Tài liệu Cảnh báo khủng hoảng tiền tệ và khủng hoảng hệ thống ngân hàng tại việt nam

B GIÁO D C VÀ ĐÀO T O TR NGÂN HÀNG NHÀ N NG Đ I H C NGÂN HÀNG TP. H C VI T NAM CHÍ MINH --------------------------- NGUY N TH M PH NG C NH BÁO KH NG HO NG TI N T VÀ KH NG HO NG H TH NG NGÂN HÀNG T I VI T NAM LU N ÁN TI N Sƾ KINH T CHUYÊN NGÀNH: TÀI CHÍNH – NGÂN HÀNG MÃ S : 62 34 02 01 NG IH NG D N KHOA H C PGS.,TS. H TH THI U DAO TP. H CHÍ MINH – NĔM 2017 -i- L I CAM ĐOAN Lu n án này là công trình nghiên c u c a riêng tôi, các k t qu nghiên c u có tính đ c l p riêng, không sao chép b t kỳ tài li u nào và ch a đ này b t kỳ c công b toàn b n i dung đâu; các s li u, các nguồn trích d n trong lu n án đ c chú thích nguồn g c rõ ràng, minh b ch. Tôi xin hoàn toàn ch u trách nhi m v l i cam đoan danh dự c a tôi. TP. Hồ Chí Minh, ngày 20 tháng 07 năm 2017 Tác gi Nguy n Th Mỹ Ph ng -ii- L IC M Tr N c h t, tôi xin g i l i c m n sâu s c nh t đ n PGS.,TS H Th Thi u Dao, ng đã luôn t n tình h i ng d n, giúp đỡ và đ ng viên tôi trong su t th i gian tôi thực hi n lu n án. Đồng th i, tôi cũng xin chân thành c m n Quý Thầy/Cô Tr ng Đ i h c Ngân hàng TP. Hồ Chí Minh nói chung và Khoa Kinh t Qu c t nói riêng, nh ng ng i đã từng truy n đ t ki n th c và kinh nghi m nghiên c u cho tôi trong su t quá trình tôi h c t p và nghiên c u t i tr ng. Tôi cũng xin bày t l i c m n đ n Quý Thầy/Cô trong h i đồng chuyên đ ti n sĩ, h i đồng lu n án ti n sĩ c p b môn và hai Thầy/Cô ph n bi n đ c l p đã có nh ng ý ki n ph n bi n, góp ý và chỉ d n vô cùng quý báu, giúp tôi hoàn thi n n i dung lu n án. Cu i cùng, tôi xin chân thành c m n gia đình đã luôn bên c nh tôi và đ n v n i tôi đang công tác đã t o đi u ki n thu n l i cho tôi có th i gian để hoàn thành lu n án. TP. Hồ Chí Minh, ngày 20 tháng 07 năm 2017 Tác gi Nguy n Th Mỹ Ph ng -iii- TÓM T T Lu n án này t p trung nghiên c u v h th ng c nh báo s m kh ng ho ng ti n t và kh ng ho ng h th ng ngân hàng t i Vi t Nam trên c s lần đầu tiên tích h p b n cách ti p c n Signal, Logit/Probit, BMA và 2SLS. Bên c nh đó, lu n án còn s d ng ph ng pháp chỉ s áp lực th tr ti n t t i Vi t Nam, s d ng ph k t h p v i tham kh o thêm ph ng ngo i h i để xác đ nh các giai đo n kh ng ho ng ng pháp chỉ s d tổn th ng c a khu vực ngân hàng ng pháp sự ki n để xác đ nh các giai đo n kh ng ho ng h th ng ngân hàng t i Vi t Nam. Ngoài ra, lu n án cũng lần đầu tiên kiểm ch ng m i quan h nhân qu gi a kh ng ho ng ti n t và kh ng ho ng h th ng ngân hàng t i Vi t Nam. Lu n án đã đ t đ Th nh t, bằng ph c các k t qu nghiên c u nh sau: ng pháp chỉ s áp lực th tr ng ngo i h i, lu n án xác đ nh Vi t Nam đã x y ra nh ng cu c kh ng ho ng ti n t ng n h n trong giai đo n 2008–2011. Th hai, bằng ph ng pháp chỉ s d tổn th tham kh o thêm ph ng c a khu vực ngân hàng, k t h p v i ng pháp sự ki n, lu n án xác đ nh Vi t Nam đã x y ra kh ng ho ng h th ng ngân hàng trong giai đo n tháng 01/2009 – tháng 05/2009 và từ tháng 05/2011 – tháng 12/2015. Th ba, bằng vi c tích h p b n cách ti p c n Signal, Probit, BMA và 2SLS, lu n án đã tìm th y bằng ch ng chỉ ra 11 bi n s kinh t vĩ mô đ t hi u su t cao trong c nh báo kh ng ho ng ti n t t i Vi t Nam gồm: Chỉ s giá ch ng khoán tổng h p, tỷ giá thực đa ph ng, xu t khẩu, M2/dự tr ngo i h i, ti n g i ngân hàng, dự tr ngo i h i, s nhân cung ti n M2, chỉ s d tổn th n c so v i n c ngoài, hi n t ng c a khu vực ngân hàng, chênh l ch lãi su t trong ng đô la hóa trong n n kinh t và sự tác đ ng c a kh ng ho ng tài chính toàn cầu 2008. Th t , bằng vi c tích h p b n cách ti p c n Signal, Probit, BMA và 2SLS, lu n án đã tìm th y bằng ch ng chỉ ra 15 bi n s kinh t vĩ mô đ t hi u su t cao trong c nh báo kh ng ho ng h th ng ngân hàng Vi t Nam gồm: Chỉ s giá ch ng khoán tổng h p, tỷ giá thực đa ph ng, xu t khẩu, M2/dự tr ngo i h i, ti n g i ngân hàng, dự tr ngo i h i, s nhân cung ti n M2, tín d ng n i đ a/GDP, l m phát, lãi su t thực, chỉ s áp lực th tr ng ngo i h i, s n l ng công nghi p, nh p khẩu, tỷ l cho vay/tổng ti n g i ngân hàng và sự tác đ ng c a kh ng ho ng tài chính toàn cầu 2008. Th năm, k t qu nghiên c u cho th y gi a kh ng ho ng ti n t và kh ng ho ng h th ng ngân hàng t i Vi t Nam tồn t i m i quan h nhân qu hai chi u thông qua sự tác -iv- đ ng m nh m c a chỉ s áp lực th tr ng ngo i h i đ n kh năng kh ng ho ng h th ng ngân hàng Vi t Nam và c a chỉ s d tổn th ng c a khu vực ngân hàng đ n kh năng kh ng ho ng ti n t t i Vi t Nam. Lu n án cũng phát hi n 8 bi n s kinh t vĩ mô vừa đ t hi u su t cao trong c nh báo kh ng ho ng ti n t , vừa đ t hi u su t cao trong c nh báo kh ng ho ng h th ng ngân hàng t i Vi t Nam, bao gồm: Chỉ s giá ch ng khoán tổng h p, tỷ giá thực đa ph ng, xu t khẩu, M2/dự tr ngo i h i, ti n g i ngân hàng, dự tr ngo i h i, s nhân cung ti n M2 và sự tác đ ng c a kh