ng, t¹p chÝ Céng s¶n vµ c¸c lo¹i b¸o: b¸o Nh©n d©n, b¸o V¨n ho¸ NghÖ An… ®· ®Ò cËp nhiÒu ®Õn cao trµo X« viÕt NghÖ TÜnh trªn mäi ph¬ng diÖn. Ngµy nay, ®Ò tµi vÒ cao trµo X« viÕt NghÖ TÜnh vÉn cã søc l«i cuèn m¹nh mÏ sù quan t©m cña nhiÒu nhµ nghiªn cøu. 3. §èi tîng nghiªn cøu cña ®Ò tµi §èi tîng nghiªn cøu cña ®Ò tµi lµ cao trµo X« viÕt NghÖ TÜnh 1930-1931 sau 75 n¨m nh×n l¹i víi nh÷ng ®¸nh gi¸ míi nhÊt. Cô thÓ h¬n lµ tËp trung lµm s¸ng râ nguyªn nh©n dÉn tíi bïng næ cao trµo X« viÕt NghÖ TÜnh, diÔn biÕn còng nh kÕt qu¶ vµ ý nghÜa, bµi häc kinh nghiÖm cña cao trµo c¸ch m¹ng nµy. Do ®ã, chóng t«i chñ yÕu ®i s©u t×m hiÓu, ph©n tÝch c¸c vÊn ®Ò cã liªn quan trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp ®Õn ®èi tîng ®· x¸c ®Þnh trªn. 4. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu XuÊt tõ ®Æc trng cña ®Ò tµi, tõ nhiÖm vô, môc tiªu nghiªn cøu, chóng t«i chñ yÕu sö dông ph¬ng ph¸p l«gic vµ ph¬ng ph¸p lÞch sö ®Ó t¸i hiÖn qu¸ khø nh nã ®· tån t¹i. Bªn c¹nh ®ã, chóng t«i cßn sö dông ph¬ng ph¸p liªn ngµnh nh: so s¸nh, tæng hîp, kh¸i qu¸t ho¸,… ®Æc biÖt lµ trong 5 c«ng t¸c su tÇm, chän läc, x¸c minh, phª ph¸n t liÖu ®Ó gi¶i quyÕt nhiÖm vô mµ ®Ò tµi ®Æt ra. 5. Bè côc cña kho¸ luËn Ngoµi phÇn më ®Çu, kÕt luËn, tµi liÖu tham kh¶o, phô lôc, néi dung cña kho¸ luËn ®îc tr×nh bµy ë 3 ch¬ng nh sau: Ch¬ng 1. Nguyªn nh©n bïng næ Ch¬ng 2. DiÔn biÕn cao trµo X« viÕt NghÖ TÜnh qua c¸c giai ®o¹n ®Êu tranh Ch¬ng 3. ý nghÜa lÞch sö, nguyªn nh©n thÊt b¹i vµ bµi häc kinh nghiÖm cña cao trµo X« viÕt NghÖ TÜnh. B - néi dung Ch¬ng 1 Nguyªn nh©n bïng næ 1.1. Bèi c¶nh trong níc Cã thÓ nãi r»ng, kÓ tõ phong trµo CÇn V¬ng cuèi thÕ kû XIX thÊt b¹i, trªn ®Êt níc ta cha cã mét cuéc vËn ®éng chÝnh trÞ nµo s©u réng ®Õn nh vËy, phong trµo chèng su 6 thuÕ ch¼ng h¹n, chØ diÔn ra ë mét sè tØnh Trung Kú, cuéc khëi nghÜa cña ViÖt Nam Quèc d©n §¶ng th¸ng 2/1930 chØ x¶y ra lÎ tÎ ë mét vµi tØnh B¾c Kú. C¶ hai biÕn cè Êy chØ kÐo dµi h¬n hai th¸ng. Cßn phong trµo c¸ch m¹ng do nh÷ng ngêi céng s¶n chñ tr¬ng ®· kÐo dµi h¬n mét n¨m, diÔn ra trªn 25 tØnh thµnh kh¾p c¶ ba miÒn ®Êt níc vµ ®¹t tíi ®Ønh ®iÓm trªn ®Êt NghÖ TÜnh. Nguyªn nh©n g× lµm bïng næ mét phong trµo c¸ch m¹ng réng lín nh vËy? Vµ t¹i sao ë NghÖ TÜnh l¹i ph¸t triÓn ®Õn ®Ønh cao trong thêi kú 1930 - 1931? §Ó tr¶ lêi cho nh÷ng c©u hái nµy chóng ta ®Æt nã trong bèi c¶nh lÞch sö 1929 -1930, næi lªn nh÷ng nguyªn nh©n c¬ b¶n sau ®©y: 1.1.1. HËu qu¶ cña cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ thÕ giíi ®Õn ®êi sèng nh©n d©n ViÖt Nam N¨m 1929, thÕ giíi l©m vµo cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ trÇm träng cha tõng thÊy trong lÞch sö. Cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ cña CNTB thÕ giíi (1929 - 1930), mµ trùc tiÕp lµ cña ®Õ quèc Ph¸p ®· gi¸ng thªm mét ®ßn nÆng vµo nÒn kinh tÕ §«ng D¬ng. NhiÒu nhµ m¸y, nhiÒu ®ån ®iÒn thu hÑp s¶n xuÊt, ®Èy hµng v¹n c«ng nh©n vµo con ®êng thÊt nghiÖp. Mét phÇn ba c«ng nh©n bÞ ®Èy ra khái nhµ m¸y, xÝ nghiÖp. ChØ tÝnh riªng B¾c kú sè c«ng nh©n bÞ sa th¶i lªn ®Õn 25000 ngêi. Sè c«ng nh©n cßn l¹i chØ ®îc hëng 70% l¬ng vµ lµm viÖc trong ®iÒu kiÖn hÕt søc tåi tÖ. Gi¸ n«ng s¶n rÎ m¹t mµ su thuÕ th× cao, cïng víi chÕ ®é bãc lét t« tøc, kh¾c nghiÖt cña giai cÊp ®Þa chñ, lµm cho ®íi sèng 7 nh©n d©n v« cïng ®iªu ®øng. Hä tiÕp tôc bÞ bÇn cïng ho¸ vµ ph¸ s¶n trªn quy m« lín. Gi¸ lóa gi¶m 68%, ruéng ®Êt bá hoang ngµy mét nhiÒu, n¨m 1933 diÖn tÝch ®Êt bá hoang ®· lªn ®Õn 370.000 ha [14, tr 25]. T×nh tr¹ng khñng ho¶ng kinh tÕ ch¼ng nh÷ng ®a c«ng nh©n, n«ng d©n ®Õn chç cïng kiÖt mµ cßn lµm cho giai cÊp t s¶n, tiÓu t s¶n còng lao ®ao, kÎ thua lç, ngêi bÞ ph¸ s¶n. KÌm theo khñng ho¶ng kinh tÕ lµ thiªn tai b·o lôt ë Th¸i b×nh, h¹n h¸n ë NghÖ TÜnh. Sù ®ãi khæ cña nh©n d©n ta håi n¨m 1930 ®· ®Õn møc kh«ng thÓ chÞu nçi. 1.1.2. Cuéc khñng bè ®Ém m¸u cña thùc d©n Ph¸p ®èi víi ViÖt Nam Quèc d©n §¶ng vµ khëi nghÜa Yªn B¸i Cïng víi nh÷ng hËu qu¶ cña cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ thÕ giíi ®Õn ®êi sèng nh©n d©n ViÖt Nam th× cuéc khñng bè ®Ém m¸u cña thùc d©n Ph¸p ®èi víi ViÖt Nam Quèc d©n §¶ng vµ khëi nghÜa Yªn B¸i lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n lµm bïng næ phong trµo c¸ch m¹ng 1930 - 1931 ë toµn quèc víi ®Ønh cao X« viÕt NghÖ TÜnh. Sù bãc lét kinh tÕ, chÕ ®é chÝnh trÞ nghÑt thë vµ sù ®µn ¸p d· man cña thùc d©n Ph¸p cµng lµm t¨ng thªm lßng c¨m phÉn cña nh©n d©n ta. Tõ n¨m 1929, hµng ngh×n vô b¾t bí diÔn ra ë B¾c Kú, Trung Kú, Nam Kú. NhÊt lµ sau vô ¸m s¸t tªn mé phu Badanh th¸ng 2 n¨m 1929, thùc d©n Ph¸p quyÕt ®Þnh tÊn c«ng vµo ViÖt Nam Quèc d©n §¶ng nh»m xo¸ sæ tæ chøc nµy. NhiÒu ®¶ng viªn bÞ b¾t, nhiÒu chi bé §¶ng bÞ xo¸ sæ. Cuéc ®µn ¸p trªn diÖn réng cña thùc d©n Ph¸p ®· 8 ®Æt ViÖt Nam Quèc d©n §¶ng tríc sù lùa chän: hoÆc ngåi yªn ®Ó bÞ tiªu diÖt hoµn toµn, hoÆc t×m lèi tho¸t b»ng khëi nghÜa vò trang ®Ó dï “Kh«ng thµnh c«ng còng thµnh nh©n”. Ngµy 9 th¸ng 2 n¨m 1930, khëi nghÜa Yªn B¸i næ ra trong hoµn c¶nh lÞch sö ®ã vµ bÞ thùc d©n Ph¸p d×m trong bÓ m¸u. Sau ®ã, sù ph¶n øng cña chÝnh quyÒn thùc d©n trë nªn tµn b¹o h¬n. Chóng më chiÕn dÞch khñng bè tµn khèc phong trµo yªu níc