Tài liệu Cải cách hành chính từ thực tiễn ủy ban nhân dân huyện phú ninh, tỉnh quảng nam

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI NGUYỄN THỊ NGUYÊN CẢI CÁCH HÀNH CHÍNH TỪ THỰC TIỄN ỦY BAN NHÂN DÂN HUYỆN PHÚ NINH, TỈNH QUẢNG NAM LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC HÀ NỘI, năm 2019 VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI NGUYỄN THỊ NGUYÊN CẢI CÁCH HÀNH CHÍNH TỪ THỰC TIỄN ỦY BAN NHÂN DÂN HUYỆN PHÚ NINH, TỈNH QUẢNG NAM Ngành : Luật Hiến pháp và Luật Hành chính Mã số : 8.38.01.02 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. NGUYỄN MINH MẪN HÀ NỘI, năm 2019 LỜI CẢM ƠN Lời đầu tiên, cho phép em được gửi lời cảm ơn đến Học viện khoa học xã hội đã tạo mọi điều kiện tốt nhất để em được học tập và hoàn thành khoá học. Xin được gửi lời cảm ơn chân thành và sâu sắc nhất đến toàn thể quý thầy cô đã tận tâm truyền đạt kiến thức trong suốt quá trình học tập của em. Xin chân thành cảm ơn các bạn đồng nghiệp tại huyện Phú Ninh, tỉnh Quảng Nam đã nhiệt tình giúp đỡ, hỗ trợ em trong suốt quá trình nghiên cứu, tra cứu tư liệu xây dựng luận văn. Đặc biệt em xin tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến thầy PGS.TS Nguyễn Minh Mẫn đã tận tâm, tận lực hướng dẫn, giúp đỡ em trong suốt quá trình nghiên cứu, xây dựng đề cương luận văn, viết dự thảo luận văn và hoàn chỉnh luận văn này. Mặc dù đã có nhiều nỗ lực nhưng luận văn không tránh khỏi những thiếu sót, vì vậy em rất mong nhận được sự góp ý của quý thầy, cô và các bạn để luận văn được hoàn thiện. Em xin chân thành cảm ơn! Tác giả luận văn Nguyễn Thị Nguyên LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong Luận văn là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác, nếu có kế thừa kết quả nghiên cứu của các tác giả khác thì đều có trích dẫn cụ thể, rõ ràng. Tác giả Luận văn Nguyễn Thị Nguyên MỤC LỤC MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 1 Chương 1. NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ CẢI CÁCH HÀNH CHÍNH ........ 5 1.1. Khái niệm về cải cách và cải cách hành chính nhà nước ..................................... 5 1.2. Tầm quan trọng của cải cách hành chính ............................................................. 6 1.3. Mục tiêu, yêu cầu cải cách hành chính ................................................................ 7 1.4. Bài học kinh nghiệm từ thực tiễn cải cách hành chính nước ta ........................... 7 1.5. Khái quát quá trình cải cách hành chính ở nước ta .............................................. 9 1.6. Nội dung cải cách hành chính nhà nước ............................................................ 13 1.7. Đôi nét về xu hướng cải cách hành chính trên thế giới...................................... 18 Chương 2. THỰC TRẠNG CẢI CÁCH HÀNH CHÍNH TẠI ỦY BAN NHÂN DÂN HUYỆN PHÚ NINH, TỈNH QUẢNG NAM ............................................... 23 2.1. Khái quát về huyện Phú Ninh và kế hoạch cải cách hành chính của huyện Phú Ninh ........................................................................................................................... 23 2.2. Những tồn tại hạn chế ........................................................................................ 37 2.3. Nguyên nhân của tồn tại, hạn chế ...................................................................... 40 Chương 3. PHƯƠNG HƯỚNG, GIẢI PHÁP TIẾP TỤC ĐẨY MẠNH CẢI CÁCH HÀNH CHÍNH TẠI ỦY BAN NHÂN DÂN HUYỆN PHÚ NINH TỈNH QUẢNG NAM ......................................................................................................... 