Tài liệu Cải tiến kỹ thuật khai thác ghẹ bằng lồng bẫy

BNN&PTNT VNCNTTS III BNN&PTNT VNCNTTS III BOÄ NOÂNG NGHIEÄP VAØ PHAÙT TRIEÅN NOÂNG THOÂN VIEÄN NGHIEÂN CÖÙU NUOÂI TROÀNG THUÛY SAÛN III 33 Ñaëng Taát, Nha Trang, Khaùnh Hoøa B¸o c¸o tæng kÕt khoa häc vµ kü thuËt ®Ò tµi CAÛI TIEÁN KYÕ THUAÄT KHAI THAÙC GHẸ Ï BAÈNG LOÀNG BAÃY Thuéc ch−¬ng tr×nh: ®Ò tµi ®éc lËp cÊp bé Chuû nhieäm ñeà taøi: ThS. Vuõ Ñình Ñaùp 7415 22/6/2009 NHA TRANG 12/2007 DANH SAÙCH TAÙC GIAÛ D2-3-DSTG (Danh saùch nhöõng caù nhaân ñaõ ñoùng goùp saùng taïo chuû yeáu cho Ñeà taøi ñöôïc saép xeáp theo thöù töï ñaõ thoûa thuaän) (Keøm theo Quyeát ñònh soá 13/2004/QÑ-BKHCN ngaøy 25/5/2004 cuûa Boä tröôûng Boä Khoa hoïc vaø Coâng ngheä) 1. Teân Ñeà taøi: Caûi tieán kyõ thuaät khai thaùc gheï baèng loàng baãy 2. Thuoäc Ñeà taøi ñoäc laäp caáp Boä 3. Thôøi gian thöïc hieän Ñeà taøi: 24 thaùng (1/2006-12/2007) 4. Cô quan chuû trì Ñeà taøi: Vieän Nghieân cöùu nuoâi troàng thuûy saûn III-33 Ñaëng Taát, Nha Trang 5. Boä chuû quaûn: Boä Noâng Nghieäp vaø Phaùt Trieån Noâng Thoân 6. Danh saùch taùc giaû: TT Hoïc haøm, hoïc vò, hoï vaø teân 1 ThS. Vuõ Ñình Ñaùp 2 KS. Nguyeãn Xuaân Tröôøng 3 KS. Buøi Ñöùc Song (Tröôøng Ñaïi hoïc Nha Trang) 4 5 6 KS. Nguyeãn Vaên Nhuaän (Tröôøng Ñaïi hoïc Nha Trang) ThS. Thaùi Ngoïc Chieán KS. Nguyeãn Thò Ngoan 7 KS. Leâ Maïnh Linh 8 KS. Leâ Lieân Hoøa (Chi Cuïc BVNL Thuûy saûn Ngheä An) 9 KS. Nguyeãn Laïi (Xí Nghieäp QL&KT Caûng Caù Thuaän Phöôùc) 10 KS. Cao Xuaân Tieàu (Sôû Thuûy saûn Baø Ròa-Vuõng Taøu) Chöõ kyù THUÛ TRÖÔÛNG CÔ QUAN CHUÛ TRÌ ÑEÀ TAØI (Hoï, teân, chöõ kyù vaø ñoùng daáu) D2-3-DSTG DANH SAÙCH TAÙC GIAÛ CUÛA ÑEÀ TAØI ÑOÄC LAÄP CAÁP BOÄ (Danh saùch nhöõng caù nhaân ñaõ ñoùng goùp saùng taïo chuû yeáu cho Ñeà taøi ñöôïc saép xeáp theo thöù töï ñaõ thoûa thuaän) (Keøm theo Quyeát ñònh soá 13/2004/QÑ-BKHCN ngaøy 25/5/2004 cuûa Boä tröôûng Boä Khoa hoïc vaø Coâng ngheä) 1. Teân Ñeà taøi: Caûi tieán kyõ thuaät khai thaùc gheï baèng loàng baãy 2. Thuoäc chöông trình: Ñeà taøi ñoäc laäp caáp Boä 3. Thôøi gian thöïc hieän Ñeà taøi: 24 thaùng (1/2006-12/2007) 4. Cô quan chuû trì Ñeà taøi: Vieän Nghieân cöùu nuoâi troàng thuûy saûn III, 33 Ñaëng Taát, Nha Trang, Khaùnh Hoøa 5. Boä chuû quaûn: Boä Noâng Nghieäp vaø Phaùt Trieån Noâng Thoân 6. Danh saùch taùc giaû: TT Hoïc haøm, hoïc vò, hoï vaø teân 1 ThS. Vuõ Ñình Ñaùp 2 KS. Nguyeãn Xuaân Tröôøng 2 3 4 ThS. Thaùi Ngoïc Chieán KS. Buøi Ñöùc Song (Tröôøng Ñaïi hoïc Nha Trang) KS. Nguyeãn Vaên Nhuaän (Tröôøng Ñaïi hoïc Nha Trang) 5 ThS. Nguyeãn Troïng Thaûo (Tröôøng Ñaïi hoïc Nha Trang) 6 KS. Nguyeãn Thò Ngoan 7 KS. Leâ Lieân Hoøa (Chi Cuïc BVNL Thuûy saûn Ngheä An) 8 KS. Nguyeãn Höõu Khaùnh 9 KS. Nguyeãn Laïi (Xí Nghieäp QL&KT Caûng Caù Thuaän Phöôùc) KS. Cao Xuaân Tieàu (Sôû Thuûy saûn Baø Ròa-Vuõng Taøu) 10 Chöõ kyù THUÛ TRÖÔÛNG CÔ QUAN CHUÛ TRÌ ÑEÀ TAØI (Hoï, teân, chöõ kyù vaø ñoùng daáu) i Tãm t¾t Trong nh÷ng n¨m qua, c¸c ®Þa ph−¬ng nh− Bµ RÞa-Vòng Tµu, B×nh §Þnh, §µ N½ng, NghÖ An,… ®· øng dông mÉu lång bÉy h×nh trô trßn cña Hµn Quèc ®Ó khai th¸c ghÑ trªn c¸c vïng biÓn cña n−íc ta. Tuy nhiªn, qua thùc tÕ ®¸nh b¾t cho thÊy, mét sè tÝnh n¨ng kü thuËt vµ cÊu tróc cña mét vµi bé phËn lång ch−a thùc sù phï hîp víi trang bÞ tµu thuyÒn vµ ®iÒu kiÖn ®¸nh b¾t nªn hiÖu qu¶ nh×n chung cßn thÊp. Do ®ã vÊn ®Ò c¶i tiÕn kü thuËt khai th¸c cña mÉu lång nµy lµ cÇn thiÕt nh»m môc tiªu: ¾ §−a ra mÉu lång vµ quy tr×nh kü thuËt khai th¸c ghÑ ®¹t hiÖu qu¶ vµ phï hîp víi ®iÒu kiÖn nghÒ c¸ n−íc ta. ¾ Gãp phÇn ®−a vµo danh s¸ch c¸c nghÒ khai th¸c mét mÉu lång míi khai th¸c chän läc c¸c loµi h¶i s¶n cã gi¸ trÞ kinh tÕ. Trªn c¬ së lång mÉu, chóng t«i ®· thiÕt kÕ c¶i tiÕn 3 nhãm lång cã kÝch th−íc kh¸c nhau. Mçi nhãm gåm 3 kiÓu lång kh¸c nhau vÒ vËt liÖu vµ mµu s¾c l−íi hom. C¶i tiÕn c¸ch thøc l¾p r¸p vµng lång (gi÷a d©y nh¸nh vµ d©y chÝnh) b»ng c¸c gót dÔ th¸o. Bè trÝ ®¸nh b¾t xen kÎ c¸c nhãm lång c¶i tiÕn vµ lång truyÒn thèng-lång mÉu (theo tû lÖ 1:1) t¹i 3 vïng biÓn vÞnh B¾c Bé, miÒn Trung vµ §«ng Nam Bé. Thö nghiÖm khai th¸c víi 4 lo¹i måi (nh©n t¹o, c¸ Nãc, c¸ Chai, c¸ §uèi, mang