Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Lêi më ®Çu
B-íc sang thÕ kû 21 nÒn kinh tÕ cña n-íc ta vÉn ph¸t triÓn kiªn tr× theo
®Þnh h-íng x· héi chñ nghÜa víi mét hÖ thèng kinh tÕ thÞ tr-êng cã sù qu¶n lý
cña Nhµ n-íc. Do ®ã yªu cÇu ®èi víi viÖc quy ho¹ch vµ lËp kÕ ho¹ch cho sù
ph¸t triÓn cña toµn bé nÒn kinh tÕ còng nh- toµn ngµnh lµ ph¶i ®Æt ra vµ thùc
hiÖn b»ng c¸c ho¹t ®éng cô thÓ. §iÒu ®ã gi¶i thÝch t¹i sao cÇn ph¶i cã c¸c gi¶i
ph¸p cho thùc hiÖn kÕ ho¹ch ph¸t triÓn ngµnh thñy s¶n thêi kú 2001 - 2005
Trong mét m«i tr-êng kinh doanh cã tÝnh c¹nh tranh cao ®ßi hái c¸c c¬
quan qu¶n lý Nhµ n-íc, c¸c ngµnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh còng nhcéng ®ång nh÷ng ng-êi d©n ph¶i thùc hiÖn tèt nh÷ng ho¹t ®éng cña m×nh theo
®Þnh h-íng chung nh»m duy tr× vµ lµm t¨ng hiÖu qu¶ cña ngµnh thñy s¶n, ph¸t
huy nh÷ng lîi thÕ so s¸nh ®Ó c¹nh tranh cã hiÖu qu¶ trªn c¸c thÞ tr-êng khu vùc
vµ thÕ giíi. Nh- vËy, môc ®Ých cña kÕ ho¹ch ph¸t triÓn ngµnh thñy s¶n ®Ò ra lµ
kiÕn t¹o môc tiªu vµ ®-a ra mét tæng thÓ nh÷ng hµnh ®éng, nh÷ng gi¶i ph¸p ®Ó
®Þnh h-íng cho nh÷ng ho¹t ®éng nh»m h-íng tíi nh÷ng môc tiªu chung.
Gi¶i ph¸p thùc hiÖn kÕ ho¹ch ph¸t triÓn ngµnh thñy s¶n ®-îc so¹n th¶o ra
nh»m môc ®Ých gióp Nhµ N-íc nãi chung vµ Ngµnh thñy s¶n nãi riªng tiÕn hµnh
nh÷ng c¶i c¸ch vµ ®iÒu chØnh cÇn thiÕt, nh»m ®¸p øng hiÖu qu¶ nh÷ng th¸ch thøc
trong t-¬ng lai. Cã thÓ xem ®©y nh- nh÷ng gi¶i ph¸p then chèt ®Ó thùc hiÖn kÕ
ho¹ch ph¸t triÓn ngµnh thñy s¶n trong thêi gian tíi. Tuy nhiªn, mäi sù c¶i c¸ch,
®iÒu chØnh, ph¸t triÓn chØ cã thÓ thùc hiÖn ®-îc nÕu cã sù tham gia tÝch cùc vµ
nhiÖt t×nh cña toµn thÓ ng- d©n, c¸n bé c«ng nh©n viªn chøc trong tÊt c¶ hÖ thèng
vµ c¬ cÊu tæ chøc cña ngµnh thñy s¶n vµ nh÷ng ngµnh, nh÷ng bé phËn, nh÷ng
con ng-êi cã liªn quan tíi sù ph¸t triÓn cña ngµnh thñy s¶n tõ Trung ¦¬ng tíi
§Þa ph-¬ng. H¬n thÕ n÷a, gi¶i ph¸p ®Ó thùc hiÖn ®¹t kÕt qu¶ cao qu¸ tr×nh thùc
hiÖn kÕ ho¹ch ph¸t triÓn sÏ lµ kim chØ nam ®Ó huy ®éng nh÷ng nç lùc vµ nh÷ng
hµnh ®énh chung, kÓ c¶ c¸c tæ chøc quèc tÕ, c¸c quèc gia vµ céng ®ång quèc tÕ
mong muèn gióp ®ì vµ phèi hîp víi ViÖt Nam thùc hiÖn tèt kÕ ho¹ch ph¸t triÓn
ngµnh vµ nh÷ng môc tiªu kinh tÕ x· héi sao cho: d©n giµu, n-íc m¹nh, x· héi
c«ng b»ng v¨n minh.
1
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Thñy s¶n lµ mét ngµnh kinh tÕ kü thuËt ®Æc thï gåm c¸c lÜnh vùc: khai
th¸c, nu«i trång, chÕ biÕn, c¬ khÝ hËu cÇn, dÞch vô... ; lµ mét trong nh÷ng ngµnh
kinh tÕ biÓn quan träng. S¶n xuÊt kinh doanh thñy s¶n dùa trªn khai th¸c cã hiÖu
qu¶, l©u bÒn nguån lîi thñy sinh, tiÒm n¨ng c¸c vïng nuíc. NghÒ c¸ cña ta lµ
nghÒ c¸ nh©n d©n g¾n bã víi cuéc sèng cña hµng triÖu nh- d©n víi x©y dùng vµ
ph¸t triÓn n«ng th«n nhÊt lµ vïng ven biÓn vµ h¶i ®¶o.Tuy nhiªn, s¶n xuÊt hµng
hãa thñy s¶n còng cã nh÷ng ®Æc thï riªng: S¶n xuÊt bÞ phô thuéc lín vµo nh÷ng
t¸c ®éng cña ngo¹i c¶nh, th-êng g©y ra nh÷ng rñi ro khã l-êng cho nh÷ng ng-êi
s¶n xuÊt trùc tiÕp. MÆt kh¸c trong s¶n xuÊt thñy s¶n nh÷ng chi phÝ ®Çu t- rÊt lín
®Æc biÖt cho khai th¸c, cho x©y dùng c¬ së h¹ tÇng vµ x©y dùng mét ngµnh c«ng
nghiÖp chÕ biÕn hiÖn ®¹i.
Thêi gian qua, mÆc dï ngµnh thñy s¶n ®· cã nh÷ng b-íc ph¸t triÓn rÊt
m¹nh mÏ. ThÕ nh-ng ngµnh thñy s¶n còng ®ang ®øng tr-íc nhøng th¸ch thøc lín
nh-: Nguån lîi h¶i s¶n ven bê c¹n kiÖt, nguån lîi xa bê ch-a n¾m ch¾c, do ph¸t
triÓn å ¹t diÖn tÝch nu«i thñy s¶n ë vïng b¶i triÒu, cöa s«ng, ven biÓn ®· thu hÑp
diÖn tÝch rõng ngËp mÆn, diÖn tÝch trång lóa…cã t¸c ®éng xÊu ®Õn c©n b»ng m«i
tr-êng sinh th¸i; c¸c c¬ së chÕ biÕn thñy s¶n tuy nhiÒu nh-ng ®¹i bé phËn c«ng
nghÖ ®· cñ kü, l¹c hËu, s¶n phÈm kÐm søc c¹nh tranh trªn thÞ tr-¬ng, c¬ së h¹
tÇng yÕu kÐm kh«ng ®ång bé...
Tõ thùc tÕ ®ã, ®Ó tiÕn hµnh c«ng nghiÖp hãa - hiÖn ®¹i hãa vµ thùc hiÖn tèt
kÕ ho¹ch ph¸t triÓn cña ngµnh trong thêi gian tiÕp theo, cÇn ph¶i cã c¸c gi¶i ph¸p
rÊt cô thÓ vµ thùc sù khoa häc. ChuyÓn m¹nh nghÒ c¸ tù do sang nghÒ c¸ ®-îc
qu¶n lý thèng nhÊt b»ng luËt ph¸p cã sù ph©n cÊp cô thÓ tõ Trung ¦¬ng ®Õn §Þa
ph-¬ng. ChuyÓn ®æi m¹nh c¬ cÊu ngµnh tõ khai th¸c tµi nguyªn tù nhiªn chñ yÕu
sang khai th¸c lao ®éng kü thuËt, c«ng nghÖ tiªn tiÕn ®¸p øng ph¸t triÓn thñy s¶n
l©u dµi, æn ®Þnh. Ngµnh thñy s¶n ®ang tËp trung x©y dùng c¸c gi¶i ph¸p thùc
hiÖn cho tõng lÜnh vùc s¶n xuÊt, tõng vïng l·nh thæ ®Ó h-íng dÉn vµ tËp trung
mäi nguån lùc vµo môc tiªu thùc hiÖn kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ - x· h«i ngµnh
thñy s¶n ®· ®Ò ra.
