Tài liệu Cảm hứng lãng mạn trong truyện ngắn giải phóng miền nam (1954 1975 )

LuËn v¨n tèt nghiÖp KiÒu ThÞ Ngäc Hµ Trêng ®¹i häc Vinh Khoa ng÷ v¨n -------------------------- C¶m høng l·ng m¹n trong truyÖn ng¾n gi¶i phãng miÒn Nam (1954 – 1975) Gi¸o viªn híng dÉn: Hå hång Quang Sinh viªn thùc hiÖn : KiÒu ThÞ Ngäc Hµ 1 C¶m høng l·ng m¹n trong truyÖn ng¾n gi¶i phãng miÒn Nam 1954 - 1975 LuËn v¨n tèt nghiÖp KiÒu ThÞ Ngäc Hµ Vinh, th¸ng 5 - 2002 Môc lôc PhÇn më ®Çu Giíi thiÖu chung Trang 1 . Lý 2. LÞch do chän ®Ò tµi 2 sö nghiªn cøu vÊn ®Ò 3 3. §èi tîng vµ nhiÖm vô nghiªn cøu 8 4. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu 5. CÊu tróc luËn v¨n 9 9 PhÇn néi dung Ch¬ng 1. Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn chung 11 2 C¶m høng l·ng m¹n trong truyÖn ng¾n gi¶i phãng miÒn Nam 1954 - 1975 LuËn v¨n tèt nghiÖp 1.1. Kh¸i KiÒu ThÞ Ngäc Hµ niÖm l·ng m¹n trong v¨n häc 11 1.2. C¬ së x· héi ®Ó h×nh thµnh c¶m høng l·ng m¹n trong v¨n häc gi¶i phãng miÒn Nam 13 1.3. Vµi nÐt vÒ truyÖn ng¾n c¸ch m¹ng miÒn Nam 17 Ch¬ng 2. C¶m høng l·ng m¹n trong truyÖn ng¾n thÓ hiÖn trªn ph¬ng diÖn néi dung. 23 2.1. Nh÷ng biÓu hiÖn cña c¶m høng l·ng m¹n trong v¨n häc miÒn Nam nãi chung vµ trong truyÖn ng¾n miÒn Nam nãi riªng 23 2.2. C¶m høng l·ng m¹n trong mét sè truyÖn ng¾n miÒn Nam tiªu biÓu 29 Ch¬ng 3. C¶m høng l·ng m¹n thÓ hiÖn trªn ph¬ng diÖn nghÖ thuËt 49 KÕt luËn 56 Th môc nghiªn cøu 58 3 C¶m høng l·ng m¹n trong truyÖn ng¾n gi¶i phãng miÒn Nam 1954 - 1975 LuËn v¨n tèt nghiÖp KiÒu ThÞ Ngäc Hµ Lêi nãi ®Çu TiÕn hµnh nghiªn cøu: “C¶m høng l·ng m¹n trong truyÖn ng¾n gi¶i phãng miÒn Nam 1945 –1975” chóng t«i chØ mong muèn ®©y lµ sù thÓ hiÖn bíc ®Çu vÒ ph¬ng ph¸p nghiªn cøu cña mét ®Æc ®iÓm, mét khÝa c¹nh cña truyÖn ng¾n trong v¨n häc gi¶i phãng miÒn Nam. Hy väng r»ng t¬ng lai sÏ cã nhiÒu c«ng tr×nh nghiªn cøu c«ng phu h¬n vÒ néi dung mµ chóng t«i nghiªn cøu. Xin tá lßng biÕt ¬n ®èi víi tËp thÓ gi¸o viªn khoa Ng÷ V¨n- Trêng §¹i Häc Vinh ®· dµy c«ng gi¶ng d¹y, gióp ®ì chóng t«i trong qu¸ tr×nh häc tËp ®Ó viÖc nghiªn cøu h«m nay ®îc thuËn lîi h¬n. Xin ch©n thµnh biÕt ¬n s©u s¾c ®èi víi thÇy gi¸o Hå Hång Quang- Gi¶ng viªn khoa Ng÷ V¨n ®· trùc tiÕp híng dÉn chu ®¸o, gióp t«i triÓn khai vµ hoµn thµnh tèt luËn v¨n nµy. Tuy nhiªn lÇn ®Çu tiªn lµm quen víi c«ng viÖc nghiªn cøu, x©y dùng mét ®Ò tµi khoa häc ë quy m« nh thÕ nµy th× ch¾c ch¾n kho¸ luËn cña chóng t«i kh«ng tr¸nh khái nh÷ng h¹n chÕ thiÕu sãt. Bëi vËy rÊt mong nhËn ®îc nh÷ng ý kiÕn ®ãng 4 C¶m høng l·ng m¹n trong truyÖn ng¾n gi¶i phãng miÒn Nam 1954 - 1975 LuËn v¨n tèt nghiÖp KiÒu ThÞ Ngäc Hµ gãp bæ sung cho c«ng tr×nh nµy ®îc ®Çy ®ñ vµ hoµn thiÖn h¬n. Xin ch©n thµnh c¶m ¬n . Vinh, ngµy 1th¸ng 5 n¨m2002 Sinh viªn thùc hiÖn: KiÒu ThÞ Ngäc Hµ PhÇn më ®Çu 1. Lý do chän ®Ò tµi 1.1. C¸ch m¹ng th¸ng T¸m ®· më ra mét kû nguyªn míi trong lÞch sö d©n téc ®ång thêi còng më ra mét bíc ngoÆt lín cho nÒn v¨n häc ViÖt Nam – nÒn v¨n häc n¶y sinh vµ ph¸t triÓn hoµn toµn trong mét phong trµo c¸ch m¹ng, mét phong trµo quÇn chóng s«i næi. Do ®ã v¨n häc thêi kú nµy cã tÝnh chÊt më ®êng x©y ®¾p nÒn mãng cho nÒn v¨n häc míi díi sù l·nh ®¹o cña §¶ng víi nh÷ng nÐt ®éc ®¸o riªng biÖt kh«ng lÆp l¹i. 5 C¶m høng l·ng m¹n trong truyÖn ng¾n gi¶i phãng miÒn Nam 1954 - 1975 LuËn v¨n tèt nghiÖp KiÒu ThÞ Ngäc Hµ Giai ®o¹n v¨n häc c¸ch m¹ng 1954- 1975 ra ®êi trong hoµn c¶nh chiÕn tranh ®Æc biÖt nhng ®· ®¹t ®îc nh÷nh thµnh tùu rÊt to lín, ®ãng gãp c«ng lao xuÊt s¾c vµo cuéc kh¸ng chiÕn chèng Mü cña toµn d©n téc. V¨n häc c¸ch m¹ng miÒn Nam ph¸t triÓn mét c¸ch phong phó, nhiÒu thÓ lo¹i tõ th¬ ca, tiÓu thuyÕt, ký, truyÖn ng¾n, kÞch… §Æc biÖt trong ®ã th¬ ca vµ truyÖn ng¾n lµ hai thÓ lo¹i ®· ®¹t ®îc thµnh tùu to lín. Nh s¸ch v¨n häc líp 12 ®· nhËn ®Þnh : “ ë chÆng ®êng lÞch sö nµo còng cã bµi th¬ hay, cã thÓ kÓ ®Õn hµng tr¨m bµi th¬ hay cña th¬ kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p, thêi kú ®Çu x©y dùng hµo b×nh vµ thêi chèng Mü cøu níc, ®øng l¹i víi thêi gian vµ n»m trong t©m trÝ ngêi ®äc” … “TruyÖn ng¾n cã nhiÒu thµnh c«ng râ rÖt. TiÕp nèi truyÒn thèng cña nh÷ng phong c¸ch truyÖn ng¾n næi tiÕng cña NguyÔn C«ng Hoan, Th¹ch Lam, Thanh TÞnh, Nam Cao, T« Hoµi… TruyÖn ng¾n cña NguyÔn Minh Ch©u, NguyÔn Quang S¸ng, Ma V¨n Kh¸ng… ë c¸c giai ®o¹n sau còng næi lªn nhiÒu phong c¸ch ®éc ®¸o chóng ta cã nh÷ng truyÖn ng¾n hay kh«ng thua kÐm nh÷ng truyÖn hay trªn thÕ giíi…”[1-54]. Khi nÒn v¨n häc míi ®îc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn, truyÖn ng¾n thêng cã mÆt ngay tõ buæi ®Çu. Tríc khi cã “ Vïng má” cña Vâ Huy T©m, “ Xung kÝch” cña NguyÔn §×nh Thi, “ Con tr©u” cña NguyÔn V¨n Bæng, chóng ta ®· cã nhiÒu truyÖn ng¾n xuÊt s¾c cña Nam Cao, Ng« TÊt Tè, Kim L©n … Tuy kh«ng h¼n lµ mét quy luËt nhng ta b¾t gÆp mét sù ph¸t triÓn t¬ng tù víi truyÖn ng¾n c¸ch m¹ng miÒn Nam. TruyÖn ng¾n 6 C¶m høng l·ng m¹n trong truyÖn ng¾n gi¶i phãng miÒn Nam 1954 - 1975 LuËn v¨n tèt nghiÖp KiÒu ThÞ Ngäc Hµ miÒn Nam rÊt hiÖn thùc nhng còng giµu chÊt l·ng m¹n. YÕu tè hiÖn thùc trong truyÖn ng¾n c¸ch m¹ng miÒn Nam ®· ®îc nhiÒu tµi liÖu ®Ò cËp ®Õn nhng yÕu tè l·ng m¹n th× tuy