ng ho ng tài chính toàn cầu 2008. Th sáu, lu n án đã tính toán đ c chuỗi xác su t c nh báo kh ng ho ng ti n t và kh ng ho ng h th ng ngân hàng t i Vi t Nam trong m u nghiên c u giai đo n 2002– 2015 và ngoài m u nghiên c u giai đo n tháng 01/2016 – tháng 12/2016 v i c a sổ c nh báo 24 tháng. Dựa vào xác su t trong m u nghiên c u giai đo n 2014–2015 dao đ ng từ 0 – 0,46 đ i v i c nh báo kh ng ho ng ti n t , từ 0,1 – 0,46 đ i v i c nh báo kh ng ho ng h th ng ngân hàng; và xác su t ngoài m u cho giai đo n tháng 01/2016 – tháng 12/2016 dao đ ng từ 0,1 – 0,33 đ i v i c nh báo kh ng ho ng ti n t ; từ 0,1 – 0,4 đ i v i c nh báo kh ng ho ng h th ng ngân hàng, lu n án dự báo kh năng x y ra kh ng ho ng ti n t và kh ng ho ng h th ng ngân hàng t i Vi t Nam trong giai đo n 2017–2018 m c trung bình th p. V i nh ng k t qu đ t đ c từ mô hình thực nghi m, v mặt h c thu t, lu n án mang l i đóng góp m i trên c s bổ sung vào kho ng tr ng nghiên c u thông qua cung c p bằng ch ng thực nghi m v tác đ ng c a hi n t ng đô la hóa trong n n kinh t đ n kh năng x y ra kh ng ho ng ti n t và tác đ ng m nh m c a kh ng ho ng tài chính toàn cầu đ n kh năng x y ra kh ng ho ng ti n t và kh ng ho ng h th ng ngân hàng t i các n n kinh t m i nổi nh và m c a nh Vi t Nam. Đặc bi t, qu c gia có hi n t ng đô la hóa trong n n kinh t có nguy c x y ra kh ng ho ng ti n t cao do các cu c t n công đầu c ti n t trong b i c nh kinh t vĩ mô b t ổn d i tác đ ng c a kh ng ho ng tài chính toàn cầu. Bên c nh đó, lu n án còn đóng góp thêm bằng ch ng v tính d tổn th ng trong khu vực ngân hàng t i các qu c gia m i nổi s tác đ ng đáng kể gây nên tình tr ng căng thẳng ti n t trên th tr ng ngo i h i và v lâu dài có thể gây ra kh ng ho ng ti n t . Nghiên c u ti p t c c ng c bằng ch ng v tình tr ng áp lực trên th tr ng ngo i h i có tác đ ng làm tăng kh năng kh ng ho ng h th ng ngân hàng t i các qu c gia m i nổi. Ngoài ra, lu n án xác đ nh sự tích h p c b n cách -v- ti p c n Signal, Logit/Probit, BMA và 2SLS trong c nh báo kh ng ho ng ti n t và kh ng ho ng h th ng ngân hàng s phát huy h t l i th c a từng cách ti p c n, mang l i hi u qu t i u trong c nh báo kh ng ho ng. Xét trong b i c nh Vi t Nam nói riêng, lu n án mang l i đóng góp m i v ph ng pháp ti p c n và đóng góp nh ng bằng ch ng thực nghi m khẳng đ nh vai trò quan tr ng c a các bi n s kinh t vĩ mô đ i v i lĩnh vực c nh báo s m kh ng ho ng ti n t và kh ng ho ng h th ng ngân hàng t i Vi t Nam, đ m b o giá tr k thừa cho các nghiên c u có liên quan t i Vi t Nam. Lu n án đã tìm th y bằng ch ng v m i quan h nhân qu hai chi u gi a kh ng ho ng ti n t và kh ng ho ng h th ng ngân hàng t i Vi t Nam đồng th i phát hi n h th ng các bi n s kinh t vĩ mô vừa có kh năng c nh báo kh ng ho ng ti n t , vừa có kh năng c nh báo kh ng ho ng h th ng ngân hàng t i Vi t Nam. Lu n án đã tính đ c chuỗi xác su t c nh báo s m kh ng ho ng ti n t và kh ng ho ng h th ng ngân hàng t i Vi t Nam, từ đó dự báo kh năng kh ng ho ng ti n t và kh ng ho ng h th ng ngân hàng t i Vi t Nam trong t ng lai. Cu i cùng, lu n án có đóng góp quan tr ng v hàm ý chính sách nhằm tăng c ng c nh báo s m, h n ch r i ro x y ra kh ng ho ng ti n t và kh ng ho ng h th ng ngân hàng t i Vi t Nam đồng th i hoàn thi n h th ng c nh báo này trong t ng lai. -vi- M CL C L I CAM ĐOAN .................................................................................................................. i L I C M N ....................................................................................................................... ii TÓM T T ............................................................................................................................ iii M C L C............................................................................................................................ vi DANH M C CÁC CH VI T T T ................................................................................ xiv DANH M C B NG ......................................................................................................... xvii DANH M C HÌNH ............................................................................................................ xx CH NG 1: GI I THI U ................................................................................................... 1 1.1 V n đ nghiên c u ....................................................................................................... 1 1.1.1 B i c nh h c thu t ................................................................................................. 1 1.1.2 B i c nh thực ti n .................................................................................................. 3 1.2 M c tiêu nghiên c u và câu h i nghiên c u .............................................................. 