c¸), vµ kho¶ng c¸ch ®¸nh b¾t gi÷a c¸c lång kh¸c nhau (10m, 20m vµ 30m). Qua 4 lÇn khai th¸c thö nghiÖm (t¹i mçi vïng biÓn), chóng t«i ®· ®−a ra ®−îc mÉu lång c¶i tiÕn vµ quy tr×nh kü thuËt khai th¸c ®¶m b¶o hiÖu qu¶, an toµn, phï hîp víi ®iÒu kiÖn tµu thuyÒn vµ ng− tr−êng ®¸nh b¾t cña ViÖt Nam. Mét trong nh÷ng kÕt qu¶ quan träng cña §Ò tµi lµ ®· c¶i tiÕn ®−îc mÉu lång xÕp, cho phÐp t¨ng sè l−îng lång ®¸nh b¾t trªn mét ®¬n vÞ tµu thuyÒn, gãp phÇn ®¶m b¶o an toµn khi hµnh tr×nh ®¸nh b¾t trªn biÓn. MÆt kh¸c, kÕt hîp ®−îc nhiÒu ng− d©n tham gia c¸c ho¹t ®éng nghiªn cøu (thi c«ng l¾p r¸p lång bÉy, khai th¸c thö nghiÖm lång c¶i tiÕn, thö nghiÖm måi). C¸ch lµm nµy ®· gãp phÇn rÊt lín trong viÖc gi¶m bít c¸c chi phÝ nghiªn cøu (khai th¸c thö nghiÖm), tranh thñ ®−îc nhiÒu ý kiÕn ®ãng gãp tõ ng−êi d©n, ®ång thêi lµ con ®−êng ng¾n nhÊt ®Ó chuyÓn giao c¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu vµo thùc tiÓn s¶n xuÊt. ii Môc lôc Danh s¸ch nh÷ng ng−êi thùc hiÖn i Tãm t¾t ii Môc lôc iii Danh môc c¸c ký hiÖu vµ ch÷ viÕt t¾t vi Danh môc c¸c b¶ng vii Danh môc c¸c h×nh x Më ®Çu ...................................................................................................................... 1 Ch−¬ng 1. tæng quan....................................................................................... 3 1.1 T×nh h×nh nghiªn cøu trªn thÕ giíi ......................................................................3 1.1.1 Nghiªn cøu ®Æc ®iÓm sinh häc ®èi t−îng khai th¸c..............................................3 1.1.2 Nghiªn cøu ng− cô khai th¸c.................................................................................4 1.1.3 Giíi thiÖu mét sè lo¹i lång bÉy khai th¸c ghÑ trªn thÕ giíi...................................5 1.2 T×nh h×nh nghiªn cøu ë ViÖt Nam.........................................................................7 1.2.1 Nghiªn cøu ®Æc ®iÓm sinh häc, ph©n bè mét sè loµi ghÑ khai th¸c phæ biÕn........7 1.2.2 Nghiªn cøu ng− cô khai th¸c................................................................................10 1.2.3 Giíi thiÖu mét sè lo¹i ng− cô khai th¸c ghÑ ë ViÖt Nam......................................11 Ch−¬ng 2. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu ..................................................... 17 2.1 X¸c ®Þnh ®Þa ®iÓm vµ thêi gian nghiªn cøu.........................................................17 2.2 Ph−¬ng ph¸p ®iÒu tra thùc tr¹ng khai th¸c ghÑ b»ng lång bÉy vµ nghiªn cøu ®Æc ®iÓm sinh häc mét sè loµi ghÑ khai th¸c phæ biÕn.............................................17 2.2.1 Ph−¬ng ph¸p ®iÒu tra thùc tr¹ng khai th¸c...........................................................17 2.2.2 Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu mét sè ®Æc ®iÓm sinh häc sinh s¶n...............................17 2.3 Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu c¶i tiÕn kü thuËt khai th¸c ghÑ b»ng lång bÉy.........18 2.3.1 X¸c ®Þnh mÉu lång phï hîp..................................................................................18 iii 2.3.2 C¸c ph−¬ng ¸n thiÕt kÕ c¶i tiÕn.............................................................................19 2.3.3 Ph−¬ng ph¸p thi c«ng l¾p r¸p lång c¶i tiÕn...........................................................20 2.4 Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu thö nghiÖm khai th¸c ghÑ b»ng lång c¶i tiÕn...........21 2.4.1 Lùa chän khèi tµu vµ thêi gian khai th¸c..............................................................21 2.4.2 Sè l−îng vµ h×nh thøc bè trÝ lång thö nghiÖm khai th¸c.......................................21 2.4.3 X©y dùng quy tr×nh kü thuËt khai th¸c.................................................................21 2.5 Ph−¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ thö nghiÖm khai th¸c ghÑ b»ng lång c¶i tiÕn.................................................................................................................................21 2.5.1 §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ n¨ng suÊt khai th¸c.................................................................22 