44 3.1. Phương hướng đẩy mạnh cải cách hành chính tại UBND huyện Phú Ninh, tỉnh Quảng Nam ............................................................................................................... 44 3.2. Các giải pháp đẩy mạnh cải cách hành chính tại UBND huyện Phú Ninh .............. 45 KẾT LUẬN .............................................................................................................. 67 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT Ký hiệu Chữ viết dầy đủ BNV Bộ nội vụ BCKT-KT Báo cáo kinh tế kỹ thuật BTH-GTNT Bê tông hóa giao thông nông thôn CP Chính phủ CCHC Cải cách hành chính CNXH Chủ nghĩa xã hội CN-TTCN Công nghiệp- tiểu thủ công nghiệp CBCCVC Cán bộ công chức viên chức DV Dịch vụ HĐND Hội dồng nhân dân HTCT Hệ thống chính trị KT – XH Kinh tế - Xã hội NQ Nghị quyết NĐ Nghị định NTM Nông thôn mới UBND Uỷ ban nhân dân QĐ Quyết định QPPL Quy phạm pháp luật TW Trung ương TCCS Tổ chức cơ sở TTg Thủ tướng TT Thông tư VT – LT Văn thư – lưu trữ XD Xây dựng MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Cải cách hành chính ở Việt Nam được triển khai từ năm 2001 và sang giai đoạn 2 tại Nghị quyết 30-NQ/CP của Chính phủ. Đến nay công cuộc cải cách hành chính đã đạt được nhiều kết quả trên nhiều lĩnh vực như: Cải cách thể chế; nâng cao đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức; kiểm soát thủ tục hành chính; tài chính công; tổ chức bộ máy; hiện đại hóa nền hành chính. Song, mặc dù đã có nhiều cố gắng cải cách hành chính trong phạm vi cả nước nói chung, tại Ủy ban nhân huyện nói riêng vẫn còn những hạn chế nhất định: Năng lực đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức chưa đáp ứng yêu cầu thực tế; thủ tục hành chính chưa được tinh gọn, việc quản lý bộ máy còn nhiều chồng chéo … Nền hành chính nhà nước là bộ máy trực tiếp thực thi quyền hành pháp, là bộ phận năng động nhất và trực tiếp nhất thực hiện chức năng quản lý trong bộ máy Nhà nước. Do vậy, công tác hoàn thiện nền hành chính luôn được Đảng và Nhà nước ta quan tâm và đặt lên hàng đầu nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý. Trong bối cảnh hiện nay, nước ta đang đứng trước những yêu cầu đổi mới, đòi hỏi phải có một nền hành chính năng động, hiệu lực, hiệu quả đáp ứng và phục vụ được sự phát triển của đất nước. Chính quyền cơ sở là cầu nối giữa Nhà nước, các tổ chức và cá nhân tại cơ sở. Nhân danh Nhà nước nhằm thực hiện quyền lực nhà nước. Triển khai thực hiện những chủ trương, đường lối, chính sách pháp luật ở cơ sở. Để thực hiện tốt chức năngcủa chính quyền, hiện đang có những cải cách căn bản về nền hành chính địa phương theo tinh thần Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VII, VIII, IX, X, XI, XI. Đặc biệt là Nghị quyết số 17-NQ/TW Hội nghị lần thứ năm Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa X ngày l tháng 8 năm 2007 về “Đẩy mạnh cải cách hành chính, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý bộ máy nhà nước”. Các Nghị quyết về tinh giản bộ máy, cải cách tiền lương, cải cách chế độ bảo hiểm xã hội…. Trong bối cảnh Đảng và Nhà nước ta đang quyết liệt thực hiện chủ trương cải 1 cách nền hành chính nhà nước, nhằm nâng cao hiệu lực hiệu quả quản lý. Ủy ban nhân dân huyện Phú Ninh nói riêng cũng đang từng bước đẩy mạnh cải cách nền hành chính. Tuy nhiên, thực tiễn quá trình cải cách hành chính tại UBND huyện Phú Ninh chuyển biến còn chậm, chưa đáp ứng theo yêu cầu chung. Vậy, đâu là nguyên nhân và những giải pháp cụ thể nào để đẩy mạnh quá trình cải cách nền hành chính tại UBND huyện Phú Ninh nói riêng theo đúng lộ trình và định hướng của yêu cầu cải cách mà Đảng và Nhà nước đã đề ra. Với những yêu cầu thực tiễn đặt ra tại UBND huyện Phú Ninh, tỉnh Quảng Nam trong việc đẩy mạnh cải cách nền hành chính. Do vậy, tác giả chọn đề tài “Cải cách hành chính từ thực tiễn Ủy ban nhân dân huyện Phú Ninh, tỉnh Quảng Nam”. Làm đề tài nghiên cứu, tốt nghiệp. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài Cải cách nền hành chính nhà nước trong giai đoạn hiện nay là vấn đề lớn, trọng đại được rất nhiều nhà nghiên cứu quan tâm. Có thể kể đến một số công trình sau: + Nguyễn Hồng Diên với luận án tiến sĩ quản lý hành chính công “ về hoạt động và tổ chức của chính quyền theo hướng xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam”[17]. Luận án đã nghiên cứu cơ sở lý luận về tổ chức hoạt động của chính quyền cấp tỉnh theo hướng xây dựng nhà nước pháp quyền. Luận án cũng đã tập trung nghiên cứu thực trạng tổ chức và hoạt động của chính quyền cấp tỉnh trong thời gian qua và đánh giá việc tổ chức và hoạt động của chính quyền cấp tỉnh phù hợp với thực tế ở Việt Nam. + Đặng Xuân Phương với đề tài nghiên cứu: “Về hoạt động và tổ chức động của Bộ, của các cơ quan ngang bộ trong quá trình cải cách hành chính ở Việt Nam”[24]. Công trình đã tập trung nghiên cứu các nội dung quan trọng trong cải cách bộ máy hành chính nhà nước Trung ương. Cuốn sách đã nghiên cứu cơ sở lý luận về khái niệm, tính chất, chức năng nhiệm vụ của bộ, cơ quan ngang bộ, đồng thời đã nêu lên cơ cấu tổ chức của bộ, cơ quan ngang bộ và hình thức tổ chức hoạt động, cơ chế làm việc của bộ, cơ quan ngang bộ. Tuy nhiên, công trình mới chỉ dừng lại trong việc giải quyết bộ máy hành chính cấp Bộ và cơ quan ngang bộ mà không bao gồm các cơ quan thuộc Chính phủ 2 + Nguyễn Thị Phượng với đề tài: “Minh bạch trong hoạt động quản lý hành 3 chính Nhà nước từ lý luận đến thực tiễn” [25].Đề tài đã tiếp cận đến quan niệm về “Minh bạch” và “Minh bạch hóa”, là một vấn đề quan trọng trong những nguyên tắc tổ chức và hoạt động của nhà nước pháp quyền. Sau đó đưa ra một số kiến nghị có tính khoa học và phù hợp với điều kiện thực tiễn ở Việt Nam hiện nay. Tuy nhiên, công trình chưa đề cập nhiều đến bộ máy hành chính nhà nước, chỉ nghiên cứu thực tiễn minh bạch hóa hoạt động quản lý hành chính nhà nước trong quá trình xây dựng nhà nước pháp quyền ở Việt Nam để làm cho cơ quan quản lý nhà nước hoạt động có hiệu lực và hiệu quả. + Nguyễn Ngọc Thanh với Luận án tiến sĩ quản lý hành chính công: “Nâng cao chất lượng chính quyền địa phương ở nước ta hiện nay”[30].Tác giả rất thành công trong việc đưa ra cơ sở lý luận về chính quyền cấp cơ sở; làm rõ các từ khóa và các khái niệm liên quan; từ đó luận án đã nghiên cứu thực trạng chính quyền cấp cơ sở ở Việt Nam, trong đó có tập trung nghiên cứu về bộ máy hành chính cấp cơ sở trong thời gian qua; luận án đã nêu rõ những mặt tồn tại của chính quyền cấp cơ sở; công trình cũng tạo điều kiện thuận lợi trong quá trình đổi mới nhằm nâng cao chất lượng chính quyền cấp cơ sở ở nước Việt Nam sau này. Luận án đã đưa ra giải pháp rất đầy đủ và có thệ thống đảm bảo tính lôgíc, có thể vận dụng vào giải quyết việc đổi mới nhằm nâng cao chất lượng chính quyền cấp cơ sở ở Việt Nam. Mặc dù vậy, công trình chưa có giải pháp cụ thể trong cải cách bộ máy cơ sở. Thực tiễn cho thấy cần tiếp tục cải cách bộ máy hành chính nhà nước nói chung, bộ máy hành chính cấp cơ sở nói riêng phù hợp với điều kiện và xu thế chung trong giai đoạn hiện nay. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu Nghiên cứu cơ sở lý luận của cải cách hành chính tạo tiền đề đổi mới, nâng caohiệu quả cải cách ở nước ta. Đánh giá thực trạng cải cách hành chính tại UBND huyện Phú Ninh nói riêng. Từ đó nêu lên những hạn chế, yếu kém và những vấn đề đặt ra cần tiếp tục giải quyết. Đề xuất các giải pháp cơ bản nhằm nâng cao hiệu quả cải cách hành chính tại UBND huyện Phú Ninh. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu: Công tác cải cách hành chính 4 Phạm vi nghiên cứu: Luận văn tập trung nghiên cứu công tác cải cách hành chính tại UBND huyện Phú Ninh, tỉnh Quảng Nam trong giai đoạn hiện nay, tầm nhìn đến năm 2025. 5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu 5.1. cơ sở lý luận Luận văn được nghiên cứu dựa trên cơ sở phương pháp luận của chủnghĩa Mác- Lênin. 5.2. phương pháp nghiên cứu Các phương pháp: Phân tích, thống kê, tổng hợp, so sánh... 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn Luận văn có những đóng góp sau: Làm rõ hơn cơ sở lý luận của công tác cải cách hành chính nhà nước. Phân tích và đánh giá thực trạng cải cách hành chính tạiUBND huyện Phú Ninh, tạo cơsở lý luận và thực tiễn để đẩy mạnh cải cách nền hành chính tại UBND huyện Phú Ninh, tỉnh Quảng Nam. Đóng góp những giải pháp, đề án thực tiễn phục vụ quá trình cải cách hành chính tại UBND huyện Phú Ninh. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài mở đầu, kết luận, danh mục các ký hiệu, các chữ viết tắc, danh mục tài liệu tham khảo, phụ lục, kết cấu luận văn gồm 3 chương, như sau: Chương 1: Những vấn đề lý luận về cải cách hành chính. Chương 2: Thực trạng cải cách hành chính tại Ủy ban nhân dân huyện Phú Ninh, tỉnh Quảng Nam. Chương 3: Phương hướng, giải pháp tiếp tục đẩy mạnh cải cách hành chính tạiUBND huyện Phú Ninh, tỉnh Quảng Nam. 5 Chương 1 NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ CẢI CÁCH HÀNH CHÍNH 1.1. Khái niệm về cải cách và cải cách hành chính nhà nước Đứng trên góc độ hành chính học, việc nghiên cứu thuật ngữ cải cách hành chính trước hết phải được bắt đầu từ khái niệm “Cải cách”. Cải cách có nghĩa là sửa đổi những bộ phận cũ không hợp lý cho thành mới, đáp ứng yêu cầu của tình hình khách quan, hay là sự sửa đổi căn bản từng phần, từng mặt của đời sống xã hội theo hướng tiến bộ mà không đụng tới nền tảng của chế độ xã hội hiện hành. Trên cơ sở khái niệm cải cách, đã có nhiều khái niệm về cải cách hành chính được đưa ra như: Cải cách hành chính tóm lại là một quá trình thay đổi cơ bản, lâu dài, liên tục bao gồm cơ cấu của quyền lực hành pháp và tất cả các hoạt động có ý thức của bộ máy nhà nước nhằm đạt được sự hợp tác giữa các bộ phận và các cá nhân vì mục đích chung của cộng đồng và phối hợp các nguồn lực để tạo ra hiệu lực và hiệu quả quản lý và chất lượng các sản phẩm phục vụ nhân dân thông qua các phương thức tổ chức và thực hiện quyền lực. Cũng có những học giả đã đưa ra khái niệm theo hướng nhấn mạnh kế hoạch, tính mục tiêu, tính tiến bộ và những nỗ lực để cải cách hành chính. Chẳng hạn, tác giả Gerald E Caiden cho rằng: Cải cách hành chính là sự tác động nhân tạo của việc chuyển đổi hành chính chống lại sự kháng cự. Mọi hoạt động cải cách hành chính nhà nước đều hướng tới việc nâng cao hiệu lực và hiệu quả hoạt động của bộ máy hành chính nhằm đáp ứng các yêu cầu quản lý cụ thể của mỗi quốc gia trong mỗi giai đoạn phát triển. Tóm lại, cải cách hành chính nhà nước là tạo ra những đổi thay trong các yếu tố cấu thành của nền hành chính nhằm làm cho các cơ quan hành chính nhà nước trong công tác hoạt động, quản lý được hiệu quả hơn, phục vụ nhân dân, phục vụ xã hội tốt hơn.Cải cách hành chính không làm thay đổi bản chất của hệ thống hành 6 chính, mà chỉ làm cho hệ thống này trở nên hiệu quả hơn, phục vụ nhân dân được tốt hơn so với trước. 