Tài liệu Cái chết trong tiểu thuyết rừng na uy của h. murakami

trêng ®¹i häc vinh khoa ng÷ v¨n -------- NguyÔn ThÞ Mai c¸i chÕt trong tiÓu thuyÕt "rõng nauy" cña h.murakami khãa luËn tèt nghiÖp ®¹i häc chuyªn ngµnh: v¨n häc níc ngoµi vinh, 5 - 2009 1 PHÇN Më §ÇU 1. Lý do chän ®Ò tµi 1.1 NhËt B¶n lµ ®Êt níc xinh ®Ñp cña Kim«n« vµ hoa anh ®µo. Xø Phï Tang n»m trong khu vùc Ch©u ¸ nhng chóng ta vÉn biÕt qu¸ Ýt vÒ v¨n ho¸ vµ v¨n häc cña ®Êt níc nµy. Lµ mét quÇn ®¶o xa ®¹i lôc, NhËt B¶n cã ®ñ kho¶ng c¸ch ®Ó tr¸nh x©m l¨ng nhng còng ®ñ gÇn ®Ó tiÕp nhËn v¨n ho¸ ®¹i lôc. §Þa thÕ ®ã gióp NhËt B¶n dÔ tiÕp nhËn c¸i míi tõ bªn ngoµi nhng ®ång thêi vÉn gi÷ g×n ®îc b¶n s¾c riªng cña m×nh t¹o nªn ®îc mét nÒn v¨n ho¸ ®a d¹ng vµ ®éc ®¸o. NhËt B¶n cã lÏ cßn Ên tîng víi chóng ta h¬n bëi mét hiÖn tîng "thÇn kú NhËt B¶n ". Tõ mét ®Êt níc ®æ n¸t sau chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø II (8/1945 ) ®· v¬n lªn thµnh mét siªu cêng trªn thÕ giíi. Sù ph¸t triÓn vît bËc ®ã lµm cho nh©n lo¹i ng¹c nhiªn vµ kh©m phôc vÒ ý chÝ vµ nghÞ lc cña d©n téc NhËt. Mét d©n téc d¸m sèng cho niÒm tin vµo môc ®Ých cao nhÊt cña d©n téc m×nh vµ d¸m hy sinh v× lý tëng ®ã. Mét d©n téc cã c¶ mét truyÒn thèng vÒ v¨n ho¸ chÕt, d¸m chÕt sÏ d¸m lµm vµ chÞu tr¸ch nhiÖm tÊt c¶ mäi viÖc. Víi c¸c ®¶o chÝnh H«ckai®«, H«shu, Shik«ku, Kyushi...lµ n¬i lu gi÷ nhiÒu danh lam th¾ng c¶nh ®· khiÕn ngêi ngo¹i quèc lu«n nhí ®Õn NhËt B¶n nh s«ng Shinano, hå Biwa vµ ngän nói lõng danh Phó SÜ. Nh÷ng vÎ ®Ñp léng lÉy vµ huyÒn ¶o Êy ®· hun ®óc nªn bao t©m hån v¨n nh©n NhËt B¶n. 2 NhËt B¶n ®îc biÕt ®Õn víi vÎ ®Ñp v¨n ho¸ nh trµ ®¹o, kÞch N« vµ mét nÒn v¨n ch¬ng ®a d¹ng vµ phong phó. §ã lµ t¸c phÈm ChuyÖn Ghenji cña n÷ sÜ Murashaki Shikybu ®îc coi lµ "Ngêi mÑ vÜ ®¹i cña tiÓu thuyÕt "vµ c¸c t¸c phÈm: TiÕng rÒn cña nói, Ngêi ®Ñp say ngñ...cña Y.Kawabata vµ c¸c t¸c phÈm cña ¤e Kenzaburo hay c©y bót ®¬ng ®¹i næi tiÕng trªn thÕ giíi Haruki Murakami...t¹o nªn mét søc hót m¹nh mÏ víi ®éc gi¶ kh¾p n¬i trªn thÕ giíi. 1.2 T«i yªu Y.Kawabata bëi vÎ ®Ñp tinh tÕ, mong manh, tinh khiÕt trong c¸c s¸ng t¸c cña «ng. T«i còng yªu Haruki Murakami bëi sù gÇn gòi cña nh÷ng t¸c phÈm cña «ng víi thÕ hÖ trÎ: t×nh yªu, t×nh b¹n , t×nh dôc vµ c¸c mèi quan hÖ trong gia ®×nh, víi nh÷ng b¨n kho¨n day døt vÒ lý tëng vÒ sù sèng vµ c¸i chÕt. H.Murakami sinh n¨m 1949 t¹i Kyoto. Tõ nhá «ng ®· chÞu ¶nh hëng cña v¨n ho¸ Ph¬ng T©y ®Æc biÖt lµ ©m nh¹c vµ v¨n häc Ph¬ng T©y. ¤ng b¾t ®Çu s¸ng t¸c tõ n¨m 29 tuæi vµ ®· t¹o nªn mét sù nghiÖp v¨n häc phong phó vµ ®å sé. Tõ t¸c phÈm ®Çu tay L¾ng nghe giã h¸t (1979) ®Õn nh÷ng t¸c phÈm sau nµy nh: Nh¶y, Nh¶y, Nh¶y; Sau ®éng ®Êt; Xø së kú diÖu v« t×nh vµ n¬i tËn cïng thÕ giíi; PhÝa Nam biªn giíi, PhÝa T©y mÆt trêi; Kafka bªn bê biÓn; Ngêi t×nh Sputnik ®· dÇn kh¼ng ®Þnh tªn tuæi cña H.Murakami trªn v¨n ®µn thÕ giíi. §Æc biÖt lµ víi t¸c phÈm Rõng Nauy, H.Murakami thùc sù trë thµnh nhµ v¨n næi tiÕng kh«ng chØ ë NhËt B¶n mµ 3 trªn toµn thÕ giíi, nhÊt lµ ë Ph¬ng T©y. H.Murakami chÞu ¶nh hëng ®Ëm nÐt cña v¨n ho¸, v¨n häc Ph¬ng T©y nhng «ng vÉn lµ nhµ v¨n NhËt B¶n. Tõ trong cèt tuû, «ng coi nh÷ng s¸ng t¸c cña m×nh lµ "hµnh tr×nh ngîc vÒ NhËt B¶n " vµ chÝnh «ng còng tõng kh¼ng ®Þnh: " Víi t«i, ý kiÕn cña ai ®ã cho r»ng t¸c phÈm cña t«i kh«ng thËt sù mang tÝnh NhËt B¶n lµ n«ng c¹n. Ch¾c ch¾n t«i cho m×nh lµ nhµ v¨n NhËt B¶n. T«i viÕt theo phong c¸ch kh¸c vµ cã thÓ theo mét chÊt liÖu kh¸c nhng t«i viÕt b»ng tiÕng NhËt, cho x· héi NhËt vµ cho con ngêi NhËt."