13 1.2.1 M c tiêu nghiên c u ............................................................................................ 13 1.2.2 Câu h i nghiên c u .............................................................................................. 14 1.3 Đ i t 1.4 Ph ng nghiên c u và ph m vi nghiên c u........................................................... 14 ng pháp nghiên c u ........................................................................................... 14 1.5 Ý nghĩa c a nghiên c u ............................................................................................. 15 1.5.1 Ý nghĩa khoa h c ................................................................................................. 15 1.5.2 Ý nghĩa thực ti n ................................................................................................. 17 1.6 Quy trình nghiên c u ................................................................................................. 17 1.7 C u trúc c a nghiên c u ............................................................................................ 19 CH NG 2: C S LÝ THUY T V C NH BÁO KH NG HO NG TI N T VÀ KH NG HO NG H TH NG NGÂN HÀNG ................................................................ 20 2.1 Tổng quan v kh ng ho ng ti n t và kh ng ho ng h th ng ngân hàng .................. 20 2.1.1 Kh ng ho ng ti n t ............................................................................................. 21 2.1.1.1 Đ nh nghĩa kh ng ho ng ti n t .................................................................... 21 2.1.1.2 Nguyên nhân c a kh ng ho ng ti n t .......................................................... 22 2.1.2 Kh ng ho ng h th ng ngân hàng ....................................................................... 27 2.1.2.1 Đ nh nghĩa kh ng ho ng h th ng ngân hàng ............................................... 27 2.1.2.2 Nguyên nhân c a kh ng ho ng h th ng ngân hàng ..................................... 30 -vii- 2.1.3 M i quan h nhân qu gi a kh ng ho ng ti n t và kh ng ho ng h th ng ngân hàng ...................................................................................................................... 34 2.2 H th ng c nh báo s m kh ng ho ng ti n t và kh ng ho ng h th ng ngân hàng .. 35 2.2.1 Xác đ nh các giai đo n kh ng ho ng ti n t và kh ng ho ng h th ng ngân hàng............................................................................................................................... 36 2.2.1.1 Xác đ nh các giai đo n kh ng ho ng ti n t .................................................. 36 2.2.1.2 Xác đ nh các giai đo n kh ng ho ng h th ng ngân hàng ............................ 37 2.2.2 Xác đ nh các chỉ s c nh báo s m kh ng ho ng ti n t và kh ng ho ng h th ng ngân hàng ti m năng ........................................................................................... 41 2.2.2.1 Nhóm các chỉ s kinh t trong n c .............................................................. 42 2.2.2.2 Nhóm các chỉ s kinh t toàn cầu .................................................................. 50 2.2.3 Các cách ti p c n trong c nh báo s m kh ng ho ng ti n t và kh ng ho ng h th ng ngân hàng ............................................................................................................ 52 2.2.3.1 Mô hình Signal .............................................................................................. 52 2.2.3.2 Mô hình Logit/Probit ..................................................................................... 55 2.2.3.3 Ph ng pháp BMA ........................................................................................ 57 2.2.3.4 Ph ng pháp 2SLS ........................................................................................ 58 2.2.3.5 Mô hình Markov Switching .......................................................................... 59 2.2.3.6 Mô hình m ng thần kinh nhân t o ANNs...................................................... 60 2.2.3.7 Mô hình Neuro Fuzzy.................................................................................... 61 2.3 Các nghiên c u tr c v c nh báo kh ng ho ng ti n t và kh ng ho ng h th ng ngân hàng ......................................................................................................................... 63 2.3.1 Các nghiên c u tr c s d ng mô hình Signal ................................................... 63 2.3.1.1 Các nghiên c u tr c s d ng mô hình Signal trong c nh báo kh ng ho ng ti n t .............................................................................................................. 63 2.3.1.2 Các nghiên c u tr c s d ng mô hình Signal trong c nh báo kh ng ho ng h th ng ngân hàng ......................................................................................... 