cã ®Ò cËp nhng nh×n chung, ®Ò cËp mét c¸ch cha ®Çy ®ñ, cha hÖ thèng. Chóng t«i nghiªn cøu ®Ò tµi nµy lµ ®Ó thÊy ®îc ®Æc ®iÓm thø hai cña truyÖn ng¾n miÒn Nam. 1.2. Chóng t«i nghiªn cøu yÕu tè l·ng m¹n trong truyÖn ng¾n miÒn Nam nh»m ®Ó tr¶ lêi c©u hái t¹i sao c¸c t¸c phÈm v¨n häc ra ®êi trong hoµn c¶nh hÕt søc ¸c liÖt ®Çy nh÷ng thö th¸ch hy sinh, ®Çy níc m¾t vµ m¸u mµ vÉn to¸t lªn chÊt l¹c quan c¸ch m¹ng. 1.3. Qua viÖc nghiªn cøu ®Ò tµi nµy chóng ta còng thÊy ®îc søc sèng m·nh liÖt diÖu kú cña con ngêi miÒn Nam trong cuéc chiÕn tranh chèng Mü. 1.4.Mét trong ba ®Æc ®iÓm lín cña v¨n häc ViÖt Nam, v¨n häc giai ®o¹n nµy mang ®Ëm khuynh híng sö thi vµ c¶m høng l·ng m¹n . ViÖc nghiªn cøu ®Ò tµi nµy gióp chóng ta hiÓu thªm vÒ c¸c ®Æc ®iÓm ®ã. 1.5. ThiÕt thùc h¬n, viÖc nghiªn cøu ®Ò tµi nµy nh»m gióp b¶n th©n vµ nh÷ng ngêi gi¸o viªn phæ th«ng hiÓu s©u s¾c h¬n, gi¶ng ®óng, gi¶ng hay nh÷ng t¸c phÈm trong nhµ trêng nh “Rõng xµ nu” (NguyÔn Trung Thµnh),“ M¶nh tr¨ng cuèi rõng” (NguyÔn Minh Ch©u), “ Nh÷ng ®øa con trong gia ®×nh” (NguyÔn Thi).v.v. 7 C¶m høng l·ng m¹n trong truyÖn ng¾n gi¶i phãng miÒn Nam 1954 - 1975 LuËn v¨n tèt nghiÖp KiÒu ThÞ Ngäc Hµ 2. LÞch sö nghiªn cøu vÊn ®Ò Trong sù ph¸t triÓn cña nÒn v¨n häc hiÖn ®¹i ViÖt Nam, m¶ng ®Ò tµi vÒ c¶m høng l·ng m¹n trong v¨n häc chiÕm mét vÞ trÝ rÊt quan träng. Tõ tríc ®Õn nay ®· cã nhiÒu ý kiÕn kh¸c nhau vÒ vÊn ®Ò nµy. Chóng t«i chó ý ®Õn c¸c bµi viÕt sau: 2.1. ChÕ Lan Viªn-“Sù thËt vÒ miÒn Nam qua mét sè truyÖn ng¾n”(TCVH-3-1965). 2.2. DiÖp Minh TuyÒn-“Anh §øc vµ nh÷ng truyÖn ng¾n, bót ký xuÊt s¾c cña anh” (TCVH-7-1966). 2.3. Phan Cù §Ö- “V¨n häc l·ng m¹n ViÖt Nam 1930-1945” (NXBGD). 2.4. §µm Mü H¹nh-“Mét sè nÐt vÒ truyÖn ng¾n” (TCVH-21980). 2.5.Hµ Minh §øc –“TruyÖn ng¾n miÒn Nam trªn ®µ ph¸t triÓn cña C¸ch m¹ng” (TCVH-3-1972). 2.6. Hoµng Nh Mai- “Hai yÕu tè l·ng m¹n vµ hiÖn thùc trong v¨n häc ViÖt Nam tõ sau c¸ch m¹ng th¸ng T¸m” (NCVH9-1960). 2.7. Lª ThÞ §øc H¹nh “H×nh ¶nh ngêi phô n÷ miÒn Nam trong chèng Mü qua truyÖn ng¾n cña Phan Tø” (TCVH-11978). 8 C¶m høng l·ng m¹n trong truyÖn ng¾n gi¶i phãng miÒn Nam 1954 - 1975 LuËn v¨n tèt nghiÖp KiÒu ThÞ Ngäc Hµ 2.8. Nam Méc- “MÊy nÐt tiªu biÓu vÒ hiÖn thùc miÒn Nam trong VÒ lµng cña Phan Tø”(TCVH-7-1964). 2.9. NguyÔn NghiÖp- “ §Êt níc vµ con ngêi miÒn Nam trong ChiÕc lîc ngµ cña NguyÔn S¸ng” (TCVH-7-1969). 2.10. NguyÔn S¸ng- “ý nghÜ nhá vÒ truyÖn ng¾n miÒn Nam” (TCVH-3-1990). 2.11. Ph¹m Quang Long- “Th¸i ®é cña NguyÔn Minh Ch©u ®èi víi con ngêi: NiÒm tin pha lÉn lo ©u” (TCVH-9-1996). 