Tài liệu Các nhân tố ảnh hưởng đến ý định chọn trường đại học, cao đẳng của học sinh lớp 12 trên địa bàn huyện đông hòa, tỉnh phú yên

BỘ GIÁO DỤC ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG NGUYỄN THỊ LỆ HẰNG CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN Ý ĐỊNH CHỌN TRƯỜNG ĐẠI HỌC, CAO ĐẲNG CỦA HỌC SINH LỚP 12 TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN ĐÔNG HÒA, TỈNH PHÚ YÊN LUẬN VĂN THẠC SĨ KHÁNH HÒA - 2017 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG NGUYỄN THỊ LỆ HẰNG CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN Ý ĐỊNH CHỌN TRƯỜNG ĐẠI HỌC, CAO ĐẲNG CỦA HỌC SINH LỚP 12 TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN ĐÔNG HÒA, TỈNH PHÚ YÊN LUẬN VĂN THẠC SĨ Ngành: Quản trị kinh doanh Mã số: 60340102 Quyết định giao đề tài: 56/QĐ-ĐHNT ngày 20/01/2017 Quyết định thành lập hội đồng: 1273/QĐ-ĐHNT ngày 5/12/2017 Ngày bảo vệ: 13/12/2017 Người hướng dẫn khoa học: TS. PHẠM XUÂN THỦY ThS. VŨ THỊ HOA Chủ tịch hội đồng: TS. HỒ HUY TỰU Phòng Đào tạo Sau Đại học: KHÁNH HÒA - 2017 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn “Các nhân tố ảnh hưởng đến ý định chọn trường đại học, cao đẳng của học sinh lớp 12 trên địa bàn huyện Đông Hòa, tỉnh Phú Yên” là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu trong đề tài này được thu thập và sử dụng một cách trung thực. Kết quả nghiên cứu được trình bày trong luận văn này không sao chép của bất cứ luận văn nào và cũng chưa được công bố trong bất cứ công trình nghiên cứu nào trước đây. Khánh Hòa, ngày 31 tháng 10 năm 2017 Tác giả luận văn Nguyễn Thị Lệ Hằng iii LỜI CẢM ƠN Trong thời gian nghiên cứu và thực hiện đề tài, tôi đã nhận được rất nhiều sự đóng góp ý kiến, động viên, giúp đỡ từ quý thầy, cô trường Đại học Nha Trang, ban giám hiệu và giáo viên tại các trường THPT trên địa bàn huyện Đông Hòa, ban giám hiệu cùng một số giáo viên tại các trường đại học, cao đẳng trên địa bàn tỉnh Phú Yên và các bạn học sinh lớp 12 thuộc ba trường trung học phổ thông trên địa bàn huyện Đông Hòa, tỉnh Phú Yên cùng một số tổ chức và cá nhân khác. Trước tiên tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành và tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới Ban Giám hiệu Trường Đại học Nha Trang, Khoa Kinh tế, Khoa Sau Đại học cùng quý thầy, cô đã tạo điều kiện thuận lợi, truyền đạt kiến thức, phương pháp nghiên cứu trong suốt quá trình học tập chương trình cao học vừa qua. Đặc biệt, tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành nhất tới Tiến sĩ Phạm Xuân Thủy và thạc sĩ Vũ Thị Hoa, những người đã tận tình hướng dẫn và chỉ bảo với sự nhiệt tình và đầy trách nhiệm của một nhà giáo để tôi có thể hoàn thành đề tài. Tôi cũng xin chân thành cảm ơn ban giám hiệu, các thầy, cô giáo của trường THPT Nguyễn Văn Linh, trường THPT Lê Trung Kiên và trường THPT Nguyễn Công Trứ cùng ban giám hiệu và các thầy, cô giáo của các trường đại học, cao đẳng trên địa bàn tỉnh Phú Yên đã giúp tôi trả lời các câu hỏi làm nguồn dữ liệu cho việc hoàn thiện bảng câu hỏi phục vụ cho việc nghiên cứu của luận văn cao học này. Xin chân thành cảm ơn các bạn học sinh lớp 12 thuộc trường THPT Nguyễn Văn Linh, trường THPT Lê Trung Kiên và trường THPT Nguyễn Công Trứ đã dành thời gian quý báu của mình trả lời bảng câu hỏi khảo sát làm nguồn dữ liệu cho việc phân tích và cho ra kết quả nghiên cứu của luận văn cao học này. Xin trân trọng cảm ơn quý thầy, cô trong Hội đồng Bảo vệ Luận văn thạc sĩ có những góp ý quý báu để tôi hoàn thiện hơn luận văn này. Cuối cùng tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành đến gia đình và tất cả bạn bè đã giúp đỡ, động viên tôi trong suốt quá trình học tập và thực hiện đề tài. Xin trân trọng cảm ơn! Khánh Hòa, ngày 31 tháng 10 năm 2017 Tác giả luận văn Nguyễn Thị Lệ Hằng iv MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN.......................................................................................................... iii LỜI CẢM ƠN.................................................................................................................iv MỤC LỤC .......................................................................................................................v DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT ................................................................................... viii DANH MỤC BẢNG ......................................................................................................ix DANH MỤC HÌNH VẼ ..................................................................................................x DANH MỤC SƠ ĐỒ VÀ BIỂU ĐỒ...............................................................................x TRÍCH YẾU LUẬN VĂN .............................................................................................xi CHƯƠNG 1: MỞ ĐẦU .................................................................................................1 1. Tính cấp thiết của đề tài...............................................................................................1 2. Mục tiêu