2.5.2 §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh tÕ.....................................................................................22 2.5.3 §¸nh gi¸ kh¶ n¨ng khai th¸c chän läc..................................................................23 2.5.4 §¸nh gi¸ kh¶ n¨ng an toµn trong s¶n xuÊt............................................................23 2.6 §Þnh h−íng ph¸t triÓn nghÒ khai th¸c ghÑ b»ng lång bÉy cho c¸c tØnh ven biÓn ViÖt Nam......................................................................................................................23 2.6.1 Lo¹i lång khai th¸c .............................................................................................23 2.6.2 Sè l−îng lång vµ lao ®éng khai th¸c ...................................................................23 2.6.3 Ng− tr−êng vµ mïa vô khai th¸c .........................................................................23 2.6.4 Kü thuËt khai th¸c ghÑ b»ng lång bÉy c¶i tiÕn ....................................................24 2.6.5 Tæ chøc ho¹t ®éng khai th¸c...............................................................................24 2.6.6 S¶n xuÊt thö nghiÖm vµ tæ chøc tËp huÊn.............................................................24 2.7 Ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch vµ xö lý sè liÖu...............................................................24 Ch−¬ng 3. KÕt qu¶ nghiªn cøu .........................................................…...25 3.1 Thùc tr¹ng khai th¸c ghÑ b»ng lång bÉy vµ ®Æc ®iÓm sinh häc sinh s¶n mét sè loµi ghÑ khai th¸c phæ biÓn ë ViÖt Nam....................................................................25 3.1.1 Thùc tr¹ng khai th¸c ghÑ b»ng lång bÉy..............................................................25 3.1.2 §Æc ®iÓm sinh häc sinh s¶n mét sè loµi ghÑ .......................................................32 3.2 KÕt qu¶ nghiªn cøu c¶i tiÕn vµ thö nghiÖm khai th¸c ghÑ b»ng lång bÉy.......35 3.2.1 KÕt qu¶ nghiªn cøu lÇn 1.....................................................................................35 iv 3.2.2 KÕt qu¶ nghiªn cøu lÇn 2.....................................................................................41 3.2.3 KÕt qu¶ nghiªn cøu lÇn 3.....................................................................................47 3.2.4 KÕt qu¶ nghiªn cøu lÇn 4.....................................................................................50 3.3 §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ thö nghiÖm khai th¸c ghÑ b»ng lång bÉy c¶i tiÕn (dùa trªn kÕt qu¶ nghiªn cøu lÇn 4)...........................................................................................54 3.3.1 N¨ng suÊt khai th¸c..............................................................................................54 3.3.2 Ph©n tÝch ®¸nh gi¸ mét sè chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp cña lång c¶i tiÕn so víi lång truyÒn thèng..................................................................................................................54 3.3.3 Kh¶ n¨ng khai th¸c chän läc cña lång c¶i tiÕn....................................................59 3.3.4 Gãp phÇn n©ng cao tÝnh an toµn trong s¶n xuÊt...................................................60 3.4 §Þnh h−íng ph¸t triÓn nghÒ khai th¸c ghÑ b»ng lång cho c¸c tØnh ven biÓn ViÖt Nam.......................................................................................................................61 3.4.1 Lo¹i lång khai th¸c .............................................................................................61 3.4.2 Sè l−îng lång vµ lao ®éng ®¸nh b¾t ....................................................................64 3.4.3 Ng− tr−êng vµ mïa vô khai th¸c .........................................................................64 3.4.4 Kü thuËt khai th¸c ghÑ b»ng lång bÉy c¶i tiÕn.....................................................65 3.4.5 Tæ chøc ho¹t ®éng khai th¸c ...............................................................................67 3.4.6 S¶n xuÊt