Ngày nay,với sự phát triển mạnh mẽ của khoa học kỹ thuật đã tạo ra rất nhiều nguồn năng lượng như năng lượng nguyên tử,năng lượng hóa thạch, dầu mỏ, khí đốt, khí gas…. đi kèm với sự phát triển của các dạng năng lượng là sự nguy hiểm từ các dạng năng lượng này gây ra cho chúng ta trong đó có khí gas là nguồn năng lượng được dùng trong công nghiệp,nông nghiệp…và là dạng năng lượng chủ yếu, phổ biến được dùng trong sinh hoạt nếu không đảm bảo điều kiện tiêu chuẩn khi sử dụng khí gas sẽ rất nguy hiểm đến tính mạng cho người sử dụng.
Đồồ án mồn học ĐTTT và ĐTS.Mạch cảnh báo khi có khí gas
2014
LỜI NÓI ĐẦU
Ngày nay,với sự phát triển mạnh mẽ của khoa học kỹ thuật đã tạo ra rất nhiều
nguồn năng lượng như năng lượng nguyên tử,năng lượng hóa thạch, dầu mỏ, khí
đốt, khí gas…. đi kèm với sự phát triển của các dạng năng lượng là sự nguy hiểm
từ các dạng năng lượng này gây ra cho chúng ta trong đó có khí gas là nguồn năng
lượng được dùng trong công nghiệp,nông nghiệp…và là dạng năng lượng chủ yếu,
phổ biến được dùng trong sinh hoạt nếu không đảm bảo điều kiện tiêu chuẩn khi sử
dụng khí gas sẽ rất nguy hiểm đến tính mạng cho người sử dụng.
Khí Gas hay còn gọi LPG ( Liquified Petroleum Gas ) là khí đốt hoá lỏng có
nguồn gốc từ dầu mỏ,có thành phần chính là hỗn hợp của khí : propan (C3H8 ) và
butan (C4H10 ) Không màu , không mùi , không độc hại ( nhưng được pha thêm
chất Etylmecaptan có mùi đặc trưng để dễ phát hiện khi có rò xì gas ) . Nhiệt độ sôi
của gas thấp ( từ - 45 đến - 2oC ) nên để gas lỏng tiếp xúc trực tiếp với da sẽ bị
phỏng lạnh trong điều kiện nhiệt độ môi trường gas bốc hơi rất mãnh liệt , khi gas
chuyển từ trạng thái lỏng sang hơi thì thể tích tăng đến 250 lần Áp suất của gasphụ
thuộc vào nhiệt độ môi trường , khi nhiệt độ tăng thì áp suất gas sẽ tăng và ngược
lại . Trong điều kiện nhiệt độ khu vực phía nam thì áp suất gas dao động trong
khoảng từ 4 - 7 kg/cm2.Tỉ trọng của gas lỏng nhẹ hơn nước.
Vì các đặc tính trên của khí gas cho nên khi bị rò rỉ ra môi trường sẽ rất nguy hiểm
cho người sử dụng, nếu bình gas trong phòng kín,khi gas bị rò rỉ ra ngoài hơi gas
lan truyền, dâng từ dưới lên trên (vì nặng hơn không khí) chiếm chỗ, đẩy dần
không khí ra ngoài, gây ngạt và làm giảm nồng độ oxy trong không khí dẫn nạn
nhân tử vong,nếu khí gas bị rò rỉ ra môi trườnggặp lửa tia lửa điện hay gây cháy nổ
rất nguy hiểm cho người sử dụng
Để khắc phục các sự cố của khí gas khi sử dụng chúng ta đã làm ra các thiết bị
cảnh báo khí gas khi bị rò rỉ, thiết bị này giúp chúng ta nhận biết khí gas bị rò rỉ
một cách dễ dàng khi có sự cố rò rỉ khí gas, thiết bị này có kết cấu đơn giản,giá cả
hợp lý, được dùng phổ biến trong các tòa nhà, hộ gia đình.
Rất mong nhận được ý kiến đóng góp của quý thầy cô và các bạn. Em xin chân
thành cảm ơn!
Đềồ tài : Nhóm 5 thực hiện.
