Tài liệu Các yếu tố tác động đến kết quả xuất khẩu sang myanmar của doanh nghiệp nhỏ và vừa việt nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH NGUYỄN THỊ VÂN ANH CÁC YẾU TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN KẾT QUẢ XUẤT KHẨU SANG MYANMAR CỦA DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA VIỆT NAM LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ TP. Hồ Chí Minh – Năm 2020 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH NGUYỄN THỊ VÂN ANH CÁC YẾU TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN KẾT QUẢ XUẤT KHẨU SANG MYANMAR CỦA DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA VIỆT NAM Chuyên ngành: Kinh doanh thương mại Hướng đào tạo: hướng ứng dụng Mã số: 8340121 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS Bùi Thanh Tráng TP. Hồ Chí Minh – Năm 2020 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn “Các yếu tố tác động đến kết quả xuất khẩu sang Myanmar của doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam” là công trình nghiên cứu của riêng bản thân tôi. Ngoài các kết quả tham khảo từ các tài liệu khác đã ghi trích dẫn trong luận văn, các nội dung được trình bày trong luận văn này là do bản thân tôi thực hiện. Các số liệu được trình bày trong luận văn này được thu thập từ thực tế và có nguồn gốc rõ ràng, đáng tin cậy và được xử lý một cách trung thực, khách quan. Kết quả nghiên cứu được trình bày trong luận văn này không sao chép của bất cứ luận văn nào và cũng chưa được trình bày hay công bố ở bất cứ công trình nghiên cứu nào khác trước đây. Tp.HCM, ngày 30 tháng 7 năm 2020 Tác giả Nguyễn Thị Vân Anh MỤC LỤC TRANG PHỤ BÌA LỜI CAM ĐOAN MỤC LỤC DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT DANH MỤC CÁC BẢNG DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ, ĐỒ THỊ TÓM TẮT LUẬN VĂN ABSTRACT CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN.....................................................................................1 1.1. Lý do chọn đề tài ...........................................................................................1 1.2. Mục tiêu nghiên cứu......................................................................................2 1.3. Đối tượng nghiên cứu....................................................................................2 1.4. Phạm vi nghiên cứu .......................................................................................2 1.5. Phương pháp nghiên cứu...............................................................................3 1.5.1. Nghiên cứu định tính ...........................................................................3 1.5.2. Nghiên cứu định lượng........................................................................3 1.6. Ý nghĩa của kết quả nghiên cứu ....................................................................3 CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT ......................................................................4 2.1. Cơ sở lý thuyết .............................................................................................. 4 2.1.1. Lý thuyết xuất khẩu .............................................................................4 2.1.1.1 Khái niệm xuất khẩu ..................................................................4 2.1.1.2 Vai trò của xuất khẩu đối với doanh nghiệp .............................. 