2.12. Ph¹m Xu©n Nguyªn- “TruyÖn ng¾n vµ cuéc sèng h«m nay” (TCVH-2-1994). 2.13. Ph¹m V¨n SÜ – “MÊy suy nghÜ vÒ chñ nghÜa anh hïng c¸ch m¹ng qua c¸c t¸c phÈm v¨n häc c¸ch m¹ng miÒn Nam”(TCVH-7-1967). 2.14. NhiÒu t¸c gi¶- “Lý luËn v¨n häc”(NXBGD –1997). 2.15. Phong Lª -“ NguyÔn Trung Thµnh vµ nh÷ng trang vÒ miÒn Nam ®Êt löa” ( TCVH- 4-1972 ). 2.16. V©n Thanh –“ TruyÖn ng¾n NguyÔn S¸ng” (TCVH2- 1975 ). 2.17. Vò §øc Phóc- “ TÝnh c¸ch toµn vÑn cña nh©n vËt anh hïng trong t¸c phÈm NguyÔn Thi” (TCVH-7 –1966). 9 C¶m høng l·ng m¹n trong truyÖn ng¾n gi¶i phãng miÒn Nam 1954 - 1975 LuËn v¨n tèt nghiÖp KiÒu ThÞ Ngäc Hµ 2.18. NguyÔn Minh Vü- “ Cuéc sèng vµ con ngêi trong ngän löa chiÕn ®Êu ë miÒn Nam” ( TCVH-5-1964 ). 2.19. Ph¹m V¨n Sü – “ V¨n häc gi¶i phãng miÒn Nam” ( NXB§H &THCN Hµ Néi – 1976 ). 2.20. Chu Nga – “Rõng xµ nu mét h×nh ¶nh rÊt ®Ñp cña T©y Nguyªn chiÕn ®Êu” ( TCVH-7-1966). 2.21. MiÔn Trai –“T×m hiÓu chñ nghÜa anh hïng c¸ch m¹ng thÓ hiÖn trong v¨n häc miÒn Nam”(TCVH-7-1966). Trong sè nh÷ng bµi viÕt kÓ trªn, cã kh¸ nhiÒu t¸c gi¶ ®· ®Ò cËp ®Õn truyÖn ng¾n gi¶i phãng miÒn Nam 1954-1975 viÕt theo c¶m høng l·ng m¹n. §¸ng chó ý nhÊt lµ ý kiÕn cña c¸c t¸c gi¶ sau ®©y: 2.2.1. Trong cuèn “ V¨n häc gi¶i phãng miÒn Nam” do t¸c gi¶ Ph¹m V¨n Sü viÕt ®· cã ý kiÕn cña thñ tíng Ph¹m V¨n §ång kh¼ng ®Þnh gi¸ trÞ cña truyÖn ng¾n : “ §õng tëng mét chót r»ng vÒ néi dung t tëng, vÒ tr×nh ®é nghÖ thuËt, thÓ lo¹i ng¾n lµ thuéc lo¹i thÊp, ®©u cã ph¶i dµi míi lµ tèt, lµ hay. §øng tríc cuéc chiÕn ®Êu ®ang diÔn ra ë níc ta, anh lµm sao nh×n thÊy, ghi ®îc, truyÒn l¹i nhanh chãng b»ng nh÷ng t¸c phÈm ng¾n, nhá nhng rÊt cã gi¸ trÞ . T«i nghÜ kh«ng nªn coi nhÑ t¸c phÈm ng¾n. NhiÒu t¸c phÈm nhá céng l¹i thµnh t¸c 10 C¶m høng l·ng m¹n trong truyÖn ng¾n gi¶i phãng miÒn Nam 1954 - 1975 LuËn v¨n tèt nghiÖp KiÒu ThÞ Ngäc Hµ phÈm lín. Kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i lµ trêng ca anh hïng th× míi cã gi¸ trÞ nghÖ thuËt cao” [ 2- 138]. Ph¹m V¨n §ång kh¼ng ®Þnh vÒ gi¸ trÞ cã thÓ ®¹t ®îc cña truyÖn ng¾n trong hoµn c¶nh chiÕn ®Êu cña ta hiÖn nay. TruyÖn ng¾n ®· ph¶n ¸nh tèt vµ hay. §iÒu ®ã ®îc chøng minh b»ng thùc tiÔn s¸ng t¸c truyÖn ng¾n ë níc ta, hïng hån nhÊt lµ sù xuÊt hiÖn hµng lo¹t truyÖn ng¾n ë miÒn Nam. 2.2.2. GÇn ®©y nhÊt trong cuèn “ V¨n häc l·ng m¹n ViÖt Nam 1930- 1945”, Phan Cù §Ö ®· cã nhËn xÐt kh¸ x¸c ®¸ng khi nghiªn cøu vÒ c¶m høng l·ng m¹n: “ C¸c nhµ v¨n l·ng m¹n c¸ch m¹ng kh«ng b»ng lßng víi hiÖn thùc vµ híng vÒ mét t¬ng lai m¬ hå kh«ng tëng”… “ Trong chñ nghÜa l·ng m¹n c¸ch m¹ng, c¸i hiÕm cã vµ c¸i phi thêng kh«ng ®èi lËp vÒ nguyªn t¾c víi c¸i ®iÓn h×nh. Chñ nghÜa l·ng m¹n cã kiÓu ®iÓn h×nh ho¸ cña m×nh kh¸c víi chñ nghÜa hiÖn thùc” [3-163] . Qua ®©y t¸c gi¶ nh»m so s¸nh c¶m høng l·ng m¹n víi hiÖn thùc cuéc sèng. 2.2.3. Khi bµn vÒ v¨n häc M.Gorky cho r»ng néi dung cña chñ nghÜa l·ng m¹n c¸ch m¹ng lµ nh÷ng kh¸t väng híng vÒ t¬ng lai vµ th¸i ®é c¨m ghÐt ®èi víi thùc t¹i ®en tèi. “ Chñ nghÜa l·ng m¹n tÝch cùc muèn lµm t¨ng thªm ý chÝ con ngêi, 11 C¶m høng l·ng m¹n trong truyÖn ng¾n gi¶i phãng miÒn Nam 1954 - 1975 LuËn v¨n tèt nghiÖp KiÒu ThÞ Ngäc Hµ thøc tØnh trong con ngêi tinh thÇn ph¶n kh¸ng chèng l¹i thùc tÕ, chèng l¹i mäi ¸p bøc” [4]. 2.2.4. Trong cuèn “Lý luËn v¨n häc” khi bµn vÒ chñ nghÜa l·ng m¹n M.Gorky l¹i nãi : “ Chñ nghÜa l·ng m¹n tiªu cùc t×m c¸ch lµm cho con ngêi tho¶ hiÖp víi thùc t¹i b»ng c¸ch t« vÏ thùc t¹i ,hay lµ trèn tr¸nh thùc t¹i ®Ó ®i s©u vµo thÕ giíi néi t©m víi nh÷ng t tëng vÒ nh÷ng bÝ mËt thiªn ®Þnh cña cuéc ®êi, vÒ ¸i t×nh vµ c¸i chÕt” [ 5-513]. T¸c gi¶ ®· nãi vÒ con ngêi lý tëng cña l·ng m¹n tiªu cùc tho¸t ly thùc tÕ, quay vÒ qu¸ khø hoÆc ®i vµo ¶o méng hoÆc thu m×nh trong c¸i t«i nhá bÐ. §©y còng lµ mét ý kiÕn ®¸ng ghi nhËn ®Ó chóng ta so s¸nh víi chñ nghÜa l·ng m¹n tÝch cùc. 2.2.5. Khi bµn vÒ truyÖn ng¾n c¸ch m¹ng miÒn Nam, NguyÔn S¸ng viÕt : “ §äc truyÖn ng¾n cña miÒn Nam, t«i thÊy cã nh÷ng truyÖn kh«ng ph¶i viÕt b»ng mùc mµ viÕt b»ng m¸u” [6]. 2.2.6. Phan Cù §Ö cho r»ng: “TÝnh chÊt l·ng m¹n trong v¨n häc nh÷ng n¨m ®Çu c¸ch m¹ng so víi tríc ®· cã kh¸c. NÕu nh l·ng m¹n c¸ch m¹ng trong c¸c t¸c phÈm v¨n häc tríc 1945 lµ mét kh¸t väng híng vÒ t¬ng lai, th× ë ®©y tÝnh chÊt l·ng m¹n c¸ch m¹ng ®· Ýt nhiÒu g¾n liÒn víi c¬ së hiÖn thùc nh÷ng n¨m ®Çu c¸ch m¹ng” [7]. 12 C¶m høng l·ng m¹n trong truyÖn ng¾n gi¶i phãng miÒn Nam 1954 - 1975 LuËn v¨n tèt nghiÖp KiÒu ThÞ Ngäc Hµ 2.2.7. Trong cuèn “V¨n häc gi¶i phãng miÒn Nam” Ph¹m V¨n Sü ®· kh¼ng ®Þnh gi¸ trÞ cña truyÖn ng¾n miÒn Nam “TruyÖn ng¾n lµ thÓ lo¹i phong phó vÒ mÆt néi dung còng nh nghÖ thuËt, ®· giíi thiÖu ®îc nhiÒu tµi n¨ng h¬n hÕt cña ®éi ngò v¨n nghÖ sü miÒn Nam. TruyÖn ng¾n miÒn Nam ®· cã nhiÒu t¸c phÈm vµo lo¹i hay trong v¨n häc ViÖt Nam vµ mét sè truyÖn ng¾n ®· ®îc d luËn níc ngoµi chó ý ”[8-33]. Trªn c¬ së cña c¸c bµi viÕt th× c¶m høng l·ng m¹n trong v¨n häc ViÖt Nam ®· ®îc nhiÒu nhµ nghiªn cøu lý luËn, phª b×nh v¨n häc quan t©m, tiÓu luËn sÏ tiÕp thu nhng nhËn ®Þnh ®îc ®a ra vµ kh¸i qu¸t ë møc tæng qu¸t nhÊt. TÊt c¶ nh÷ng ý kiÕn nhËn xÐt, ®¸nh gi¸ cña c¸c bµi viÕt ®Òu ®îc suy nghÜ vµ chän läc mét c¸ch kü cµng khi liªn hÖ ®Õn vÊn ®Ò m×nh ®Ò cËp. Trªn nh÷ng híng tiÕp cËn ®ã c¸c bµi viÕt cßn dõng l¹i ë nhùng vÊn ®Òn cã tÝnh kh¸i qu¸t lý luËn. ChÝnh v× vËy tiÓu luËn nµy ph¸t triÓn theo tõng bíc nghiªn cøu cô thÓ. Tõ nh÷ng nhËn ®Þnh kh¸i qu¸t ®ã, tiÓu luËn soi vµo nh÷ng lý lÏ, lÊy dÉn chøng t¸c phÈm cô thÓ ®Ó chøng minh lµm râ cho nhiÒu luËn ®iÓm chung tõ ®ã cã thÓ n¾m v÷ng h¬n , s©u h¬n vµ cô thÓ h¬n vÊn ®Ò m×nh quan t©m: “C¶m høng l·ng m¹n trong truyÖn ng¾n gi¶i phãng miÒn Nam 1954 ®Õn 1975”. Híng cña tiÓu luËn lµ cè g¾ng tiÕp thu nh÷ng ý 13 C¶m høng l·ng m¹n trong truyÖn ng¾n gi¶i phãng miÒn Nam 1954 - 1975 LuËn v¨n tèt nghiÖp KiÒu ThÞ Ngäc Hµ kiÕn cña c¸c nhµ nghiªn cøu c¸c bµi viÕt ®Ó tõ ®ã lµm næi bËt chÊt l·ng m¹n cña truyÖn ng¾n c¸ch m¹ng miÒn Nam biÓu hiÖn trªn nh÷ng ph¬ng diÖn nµo cña néi dung vµ h×nh thøc. 3. ®èi tîng vµ nhiÖm vô nghiªn cøu 3.1 §èi tîng nghiªn cøu Do khu«n khæ cña mét luËn v¨n tèt nghiÖp ®¹i häc còng nh ®Ó hoµn thµnh luËn v¨n nµy trong mét thêi gian kh«ng dµi cho nªn chóng t«i chØ cã thÓ ®Ò cËp ®Õn mét sè t¸c phÈm tiªu biÓu trong giai ®o¹n v¨n häc nµy. “ Rõng xµ nu” (NguyÔn Trung Thµnh). “M¶nh tr¨ng cuèi rõng” (NguyÔn Minh Ch©u). “§øa con chÞ Léc” (Anh §øc). “GiÊc m¬ «ng l·o vên chim” ( Anh §øc). “Khãi” (Anh §øc). “Gieo mÇm” ( NguyÔn ThiÒu Nam). 3.2. Nhiªm vô nghiªn cøu Chóng t«i sÏ cè g¾ng t¸i hiÖn mét c¸ch ®Çy ®ñ cã thÖ thèng vÒ néi dung cña c¸c t¸c phÈm. Bªn c¹nh ®ã ph©n tÝch nh÷ng nÐt ®Æc s¾c vÒ néi dung vµ nghÖ thuËt cña tõng t¸c phÈm trªn nhiÒu b×nh diÖn cô thÓ ®Ó tõ ®ã lµm râ chÊt l·ng m¹n trong truyÖn ng¾n c¸ch m¹ng gi¶i phãng miÒn Nam. 14 C¶m høng l·ng m¹n trong truyÖn ng¾n gi¶i phãng miÒn Nam 1954 - 1975 LuËn v¨n tèt nghiÖp KiÒu ThÞ Ngäc Hµ 4. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu V¨n häc lu«n ph¶n ¸nh hiÖn thùc cuéc sèng mét c¸ch ch©n thËt nhÊt, v× vËy trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu ®Ò tµi nµy chóng t«i ph¶i ®Æt t¸c phÈm trong tõng hoµn c¶nh lÞch sö cô thÓ. B»ng ph¬ng ph¸p ®äc, t¸i hiÖn, ph©n tÝch t¸c phÈm, chóng t«i sÏ ®Æt sù so s¸nh c¶m høng l·ng m¹n trong v¨n häc gi¶i phãng trong mèi liªn hÖ víi v¨n häc l·ng m¹n 1930-1945 ®Ó thÊy ®îc sù kh¸c biÖt hoµn toµn cña hai nÒn v¨n häc trªn nhiÒu ph¬ng diÖn. Chóng t«i kÕ thõa vµ ph¸t triÓn c¸c ý kiÕn ®óng ®¾n ®Ó tõ ®ã gãp mét vµi ý kiÕn nhá vµo ®Ò tµi nµy. 5.CÊu tróc cña luËn v¨n PhÇn më ®Çu 1. Lý do chän ®Ò tµi 2. LÞch sö nghiªn cøu vÊn ®Ò 3. §èi tîng vµ nhiÖm vô nghiªn cøu 4. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu 5. CÊu tróc luËn v¨n PhÇn néi dung Ch¬ng 1 . Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn chung 15 C¶m høng l·ng m¹n trong truyÖn ng¾n gi¶i phãng miÒn Nam 1954 - 1975 LuËn v¨n tèt nghiÖp KiÒu ThÞ Ngäc Hµ 1.1. Kh¸i niÖm l·ng m¹n trong v¨n häc 1.2. C¬ së x· héi ®Ó h×nh thµnh c¶m høng l·ng m¹n trong v¨n häc gi¶i phãng miÒn Nam. 1.3. Vµi nÐt vÒ truyÖn ng¾n c¸ch m¹ng miÒn Nam Ch¬ng 2 . c¶m høng l·ng m¹n trong truyÖn ng¾n MiÒn nam thÓ hiÖn trªn ph¬ng diÖn néi dung 2.1. Nh÷ng biÓu hiÖn cña c¶m høng l·ng m¹n trong v¨n häc miÒn Nam nãi chung vµ trong truyÖn ng¾n miÒn Nam nãi riªng. 2.2. C¶m høng l·ng m¹n trong mét sè truyÖn ng¾n miÒn Nam tiªu biÓu Ch¬ng 3. C¶m høng l·ng m¹n thÓ hiÖn trªn ph¬ng DiÖn nghÖ thuËt KÕt luËn 16 C¶m høng l·ng m¹n trong truyÖn ng¾n gi¶i phãng miÒn Nam 1954 - 1975 LuËn v¨n tèt nghiÖp KiÒu ThÞ Ngäc Hµ phÇn néi dung Ch¬ng 1. Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn chung 1.1 Kh¸i niÖm l·ng m¹n trong v¨n häc L·ng m¹n vèn lµ nh÷ng íc m¬ kh¸t xa thùc tÕ cã khi h·o huyÒn, nhng cã khi ®ã lµ dù b¸o cho t¬ng lai sÏ cã. “ Vµo thÕ kû XVIII tõ l·ng m¹n vèn ®îc dung ®Ó chØ tÊt c¶ nh÷ng c¸i g× hoang ®êng, kú l¹, kh¸c thêng chØ thÊy trong s¸ch chø kh«ng cã trong hiÖn thùc” [9-72]. V¨n häc lµ tÊm g¬ng ph¶n chiÕu hiÖn thùc v× thÕ cho nªn nã ph¶n ¸nh mét c¸ch ch©n thùc, kh¸ch quan nh÷ng g× diÔn 17 C¶m høng l·ng m¹n trong truyÖn ng¾n gi¶i phãng miÒn Nam 1954 - 1975 LuËn v¨n tèt nghiÖp KiÒu ThÞ Ngäc Hµ ra trong cuéc sèng. ThÕ nhng trong v¨n häc, l·ng m¹n còng lµ mét yÕu tè kh«ng thÓ thiÕu ®îc, tõ rÊt xa xa trong c¸c truyÖn kÓ d©n gian yÕu tè l·ng m¹n ®îc thÓ hiÖn rÊt râ. C¸c nh©n vËt ®Òu cã nh÷ng íc m¬,tuy nhiªn ®ã chØ lµ nh÷ng íc m¬ viÖn v«ng khã cã thÓ cã trong hiÖn thùc, nhiÒu lóc hä b¸c bá cuéc sèng tÇm thêng cña x· héi ®Ó híng vÒ mét thÕ giíi kh¸c thêng mµ hä h»ng m¬ íc. L·ng m¹n nhiÒu khi l¹i ®îc xem nh mét khuynh híng mét trµo lu trong v¨n häc. Theo cuèn “Tõ ®iÓn thuËt ng÷ v¨n häc” do Lª B¸ H¸n chñ biªn th× “Vµo kho¶ng thÕ kû XVIII vµ nöa ®Çu thÕ kû XIX chñ nghÜa l·ng m¹n trë thµnh mét thuËt ng÷ dïng ®Ó chØ mét khuynh híng v¨n häc. Ngêi ta chia chñ nghÜa l·ng m¹n thµnh c¸c khuynh híng sau: Khuynh híng tiªu cùc víi th¸i ®é bi quan víi thùc t¹i, t×nh c¶m ch¸n chêng vµ hoµi niÖm qu¸ khø. Khuynh híng tÝch cùc trµn trÒ niÒm tin vµo thùc t¹i vµ t¬ng lai, l¹c quan vÒ nh©n thÕ vµ kh¶ n¨ng c¶i t¹o ®êi sèng”. Tuy nhiªn sù ph©n chia khuynh híng trong chñ nghÜa l·ng m¹n chØ cã tÝnh chÊt hîp lý t¬ng ®èi v× nã kh«ng bao giê ph¶n ¸nh hÕt ®îc tÝnh chÊt phøc t¹p vµ sinh ®éng cña hoµn c¶nh bøc tranh chñ nghÜa l·ng m¹n. 18 C¶m høng l·ng m¹n trong