thö nghiÖm vµ tæ chøc tËp huÊn.............................................................68 KÕt luËn vµ ®Ò xuÊt ý kiÕn....................................................................... 69 KÕt luËn .......................................................................................................................69 §Ò xuÊt .........................................................................................................................70 Tµi liÖu tham kh¶o........................................................................................ 71 v Danh môc c¸c ký hiÖu vµ ch÷ viÕt t¾t C¸c ch÷ viÕt t¾t ALMRV Dù ¸n §¸nh gi¸ Nguån lîi sinh vËt biÓn ViÖt Nam CT Lång c¶i tiÕn §NB §«ng Nam Bé FAO Tổ chức N«ng Lương của Liªn Hợp Quốc mm CW ChiÒu réng mai/vá ghÑ theo ®¬n vÞ tÝnh milimet MT MiÒn Trung KTTB Khai th¸c trung b×nh TB Trung b×nh TN Thö nghiÖm TT Lång truyÒn thèng VBB VÞnh B¾c Bé vi danh môc c¸c b¶ng Trang B¶ng 1: M« t¶ bè trÝ thö nghiÖm kÝch th−íc c¬ b¶n cña c¸c nhãm lång c¶i tiÕn 20 B¶ng 2: §èi t−îng khai th¸c cña nghÒ lång bÉy ë 3 vïng biÓn nghiªn cøu thö nghiÖm 26 B¶ng 3: Thêi gian ho¹t ®éng khai th¸c trong n¨m vµ mïa vô chÝnh t¹i 3 vïng biÓn 27 nghiªn cøu thö nghiÖm B¶ng 4: Trang bÞ sè l−îng lång ®¸nh b¾t trªn mçi ®¬n vÞ tµu thuyÒn ë 3 vïng biÓn 28 nghiªn cøu thö nghiÖm B¶ng 5: Thèng kª lo¹i måi khai th¸c ghÑ t¹i 3 vïng biÓn nghiªn cøu thö nghiÖm 29 B¶ng 6: Tæng hîp c¸c yÕu tè liªn quan ®Õn kü thuËt khai th¸c ghÑ b»ng lång bÉy 31 B¶ng 7: HiÖu qu¶ khai th¸c b»ng lång bÉy t¹i mét sè ®Þa ph−¬ng 32 B¶ng 8. Søc sinh s¶n cña ghÑ Ba ChÊm theo c¸c nhãm kÝch th−íc ë vïng biÓn Kh¸nh 33 Hßa B¶ng 9: Søc sinh s¶n cña ghÑ Bimacula theo c¸c nhãm kÝch th−íc ë vïng biÓn Kh¸nh 34 Hßa B¶ng 10: M« t¶ ®Æc ®iÓm cÊu t¹o cña c¸c kiÓu lång c¶i tiÕn (lÇn 1) t¹i 3 vïng biÓn 35 nghiªn cøu thö nghiÖm khai th¸c B¶ng 11: Tæng hîp n¨ng suÊt KTTB cña c¸c kiÓu lång c¶i tiÕn vµ lång truyÒn thèng t¹i 36 3 vïng biÓn nghiªn cøu trong lÇn thö nghiÖm khai th¸c thø nhÊt B¶ng 12: Tæng hîp n¨ng suÊt KTTB theo lo¹i måi cña c¸c kiÓu lång thö nghiÖm t¹i 3 37 vïng biÓn nghiªn cøu trong lÇn thö nghiÖm khai th¸c thø nhÊt B¶ng 13: Thèng kª tû lÖ c¸c nhãm kÝch th−íc ghÑ khai th¸c theo c¸c nhãm lång c¶i tiÕn 38 vµ lång truyÒn thèng t¹i 3 vïng biÓn nghiªn cøu trong lÇn thö nghiÖm khai th¸c thø nhÊt B¶ng 14: Thèng kª tû lÖ thµnh phÇn ghÑ vµ tæng hîp n¨ng suÊt KTTB theo kiÓu hom 38 cña c¸c lång c¶i tiÕn t¹i 3 vïng biÓn nghiªn cøu trong lÇn thö nghiÖm khai th¸c thø nhÊt B¶ng 15: Tæng hîp n¨ng suÊt KTTB theo kho¶ng c¸ch cña c¸c lång thö nghiÖm t¹i 3 vii 39 vïng biÓn nghiªn cøu trong lÇn thö nghiÖm khai th¸c thø nhÊt B¶ng 16: M« t¶ ®Æc ®iÓm cÊu t¹o cña c¸c kiÓu lång c¶i tiÕn (lÇn 2) t¹i 3 vïng biÓn 41 nghiªn cøu thö nghiÖm khai th¸c B¶ng 17: Tæng hîp n¨ng suÊt KTTB cña c¸c kiÓu lång c¶i tiÕn vµ lång truyÒn thèng t¹i 42 3 vïng biÓn nghiªn cøu trong lÇn thö nghiÖm khai th¸c thø hai B¶ng 18: Tæng hîp n¨ng suÊt KTTB theo lo¹i måi cña c¸c kiÓu lång thö nghiÖm t¹i 3 43 vïng biÓn nghiªn cøu trong lÇn thö nghiÖm khai th¸c thø hai B¶ng 19: Thèng kª tû lÖ c¸c nhãm kÝch th−íc ghÑ khai th¸c theo c¸c nhãm lång c¶i tiÕn 43 vµ lång truyÒn thèng t¹i 3 vïng biÓn nghiªn cøu trong lÇn thö nghiÖm khai th¸c thø hai B¶ng 20: Thèng kª tû lÖ thµnh phÇn ghÑ vµ tæng hîp n¨ng suÊt KTTB theo kiÓu hom 44 cña c¸c lång c¶i tiÕn t¹i 3 vïng biÓn nghiªn cøu trong lÇn thö nghiÖm khai th¸c thø hai B¶ng 21: Tæng hîp n¨ng suÊt KTTB theo kho¶ng c¸ch cña c¸c lång thö nghiÖm t¹i 3 44 vïng biÓn nghiªn cøu trong lÇn thö nghiÖm khai th¸c thø hai B¶ng 22: M« t¶ ®Æc ®iÓm cÊu t¹o cña c¸c kiÓu lång c¶i tiÕn (lÇn 3) t¹i 3 vïng biÓn 47 nghiªn cøu thö nghiÖm khai th¸c B¶ng 23: Tæng hîp n¨ng suÊt KTTB cña c¸c kiÓu lång c¶i tiÕn vµ lång truyÒn thèng t¹i 48 3 vïng biÓn nghiªn cøu trong lÇn thö nghiÖm khai th¸c thø ba B¶ng 24: Tæng hîp n¨ng suÊt KTTB theo lo¹i måi cña c¸c kiÓu lång thö nghiÖm t¹i 3 48 vïng biÓn nghiªn cøu trong lÇn thö nghiÖm khai th¸c thø ba B¶ng 25: Thèng kª tû lÖ c¸c nhãm kÝch th−íc ghÑ khai th¸c theo c¸c nhãm lång c¶i tiÕn 49 vµ lång truyÒn thèng t¹i 3 vïng biÓn nghiªn cøu