nh»m tr¶ thï nh÷ng hµnh ®éng yªu níc cña c¸c chiÕn sü ViÖt Nam Quèc d©n §¶ng, ®ång thêi uy hiÕp tinh thÇn yªu níc cña nh©n d©n ta. Ngµy 14 th¸ng 2 n¨m 1930 toµn quyÒn §«ng D¬ng P.Pasquier ra nghÞ ®Þnh lËp Héi ®ång ®Ò h×nh. Héi ®ång nµy ®· kÕt ¸n 1068 ngêi víi 80 ¸n tö h×nh, 594 ¸n ph¹t tï nÆng [34, 14]. Tr¸i víi ý muèn chñ quan cña nh÷ng kÎ chñ mu, nh÷ng cuéc tr¶ thï d· man kh«ng lµm nhôt chÝ ®Êu tranh cña nh©n d©n ta mµ cßn lµm t¨ng thªm lßng phÉn né ®èi víi bÌ lò thùc d©n cíp níc. Nh÷ng tÊm g¬ng hy sinh dòng c¶m, bÊt khuÊt cña c¸c chiÕn sÜ ViÖt Nam Quèc d©n §¶ng ®· kh¬i dËy tinh thÇn yªu níc, quËt khëi trong nh©n d©n trªn trËn tuyÕn ®Êu tranh víi kÎ thï ®éc lËp tù do cña ®Êt níc. §©y còng chÝnh lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n c¨n b¶n cña cuéc vïng dËy xung thiªn nh÷ng n¨m 1930 - 1931. §ãi khæ vµ c¨m hên, nh©n d©n ViÖt Nam, ®Æc biÖt lµ c«ng nh©n ViÖt nam s½n sµng vïng dËy ®Êu tranh. Trong khi ®ã tiÕng vang cña c¸ch m¹ng Trung Quèc ë Qu¶ng Ch©u, Hoa Nam, cña c¸ch m¹ng Ên §é vµ nhÊt lµ ¶nh hëng 9 cña chÕ ®é XHCN ë Liªn X« ®ang thùc hiÖn th¾ng lîi kÕ ho¹ch 5 n¨m lÇn thø nhÊt, cæ vò thªm tinh thÇn ®Êu tranh s½n cã cña nh©n d©n ViÖt Nam. 1.1.3. Sù ra ®êi cña §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam N¨m 1930 lµ mét n¨m ®Æc biÖt quan träng trong lÞch sö c¸ch m¹ng ViÖt Nam. Sau khi cuéc b¹o ®éng Yªn B¸i cña ViÖt Nam Quèc d©n §¶ng (9/2/1930) næ ra vµ bÞ dËp t¾t, chÊm døt h¼n sù chi phèi cña hÖ t tëng t s¶n ®èi víi cuéc vËn ®éng c¸ch m¹ng ViÖt Nam, khi ngän cê gi¶i phãng d©n téc tuét khái tay giai cÊp t s¶n th× nã ®îc giai cÊp c«ng nh©n ViÖt Nam n¾m lÊy vµ gi¬ng cao. §ã chÝnh lµ sù ra ®êi cña §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam víi ®êng lèi cøu níc ®óng ®¾n, ®¶m ®¬ng sø mÖnh lÞch sö, l·nh ®¹o phong trµo gi¶i phãng d©n téc ViÖt Nam. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam ra ®êi ®¸nh dÊu bíc ngoÆt lÞch sö vÜ ®¹i, tõ ®ã giai cÊp c«ng nh©n ViÖt Nam n¾m quyÒn l·nh ®¹o c¸ch m¹ng (th«ng qua ®éi tiªn phong cña m×nh) ®a quÇn chóng lao ®éng bÞ ¸p bøc bãc lét vµ c¸c tÇng líp yªu níc ra ®Êu tranh, thùc hiÖn cuéc c¸ch m¹ng d©n téc d©n chñ nh©n d©n. Sù ra ®êi cña §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam lµ kÕt qu¶ cña sù kÕt hîp gi÷a chñ nghÜa M¸c - Lª Nin, t tëng c¸ch m¹ng tiªn tiÕn cña thêi ®¹i víi phong trµo c«ng nh©n vµ phong trµo yªu níc ViÖt Nam. Sù ra ®êi vµ tån t¹i cña §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam vÒ sau ®æi thµnh §¶ng Céng s¶n §«ng D¬ng lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh nhÊt lµm