[15] H.Murakami kh«ng theo ®uæi c¸i ®Ñp bi c¶m nh Y.Kawabata, c¸i ®Ñp quý ph¸i nh Tanizaki hay c¸i ®Ñp b¹o liÖt nh Mishima mµ «ng t¹o dùng lªn mét c¸i ®Ñp míi c¸i ®Ñp cña ®êi sèng vµ tù nhiªn. T¸c phÈm cña «ng ph¶n ¸nh ®êi sèng vµ tinh thÇn cña con ngêi NhËt B¶n víi nh÷ng suy t tr¨n trë vÒ th©n phËn con ngêi, vÒ t×nh yªu, t×nh dôc trong mét thÕ giíi bÊt toµn vµ nh¹y c¶m. Cã lÏ chÝnh v× t¸c phÈm cña «ng gÇn gòi víi ®êi sèng ph¶n ¸nh ®îc nh÷ng suy t s©u kÝn nhÊt cña con ngêi nªn ®· t¹o thµnh mét søc hót kh«ng thÓ cìng l¹i víi b¹n ®äc trÎ. Vµ cã thÓ nãi kh«ng qu¸ r»ng H.Murakami ®· t¹o nªn mét diÖn m¹o míi mÎ trong v¨n ch¬ng NhËt B¶n ®¬ng ®¹i. 1.3 Rõng Nauy ®îc xuÊt b¶n ®Çu tiªn t¹i NhËt B¶n n¨m 1987, cuèn tiÓu thuyÕt ®· lµ mét hiÖn tîng kú l¹ víi 4 triÖu b¶n s¸ch b¸n ra. Hai m¬i n¨m qua nã lu«n n»m trong danh s¸ch 10 tiÓu thuyÕt ®îc giíi trÎ NhËt B¶n vµ Hµn Quèc t×m ®äc nhiÒu nhÊt. T¸c phÈm ra ®êi ®· ®a H.Murakami trë 4 thµnh mét thÇn tîng cña v¨n ho¸ ®¹i chóng. Søc hÊp dÉn vµ ¶nh hëng cña Rõng Nauy ®· ®îc kh¼ng ®Þnh. Nh ®èi víi v¨n häc Trung Quèc, Rõng Nauy lµ "Trong mêi cuèn s¸ch v¨n häc cã ¶nh hëng lín nhÊt tíi Trung Quèc trong thÕ kû XX xÕp thø 10 chÝnh lµ Rõng Nauy".( Gi¸o s L©m ThiÕu Hoa dÞch gi¶ Rõng Nauy ë Trung Quèc). T¹i ViÖt Nam, Rõng Nauy ®îc xem lµ mét hiÖn tîng v¨n häc ®Æc biÖt ®îc dÞch lÇn ®Çu tiªn n¨m 1997. B¶n dÞch ®Çu nµy kh«ng thËt sù xuÊt s¾c, ®Ó ®îc in ra ph¶i c¾t xÐn nhiÒu c©u, nhiÒu ®o¹n bÞ cho lµ "nh¹y c¶m", "dung tôc". Tuy vËy Rõng Nauy ®· Ýt nhiÒu g©y ®îc sù chó ý cña giíi phª b×nh, nghiªn cøu v¨n häc ë ViÖt Nam. N¨m 2006, b¶n dÞch míi Rõng Nauy cña TrÞnh L÷ ra m¾t b¹n ®äc vµ ®îc ®¸nh gi¸ lµ hoµn chØnh h¬n. T¸c phÈm ®îc ®ãn nhËn nång nhiÖt v× nã ®· ph¶n ¸nh ®îc t©m t vµ nh÷ng mèi quan t©m cña giíi trÎ hiÖn nay. Hµng tr¨m cuéc th¶o luËn trªn c¸c diÔn ®µn më ra ®Ó tranh luËn vÒ t¸c phÈm nµy vµ ®¸nh gi¸ vÒ vÞ thÕ, vai trß cña t¸c gi¶. Sù tranh luËn s«i næi Êy cho thÊy Rõng Nauy cã mét møc ®é ¶nh hëng kh¸ lín. Tuy nhiªn xung quanh t¸c phÈm nµy cßn nhiÒu ý kiÕn cã khi lµ tr¸i ngîc nhau. Cã ý kiÕn th× khen hÕt lêi coi «ng nh biÓu tîng cña v¨n ho¸ NhËt B¶n ®¬ng ®¹i nhng cã ý kiÕn l¹i chª hÕt møc coi nh÷ng t¸c phÈm cña «ng lµ " sÆc mïi b¬ s÷a", lµ v¨n häc b×nh d©n... 1.4. Rõng Nauy ®· ®Ò cËp tíi nhiÒu vÊn ®Ò trong ®êi sèng x· héi hiÖn ®¹i. §ã ®Òu lµ nh÷ng vÊn ®Ò mµ con ngêi quan t©m vµ muèn lý gi¶: t×nh yªu, t×nh dôc, vÊn ®Ò sèng 5 chÕt...§Æc biÖt trong t¸c phÈm nµy nhiÒu nh©n vËt ®· lùa chän c¸i chÕt. T¹i sao l¹i nh thÕ? §ã lµ ®iÒu rÊt nhiÒu b¹n ®äc b¨n kho¨n vµ muèn t×m hiÓu. RÊt nhiÒu bµi b¸o còng ®· ®Ò cËp ®Õn vÊn ®Ò nµy. Trong bèi c¶nh ®ã chóng t«i muèn ®i s©u vµ lý gi¶i vÊn ®Ò nµy trªn c¸c ph¬ng diÖn tõ truyÒn thèng v¨n ho¸ vµ triÕt häc. Trªn c¬ së ®ã, chóng t«i ®i s©u vµo triÓn khai ®Ò tµi:" C¸i chÕt trong tiÓu thuyÕt Rõng Nauy cña H.Murakami". 2. Môc ®Ých vµ nhiÖm vô nghiªn cøu 2.1 Nh tªn ®Ò tµi ®· x¸c ®Þnh, môc ®Ých cña ®Ò tµi lµ t×m hiÓu vÊn ®Ò c¸i chÕt trong Rõng Nauy. 2.2 Víi môc ®Ých ®ã, ®Ò tµi cã nhiÖm vô: Thø nhÊt: ChØ ra c¸c d¹ng thøc cña c¸i chÕt trong Rõng Nauy. Thø hai: T×m hiÓu c¸i chÕt trªn ph¬ng diÖn triÕt häc vµ mü häc Thø ba: T×m hiÓu tµi n¨ng phong c¸ch cña H.Murakami trong viÖc thÓ hiÖn c¸i chÕt nãi riªng vµ trong t¸c phÈm Rõng Nauy nãi chung. 3. LÞch sö vÊn ®Ò 3.1 NhËt B¶n lµ ®Êt níc cã nÒn v¨n ch¬ng v« cïng ®éc ®¸o vµ ®Æc s¾c. §Êt níc cña nh÷ng t¸c phÈm cã ®é dµi hµng ngh×n trang ( ChuyÖn Ghenji) ®Õn nh÷ng t¸c phÈm cã ®é dµi rÊt ng¾n vµi ba c©u (nh÷ng bµi th¬ Haiku tuyÖt hay cña Bas«). §Êt níc cña cña nh÷ng v¨n tµi nh Y.Kawabata víi bé ba t¸c phÈm ®¹t gi¶i Noben: Xø tuyÕt, TiÕng rÒn cña nói, Cè ®«. 6 3.2 H.Murakami lµ nhµ v¨n thuéc thÕ hÖ sau nhng ®· cã nh÷ng thµnh c«ng næi bËt. Mét lo¹t c¸c t¸c phÈm cña «ng ®· ®îc xuÊt b¶n, trong ®ã cã nh÷ng t¸c phÈm xuÊt s¾c nh: Rõng Nauy (1987), Nh¶y, Nh¶y, Nh¶y (1988), PhÝa nam biªn giíi, PhÝa T©y mÆt trêi (1992), biªn niªn kÝ chim vÆn d©y cãt (1994), Ngêi t×nh Sputnik (1999), Kafka bªn bê biÓn (2002)...Víi nh÷ng t¸c phÈm ®ã n¨m 2006 H.Murakami trë thµnh ngêi thø 6 nhËn gi¶i thëng Franr Kafka. ¤ng ®îc ®éc gi¶ t«n vinh "Nhµ v¨n ®îc yªu thÝch" "Nhµ v¨n Best seller". ë nhiÒu quèc gia khi t¸c phÈm cña H.Murakami cã mÆt ®Òu nhËn ®îc sù mÕn mé cña ®éc gi¶ vµ sù ®¸nh gi¸ cao cña giíi nghiªn cøu vµ phª b×nh. ë Trung Quèc, häc gia næi tiÕng Lª ¢u Ph¹n trong:"Nh×n l¹i cuèi thÕ kû" ®· xÕp Rõng Nauy lµ mét trong nh÷ng cuèn s¸ch cã tÇm ¶nh hëng lín nhÊt tíi v¨n häc Trung Quèc trong thÕ kû XX. T¹i MÜ, cïng víi viÖc dÞch t¸c phÈm cña H.Murakami cßn cã nh÷ng c«ng tr×nh nghiªn cøu riªng vÒ «ng tiªu biÓu lµ cuèn H.Murakami vµ ©m nh¹c ng«n tõ cña Rayrubin, gi¸o s v¨n häc NhËt t¹i Harvard. 3.3 N¨m 1997, Rõng Nauy lÇn ®Çu tiªn ®Õn víi ®éc gi¶ ViÖt Nam qua b¶n dÞch cña H¹nh Liªm vµ H¶i Hng, Bïi Phông hiÖu ®Ýnh. Ngay tõ khi míi xuÊt b¶n t¸c phÈm ®· g©y ®îc sù chó ý ®¸ng kÓ cña giíi trÎ. Vµ ®Õn n¨m 2006, khi TrÞnh L÷ cho ra ®êi b¶n dÞch míi Rõng Nauy th× Rõng Nauy vµ H.Murakami thùc sù ®· trë thµnh hiÖn tîng cña n¨m. TiÕp theo ®ã lµ hµng lo¹t t¸c phÈm cña «ng bao gåm c¶ truyÖn ng¾n vµ tiÓu thuyÕt lÇn lît dÞch ra tiÕng ViÖt nh Biªn niªn 7 ký chim vÆn d©y cãt do TrÇn TiÔn Cao §¨ng dÞch, c«ng ty Nh· Nam vµ NXB héi nhµ v¨n in n¨m 2006, PhÝa Nam biªn giíi, PhÝa T©y mÆt trêi do Cao ViÖt Dòng dÞch in n¨m 2007; Kafka bªn bê biÓn do D¬ng Têng dÞch in n¨m 2007. Cïng thêi gian ®ã Ph¹m Vò Thµnh dÞch mét sè truyÖn ng¾n næi tiÕng cña «ng: Ngµy ®Ñp trêi ®Ó xem kanguroo, §om ®ãm, Ngêi ®µn «ng b¨ng... Rõng Nauy vµ H.Murakami ®îc nãi ®Õn rÊt nhiÒu trªn c¸c diÔn ®µn cña giíi trÎ, nhiÒu ý kiÕn ®· ®îc ®a ra tranh luËn vÒ t¸c phÈm. Tiªu biÓu nh ý kiÕn cña c¸c dÞch gi¶ ®· dÞch t¸c phÈm sang tiÕng ViÖt nh: TrÞnh L÷, TrÇn TiÔn Cao §¨ng...TrÞnh L÷ trong lêi giíi thiÖu vÒ Rõng Nauy ®· viÕt: "§äc Rõng Nauy t«i ch¾c b¹n sÏ nghÜ nhiÒu vÒ b¶n th©n, vÒ ngêi m×nh yªu, vÒ b¹n bÌ, vÒ bè mÑ, vÒ anh chÞ em trong nhµ. B¹n sÏ nghÜ ®Õn nh÷ng lêi nh©n vËt trong Rõng Nauy vµ thùc sù c¶m thÊy sung síng v× m¸u nãng ®ang ch¶y trong huyÕt qu¶n cña b¹n v× b¹n ®ang sèng v× t×nh yªu lµ cã thùc". Nhµ nghiªn cøu NhËt Chiªu trong nhiÒu bµi ph¸t biÓu ®· nãi: "Cã nh÷ng t¸c gi¶ lín nhng cha hÒ ®¹t gi¶i Noben, vÝ dô nh Lep Tonxtoi cña Nga, Nikos Kanzazaki cña Hy L¹p...V× vËy, H. Murakami cã ®¹t gi¶i Noben hay kh«ng, t«i cho lµ kh«ng quan träng. Tªn tuæi cña H.Murakami ®· vît xa tªn tuæi cña nhiÒu t¸c gi¶ ®¹t gi¶i Noben tríc ®ã ." H.Murakami lµ nhµ v¨n ®¸ng ®äc vµ quan träng nhÊt hiÖn nay cña v¨n häc NhËt B¶n. "Trong khi v¨n ho¸ ®äc bÞ lÊn ¸t bëi v¨n ho¸ nghe nh×n, th× viÖc 1/7 d©n sè NhËt B¶n ®äc t¸c phÈm 8 cña «ng còng nh sù ®ãn nhËn cuång nhiÖt cña ®éc gi¶ kh¾p n¬i trªn thÕ giíi giµnh cho t¸c phÈm cña «ng thËt sù lµ mét phÐp l¹."[3 ] Kho¸ luËn tèt nghiÖp §¹i häc Vinh cña NguyÔn ThÞ ¸nh Hång: "NghÖ thuËt thÓ hiÖn t©m lý nh©n vËt cña H.Murakami trong tiÓu thuyÕt Rõng Nauy"; nhiÒu bµi b¸o m¹ng ®· t×m hiÓu vµ bµn vÒ t¸c phÈm nµy nh: "H.Murakami mµu thæn thøc trong lßng ®¬n ®éc" cña Lam KiÒu ( Dantri.com); H.Murakami_Nh÷ng th«ng ®iÖp tõ Jazz (Tuoitre.com); H.Murakami nh¹c Jazz vµ c¸i hang ( Theo Thanh TuÊn, Tuoitre.com) ®· tõng bíc kh¸m ph¸ nh÷ng khÝa c¹nh cña t¸c phÈm...Vµo th¸ng 3 n¨m 2007 Héi th¶o ThÕ giíi cña Haruki Murakami vµ Banana Yoshimoto do trung t©m hîp t¸c nguån nh©n lùc ViÖt Nam NhËt B¶n(VJCC), c«ng ty v¨n ho¸ vµ truyÒn th«ng Nh· Nam vµ ®¹i sø qu¸n NhËt B¶n t¹i ViÖt Nam tæ chøc mét lÇn n÷a ®· kh¼ng ®Þnh tªn tuæi vµ tÇm ¶nh hëng cña H. Murakami. RÊt nhiÒu bµi viÕt ®· ®Ò cËp ®Õn t¸c phÈm Rõng Nauy vµ t¸c gi¶ H.Murakami nhng chØ dõng l¹i ë viÖc ®iÓm xuyÕt vµ giíi thiÖu cßn viÖc nghiªn cøu s©u vÒ t¸c gi¶ nµy th× cßn rÊt Ýt. Bëi vËy, H.Murakami vµ Rõng Nauy lµ m¶nh ®Êt mµu mì cho nh÷ng ai muèn t×m hiÓu vÒ t¸c gi¶ nµy.Trong Rõng Nauy cã mét vÊn ®Ò ®îc t¸c gi¶ ®Ò cËp tíi kh¸ s©u s¾c. §ã lµ vÊn ®Ò c¸i chÕt. Trong nhiÒu bµi b¸o ®Æc biÖt b¸o m¹ng còng tõng bµn qua vÒ c¸i chÕt trong v¨n ho¸ ngêi NhËt nh: 9 truyÒn thèng "C¸i chÕt lµ sù s¸ng t¹o cña cuéc sèng" cña t¸c gi¶ Hång ThiÖp (Chungta.com.vn) ®· cã nhËn xÐt:" Cã thÓ thÊy ®éng lùc s¸ng t¹o trong mèi quan hÖ gi÷a sù sèng vµ c¸i chÕt. Trong ®ã gi¸ trÞ tinh thÇn cao nhÊt cña sù sèng b¾t nguån tõ nh÷ng nghiªn cøu vÒ c¸i chÕt..." Bµi "Quan niÖm vÒ c¸i chÕt ®èi víi ngêi NhËt'' cña t¸c gi¶ Hång Nguyªn (Thongtinnhatban.net) ®· viÕt r»ng:" BiÕt chÕt sÏ biÕt sèng. Khi thêng xuyªn ®èi mÆt víi c¸i chÕt, ®îc gi¸o dôc vÒ c¸i chÕt vµ sù mÊt m¸t, ngêi ta sÏ yªu cuéc sèng h¬n, yªu nh÷ng g× ®ang cã, vµ cã ý thøc gi÷ g×n nã". Bµi "Ngêi NhËt vµ mü häc vÒ c¸i chÕt" (Tamlyhoc.net) ®· ®Ò cËp:" Ngêi NhËt nãi ®Õn c¸i chÕt kh«ng ph¶i lµ víi sù sî h·i mµ lµ nãi ®Õn mét th¸ch thøc mÜ lÖ. Ch¹m ®Õn c¸i chÕt lµ ch¹m ®Õn c¸i tËn cïng, c¸i kh«ng ai cã thÓ vît qua ®îc". Bªn c¹nh ®ã còng cã nh÷ng bµi b¸o trùc tiÕp nãi ®Õn c¸i chÕt trong t¸c phÈm Rõng Nauy nh: Trong "Rõng Nauy ch©n thËt vµ gîi c¶m" t¸c gi¶ Linh Tho¹i ®· thùc hiÖn cuéc pháng vÊn nhµ nghiªn cøu NhËt Chiªu. Nhµ nghiªn cøu ®· ®a ra suy nghÜ vÒ vÊn ®Ò nµy nh sau:" Trong t¸c phÈm cã nhiÒu c¸i chÕt nhng nã kh«ng t¹o nªn mét kh«ng khÝ bi th¬ng ch¸n n¶n mµ nã dêng nh lµm næi bËt kh¸t väng yªu ®¬ng vµ sèng cßn, tùa nh ph¶i cã nhiÒu bãng tèi th× míi th¾p s¸ng ®îc hoa ®¨ng". Trong "Rõng Nauy: C¸i chÕt lµ mét phÇn sù sèng"(Vatgia.com) ®· viÕt:"Xuyªn