4 2.1.1.3 Vai trò của xuất khẩu đối với nền kinh tế ..................................5 2.1.2. Kết quả xuất khẩu................................................................................6 2.1.3. Lý thuyết về Marketing quốc tế ..........................................................7 2.1.3.1 Định nghĩa ..................................................................................7 2.1.3.2 Đặc trưng của Marketing quốc tế ...............................................8 2.1.3.3 Lợi ích của Marketing quốc tế ...................................................9 2.1.4. Doanh nghiệp nhỏ và vừa....................................................................9 2.2. Đặc điểm thị trường Myanmar ....................................................................12 2.2.1. Tổng quan chung về Myanmar .........................................................12 2.2.2. Đặc điểm thương mại của Myanmar .................................................13 2.2.2.1 Tỷ giá hối đoái..........................................................................13 2.2.2.2 Tập quán, văn hóa kinh doanh .................................................13 2.2.2.3 Phương thức thanh toán............................................................ 14 2.2.2.4 Hệ thống phân phối và kênh bán hàng .....................................14 2.2.2.5 Dịch vụ logistic ........................................................................15 2.2.2.6 Chính sách giá ..........................................................................16 2.2.2.7 Hệ thống thuế nhập khẩu .......................................................... 17 2.2.2.8 Rào cản phi thuế quan .............................................................. 18 2.2.2.9 Đặc điểm văn hóa tiêu dùng của Myanmar .............................. 19 2.3. Tình hình xuất khẩu hàng hóa của doanh nghiệp Việt Nam sang Myanmar ........................................................................................................................19 2.3.1. Kim ngạch thương mại Việt Nam - Myanmar ........................... 19 2.3.2. Sản phẩm xuất khẩu chủ yếu của Việt Nam sang Myanmar ....21 2.3.3. Thực trạng xuất khẩu hàng hóa của các doanh nghiệp nhỏ và vửa Việt Nam sang Myanmar ...............................................................................23 2.4. Các nghiên cứu về kết quả xuất khẩu .......................................................24 2.4.1. Các nghiên cứu nước ngoài ............................................................. 24 2.4.2. Các nghiên cứu trong nước .............................................................. 28 2.5. Các giả thuyết nghiên cứu và mô hình đề xuất ..........................................34 2.5.1. Các giả thuyết nghiên cứu ............................................................... 34 2.5.2. Mô hình nghiên cứu đề xuất ............................................................ 41 CHƯƠNG 3: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ................................................42 3.1. Quy trình nghiên cứu .................................................................................42 3.2. Nghiên cứu định tính .................................................................................43 3.2.1. Cách triển khai nghiên cứu định tính ...............................................43 3.2.2. Kết quả nghiên cứu định tính ........................................................... 43 3.3. Nghiên cứu định lượng ..............................................................................49 3.3.1. Đối tượng khảo sát ...........................................................................49 3.3.2. Kích cỡ mẫu .....................................................................................49 3.3.3. Phương pháp thu thập dữ liệu .......................................................... 