Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected]
Tel : 0918.775.368
C¹nh tranh vµ héi nhËp
Më ®Çu
GÇn ®©y trªn c¸c ph-¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng,vÊn ®Ò
toµn cÇu ho¸ th-êng xuyªn ®-îc nh¾c tíi.Cã rÊt nhiÒu quan ®iÓm
kh¸c nhau vÒ vÊn ®Ò nµy.§èi víi ViÖt nam – mét n-íc ®ang ph¸t
triÓn,hiÖn gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n trong sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh
tÕ th× xu thÕ toµn cÇu ho¸ vµ héi nhËp võa lµ th¸ch thøc,võa lµ c¬
héi.
Ch-¬ng I : Héi nhËp vµ vÊn ®Ò toµn cÇu ho¸
I - Kh¸i niÖm c¬ b¶n:
Toµn cÇu ho¸ chÝnh lµ qu¸ tr×nh th©m nhËp lÉn nhau gi÷a c¸c quèc
gia vµ d©n téc mµ ë ®ã cã sù kÕ thõa nh÷ng tinh hoa cña sù ph¸t
triÓn vµ sù ®µo th¶i nh÷ng mÆt l¹c hËu,tr× trÖ,lçi thêi ng¨n c¶n qu¸
tr×nh ph¸t triÓn cña quèc gia vµ d©n téc ®ã.XÐt vÒ mÆt b¶n
chÊt,toµn cÇu ho¸ chÝnh lµ qu¸ tr×nh x· héi ho¸ lùc l-îng s¶n xuÊt
kh«ng chØ ë mùc ®é hay ph¹m vi cña mét quèc gia mµ ®ang lan
réng ra trªn b×nh diÖn khu vùc vµ thÕ giíi.
Qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ d-íi chñ nghÜa t- b¶n nh- hiÖn nay lµ mét
nÊc thang trong sù vËn ®éng vµ ph¸t triÓn nãi chung cña chñ nghÜa
t- b¶n.Khi mµ sù ph¸t triÓn cña lùc l-äng s¶n xuÊt x· héi ®¹t ®Õn
tr×nh ®é cao ®Æt ra yªu cÇu vÒ mét quan hÖ s¶n xuÊt kh«ng chØ gãi
gän trong ph¹m vi l·nh thæ cña mçi quèc gia mµ lµ trªn ph¹m vi
toµn cÇu.MÆc dï qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ chÞu sù chi phèi cña chñ
nghÜa t- b¶n hiÖn ®¹i,nh-ng lùc l-îng tham gia toµn cÇu ho¸
kh«ng chØ cã c¸c n-íc t- b¶n ph¸t triÓn mµ cßn cã c¶ nhiÒu n-íc
theo ®uæi môc tiªu ®éc lËp d©n téc vµ trung lËp cïng c¸c n-íc
ph¸t triÓn theo khuynh h-íng x· héi chñ nghÜa.Qu¸ tr×nh toµn cÇu
ho¸ kh«ng chØ bao hµm sù hîp t¸c mµ cßn tån t¹i c¶ sù ®Êu tranh
khèc liÖt gi÷a c¸c quèc gia cã tr×nh ®é ph¸t triÓn vµ lîi Ých kinh tÕ
kh¸c nhau.
Toµn cÇu ho¸ lµ mét qu¸ tr×nh tiÖm tiÕn.XÐt vÒ mÆt lÞch sö th× toµn
cÇu ho¸ kh«ng chØ diÔn ra trong thêi ®¹i ngµy nay mµ nã ®· ®-îc
b¾t ®Çu ngay ngay sau khi chñ nghÜa t- b¶n x¸c lËp ®-îc ®Þa vÞ
thèng trÞ vµ tiÕn hµnh s¶n xuÊt t- b¶n chñ nghÜa.Qu¸ tr×nh toµn
cÇu ho¸ hiÖn nay ®-îc biÓu hiÖn th«ng qua qu¸ tr×nh khu vùc ho¸
vµ liªn kÕt gi÷a c¸c khu vùc,thÓ hiÖn th«ng qua c¸c liªn minh kinh
tÕ vµ diÔn ®µn hîp t¸c kinh tÕ nh- liªn minh ch©u ¢u (EU) , HiÖp
héi c¸c n-íc s¶n xuÊt dÇu löa ch©u Phi(APPA),Tæ chøc thèng
nhÊt ch©u Phi(OAU),HiÖp héi c¸c n-íc xuÊt khÈu dÇu
má(OPEC),Liªn ®oµn ArËp (UMA),khèi thÞ tr-êng chung Nam
Mü(MERCOSUR),khu vùc mËu dÞch tù do B¾c Mü(NAFTA),hiÖp
héi c¸c quèc gia §«ng Nam ¸(ASEAN)khu vùc mËu dÞch tù do
Nam ¸(SAFTA), diÔn ®µn hîp t¸c ch©u ¸ th¸i b×nh d-¬ng (APEC)
…Ba tæ chøc gi÷ vai trß quan träng trong viÖc ®Þnh ra xu h-íng
vËn ®éng vµ qui ®Þnh tÝnh chÊt cña qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ lµ quÜ
tiÒn tÖ quèc tÕ (IMF)vµ tæ chøc th-¬ng m¹i thÕ giíi(WTO),vµ
ng©n hµng thÕ giíi(WB).