nghiên cứu ....................................................................................................2 2.1. Mục tiêu tổng quát....................................................................................................2 2.2. Mục tiêu cụ thể .........................................................................................................2 3. Câu hỏi nghiên cứu......................................................................................................3 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ...............................................................................3 5. Phương pháp nghiên cứu .............................................................................................3 5.1. Nghiên cứu sơ bộ......................................................................................................3 5.2. Nghiên cứu chính thức .............................................................................................4 6. Ý nghĩa của kết quả nghiên cứu ..................................................................................4 7. Cấu trúc của luận văn ..................................................................................................5 CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ MÔ HÌNH NGHIÊN CỨU .......................6 2.1. Một số khái niệm ......................................................................................................6 2.1.1. Học sinh trung học phổ thông ...............................................................................6 2.1.2. Đào tạo đại học, cao đẳng......................................................................................6 2.1.3. Ý định ....................................................................................................................6 v 2.1.4. Chọn trường...........................................................................................................7 2.1.5. Hướng nghiệp ........................................................................................................7 2.1.6. Tư vấn hướng nghiệp.............................................................................................8 2.1.7. Tuyển sinh đại học, cao đẳng ................................................................................8 2.2. Cơ sở lý thuyết..........................................................................................................9 2.2.1. Lý thuyết về hành vi người tiêu dùng....................................................................9 2.2.2. Mô hình thuyết hành động hợp lý TRA (Theory of Reasoned Action) ..............14 2.2.3. Mô hình thuyết hành vi dự định TPB (Theory of Planned Behavior).................15 2.3. Tổng quan các nghiên cứu trước ............................................................................16 2.3.1. Các nghiên cứu liên quan ở nước ngoài ..............................................................16 2.3.2. Các nghiên cứu liên quan ở trong nước...............................................................18 2.4. Mô hình nghiên cứu đề xuất ...................................................................................21 2.5. Các giả thuyết nghiên cứu ......................................................................................22 2.5.1. Nhóm giả thuyết thứ nhất ....................................................................................22 2.5.2. Nhóm giả thuyết thứ hai ......................................................................................25 Tóm tắt chương 2...........................................................................................................26 CHƯƠNG 3: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ......................................................27 3.1. Quy trình nghiên cứu..............................................................................................27 3.1.1. Nghiên cứu sơ bộ.................................................................................................28 2.1.2. Nghiên cứu chính thức ........................................................................................40 3.2. Các công cụ phân tích dữ liệu ................................................................................41 3.2.1. Đánh giá độ tin cậy thang đo bằng Crobach’s Alpha..........................................41 3.2.2. Phân tích nhân tố khám phá EFA ........................................................................41 3.2.3. Phân tích hồi qui tuyến tính bội...........................................................................42 Tóm tắt chương 3...........................................................................................................43 vi CHƯƠNG 4: PHÂN TÍCH VÀ THẢO LUẬN KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ..........44 4.1. Giới thiệu về địa bàn nghiên cứu............................................................................44 4.1.1. Trường THPT Lê Trung Kiên .............................................................................44 