suèt cuèn tiÓu thuyÕt lµ sù ra ®i cña nh÷ng ngêi trÎ tuæi. Nh÷ng c¸i chÕt ®au lßng 10 nhng kh«ng v× thÕ mµ khiÕn cuèn tiÓu thuyÕt trë thµnh mét khóc tang ca. Bëi c¸i chÕt kh«ng ph¶i lµ sù kÕt thóc. §èi víi c¶ nh÷ng ngêi lùa chän c¸i chÕt vµ c¶ nh÷ng ngêi ®ang sèng". Trong bµi " Sù ¸m ¶nh cña H.Murakami" cña t¸c gi¶ NguyÔn Lan Anh ®· ®a ra nhËn ®Þnh:" Trong tr¹ng th¸i cña sù c« ®¬n, tr¬ träi, mÖt mái vµ buån b·, c¶ nh©n vËt cña cuèn s¸ch lÉn ®éc gi¶ ®Òu c¶m nhËn ®îc r»ng: ChÕt kh«ng ®èi lËp víi Sèng mµ lµ c¸i Èn ngÇm phÝa díi cuéc ®êi ta ®ang sèng". Chóng t«i xem c¸c ý kiÕn cña c¸c dÞch gi¶ vµ c¸c nhµ nghiªn cøu lµ gîi ý ®Ó ®i s©u t×m hiÓu mét trong nh÷ng vÊn ®Ò cña t¸c phÈm ®ã lµ: C¸i chÕt trong "Rõng Nauy" cña H. Murakami. 4. §èi tîng vµ ph¹m vi kh¶o s¸t: 4.1 §èi tîng kh¶o s¸t cña ®Ò tµi lµ nh÷ng c¸i chÕt trong Rõng Nauy vµ ý nghÜa cña nã. 4.2.VÒ v¨n b¶n chóng t«i chän b¶n dÞch cña TrÞnh L÷, Nxb Héi nhµ v¨n 2006. 5. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu §Ó gi¶i quyÕt c¸c yªu cÇu vµ nhiÖm vô mµ ®Ò tµi ®Æt ra chóng t«i chñ yÕu sö dông c¸c ph¬ng ph¸p: ph©n tÝch, so s¸nh, kh¶o s¸t, thèng kª...Do ®Æc thï cña vÊn ®Ò nghiªn cøu chóng t«i ®Æt vÊn ®Ò trong t¬ng quan v¨n ho¸ vµ t«n gi¸o. 6. CÊu tróc luËn v¨n . Ngoµi phÇn më ®Çu, kÕt luËn, luËn v¨n gåm 3 ch¬ng : 11 Ch¬ng 1: Rõng Nauy trªn hµnh tr×nh s¸ng t¹o cña H.Murakami Ch¬ng 2: C¸i chÕt mét ¸m ¶nh nghÖ thuËt trong Rõng Nauy Ch¬ng 3: NghÖ thuËt thÓ hiÖn c¸i chÕt trong Rõng Nauy Ch¬ng I 12 "Rõng Nauy" trªn hµnh tr×nh s¸ng t¹o cña H.Murakami 1.1 Haruki Murakami ®êi vµ v¨n 1.1.1 Vµi nÐt vÒ cuéc ®êi Haruki Murakami H.Murakami (©m H¸n ViÖt: Th«n Thîng Xu©n Thô) sinh 12 th¸ng 1 n¨m 1949 t¹i Ky«t«. Cha cña «ng lµ con mét thÇy tu PhËt gi¸o; MÑ cña «ng lµ con g¸i mét th¬ng gia ë Osaka. C¶ hai ®Òu d¹y m«n v¨n häc NhËt B¶n. Tõ nhá H.Murakami ®· chÞu ¶nh hëng lín cña v¨n ho¸ Ph¬ng T©y ®Æc biÖt lµ v¨n häc Ph¬ng T©y. ¤ng lín lªn cïng hµng lo¹t t¸c phÈm cña c¸c nhµ v¨n MÜ nh Kurt Vonnegut, Richart Brautigan vµ sù ¶nh hëng cña Ph¬ng T©y chÝnh lµ ®Æc ®iÓm ®Ó ph©n biÖt «ng víi c¸c nhµ v¨n NhËt B¶n kh¸c. V¨n häc NhËt thêng chó träng ®Õn vÎ ®Ñp ng«n tõ, do ®ã cã thÓ khiÕn cho kh¶ n¨ng diÔn ®¹t bÞ giíi h¹n vµ trë nªn cøng nh¾c trong khi phong c¸ch H.Murakami t¬ng ®èi tho¸ng ®¹t vµ uyÓn chuyÓn. H.Murakami häc vÒ nghÖ thuËt s©n khÊu ë §¹i häc Waseda, T«kyo. ë ®ã «ng gÆp Yoko, ngêi sau nµy lµ vî «ng. Ban ®Çu «ng lµm viÖc cho mét cöa hµng b¨ng ®Üa n¬i mµ mét trong nh÷ng nh©n vËt chÝnh cña «ng trong Rõng Nauy, Toru Wantanabe ®· lµm viÖc. Mét thêi gian ng¾n tríc khi hoµn thµnh viÖc häc H.Murakami më mét tiÖm cafe ch¬i nh¹c Jazz cã tªn lµ Peter Cat t¹i Kokubunji, Tokyo, «ng qu¶n lý nã tõ 1974 ®Õn 1982. NhiÒu tiÓu thuyÕt cña «ng lÊy bèi c¶nh ©m nh¹c vµ tùa ®Ò còng nãi 13 ®Õn mét b¶n nh¹c hoÆc mét ban nh¹c nµo ®ã gåm cã Dance, Dance, Dance (Cña ban nh¹c The Steve Miller); Rõng Nauy (Theo bµi h¸t cña Beatles); PhÝa nam biªn giíi, PhÝa T©y mÆt trêi (C©u ®Çu lµ tùa ®Ò bµi h¸t cña Natking Cole). Ngoµi lµm c«ng viÖc cña mét nhµ v¨n H.Murakami cßn lµ mét dÞch gi¶ tµi n¨ng. ¤ng lµ ngêi ®a v¨n häc thÕ giíi vÒ xø së hoa anh ®µo qua nh÷ng t¸c phÈm dÞch kinh ®iÓn. Cïng