Page 1
Đồồ án mồn học ĐTTT và ĐTS.Mạch cảnh báo khi có khí gas
2014
MỤC LỤC
Page
Phần I :Tổng quan ………………………………………………………….3
Phần II : Giới thiệu
2.1 Lý do chọn đề tài………………………………………………………...3
2.2 Mục đích chọn đề tài…………………………………………………….4
2.3 Đối tượng nghiên cứu …………………………………………………..4
2.4 Phạm vi nghiên cứu …………………………………………………….4
2.5 Nội dung nghiên cứu…………………………………………………….4
2.6 Phương pháp nghiên cứu …………………………………………….....4
Phần III : Sơ đồ khối nguyên lý hoạt động, tổng quan sơ đồ
3.1 Sơ đồ khối chung………………………………………………………....5
3.2 Khối nguồn……………………………………………………………….5
3.3 Khối cảm biến………………………………………………………….....8
a. Hình ảnh thực tế và thông số hoạt động……………………………………8
b.Sơ lược về nguyên lý hoạt động………………………………………….....8
c. Cách thức thực hiện………………………………………………………...9
d.Vòng kiểm tra cơ bản…………………………………………………….....9
e.Đồ thị ( MQ2)……………………………………………………………....10
f. Ưu nhược điểm của cảm biến………………………………………….......11
3.4 Khối xử lý
a. LM358……………………………………………………………………..12
3.5 Khối báo động
a. A1015……………………………………………………………………...16
b. NE555……………………………………………………………………..18
c. Phần phát tín hiệu………………………………………………………….22
3.6 Nguyên lý hoạt động chung …………………………………………….22
Phần IV : Thiết kế chi tiết
a. Các linh kiện được sử dụng………………………………………………..23
b. Sản phẩm thực tế…………………………………………………………..25
Phần V :Chạy thử nghiệm, kết quả, xu hướng phát triển …………………25
Đềồ tài : Nhóm 5 thực hiện.
Page 2
Đồồ án mồn học ĐTTT và ĐTS.Mạch cảnh báo khi có khí gas
2014
Phần I : Tổng quan
Như mọi người đã biết hiện nay trong cuộc sống hằng ngày khí gas được sử dụng
rất là nhiều. Ngay cả trong các nhà máy các xí nghiệp hay đơn giản hơn là các môi
chất đều được nén dưới dạng gas..Chính vì điều đó lên việc đảm bảo an toàn trong
quá trình sử dụng cũng như vận hành các thiết bị đó là vô cùng quan trọng. Xuất
phát từ nhu cầu thực tế đó đã có rất nhiều các giáo sư, tiễn sỹ hay sinh viên … đã
tiến hành nghiên cứu về đề tài này. Nhằm nghiên cứu và khắc phục tình trạng gây
cháy nổ gây ra , tránh ảnh hưởng tới kinh tế hay chính là việc ảnh hưởng trực tiếp
đến tính mạng của con người.
Nhận thấy sự nghiêm trọng và cấp thiết về vấn đề trên , nhóm chúng em đã tìm
hiểu và nghiên cứu về vấn đề rò rỉ khí gas, để giảm tối đa mối nguy hiểm do khí
gas gây ra, ảnh hưởng đến con người và tài sản chung.
Phần II : Giới thiệu
2.1 Lý do chọn đề tài :
Do nhu cầu sử dụng nguồn năng lượng khí gas ngày một tăng, do đó sự cố xảy
ra khi sử dụng khí gas cũng ngày một nhiều cho nên nhu cầu cấp thiết hiện nay khi
sử dụng khí gas hiện nay là làm sao giảm được các sự cố không đáng có của khí
gas gây ra cho người sử dụng.
Để giải quyết được vấn đề trên chúng ta nên kết sử dụng đồng thời sử dụng khí
gas an toàn để hạn chế sự cố khí gas như khóa van khi dùng xong, kiểm tra van,
bếp ga định kỳ báo khi có khí gas bị rò rỉ và lắp đặt thiết bị cảnh báo khi có khí gas
bị rò rỉ ra môi trường. trong đó việc lắp đặt, sử dụng hệ thống cảnh báo khí gas
được ưu tiên, đưa lên hàng đầu trong việc phát hiện ra khí gas bị rò rỉ khi sử dụng
khí gas, với kết cấu đơn giản, thuận tiện giá cả hợp lý độ nhạy với khí gas thì thiết
bị cảnh báo khí ga là sự lựa chọn hàng đầu cho người tiêu dùng về các thiết bị lắp
đặt,phát hiện rò rỉ khi sử dụng khí gas.