4.1.2. Trường THPT Nguyễn Văn Linh ........................................................................45 4.1.3. Trường THPT Nguyễn Công Trứ........................................................................45 4.2. Mô tả mẫu nghiên cứu ............................................................................................46 4.2.1. Theo Trường THPT.............................................................................................46 4.2.2. Theo giới tính ......................................................................................................46 4.2.3. Theo kết quả học tập............................................................................................47 4.2.4. Theo điều kiện kinh tế của gia đình học sinh ......................................................47 4.3. Đánh giá độ tin cậy của thang đo thông qua hệ số Cronbach’s Alpha...................48 4.4. Phân tích nhân tố khám phá EFA ...........................................................................51 4.4.1. Kết quả phân tích EFA cho các biến độc lập ......................................................51 4.4.2. Kết quả EFA cho các biến phụ thuộc ..................................................................53 4.5. Kiểm định mô hình và giả thuyết nghiên cứu ........................................................54 4.5.1. Tính các đại lượng thống kê mô tả cho các biến quan sát...................................54 4.5.2. Phân tích hệ số tương quan..................................................................................58 4.5.3. Phân tích hồi quy .................................................................................................59 4.5.4. Kiểm định các giả thuyết của mô hình ................................................................64 4.5.5. Phân tích phương sai ANOVA ............................................................................66 Tóm tắt chương 4...........................................................................................................73 CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ HÀM Ý CHÍNH SÁCH ..........................................74 5.1. Kết luận...................................................................................................................74 5.2. Hàm ý chính sách ...................................................................................................77 5.3. Hạn chế của đề tài...................................................................................................81 5.4. Hướng nghiên cứu tiếp theo ...................................................................................81 TÀI LIỆU THAM KHẢO .............................................................................................82 PHỤ LỤC vii DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT ANOVA: (Analysis of Variance) Phân tích phương sai CĐ: Cao đẳng CHXHCNVN: Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam ĐH: Đại học ĐHQG: Đại học Quốc gia EFA: (Exploration Factor Analysis) Phân tích nhân tố khám phá HS: Học sinh NC: Nghiên cứu Sig.: (Significance) Mức ý nghĩa SPSS: (Statistical Package for Social Sciences) Phần mềm xử lý số liệu thống kê TCCN: Trung cấp chuyên nghiệp THPT: Trung học phổ thông TP.HCM: Thành phố Hồ Chí Minh TPB: Thuyết hành vi dự định TRA: Lý thuyết hành động hợp lý UBND: Ủy Ban Nhân Dân VIF: (Variance Inflation Factor ) Nhân tử phóng đại phương sai viii DANH MỤC BẢNG Bảng 2.1. Tóm tắt các nghiên cứu trước về chọn trường đại học, cao đẳng .................20 Bảng 3.1. Khái niệm và diễn giải các biến quan sát trong thang đo nháp ....................29 Bảng 3.2. Thang đo đặc điểm của cá nhân học sinh .....................................................30 Bảng 3.3. Thang đo cá nhân có ảnh hưởng ...................................................................31 Bảng 3.4. Thang đo cơ hội việc làm trong tương lai.....................................................31 Bảng 3.5. Thang đo đặc điểm của trường đào tạo.........................................................32 Bảng 3.6. Thang đo khả năng vào được trường ............................................................33 Bảng 3.7. Thang đo nỗ lực giao tiếp với học sinh của các trường (ký hiệu NLNT).....33 Bảng 3.8. Thang đo ý định chọn trường........................................................................34 Bảng 3.9. Kết quả phân tích hệ số Cronbach’s alpha cho các nhóm biến.....................34 Bảng 3.10. Kết quả phân tích EFA cho các nhóm biến.................................................38 Bảng 3.11. Kết quả phân tích nhân tố khám phá EFA cho biến phụ thuộc ..................39 Bảng 4.1. Kết quả phân tích Cronbach’s Alpha trong nghiên cứu chính thức..............48 Bảng 4.2. Kết quả kiểm định KMO và kiểm định Bartlett............................................51 Bảng 4.3. Ma trận nhân tố đã xoay các biến độc lập.....................................................51 Bảng 4.4. Hệ số KMO và kiểm định Bartlett cho biến phụ thuộc.................................53 Bảng 4.5. Ma trận nhân tố đã xoay biến phụ thuộc.......................................................53 Bảng 4.6. Thống kê mô tả các biến về đặc điểm của cá nhân học sinh ........................55 Bảng 4.7. Thống kê mô tả các biến về cá nhân có ảnh hưởng ......................................55 Bảng 4.8. Thống kê mô tả các biến về cơ hội việc làm trong tương lai........................56 Bảng 4.9. Thống kê mô tả các biến về đặc điểm của trường đào tạo............................56 Bảng 4.10. Thống kê mô tả các biến về khả năng vào được trường .............................57 Bảng 4.11. Thống kê mô tả các biến về nỗ lực giao tiếp với HS của các trường .........57 Bảng 4.12. Thống kê mô tả các biến quan sát về ý định chọn trường ..........................58 Bảng 4.13. Kết quả phân tích hồi quy ...........................................................................60 Bảng 4.14. Độ phù hợp của mô hình hồi quy................................................................60 Bảng 4.15. Các hệ số hồi quy ........................................................................................60 Bảng 4.16. Tổng hợp các giả thiết của mô hình với ý nghĩa thống kê 5% ...................66 Bảng 4.17. Kết quả kiểm định ANOVA........................................................................68 Bảng 4.18. Kiểm định Post Hoc One-Way-Anova .......................................................68 Bảng 4.19. Kiểm định sự khác biệt theo “giới tính” .....................................................69 Bảng 4.20. Kiểm định sự khác biệt theo “Kết quả học tập”..........................................70 Bảng 4.21. Kiểm định Post Hoc One-Way-Anova .......................................................71 Bảng 4.22. Kiểm định sự khác biệt theo “điều kiện kinh tế gia đình” ..........................72 ix DANH MỤC HÌNH VẼ Hình 2.1. Tháp nhu cầu của Maslow .................................................................................................... 13 Hình 2.2. Thuyết hành động hợp lý (TRA) ....................................................................................... 15 Hình 2.3. Thuyết hành vi dự định (TPB) ........................................................................................16 Hình 2.4. Mô hình lựa chọn trường học của học sinh theo Chapman (1981) ...............16 Hình 2.5. Mô hình nghiên cứu đề xuất ............................................................................................22 Hình 4.1. Biểu đồ tần số của phần dư chuẩn hóa Histogram ........................................61 Hình 4.2. Biểu đồ P-p Plot.............................................................................................62 Hình 4.3. Đồ thị phân tán giữa phần dư chuẩn hóa và giá trị ước lượng ......................62 Hình 4.4. Mô hình nghiên cứu được điều chỉnh............................................................73 DANH MỤC SƠ ĐỒ VÀ BIỂU ĐỒ Sơ đồ 3.1. Quy trình nghiên cứu của đề tài ...................................................................28 Biểu đồ 4.1. Phân bố mẫu theo trường THPT ...............................................................46 Biểu đồ 4.2. Phân bố mẫu theo giới tính .......................................................................47 Biểu đồ 4.3. Phân bố mẫu theo kết quả học tập ............................................................47 Biểu đồ 4.4. Phân bố mẫu theo điều kiện kinh tế ..........................................................48 x TRÍCH YẾU LUẬN VĂN Luận văn nghiên cứu đề tài “ Các nhân tố ảnh hưởng đến ý định chọn trường đại học, cao đẳng của học sinh lớp 12 trên địa bàn huyện Đông Hòa, tỉnh Phú Yên” nhằm mục đích khám phá các nhân tố chính tác động đến ý định chọn trường đại học, cao đẳng của học sinh lớp 12 trên địa bàn huyện Đông Hòa thuộc tỉnh Phú Yên, trên cơ sở đó đề xuất các hàm ý chính sách cho các trường đại học, cao đẳng trên địa bàn tỉnh Phú Yên nói riêng và trên cả nước nói chung trong việc thực hiện các chương trình tư vấn tuyển sinh hợp lý nhằm thu hút học sinh đăng ký học. Đề tài nghiên cứu thực hiện qua 2 bước chính: nghiên cứu sơ bộ và nghiên cứu chính thức Trong nghiên cứu sơ bộ, tác giả tiến hành nghiên cứu các lý thuyết đã có trước qua tài liệu từ các bài báo trong và ngoài nước, các đề tài nghiên cứu, số liệu thống kê và các tài liệu khác có liên quan nhằm đưa ra mô hình nghiên cứu lý thuyết. Tổ chức thảo luận nhóm, thảo luận tay đôi về các biến số có ảnh hưởng đến ý định chọn trường để xây dựng mô hình nghiên cứu đề xuất. Mô hình được xây dựng ban đầu với 6 nhân tố ảnh hưởng là (1) đặc điểm của cá nhân học sinh, (2) cá nhân có ảnh hưởng, (3) cơ hội việc làm trong tương lai, (4) đặc điểm của trường đào tạo, (5) khả năng vào được trường và (6) nỗ lực giao tiếp với học sinh của các trường với tổng cộng có 38 biến quan sát và một nhân tố phụ thuộc là ý định chọn trường với 4 biến quan sát. Tiếp đến tiến hành điều tra với kích thước mẫu n = 100 để đánh giá sơ bộ thang đo bằng hệ số tin cậy Cronbach’s Alpha và phân tích nhân