II - Toµn cÇu ho¸ kinh tÕ võa lµ c¬ héi võa lµ th¸ch thøc:
Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ,rÊt nhiÒu n-íc nhê chñ ®éng më
cöa hîp t¸c víi n-íc ngoµi mµ c¶i thiÖn ®-îc vÞ thÕ kinh tÕ cña
m×nh,thËm chÝ cã mét sè n-íc ®· v-ît h¼n lªn ®Ó trë thµnh nh÷ng
con rång,con hæ nh- Acgentina, Pªru,Singapore,Hµn Quèc,§µi
Loan,vv….
Nh- vËy,b¶n th©n qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ ®· t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn
ph¸t triÓn kinh tÕ th«ng qua mét lo¹t c¸c ®Æc tÝnh vèn lµ hÖ qu¶
cña qui luËt gi¸ trÞ vµ qu¸ tr×nh x· héi ho¸ s¶n xuÊt trong nÒn kinh
tÕ thÞ tr-êng.Cô thÓ lµ:
Toµn cÇu ho¸ thóc ®¶y qu¸ tr×nh ph©n c«ng lao ®éng x· héi
trªn ph¹m vi quèc tÒ vµ tËn dông ®-îc lîi thÕ so s¸nh t-¬ng
®èi.
Toµn cÇu ho¸ thóc ®Èy lùc l-îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn,khuyÕn
khÝch c¶i tiÕn vµ ®æi míi c«ng nghÖ.
Toµn cÇu ho¸ t¹o ra c¬ chÕ di chuyÓn thuËn lîi c¸c nguån lùc
quan träng nh- lao ®éng vµ vèn tµi chÝnh.
Toµn cÇu ho¸ më réng dung l-îng thÞ tr-êng ,t¹o ®iÒu kiÖn
ph¸t triÓn s¶n xuÊt.
Toµn cÇu ho¸ ®µo th¶i nh÷ng mÆt h¹n chÕ trong qu¸ tr×nh tæ
chøc,qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh kinh tÕ .
Tuy nhiªn,bªn c¹nh ®ã,qóa tr×nh toµn cÇu ho¸ còng cã nh÷ng t¸c
®éng tiªu cùc ®Õn qóa tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi t¹i c¸c
n-íc ®ang ph¸t triÓn,thÓ hiÖn ë mét sè khÝa c¹nh sau ®©y:
Do c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn cã tr×nh ®é trang bÞ kÜ thuËt vµ
c«ng nghÖ thÊp h¬n nhiÒu so víi c¸c n-íc ph¸t triÓn,cho nªn
trong qóa tr×nh gia c«ng vµ xuÊt khÈu s¶n phÈm,c¸c n-íc ®ang
ph¸t triÓn ®· bÞ c¸c n-íc ph¸t triÓn bãc lét th«ng qua ph©n c«ng
lao ®éng quèc tÕ.
C¸c nguyªn t¾c vËn hµnh cña trao ®æi mËu dÞch trªn thÞ tr-êng
quèc tÕ lµ do c¸c n-íc ph¸t triÓn ®Æt ra,v× lîi Ých côc bé cña c¸c
n-íc ph¸t triÓn , khiÕn cho c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn lu«n ë vµo
thÕ bÊt lîi.
Ph-¬ng thøc thanh to¸n quèc tÕ vµ tµi chÝnh quèc tÕ ®Òu sö
dông c¸c ®ång tiÒn cña nhãm c¸c n-íc ph¸t triÓn ,do ®ã c¸c rñi
ro kinh tÕ t¹i c¸c n-íc ph¸t triÓn còng t¸c ®éng m¹nh mÏ ®Õn
c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn, khiÕn cho c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn
kh«ng thÓ chñ ®éng phßng tr¸nh.
C¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn ph¶i g¸nh chÞu hËu qu¶ tõ « nhiÔm
m«i tr-êng sinh th¸i,b¶n s¾c v¨n ho¸,chÝnh trÞ,x· héi cña c¸c
n-íc ®ang ph¸t triÓn dÔ bÞ x©m h¹i,g¸nh nÆng nî n-íc ngoµi
ngµy cµng chång chÊt,….
Toµn cÇu ho¸ lµ mét xu thÕ mang tÝnh chÊt kh¸ch quan.Cho nªn
nªu mÆt tr¸i cña toµn cÇu ho¸ kh«ng cã nghÜa lµ ph¶n ®èi toµn cÇu
ho¸ vµ ®øng ngoµi tiÕn tr×nh toµn cÇu ho¸ .ViÖc nhËn thøc ®-îc
tÝnh chÊt hai mÆt cña toµn cÇu ho¸ sÏ t¹o c¬ së lý luËn gãp phÇn
®¶m b¶o cho sù thµnh c«ng cña qóa tr×nh héi nhËp vµo ®êi sèng
kinh tÕ thÕ giíi.
III - ViÖt nam nªn héi nhËp theo c¸ch nh- thÕ nµo ?
Trong kho¶ng thêi gian t-¬ng ®èi dµi kÓ tõ khi chóng ta tiÕn hµnh
sù nghiÖp ®æi míi,chóng ta kh¼ng ®Þnh r»ng:“ cÇn ph¶i x©y dùng
mét nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ,®ång thêi ®ñ kh¶ n¨ng tham gia
qóa tr×nh ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ ” .Nh- vËy,vÊn ®Ò ®Æt ra lµ
cÇn ph¶i hiÓu ®éc lËp,tù chñ trong ®iÒu kiÖn cña toµn cÇu ho¸ vµ
héi nhËp nh- thÕ nµo?
Qóa tr×nh toµn cÇu ho¸ vµ héi nhËp kinh tÕ ph¸t triÓn nhanh chãng
sÏ tõng b-íc xo¸ nhoµ ®i biªn giíi cña c¸c quèc gia ®Ó h×nh thµnh
nªn mét nÒn kinh tÕ toµn cÇu,c¸c hµng rµo thuÕ quan vµ phi thuÕ
quan sÏ bÞ xo¸ bá,vv…Trong ®iÒu kiÖn Êy,muèn x©y dùng mét nÒn
kinh tÕ ®éc lËp tù chñ,tù ®¶m ®-¬ng lÊy c¸c nhu cÇu thiÕt yÕu,Ýt bÞ
lÖ thuéc vµo bªn ngoµi,vv…lµ kh«ng thùc tÕ,lµ ®i ng-îc víi qóa
tr×nh ph¸t triÓn .
Ngµy nay trong ch-¬ng tr×nh t¸i cÊu tróc l¹i c¬ cÊu cña nÒn kinh
tÕ theo xu h-íng toµn cÇu ho¸ ,c¸c quèc gia kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i
x©y dùng mét c¬ cÊu kinh tÕ hoµn chØnh,thËm chÝ kh«ng cÇn x©y
dùng mét ngµnh kinh tÕ hoµn chØnh.Nhãm c¸c quèc gia ph¸t triÓn
®ang triÖt ®Ó thùc hiÖn nguyªn t¾c nµy. ThËm chÝ c¸c n-íc ®ang
ph¸t triÓn ë tr×nh ®é cao vµ trung b×nh còng theo nguyªn t¾c
nµy.Mçi s¶n phÈm hoµn chØnh lµ kÕt qu¶ cña sù ®ãng gãp vÒ kÜ
thuËt vµ c«ng nghÖ còng nh- søc s¶n xuÈt cña nhiÒu quèc gia .VÝ
dô Singapo lµ mét n-íc kh«ng cã nhiÒu ngµnh c«ng nghiÖp c¬
b¶n. Kinh tÕ Singapo dùa chñ yÕu vµo cung øng dÞch vô quèc tÕ vµ
l¾p r¸p.Nguyªn nhiªn vËt liÖu gÇn nh- ph¶i nhËp khÈu
100%,nh-ng kinh tÕ Singapo vÉn ph¸t triÓn vµ gi÷ ®-îc ®éc lËp tù
chñ.Ng-îc lai,B¾c TriÒu Tiªn lµ mét n-íc cã c¬ cÊu kinh tÕ t-¬ng
®èi hoµn chØnh,®éc lËp tù chñ rÊt cao.Nh-ng B¾c TriÒu Tiªn l¹i cã
nÒn kinh tÕ l¹c hËu.Nh- ë n-íc ta ,trong suèt 15 n¨m ®æi míi,sù
ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ lu«n lu«n g¾n liÒn víi sù phô thuéc chÆt
chÏ vµo thÞ tr-êng bªn ngoµi.Mét nÒn kinh tÕ héi nhËp,lîi Ých
quèc gia hoµ quÖn víi lîi Ých kinh tÕ cña nhiÒu quèc gia kh¸c,th×
sÏ kÕt hîp ®-îc søc m¹nh quèc gia vµ søc m¹nh quèc tÕ ®Ó b¶o vÖ
®Êt n-íc tèt h¬n.