50 3.3.4. Phân tích độ tin cậy Cronbach’s Alpha ...........................................50 3.3.5. Phân tích nhân tố khám phá EFA ....................................................50 3.3.6. Phân tích hồi quy tuyến tính và kiểm định mô hình ........................51 CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ............................................................. 53 4.1. Mô tả mẫu khảo sát và thống kê mô tả các biến ........................................53 4.1.1. Mô tả mẫu khảo sát ..........................................................................53 4.1.2. Thống kê mô tả các biến ..................................................................55 4.2. Kiểm định thang đo....................................................................................59 4.2.1. Kiểm định thang đo qua phân tích hệ số tin cậy Cronbach’s Alpha ....59 4.2.2. Kiểm định thang đo qua phân tích nhân tố khám phá EFA .............61 4.2.2.1 Phân tích nhân tố khám phá EFA đối với biến độc lập ............61 4.2.2.2 Phân tích nhân tố khám phá EFA đối với biến phụ thuộc .......63 4.3. Phân tích hồi quy tuyến tính ......................................................................64 4.4. Dò tìm sự vi phạm các giả định cần thiết trong phân tích hồi quy ...........67 CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ HÀM Ý QUẢN TRỊ ............................................70 5.1. Kết luận ......................................................................................................70 5.2. Hàm ý quản trị ........................................................................................... 71 5.2.1. Về đặc điểm và năng lực doanh nghiệp ...........................................71 5.2.2. Về các chương trình hỗ trợ của chính phủ .......................................72 5.2.3. Về đặc điểm của thị trường .............................................................. 72 5.2.4. Về chiến lược Marketing xuất khẩu.................................................73 5.2.5. Về các rào cản xuất khẩu sang thị trường Myanmar .......................74 5.2.6. Về đặc điểm quản lý ........................................................................74 5.3. Hạn chế và hướng nghiên cứu tiếp theo ....................................................75 TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT TIẾNG VIỆT Từ viết tắt Tiếng Việt DNNVV Doanh nghiệp nhỏ và vừa TIẾNG ANH TT Từ viết tắt Tiếng Anh Tiếng Việt 1 ASEAN Association of Southeast Asian Nations Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á 2 CLMV Cambodia-Laos-MyanmarVietnam (CLMV) Summit Hội nghị cấp cao Campuchia - Lào Myanma - Việt Nam 3 ACMECS Ayeyawady-Chao PhrayaMekong Economic Cooperation Strategy 4 EWEC East West Economic Corridor Hành lang kinh tế Đông Tây 5 GMS Greater Mekong Subregion Tiểu vùng Mekong mở rộng 6 ADB Asian Development Bank Ngân hàng Phát triển Châu Á 7 LC Letter of credit Thư tín dụng 8 GDP Gross Domestic Product Tổng sản phẩm nội địa 9 AFTA The ASEAN Free Trade Area Khu vực thương mại tự do ASEAN 10 ATIGA ASEAN Trade in Goods Agreement Hiệp định thương mại hàng hóa ASEAN Chiến lược Hợp tác kinh tế Ayeyawady-Chao Phraya-Mekong 11 HS code Harmonized System Codes Mã HS 12 SPS Sanitary And Phytosanitary Measure Biện Pháp Vệ Sinh Và Kiểm Dịch Động Thực Vật 13 WTO World Trade Organization Tổ chức Thương mại Thế giới 14 OIE World Organisation for Animal Health 15 LPI Logistics performance index Chỉ số năng lực quốc gia về Logistics 16 TEU Twenty-foot equivalent unit Đơn vị tương đương 20 feet Tổ chức Thú y Thế giới DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1: Tiêu chí xác định doanh nghiệp nhỏ và vừa ............................................10 Bảng 2.2: Đối tác thương mại lớn của Myanmar năm 2019 ....................................20 Bảng 2.3: Kim ngạch xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam sang Myanmar từ năm 2011 đến năm 2019 ............................................................................................................21 Bảng 2.4: Cơ cấu hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam sang Myanmar năm 2019……...22 Bảng 2.5: Tổng hợp các nghiên cứu thực nghiệm nước ngoài về các yếu tố ảnh hưởng đến kết quả xuất khẩu ................................................................................................ 