tố khám phá EFA. Kết quả mô hình gồm có 6 biến độc lập như ban đầu với 37 biến quan sát và một biến phụ thuộc với 4 biến quan sát tiếp tục được đưa vào nghiên cứu chính thức. Có một biến quan sát bị loại là DDNT10 - Có các chương trình phát triển kỹ năng giao tiếp tiếng Anh và các kỹ năng mềm khác do có hệ số tương quan biến tổng là 0,239 <0,3. Nghiên cứu chính thức được tiến hành bằng phương pháp định lượng, thông qua phát phiếu điều tra bằng bảng câu hỏi soạn sẵn với 330 mẫu câu hỏi được tác giả trực tiếp phát cho học sinh lớp 12 năm học 2016 – 2017 thuộc 3 trường trên địa bàn huyện Đông Hòa, tỉnh Phú Yên là trường THPT Lê Trung Kiên, trường THPT Nguyễn Công Trứ và trường THPT Nguyễn Văn Linh, sau khi xử lý và làm sạch số liệu còn lại 300 mẫu được đưa vào phân tích bằng phần mềm SPSS 20. Tác giả tiến hành đánh giá độ tin cậy của thang đo bởi hệ số Cronbach’s Alpha, phân tích nhân tố khám phá EFA, xi phân tích tương quan và hồi quy, phân tích ANOVA. Từ 41 biến quan sát của 6 nhân tố biến độc lập và 1 nhân tố phụ thuộc sau khi đánh giá mức độ tin cậy của thang đo bởi hệ số Cronbach’s Alpha và phân tích nhân tố khám phá cho kết quả có 4 biến quan sát bị loại là DDCN3, DDCN5, DDNT5, NLNT6 còn lại 37 biến quan sát đưa vào các phân tích tiếp theo. Kết quả phân tích của đề tài, tác giả xác định được 6 nhân tố có ảnh hưởng đến ý định chọn trường đại học, cao đẳng của học sinh lớp 12 trên địa bàn huyện Đông Hòa, tỉnh Phú Yên theo thứ tự về tầm quan trọng là nhân tố (1) Nỗ lực giao tiếp với học sinh của các trường, (2) cá nhân có ảnh hưởng, (3) đặc điểm của trường đào tạo, (4) khả năng vào được trường, (5) cơ hội việc làm trong tương lai và (6) đặc điểm cá nhân học sinh. Ngoài ra, kết quả phân tích còn cho thấy sự khác biệt về ý định chọn trường đại học, cao đẳng của học sinh theo trường THPT mà HS theo học và có sự khác biệt theo kết quả học tập phổ thông của học sinh trong ý định chọn trường. Trên cơ sở đó, tác giả đã đề xuất các hàm ý chính sách cho các trường đại học, cao đẳng trên địa bàn tỉnh Phú Yên làm tốt hơn công tác tuyển sinh phục vụ cho sự phát triển lâu dài và bền vững của nhà trường. Từ khóa: ý định chọn trường, học sinh lớp 12, nhân tố ảnh hưởng, Phú Yên. xii CHƯƠNG 1: MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Kỳ tuyển sinh đại học, cao đẳng hàng năm là một sự kiện lớn của Quốc gia. Đây là giai đoạn mà học sinh lớp 12 phải đứng trước một quyết định lớn, được coi như bước ngoặt cuộc đời của chính mình, đó là việc xét tuyển vào đại học, cao đẳng hoặc một bậc học phù hợp và cũng chính là định hướng nghề nghiệp cho tương lai của mỗi học sinh. Theo số liệu của Tổng cục thống kê (2015) số lượng trường đại học, cao đẳng tiếp tục tăng trong những năm gần đây, năm 2010 cả nước có 414 trường đại học, cao đẳng, đến năm 2012 có 421 trường, năm 2013 có 428 trường, năm 2014 có 436 trường và tính đến tháng 9 năm 2015 cả nước có 445 trường đại học, cao đẳng. Bên cạnh đó, cũng theo số liệu của Tổng cục thống kê (2015) thì số lượng học sinh trung học phổ thông (THPT) có xu hướng giảm, năm học 2010-2011 cả nước có 2804,3 ngàn học sinh (HS), đến năm học 2012-2013 cả nước có 2674,5 ngàn HS, năm học 2013-2014 có 2532,7 ngàn HS, năm học 2014-2015 có 2439,9 ngàn HS và tính đến tháng 9 năm 2015 cả nước có khoản 2425,1 ngàn HS. Như vậy với thực tế số lượng HS THPT có xu hướng giảm và số trường đại học, cao đẳng liên tục tăng trong những năm gần đây, tạo cơ hội thuận lợi cho HS lựa chọn trường học, ngành học. Tuy nhiên, việc thiếu nguồn tuyển sinh ở các trường, đặc biệt là các trường cao đẳng là một thực tế và đã được nhắc đến nhiều trên các phương tiện truyền thông. Vấn đề về tuyển sinh đại học, cao đẳng đã thu hút sự quan tâm không chỉ của HS, phụ huynh HS, các trường đào tạo mà còn là sự quan tâm của toàn xã hội. Hơn nữa, từ năm 2015, quy chế về tuyển sinh đại học, cao đẳng đã có nhiều thay đổi lớn. Theo đó thì từ mùa thi tuyển sinh năm 2015, không còn tổ chức 2 kỳ thi riêng rẽ để xét tốt nghiệp THPT và tuyển sinh đại học, cao đẳng (ĐH,CĐ) mà HS chỉ phải tham gia 1 kỳ thi THPT Quốc gia duy nhất. Kết quả thi của thí sinh sẽ được sử dụng để xét tốt nghiệp THPT và là một căn cứ quan trọng để các trường ĐH, CĐ tuyển sinh. Các trường có 2 hình thức xét tuyển là căn cứ vào kết quả kỳ thi THPT quốc gia hoặc xét tuyển dựa trên kết quả học tập trong học bạ của các năm THPT. Các kỳ thi tiếp theo trong năm 2016 và cả năm 2017 cũng có nhiều thay đổi. Điều này không chỉ tạo ra nhiều bối rối cho thí sinh và phụ huynh trong viêc lựa chọn ngành học, trường học phù hợp cho con em mình mà còn gây nhiều khó khăn trong công tác tuyển sinh của các trường ĐH, CĐ. 1 Như vậy với những thay đổi trong quy chế tuyển sinh hiện tại làm cho học sinh lớp 12 phải có nhiều nghiên cứu, theo dõi cập nhật thông tin liên quan đến quy chế tuyển sinh mà Bộ giáo dục và Đào tạo công bố trước kỳ tuyển sinh, thông tin liên quan đến việc lựa chọn trường đại học, cao đẳng và lựa chọn ngành học. Ngoài việc phải lựa chọn ngành học như thế nào để phù hợp với bản thân, có khả năng phát triển trong