Nhận thấy sự nghiêm trọng và cấp thiết của việc lắp đặt thiết bị cảnh báo rò rỉ khí
gas trong các tòa nhà,khách sạn và hộ gia đình, nhóm chúng em chọn đề tài này
nhằm tìm hiểu và nghiên cứu sâu về thiết bị cảnh báo khí gas để thiết kế ra một sản
phẩm làm giảm tối đa các sự cố khi sử dụng khí gas gây ra trong các toàn
nhà,khách sạn,hộ gia đình.
Đềồ tài : Nhóm 5 thực hiện.
Page 3
Đồồ án mồn học ĐTTT và ĐTS.Mạch cảnh báo khi có khí gas
2014
2.2 Mục đích nghiên cứu
Đưa ra các giải pháp an toàn khi sử dụng khí gas trong các tòa nhà, khách sạn, hộ
gia đình khi bị rò rỉ trong đó sử dụng thiết bị cảnh báo khí gas đơn giản,dễ dùng,
hợp lý tạo ra không gian an toàn cho người sử dụng và phân tích hệ thống,
nguyên lý hoạt động của hệ thống cảnh báo khí gas .
2.3 Đối tượng nghiên cứu
Hệ thống cảnh báo khí gas trong các tòa nhà, khách sạn, hộ gia đình .
2.4 Phạm vi nghiên cứu
Được dùng để phục vụ an toàn cho các toàn nhà, khách sạn, hộ gia đình khi có sự
cố khí gas rò rỉ gây nguy hiểm tính mạng cho người sử dụng .
2.5 Nội dung nghiên cứu
Nghiên cứu nguyên lý,cách hoạt động, cách lắp đặt của hệ thống cảnh báo khí gas
khi khí gas bị rò rỉ và làm mô hình hoặc tạo ra sản phẩm đơn giản về hệ thống cảnh
báo khí gas bằng phương pháp sử dụng mạch tương tự và số.
2.6 Phương pháp nghiên cứu
Đề tài được nghiên cứu bằng phương pháp lý thuyết với thực nghiêm với mục đích
tạo ra một sản phẩm ứng dụng vào đời sống thực tế giúp phát hiện sự cố do rò rỉ
khí gas một cách nhanh chóng, thuận tiện giúp người sử dụng an toàn.
Đềồ tài : Nhóm 5 thực hiện.
Page 4
Đồồ án mồn học ĐTTT và ĐTS.Mạch cảnh báo khi có khí gas
Phần III : Sơ đồ khối , nguyên lý hoạt động, tổng quan sơ đồ
3.1 Sơ đồ khối chung :
3.2 Khối nguồn:
* Sơ đồ:
LM7805
Đềồ tài : Nhóm 5 thực hiện.
Page 5
2014
Đồồ án mồn học ĐTTT và ĐTS.Mạch cảnh báo khi có khí gas
2014
- Absolute Maximum Ratin
-
Electrical Characteristcs (MC7805/LM7805)
(Refer to test circuit ,0°C < TJ < 125°C, IO = 500mA, VI = 10V, CI= 0.33µF, CO=
0.1µF, unless otherwisespecified)
Đềồ tài : Nhóm 5 thực hiện.
Page 6
Đồồ án mồn học ĐTTT và ĐTS.Mạch cảnh báo khi có khí gas
2014
1. Electrical Characteristcs (MC7805A/LM7805)
(Refer to the test circuits. 0°C < TJ < 125°C, Io =1A, V I = 10V, C I=0.33µF, C O=0.1µF, unless
otherwise specified)
-
Nguồn nuôi cung cấp cho mạch sẽ là nguồn DC 9V. Để tạo ra nguồn DC 9V có rất
nhiều cách như sử dụng mạch đổi nguồn dùng các IC ổn áp, nguồn ắc quy hoặc
pin. Ta sẽ lấy nguồn điện áp này bằng 1 củ pin 9v thay cho một bộ đổi nguồn , ắc
quy . Lý do ta nên sử dụng nguồn bằng pin rời 9 v vì nó có rất nhiều ưu điểm như
ở ngoài thị trường có rất nhiều loại pin rất dễ lựa chọn, gọn nhẹ, giá thành rẻ có
thể sử dụng trong vòng 3, 4 tháng. Khi ta sử dụng bộ đổi nguồn thì có nhiều nhược
điểm như mạch phức tạp, cồng kềnh, giá thành cao.