n¶y sinh phong trµo c¸ch m¹ng 1930 - 1931 víi ®Ønh cao ë X« ViÕt NghÖ TÜnh. Kh«ng cã §¶ng Céng s¶n ra 10 ®êi, kh«ng thÓ cã phong trµo c¸ch m¹ng 1930 - 1931. Phong trµo 1930 - 1931 ®ã lµ kÕt qu¶ tÊt yÕu cña nh÷ng m©u thuÉn kinh tÕ, chÝnh trÞ trong lßng x· héi ViÖt Nam, vµ §¶ng ta lµ ngêi n¾m ®îc quy luËt kh¸ch quan cña sù ph¸t triÓn x· héi ®· ph¸t ®éng quÇn chóng ®øng lªn gi¶i quyÕt m©u thuÉn ®ã. §ã chÝnh lµ nh÷ng nguyªn nh©n lµm bïng næ phong trµo c«ng - n«ng ë ViÖt Nam nh÷ng n¨m 1930 - 1931. Song bän thùc d©n Ph¸p cè t×nh che dÊu sù ¸p bøc, bãc lét cña chóng nªn khi nãi vÒ nguyªn nh©n dÉn tíi sù bïng næ phong trµo c¸ch m¹ng 1930 - 1931 ®· gi¶i thÝch r»ng: Nguyªn nh©n chñ yÕu cña phong trµo c¸ch m¹ng 1930 - 1931 ë ViÖt Nam lµ tõ bªn ngoµi vµo, lµ nh÷ng ho¹t ®éng B«nsªvÝch nh»m chèng l¹i c¸c thuéc ®Þa Ch©u ¢u ë bªn trong Ch©u ¸ [34,29]. Chóng ta c«ng nhiªn thõa nhËn r»ng phong trµo 1930 - 1931 ®îc hëng øng cña Quèc tÕ céng s¶n. Nh vËy kh«ng cã nghÜa lµ c¸ch m¹ng ®· nhËp c¶ng vµo ViÖt Nam mµ chÝnh v× nh©n d©n ViÖt Nam kh«ng chÞu nçi ¸ch thèng trÞ cña ®Õ quèc vµ phong kiÕn, ®· vïng lªn lµm c¸ch m¹ng, quyÕt chän lÊy con ®êng duy nhÊt ®óng ®Ó tù gi¶i phãng m×nh lµ con ®êng cña chñ nghÜa M¸c - Lª Nin. Trong phong trµo c¸ch m¹ng 1930 - 1931 trªn toµn quèc, cuéc ®Êu tranh cña c«ng nh©n vµ n«ng d©n tØnh NghÖ An, Hµ TÜnh ®· næi bËt lªn nh mòi nhän xung kÝch, lµm tan r· bé m¸y thèng trÞ cña bän ®Õ quèc vµ phong kiÕn ë n«ng th«n NghÖ TÜnh. LÇn ®Çu tiªn trong lÞch sö níc ta, 11 nh©n d©n bÞ ¸p bøc ®· giµnh ®îc chÝnh quyÒn ë nhiÒu vïng n«ng th«n ë hai tØnh, thùc hµnh chuyªn chÝnh d©n chñ nh©n d©n theo kiÓu X« viÕt. VËy t¹i sao ë NghÖ TÜnh l¹i ®¹t ®îc nh÷ng kÕt qu¶ to lín nh thÕ? NghÖ TÜnh trë thµnh ®Ønh cao cña phong trµo c¸ch m¹ng toµn quèc 1930 1931? Kh«ng ph¶i ngÉu nhiªn mµ NghÖ TÜnh ®¹t ®Õn ®Ønh cao nhÊt trong phong trµo c¸ch m¹ng 1930 - 1931. §ã lµ kÕt qu¶ tÊt yÕu cña sù tæng hîp nh÷ng ®iÒu kiÖn chung cña toµn quèc vµ nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Æc thï cña NghÖ TÜnh. Tríc hÕt chóng ta ph¶i c«ng nhËn r»ng nÕu kh«ng cã phong trµo toµn quèc réng lín th× kh«ng thÓ cã ®Ønh cao X« viÕt NghÖ TÜnh, cho nªn nh÷ng ®iÒu kiÖn cña phong trµo c¸ch m¹ng ë NghÖ - TÜnh kh«ng thÓ t¸ch rêi nh÷ng ®iÒu kiÖn cña phong trµo chung toµn quèc. Tuy nhiªn b¶n th©n NghÖ An, Hµ TÜnh còng cã nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng lµm cho cuéc ®Êu tranh ë ®©y cã tÝnh chÊt quyÕt liÖt vµ réng lín h¬n so víi nhiÒu vïng kh¸c. 1.2. Nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng cña NghÖ TÜnh lµm