Tõ thùc tÕ nãi trªn,trong qóa tr×nh héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ khu
vùc vµ thÕ giíi chóng ta nªn cã chÝnh s¸ch nhÊt qu¸n x©y dùng
mét nÒn kinh tÕ h-íng ngo¹i,víi mét sè ®Æc tr-ng ®· mang tÝnh
qui luËt sau ®©y:
ChuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo h-íng -u tiªn nh÷ng ngµnh cã
lîi thÕ c¹nh tranh cao vµ g¾n chÆt víi thÞ tr-êng thÕ giíi,tõng
b-íc h¹n chÕ ®Çu t- ë nh÷ng ngµnh kinh tÕ kÐm c¹nh tranh.
Søc c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ ph¶i ®-îc n©ng dÇn lªn hÖ th«ng
qua viÖc hinh thµnh mét m«i tr-êng ®Çu t-,kinh doanh thuËn
lîi b»ng c¸ch ¸p dông c¸c biÖn ph¸p tËp trung vµo c¸c lÜnh vùc
nh- :c¶i tæ bé m¸y hµnh chÝnh sù nghiÖp,ban hµnh hÖ thèng
luËt ph¸p kinh tÕ ®ång bé,n©ng cao chÊt l-îng nguån nh©n
lùc,….
NÒn kinh tÕ cã kh¶ n¨ng ®èi phã hiÖu qu¶ víi nh÷ng biÕn ®éng
chÝnh trÞ,kinh tÕ ,x· héi tõ bªn ngoµi.Gi¶i ph¸p thùc thi cã hiÖu
qu¶ lµ nªn g¾n nh÷ng vÊn ®Ò cña quèc gia víi vÊn ®Ò mang tÝnh
khu vùc vµ quèc tÕ ,c«ng khai t×nh h×nh kinh tÕ vÜ m«:tµi
chÝnh,tiÒn tÖ,viÖc lµm,thu nhËp,d©n c-…,tranh thñ sù ñng hé
cña c¸c ®Þnh chÕ tµi chÝnh quèc tÕ ,duy tr× hÖ thèng dù tr÷ quèc
gia hîp lý,g¾n lîi Ých quèc gia víi lîi Ých cña nhiÒu quèc gia
kh¸c.
Héi nhËp lµ ®i tr-íc ®èi thñ
Thời hạn gia nhập AFTA của Việt Nam ngày càng cận kề, nhiều
doanh nghiệp đã chuẩn bị bằng nhiều cách. Theo quan niệm các
nhà quản lý, cách tốt nhất để thử sức mình trong hội nhập là biến
thách thức thành thời cơ.
Mộ t trong các phương thức là nâng tính chuyên
nghiệ p. Việ c đầ u tiên củ a ông Đặ ng Lê Nguyên Vũ,
Giám đố c hãng cà phê Trung Nguyên là rà soát lạ i
toàn bộ hệ thố ng quả n lý, phân phố i. Theo dự kiế n,
hãng sẽ hoàn thiệ n bộ máy hoạ t độ ng củ a mình vào
giữa năm 2002 và tuyể n chuyên viên thiế t kế , âm
thanh để cả i tạ o chuỗ i quán nhượng quyề n.
Trung Nguyên có kế hoạ ch nhậ p 200 máy pha cà
phê cao cấ p Espresso. Loạ i máy này sẽ được trang
bị cho hệ thố ng cà phê cao cấ p sắ p ra đời trong
nay mai củ a hãng. Hiệ n nay, Trung Nguyên đang ráo
riế t “săn lùng” những đị a điể m kinh doanh “trọ ng
yế u” ở TP HCM và Hà Nộ i để mở quán. Ông Vũ nói:
“Cầ n phả i chiế m trước những đị a điể m quan trọ ng
dù phả i trả giá thuê mặ t bằ ng cao, để sau này các
tậ p đoàn nướ c ngoài có vào thì họ cũng sẽ gặ p khó
khăn trong việ c chọ n điể m kinh doanh thuậ n lợi”.