Đềồ tài : Nhóm 5 thực hiện.
Page 7
Đồồ án mồn học ĐTTT và ĐTS.Mạch cảnh báo khi có khí gas
2014
3.3 Khối cảmbiến : Sử dụng cảm biến MQ2
a) Hình ảnh thực tế và thông số kỹ thuật:
- MQ2 là cảm biến khí, dùng để phát hiện các
khí có thể gây cháy. Ví dụ như Phát hiện các
loại khí:
+ LPG ( Khí hóa lỏng)
+ i-butane
+ Propane
+ Methane
+ Alcohol
+ Hydrogen
Nó được cấu tạo từ chất bán dẫn SnO2. Chất này có độ nhạy cảm thấp với không
khí sạch.Nhưng khi trong môi trường có chất gây cháy, độ dẫn của nó thay đổi
ngay. Chính nhờ đặc điểm này người ta thêm vào mạch đơn gian để biến đổi từ độ
nhạy này sang điện áp.
- Khi môi trường sạch điện áp đầu ra của cảm biến thấp, giá trị điện áp đầu ra càng
tăng khi nồng độ khí gây cháy xung quang MQ2 càng cao.
- MQ2 hoạt động rất tốt trong môi trường khí hóa lỏng LPG, H2, và các chất khí
gây cháy khác. Nó được sử dụng rộng rãi trong công nghiệp và dân dụng do mạch
đơn giản và chi phí thấp.
* Thông số kỹ thuật :
Đềồ tài : Nhóm 5 thực hiện.
Page 8
Đồồ án mồn học ĐTTT và ĐTS.Mạch cảnh báo khi có khí gas
2014
b )Sơ lược về cảm biến và nguyên lý hoạt động :
- Trong cảm biến có 6 chân :
+ Chân 1,3 là A
+ Chân 2,5 là B
+ Chân 4,6 là C
- Trong mạch có 2 chân đầu ra là Aout và Dout. Trong đó:
+ Aout: điện áp ra tương tự. Nó chạy từ 0.3 - 4.5V, phụ thuộc vào nồng độ
khí xung quang MQ2.
+ Dout: điện áp ra số, giá trị 0,1 phụ thuộc vào điện áp tham chiếu và nồng
độ khí mà MQ2 đo được.
+ Việc có chân ra số Dout rất tiện cho ta mắc các ứng dụng đơn giản, không
cần đến vi điều khiển. Khi đó ta chỉ cần chỉnh giá trị biến trở tới giá trị nồng độ ta
muốn cảnh báo. Khi nồng độ MQ2 đo được thấp hơn mức cho phép thì Dout = 1.
Đèn Led tắt. Khi nồng độ khí đo được lớn hơn nồng khí cho phép, Dout =0, đèn
led sáng.
+ Ta có thể ghép nối vào mạch Realy để điều khiển bật tắt đèn, còi,
hoặc thiết bị cảnh báo khác.
c) Cách thức thực hiện :
Đầu tiên đo trạng thái không khí sạch, giá trị thu được Vout1
Đềồ tài : Nhóm 5 thực hiện.
Page 9
Đồồ án mồn học ĐTTT và ĐTS.Mạch cảnh báo khi có khí gas
2014
Cho khí ga từ bật lửa rò rỉ ra. Ta thấy giá trị Aout tăng lên. Khi đạt khoảng cách
khí ga từ bật lửa hợp lý rồi tương ứng với nồng độ khí bắt đầu nguy hiểm, ta ghi
lại giá trị Vout2. Ta chọn giá trị Vout2 là giá trị
ngưỡng cảnh báo. Nếu giá trị đo được lớn hơn ta
sẽ cảnh báo
Chỉnh chân biến trở để điện áp đo tại chân 3 của
LM358 = Vout2.
d) Vòng kiểm tra cơ bản :
Bên cạnh là mạch thử nghiệm cơ bản của cảm biến.