cho cuéc ®Êu tranh ë ®©y ph¸t triÓn trë thµnh ®Ønh cao nhÊt trong phong trµo c¸ch m¹ng toµn quèc 1930 - 1931 NghÖ TÜnh lµ mét vïng ®Êt th©n yªu cña tæ quèc ViÖt Nam, ®· cã ngµn n¨m v¨n hiÕn. Xa kia ®îc gäi lµ Ch©u Hoan, sau ®æi lµ trÊn NghÖ An, ®Õn n¨m Minh MÖnh thø 12 (1831) chia ra lµm hai tØnh NghÖ An vµ Hµ TÜnh. Tuy ®· bÞ ph©n chia ranh giíi, song trªn c¸c mÆt kinh tÕ, v¨n ho¸, x· héi, phong tôc tËp qu¸n vµ c¸c ho¹t ®éng ®Êu tranh 12 chinh phôc tù nhiªn, chèng thï trong giÆc ngoµi, NghÖ TÜnh vÉn gi÷ ®îc mèi quan hÖ kh¨ng khÝt trong thÓ thèng nhÊt. 1.2.1. Nh©n d©n NghÖ TÜnh chÞu ¸ch phong kiÕn trùc tiÕp cña triÒu ®×nh HuÕ NghÖ TÜnh lµ mét vïng ®Êt dµi réng cã miÒn nói, cã trung du, ®ång b»ng vµ ven biÓn. PhÝa §«ng cã biÓn réng bao la, phÝa T©y cã d·y Trêng S¬n hïng vÜ. §©y lµ vïng ®Êt cã cÊu t¹o ®Þa h×nh, ®Þa chÊt vµ khÝ hËu ®a d¹ng, nhiÒu tµi nguyªn phong phó. Thiªn nhiªn u ®·i cho NghÖ TÜnh nh vËy, thÕ nhng ®êi sèng cña c d©n n¬i ®©y l¹i hÕt søc c¬ cùc, thuéc vµo lo¹i ®ãi nghÌo nhÊt trong c¶ níc. VËy nguyªn nh©n nµo dÉn tíi sù ®ãi nghÌo ë NghÖ TÜnh? VÒ mÆt kh¸ch quan, thiªn nhiªn u ®·i cho NghÖ TÜnh nhng còng g©y ra kh«ng Ýt chíng ng¹i. H¬n mét triÖu d©n sèng chen chóc trªn mét gi¶i ®Êt hÑp, c»n cçi, rõng nói chiÕm qu¸ nhiÒu, ®ång b»ng NghÖ TÜnh hÑp chiÕm mét phÇn t tæng diÖn tÝch. §Êt ®ai cña NghÖ TÜnh thuéc vµo lo¹i kÐm mµu mì, ®é mµu mì kÐm h¬n so víi ®Êt ë ch©u thæ B¾c kú vµ Nam kú. NghÖ TÜnh cßn chÞu chung mét chÕ ®é khÝ hËu nhiÖt ®íi giã mïa Èm ít vµ do vÞ trÝ ®Þa lý, ®Æc ®iÓm ®Þa h×nh nªn mïa H¹ qu¸ kh« nãng, mïa §«ng Xu©n Èm ít kÐo dµi, khÝ hËu kh¾c nghiÖt kÕt hîp víi ®Þa h×nh phøc t¹p nªn ë NghÖ TÜnh thêng xuyªn x¶y ra thiªn tai h¹n h¸n, b·o lò. Nh÷ng yÕu tè nµy lµm cho NghÖ TÜnh cã nh÷ng khã kh¨n riªng vµ phøc t¹p h¬n nhiÒu so víi ®ång b»ng B¾c Bé vµ Nam Bé, còng v× thÕ ë ®©y kh«ng tr¸nh 13 khái n¹n mÊt mïa vµ ®ãi kÐm. Hµng n¨m cã hµng v¹n n«ng d©n ph¶i rêi bá quª h¬ng ®Õn c¸c miÒn xa x«i nh vïng má, ®ån ®iÒn cao su T©y Nguyªn, Nam Kú hoÆc sang Lµo, Xiªm, ®Ó kiÕm sèng. Tuæi thä trung b×nh cña ngêi d©n NghÖ TÜnh rÊt thÊp, tØ lÖ trÎ em chÕt yÓu rÊt cao, sù nghÌo ®ãi, c¬ cùc cña ngêi d©n NghÖ TÜnh kh«ng chØ bëi kÕt qu¶ thiªn tai g©y ra ®ã chØ lµ nguyªn nh©n kh¸ch quan. ThÕ nhng bän thèng trÞ thêng vÞn vµo nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Þa lý ®Ó gi¶i thÝch sù nghÌo khæ cña nh©n d©n n¬i ®©y. Thùc ra nguyªn nh©n s©u xa cña nã chÝnh lµ chÕ ®é thuéc ®Þa vµ n÷a phong kiÕn. Nh©n d©n NghÖ TÜnh thuéc vµo lo¹i ®ãi nghÌo nhÊt trong c¶ níc, còng nh c¸c tØnh cña Trung Bé, nh©n d©n