1.2. Tầm quan trọng của cải cách hành chính Cải cách hành chính là một trong những nội dung quan trọng; Do vậy, nâng cao chất lượng hoạt động của bộ máy hành chính nhà nước là yêu cầu và mong muốn của mọi quốc gia. Cải cách hành chính nhà nước, xét cho cùng, không có mục đích tự thân mà nhằm tăng cường hiệu lực và hiệu quả quản lý của bộ máy hành chính nhà nước trong quá trình quản lý các mặt của đời sống xã hội, trước hết là quản lý, định hướng và điều tiết sự phát triển kinh tế - xã hội và duy trì trật tự của xã hội theo mong muốn của Nhà nước. Những yếu tố ảnh hưởng tới công tác cải cách hành chính: + Sự thay đổi từ nền kinh tế kế hoạch hoá tập trung đến nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. + Xuất phát từ những bất cập còn tồn tại của nền hành chính Nền hành chính nhà nước ở nước ta trong quá trình đổi mới vẫn còn tồn tại nhiều biểu hiện tiêu cực, chưa đáp ứng được những yêu cầu của cơ chế quản lý mới cũng nhu cầu của nhân dân trong điều kiện mới; hiệu lực, hiệu quả quản lý chưa cao, thể hiện trên các mặt sau: + Chức năng, nhiệm vụ quản lý nhà nước của bộ máy hành chính trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa chưa được xác định thật rõ và phù hợp; sự phân công, phân cấp giữa các ngành và cơ sở chưa thật rành mạch, còn chồng chéo; + Hệ thống thể chế hành chính chưa đồng bộ, còn chồng chéo và thiếu thống nhất; thủ tục hành chính trên nhiều lĩnh vực còn rườm rà, phức tạp; trật tự, kỷ cương chưa nghiêm; + Tổ chức bộ máy còn cồng kềnh, nhiều tầng nấc; phương thức quản lý hành chính vừa tập trung quan liêu lại vừa phân tán, chưa thông suốt; chưa có những cơ chế, chính sách tài chính thích hợp với hoạt động của các cơ quan hành chính, đơn vị sự nghiệp, tổ chức làm dịch vụ công; + Một bộ phận cán bộ, công chức còn nhiều yếu kém về đạo đức, về công tác chuyên môn; 7 + Ở một số địa phương còn lúng túng trong công tác sắp xếp bộ máy, tinh giản biên chế, chồng chéo; + Không có sự thanh tra, kiểm tra trong công tác quản lý tài chính công cũng như việc sử dụng chưa phù hợp, kết quả chưa cao; Quá trình phát triển của cách mạng kỹ thuật – công nghệ làm ít nhiều ảnh hưởng đến các mặt của đời sống xã hôi và trong công tác quản lý. + Yêu cầu mức sống của và xã hội đối với Nhà nước ngày càng cao; Do vậy cần phải có cuộc đổi mới trên diện rộng; để đáp ứng được yêu cầu ngày càng cao đó buộc các hoạt động của nhà nước phải đáp ứng ngày càng cao của xã hội; phát huy tính dân chủ dân chủ và có sự tham gia của người dân trong quản lí nhà nước và có sự kiểm tra, giám sát. 1.3. Mục tiêu, yêu cầu cải cách hành chính - Mục tiêu: Thực hiện Chương trình tổng thể cải cách hành chính nhà nước theo Nghị quyết số 30c/NQ-CP ngày 08 tháng 11 năm 2011 của Chính phủ. - Yêu cầu: Đảm bảo chất lượng toàn diện triển khai cải cách hành chính tại cơquan hành chính nhà nước các cấp từ Trung ương tới cơ sở đáp ứng yêu cầu của thời kỳ đổi mới. Phối hợp chặt chẽ việc triển khai các nhiệm vụ, đề án, dự án cải cách hành chính; tăng cường chỉ đạo, phối hợp giữa Trung ương và địa phương trong thực hiện cải cách hành chính giai đoạn 2016 - 2020, bảo đảm chất lượng, hiệu quả