64 2.3.1.3 Các nghiên c u tr c s d ng mô hình Signal trong c nh báo kh ng ho ng ti n t và kh ng ho ng h th ng ngân hàng ................................................... 65 2.3.2 Các nghiên c u tr c s d ng mô hình Logit/Probit .......................................... 66 2.3.2.1 Các nghiên c u tr c s d ng mô hình Logit/Probit trong c nh báo kh ng ho ng ti n t .............................................................................................................. 66 -viii- 2.3.2.2 Các nghiên c u tr c s d ng mô hình Logit/Probit trong c nh báo kh ng ho ng h th ng ngân hàng ......................................................................................... 67 2.3.2.3 Các nghiên c u tr c s d ng mô hình Logit/Probit trong c nh báo kh ng ho ng ti n t và kh ng ho ng h th ng ngân hàng ................................................... 68 2.3.3 Các nghiên c u tr c s d ng ph ng pháp BMA ............................................. 69 2.3.3.1 Các nghiên c u tr c s d ng BMA trong c nh báo kh ng ho ng ti n t ... 69 2.3.3.2 Các nghiên c u tr c s d ng BMA trong c nh báo kh ng ho ng h th ng ngân hàng ........................................................................................................ 69 2.3.3.3 Các nghiên c u tr c s d ng BMA trong c nh báo kh ng ho ng ti n t và kh ng ho ng h th ng ngân hàng ......................................................................... 69 2.3.4 Các nghiên c u tr c s d ng ph 2.3.5 Các nghiên c u tr c s d ng mô hình Markov Switching ................................ 70 2.3.6 Các nghiên c u tr c s d ng mô hình ANNs ................................................... 70 2.3.7 Các nghiên c u tr c s d ng mô hình Neuro Fuzzy ......................................... 71 2.3.8 Các nghiên c u tr c s d ng k t h p các cách ti p c n .................................... 71 2.3.8.1 Các nghiên c u tr ng pháp 2SLS ............................................. 70 c s d ng k t h p các cách ti p c n trong c nh báo kh ng ho ng ti n t ................................................................................................... 71 2.3.8.2 Các nghiên c u tr c s d ng k t h p các cách ti p c n trong c nh báo kh ng ho ng h th ng ngân hàng .............................................................................. 72 2.3.8.3 Các nghiên c u tr c s d ng k t h p các cách ti p c n trong c nh báo kh ng ho ng ti n t và kh ng ho ng h th ng ngân hàng ........................................ 72 2.4 K t lu n ch CH NG 3: PH 3.1 Ph ng 2 ...................................................................................................... 75 NG PHÁP NGHIÊN C U VÀ D LI U ........................................ 77 ng pháp nghiên c u ........................................................................................... 77 3.1.1 Xác đ nh các giai đo n kh ng ho ng ti n t và kh ng ho ng h th ng ngân hàng t i Vi t Nam ......................................................................................................... 77 3.1.1.1 Xác đ nh các giai đo n kh ng ho ng ti n t t i Vi t Nam ............................ 77 3.1.1.2 Xác đ nh các giai đo n kh ng ho ng h th ng ngân hàng Vi t Nam ........... 78 3.1.2 Xác đ nh m i quan h nhân qu gi a kh ng ho ng ti n t và kh ng ho ng h th ng ngân hàng t i Vi t Nam ...................................................................................... 80 3.1.3 Xác đ nh các chỉ s c nh báo s m kh ng ho ng ti n t và kh ng ho ng h th ng ngân hàng ti m năng t i Vi t Nam ..................................................................... 81 -ix- 3.1.3.1 Xác đ nh các chỉ s c nh báo s m kh ng ho ng ti n t ti m năng t i Vi t Nam ........................................................................................................................... 81 3.1.3.2 Xác đ nh các chỉ s c nh báo s m kh ng ho ng h th ng ngân hàng ti m năng t i Vi t Nam...................................................................................................... 90 3.1.4 Các cách ti p c n trong c nh báo s m kh ng ho ng ti n t và kh ng ho ng h th ng ngân hàng t i Vi t Nam ...................................................................................... 94 3.1.4.1 Lựa ch n cách ti p c n phù h p trong h th ng c nh báo s m kh ng ho ng ti n t và kh ng ho ng h th ng ngân hàng t i Vi t Nam .............................. 94 3.1.4.2 Mô hình Signal .............................................................................................. 97 3.1.4.3 Mô hình Logit/Probit ..................................................................................... 98 3.1.4.4 Ph ng pháp BMA ........................................................................................ 