29 Bảng 2.6: Tổng hợp các nghiên cứu thực nghiệm trong nước về các yếu tố ảnh hưởng đến kết quả xuất khẩu ................................................................................................ 33 Bảng 2.7: Tổng hợp nguồn của các thang đo cho biến độc lập ................................ 37 Bảng 2.8: Tổng hợp nguồn của thang đo cho biến phụ thuộc ...................................39 Bảng 3.1: Thang đo điều chỉnh sau nghiên cứu định tính .........................................45 Bảng 4.1: Thống kê mô tả mẫu theo qui mô lao động ..............................................53 Bảng 4.2: Thống kê mô tả mẫu theo số năm xuất khẩu sang Myanmar ...................53 Bảng 4.3: Thống kê mô tả mẫu theo số lượng nhà phân phối tại Myanmar. ............54 Bảng 4.4: Thống kê mô tả mẫu theo kim ngạch xuất khẩu sang Myanmar ..............55 Bảng 4.5: Giá trị trung bình của các biến ..................................................................56 Bảng 4.6: Kết quả kiểm định thang đo ......................................................................59 Bảng 4.7: Kết quả kiểm định KMO và kiểm định Bartlette lần 2 của biến độc lập ......62 Bảng 4.8: Kết quả xoay nhân tố lần 2 của biến độc lập ............................................62 Bảng 4.9: Kết quả kiểm định KMO và kiểm định Bartlette của biến phụ thuộc.. ....63 Bảng 4.10: Kết quả xoay nhân tố của biến phụ thuộc ...............................................64 Bảng 4.11: Kết quả đánh giá độ phù hợp của mô hình .............................................65 Bảng 4.12: Phân tích phương sai ANOVA ............................................................... 65 Bảng 4.13: Kết quả phân tích hồi quy đa biến .......................................................... 63 DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ, ĐỒ THỊ Hình 2.1: Mô hình nghiên cứu đề xuất về các yếu tố ảnh hưởng đến kết quả xuất khẩu sang Myanmar của doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam ............................... 41 Hình 3.1: Quy trình nghiên cứu ..............................................................................42 Hình 4.1: Đồ thị phân tán Scatterplot .....................................................................67 Hình 4.2: Biểu đồ tần số phần dư chuẩn hóa .......................................................... 68 Hình 4.3: Đồ thị tần số P-P plot ..............................................................................69 TÓM TẮT LUẬN VĂN Nghiên cứu được thực hiện nhằm xác định các yếu tố tác động đến kết quả xuất khẩu sang Myanmar của các doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam. Trên cơ sở lý thuyết về kết quả xuất khẩu cũng như các nghiên cứu về đặc điểm thị trường Myanmar, tác giả sử dụng phương pháp định tính kết hợp định lượng. Nghiên cứu định tính được thực hiện thông qua tham khảo ý kiến của 5 chuyên gia là quản lý các doanh nghiệp nhỏ và vừa của Việt Nam, dựa vào đó để xây dựng và chỉnh sửa bảng câu hỏi phục vụ nghiên cứu định lượng. Phân tích dữ liệu cho thấy kết quả xuất khẩu sang Myanmar của các doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam chịu ảnh hưởng của 6 yếu tố là: (1) Đặc điểm và năng lực doanh nghiệp, (2) Các chương trình hỗ trợ của chính phủ, (3) Chiến lược Marketing xuất khẩu, (4) Đặc điểm quản lý, (5) Đặc điểm thị trường Myanmar, (6) Rào cản xuất khẩu. Từ đó, tác giả đề xuất các hàm ý quản trị nhằm góp phần nâng cao hơn nữa hiệu quả hoạt động xuất khẩu hàng hoá sang Myanmar của doanh nghiệp nhỏ và vừa nước ta trong những năm tiếp theo. Từ khóa: Kết quả xuất khẩu, Doanh nghiệp nhỏ và vừa, Myanmar ABSTRACT This paper aims to define specific determinants of export performance to Myanmar of Small and Mediumsized Enterprises (SMEs) in Vietnam. Based upon a comprehensive and systematic literature study of export performance and Myanmar market analysis, the methodology is carried out through interviewing with managers of five SMEs, the outcome of which allows for subsequent quantitative research. The results indicate that six of the factors driving export performance including: (1) Firm’s characteristic and capability, (2) Government assistance programs, (3) Export marketing strategy, (4) Management characteristics, (5) Market characteristics, (6) Export barriers. Finally, some solutions are proposed for boosting performance of Myanmar exporting operation of Vietnamese SMEs in the future. Keywords: Export performance, Small and Mediumsized Enterprises (SMEs), Myanmar 1 CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN 1.1. Lý do lựa chọn đề tài Quan hệ hữu nghị giữa Việt Nam và Myanmar chính thức được thiết lập từ năm 1975, đã kéo dài hơn 40 năm và đang không ngừng phát triển trên mọi lĩnh vực: chính trị, kinh tế thương mại, văn hóa - xã hội. Hai nước thường xuyên phối hợp, ủng hộ nhau trên các diễn đàn quốc tế, khu vực, tiểu vùng như: Liên Hiệp Quốc, Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN), Hội nghị Cấp cao CLMV (Campuchia, Lào, Myanmar và Việt Nam), Chiến lược hợp tác kinh tế Ayeyawady - Chao Phraya Mekong (ACMECS), Hành lang kinh tế Đông Tây (EWEC), Tiểu vùng Mekong mở rộng (GMS)… Hai bên đã ký Tuyên bố chung về quan hệ Đối tác Hợp tác Toàn diện giữa Việt Nam và Myanmar nhân chuyến thăm cấp nhà nước Cộng hòa Liên bang Myanmar của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng từ ngày 24-26/8/2017. Trong gần 10 năm qua, quan hệ kinh tế thương mại giữa Việt Nam và Myanmar cũng đã có những bước phát triển mạnh mẽ. Việt Nam hiện là một trong 10 đối tác thương mại lớn của Myanmar. Theo số liệu từ Tổng cục Hải quan Việt Nam, kim ngạch thương mại hai chiều đạt mức tăng trưởng bình quân khoảng 29,3%/năm ghi nhận trong giai đoạn 2011 – 2018. Sang năm 2019, tổng kim ngạch thương mại hai chiều giữa Việt Nam và Myanmar đạt 952,6 triệu USD, trong đó Việt Nam xuất khẩu sang Myanmar hơn 721,3 triệu USD, nhập khẩu từ Myanmar gần 231,3 triệu USD. Với dân số hơn 50 triệu dân, hầu hết các mặt hàng công nghiệp và tiêu dùng đều phải nhập khẩu, Myanmar thực sự là thị trường hấp dẫn, “miền đất hứa” cho các doanh nghiệp Việt Nam. Những năm gần đây, chính phủ Myanmar đã thực hiện nhiều biện pháp cải cách, mở cửa nền kinh tế với thế giới. Từ năm 2012, nơi tác giả công tác đã tổ chức nhiều cuộc khảo sát, các hội thảo thông tin giới thiệu thị trường, các hội chợ quy mô lớn tại Myanmar. Tác giả nhận thấy mối quan tâm của các doanh nghiệp đối với thị trường này là rất lớn. Bên cạnh những doanh nghiệp lớn đã có sự hiện diện tại Myanmar từ lâu, còn có những doanh nghiệp nhỏ và vừa mong muốn 2 tiếp cận thị trường còn nhiều dư địa này. Tuy vậy, việc tiếp cận thị trường này vẫn còn nhiều khó khăn do việc cải cách, mở cửa vẫn còn nhiều tồn tại, cơ sở hạ tầng chưa đảm bảo, thu nhập bình quân còn thấp, người dân chuộng hàng giá rẻ từ Trung Quốc,…Trong khi doanh nghiệp lớn với nguồn tài chính mạnh có nhiều thuận lợi trong quá trình đầu tư và hoạt động kinh