trong lÇn thö nghiÖm khai th¸c thø ba B¶ng 26: Thèng kª tû lÖ thµnh phÇn ghÑ vµ tæng hîp n¨ng suÊt KTTB theo kiÓu hom 49 cña c¸c lång c¶i tiÕn ë vïng biÓn VBB trong lÇn thö nghiÖm khai th¸c thø ba B¶ng 27: M« t¶ ®Æc ®iÓm cÊu t¹o cña c¸c kiÓu lång c¶i tiÕn (lÇn 4) t¹i 3 vïng biÓn nghiªn cøu thö nghiÖm khai th¸c viii 51 B¶ng 28: Tæng hîp n¨ng suÊt KTTB cña c¸c lång c¶i tiÕn vµ lång truyÒn thèng t¹i 3 51 vïng biÓn nghiªn cøu trong lÇn thö nghiÖm khai th¸c thø t− B¶ng 29: Tæng hîp n¨ng suÊt KTTB theo lo¹i måi cña c¸c kiÓu lång thö nghiÖm t¹i 3 52 vïng biÓn nghiªn cøu trong lÇn thö nghiÖm khai th¸c thø t− B¶ng 30: Thèng kª tû lÖ c¸c nhãm kÝch th−íc ghÑ khai th¸c theo c¸c nhãm lång c¶i tiÕn 52 vµ lång truyÒn thèng t¹i 3 vïng biÓn nghiªn cøu trong lÇn thö nghiÖm khai th¸c thø t− B¶ng 31: Thèng kª gi¸ thµnh mét chiÕc lång c¶i tiÕn so víi lång truyÒn thèng 55 B¶ng 32: Tæng chi phÝ cña chuyÕn biÓn khai th¸c ë vïng biÓn VBB 56 B¶ng 33: Thèng kª doanh thu cña chuyÕn biÓn khi sö dông lång truyÒn thèng (TT) hoÆc 56 sö dông toµn bé lång c¶i tiÕn (CT) khai th¸c t¹i vïng biÓn VBB B¶ng 34: So s¸nh mét sè chØ tiªu kinh tÕ chñ yÕu cña lång c¶i tiÕn vµ lång truyÒn thèng 56 khai th¸c t¹i vïng biÓn VBB B¶ng 35: Tæng chi phÝ ®¸nh b¾t cña chuyÕn biÓn khai th¸c ë vïng biÓn MT 57 B¶ng 36: Thèng kª doanh thu cña chuyÕn biÓn khi sö dông lång truyÒn thèng (TT) hoÆc 57 sö dông toµn bé lång c¶i tiÕn (CT) khai th¸c t¹i vïng biÓn MT B¶ng 37: So s¸nh mét sè chØ tiªu kinh tÕ chñ yÕu cña lång c¶i tiÕn vµ lång truyÒn thèng 58 khai th¸c t¹i vïng biÓn MT B¶ng 38: Thèng kª chi phÝ cña chuyÕn biÓn khai th¸c ë vïng biÓn §NB 58 B¶ng 39: Thèng kª doanh thu cña chuyÕn biÓn khi sö dông lång truyÒn thèng (TT) hoÆc 59 sö dông toµn bé lång c¶i tiÕn (CT) khai th¸c t¹i vïng biÓn §NB B¶ng 40: So s¸nh mét sè chØ tiªu kinh tÕ chñ yÕu cña lång c¶i tiÕn vµ lång truyÒn thèng 59 khai th¸c ë vïng biÓn §NB B¶ng 41: So s¸nh tÝnh chän läc cña lång c¶i tiÕn vµ lång truyÒn thèng 59 B¶ng 42: §Æc ®iÓm cÊu t¹o lång bÉy c¶i tiÕn t¹i c¸c vïng biÓn ViÖt Nam 61 B¶ng 43: Trang bÞ sè l−îng lång vµ lao ®éng ®¸nh b¾t phï hîp t¹i mçi vïng biÓn 64 ix danh môc c¸c h×nh Trang H×nh 1: C¸c loµi thñy s¶n bÞ m¾c kÑt chÕt −¬ng thèi trong c¸c “lång ma” 5 H×nh 2: Lång h×nh chãp 5 H×nh 3: Lång h×nh hép ch÷ nhËt 5 H×nh 4: C¸c kiÓu lång bÉy ghÑ h×nh trô trßn 6 H×nh 5: Lång xÕp h×nh b¸n cÇu 6 H×nh 6: Lång xÕp h×nh trô trßn 6 H×nh 7: Lång xÕp h×nh hép ch÷ nhËt 7 H×nh 8: GhÑ Xanh (ghÑ Nhµn, ghÑ Hoa) 8 H×nh 9: GhÑ Ba ChÊm (ghÑ Ba M¾t, ghÑ Ba Sao) 9 H×nh 10: GhÑ Th¸nh Gi¸ (ghÑ §á, ghÑ Bï) 10 H×nh 11: Khai th¸c ghÑ b»ng l−íi rª 12 H×nh 12: Khai th¸c ghÑ b»ng VÜ l−íi 12 H×nh 13: Lång bÉy ghÑ truyÒn thèng 13 H×nh 14: Lång bÉy ghÑ h×nh trô ch÷ nhËt cña Hµn Quèc 14 H×nh 15: Lång bÉy h×nh hép ch÷ nhËt d¹ng d©y 14 H×nh 16: Lång bÉy ghÑ h×nh trô trßn (Hµn Quèc) 15 H×nh 17: H×nh vÏ cÊu t¹o lång ®−îc chän c¶i tiÕn- lång mÉu (khai th¸c t¹i 18 Bµ RÞa-Vòng Tµu, B×nh ThuËn, B×nh §Þnh, §µ N½ng,…) H×nh 18: Lång khai th¸c ë vïng biÓn VBB 27 H×nh 19: Lång khai th¸c ë vïng biÓn MT vµ §NB 27 H×nh 20: L¾p r¸p hÖ thèng vµng lång b»ng c¸c liªn kÕt cè ®Þnh 28 H×nh 21: S¾p xÕp lång trªn tµu theo thø tù 28 H×nh 22: Måi khai th¸c chøa trong hép nhùa (vïng biÓn MT vµ §NB) 29 H×nh 23 Måi khai th¸c chøa trong ca nhùa (vïng biÓn VBB) 29 H×nh 24 Th¶ lång phÝa bªn m¹n ph¶i tµu 30 H×nh 25 Th¶ lång phÝa bªn m¹n tr¸i tµu 30 H×nh 26 Thu lång phÝa m¹n ph¶i tµu 30 x H×nh 27 Thu lång phÝa tr−íc mòi tµu 30 H×nh 28 Lång vµ d©y bÞ m¾c vµo be tµu 31 H×nh 29 Tµu l−íi kÐo ho¹t ®éng trong vïng th¶ lång 31 H×nh 30 Tû lÖ phÇn tr¨m ghÑ Ba ChÊm «m trøng qua c¸c th¸ng ë vïng biÓn 32 Kh¸nh Hßa H×nh 31 Søc sinh s¶n theo nhãm kÝch th−íc chiÒu réng gi¸p ®Çu ngùc cña 33 ghÑ Ba ChÊm ë vïng biÓn Kh¸nh Hßa H×nh 32 Tû lÖ phÇn tr¨m ghÑ Bimacula «m trøng qua c¸c th¸ng ë vïng biÓn 34 Kh¸nh Hßa H×nh 33 Søc sinh s¶n theo nhãm kÝch th−íc chiÒu réng gi¸p ®Çu ngùc cña 34 ghÑ Bimacula ë vïng biÓn Kh¸nh Hßa H×nh 34 Chªnh lÖch n¨ng suÊt khai th¸c cña lång c¶i tiÕn vµ lång truyÒn 54 thèng t¹i c¸c vïng biÓn nghiªn cøu thö nghiÖm H×nh 35 KhuyÕt nèi trªn d©y chÝnh 60 H×nh 36 