NghÖ TÜnh ph¶i chÞu ¸ch phong kiÕn trùc tiÕp cña triÒu ®×nh HuÕ, mét chÕ ®é do thùc d©n Ph¸p duy tr× l¹i víi nh÷ng tµn tÝch trung cæ thèi tha nhÊt cña nã. KÎ thï ®Õ quèc phong kiÕn hiÖn ra tríc m¾t ngêi n«ng d©n NghÖ TÜnh lµ nh÷ng tªn tri phñ, tri huyÖn hèng h¸ch b¹o ngîc, nh÷ng tªn T©y ®oan thêng vÒ lµng b¾t muèi, rîu lËu, nh÷ng tªn ®Þa chñ gian ¸c, bän cêng hµo ë n«ng th«n, kÎ ®¹i diÖn cho ®Õ quèc phong kiÕn ®Ó k×m kÑp nh©n d©n trong nh÷ng vô su thuÕ, cíp ®o¹t ruéng ®Êt vµ duy tr× hµng tr¨m thø tôc lÖ cæ hñ ®Ì nÆng lªn lng ngêi n«ng d©n, lµm cho nçi uÊt hËn ngµy cµng thªm chång chÊt. NghÖ TÜnh lµ n¬i cã nhiÒu ruéng ®Êt c«ng nhng phÇn lín bÞ bän quan l¹i, tæng lý, cêng hµo vµ ®Þa chñ cíp ®o¹t, phÇn cßn l¹i bÞ chiÕm lµm ruéng tÕ, ruéng quan, ruéng häc, 14 ruéng lÝnh... Sè ruéng ®Êt chia cho d©n ch¼ng cßn ®îc bao nhiªu, ®· thÕ viÖc ph©n chia l¹i ®Çy rÉy sù bÊt c«ng. D©n cµy thêng thiÕu ¨n vµ kh«ng cã vèn, mµ vay vèn cña ng©n khè, Ng©n hµng Vinh th× l·i suÊt hµng th¸ng lªn 10%; nÕu qu¸ h¹n mµ kh«ng tr¶ th× ngêi vay ph¶i thÕ ruéng. Bän ®Þa chñ, nhµ giµu ë n«ng th«n còng theo ®ã mµ t¨ng l·i suÊt. Bän ®Þa chñ ph¸t canh còng qua ®ã mµ t¨ng ®Þa t« lªn qu¸ n÷a so víi tæng sè hoa lîi. Kh«ng n¹p ®ñ t« cho ®Þa chñ th× mÊt ruéng lÜnh canh, kh«ng tr¶ kÞp thêi tiÒn nî cho chñ th× mÊt nhµ, mÊt vên, kh«ng n¹p kÞp thuÕ cho quan trªn th× bÞ treo kÑp, tï ®µy; ngêi n«ng d©n NghÖ TÜnh ®· bÞ tíc ®o¹t hÕt mäi ph¬ng kÕ sinh sèng. Ngoµi ra, ngêi d©n NghÖ TÜnh ®Æc biÖt ngêi n«ng d©n lóc bÊy giê cßn ngét ng¹t, bÞ ®Ì nÆng nhiÒu thñ tôc, lÔ nghi phiÒn hµ. Nh ë huyÖn Kú Anh cã lÖ hÔ n«ng d©n thiÕu su thuÕ lµ bÞ b¾t ra ®×nh lµng “KÑp ngò tr¶o” (KÑp gåm hai thanh tre vu«ng c¹nh 20cm x 1,5cm. Ngêi bÞ kÑp 5 ngãn tay vµo, ®Çu kia cã d©y, xiÕt chÆt l¹i). ë lµng Phï X¸ (Hng Nguyªn) cø ®Çu mïa xu©n hµng n¨m mçi gia ®×nh ph¶i lµm cç b¸nh tÕ, tèn Ýt nhÊt lµ 30 ®ång (lóc ®ã mçi t¹ g¹o gi¸ 10 ®ång). ë lµng Ph¬ng CÇn (Quúnh Lu) tÝnh ra mçi n¨m cã tíi 26 lÔ tÕ lµng, lÔ lín tèn ®Õn 230 ®ång, lÔ nhá nhÊt còng tèn ®Õn 50 ®ång. [11,64] Nh©n d©n NghÖ TÜnh chÞu sù cíp ®o¹t, hµ hiÕp tµn b¹o cña ®Õ quèc Ph¸p. §Ó b×nh ®Þnh vµ khai th¸c níc ta, thùc d©n Ph¸p t¨ng cêng ®µn ¸p vµ bãc lét nh©n d©n. 15 NhiÒu cuéc khñng bè, giÕt chãc, tr¶ thï ®au ®ín, su thuÕ dån dËp, phu tµi, t¹p dÞch diÔn ra liªn tiÕp nÆng nÒ. NhiÒu gia ®×nh ly t¸n, nhiÒu lµng m¹c tiªu ®iÒu, nhiÒu n«ng d©n mÊt ruéng, mÊt vên. ¸ch ¸p bøc, bãc lét cña thùc d©n Ph¸p ®Ì nÆng lªn ®Çu, lªn cæ nh©n d©n ta. MÆt kh¸c, triÒu ®×nh phong kiÕn hÌn nh¸t ®Çu hµng lµm tay sai cho Ph¸p còng ra søc ®µn ¸p c¸c