doanh tại thị trường Myanmar thì doanh nghiệp nhỏ và vừa, do hạn chế về vốn, nguồn thông tin thị trường, trình độ công nghệ, khả năng quản trị nhân lực,.. gặp nhiều khó khăn hơn trong việc thâm nhập thị trường này, họ rất cần sự tư vấn hỗ trợ từ nhiều phía. Việc Nghiên cứu các yếu tố ảnh hưởng đến kết quả xuất khẩu sang Myanmar của doanh nghiệp nhỏ và vừa từ đó đề xuất các hàm ý quản trị nhằm hỗ trợ các doanh nghiệp này đẩy mạnh xuất khẩu sang thị trường này là rất cần thiết. Vì vậy, tác giả chọn đề tài “các yếu tố ảnh hưởng đến kết quả xuất khẩu sang Myanmar của doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam” làm đề tài luận văn của mình. 1.2. Mục tiêu nghiên cứu (1) Phân tích, đánh giá thực trạng xuất khẩu hàng hóa của doanh nghiệp nhỏ và vừa của Việt Nam sang Myanmar. (2) Xác định các yếu tố tác động đến kết quả xuất khẩu sang thị trường này trong những năm gần đây. (3) Dựa trên kết quả nghiên cứu, tác giả sẽ đề xuất một số hàm ý quản trị góp phần giúp doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam đẩy mạnh xúc tiến xuất khẩu hàng hóa sang Myanmar trong những năm tới. 1.3. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của đề tài là các yếu tố ảnh hưởng đến kết quả xuất khẩu sang Myanmar của các doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam. 1.4. Phạm vi nghiên cứu Về mặt nội dung: Đề tài nghiên cứu các yếu tố tác động đến kết quả xuất khẩu sang Myanmar của các doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam. Thời gian nghiên cứu tập trung từ năm 2011 đến năm 2019. 3 1.5. Phương pháp nghiên cứu Đề tài nghiên cứu này sử dụng cả hai phương pháp là nghiên cứu định tính và nghiên cứu định lượng. 1.5.1. Nghiên cứu định tính Thu thập tài liệu, số liệu thống kê, các nghiên cứu trước đó do các cơ quan, tổ chức kinh tế và xúc tiến thương mại thực hiện có nội dung liên quan đến hoạt động xuất khẩu hàng hoá của các doanh nghiệp Việt Nam sang thị trường Myanmar. Phỏng vấn, xin ý kiến chuyên gia là những nhà quản lý của các doanh nghiệp nhỏ và vừa đã và đang xuất khẩu hàng hóa vào thị trường Myanmar. 1.5.2. Nghiên cứu định lượng Sau khi nghiên cứu định tính, tác giả dùng bảng câu hỏi chi tiết để khảo sát 120 doanh nghiệp nhỏ và vừa đang xuất khẩu vào thị trường Myanmar. Dựa trên kết quả thu thập được, tiến hành phân tích dữ liệu thông qua công cụ SPSS bằng các kỹ thuật: Phân tích độ tin cậy Cronbach’s Alpha để loại các biến đo lường không đạt và phân tích nhân tố khám phá EFA để gộp những biến có tương quan với nhau lại thành những tập hợp biến mới có ý nghĩa hơn, phân tích hồi quy để xác định mức độ tác động của các yếu tố lên kết quả xuất khẩu và cuối cùng là kiểm định lại mô hình. 1.6. Ý nghĩa của kết quả nghiên cứu Kết quả nghiên cứu sẽ xác định mức độ tác động của các yếu tố đến kết quả xuất khẩu của doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam sang thị trường Myanmar. Từ đó, đề xuất những hàm ý quản trị nhằm góp phần giúp các doanh nghiệp vượt qua rào cản, nâng cao hơn nữa hiệu quả trong hoạt động xuất khẩu sang Myanmar trong những năm tiếp theo. 4 CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT 2.1. Cơ sở lý thuyết 2.1.1. Lý thuyết về xuất khẩu 2.1.1.1 Khái niệm xuất khẩu Luật Thương mại Việt Nam 2005 định nghĩa xuất khẩu hàng hóa là “việc hàng hóa được đưa ra khỏi lãnh thổ Việt Nam hoặc đưa vào khu vực đặc biệt nằm trên lãnh thổ Việt Nam được coi là khu vực hải quan riêng theo quy định của pháp luật” (Điều 28, mục 1, chương 2). Dưới góc độ kinh tế, xuất khẩu được hiểu là việc bán hàng hóa và dịch vụ cho một quốc gia khác, trên cơ sở sử dụng tiền tệ làm phương thức thanh toán. Như vậy, có thể xem xuất khẩu là một trong những hoạt động mở rộng thị trường của các