§Ò tµi “ c¸c gi¶i ph¸p thùc hiÖn kÕ ho¹ch ph¸t triÓn ngµnh thñy s¶n
thêi kú 2003-2005” gåm 3 phÇn :
2
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Ch-¬ng I - Ph¸t triÓn thñy s¶n ®èi víi ph¸t triÓn kinhh tÕ vµ nh÷ng néi
dung c¬ b¶n cña kÕ ho¹ch ph¸t triÓn thuû s¶n
Ch-¬ng II: §¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch ph¸t triÓn ngµnh Thuû
s¶n thêi gian qua 2001-2002 trong khu«n khæ kÕ ho¹ch 5 n¨m 2001-2005
Ch-¬ng III - Nh÷ng gi¶i ph¸p thùc hiÖn kÕ ho¹ch ph¸t triÓn ngµnh
thñy s¶n thêi kú 2003-2005
Khi nghiªn cøu ®Ò tµi nµy, thùc tÕ ch-a cã ®Çy ®ñ l-îng th«ng tin vµ ®é
chÝnh x¸c cÇn thiÕt, do vËy ch¾c ch¾n sÏ kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt. RÊt
mong ®-îc sù ®ãng gãp ý kiÕn cña c¸c quý thÇy c« vµ tÊt c¶ b¹n ®äc.
Xin ch©n thµnh c¶m ¬n !
3
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Ch-¬ng I
Ph¸t triÓn thuû s¶n ®èi víi ph¸t triÓn kinh tÕ
I. Vai trß cña ngµnh thuû s¶n ®èi víi ph¸t triÓn kinh tÕ vµ
nh÷ng néi dung c¬ b¶n cña kÕ ho¹ch ph¸t triÓn thuû s¶n
1. §Æc tr-ng kinh tÕ - kü thuËt vµ tiÒm n¨ng ph¸t triÓn cña ngµnh thuû
s¶n ViÖt Nam
1.1. §Æc tr-ng kinh tÕ- kü thuËt cña ngµnh thuû s¶n
Thuû s¶n lµ mét trong nh÷ng ngµnh s¶n xuÊt kinh doanh, mét ngµnh ho¹t
®éng kinh tÕ biÓn quan träng trong tæng thÓ kinh tÕ - x· héi loµi ng-êi. Cã thÓ
h×nh dung ®Æc ®iÓm kinh tÕ – kü thuËt chung cña ngµnh thñy s¶n nh- sau:
Thø nhÊt, thuû s¶n lµ ngµnh kinh tÕ - kü thuËt cã ®Æc thï bao gåm c¸c lÜnh
vùc: Khai th¸c, nu«i trång, chÕ biÕn, c¬ khÝ hËu cÇn, dÞch vô th-¬ng m¹i...Trong
®ã :
- Khai th¸c vµ nu«i trång h¶i s¶n gi÷ vÞ trÝ quan träng trong viÖc cung cÊp
nguån nguyªn liÖu cho ngµnh chÕ biÕn vµ xuÊt khÈu, ®¶m b¶o viÖc t¸i t¹o nguån
lîi thuû s¶n vµ c©n b»ng m«i tr-êng sinh th¸i.
- ChÕ biÕn vµ th-¬ng m¹i thuû s¶n tuy nh×n bÒ ngoµi nh- chØ lµ hËu qu¶
cña khai th¸c vµ nu«i trång thuû s¶n v× ®Çu vµo cña ngµnh nµy do khai th¸c vµ
nu«i trång thuû s¶n quyÕt ®Þnh. §iÒu ®ã lµm cho ng-êi ta nhÇm lÉn r»ng nu«i
trång vµ khai th¸c thuû s¶n t¹o ra s¶n phÈm g× th× ngµnh chÕ biÕn vµ th-¬ng m¹i
thuû s¶n chØ cã thÓ t¹o ra c¸c s¶n phÈm t-¬ng øng mµ th«i. Trong c¬ chÕ thÞ
tr-êng víi ngµnh thuû s¶n t×nh h×nh l¹i hoµn toµn ng-îc l¹i. ChÝnh th-¬ng m¹i
thuû s¶n (tøc lµ xuÊt khÈu, bu«n b¸n vµ tiªu thô néi ®Þa) ph¸t hiÖn t¹o ra nh÷ng
nhu cÇu vÒ mÆt hµng. Tõ nh÷ng nhu cÇu vÒ mÆt hµng ®ã, nã ®Æt hµng víi khu vùc
chÕ biÕn vµ ®Õn l-ît m×nh ngµnh chÕ biÕn l¹i ®Æt hµng víi lÜnh vùc khai th¸c vµ
nu«i trång.