99 3.1.4.5 Ph ng pháp 2SLS ........................................................................................ 99 3.2 D li u nghiên c u................................................................................................... 100 3.3 K t lu n ch CH ng 3 .................................................................................................... 101 NG 4: K T QU NGHIÊN C U VÀ TH O LU N .......................................... 102 4.1 Các giai đo n kh ng ho ng ti n t và kh ng ho ng h th ng ngân hàng t i Vi t Nam ................................................................................................................................ 102 4.1.1 Các giai đo n kh ng ho ng ti n t t i Vi t Nam ............................................... 102 4.1.2 Các giai đo n kh ng ho ng h th ng ngân hàng t i Vi t Nam ......................... 108 4.2 Kiểm đ nh m i quan h nhân qu gi a kh ng ho ng ti n t và kh ng ho ng h th ng ngân hàng t i Vi t Nam ....................................................................................... 112 4.2.1 Kiểm đ nh nghi m đ n v .................................................................................. 112 4.2.2 Lựa ch n đ tr t i u c a mô hình VAR ......................................................... 112 4.2.3 Kiểm đ nh tính ổn đ nh c a mô hình VAR ........................................................ 113 4.2.4 Kiểm đ nh nhân qu Granger............................................................................. 113 4.3 C nh báo kh ng ho ng ti n t và kh ng ho ng h th ng ngân hàng t i Vi t Nam theo cách ti p c n Signal ............................................................................................... 114 4.3.1 C nh báo kh ng ho ng ti n t t i Vi t Nam theo mô hình Signal .................... 114 4.3.1.1 Giá tr ng ỡng và tỷ l nhi u tín hi u c a các chỉ s c nh báo kh ng ho ng ti n t t i Vi t Nam ....................................................................................... 114 4.3.1.2 Chuỗi chỉ s tổng h p và xác su t c nh báo kh ng ho ng ti n t t i Vi t Nam theo mô hình Signal ........................................................................................ 116 -x- 4.3.2 C nh báo kh ng ho ng h th ng ngân hàng Vi t Nam theo mô hình Signal .... 118 4.3.2.1 Giá tr ng ỡng và tỷ l nhi u tín hi u c a các chỉ s c nh báo kh ng ho ng h th ng ngân hàng Vi t Nam ...................................................................... 118 4.3.2.2 Chuỗi chỉ s tổng h p và xác su t c nh báo kh ng ho ng h th ng ngân hàng Vi t Nam theo mô hình Signal ....................................................................... 118 4.4 C nh báo kh ng ho ng ti n t và kh ng ho ng h th ng ngân hàng t i Vi t Nam theo mô hình Probit........................................................................................................ 120 4.4.1 C nh báo kh ng ho ng ti n t t i Vi t Nam theo mô hình Probit ..................... 120 4.4.1.1 K t qu cl ng mô hình Probit trong c nh báo kh ng ho ng ti n t t i Vi t Nam ................................................................................................................. 120 4.4.1.2 Kiểm đ nh tỷ l dự báo đúng và m c đ phù h p c a mô hình Probit trong c nh báo kh ng ho ng ti n t t i Vi t Nam ............................................................ 122 4.4.1.3 Xác su t c nh báo kh ng ho ng ti n t t i Vi t Nam theo mô hình Probit 122 4.4.2 C nh báo kh ng ho ng h th ng ngân hàng Vi t Nam theo mô hình Probit .... 123 4.4.2.1 K t qu cl ng mô hình Probit trong c nh báo kh ng ho ng h th ng ngân hàng Vi t Nam ................................................................................................ 123 4.4.2.2 Kiểm đ nh tỷ l dự báo đúng và m c đ phù h p c a mô hình Probit trong c nh báo kh ng ho ng h th ng ngân hàng Vi t Nam ............................................ 125 4.4.2.3 Xác su t c nh báo kh ng ho ng h th ng ngân hàng Vi t Nam theo mô hình Probit ............................................................................................................... 125 4.5 C nh báo kh ng ho ng ti n t và kh ng ho ng h th ng ngân hàng t i Vi t Nam theo ph ng pháp BMA ................................................................................................ 126 4.5.1 C nh báo kh ng ho ng ti n t t i Vi t Nam theo BMA.................................... 126 4.5.2 C nh báo kh ng ho ng h th ng ngân hàng Vi t Nam theo BMA ................... 128 4.6 C nh báo kh ng ho ng ti n t và kh ng ho ng h th ng ngân hàng t i Vi t Nam theo cách ti p c n 2SLS ................................................................................................. 130 4.7 Tổng h p k t qu cl ng c nh báo kh ng ho ng ti n t và kh ng ho ng h th ng ngân hàng t i Vi t Nam theo các cách ti p c n Signal, Probit, BMA, 2SLS ...... 