trên cơ sở thực hiện đầy đủ các nhóm giải pháp quy định tại Nghị quyết 30c/NQ-CP ngày 08/11/2011 của Chính phủ. 1.4. Bài học kinh nghiệm từ thực tiễn cải cách hành chính nước ta * Đặc trưng cải cách hành chính nước ta Cải cách hành chính ở nước ta có những đặc trưng cơ bản sau: + Cải cách được tiến hành trong khuôn khổ một Đảng duy nhất cầm quyền. + Việc cải cách được thực hiện cùng một lúc về chính trị, kinh tế, văn hóa, tư pháp … 8 + Việc cải cách thường được diễn ra trên toàn lãnh thổ trong phạm vi cả nước, càng cho thấy sự khó khăn trong công tác cải cách. Từ những nội dung đưa ra ta có thể tóm lại như sau: + Cải cách dưới sự lãnh đạo một Đảng duy nhất. Song muốn duy trì, cần trước tiên phải là có chủ trương trong đường lối của Đảng. - Xác định rõ các nhiệm vụ cải cách. - Thường xuyên định kỳ đánh giá việc áp dụng vào thực tiễn về công tác cải cách theo một phạm vi diện rộng. + Công tác cải cách là một nhiệm vụ dài lâu và phức tạp do vậy ảnh hưởng rất nhiều thời gian và công sức. So với nhiều nước có tiến hành cải cách hành chính thì cải cách hành chính ở Việt Nam được triển khai trên nhiều lĩnh vực từ thể chế, tổ chức bộ máy, thủ tục tới con người, các cơ chế hoạt động, ứng dụng công nghệ thông tin vào hành chính v.v... + Bảo đảm tính đồng bộ của cải cách hành chính với các cuộc cải cách khác trong hệ thống chính trị. Việt Nam cùng một lúc tiến hành một loạt các cải cách: Cải cách lập pháp, cải cách tư pháp, cải cách kinh tế, cải cách giáo dục v.v... Chính vì vậy, tính đồng bộ giữa các cuộc cải cách này có ý nghĩa quan trọng, nó tạo ra sự thống nhất ở tầm vĩ mô như hoạch định thể chế, chính sách, pháp luật để bảo đảm các cuộc cải cách có thể tốt hơn, không gặp trở ngại. * Bài học kinh nghiệm từ thực tiễn triển khai thực hiện cải cách hành chính Quá trình triển khai thực hiện cải cách hành chính những năm qua, từ những thành công cũng như những hạn chế, yếu kém đã cho phép rút ra một số bài học kinh nghiệm sau đây: Một là, nhận thức của các cấp, các ngành về mục tiêu, ý nghĩa, tầm quan trọng của cải cách hành chính đối với công cuộc xây dựng và phát triển đất nước có ý nghĩa quyết định chi phối tới hành động cụ thể, trực tiếp trong cải cách hành chính. Vì vậy, cần phải quán triệt trong công tác tuyên truyền, những chủ trương của Đảng đến với cơ sở và người lao động. 9 Hai là, bảo đảm sự nhất quán, kiên trì, liên tục trong triển khai cải cách hành chính từ xây dựng chương trình, kế hoạch cải cách hành chính hàng năm của các bộ, ngành, địa phương và thường xuyên kiểm tra việc thực hiện. Ba là, để đảm bảo tính khả thi, cần xác định các mục tiêu, nhiệm vụ với mức độ phù hợp, thực hiện được trong 10 năm, coi trọng công tác thí điểm, làm thử trong triển khai cải cách hành chính. Quá trình chuyển đổi sang kinh tế thị trường và nền hành chính phục vụ đã đặt ra nhiều vấn đề mới, chưa kết luận được ngay, nhưng thực tiễn vẫn phải thực hiện. Bốn là, hình thành bộ phận chuyên trách từ Trung ương đến địa phương để tổ chức thực hiện cải cách hành chính. Bố trí đủ nguồn lực cả về con người cũng như tài chính; có cơ chế, chính sách phù hợp để khuyến khích và thu hút cán bộ, công chức có chuyên môn, nghiệp vụ cao tham gia tương xứng với tầm quan trọng của nhiệm vụ. 1.5. Khái quát quá trình cải cách hành chính ở nước ta 1.5.1.Công tác cải cách hành chính dưới chủ trương của Đảng Tại Đại hội VI, tổ chức bộ máy nhà nước đã được sắp xếp lại một bước theo hướng tinh gọn. Song cũng cần nhìn nhận rằng công tác tổ chức, sắp xếp lại đội ngũ vẫn chưa