Thø hai, sù ph¸t triÓn cña ngµnh thuû s¶n phô thuéc vµo nhu cÇu, thÞ hiÕu
4
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
vµ thu nhËp cña d©n c-. Nhu cÇu, thÞ hiÕu vÒ c¸c mÆt hµng thuû s¶n cña con
ng-êi lu«n lu«n biÕn ®æi tuú thuéc vµo thu nhËp cña hä, còng nh- tÝnh d©n téc
vµ tÝnh truyÒn thèng. Nhu cÇu vµ thÞ hiÕu t¹o ra thÞ tr-êng. ThÞ tr-êng hµng ho¸
thuû s¶n còng gièng nh- tÊt c¶ c¸c lo¹i thÞ tr-êng hµng ho¸ nµo kh¸c lµ c¬ së ®Ó
cho x· héi gi¶i quyÕt ba vÊn ®Ò c¬ b¶n cña kinh tÕ häc lµ: s¶n xuÊt ra c¸i g×, s¶n
xuÊt nh- thÕ nµo vµ s¶n xuÊt cho ai ?. Ba vÊn ®Ò ®ã còng lµ nh÷ng yÕu tè c¬ b¶n
cña ph¸t triÓn s¶n xuÊt ngµnh thuû s¶n trong tõng giai ®o¹n…
Thø ba, thuû s¶n lµ ngµnh ph¸t triÓn phô thuéc nhiÒu vµo nguån tµi
nguyªn thiªn nhiªn. Tµi nguyªn thuû s¶n lµ tµi nguyªn sinh vËt, tµi nguyªn biÓn
lµ mét nguån tµi nguyªn tù nhiªn cã thÓ t¸i sinh nh-ng kh«ng v« h¹n. Ngµy nay,
víi sù ph¸t triÓn cña nghÒ khai th¸c thuû s¶n ë vïng biÓn gÇn bê n¬i cã ®iÒu kiÖn
thuËn lîi nhÊt ®· bÞ lîi dông mét c¸ch qu¸ møc cho phÐp. Lµm cho nguån lîi
thuû s¶n ®ang ngµy cµng c¹n kiÖt, thËm chÝ bÞ huû diÖt. ViÖc ph¸t triÓn cña nghÒ
nu«i trång kh«ng cã quy ho¹ch cô thÓ ®· vµ ®ang lµm cho nhiÒu ha rõng nguyªn
sinh vµ rõng ngËp mÆn bÞ tµn ph¸…§iÒu nµy ®ßi hái ®Ó ph¸t triÓn ngµnh thuû s¶n
ph¶i cã nh÷ng gi¶i ph¸p thÝch hîp trong thêi gian tíi.
Thø t-, s¶n xuÊt thñy s¶n cã tÝnh chÊt liªn ngµnh vµ diÔn ra trong ph¹m vi
réng, tõ cung cÊp c¸c ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt ®Õn chÕ biÕn vµ tiªu thô s¶n phÈm. Qu¸
tr×nh ph¸t triÓn ngµnh thuû s¶n g¾n liÒn víi sù ph¸t triÓn cña ngµnh n«ng nghiÖp
vµ l©m nghiÖp c¶ vÒ tÝnh chÊt vµ nÒn t¶ng sinh th¸i cña s¶n xuÊt. V× thÕ ph¸t triÓn
ngµnh thuû s¶n rÊt cÇn thiÕt trong mét thÓ thèng nhÊt víi nh÷ng ngµnh vµ lÜnh
vùc kinh tÕ n«ng th«n kh¸c. Ngo¹i ra, tù b¶n th©n ngµnh thuû s¶n hµm chøa c¶
c«ng nghiÖp. §ã lµ: c«ng nghiÖp chÕ biÕn, c«ng nghiÖp ®ãng vµ söa tµu thuyÒn,
c«ng nghiÖp x©y dùng c¬ së hËu cÇn dich vô nghÒ c¸…V× thÕ ph¸t triÓn thuû s¶n
ph¶i cã sù kÕt hîp gi÷a ngµnh N«ng- L©m vµ C«ng nghiÖp.
Thø n¨m, sù ph¸t triÓn thuû s¶n g¾n liÒn víi sù tån t¹i cña c¸c thµnh phÇn
kinh tÕ. Vai trß vµ c¸c h×nh thøc kinh doanh cña nã trong ngµnh thuû s¶n rÊt ®a
d¹ng vµ kh¸ch quan, tõ kinh tÕ hé gia ®×nh ®Õn kinh tÕ trang tr¹i, kinh tÕ tiÓu chñ
vµ kinh tÕ t- b¶n trong khai th¸c - nu«i trång - chÕ biÕn vµ th-¬ng m¹i thuû s¶n.