132 4.8 Th o lu n k t qu nghiên c u .................................................................................. 135 4.8.1 Các chỉ s có kh năng c nh báo s m kh ng ho ng ti n t và kh ng ho ng h th ng ngân hàng t i Vi t Nam .................................................................................... 136 4.8.1.1 Cung ti n M2/dự tr ngo i h i .................................................................... 136 -xi- 4.8.1.2 S nhân cung ti n M2 .................................................................................. 138 4.8.1.3 Dự tr ngo i h i .......................................................................................... 139 4.8.1.4 Xu t khẩu .................................................................................................... 140 4.8.1.5 Chỉ s giá ch ng khoán tổng h p ................................................................ 142 4.8.1.6 Ti n g i ngân hàng ...................................................................................... 143 4.8.1.7 Tỷ giá thực ................................................................................................... 143 4.8.1.8 Sự tác đ ng c a kh ng ho ng tài chính toàn cầu 2008 .............................. 145 4.8.2 Các chỉ s có kh năng c nh báo s m kh ng ho ng ti n t t i Vi t Nam ......... 145 4.8.2.1 Chỉ s d tổn th ng c a khu vực ngân hàng ............................................. 145 4.8.2.2 Chênh l ch lãi su t trong n 4.8.2.3 Hi n t c so v i n c ngoài ...................................... 146 ng đô la hóa ................................................................................... 147 4.8.3 Các chỉ s có kh năng c nh báo s m kh ng ho ng h th ng ngân hàng Vi t Nam............................................................................................................................. 147 4.8.3.1 Tăng tr ng tín d ng n i đ a/GDP .............................................................. 147 4.8.3.2 L m phát ...................................................................................................... 148 4.8.3.3 Lãi su t thực ................................................................................................ 149 4.8.3.4 Tỷ l cho vay/tổng ti n g i ngân hàng ........................................................ 150 4.8.3.5 Chỉ s áp lực th tr 4.8.3.7 S n l 4.9 K t lu n ch CH ng ngo i h i ............................................................... 151 ng công nghi p ................................................................................ 153 ng 4 .................................................................................................... 154 NG 5: K T LU N VÀ HÀM Ý CHÍNH SÁCH .................................................. 156 5.1 K t lu n .................................................................................................................... 156 5.1.1 V m c tiêu nghiên c u ..................................................................................... 156 5.1.2 V gi thuy t nghiên c u ................................................................................... 156 5.1.3 V k t qu nghiên c u ....................................................................................... 158 5.2 Các hàm ý chính sách .............................................................................................. 159 5.2.1 Tăng c ng c nh báo s m kh ng ho ng ti n t và kh ng ho ng h th ng ngân hàng t i Vi t Nam .............................................................................................. 159 5.2.1.1 Tăng c ng c nh báo s m kh ng ho ng ti n t t i Vi t Nam .................... 159 5.2.1.2 Tăng c ng c nh báo s m kh ng ho ng h th ng ngân hàng Vi t Nam .... 160 5.2.2 M t s hàm ý chính sách v đi u hành vĩ mô nhằm h n ch r i ro kh ng ho ng ti n t và kh ng ho ng h th ng ngân hàng t i Vi t Nam ............................... 160 -xii- 5.2.2.1 Đi u hành tỷ giá .......................................................................................... 160 5.2.2.2 Đi u hành lãi su t ........................................................................................ 162 5.2.2.3 Kiểm soát cung ti n ..................................................................................... 163 5.2.2.4 Tăng c ng dự tr ngo i h i ....................................................................... 163 5.2.2.5 Kiểm soát tăng tr ng tín d ng ................................................................... 164 5.2.2.6 Kiểm soát l m phát ...................................................................................... 164 5.2.2.7 Phát triển th tr ng ch ng khoán ............................................................... 