tương lai, phù hợp với nhu cầu của xã hội còn phải cân nhắc mức điểm đạt được trong kỳ thi tốt nghiệp THPT Quốc gia và khả năng vào được trường khi muốn đăng ký nguyện vọng xét tuyển vào trường đại học, cao đẳng. Vậy trong bối cảnh mới như hiện nay, những nhân tố chính nào có khả năng ảnh hưởng đến ý định chọn trường đại học, cao đẳng của học sinh lớp 12. Công tác tuyển sinh của các trường đại học, cao đẳng trong địa bàn tỉnh Phú Yên phải chú trọng thực hiện những hoạt động gì, nên thay đổi ra sao cho phù hợp nếu muốn thu hút được hồ sơ đăng ký xét tuyển của học sinh. Xuất phát từ tình hình trên, tác giả chọn đề tài “Các nhân tố ảnh hưởng đến ý định chọn trường đại học, cao đẳng của học sinh lớp 12 trên địa bàn huyện Đông Hòa, tỉnh Phú Yên” làm đề tài nghiên cứu với mong muốn tìm ra những nhân tố chính ảnh hưởng đến ý định chọn ngành học, chọn trường của học sinh lớp 12 từ đó đề xuất các hàm ý chính sách góp phần nâng cao hiệu quả công tác tuyển sinh của các trường đại học, cao đẳng trên địa bàn tỉnh Phú Yên. 2. Mục tiêu nghiên cứu 2.1. Mục tiêu tổng quát Mục tiêu tổng quát của nghiên cứu này là nhằm khám phá các nhân tố chính tác động đến ý định chọn trường đại học, cao đẳng của học sinh lớp 12 trên địa bàn huyện Đông Hòa thuộc tỉnh Phú Yên, trên cơ sở đó đề xuất các hàm ý chính sách cho các trường đại học, cao đẳng trên địa bàn tỉnh Phú Yên nói riêng và trên cả nước nói chung trong việc thực hiện các chương trình tư vấn tuyển sinh hợp lý nhằm thu hút học sinh đăng ký học. 2.2. Mục tiêu cụ thể Nghiên cứu này hướng đến những mục tiêu cụ thể sau: - Xác định các nhân tố chính tác động vào ý định chọn trường đại học, cao đẳng của học sinh lớp 12 trên địa bàn huyện Đông Hòa, tỉnh Phú Yên. 2 - Xem xét mức độ tác động của chúng vào ý định chọn trường đại học, cao đẳng của học sinh lớp 12 trên địa bàn huyện Đông Hòa, tỉnh Phú Yên. - Kiểm định sự khác biệt về ý định chọn trường của HS theo các biến kiểm soát. - Đề xuất các hàm ý chính sách nhằm nâng cao hiệu quả công tác tư vấn tuyển sinh của các trường đại học và cao đẳng trên địa bàn tỉnh Phú Yên. 3. Câu hỏi nghiên cứu Để đạt được các mục tiêu nghiên cứu, đề tài tập trung trả lời các câu hỏi sau: - Có những nhân tố nào ảnh hưởng đến ý định chọn trường đại học, cao đẳng của học sinh lớp 12 trên địa bàn huyện Đông Hòa, tỉnh Phú Yên? - Mức độ tác động của các nhân tố đó như thế nào đến ý định chọn trường đại học, cao đẳng của học sinh lớp 12 trên địa bàn huyện Đông Hòa, tỉnh Phú Yên? - Có sự khác biệt về ý định chọn trường của học sinh theo các biến kiểm soát không? - Những hàm ý chính sách nào cần phải ưu tiên trong việc tư vấn tuyển sinh tại địa bàn này? 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu: Ý định chọn trường đại học, cao đẳng của HS lớp 12 Phạm vi nghiên cứu: Nghiên cứu này khảo sát 300 HS lớp 12 năm học 2016 – 2017 đang học tại 3 trường THPT trên địa bàn huyện Đông Hòa, tỉnh Phú Yên là trường THPT Lê Trung Kiên, trường THPT Nguyễn Công Trứ và trường THPT Nguyễn Văn Linh. Không gian: Nghiên cứu tại huyện Đông Hòa, tỉnh Phú Yên Thời gian: từ 04/2017 đến 05/2017 5. Phương pháp nghiên cứu Đề tài nghiên cứu được tiến hành thông qua 2 bước chính là nghiên cứu sơ bộ và nghiên cứu chính thức. Nghiên cứu sơ bộ được thực hiện bằng phương pháp định tính kết hợp với điều tra sơ bộ định lượng, nghiên cứu chính thức được thực hiện bằng phương pháp định lượng thông qua điều tra bằng bảng câu hỏi soạn sẵn. Cụ thể các bước nghiên cứu như sau: 5.1. Nghiên cứu sơ bộ + Nghiên cứu các lý thuyết đã có trước thông qua tài liệu từ các nguồn khác nhau như: các bài báo trong và ngoài nước; các đề tài nghiên cứu; số liệu thống kê và các tài liệu khác có liên quan nhằm đưa ra mô hình nghiên cứu lý thuyết. 3 + Tổ chức thảo luận nhóm, thảo luận tay đôi về các biến số có ảnh hưởng đến ý định chọn trường và các mối quan hệ đề xuất. + Tiếp đến, tiến hành điều tra với kích thước mẫu n = 100 để đánh giá sơ bộ thang đo bằng hệ số tin cậy Cronbach’s Alpha và phân tích nhân tố khám phá EFA. 5.2. Nghiên cứu chính thức Nghiên cứu chính thức được tiến hành bằng phương pháp định lượng, thông qua phát phiếu điều tra bằng bảng câu hỏi soạn sẵn với kích thước mẫu n = 330 nhằm thu thập thông tin cho đề tài, Thang đo Likert 5 mức độ được sử dụng để đo lường giá trị các biến quan sát. Thông tin thu thập từ điều tra HS dùng để đo lường thành phần các nhân tố ảnh hưởng đến ý định chọn trường đại học, cao đẳng của học sinh. Tiếp đến, sử dụng phần mềm SPSS 20 để xử lý số liệu thống kê, phân tích Cronbach’s Alpha, phân tích nhân tố khám phá EFA, phân tích tương quan, phân tích hồi quy và kiểm định mô hình, giả thuyết của đề tài. 6. Ý nghĩa của kết quả nghiên cứu Đề tài nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng đến ý định chọn trường đại học, cao đẳng của học sinh lớp 12 trên địa bàn huyện Đông Hòa, tỉnh Phú Yên. Kết quả của đề tài nghiên cứu mang lại những lợi ích sau: Về mặt lý luận, đề tài góp phần làm giàu thêm cơ sở lý luận về ý định chọn trường đại học, cao đẳng của học sinh. Về mặt thực tiễn, đề tài góp phần mang lại