Ngoµi nh÷ng ®Æc ®iÓm tæng qu¸t nãi trªn, ngµnh thñy s¶n ViÖt Nam cßn
cã nh÷ng ®Æc ®iÓm ®¸ng quan t©m sau:
5
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
- ViÖt Nam cã bë biÓn dµi trªn 3 ngh×n km, víi nhiÒu s«ng l¹ch, ao hå
thuËn lîi cho ph¸t triÓn ngµnh thñy s¶n. Tuy nhiªn nh÷ng n¨m gÇn ®©y víi sù
c¹n kiÖt nguån tµi nguyªn do khai th¸c bõa b¶i trong khi tèc ®é t¨ng tr-ëng lao
®éng vÉn t¨ng cao ®· lµm cho hiÖu qu¶ khai th¸c thñy s¶n gi¶m sót vµ lao ®éng
trong lÜnh vùc khai th¸c ®ang cã xu h-íng gi¶m vµ chuyÓn dÇn sang c¸c lÜnh vùc
nu«i trång vµ chÕ biÕn thñy s¶n.
- Do n»m trong khu vùc nhiÖt ®íi gi¸o mïa, n-íc ta cã th¶m ®éng thùc vËt
phong phó, ®a d¹ng, cã tiÒm n¨ng sinh khèi lín, cã ®iÒu kiÖn bè trÝ vµ sö dông
lao ®éng, c«ng cô s¶n xuÊt tèt h¬n vµ mang l¹i hiÖu qu¶ cao.
- §èi t-îng khai th¸c vµ nu«i trång thñy s¶n n-íc ta chñ yÕu lµ c¸c lo¹i
T«m, c¸c lo¹i C¸, c¸c lo¹i NhuyÔn ThÓ... cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao. Nh-ng hiÖn t¹i
víi viÖc khai th¸c bõa b·i thiÕu khoa häc céng víi viÖc ®¸nh b¾t cã sö dông m×n,
®iÖn ®· lµm gi¶m nghiªm träng nguån lîi thñy s¶n. MÆt kh¸c, ngµnh thñy s¶n
ch-a cã kÕ ho¹ch mét c¸ch khoa häc vµ cô thÓ trong viÖc c«ng nghiÖp hãa- hiÖn
®¹i hãa qu¸ tr×nh s¶n xuÊt nªn vÊn ®Ò ph¸t triÓn bÒn v÷ng vµ hiÖu qu¶, m«i
tr-êng sinh th¸i mÊt c©n ®èi ë n-íc ta cÇn ®-îc coi träng.
- Tr×nh ®é cña lùc l-îng lao ®éng nghÒ c¸ cßn yÕu kÐm ®· t¸c ®éng tiªu
cùc tíi c¶ ®Çu vµo vµ ®Çu ra cña s¶n phÈm thñy s¶n. Vai trß cña Nhµ n-íc trong
t×m kiÕm, më réng thÞ tr-êng ch-a ®-îc quan t©m ®óng møc lµm cho ng-êi n«ng
d©n bÞ thiÖt thßi vÒ lîi Ých kinh tÕ, kh«ng yªn t©m ®Çu t- vèn vµ c«ng nghÖ ®Ó më
réng s¶n xuÊt.
Nh- vËy, tõ nh÷ng ®Æc tr-ng chung vµ riªng cña ngµnh thñy s¶n ViÖt Nam
cho thÊy. Thñy s¶n lµ mét tæng thÓ c¸c yÕu tè tù nhiªn - kinh tÕ - kü thuËt - x·
héi g¾n bã mËt thiÕt víi nhau. V× vËy, trong kÕ ho¹ch ph¸t triÓn ngµnh thñy s¶n
c¸c kÕ ho¹ch cÇn ®-îc thùc hiÖn mét c¸ch cã hÖ thèng, khoa häc; trong qu¶n lý,
c¸c chÝnh s¸ch cÇn ®-îc ban hµnh mét c¸ch ®ång bé, bæ sung, hç trî cho nhau,
t¸c ®éng qua l¹i lÉn nhau t¹o nªn søc m¹nh tæng thÓ ®-a nÒn kinh tÕ thñy s¶n ®i
lªn thùc hiÖn tèt kÕ ho¹ch ph¸t triÓn ngµnh thñy s¶n ViÖt Nam.