doanh nghiệp. Hàng hóa doanh nghiệp khi đó sẽ vượt ra khỏi biên giới quốc gia và đến tay người tiêu dùng ở những quốc gia khác, nơi có sự khác biệt về luật pháp, tiền tệ, ngôn ngữ và văn hóa,… Trong bối cảnh toàn cầu hóa nền kinh tế thế giới và tự do hóa thương mại đang diễn ra hết sức mạnh mẽ như hiện nay, xuất khẩu được coi là một trong những động lực quan trọng của sự tăng trưởng và phát triển của mỗi quốc gia, đặc biệt là với các nước đang phát triển, rất nhiều doanh nghiệp xem xuất khẩu không chỉ là việc mở rộng thị trường mà còn để đảm bảo sự tồn tại của chính doanh nghiệp mình.Và như vậy doanh nghiệp đang bước vào quá trình quốc tế hóa hoạt động kinh doanh của mình. 2.1.1.2 Vai trò của xuất khẩu đối với doanh nghiệp Thông qua hoạt động xuất khẩu, doanh nghiệp thực hiện được mục tiêu cơ bản của mình đó là lợi nhuận, một mục tiêu mà mọi doanh nghiệp đều phải hướng tới. Lợi nhuận là mục tiêu đầu tiên cũng như mục tiêu quan trọng nhất của doanh nghiệp, nó quyết định và chi phối các hoạt động khác như: nghiên cứu, tìm kiếm thị trường mới; thu mua và tạo nguồn hàng; tiến hành các hoạt động dự trữ, dịch vụ… các doanh nghiệp trong nước có cơ hội tham gia và tiếp cận vào thị trường thế giới. Nếu thành 5 công đây sẽ là cơ sở để các doanh nghiệp mở rộng thị trường và khả năng sản xuất của mình. Xuất khẩu giúp các doanh nghiệp nâng cao khả năng cạnh tranh: Do phải chịu sức ép cạnh tranh của các doanh nghiệp trong và ngoài nước để đứng vững được, các doanh nghiệp phải đổi mới trang thiết bị, đào tạo lại đội ngũ cán bộ, công nhân viên nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh. Khi tham gia vào kinh doanh quốc tế tất yếu sẽ đặt các doanh nghiệp vào một môi trường cạnh tranh khốc liệt mà ở đó nếu muốn tồn tại và phát triển được thì đòihỏi các doanh nghiệp phải không ngừng nâng cao chất lượng, cải tiến mẫu mã, hạ giá thành sản phẩm. Đây sẽ là một nhân tố thúc đẩy hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Xuất khẩu kết hợp với nhập khẩu trong điều kiện nền kinh tế hàng hoá nhiều thành phần sẽ góp phần đẩy mạnh liên doanh liên kết giữa các doanh nghiệp trong và ngoài nước một cách tự giác, mở rộng quan hệ kinh doanh, khai thác và sử dụng có hiệu quả các nguồn lực hiện có, giải quyết công ăn việc làm cho người lao động,nó làm tăng thêm thu nhập của họ đồng thời cũng phát huy được sự sáng tạo của người lao động Xuất khẩu dẫn tới sự hợp tác giữa các nhà khoa học và các doanh nghiệp một cách thiết thực từ phía nhà sản xuất, nó khơi thông nguồn chất xám trong và ngoài nước. 2.1.1.3 Vai trò của xuất khẩu đối với nền kinh tế Xuất khẩu góp phần nâng cao chất lượng sản phẩm: Trong quá trình hội nhập vào nền kinh tế thế giới và khu vực, hàng hoá các nước phải chịu sự cạnh tranh khốc liệt với hàng hoá các nước khác và gặp phải sự cản trở quyết liệt của các hàng rào thuế quan và phi thuế quan của các nước đặt ra. Vì vậy để tồn tại, đứng vững và phát triển được thì các nước phải không ngừng nâng cao chất lượng sản phẩm, hạ giá thành sản phẩm… để tạo sức cạnh tranh mạnh mẽ cho hàng hoá nước mình nhằm đứng vững, phát triển trên thị trường và chống trả được sự cạnh tranh quyết liệt của hàng hoá các nước khác. 6 Xuất khẩu giải quyết công ăn việc làm, nâng cao đời sống nhân dân: sản xuất hàng xuất khẩu là nơi thu hút hàng triệu lao động vào làm việc và có thu nhập không thấp. Xuất khẩu còn tạo ra nguồn vốn để nhập khẩu vật phẩm tiêu dùng thiết yếu phục vụ đời sống và đáp ứng ngày một phong phú thêm nhu cầu tiêu dùng của nhân dân. Xuất khẩu tạo nguồn vốn chủ yếu cho nhập khẩu công nghiệp hoá đất nước đòi hỏi phải có số vốn rất lớn để nhập khẩu máy móc, thiết bị kỹ thuật vật tư và công nghệ tiên tiến. Nguồn vốn nhập khẩu có thể sử