Ra tay trước là mạ nh
Từ năm 2000, Kinh Đô đã có chiế n lược hoàn thiệ n
hệ thố ng quả n lý như lấ y chứng chỉ ISO, đào tạ o
nhân lực, ổ n đị nh tổ chức, nâng cấ p tính chuyên
môn củ a từng bộ phậ n hoạ t độ ng.
Công ty cũng đang thực hiệ n chiế n lược xuấ t khẩ u.
Các hộ i chợ quố c tế ở Dubai, Liège (Bỉ ), Australia,
Campuchia, Đài Loan, Singapore... Kinh Đô đề u tham
dự. Ông Trầ n Cao Thành, Trưởng phòng Tiế p thị Kinh
Đô, nói: "Đi hộ i chợ quố c tế đâu tố n ít tiề n, nhưng
phả i tìm hiể u nhu cầ u khách hàng để có hướng đầ u
tư sả n phẩ m, đồ ng thời đưa sả n phẩ m thăm dò thị
hiế u". Thị
trườ ng xuấ t khẩ u củ a công ty có nhiề u
nước thuộ c khố i ASEAN như Campuchia, Malaysia,
Singapore... Ông Thành nhậ n đị nh: "Sau này, sả n
phẩ m củ a các nước ASEAN có vào cũng sẽ gặ p khó
khăn khi cạ nh tranh vì công ty đã tạ o đượ c ưu thế
về nhân lực, nguyên liệ u và uy tín sả n phẩ m".
Lấ y xuấ t khẩ u nuôi nộ i đị a
Củ ng cố thị
trườ ng nộ i đị a, tăng cường đầ u tư
sả n xuấ t sả n phẩ m cao cấ p để đón đầ u hộ i nhậ p là
hướng quan tâm củ a nhiề u doanh nghiệ p hiệ n nay.
Công ty Bút bi Thiên Long vừa tung ra thị trường hai
sả n phẩ m cao cấ p mà công ty sẽ phát triể n. Ông
Lâm Trườ ng Sơn, Trưởng phòng Tiế p thị
Công ty
Thiên Long, nói: "Sả n phẩ m bút bi nước ngoài sẽ vào
Việ t Nam chủ yế u là sả n phẩ m cao cấ p. Hiệ n giờ ,
công ty đầ u tư sả n xuấ t sả n phẩ m cao cấ p, đế n lúc
hộ i nhậ p, khấ u hao dây chuyề n hế t, sả n phẩ m củ a
chúng tôi sẽ cạ nh tranh đượ c với sả n phẩ m củ a các
công ty nước ngoài".
Ông Thái Hùng, Giám đố c Công ty May Tây Đô, nói:
"Hiệ n nay, May Tây Đô phả i lấ y lợi nhuậ n củ a xuấ t
khẩ u để phát triể n thị
trườ ng nộ i đị a. Cầ n phả i
chiế m trước mộ t phầ n thị trườ ng trước khi kinh tế
Việ t Nam hộ i nhậ p".
(Theo Sà i Gßn TtÕp ThÞ)
C¸c biÖn ph¸p tù vÖ trong th-¬ng m¹i quèc tÕ cña ViÖt Nam
Chính phủ sẽ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, ban
hành Pháp lệnh về các biện pháp tự vệ trong hoạt động thương
mại với nước ngoài. Đây là văn bản đầu tiên quy định minh bạch
các biện pháp sẽ áp dụng để ngăn ngừa hoặc hạn chế thiệt hại cho
sản xuất trong nước do hàng nhập khẩu gây ra.
Theo dự luậ t này, ba biệ n pháp được áp dụ ng là
thuế nhậ p khẩ u, hạ n ngạ ch nhậ p khẩ u, và “biệ n
pháp khác do Chính phủ quy đị nh”. Trong số này,
theo quan điể m củ a Bộ Thương mạ i, chỉ áp dụ ng
chủ yế u 2 biệ n pháp đầ u, được quy đị nh trong
Hiệ p đị nh chung về thuế quan và thươ ng mạ i (GATT
1947), được nhiề u nước áp dụ ng.