víi s¸ng t¸c nhiÒu n¨m qua, H.Murakami ®· dÞch ra tiÕng NhËt nhiÒu tiÓu thuyÕt nh The Catcher In the Rye (B¾t trÎ ®ång xanh) cña T.D Salinger, The great Gasby (Gatsby vÜ ®¹i ) cña F.Scott Fitgerald, The Long Good Bye (Lêi tõ biÖt dµi l©u ) cña Truman Capote. Nhµ v¨n cho biÕt:" §ã lµ nh÷ng t¸c phÈm quan träng mµ t«i rÊt muèn dÞch". Nh÷ng t¸c phÈm chän dÞch kh«ng chØ lµ nh÷ng kiÖt t¸c ®Ó ®êi cña nh÷ng nhµ v¨n lín mµ còng lµ nh÷ng cuèn s¸ch mµ H.Murakami rÊt thÝch tõ khi cßn häc trung häc. Lý gi¶i cho viÖc chän dÞch nh÷ng t¸c phÈm kinh ®iÓn, H.Murakami ®a ra ba lý do: "Thø nhÊt, t«i ®· nghÜ ®Õn viÖc h×nh thµnh mét phong c¸ch dÞch vµ t«i chän v¨n häc kinh ®iÓn ®Ó thö th¸ch. Thø hai, ®©y thêng lµ nh÷ng t¸c phÈm ®· hÕt h¹n b¶n quyÒn. Thø ba, bé phËn v¨n häc ®¬ng ®¹i ®· ®îc giíi trÎ quan t©m råi". H.Murakami cho biÕt «ng bÞ Ên tîng bëi nh÷ng t¸c phÈm m×nh dÞch ®Õn ®é kh¸t khao kh¸m ph¸ nh÷ng phong c¸ch cña hä. "Lèi viÕt cña Chandler thùc sù hÊp dÉn t«i. Cã c¸i g× 14 ®ã rÊt ®Æc biÖt trong nh÷ng trang viÕt cña «ng hµng n¨m trêi t«i cø b¨n kho¨n xem nã chÝnh x¸c lµ g×. Ngay c¶ trong khi dÞch t¸c phÈm cña «ng t«i vÉn tù hái ®iÓm g× lµm cho «ng trë nªn ®Æc biÖt ". Nhµ v¨n còng ngîi ca phong c¸ch cña F.Sott Fitgerald vµ Truman Cap«te: "Nh÷ng trang viÕt cña hä rÊt lu lo¸t, giµu nh¹c ®iÖu vµ lµnh nghÒ. F.Sott Fitgerald gióp t«i nhËn ra tÇm quan träng cña viÖc ph¶i ®Æt ra nh÷ng yªu cÇu ngµy cµng cao ®èi víi tõng trang viÕt. §ã lµ lý do t«i lu«n nghÜ r»ng t«i cÇn ph¶i ®Çu t h¬n cho nh÷ng s¸ng t¸c cña m×nh. Bëi t«i coi F.Sott Fitgerald nh lµ mét chuÈn mùc ®Ó noi theo". HiÖn nay, H.Murakami lµ gi¶ng viªn cña §¹i häc Princenton, ë Princenton, Newjesey vµ t¹i §¹i häc Tuatso ë Medored bang Massachusetts. N¨m 2006, «ng ®îc trao gi¶ Frank Kafka . N¨m 2007, «ng ®îc trao gi¶i O'Connor trÞ gi¸ 36000 Ero cho tËp truyÖn ng¾n hay nhÊt b»ng Anh ng÷ :" C©y liÔu mï loµ vµ c« g¸i ngñ"(Blin Willow Sleeping Women ). H.Murakami lµ mét tiÓu thuyÕt gia thµnh c«ng, mét dÞch gi¶ tµi n¨ng. ¤ng ®· tõng bíc kh¼ng ®Þnh tªn tuæi vµ sù nghiÖp cña m×nh trong lßng c«ng chóng yªu v¨n häc. 1.1.2 Con ®êng s¸ng t¹o cña H.Murakami Kh¸c víi nh÷ng nhµ v¨n nh Y.Kawabata hay Oe Kenzaburo thµnh c«ng vµ viÕt kh¸ sím th× Murakami viÕt t¸c phÈm ®Çu tay khi «ng 29 tuæi. ¤ng nãi r»ng «ng ®ét ngét n¶y ra ý tëng viÕt ra tiÓu thuyÕt ®Çu tay: L¾ng nghe giã h¸t (1979) khi ®ang xem mét trËn ®Êu bãng chµy. 15 N¨m 1978, khi H.Murakami ®ang ngåi xem trËn ®Êu bãng chµy gi÷a hai ®éi Yakult Swoilows vµ Hiroshima Carp ë s©n vËn ®éng Jingu th× cÇu thñ ngêi MÜ Pave Hilton lªn ®¸nh. Theo nh÷ng lêi ®ån ®o¸n th× H.Murakami nhËn ra m×nh cã thÓ viÕt ®îc mét thø g× ®ã. ¤ng vÒ nhµ vµ viÕt ngay vµo tèi h«m ®ã H.Murakami viÕt t¸c phÈm L¾ng nghe giã h¸t trong vµi th¸ng do ban ngµy «ng ph¶i lµm viÖc t¹i qu¸n Bar (®©y lµ lý do dÉn tíi nh÷ng c©u v¨n rêi r¹c, thÊt thêng trong nh÷ng ch¬ng ng¾n). Sau khi hoµn tÊt «ng göi cuèn tiÓu thuyÕt tíi mét cuéc thi v¨n häc duy nhÊt chÊp nhËn t¸c phÈm ng¾n còn nh vËy. ¤ng giµnh gi¶i nhÊt thËm chÝ trong t¸c phÈm ®Çu tay nµy cã rÊt nhiÒu yÕu tè c¨n b¶n kh¬i m¹ch c¶m xóc cho nh÷ng t¸c phÈm sau nµy cña H.Murakami ®· h×nh thµnh: Phong c¸ch viÕt Ph¬ng T©y, kiÓu hµi