Liªn kÕt d©y nh¸nh vµo khuyÕt nèi trªn d©y chÝnh b»ng nót dÔ më 60 H×nh 37 Lång c¶i tiÕn ®−îc xÕp l¹i sau khi kÐo lªn boong tµu 60 H×nh 38 S¾p xÕp lång c¶i tiÕn trªn tµu 60 H×nh 39 Sö dông ng−êi hoÆc rµo ch¾n gi÷ lång trong khai th¸c ®èi víi lång 61 truyÒn thèng H×nh 40 MÉu lång khai th¸c ë vïng biÓn VBB 62 H×nh 41 MÉu lång khai th¸c ë vïng biÓn MT vµ §NB 62 H×nh 42 Lång truyÒn thèng cè ®Þnh 63 H×nh 43 Lång c¶i tiÕn cã thÓ xÕp gän 63 H×nh 44 CÊu t¹o thiÕt bÞ xÕp lång b»ng c¬ cÊu Cam 63 H×nh 45 Thö nghiÖm khai th¸c ghÑ b»ng måi nh©n t¹o 66 xi Më ®Çu GhÑ lµ ®èi t−îng h¶i s¶n cã gi¸ trÞ kinh tÕ vµ xuÊt khÈu. ë ViÖt Nam, ghÑ hÇu nh− ph©n bè trªn kh¾p c¸c vïng biÓn vµ h¶i ®¶o, tõ vïng n−íc n«ng ven bê ®Õn c¸c vïng biÓn kh¬i. Nguån ghÑ cung cÊp cho thÞ tr−êng hiÖn nay chñ yÕu khai th¸c tù nhiªn b»ng c¸c lo¹i ng− cô l−íi kÐo, l−íi rª ®¸y,… Sö dông nh÷ng ng− cô nµy kh«ng mang tÝnh chän läc cao v× chóng ®¸nh b¾t c¶ c¸c loµi ghÑ con vµ ghÑ ch−a tr−ëng thµnh. Trong nhiÒu tr−êng hîp ghÑ th−êng bÞ chÕt hoÆc g·y c¸c phÇn phô nªn chÊt l−îng gi¶m, gi¸ trÞ xuÊt khÈu vµ tiªu dïng thÊp. Trong nh÷ng n¨m qua, c¸c ®Þa ph−¬ng nh− Bµ RÞa-Vòng Tµu, B×nh §Þnh, §µ N½ng, NghÖ An,… ®· øng dông mét sè mÉu lång bÉy khai th¸c ghÑ cña Hµn Quèc, Trung Quèc, Th¸i Lan nh»m môc ®Ých n©ng cao s¶n l−îng vµ chÊt l−îng ghÑ khai th¸c. Tuy nhiªn, c¸c ho¹t ®éng nµy ch−a ®−îc tæng kÕt vµ kiÓm chøng vÒ khoa häc. Qua thùc tÕ ®¸nh b¾t t¹i mét sè ®Þa ph−¬ng cho thÊy, cÊu tróc cña mét vµi bé phËn lång ch−a thùc sù phï hîp víi trang bÞ tµu thuyÒn vµ ®iÒu kiÖn ng− tr−êng ®¸nh b¾t n−íc ta nªn hiÖu qu¶ nh×n chung cßn thÊp. §Ó kh¾c phôc nh÷ng h¹n chÕ nµy vµ gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ khai th¸c ghÑ trong thêi gian tíi, vÊn ®Ò nghiªn cøu c¶i tiÕn c¸c mÉu lång ®ang ®−îc sö dông hiÖn nay cho phï hîp víi ®iÒu kiÖn ®¸nh b¾t cña n−íc ta lµ ®iÒu cÇn thiÕt. XuÊt ph¸t tõ nhu cÇu thùc tÕ trªn, n¨m 2006 ViÖn Nghiªn cøu Nu«i trång Thñy s¶n III ®· ®−îc Bé Thñy s¶n (nay lµ Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n) giao chñ tr× thùc hiÖn §Ò tµi ''C¶i tiÕn kü thuËt khai th¸c ghÑ b»ng lång bÉy'', thêi gian thùc hiÖn tõ th¸ng 1/2006 ®Õn th¸ng 12/2007, víi môc tiªu: ¾ §−a ra mÉu lång vµ quy tr×nh kü thuËt khai th¸c ghÑ ®¹t hiÖu qu¶ vµ phï hîp víi ®iÒu kiÖn nghÒ c¸ n−íc ta. ¾ Gãp phÇn ®−a vµo danh s¸ch c¸c nghÒ khai th¸c mét mÉu lång míi khai th¸c chän läc c¸c loµi h¶i s¶n cã gi¸ trÞ kinh tÕ. 1 Néi dung nghiªn cøu chÝnh cña §Ò tµi: 1. §iÒu tra thùc tr¹ng khai th¸c ghÑ b»ng lång bÉy vµ nghiªn cøu ®Æc ®iÓm sinh häc mét sè loµi ghÑ khai th¸c phæ biÕn; 2. Nghiªn cøu c¶i tiÕn kü thuËt khai th¸c ghÑ b»ng lång bÉy; 3. Thö nghiÖm khai th¸c ghÑ b»ng lång bÉy c¶i tiÕn t¹i 3 vïng biÓn vÞnh B¾c Bé (VBB), miÒn Trung (MT) vµ §«ng Nam Bé (§NB); 4. §¸nh gi¸ kÕt qu¶ nghiªn cøu thö nghiÖm khai th¸c ghÑ b»ng lång bÉy c¶i tiÕn; 5. §Þnh h−íng ph¸t triÓn nghÒ khai th¸c ghÑ b»ng lång cho c¸c tØnh ven biÓn ViÖt Nam. C¸c s¶n phÈm chñ yÕu cña §Ò tµi bao gåm: (i) B¸o c¸o kÕt qu¶ nghiªn cøu mét sè ®Æc ®iÓm sinh häc, ph©n bè mét sè loµi ghÑ phæ biÕn; ng− tr−êng vµ kü thuËt khai th¸c ghÑ b»ng lång bÉy ë c¸c ®Þa ph−¬ng cã nghÒ khai th¸c ghÑ ph¸t triÓn; (ii) B¸o c¸o ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ thö nghiÖm khai th¸c ghÑ b»ng lång bÉy c¶i tiÕn; (iii) MÉu lång vµ quy tr×nh kü thuËt khai th¸c ghÑ b»ng lång bÉy c¶i tiÕn ®¹t hiÖu qu¶ cao; (iv) §Þnh h−íng ph¸t triÓn nghÒ khai th¸c ghÑ b»ng lång bÉy cho c¸c tØnh ven biÓn ViÖt Nam; §Ò tµi ®−îc hoµn thµnh víi sù nç lùc cña c¸c c¸n bé, céng t¸c viªn trùc tiÕp tham gia nghiªn cøu, sù chØ ®¹o vµ quan t©m gióp ®ì cña Ban l·nh ®¹o ViÖn Nghiªn cøu Nu«i trång Thñy s¶n III, Vô Khoa häc C«ng nghÖ (Bé NN&PTNT), sù céng t¸c cña Tr−êng §¹i häc Nha Trang, Së Thñy s¶n vµ Chi côc BVNL Thñy s¶n c¸c tØnh §µ N½ng, Bµ RÞa-Vòng Tµu, NghÖ An vµ ®«ng ®¶o bµ con ng− d©n trong viÖc thi c«ng l¾p r¸p, triÓn khai thö nghiÖm khai th¸c lång bÉy c¶i tiÕn t¹i c¸c vïng nghiªn cøu. Xin tr©n träng c¶m ¬n mäi sù gióp ®ì quý b¸u ®ã. 2 Ch−¬ng 1. tæng quan Trªn thÕ giíi, ®Æc biÖt lµ c¸c n−íc nghÒ c¸ ph¸t triÓn, ®· quan t©m nghiªn cøu vµ øng