cuéc khëi nghÜa vµ phong trµo yªu níc cña nh©n d©n n¬i ®©y. Nh vËy, chóng ta thÊy NghÖ TÜnh lµ mét trong c¸c tØnh nghÌo nhÊt c¶ níc l¹i ph¶i chÞu ¸ch phong kiÕn trùc tiÕp cña triÒu ®×nh HuÕ, mét chÕ ®é do thùc d©n Ph¸p duy tr× l¹i víi nh÷ng tµn tÝch Trung cæ thèi tha nhÊt cña nã. ChÝnh ®iÒu nµy ®· gãp phÇn lÝ gi¶i cho viÖc t¹i sao trong phong trµo c¸ch m¹ng 1930 - 1931 diÔn ra toµn quèc th× NghÖ TÜnh l¹i lµ n¬i phong trµo dÊy lªn m¹nh mÏ nhÊt, quyÕt liÖt nhÊt vµ trë thµnh ®Ønh cao cña phong trµo. 1.2.2. NghÖ TÜnh cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho sù liªn minh trùc tiÕp gi÷a hai giai cÊp c«ng nh©n vµ n«ng d©n trong ®Êu tranh §Ó cho phong trµo c¸ch m¹ng ë NghÖ TÜnh ®¹t ®Õn ®Ønh cao nhÊt trong cuéc ®Êu tranh cña c«ng n«ng c¶ níc nh÷ng n¨m 1930 - 1931 cßn do: NghÖ TÜnh lµ n¬i cã mét c¬ së c«ng nghiÖp ë thµnh phè Vinh, BÕn Thuû, ®©y lµ trung t©m kü nghÖ lín nhÊt Trung Kú. Tõ nh÷ng n¨m 1924 trë ®i, n¬i ®©y ®· cã tíi hµng chôc nhµ m¸y, tËp trung hµng ngµn thî. 16 - Nhµ m¸y xe löa Trêng Thi cã kho¶ng 4.000 c«ng nh©n - Nhµ m¸y Diªm BÕn Thuû cã kho¶ng 1.000 c«ng nh©n - Nhµ m¸y « t« Sama Nam Vinh cã kho¶ng 300 c«ng nh©n - Nhµ m¸y rîu Vinh cã kho¶ng 300 c«ng nh©n - Nhµ m¸y Ca BÕn Thuû cã kho¶ng 300 c«ng nh©n - Nhµ m¸y Th¸i hîp Vinh cã kho¶n 120 c«ng nh©n - Nhµ m¸y C¸ hép LapÝch cã kho¶ng 100 c«ng nh©n - C¶ng BÕn Thuû thêng ngµy cã kho¶ng 500 c«ng nh©n Tæng sè c«ng nh©n Vinh - BÕn Thuû vµo n¨m 1928 1929 cã ®Õn kho¶ng n÷a v¹n ngêi [10,25]. §éi ngò c«ng nh©n NghÖ TÜnh xuÊt th©n tõ ba nguån chñ yÕu: - Sè thî c¸c n¬i ®Õn, ®«ng nhÊt lµ tõ ngoµi B¾c vµo. §ã lµ nh÷ng thî lµnh nghÒ, do ®êi sèng thóc b¸ch mµ hä vµo ®©y theo nh÷ng c«ng tr×nh lµm cÇu cèng, x©y dùng nhµ m¸y cña t b¶n Ph¸p. - Sè c«ng nh©n kü thuËt tõ c¸c trêng b¸ch c«ng, b¸ch nghÖ ra, ®îc bæ sung vµo NghÖ TÜnh. - Lo¹i thø ba ®«ng ®¶o nhÊt bao gåm nh÷ng ngêi ®Þa ph¬ng, vèn lµ n«ng d©n vµ d©n nghÌo thµnh thÞ, bÞ mÊt hÕt ruéng ®Êt vµ ®ãi nghÌo ph¶i vµo lµm thuª cho chñ nhµ m¸y vµ chñ ®ån ®iÒn ®Ó sinh sèng, thêng bÞ bän chñ gäi lµ Culi (phu). Giai cÊp c«ng nh©n NghÖ TÜnh ®îc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn tõ nh÷ng n¨m ®Çu thÕ kû XX, khi t b¶n Ph¸p b¾t ®Çu c«ng cuéc khai th¸c kinh tÕ. Tuy ra ®êi muén nhng 17 c«ng nh©n NghÖ TÜnh ph¸t triÓn nhanh vµ tËp trung ë khu c«ng nghiÖp Vinh - BÕn Thuû. Mét bé phËn c«ng nh©n c¬ khÝ ®îc h×nh thµnh lµm nßng cèt cho phong trµo c«ng nh©n NghÖ TÜnh. HÇu hÕt hä lµ ngêi ®Þa ph¬ng, vèn lµ nh÷ng n«ng d©n, thî thñ c«ng, d©n nghÌo ë c¸c lµng x·, phñ huyÖn nh Hng Nguyªn, Nghi Léc, Nghi Xu©n, §øc Thä, Can Léc..... bÞ ph¸ s¶n vµo nhµ m¸y nªn cßn cã mèi liªn hÖ mËt thiÕt víi gia ®×nh th«n xãm. Hä ®îc chñ nhµ m¸y nhËn vµo lµm thuª díi nhiÒu h×nh thøc nh lµm kho¸n, lµm c«ng nhËt hoÆc ¨n l¬ng th¸ng lµm viÖc theo kho¸n s¶n phÈm nhng kh«ng cã giÊy giao kÌo. Khi nhµ m¸y cã viÖc th× vµo lµm, kh«ng cã viÖc th× ra lµm thuª viÖc vÆt ë thµnh phè hoÆc trë vÒ quª cµy ruéng thuª cho ®Þa chñ. NhiÒu c«ng nh©n, sau giê lµm viÖc vµ ngµy nghØ l¹i vÒ sèng víi gia ®×nh, kh«ng tho¸t ly h¼n ruéng ®Êt. Ngµy nghØ hä lµ n«ng d©n thùc thô. Mèi quan hÖ trùc tiÕp tù nhiªn ®ã gi÷a c«ng nh©n vµ n«ng d©n NghÖ TÜnh ®· khiÕn cho cuéc ®Êu tranh cña giai cÊp c«ng nh©n vµ n«ng d©n ë ®©y hëng øng nhau mét c¸ch trùc tiÕp vµ hoµ lÉn lµm mét, t¹o ®iÒu kiÖn v« cïng thuËn lîi cho viÖc x©y dùng khèi liªn minh c«ng n«ng ë NghÖ TÜnh. Ngoµi ra, c«ng nh©n NghÖ TÜnh lµ líp ngêi bÞ ¸p bøc, bãc lét nÆng nÒ nhÊt. Hä võa bÞ ®Õ quèc vµ bÞ t b¶n bãc lét vÒ su thuÕ, vÒ søc lao ®éng, võa bÞ ®Þa chñ phong kiÕn øc hiÕp. Ba ¸ch ¸p bøc, bãc lét ®Ì nÆng lªn ®Çu ngêi c«ng nh©n NghÖ TÜnh. Tuy sè lîng kh«ng ®«ng ®¶o nh ë mét sè vïng kh¸c, tr×nh ®é v¨n ho¸ vµ kü thuËt cßn thÊp, song giai 18 c«ng nh©n NghÖ TÜnh cã ®Çy ®ñ b¶n chÊt giai cÊp c¸ch m¹ng ®¹i diÖn cho ph¬ng thøc s¶n xuÊt tiªn tiÕn, l¹i mang s½n trong m×nh dßng m¸u quËt cêng, bÊt khuÊt cña cha anh. Ngay sau khi ra ®êi c«ng nh©n NghÖ TÜnh ®· t¾m m×nh trong phong trµo yªu níc, sím tiÕp thu chñ nghÜa M¸c - Lª Nin nªn ®· nhanh chãng bíc lªn vò ®µi chÝnh trÞ ®éi ngò c«ng nh©n NghÖ TÜnh cã ®Çy ®ñ nh÷ng ®Æc ®iÓm cña giai cÊp c«ng nh©n thÕ giíi vµ c«ng nh©n trong níc, l¹i cã mèi liªn minh trùc tiÕp víi giai cÊp n«ng d©n trong cuéc ®Êu tranh ®©y lµ ®Æc ®iÓm quan träng mµ nh÷ng n¬i kh¸c nh Th¸i B×nh, Qu·ng Ng·i kh«ng cã vµ chÝnh nhê ®iÓm riªng biÖt nµy mµ NghÖ TÜnh ®· trë thµnh ®Ønh cao trong phong trµo c¸ch m¹ng toµn quèc 1930 - 1931. 1.2.3. Nh©n d©n NghÖ TÜnh cßn ®îc thõa hëng mét truyÒn thèng c¸ch m¹ng s©u s¾c cña cha «ng Ngoµi nh÷ng ®iÒu kiÖn trªn, nh©n d©n NghÖ TÜnh cßn thõa hëng mét truyÒn thèng c¸ch m¹ng l©u ®êi cña cha «ng ®Ó l¹i. Tõ xa xa nh©n d©n NghÖ TÜnh ®· bao phen vïng dËy trong c¸c cuéc ®Êu tranh giai cÊp vµ ®Êu tranh chèng ngo¹i x©m. KÓ tõ khi thùc d©n Ph¸p x©m lîc níc ta (1858), nh©n d©n NghÖ TÜnh lu«n lu«n cã mÆt trong c¸c phong trµo cøu níc vµ thêng ®i ®Çu trong cuéc ®Êu tranh chèng ®Õ quèc Ph¸p. N¬i ®©y ®· sinh ra nhiÒu nhµ yªu níc næi tiÕng nh Phan §×nh Phïng, NguyÔn Xu©n ¤n, Lª Do·n Nh·, Phan Béi Ch©u, NguyÔn ¸i Quèc... Tríc c¶nh ¸p bøc bãc lét b¹o ngîc cña ®Õ quèc Ph¸p, nh©n d©n ch×m ®¾m 19