Cảm biến cần phải được đặt 2 điện áp, điện áp nóng
VH và điện áp kiểm tra VC.VH dùng để cung cấp nhiệt
độ làm việc cho cảm biến trong khi VC dùng để phát hiện điện áp VRL trên điện trở
tải RL trong bộ cảm biến. Cảm biến có sự phân cực ánh sang Vc cần năng lượng
nguồn DC. VC và VH có thể cùng sử dụng công suất trên mạch nhưng phải đảm bảo
hiệu suất bộ cảm biến. Để cảm biến hoạt động với hiệu suất cao hơn giá trị RL phải
đảm bảo công suất tổng thế:
Rs
PS = VC2 * Rs + RL
e) Đồ thị biểu diễn của MQ2
* ) Đồ thị ảnh hưởng của nhiệt độ và độ ẩm:
Đềồ tài : Nhóm 5 thực hiện.
Page 10
Đồồ án mồn học ĐTTT và ĐTS.Mạch cảnh báo khi có khí gas
* Đồ thị biểu diễn độ nhạy của MQ2 với một số chất :
Đềồ tài : Nhóm 5 thực hiện.
Page 11
2014
Đồồ án mồn học ĐTTT và ĐTS.Mạch cảnh báo khi có khí gas
2014
Mạch trên được thiết kế để phát hiện khí Gas từ 200PPM (phần triệu) đến
10.000PPM. Khi nồng độ khí Gas ở trong khu vực cao
thì đầu OUT của mô-đun sẽ ra ở mức cao.Tín hiệu này
sẽ đến IC NE555, đây được coi như một máy phát tần
(nó tạo ra xung) và chân Output của IC được nối với
loa để đưa ra tín hiệu cảnh báo.
f) Một số ưu nhược điểm của cảm biến :
Nhược điểm khi sử dụng cảm biến :
Một điều khó khăn khi làm việc với MQ2 là chúng ta
khó có thể quy từ điện áp Aout về giá trị nồng độ ppm. Rồi từ đó hiển thị và cảnh
báo theo ppm. Do giá trị điện áp trả về từng loại khí khác nhau, lại bị ảnh hưởng
nhiệt độ, độ ẩm nữa.
* Ưu điểm :
MQ2 hoạt động rất tốt trong môi trường khí hóa lỏng LPG, H2, và các chất khí gây
cháy khác. Nó được sử dụng rộng rãi trong công nghiệp và dân dụng do mạch đơn
giản và chi phí thấp.
3.4 Khối xử lý: Sử dụng LM358
* LM358
- Sơ đồ khối:
Tương đương với 2 con op amp điện áp vào theo Analog điện áp ra theo
digital.
- Hình dáng:
Đềồ tài : Nhóm 5 thực hiện.
Page 12
Đồồ án mồn học ĐTTT và ĐTS.Mạch cảnh báo khi có khí gas
2014
- Ký hiệu :
- Sơ đồ chân và cấu trúc bên trong:
OUTPUT A: Ngõ ra thứ nhất
INVERTING INPUT A: Ngõ vào đảo thứ nhất
NON INVERTING INPUT A: Ngõ vào không đảo thứ hai
V- : Nguồn cung cấp –Vcc
V+: Nguồn cung cấp +Vcc
OUTPUT B: Ngõ
ra thứ hai
INVERTING
INPUT B: Ngõ vào đảo thứ nhất
NON INVERTING
INPUT B: Ngõ vào không đảo thứ
hai.
Trong mạch báo động khí gas này, tín hiệu đi ra từ cảm biến khí gas có dạng analog
nhưng chưa thực sự ổn định và chưa thực
sự
chống được nhiễu, vì thế chúng ta sử dụng
với
mục đích thứ nhất là để khắc phục tình
trạng nhiễu và làm tăng tính ổn định của
ngõ ra cảm biến, mục đích thứ hai là
chuyển điện áp từ analog sang digital và
so
sánh điện áp ra từ cảm biến khí gas với
Đềồ tài : Nhóm 5 thực hiện.