dụng từ các nguồn: Liên doanh đầu tư nước ngoài với nước ta, Thu từ hoạt động du lịch, dịch vụ, Xuất khẩu sức lao động. Xuất khẩu là cơ sở để mở rộng và thúc đẩy các quan hệ kinh tế đối ngoại của đất nước: Xuất khẩu và các quan hệ kinh tế đối ngoại có tác động qua lại phụ thuộc lẫn nhau. Thường thì hoạt động xuất khẩu có sớm hơn các hoạt động kinh tế đối ngoại khác và tạo điều kiện thúc đẩy các quan hệ kinh tế này phát triển. Chẳng hạn, xuất khẩu và công nghệ sản xuất hàng xuất khẩu thúc đẩy quan hệ tín dụng, đầu tư, mở rộng vận tải quốc tế,… Ngược lại, chính các quan hệ kinh tế đối ngoại kể trên lại tạo tiền đề cho việc mở rộng xuất khẩu. 2.1.2. Kết quả xuất khẩu Theo Katsikea và cộng sự (2002), kết quả xuất khẩu là thành tích những hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp trong thị trường mà doanh nghiệp đó xuất khẩu hàng hóa sang. Đánh giá kết quả xuất khẩu là một công việc phức tạp, hiện nay vẫn chưa có một sự thống nhất chung về cách đo lường kết quả xuất khẩu mặc dù đã có nhiều nghiên cứu tiến cận vấn đề này. + Zou và Stan (1998) dựa trên 2 góc độ là tài chính và phi tài chính để đo lường kết quả xuất khẩu của doanh nghiệp. Tài chính của kết quả xuất khẩu được đo lường bởi ba tiêu chí: bán hàng, lợi nhuận, và tốc độ tăng trưởng. Tiêu chí “bán hàng” thể hiện doanh số xuất khẩu (kim ngạch xuất khẩu), số lượng xuất khẩu trong một thời kì. “Lợi nhuận” đề cập đến tổng lợi nhuận xuất khẩu, tỉ suất lợi nhuận, tỉ lệ lợi nhuận xuất khẩu so với tổng lợi nhuận doanh nghiệp, tỉ lệ giữa tổng lợi nhuận xuất khẩu với tổng lợi nhuận bán hàng tại thị trường trong nước. Chỉ tiêu “mức tăng 7 trưởng” đánh giá mức độ thay đổi của doanh thu xuất khẩu và lợi nhuận trong một khoảng thời gian nhất định. So với cách đánh giá kết quả xuất khẩu dựa trên chỉ tiêu tài chính mang tính khách quan thì các biện pháp đánh giá phi tài chính của kết quả xuất khẩu mang tính chủ quan hơn. Tiêu chí “sự thành công” đề cập đến niềm tin của các nhà quản lí về đóng góp của hoạt động xuất khẩu vào tổng lợi nhuận và uy tín doanh nghiệp. “Sự hài lòng” đề cập đến mức độ sự hài lòng của nhà quản lí với hoạt động xuất khẩu của doanh nghiệp. Tiêu thức “đạt được mục tiêu” là đánh giá của các nhà quản lí về kết quả đạt được so với mục tiêu đặt ra. + Katsikea và cộng sự (2000) phân loại các phương thức đo lường kết quả xuất khẩu gồm có: phương thức kinh tế, phi kinh tế và chủ quan. Phương thức kinh tế đo lường kết quả xuất khẩu dựa trên doanh thu, lợi nhuận và thị phần xuất khẩu. Phương thức phi kinh tế dựa vào thị trường xuất khẩu (số lượng quốc gia xuất khẩu sang, sản phẩm và các mặt hàng khác). Các phương thức chủ quan tập trung vào sự nhận thức về thành công trong xuất khẩu, đạt được mục tiêu xuất khẩu, sự hài lòng với các chỉ số kết quả xuất khẩu đặc trưng. + Nghiên cứu của Leonidou và cộng sự (2002) sử dụng tỷ lệ doanh thu xuất khẩu, tăng trưởng doanh thu xuất khẩu, mức lợi nhuận xuất khẩu, sản lượng hàng hóa xuất khẩu, thị phần trong thị trường xuất khẩu và sự đóng góp lợi nhuận xuất khẩu làm chỉ tiêu đo lường kết quả xuất khẩu của doanh nghiệp. Trong nghiên cứu này, tác giả đánh giá kết quả xuất khẩu sang Myanmar của các doanh nghiệp nhỏ và vừa dựa trên hai tiêu chí: Tài chính và phi tài chính, thang đo các khái niệm nghiên cứu kết quả xuất khẩu được trình bày tại bảng 2.7. 2.1.3. Lý thuyết về Marketing quốc tế 2.1.3.1 Định nghĩa: Theo tác giả Srinivasan, R. (2016), Marketing quốc tế được định nghĩa là một quá trình lập kế hoạch và thực hiện việc hình thành, định giá, xúc tiến và phân phối các ý tưởng, hàng hóa và dịch vụ mang tính đa quốc gia nhằm tạo ra các trao đổi đáp ứng các mục tiêu cá nhân và tổ chức. Theo nghiên cứu của tác giả Goodluck, C. and