phù hợp, thủ tục nhiều phức tạp …. Từ thực tiễn trên ta nhận định một số việc cần làm ngay: Tiếp tục Sửa đổi Hiến pháp; xây dựng hệ thống chính trị. Nâng cao chất lượng hoạt động của Quốc hội và HĐND các cấp cả về số lượng, chất lượng của Quốc hội và HĐND các cấp. Đổi mới tổ chức họat động của Chính phủ, nâng cao việc đưa ra tập thể và đề cao trách nhiệm của các cá nhân được phân quyền. Với nhiệm vụ hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa trong giai đoạn 2016 - 2020, Đảng ta đã chỉ rõ các nhiệm vụ cần phải tiếp tục thực hiện là: Hoàn thiện cơ cấu tổ chức từ Trung ương đến địa phương, xác định rõ chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của Chính phủ là cơ quan hành chính nhà nước cao nhất. Có thể nói qua 30 năm, công tác cải cách hành chính vẫn là một chủ trương lớn của Đảng trong suốt quá trình lãnh đạo sao cho phù hợp với mỗi giai đoạn phát triển chung của đất nước. 10 1.5.2. Qúa trình cải cách hành chính nhà nước ở nước ta Quá trình thực hiện cải cách hành chính nhà nước có thể được xác định qua các mốc thời gian như sau: * Cải cách thủ tục hành chính với Nghị quyết số 38/CP năm 1994 của Chính phủ Việc xác định cải cách thủ tục hành chính từ năm 1994 là khâu đột phá trong cải cách là một chủ trương đúng đắn. Đặc biệt là trong quá trình thực hiện cải cách thủ tục hành chính đã xuất hiện mô hình thí điểm mang lại kết quả tích cực, tác động đến những suy nghĩ, tìm tòi và cải cách tổ chức bộ máy, sử dụng tài chính công tạo ra những cách nhìn mới trong cải cách hành chính như mô hình “một cửa, một dấu” cấp quận, huyện của thành phố Hồ Chí Minh, mô hình “một cửa” ở một số địa phương khác và mô hình “một cửa, tại chỗ” tại các khu công nghiệp, khu chế xuất. * Chương trình cải cách hành chính qua các giai đoạn. Giai đoạn thứ nhất: Giai đoạn 2001 đến 2010, cải cách hành chính được xác định là một trong những định hướng để thực hiện mục tiêu phát triển kinh tế- xã hội, đã được triển khai trên 4 nội dung sau: Cải cách thể chế, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ công chức, cải cách tài chính công, cải cách tổ chức bộ máy. Nhằm nâng cao mức sống của nhân dân, trật tự an toàn xã hội Qua đó phải kể đến một số kết quả như sau: - Việc ban hành các chủ trương, chính sách từng bước được hoàn thiện, đáp ứng nhu cầu phát triển chung của xã hội. - Công tác kiểm soát các thủ tục hành chính, nhằm tạo điều kiện cho người dân và tổ chức giải quyết công việc tốt hơn; việc công khai các thủ tục được minh bạch, rõ ràng. - Trong công tác sắp xếp lại bộ máy hoạt động có hiệu quả hơn, không bị chồng chéo từ Trung ương đến địa phương. - Có sự phối hợp rõ ràng cho từng cấp quản lý từ Trung ương đến địa phương, nhằm mục đích quản lý tốt về mọi mặc trong đời sống xã hội. - Việc xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức từng bước được nâng lên rõ rệt. Cán bộ công chức, viên chức có năng lực tốt, trình độ chuyên môn cao phù 11 hợp với yêu cầu của công việc, nhất là trong giai đoạn hội nhập kinh tế quốc tế như hiện nay. - Việc quản lý tài chính được nâng lên rõ nhất, nhất là trong công tác quản lý và sử dụng nguồn kinh phí đúng quy định. Song nhìn chung những thành tựu đã đạt được vẫn còn quá xa so với yêu cầu ngày càng cao của xã hội. Công tác cải cách mới chỉ là nền tảng, là khởi đầu trong công cuộc cải cách hành chính nói chung. *Giai đoạn từ năm 2011-2020. Nghị quyết Đại hội XI của Đảng, ngày 08/11/2011, tại Nghị quyết số 30c/NQCP, xác định các mục tiêu CCHC của giai đoạn này bao gồm: - Xây