những lợi ích sau: - Về phía học sinh và gia đình: Nhận biết được những nhân tố chính ảnh hưởng đến việc lựa chọn trường đại học, cao đẳng để tập trung nỗ lực trong việc tìm kiếm thông tin liên quan trong bối cảnh có quá nhiều thông tin liên quan đến công tác tuyển sinh được đăng tải hàng năm. - Về phía các cơ quan nhà nước: Qua đề tài này mong muốn góp phần giúp các cơ quan quản lý nhà nước nhận biết được những nhân tố ảnh hưởng đến ý định chọn trường học, ngành học ở bậc học cao hơn của học sinh lớp 12 để cung cấp đầy đủ và hiệu quả thông tin liên quan đến tuyển sinh ĐH, CĐ một cách chính thống và tập trung. - Về phía các trường đại học và cao đẳng trên địa bàn Tỉnh: Có những chính sách tư vấn hướng nghiệp phù hợp hơn, tập trung vào những nhân tố có ảnh hưởng mạnh đến ý định chọn trường của HS và có những giải pháp tốt hơn cho công tác tư vấn tuyển sinh của nhà trường để thu hút học sinh nộp hồ sơ vào trường. 4 7. Cấu trúc của luận văn Đề tài bao gồm 5 chương: Chương 1: Mở đầu Chương này trình bày khái quát về tính cấp thiết của đề tài, mục tiêu nghiên cứu, câu hỏi nghiên cứu, đối tượng và phạm vi nghiên cứu, phương pháp nghiên cứu và ý nghĩa của kết quả nghiên cứu. Chương 2: Cơ sở lý thuyết và mô hình nghiên cứu Nội dung chương này trình bày cơ sở lý thuyết về những nhân tố ảnh hưởng đến ý định chọn trường đại học, cao đẳng của học sinh lớp 12 dựa trên cơ sở lý thuyết và các công trình nghiên cứu trước, tiếp theo tác giả sẽ đề xuất mô hình nghiên cứu cùng các giả thuyết nghiên cứu. Chương 3: Phương pháp nghiên cứu Chương này trình bày về quy trình nghiên cứu và các công cụ phân tích dữ liệu. Qua đó, tác giả giới thiệu về quá trình nghiên cứu sơ bộ, xây dựng thang đo cho các nhân tố, nghiên cứu định lượng sơ bộ và kết quả nghiên cứu định lượng sơ bộ. Ngoài ra, tác giả còn giới thiệu cách tiếp cận trong nghiên cứu chính thức, phương pháp chọn mẫu trong nghiên cứu chính thức và các công cụ phân tích dữ liệu như phương pháp đánh giá độ tin cậy thang đo bằng Cronbach’s Alpha, phân tích nhân tố khám phá EFA, phân tích hồi quy tuyến tính bội. Chương 4: Phân tích và thảo luận kết quả nghiên cứu Chương này trình bày các nội dung gồm có tổng quan về các trường THPT trên địa bàn huyện Đông Hòa, tỉnh Phú Yên. Trình bày những thông tin đặc điểm của mẫu nghiên cứu và phân tích kết quả nghiên cứu. Tiến hành thống kê mô tả mẫu khảo sát, đánh giá độ tin cậy của thang đo bằng Cronbach’s Alpha, phân tích nhân tố khám phá EFA, phân tích tương quan, phân tích hồi quy tìm ra các nhân tố ảnh hưởng đến ý định chọn trường và kiểm định các giả thuyết nghiên cứu. Chương 5: Kết luận và gợi ý chính sách Ở chương này sẽ bàn luận kết quả nghiên cứu về các nhân tố ảnh hưởng đến ý định chọn trường đại học, cao đẳng của học sinh. Từ đó đề xuất các hàm ý chính sách cho các trường đại học, cao đẳng trên địa bàn tỉnh Phú Yên nói riêng và trên cả nước nói chung trong việc thực hiện các chương trình tư vấn tuyển sinh hợp lý nhằm thu hút học sinh đăng ký học. Đồng thời, những thiếu sót, hạn chế của đề tài và những hướng nghiên cứu tiếp theo cũng được đề cập đến. 5 CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ MÔ HÌNH NGHIÊN CỨU 2.1. Một số khái niệm 2.1.1. Học sinh trung học phổ thông Quốc hội Nước CHXHCNVN (2005) giải thích giáo dục trung học phổ thông (THPT) được thực hiện trong ba năm học từ lớp 10 đến lớp 12. HS vào học lớp 10 phải có bằng tốt nghiệp trung học cơ sở, có tuổi là từ 15 tuổi. Trong nghiên cứu này, đối tượng là học sinh THPT đang học lớp 12 chuẩn bị thi tốt nghiệp trung học phổ thông và chuẩn bị dự thi vào đại học, cao đẳng. Đây là năm học mà HS lóp 12 đứng trước một bước ngoặc lớn, phải đưa ra quyết định cho tương lai của mình là lựa chọn trường đại học, cao đẳng cho bậc học cao hơn. Như vậy, HS lớp 12 có thể được xem là khách hàng tiềm năng của dịch vụ giáo dục bậc đại học, cao đẳng. 2.1.2. Đào tạo đại học, cao đẳng Việc đào tạo hai bậc học đại học, cao đẳng được điều chỉnh theo quy định trong luật giáo dục đại học. Quốc hội Nước CHXHCNVN (2012) giải thích “Đại học là cơ sở giáo dục đại học bao gồm tổ hợp các trường cao đẳng, trường đại học, viện nghiên cứu khoa học thành viên thuộc các lĩnh vực chuyên môn khác nhau, tổ chức theo hai cấp, để đào tạo các trình độ của giáo dục đại học”. Tuy nhiên từ năm 2017 để thống nhất nhà nước về quản lý giáo dục, các trường cao đẳng sẽ được bàn giao cho Bộ Lao động – Thương Binh và Xã hội quản lý (ngoại trừ các trường cao đẳng sư phạm). Như vậy hiện tại các trường cao đẳng đang thuộc hệ thống giáo dục đại học với mục tiêu, chương trình đào tạo, tiêu chuẩn của đào tạo đại học nay chuyển sang hệ thống đào tạo mới theo hệ thống giáo dục nghề nghiệp có khác biệt so với trước đây. Từ năm 2017 các trường cao đẳng tuyển sinh theo quy chế do Bộ Lao động – Thương Binh và Xã hội ban hành phù hợp với luật Giáo dục nghề nghiệp. 