Các biệ n pháp tự vệ , được thực hiệ n với hàng hóa
nhậ p khẩ u, chỉ khi có đủ 2 điề u kiệ n: Thứ nhấ t, khố i
lượng, số lượng hoặ c trị
giá củ a hàng hóa nhậ p
khẩ u đó gia tăng bấ t thườ ng so với hàng hóa tương
tự hoặ c hàng hóa cạ nh tranh trực tiế p sả n xuấ t
trong nước; Thứ hai, việ c gia tăng đó gây ra hoặ c đe
dọ a gây thiệ t hạ i nghiêm trọ ng cho sả n xuấ t trong
nước.
Pháp lệnh chỉ quy định các nguyên tắc chung và thể thức áp dụng
các biện pháp tự vệ. Song, theo Ban soạn thảo, việc bảo vệ phải
phù hợp với các quy định của WTO, không tạo tâm lý bảo hộ tràn
lan, không để doanh nghiệp ỷ lại vào Nhà nước. Mức bảo hộ vừa
phải, tránh tình trạng doanh nghiệp lợi dụng tăng giá hàng hóa
gây thiệt hại cho người tiêu dùng, đồng thời phải nhìn trước khả
năng trả đũa của phía nước xuất khẩu. Vì vậy, áp dụng biện pháp
tự vệ phải trên cơ sở kết quả điều tra và không phân biệt đối xử
hay phụ thuộc vào nguồn gốc hàng hóa.
Hiện nay, để bảo vệ nhà sản xuất trong nước, ngoài các biện pháp
thuế quan, Chính phủ còn áp dụng nhiều biện pháp mang tính
hành chính, như cấm nhập, cấp giấy phép nhập khẩu, quota...
Hình thức này không phù hợp với các nguyên tắc của thương mại
quốc tế, và thường bị phía nước ngoài phản đối (như lần cấm
nhập khẩu 12 mặt hàng năm 1997 đã gặp phản ứng gay gắt của
các nước ASEAN). Việc ban hành Pháp lệnh sẽ góp phần minh
bạch hóa chính sách bảo hộ, đáp ứng đòi hỏi của quá trình đàm
phán gia nhập WTO. Đây cũng là việc luật hóa các cam kết quốc
tế của Việt Nam trong Hiệp định thương mại với Mỹ và trong
thỏa thuận gia nhập AFTA. Triển khai pháp lệnh này để tiến tới
sẽ chỉ còn 2 biện pháp phổ biến là thuế nhập khẩu và hạn ngạch
nhập khẩu.
Ch-¬ng II : C¹nh tranh
I-T×nh h×nh c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ ViÖt nam hiÖn nay:
Thùc tÕ cho thÊy r»ng,søc c¹nh tranh cña hÇu hÕt c¸c lo¹i hµng
ho¸ ViÖt nam trªn thÞ tr-êng,c¶ trong n-íc lÉn quèc tÕ rÊt yÕu
kÐm.VÊn ®Ò l¹i cµng bøc xóc khi ¸p lùc c¹nh tranh do qóa tr×nh tù
do ho¸ th-¬ng m¹i,tr-íc hÕt lµ thêi h¹n cã hiÖu lùc cña CEPT
trong khu«n khæ AFTA cø mçi lóc mét ®Õn gÇn.Trong khi
®ã,kh«ng Ýt c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam l¹i ch-a s½n sµng ®èi mÆt
víi nh÷ng th¸ch thøc tõ cuéc c¹nh tranh gay g¾t Êy.NÕu t×nh h×nh
kh«ng ®-îc c¶i thiÖn th× viÖc nÒn kinh tÕ n-íc ta bi tôt hËu lµ ®iÒu
ch¾c ch¾n.ViÖc cÇn thiÕt ph¶i lµm b©y giê kh«ng nh÷ng chØ lµ
t¨ng n¨ng lùc c¹nh tranh mµ cßn ph¶i t¹o ra mét m«i tr-êng c¹nh
tranh quyÕt liÖt ngay trong n-íc.C¹nh tranh t¹o ra ®éng lùc cho sù
ph¸t triÓn kinh tÕ vµ nã cßn lµ c¸ch tèt nhÊt ®Ó tèi ®a ho¸ lîi Ých
cña ng-êi s¶n xuÊt lÉn ng-êi tiªu dïng.HiÖn nay c¸c doanh
nghiÖp ViÖt nam ch-a thùc sù c¹nh tranh v× thÞ tr-êng cña ta hiÖn
nay rÊt Ýt tÝnh c¹nh tranh.SÏ kh«ng thÓ cã doanh nghiÖp cã tÝnh
c¹nh tranh khi nã
c¹nh tranh.