truyÖn ng¾n gi¶i phãng miÒn Nam 1954 - 1975 LuËn v¨n tèt nghiÖp KiÒu ThÞ Ngäc Hµ ë ViÖt Nam chñ nghÜa l·ng m¹n nh mét trµo lu v¨n häc xuÊt hiÖn vµo nh÷ng n¨m 30 cña thÕ kû XX. Tiªu biÓu lµ v¨n xu«i “ Tù lùc v¨n ®oµn” vµ phong trµo “Th¬ míi”. C¸c nhµ v¨n lu«n mang t©m tr¹ng lìng thÕ, hä kh«ng chÊp nhËn c¸i hiÖn thùc ®en tèi tríc m¾t vµ híng tíi mét thÕ giíi lý tëng mµ hä m¬ íc . C¶m høng l·ng m¹n lµ mét yÕu tè kh«ng thÓ thiÕu ®îc trong v¨n häc c¸ch m¹ng. HiÖn thùc vµ l·ng m¹n lµ hai yÕu tè lu«n hoµ quyÖn nhau, kh«ng thÓ t¸ch rêi cña v¨n häc c¸ch m¹ng. C¶m høng l·ng m¹n trong v¨n häc c¸ch m¹ng cã nhiÒu ®Æc ®iÓm kh¸c víi c¶m høng l·ng m¹n 1930-1945. Tríc hÕt ta ph¶i kh¼ng ®Þnh ®©y lµ c¶m høng l·ng m¹n c¸ch m¹ng, anh hïng, ®©y lµ hoµi b·o íc m¬ lín lao còng nh niÒm tin tuyÖt ®èi vµ t¬ng lai ®Êt níc vµ con ngêi. Nh÷ng niÒm tin hoµi b·o íc m¬ nµy, ®Òu cã c¬ së tõ hiÖn thùc mµ tÊt yÕu sÏ lµ hiÖn thùc t¬ng lai. C¸c nhµ v¨n c¸ch m¹ng kh«ng b»ng lßng víi hiÖn thùc vµ híng vÒ t¬ng lai m¬ íc kh«ng tëng. Nh©n vËt cña hä thêng mang tÝnh chÊt phi thêng khæng lå. Trong chñ nghÜa l·ng m¹n c¸ch m¹ng, c¸i hiÕm cã vµ c¸i phi thêng kh«ng ®èi lËp vÒ nguyªn t¾c ®iÓn h×nh víi c¸i ®iÓn h×nh. Chñ nghÜa l·ng 19 C¶m høng l·ng m¹n trong truyÖn ng¾n gi¶i phãng miÒn Nam 1954 - 1975 LuËn v¨n tèt nghiÖp KiÒu ThÞ Ngäc Hµ m¹n cã kiÓu ®iÓn h×nh ho¸ riªng cña m×nh kh¸c víi chñ nghÜa hiÖn thùc. Nh©n vËt l·ng m¹n tuy kh«ng m« t¶ mét c¸ch cô thÓ, chÝnh x¸c nhng nguyªn h×nh trong cuéc sèng, nhng nã ®· ph¶n ¸nh ®îc mét c¸ch kh¸ ®óng ®¾n nh÷ng t©m t t×nh c¶m, nguyÖn väng cña con ngêi thêi ®¹i. Nh×n chung c¶m høng l·ng m¹n trong v¨n häc dï chóng ta nh×n nhËn nã ë gãc ®é mét khuynh híng v¨n häc hay mét ®Æc ®iÓm th× nã còng lµ mét yÕu tè kh«ng thÓ thiÕu ®îc trong nÒn v¨n häc c¸ch m¹ng. 1.2. C¬ së x· héi ®Ó h×nh thµnh c¶m høng l·ng m¹n trong v¨n häc gi¶i phãng miÒn Nam NÕu nh ®èi víi mét con ngêi cã nh÷ng bíc ngoÆt lµm cho ngêi ta trë thµnh anh hïng, trë thµnh vÜ nh©n, th× ®èi víi mét ®Êt níc, mét ®Þa ph¬ng còng vËy, cã nh÷ng biÕn ®éng x· héi lµm cho nã trë nªn lín khoÎ kh¸c thêng lµm cho nã sèng m·i ngêi s¸ng hµo hïng trong lÞch sö d©n téc, trong t©m hån nh©n d©n. M¶nh ®Êt miÒn Nam th©n yªu cña chóng ta còng tr¶i qua nh÷ng biÕn ®éng nh thÕ. Tõ 1954-1975 miÒn Nam níc ta ®· tr¶i qua c¬n biÕn ®éng x· héi lín nhÊt trong lÞch sö d©n téc, ®©y lµ giai ®o¹n mµ ®ång bµo ë bªn kia giíi tuyÕn ®· chÞu ®ùng bao tang tãc, nh÷ng gian khæ tuyÖt cïng do ®Õ quèc Mü g©y ra.Giai ®o¹n 20 C¶m høng l·ng m¹n trong truyÖn ng¾n gi¶i phãng miÒn Nam 1954 - 1975