165 5.2.2.8 Phát triển xu t khẩu b n v ng, qu n lý chặt ch nh p khẩu ....................... 165 5.2.2.9 Tăng c ng huy đ ng ti n g i và h n ch r i ro rút ti n g i đ t bi n trong h th ng ngân hàng .................................................................................................. 166 5.2.2.10 Ti p t c kh c ph c tình tr ng đô la hóa .................................................... 167 5.2.3 Hoàn thi n h th ng c nh báo s m kh ng ho ng ti n t và kh ng ho ng h th ng ngân hàng t i Vi t Nam .................................................................................... 167 5.3 Đóng góp m i c a lu n án ....................................................................................... 167 5.4 H n ch c a lu n án và h 5.5 K t lu n ch ng nghiên c u ti p theo ............................................... 169 ng 5 .................................................................................................... 170 CÁC CÔNG TRÌNH KHOA H C ĐÃ CÔNG B C A TÁC GI ............................... 171 TÀI LI U THAM KH O................................................................................................. 173 PH L C .......................................................................................................................... 191 Ph l c 1: Nguyên t c phân lo i ba thành phần c a Minsky ............................................ 191 Ph l c 2: Tỷ tr ng th ng m i hai chi u c a Vi t Nam v i 10 đ i tác th ng m i chính .................................................................................................................................. 192 Ph l c 3: Th ng kê mô t sau khi x lý các bi n ............................................................ 193 Ph l c 4: Chỉ s EMP c a Vi t Nam giai đo n 2002–2015 ............................................ 194 Ph l c 5: Chỉ s BSF c a Vi t Nam giai đo n 2002–2015 ............................................. 195 Ph l c 6: Chỉ s c nh báo tổng h p và xác su t c nh báo KHTT t i Vi t Nam giai đo n 2002–2015 theo mô hình Signal .............................................................................. 199 Ph l c 7: Chỉ s c nh báo tổng h p và xác su t c nh báo KHHTNH Vi t Nam giai đo n 2002–2015 theo mô hình Signal .............................................................................. 208 Ph l c 8: Chuỗi xác su t c nh báo KHTT t i Vi t Nam theo mô hình Probit giai đo n 2002–2015 ......................................................................................................................... 217 -xiii- Ph l c 9: Chuỗi xác su t c nh báo KHHTNH Vi t Nam theo mô hình Probit giai đo n 2002–2015 ......................................................................................................................... 218 Ph l c 10: K t qu kiểm đ nh tỷ l dự báo đúng c a mô hình Probit trong c nh báo KHTT t i Vi t Nam .......................................................................................................... 220 Ph l c 11: K t qu kiểm đ nh tỷ l dự báo đúng c a mô hình Probit trong c nh báo KHHTNH Vi t Nam ......................................................................................................... 220 Ph l c 12: K t qu kiểm đ nh m c đ phù h p c a mô hình Probit (The HosmerLemeshow Test) trong c nh báo KHTT t i Vi t Nam ...................................................... 221 Ph l c 13: K t qu kiểm đ nh m c đ phù h p c a mô hình Probit (The HosmerLemeshow Test) trong c nh báo KHHTNH Vi t Nam .................................................... 221 Ph l c 14: K t qu cl ng mô hình Probit trong c nh báo KHTT t i Vi t Nam ...... 222 Ph l c 15: K t qu cl ng BMA trong c nh báo KHTT t i Vi t Nam ..................... 223 Ph l c 16: K t qu cl ng mô hình Probit trong c nh báo KHHTNH Vi t Nam ..... 227 Ph l c 17: K t qu cl ng BMA trong c nh báo KHHTNH Vi t Nam .................... 228 Ph l c 18: Kiểm đ nh nghi m đ n v các bi n gi i thích trong mô hình c nh báo KHTT và KHHTNH ......................................................................................................... 231 Ph l c 19: Các kiểm đ nh khuy t t t cho mô hình c nh báo KHTT t i Vi t Nam ......... 232 Ph l c 20: Các kiểm đ nh khuy t t t cho mô hình c nh báo KHHTNH Vi t Nam ........ 234 Ph l c 21: Các kiểm đ nh và cl ng mô hình VAR .................................................. 235 Ph l c 22: Các kiểm đ nh lo i b bi n trong mô hình Probit c nh báo KHTT t i Vi t Nam ................................................................................................................................... 240 Ph l c 23: Các kiểm đ nh lo i b bi n trong mô hình Probit c nh báo KHHTNH Vi t Nam ................................................................................................................................... 