ho¹t ®éng trong m«i tr-êng kh«ng cã tÝnh
C¸c ngµnh lín nh-:®iÖn lùc,viÔn th«ng,n-íc,….vÉn lµ nh÷ng
ngµnh ®-îc nhµ n-íc b¶o hé ®éc quyÒn.ViÖc ®éc quyÒn nµy t¹o ra
rÊt nhiÒu t¸c h¹i nh-:
Do kh«ng bÞ c¹nh tranh nªn nhµ s¶n xuÊt kh«ng cã nhu cÇu
s¸ng t¹o,®æi míi c«ng nghÖ vµ v× thÕ h¹n chÕ ¸p dông tiÕn bé
khoa häc kÜ thuËt,n¨ng suÊt lao ®éng kh«ng ®-îc n©ng cao.
Nhµ cung cÊp t¹o ra sù khan hiÕm gi¶ t¹o b»ng c¸ch h¹n chÕ vÒ
sè l-îng hµng ho¸ vµ ¸p dông møc gi¸ cao mét c¸ch gi¶ t¹o ®Ó
kiÕm lêi kh«ng chÝnh ®¸ng.Chi phi ng-êi tiªu dung bá ra ®Ó
mua mét l-îng hµng ho¸ sÏ t¨ng lªn. Vµ chÊt l-îng hµng ho¸
dÞch vô cßn cã nguy c¬ gi¶m sót.
Do kh«ng sö dông hÕt nguån lùc ph¸t triÓn kinh tÕ nªn sÏ cã
mét sù l·ng phÝ lín c¸c nguån lùc.
ChÝnh v× nh÷ng t¸c ®éng kh«ng cã lîi nµy nªn cÇn thiÕt ph¶i cã sù
can thiÖp cña nhµ n-íc nh»m chèng ®éc quyÒn.
HiÖn nay,c«ng cuéc ®æi míi kinh tÕ ®ang ®-îc khëi ®éng víi tt-ëng chung lµ thõa nhËn tÝnh kh¸ch quan,tÊt yÕu cña kinh tÕ thÞ
tr-êng.Tuy cã nh÷ng quan ®iÓm kh¸c biÖt vÒ tÝnh chÊt x· héi so
víi c¸c nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng chÝnh thèng hiÖn ®ang tån t¹i,nh-ng
®· lµ kinh tÕ thÞ tr-êng th× yÕu tè thÞ tr-êng sÏ ph¶i trë thµnh c¬ së
®Çu tiªn chi phèi kiÓu vËn hµnh cña nÒn kinh tÕ .Víi chÝnh s¸ch
®æi míi nÒn kinh tÕ chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ tr-êng ,nÒn kinh tÕ
ViÖt nam ®· ®¹t ®-îc mét sè kÕt qu¶ ban ®Çu cã ý nghÜa b-íc
ngoÆt.Kh«ng chØ v× møc t¨ng tr-ëng cao mµ quan träng h¬n lµ
kh¼ng ®Þnh trªn thùc tÕ mét nguyªn lý tæ chøc nÒn kinh tÕ .T×nh
tr¹ng ®éc quyÒn d-íi bÊt cø thÓ chÕ x· héi nµo còng dÉn ®Õn t×nh
tr¹ng nÒn kinh tÕ ho¹t ®éng d-íi tiÒm n¨ng s¶n xuÊt,kÐm hiÖu
qu¶.
Tuy vËy, qóa tr×nh ®æi míi víi kho¶ng thêi gian ng¾n ngñi míi
chØ ®ñ ®Ó h×nh thµnh khu«n khæ chung cña c¬ chÕ thÞ tr-êng .V×
thÕ ®Ó cho kinh tÕ thÞ tr-êng ho¹t ®éng mét c¸ch thËt sù tr«i ch¶y
th× cßn rÊt nhiÒu viÖc ph¶i lµm.Mét trong sè nh÷ng viÖc rÊt khã
kh¨n mµ ta ch-a lµm chÝnh lµ t¹o lËp mét m«i tr-êng cã tÝnh c¹nh
tranh vµ nh÷ng ®iÒu kiÖn ph¸p lý ®¶m b¶o cho sù c¹nh tranh ®-îc
c«ng b»ng ,lµnh m¹nh.Thùc tiÔn cña tiÕn tr×nh ®æi míi vµ héi
nhËp kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi ®· ®Æt nÒn kinh tÕ ViÖt nam ®èi
mÆt trùc tiÕp víi cuéc c¹nh tranh quèc tÕ ,nªn kh«ng thÓ kh«ng
t¹o ra mét m«i tr-êng kinh tÕ c¹nh tranh ë trong n-íc phï hîp víi
th«ng lÖ quèc tÕ, vµ n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ
còng nh- n¨ng lùc qu¶n lý nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng cã tÝnh c¹nh
tranh cao.