dựng và hoàn thiện hệ thống thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa nhằm giải phóng lực lượng sản xuất, huy động và sử dụng có hiệu quả mọi nguồn lực cho phát triển đất nước. - Nâng cao hiệu quả việc cải cách thủ tục hành chính, nhằm tạo điều kiện cho cá nhân, tổ chức làm thủ tục kinh doanh, nhằm giảm thiểu tối đa thời gian trong mọi thủ tục. - Tiếp tục củng cố đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức có đạo đức tốt, có trình độ chuyên môn, đáp ứng thực hiện tốt phục vụ nhân dân đáp ứng ngày càng cao sự phát triển của cả nước nói chung. Vậy, vấn đề đặc ra phải cải cách hành chính trong giai đoạn này là: Tương tự như giai đoạn 2001-2010 nhưng ở đây nhằm nâng cao hơn nữa trong công tác chú trọng cải cách chính sách tiền lương nhằm tạo động lực thực sự để cán bộ, công chức, viên chức thực thi công vụ có chất lượng và hiệu quả cao; dịch vụ hành chính và chất lượng dịch vụ công. Việc thực hiện công tác cải cách hành chính giai đoạn này, Chính phủ đã đẩy mạnh cải cách trên 6 nội dung: Cải cách thể chế, cải cách thủ tục hành chính, cải cách tổ chức bộ máy, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức, cải cách tài chính công và hiện đại hóa hành chính, từng bước khắc phục những tồn tại hạn chế của giai đoạn 2001-2010. Từ năm 2011 đến năm 2015, công tác cải cách hành chính đã đạt một số kết quả chủ yếu: 12 Chính phủ đã chú trọng công tác xây dựng các dự thảo luật, pháp lệnh trình 13 Quốc hội và ban hành một số lượng lớn Nghị định hướng dẫn thi hành luật, pháp lệnh, thể hiện rõ các quan điểm, chủ trương của Đảng về phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Trong việc triển khai thực hiện Hiến pháp năm 2013, Công tác truyên truyền, giáo dục pháp luật đảm bảo việc tiếp cận pháp luật cho Nhân dân, đã tuyên truyền cho toàn bộ hệ thống chính trị tham gia công tác phổ biến, giáo dục pháp luật được công khai, minh bạch các chủ trương, chính sách, pháp luật của Đảng và Nhà nước. Việc triển khai các đề án đơn giản hóa thủ tục hành chính theo 25 Nghị quyết chuyên đề của Chính phủ đã được các Bộ, ngành thực hiện cơ bản hoàn thành với việc đã đơn giản hóa 4.481/4.723 thủ tục hành chính, đạt tỷ lệ 94,87% (tính đến hết năm 2015). Công tác tổ chức bộ máy trong hệ thống hành chính nhà nước được tiếp tục hoàn thiện, thay đổi mới hơn trong ban hành một số Luật cho phù hợp với thực tiễn của đất nước, phân cấp chính quyền từ Trung ương đến địa phương được thông suốt. Công tác xây dựng và nâng cao chất lượng sử dụng người lao động có nhiều đổi mới; đã hoàn thành triển khai xác định vị trí việc làm và cơ cấu công chức, viên chức; đã tiến hành rà soát và ban hành đồng bộ trong tiêu chuẩn lãnh đạo, quản lý từ cấp phòng trở lên; đổi mới việc đánh giá, phân loại công chức, viên chức hàng năm… Cơ chế, chính sách tài chính ngân sách nhà nước liên tục được cải cách đã tạo hành lang pháp lý cho phát triển kinh tế - xã hội. Các chính sách thuế được nghiên cứu cải cách theo hướng minh bạch, đơn giản. Thực hiện nhiệm vụ hiện đại hóa hành chính, các cơ quan hành chính đã chú trọng xây dựng, phát triển hạ tầng công nghệ thông tin, từng bước phấn đấu theo hướng “Chính phủ điện tử”, “Chính quyền điện tử”. Bên cạnh những kết quả đạt được vẫn còn nhiều hạn chế như: Hệ thống pháp luật còn cồng kềnh, phức tạp, với quá nhiều hình thức văn bản quy phạm pháp luật do nhiều cơ quan có thẩm quyền ban hành, bên cạnh đó pháp luật lại chưa được thường xuyên rà soát, hệ thống hóa, hợp nhất, pháp điển hóa nên khó tiếp cận, gây 14