híc th©m thuý vµ nçi nhí quª h¬ng s©u s¾c. Thµnh c«ng ban ®Çu cña cuèn tiÓu thuyÕt L¾ng nghe giã h¸t khuyÕn khÝch «ng theo ®uæi sù nghiÖp cÇm bót. Mét n¨m sau ®ã «ng xuÊt b¶n cuèn Pinball, n¨m 1980, phÇn tiÕp theo cña cuèn ®Çu. Vµo n¨m «ng xuÊt b¶n cuèn S¨n cõu hoang, mét thµnh c«ng n÷a vÒ mÆt phª b×nh. Trong t¸c phÈm nµy «ng sö dông nh÷ng yÕu tè kh«ng tëng vµ mét cèt truyÖn mang tÝnh kÕt thóc L¾ng nghe giã h¸t, Pinball, S¨n cõu hoang t¹o thµnh "Bé ba chuét "( PhÇn tiÕp theo cña bé truyÖn Nh¶y, Nh¶y, Nh¶y sau ®ã còng ®îc viÕt nhng kh«ng ®îc xem lµ mét phÇn cña lo¹t truyÖn nµy), trung t©m lµ ngêi dÉn chuyÖn v« danh vµ anh b¹n tªn lµ "Chuét ". Tuy nhiªn hai t¸c phÈm ®Çu kh«ng ®îc xuÊt b¶n ra níc ngoµi 16 b»ng tiÕng Anh mµ chØ cã b¶n tiÕng Anh cho sinh viªn häc TiÕng Anh . Theo H.Murakami (Publishers Wekly 1991), «ng cho r»ng hai tiÓu thuyÕt ®Çu cña «ng lµ "yÕu" vµ kh«ng dÞch chóng ra tiÕng Anh . ¤ng nãi:" S¨n cõu hoang lµ cuèn tiÓu thuyÕt ®Çu tiªn t«i c¶m nhËn mét sù xóc ®éng, mét niÒm vui khi kÓ c©u chuyÖn. Khi b¹n ®äc mét c©u chuyÖn hay b¹n cø ngÊu nghiÕn ®äc, khi t«i viÕt mét c©u chuyÖn hay t«i cø ngÊu nghiÕn viÕt". N¨m 1985, «ng viÕt cuèn Xø së kú diÖu l¹nh lïng vµ n¬i tËn cïng thÕ giíi, mét c©u chuyÖn tëng tëng m¬ méng sö dông nh÷ng yÕu tè ma thuËt ®a ngßi bót cña «ng lªn tÇm cao míi. H.Murakami t¹o ®îc mét sù ®ét ph¸ vµ sù thõa nhËn réng r·i t¹i quèc gia «ng sinh sèng. Vµo 1987, «ng cho ra ®êi t¸c phÈm Rõng Nauy, mét c©u chuyÖn viÕt vÒ thêi qu¸ khø cña nh÷ng mÊt m¸t vµ nh÷ng ®au th¬ng. T¸c phÈm ®· b¸n ®îc hµng triÖu b¶n vµ ®a «ng trë thµnh d¹ng siªu sao cña NhËt B¶n ( trong sù bÊt ngê cña «ng ). Cuèn s¸ch ®îc in ra thµnh hai tËp b¸n chung víi nhau khiÕn cho lîng s¸ch b¸n ra gÊp ®«i so víi thùc tÕ vµ Rõng Nauy trë thµnh cuèn s¸ch b¸n ch¹y nhÊt trong thêi ®iÓm ®ã. N¨m 1994, 1995 «ng xuÊt b¶n Biªn niªn ký chim vÆn d©y cãt. TiÓu thuyÕt nµy hîp nhÊt khuynh híng hiÖn thùc vµ tëng tîng vµ cßn chøa ®ùng c¶ yÕu tè b¹o lùc. TiÓu thuyÕt còng ®îc sù chó ý réng r·i tõ x· héi h¬n c¸c t¸c phÈm tríc ®©y do nã liªn quan ®Õn ®Ò tµi nh¹y c¶m lµ téi ¸c chiÕn tranh ë M·n Ch©u. Biªn niªn ký chim vÆn d©y cãt gióp «ng 17 ®¹t gi¶i Yomauri, ngêi trao gi¶i cho «ng lµ ngêi ®· phª b×nh «ng gay g¾t, Oe Kenzaburo ngêi ®· ®¹t gi¶i Noben n¨m 1994. Trong Biªn niªn ký chim vÆn d©y cãt, H.Murakami ®· kh¾c ho¹ nh÷ng cung bËc tinh tÕ biÕn ¶o tíi møc siªu thùc cña ®êi sèng néi t©m vµ nh÷ng giÊc m¬. ¤ng ®· vît qua nh÷ng thñ ph¸p kÓ chuyÖn cã phÇn duy lý Ph¬ng T©y, béc lé mét c¸i nh×n trµn ®Çy vÎ ®Ñp ThiÒn vµ triÕt lý Ph¬ng §«ng trong mét tinh thÇn nh©n ®¹o m¹nh mÏ. TiÕng hãt cña con chim vÆn d©y cãt chØ vang lªn vµo nh÷ng thêi kh¾c quyÕt ®Þnh khi con ngêi tØnh thøc nh÷ng tiÕng lßng thÇm kÝn hay kho¶nh kh¾c thÊu suèt c¶m gi¸c vÒ ®Þnh mÖnh; TiÕng chim hãt tiªn b¸o nh÷ng th¶m ho¹ khèc liÖt kh¬i nguån tõ chÝnh con ngêi, lµ tiÕng thóc dôc ©m thÇm kh¸t väng ®i t×m ch©n lý. TiÕng hãt cña chim vÆn d©y cãt trë thµnh biÓu tîng thøc tØnh nh÷ng xóc c¶m m·nh liÖt vµ sù trëng thµnh vÒ b¶n ng· con ngêi trong ®êi sèng hiÖn ®¹i. §ã chÝnh lµ ý nghÜa cña h×nh tîng chim vÆn d©y cãt xuyªn suèt cuèn tiÓu thuyÕt lín cña H.Murakami.