ViÖt nam víi nÒn kinh tÕ chuyÓn ®æi tõ nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸
sang nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng th× viÖc quan träng lµ h¹n chÕ c¸c yÕu
tè ®éc quyÒn ngay trong c¬ chÕ qu¶n lý cña nhµ n-íc .Vµ thùc tÕ
cho thÊy,ViÖt nam hiÖn nay møc ®é c¹nh tranh rÊt thÊp,mang
nÆng tÝnh ®éc quyÒn.
Cần có cái nhìn thấu đáo về thị trường nước ngoài
"Doanh nghiệp Việt Nam có khả năng cạnh tranh trên trường
quốc tế, nhưng vẫn còn thiếu chất xúc tác, thiếu một công cụ để
biến khả năng đó thành vũ khí lợi hại trong cuộc chơi toàn cầu",
đó là nhận định của các chiến lược gia của Mỹ, Ireland và Việt
Nam tại một cuộc hội thảo gần đây ở TP HCM.
Ông K. Murphy, Chủ tị ch Công ty J.E Austin Associaté
(mộ t công ty chuyên tư vấ n về chiế n lược), nêu dẫ n
chứng: Sri Lanka rấ t giàu về cao su, nhưng trước đây
chỉ xuấ t cao su tự nhiên cho các công ty sả n xuấ t
ôtô lớn trên thế giới, thế là bị
ép giá tơi bời, sả n
lượng xuấ t đi thì lớn nhưng giá trị thu về không cao.
Sau bao nhiêu năm nghiên cứu thị
trường, các
doanh nhân nước này mới phát hiệ n ra lĩnh vực riêng
để cạ nh tranh: sả n xuấ t lố p ôtô cao su đặ c 100%.
Thế là họ thắ ng lớn, hiệ n chiế m đế n 35% thị phầ n
thế giới.
Ông K. Murphy đặ t vấ n đề : vì sao cá tra, cá basa
củ a Việ t Nam bị chơ i ở Mỹ , cà phê Trung Nguyên
bị
tranh giành thương hiệ u? Chỉ
vì họ thiế u mộ t
cặ p kính để nhìn thấ u đáo thị trườ ng này.
Chưa chắ c giá rẻ đã có người mua
Tiế n sĩ Trầ n Du Lị ch, Việ n trưở ng Việ n kinh tế TP HCM,
nhậ n xét: "Nhiề u mặ t hàng củ a Việ t Nam có ưu thế
trên thị trườ ng thế giới như: gạ o, cà phê, hàng dệ t
may... Điể n hình là chỉ cầ n sả n lượng củ a các mặ t
hàng xuấ t khẩ u chủ lực củ a Việ t Nam tăng thì có
thể ả nh hưở ng đế n giá cả thị
trường thế giới.
Nhưng ông thừa nhậ n: "Doanh nghiệ p củ a ta quá
đơn độ c, họ phả i tự chòi đạ p trên thương trường là
chính, thiế u sự hỗ trợ đắ c lực từ phía hiệ p hộ i
chuyên ngành, từ phía cơ quan quả n lý nhà nước
nên hiệ u quả chỉ được chăng hay chớ chứ không
mang tính chiế n lược dài hơi".
Phó chủ tị ch UBND TP HCM Nguyễ n Thiệ n Nhân cũng
khẳ ng đị nh, lâu nay chúng ta chỉ bán cái mà người
ta cầ n và vấ n đề quan trọ ng hiệ n nay là phả i làm
thế nào để cái mà chúng ta có xích lạ i cái mà người
ta cầ n. Ông K. Murphy cho rằ ng, muố n làm được
điề u này cầ n phả i hiể u rõ nhu cầ u khách hàng. Sau
đó, mới tiế n hành thay đổ i chiế n lược, thay đổ i sả n
xuấ t cho phù hợp với cái mà người tiêu dùng tạ i thị
trườ ng đó cầ n.
Mộ t thương nhân chuyên trồ ng cây cả nh Việ t Nam
cho biế t, giá mộ t cây bonsai củ a công ty ông tạ i
Việ t Nam chỉ
10 USD, trong khi đó mộ t cây tương
đương như vậ y tạ i Paris (Pháp) đế n 500 USD, nhưng
ông vẫ n không tài nào vào được thị trườ ng này dẫ u