dông c¸c lo¹i lång bÉy khai th¸c ghÑ nh»m n©ng cao s¶n l−îng vµ kh¶ n¨ng ®¸nh b¾t chän läc. Tæng quan nµy ®Ò cËp ®Õn nh÷ng c«ng tr×nh nghiªn cøu ë trong n−íc vµ n−íc ngoµi cã liªn quan ®Õn khai th¸c ghÑ b»ng lång bÉy, nh− ®Æc ®iÓm sinh häc cña ®èi t−îng khai th¸c, lo¹i lång bÉy, tÝnh chän läc cña ng− cô,… Bªn c¹nh ®ã, tæng quan giíi thiÖu mét sè ng− cô khai th¸c (chñ yÕu lång bÉy) nh»m ph¶n ¸nh mét phÇn thùc tr¹ng khai th¸c ghÑ hiÖn nay th«ng qua c¸c nguån tin trªn m¹ng Internet hay tõ thùc tÕ s¶n xuÊt ë n−íc ta. 1.1 T×nh h×nh nghiªn cøu trªn thÕ giíi 1.1.1 Nghiªn cøu ®Æc ®iÓm sinh häc ®èi t−îng khai th¸c Trªn thÕ giíi c¸c nghiªn cøu cã liªn quan ®Õn c¸c loµi ghÑ ®· ®−îc nhiÒu t¸c gi¶ ®Ò cËp ®Õn [21, 22, 23, 26, 39, 41, 43]. C¸c nghiªn cøu vÒ ghÑ Xanh Portunus pelagicus (Linnaeus, 1766) chñ yÕu tËp trung vµo c¸c ®Æc ®iÓm ph©n lo¹i vµ ph©n bè nh»m phôc vô cho c«ng nghiÖp khai th¸c ë hÇu hÕt c¸c n−íc thuéc vïng biÓn Ên §é-Th¸i B×nh D−¬ng [43]. Vµo nh÷ng n¨m ®Çu thËp kû 20, c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu ®Çu tiªn vÒ ®Æc tr−ng sinh s¶n cña mét sè loµi trong hä ch©n mang nh− Carcinus maenas, Callinectes sapidus, Portunus sanguinolentus ®· ®−îc c¸c nhµ nghiªn cøu khoa häc ®Çu ngµnh c«ng bè [23, 41,...]. Cã thÓ nãi ®©y lµ nh÷ng c¬ së quan träng ®Æt nÒn mãng cho nh÷ng nghiªn cøu tiÕp theo vÒ c¸c ®Æc ®iÓm sinh häc sinh s¶n cña c¸c loµi cua b¬i trong hä Purtunus. N¨m 1984-1989, c¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ ®èi t−îng P. pelagicus ë vïng biÓn Alexandria thuéc Ai cËp ®· ®−îc ®−a ra kh¸ hoµn h¶o liªn quan ®Õn chu kú sinh s¶n [22, 26]. Ngoµi ra, c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu vÒ loµi P. pelagicus cßn ®Ò cËp ®Õn c¸c vÊn ®Ò liªn quan tíi kh¶ n¨ng khai th¸c ®èi t−îng nµy ë c¸c vïng ven biÓn nh− chu kú chiÕu s¸ng cña mÆt tr¨ng ®· ¶nh h−ëng kh«ng nh÷ng ®Õn s¶n l−îng ®¸nh b¾t mµ 3 cßn c¶ chÊt l−îng thÞt cña chóng ë vïng biÓn vÞnh Goa [21], hoÆc x¸c ®Þnh tèc ®é b¾t måi vµ qu¸ tr×nh tiªu hãa cña loµi nµy trong ®iÒu kiÖn thÝ nghiÖm vµ ngoµi tù nhiªn [39, 43]. 1.1.2 Nghiªn cøu ng− cô khai th¸c Tõ n¨m 1975-1978, FAO ®· thùc hiÖn nhiÒu c«ng tr×nh nghiªn cøu thiÕt kÕ vµ øng dông c¸c lo¹i lång bÉy khai th¸c h¶i s¶n ë nhiÒu vïng biÓn trªn thÕ giíi (lång ghÑ, t«m Hïm, c¸ Ch×nh, B¹ch Tuéc, mùc). KÕt qu¶ c¸c nghiªn cøu nµy ®· ®−îc tæng hîp thµnh nhiÒu tµi liÖu h−íng dÉn vµ huÊn luyÖn nghÒ c¸ cho nhiÒu n−íc trªn thÕ giíi [28]. N¨m 1977-1979, Tr−êng §¹i häc Thñy s¶n Tokyo-NhËt B¶n ®· thùc hiÖn nghiªn cøu thµnh c«ng nghÒ lång bÉy khai th¸c c¸c loµi h¶i s¶n tÇng ®¸y nh− ghÑ, t«m, mùc,... KÕt qu¶ nghiªn cøu ®· xuÊt b¶n thµnh tµi liÖu h−íng dÉn sö dông vËt liÖu chÕ t¹o, cÊu t¹o, kÝch th−íc cña tõng lo¹i lång bÉy; kÝch th−íc vµ h×nh d¸ng cöa lång phï hîp ®¶m b¶o khai th¸c chän läc. Néi dung nghiªn cøu còng tËp trung vµo viÖc x¸c ®Þnh tËp tÝnh sinh häc cña ®èi t−îng khai th¸c tr−íc vµ sau khi vµo lång, lo¹i måi cã kh¶ n¨ng cho n¨ng suÊt cao. TriÓn khai nhiÒu chuyÕn nghiªn cøu thö nghiÖm khai th¸c nh»m x¸c ®Þnh ng− tr−êng khai th¸c hiÖu qu¶ vµ phï hîp t¹i vïng biÓn NhËt B¶n [37, 38]. Tõ n¨m 1993 ®Õn nay, Trung t©m Ph¸t triÓn NghÒ c¸ §«ng Nam ¸ (SEAFDEC) ®· thùc hiÖn nhiÒu c«ng tr×nh vµ c«ng bè kÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ c¸c lo¹i ng− cô lång bÉy (ghÑ, t«m, mùc, c¸, èc). Néi dung nh÷ng tµi liÖu nµy tr×nh bµy c¸c vÊn ®Ò nh− viÖc sö dông vËt liÖu, kÝch th−íc, ph−¬ng ph¸p thiÕt kÕ cho tõng lo¹i lång bÉy phï hîp víi ®èi t−îng vµ ng− tr−êng khai th¸c [42]. N¨m 1997, c¸c nhµ khoa häc Hµn Quèc ®· thùc hiÖn mét sè nghiªn cøu vÒ tÝnh chän läc ng− cô lång bÉy khai th¸c cua Hoµng §Õ Chionoecetes japonicus. Lång bÉy ®−îc sö dông nghiªn cøu cã d¹ng h×nh nãn víi 6 lo¹i lång cã kÝch th−íc m¾t l−íi kh¸c nhau: 95, 112, 132, 152, vµ 172 mm. KÕt qu¶ cho thÊy, kÝch th−íc m¾t l−íi cµng lín th× kh¶ n¨ng ®¸nh b¾t ghÑ nhá ®¹t thÊp (tÝnh chän läc cao) [27]. ViÖc sö dông lång bÉy khai th¸c ghÑ còng g©y ra mét sè t¸c ®éng tiªu cùc ®Õn m«i tr−êng sèng. VÊn ®Ò nµy ®· ®−îc nhiÒu t¸c gi¶ ®Ò cËp ®Õn trong nhiÒu c«ng 4 tr×nh nghiªn cøu kh¸c nhau [31, 32, 33, 34, 35, 36]. Trong ®ã cã vÊn ®Ò “lång ma” (H×nh 1). §©y lµ nh÷ng lång bÞ mÊt hoÆc bÞ bá l¹i ë biÓn vµ trë thµnh n¬i giam gi÷ ghÑ vµ c¸c ®èi t−îng kh¸c kh«ng may m¾c vµo. KÝch cì c¸c loµi < 127 mm ®Òu bÞ gi÷ l¹i vµ sÏ bÞ chÕt sau mét thêi gian ng¾n m¾c bÉy. Còng ph¶i kÓ ®Õn c¸c t¸c ®éng xÊu cña nh÷ng “bÉy ma” nµy ®Õn m«i tr−êng v× chóng ®· lµ nh÷ng chÊt th¶i r¾n ë trong thñy vùc vµ lµ n¬i giam gi÷ nh÷ng sinh vËt m¾c kÑt chÕt −¬ng thèi [36]. H×nh 1. C¸c loµi thñy s¶n bÞ m¾c kÑt chÕt −¬ng thèi trong c¸c “lång ma” 1.1.3 Giíi thiÖt mét sè lo¹i lång bÉy khai th¸c ghÑ trªn thÕ giíi Lång bÉy ®−îc sö dông phæ biÕn ë nhiÒu n−íc nh− Mü, Mªxic«, Philippin, Th¸i Lan, Hµn Quèc, NhËt B¶n, ¤xtr©ylia,... [29]. Khai th¸c ghÑ b»ng lång bÉy cã nhiÒu −u viÖt h¬n so víi c¸c lo¹i ng− cô kh¸c nh− tÝnh chän läc cao, s¶n phÈm khai th¸c cã gi¸ trÞ kinh tÕ, kü thuËt khai th¸c ®¬n gi¶n,... Lång bÉy ®−îc lµm tõ nhiÒu lo¹i vËt liÖu (thÐp, s¾t, l−íi nilon,...) víi nhiÒu h×nh d¸ng lång ®a d¹ng: h×nh nãn côt, hép, h×nh trô trßn, b¸n cÇu,... (H×nh 2-6) a H×nh 2. Lång h×nh chãp b H×nh 3. Lång h×nh hép ch÷ nhËt H×nh 2 lµ kiÓu lång ghÑ h×nh nãn côt (khai th¸c ë vïng biÓn vÞnh Mªxic«), khung lång b»ng s¾t, bäc l−íi, ho¹t ®éng khu vùc gÇn bê, tÝnh æn ®Þnh ®¸nh b¾t d−íi 5 n−íc kh«ng cao [47]. H×nh 3 lµ c¸c lång h×nh hép, vËt liÖu chÕ t¹o b»ng s¾t. KÝch th−íc lång: 1 x 1,2 x 0,5 m (H×nh 3a) [44] vµ 30,48 x 30,48 x 15,24 cm (H×nh 3b) [49]. §©y lµ nh÷ng lång cã kÝch th−íc lín, khai th¸c ë vïng biÓn B¾c Mü, phï hîp víi c¸c ®éi tµu lín vµ häat ®éng khai th¸c xa bê. H×nh 4 gåm c¸c kiÓu lång h×nh trô trßn, khung lång b»ng thÐp bäc nhùa hoÆc cao su, l−íi lång b»ng thÐp hay nilon, cã 2-3 cöa hom vµ 2 cöa thu s¶n phÈm [48]. Lo¹i lång h×nh trô trßn ®−îc sö dông khai th¸c phæ biÕn ë c¸c vïng biÓn cña ¤xtr©ylia víi c¸c −u ®iÓm nh− ®é bÒn khai th¸c cao, cÊu tróc lång ®¬n gi¶n vµ dÔ chÕ t¹o, nh−îc ®iÓm lµ kÕt cÊu cång kÒnh kh«ng xÕp gän ®−îc. H×nh 4. C¸c kiÓu lång bÉy ghÑ h×nh trô trßn CÊu tróc lång ngµy cµng ®−îc hoµn thiÖn theo h−íng c¬ giíi hãa, t¹o sù thuËn tiÖn vµ an toµn trong qu¸ tr×nh tæ chøc khai th¸c còng nh− b¶o qu¶n vµ s¾p xÕp lång trªn tµu. H×nh 5. Lång xÕp h×nh b¸n cÇu H×nh 6. Lång xÕp h×nh trô trßn H×nh 5 lµ lo¹i lång xÕp h×nh b¸n cÇu, cã thÓ gËp l¹i mét c¸ch gän gµng sau khi kÕt thóc qu¸ tr×nh ®¸nh b¾t. Khung lång b»ng thÐp kh«ng rØ, l−íi lång b»ng nilon. Lång cã 2 cöa hom vµ 2 cöa thu s¶n phÈm, rÊt thuËn tiÖn trong c¸c thao t¸c m¾c måi còng nh− thu s¶n phÈm. KÝch th−íc lång 25,4 x 76,2 cm (chiÒu cao x ®−êng kÝnh ®¸y). C¸c kiÓu lång nµy ®−îc sö dông khai th¸c phæ biÕn t¹i vïng biÓn 6 Cana®a vµ Mü[46]. H×nh 6 lµ kiÓu lång xÕp h×nh trô trßn, khung lång b»ng thÐp, l−íi lång b»ng nilon, cã 3 cöa hom b»ng vËt liÖu nhùa (PVC) mµu ®en, kÝch th−íc lång 76,2 x 25,4 cm [45]. ¦u ®iÓm lín nhÊt cña lång (H×nh 5, 6) lµ cã thÓ xÕp ®−îc mét c¸ch dÔ dµng, sè l−îng lång ®¸nh b¾t nhiÒu, phï hîp víi c¸c ®éi tµu nhá. Tuy nhiªn, cã mét sè h¹n chÕ nh− kÕt cÊu kh«ng v÷ng ch¾c, tÝnh æn ®Þnh thÊp, chØ khai th¸c ë vïng biÓn gÇn bê (lång xÕp h×nh trô trßn), ®èi víi lång xÕp h×nh b¸n cÇu th× kh¶ n¨ng ®¸nh b¾t cña nã bÞ h¹n chÕ do sè cöa hom Ýt, lång sau khi th¶ cã thÓ sÏ kh«ng n»m ®óng tr¹ng th¸i ®¸nh b¾t. H×nh 7 lµ mét lo¹i lång xÕp kh¸c cã d¹ng h×nh hép ch÷ nhËt, khung lång b»ng thÐp, l−íi lång nilon, cã thÓ xÕp l¹i thµnh mét mÆt ph¼ng. KiÓu lång nµy ®−îc sö dông khai th¸c phæ biÕn t¹i nhiÒu n−íc trªn thÕ giíi nh− Mü, Philippin, ¤xtr©ylia,... [45]. ¦u ®iÓm cña lång nµy lµ xÕp gän ®−îc mét c¸ch dÔ dµng, sè l−îng lång ®¸nh b¾t nhiÒu, nh−îc ®iÓm lµ sè l−îng vµ c¸ch bè trÝ cöa hom ch−a thùc sù phï hîp lµm h¹n chÕ ®Õn kh¶ n¨ng ®¸nh b¾t hiÖu qu¶ cña lång. H×nh 7. Lång xÕp h×nh hép ch÷ nhËt 1.2 T×nh h×nh nghiªn cøu ë ViÖt Nam 1.2.1 Nghiªn cøu ®Æc ®iÓm sinh häc, ph©n bè mét sè loµi ghÑ khai th¸c phæ biÕn ë ViÖt Nam, c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn c¸c loµi ghÑ ®· ®−îc nhiÒu t¸c gi¶ quan t©m nghiªn cøu [2, 6, 7, 8, 9, 10, 30, 40,…]. N¨m 1962, Lª V¨n Th−¬ng vµ TrÇn V¨n Minh ®· nghiªn cøu t×m ra mét sè ®Æc ®iÓm cña loµi Scylla serrata vµ P. trituberculatus ë vïng biÓn VBB [5]. 7