[18] NÕu Rõng Nauy võa ®îc trao gi¶i thëng Frank Kafka n¨m 2006 cña viÖn hµn l©m nghÖ thuËt Céng hoµ Czech, th× Biªn niªn ký chim vÆn d©y cãt lµ cuèn tiÓu thuyÕt chÝnh thøc lµm nªn tªn tuæi cña H.Murakami ë Ph¬ng T©y vµ nhiÒu níc kh¸c trªn thÕ giíi. Trªn b×a tÊt c¶ nh÷ng cuèn s¸ch kh¸c cña H.Murakami ngêi ta thêng ®äc thÊy dßng qu¶ng c¸o :" §îc viÕt bëi t¸c gi¶ Biªn niªn ký chim vÆn d©y cãt ". 18 Theo nhµ nghiªn cøu NhËt Chiªu th× :"T¸c phÈm ®¸ng ®äc nhÊt chÝnh lµ Biªn niªn ký chim vÆn d©y cãt. Bëi trong ®ã chóng ta kh«ng chØ thÊy mét H.Murakami víi phong c¸ch ch¬i ®ïa mµ ta cßn thÊy mét H.Murakami ®Çy tr¸ch nhiÖm víi nh÷ng g× ngêi NhËt ®· lµm. ¤ng kh¼ng ®Þnh r»ng ngêi NhËt kh«ng chØ lµ n¹n nh©n mµ cßn lµ t¸c gi¶ cña nh÷ng téi ¸c chiÕn tranh. §ã lµ mét c¸i nh×n ®Çy tr¸ch nhiÖm vµ nh©n v¨n".[ 23 ] Nh÷ng chÊn th¬ng t©m lý trë thµnh chñ ®Ò chÝnh trong t¸c phÈm cña H.Murakami giai ®o¹n nµy. §ã lµ nh÷ng vÊn ®Ò khi ®ã ®îc xem lµ riªng t vµ nh¹y c¶m, rÊt Ýt ®îc nãi ®Õn. Trong khi «ng ®ang hoµn thµnh cuèn Biªn niªn ký chim vÆn d©y cãt th× NhËt B¶n rung ®éng trong vô ®éng ®Êt ë Kobe vµ vô tÊn c«ng b»ng khÝ ga cña Yum Shimikyo. ¤ng ®· trë vÒ NhËt B¶n sau nh÷ng vô ®ã diÔn ra. ¤ng ®· ®Ò cËp nh÷ng sù kiÖn nµy trong t¸c phÈm hiÖn thùc ®Çu tiªn cña «ng, §êng xe ®iÖn ngÇm, vµ tËp hîp nh÷ng truyÖn ng¾n trong cuèn Sau c¬n ®éng ®Êt. §êng xe ®iÖn ngÇm phÇn lín lµ nh÷ng cuéc pháng vÊn c¸c n¹n nh©n trong vô tÊn c«ng b»ng khÝ ga ë hÖ thèng tµu ®iÖn ngÇm ë Tokyo. Dï thñ ph¹m vµ sù kiÖn ®»ng sau vô tÊn c«ng kh«ng ph¶i lµ chñ ®Ò chÝnh mµ cuèn s¸ch nãi ®Õn, nhng bøc tranh x· héi NhËt B¶n mµ H.Murakami vÏ lªn lµm cho ngêi ®äc söng sèt. B¶n dÞch tiÕng Anh c¸c truyÖn ng¾n cña «ng viÕt trong kho¶ng tõ n¨m 1983 ®Õn 1995 tËp hîp trong The Elephant vanishes ( Con voi biÕn mÊt ). ¤ng còng dÞch nhiÒu t¸c 19 phÈm cña F.Scott Fiztgerald. Raymond Caver, Truman Capde, Jonh Iving... sang tiÕng NhËt. Ngêi t×nh Sputnick xuÊt b¶n n¨m 1999. C©u chuyÖn tríc hÕt lµ mét Èn dô ®Ñp vµ da diÕt buån vÒ sù c« ®éc cña mét kiÕp ngêi, vÒ sù mÊt ®i vµ cuéc hµnh tr×nh t×m kiÕm v« väng c¸i t«i ®Ých thùc :" V× sao mäi ngêi cø ph¶i c« ®¬n thÕ nµy? Môc ®Ých cña ®êi sèng lµ g×? Hµng triÖu ngêi trªn thÕ giíi nµy ®Òu mong mái kh¸t khao, ®ang kiÕm t×m nh÷ng ngêi kh¸c ®Ó tù tho¶ m·n m×nh nhng l¹i tù c« lËp hä. V× sao? Ph¶i ch¨ng tr¸i ®Êt sinh ra chØ ®Ó nu«i dìng sù c« ®¬n cña con ngêi.[ 15, 98] Ngêi t×nh Sputnick lµ cuèn tiÓu thuyÕt ®Çu tiªn «ng ®i s©u vµo thÕ giíi ®ång tÝnh n÷. Nhng t¸c phÈm nµy còng gÆp gì víi hÇu hÕt c¸c t¸c phÈm kh¸c cña «ng ë nhiÒu ®iÓm : ý tëng vÒ c¸nh cña më ra thÕ giíi kh¸c, viÖc sö dông chÊt liÖu nh¹c cæ ®iÓn, logic m¬ hå khã n¾m b¾t, nh÷ng chi tiÕt kú ¶o, nh÷ng Èn dô quen thuéc nh giÕng c¹n, con mÌo c¸i hang...Cuèn s¸ch nµy viÕt vÒ t×nh yªu vµ sù mÊt ®i cña t×nh yªu, n¨ng khiÕu vµ sù mÊt ®i cña n¨ng khiÕu , khao kh¸t nhôc c¶m vµ sù mÊt ®i cña sù khao kh¸t m·nh liÖt Êy. §©y thùc sù lµ mét t¸c phÈm mang ®Ëm mµu s¾c cña H.Murakami ®îc viÕt say ®¾m vµ c« ®äng. Kafka bªn bê biÓn ®îc xuÊt b¶n n¨m 2002. §©y lµ t¸c phÈm mang ®Ëm dÊu Ên siªu thùc vµ chñ nghÜa hËu hiÖn ®¹i. Kafka Tamura 15 tuæi bá trèn khái gia ®×nh ë Tokyo ®Ó tho¸t khái lêi nguyÒn khñng khiÕp mµ ngêi cha ®· gi¸ng 20