Page 13
Đồồ án mồn học ĐTTT và ĐTS.Mạch cảnh báo khi có khí gas
2014
mức báo động, mỗi khi có sự thay đổi điện áp tại chân 3 tín hiệu đầu vào của LM358
thì nó thực hiện so sánh với điện áp chuẩn chân 8 để tạo ra sự biến đổi tín hiệu đầu ra
tại chân 1 :
- Khi điện áp dưới ngưỡng báo động, điện áp ra sẽ ở mức 1
- Khi điện áp vượt ngưỡng báo động điện áp ra ở mức 0
Sau đó điện áp đi tiếp vào mạch tạo dao động NE555 để thực hiện quá trình xử lý
tiếp theo.
- Cấu tạo bên trong của LM358:
Đềồ tài : Nhóm 5 thực hiện.
Page 14
Đồồ án mồn học ĐTTT và ĐTS.Mạch cảnh báo khi có khí gas
- Phạm vi hoạt động
Đềồ tài : Nhóm 5 thực hiện.
Page 15
2014
Đồồ án mồn học ĐTTT và ĐTS.Mạch cảnh báo khi có khí gas
2014
Electrical Characteristics at specified free-air temperature, VCC = 5 V (unless otherwise noted)
Đềồ tài : Nhóm 5 thực hiện.
Page 16
Đồồ án mồn học ĐTTT và ĐTS.Mạch cảnh báo khi có khí gas
2014
3.5 Khối báo động : Sử dụng mạch tạo dao động NE555, loa chip và đèn Led
- Sơ đồ :
a. A1015
MAXIMUM RATINGS (Ta=25℃ unless otherwise noted)
Đềồ tài : Nhóm 5 thực hiện.
Page 17
Đồồ án mồn học ĐTTT và ĐTS.Mạch cảnh báo khi có khí gas
ELECTRICAL CHARACTERISTICS (Ta=25℃ unless otherwise specified)
Đềồ tài : Nhóm 5 thực hiện.
Page 18
2014
Đồồ án mồn học ĐTTT và ĐTS.Mạch cảnh báo khi có khí gas
2014
b. NE555
Mô tả
Là một mạch tạo thời gian chính xác có khả năng tạo thời gian trễ hoặc tạo dao
động. Trong thời gian delay hoặc chế độ đơn trạng thái, khoảng thời gian này được
điều khiển bởi 1 điện trở và tụ điện bên ngoài. Trong chế độ không ổn định, tần số
và chu kì làm việc được điều khiển dựa vào 2 điện trở và 1 tụ điện nối ngoài.
2
1
Ngưỡng kích hoạt threshold và trigger là 3 và 3 tương ứng với VCC. Các mức này
có thể được thay đổi bởi các cực điều khiển điện áp. Khi đầu vào Triger giảm ở
dưới ngưỡng Trigger, FlipFlop được thiết lập và đầu ra ở mức cao. Nếu điện áp
đầu vào Triger ở trên ngưỡng Trigger và đầu vào Threshold ở trên ngưỡng
Threshold thì FlipFlop được reset và điện áp đầu ra ở mức thấp. Đầu vào Reset có
thể ghi đè lên tất cả các đầu vào khác và được sử dụng để bắt đầu chu kì mới. Khi
Đềồ tài : Nhóm 5 thực hiện.
Page 19
Đồồ án mồn học ĐTTT và ĐTS.Mạch cảnh báo khi có khí gas
2014
chân Reset ở mức thấp, FlipFlop được reset và điện áp ra ở mức thấp. Khi điện áp
ra ở mức thấp, điện trở kháng thấp sẽ xả với đất. Mạch đầu ra có khả năng cấp
nguồn tới 200mA. Hoạt động trong mức 5V-15V. Với nguồn 5V, điện áp ra tương
thích với đầu vào TTL.
Tính năng
Thời gian từ micro giây tới vài giờ
Không ổn định hoặc đơn trạng thái có điều khiển
Chu kì điều chỉnh được
Tương thích với TTL, dòng ra lên tới 200mA
“Green” Molding Compound (No Br, Sb)
Lead Free Finish/ RoHS Compliant (Note 1)
Mô tả chân
Sơ
Đềồ tài : Nhóm 5 thực hiện.
đồ khối
Page 20
- Xem thêm -