242 Ph l c 24: Kiểm đ nh Chow-test ch ng minh d li u g c có sự đ t gãy t i các th i điểm x y ra KHTT và KHHTNH ..................................................................................... 244 Ph l c 25: K t qu cl ng mô hình h ph ng trình đồng th i 2SLS trong c nh báo KHTT và KHHTNH t i Vi t Nam ............................................................................. 246 -xiv- DANH M C CÁC CH Vi t t t ADB VI T T T Ti ng Vi t Ngân hàng Phát triển Châu Á Ti ng Anh Asian Development Bank ADF Augmented Dickey-Fuller ANNs Artificial Neural Networks BMA Bayesian Model Averaging BSF Tính d tổn th ng c a khu vực ngân hàng Banking Sector Fragility CSTK Chính sách tài khóa CSTT Chính sách ti n t EMP Áp lực th tr FDI Đầu t trực ti p n GDP Tổng s n phẩm qu c n i GSO Tổng c c Th ng kê Vi t Nam HTNH H th ng ngân hàng ICOR H s đầu t tăng tr IFS Th ng kê Tài chính Qu c t International Financial Statistics IMF Quỹ Ti n t Qu c t International Monetary Fund ng ngo i h i c ngoài ng Exchange Market Pressure Foreign Direct Investment Gross Domestic Product General Statistics Office of Vietnam Incremental Capital - Output Ratio -xv- Vi t t t Ti ng Vi t KHHTNH Kh ng ho ng h th ng ngân hàng KHTC Kh ng ho ng tài chính KHTT Kh ng ho ng ti n t NHNN Ngân hàng Nhà n NHTM Ngân hàng th NHTW Ngân hàng trung OECD Tổ ch c H p tác và Phát triển Kinh t OLS Bình ph PIP Xác su t h u nghi m thu nh n Ti ng Anh c ng m i ng ng t i thiểu Organization for Economic Cooperation and Development Ordinary Least Squares PP Posterior Inclusion Probability Phillips-Perron TGHĐ Tỷ giá h i đoái 2SLS Bình ph USD Đô la Mỹ VAMC ng t i thiểu hai giai đo n Two Stage Least Squares Công ty qu n lý Tài s n c a các tổ Vietnam Asset Management ch c tín d ng Vi t Nam Company VAR Tự hồi qui vect Vector Autoregressive VCB Ngân hàng Ngo i th ng Vi t Nam -xvi- Vi t t t Ti ng Vi t VIF H s phóng đ i ph VND ng sai Ti ng Anh Đồng Vi t Nam WDI Variance Inflation Factor World Development Indicators WEF Di n đàn Kinh t Th gi i World Economic Forum WTO Tổ ch c Th World Trade Organization ng m i Th gi i -xvii- DANH M C B NG STT S B ng 1 B ng 1.1 2 B ng 1.2 Tên B ng Tăng tr Trang ng kinh t Vi t Nam giai đo n 2002–2015 L m phát, cung ti n và tăng tr ng tín d ng t i Vi t Nam giai đo n 2002–2015 Dự tr ngo i h i, dự tr ngo i h i/n n 3 B ng 1.3 tháng nh p khẩu t ng đ 7 7 c ngoài và s ng c a Vi t Nam giai đo n 8 2002–2015 4 B ng 1.4 Thâm h t ngân sách c a Vi t Nam giai đo n 2002–2015 5 B ng 1.5 6 B ng 1.6 7 B ng 1.7 8 B ng 2.1 9 B ng 2.2 10 B ng 2.3 11 B ng 2.4 12 B ng 2.5 Ma tr n c a chỉ s tín hi u 53 13 B ng 2.6 Giá tr St và xác su t x y ra kh ng ho ng có đi u ki n 54 14 B ng 3.1 Các chỉ s c nh báo s m KHTT ti m năng t i Vi t Nam 82 15 B ng 3.2 16 B ng 3.3 Cán cân th ng m i, tài kho n vãng lai/GDP, cán cân tổng thể/GDP c a Vi t Nam giai đo n 2002–2015 N n c ngoài c a Vi t Nam giai đo n 2002–2015 Đ sâu tài chính c a Vi t Nam và m t s n c giai đo n 2002–2015 Tổng h p các đặc tr ng c a các đ nh nghĩa KHTT Tổng h p các đặc tr ng c a b n th h các mô hình KHTT Tổng h p các đặc tr ng c a các đ nh nghĩa KHHTNH Nh ng thay đổi trong chỉ s BSF và 5 giai đo n c a m t cu c KHHTNH Các chỉ s c nh báo s m KHHTNH ti m năng t i Vi t Nam Th ng kê mô t d li u g c c a các bi n 9 9 10 10 22 27 29 40 91 100 -xviii- STT S B ng Tên B ng Trang 17 B ng 4.1 Chỉ s EMP và các giai đo n KHTT t i Vi t Nam 102 18 B ng 4.2 Tỷ giá USD/VND giai đo n 2002–2007 104 19 B ng 4.3 Tỷ giá USD/VND giai đo n 2008–2015 105 20 B ng 4.4 21 B ng 4.5 22 B ng 4.6 23 B ng 4.7 Ng ỡng dự báo kh thi c a các chỉ s c nh báo KHTT 114 24 B ng 4.8 Tỷ l nhi u tín hi u c a các chỉ s c nh báo KHTT 115 25 B ng 4.9 26 B ng 4.10 27 B ng 4.11 28 B ng 4.12 29 B ng 4.13 Các giai đo n d tổn th đo n 2002–2015 K t qu kiểm đ nh Pairwise Granger Causality Tests K t qu B ng 4.14 kiểm đ nh VAR Granger Causality/Block Exogeneity Wald Tests Ng ỡng dự báo kh thi và tỷ l nhi u tín hi u c a các chỉ s c nh báo s m KHHTNH Vi t Nam K t qu cl ng mô hình Probit c nh báo KHTT Vi t Nam K t qu c l ng mô hình Probit trong c nh báo KHHTNH Vi t Nam K t qu cl ng BMA trong c nh báo KHTT t i Vi t cl ng BMA trong c nh báo KHHTNH Vi t cl ng h ph Nam K t qu Nam K t qu 30 ng trong HTNH Vi t Nam giai 110 113 113 118 121 124 126 128 ng trình đồng th i theo cách ti p c n 2SLS trong c nh báo KHTT và KHHTNH t i 130 Vi t Nam Tổng h p k t qu 31 B ng 4.15 c l ng b n cách ti p c n Probit, BMA, Signal và 2SLS trong c nh báo KHTT t i Vi t Nam 132 -xix- STT S B ng Tên B ng Tổng h p k t qu 32 B ng 4.16 c l Trang ng b n cách ti p c n Probit, BMA, Signal và 2SLS trong c nh báo KHHTNH Vi t 133 Nam 33 B ng 4.17 34 B ng 5.1 Tỷ l cho vay/tổng ti n g i c a m t s NHTM Vi t Nam giai đo n 2007–2015 Tóm t t k t qu kiểm đ nh các gi thuy t 150 156