2.1.3. Ý định Khái niệm về ý định theo từ điển tiếng Việt là sự rắp tâm làm việc gì (Hồ Ngọc Đức, 2004). Ý định thể hiện động lực của con người trong việc nỗ lực thực hiện hành vi. Theo Ajzen (1991) định nghĩa “Các ý định được giả định để nắm bắt các yếu tố động lực ảnh hưởng đến hành vi, chúng cho biết con người đã cố gắng như thế nào để sẵn sàng thử và đã nỗ lực nhiều như thế nào để thực hiện hành vi”. Và ông nhấn mạnh 6 thêm rằng khi con người có ý định hành vi mạnh mẽ hơn, họ sẽ có khuynh hướng thực hiện hành vi cao hơn. Ajzen cũng cho rằng ý định (intention) là đại diện của mặt nhận thức về sự sẵn sàng thực hiện một hành vi, nó được xem như tiền đề đứng trước hành vi. 2.1.4. Chọn trường Các em học sinh lớp 12 trước khi tốt nghiệp thường được nhà trường, gia đình, người thân tư vấn trong việc chọn trường, ngành học phù hợp với mục tiêu nghề nghiệp và học lực. Từ đó hình thành ý định trong đầu về lựa chọn ngành nghề cho bậc học cao hơn và định hướng nghề nghiệp trong tương lai phù hợp với nguyện vọng của bản thân và gia đình. Việc lựa chọn này căn cứ vào các tiêu chí như: năng lực bản thân, sở thích, nhu cầu xã hội, việc làm sau khi ra trường, điều kiện vị trí địa lý, điểm chuẩn tham khảo, chỉ tiêu tuyển sinh,... HS sẽ đăng ký thi tốt nghiệp THPT và lựa chọn những môn phù hợp với ý định cũng như khả năng của mình. Đồng thời HS sẽ cân nhắc đăng ký xét tuyển các nguyện vọng vào các trường đại học, cao đẳng khác nhau để xét tuyển sau khi có kết quả thi. Khái niệm chọn trường được định nghĩa là quá trình phức tạp, đa giai đoạn trong đó một cá nhân phát triển những nguyện vọng được học ở bậc học cao hơn sau khi tốt nghiệp trung học phổ thông (Nguyễn Minh Hà và cộng sự, 2011). Trong nghiên cứu này, khái niệm chọn trường được hiểu là quyết định chọn trường đại học, cao đẳng để nộp hồ sơ xét tuyển cho bậc học cao hơn sau khi tốt nghiệp THPT. 2.1.5. Hướng nghiệp Hướng nghiệp cho học sinh là công tác hết sức quan trọng, thông qua hoạt động hướng nghiệp sẽ giúp các em hiểu về nghề, hiểu về chính bản thân mình để có thể lựa chọn cho mình một ngành nghề tương lai phù hợp với sở thích, năng lực bản thân, hoàn cảnh gia đình, nhu cầu thực tế của xã hội. Do đó, hoạt động hướng nghiệp ngày càng được coi trọng. Hiện nay đã có nhiều hình thức hướng nghiệp cho học sinh, bước đầu mang lại hiệu quả cao, giúp học sinh giảm bớt được lo âu, căng thẳng khi chọn ngành học cho mình. Có nhiều khái niệm khác nhau về hoạt động hướng nghiệp. Các nhà tâm lý học cho rằng đó là hệ thống các biện pháp sư phạm, y học giúp cho thế hệ trẻ chọn nghề có tính đến nhu cầu của xã hội và năng lực của bản thân; các nhà kinh tế học thì cho rằng đó là những mối quan hệ kinh tế giúp cho mỗi thành viên trong xã hội phát triển năng lực đối với lao động và đưa họ vào một lĩnh vực hoạt động cụ thể, phù hợp với việc 7 phân bố lực lượng lao động xã hội... Trong nghiên cứu này, hướng nghiệp được định nghĩa là sự ảnh hưởng của một tổ hợp các lực lượng xã hội, giúp cho các em có những hiểu biết cơ bản về một số ngành nghề phổ biến để có thể lựa chọn cho mình một cách có ý thức nghề nghiệp trong tương lai (Nguyễn Phương Toàn, 2011). 2.1.6. Tư vấn hướng nghiệp Tư vấn hướng nghiệp là nỗ lực kết hợp giữa sự hỗ trợ khách quan và cả các nỗ lực chủ quan trong quá trình hướng nghiệp. Nó có lợi cho người đang cần tư vấn hướng nghiệp và cũng lợi cho cả người cần dẫn dắt người khác hướng nghiệp. Như vậy, tư vấn hướng nghiệp là một quá trình hoạt động tích cực, tự giác của học sinh dưới sự hướng dẫn của nhà trường, của gia đình cùng sự hỗ trợ của các tổ chức xã hội khác để giúp học sinh tìm hiểu về thế giới nghề nghiệp và chọn được ngành nghề phù hợp trong tương lai (Nguyễn Văn Hộ và Nguyễn Thị Thanh Huyền, 2006). Tư vấn có hiệu quả thiết thực sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho học sinh cuối cấp chọn đúng trường, đúng ngành phù hợp với nguyện vọng, sở thích, năng lực học tập của bản thân và nhu cầu về nguồn nhân lực của xã hội. Điều này sẽ giúp HS lựa chọn đúng ngành học, nâng cao hiệu quả của việc học tập của học sinh ở tại bậc học cao hơn, giúp giảm tỷ lệ bỏ học, tỷ lệ làm việc trái ngành sau khi ra trường, tránh lãng phí thời gian, tiết kiệm tiền của cho gia đình và xã hội. Đó là điều hết sức cần thiết trong công tác tư vấn, định hướng nghề nghiệp cho HS hiện nay. 2.1.7. Tuyển sinh đại học, cao đẳng Tuyển sinh đại học, cao đẳng là hoạt động định kỳ, diễn ra hàng năm của các trường đại học, cao đẳng được tiến hành chính thức sau khì thi tốt nghiệp THPT quốc gia nhằm thu hút và xét tuyển hồ sơ của HS đăng ký nguyện vọng vào trường. Trong vài năm trở lại đây, quy chế về tuyển sinh đại học, cao đẳng có nhiều thay đổi do đó để phục vụ cho việc tuyển sinh đại học, cao đẳng diễn ra thuận lợi thì Bộ Giáo dục và đào tạo ban hành các thông tư hướng dẫn và phương án tuyển sinh theo từng năm. Theo Bộ Giáo dục và Đào tạo (2016), kỳ thi tuyển sinh đại học, cao đẳng năm học 2017 -2018 có nhiều hình thức tuyển sinh, các trường có thể áp dụng hình thức xét tuyển dựa vào kết quả các bài thi THPT quốc gia; Sơ tuyển dựa vào kết quả kỳ thi THPT quốc gia hoặc dựa vào kết quả học tập ở cấp THPT kết hợp với thi, đánh giá năng lực chuyên biệt của thí sinh; Xét tuyển dựa vào kết quả học tập ở cấp THPT hoặc có thể phối hợp 8