1.2. TiÒm n¨ng ph¸t triÓn ngµnh thuû s¶n ViÖt Nam
Trong c¸c ngµnh kinh tÕ quèc d©n, ngµnh thuû s¶n lµ ngµnh cã nhiÒu tiÒm
n¨ng ph¸t triÓn. Do ®ã, vÊn ®Ò cña chóng ta trong nh÷ng n¨m tíi ph¶i cã nh÷ng
6
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
chÝnh s¸ch vÒ ®Çu t-, quy ho¹ch sao cho phï hîp vµ ®¹t hiÖu qu¶ cao nhÊt.
1.2.1. TiÒm n¨ng vÒ khai th¸c thuû s¶n têi gian tíi
ViÖt Nam cã bê biÓn dµi 3.260 km tr¶i dµi suèt 13 vÜ ®é theo h-íng B¾c
Nam cã 112 cöa s«ng, l¹ch. Vïng BiÓn néi thuû vµ l·nh h¶i réng 228.000 km2,
vïng biÓn kinh tÕ ®Æc quyÒn réng kho¶ng 1 triÖu km2 víi h¬n 3.000 hßn ®¶o lín
nhá…lµ nguån tiÒm n¨ng quý gi¸ ®Ó ph¸t triÓn ngµnh thuû s¶n nãi chung vµ lÜnh
vùc khai th¸c, nu«i trång thuû s¶n nãi riªng cña n-íc ta. Víi 2038 loµi c¸ ®·
biÕt, trong ®ã c¸ h¬n 100 loµi cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao. Tr÷ l-îng kho¶ng 3,1 triÖu
tÊn/ n¨m, s¶n l-îng khai th¸c cho phÐp tõ 1,2 -1,4 triÖu tÊn/ n¨m. Gi¸p x¸c cã
1647 loµi trong ®ã T«m cã h¬n 70 loµi, NhuyÔn ThÓ 2500 loµi víi nhiÒu loµi cã
gi¸ trÞ kinh tÕ cao nh- Mùc, H¶i s¶n, Bµo Ng-...Tuy gÇn ®©y s¶n l-îng bÞ gi¶m
sót mét c¸ch nhanh chãng do sù khai th¸c bõa b¶i thiÕu tÝnh khoa häc nhÊt lµ
nh÷ng vïng gÇn bê. Theo ®¸nh gi¸ cña c¸c nhµ nghiªn cøu thuéc ViÖn kinh tÕ
thñy s¶n th× s¶n l-îng tiÒm n¨ng ph¸t triÓn thñy s¶n vÉn cßn nhiÒu, ®Æc biÖt lµ
s¶n l-îng nh÷ng loµi vïng xa bê, s¶n l-îng c¸ ®¸y vµ c¸c loµi nhuyÔn thÓ…cã
thÓ ®¸p øng cho nhu cÇu ph¸t triÓn cña ngµnh thêi kú tiÕp theo.
Cïng víi ch-¬ng tr×nh ®¸nh b¾t xa bê. C¸c c¬ së ®ãng söa tµu thuyÒn ®·
®ãng míi nhiÒu tµu thuyÒn hµng n¨m vµ bæ sung hµng lo¹t c¸c tµu thuyÒn ®· cñ,
cã c«ng suÊt d-íi 45 CV céng víi sù chó träng ®Çu t- x©y dùng c¬ së h¹ tÇng
nghÒ c¸, trang thiÕt bÞ vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i vv...th× ch¾c ch¾n trong t-¬ng l¹i
kh¶ n¨ng khai th¸c h¶i s¶n ViÖt Nam lµ rÊt lín.
1.2.2. TiÒm n¨ng vÒ nu«i trång thuû s¶n
Theo ®¸nh gi¸ cña c¸c nhµ nghiªn cøu, diÖn tÝch mÆt n-íc cã kh¶ n¨ng
nu«i trång thuû s¶n ®Õ n¨m 2010 lµ 1.700.000 ha. Trong ®ã cã 120.000 ha ao hå
nhá, m-¬ng v-ên, chiÕm 7%; 340.000 ha mÆt n-íc lín (20%); 580.000 ha ruéng
tròng (34%); 660.000 ha vïng n-íc triÒu (39%). Ngoµi ra cßn cã kho¶ng
300.000- 400.000 ha s«ng vïng vÞnh quanh §¶o cã thÓ nu«i trång h¶i s¶n.
Víi sù hoµn thiÖn ®Ò ¸n “ Quy ho¹ch tæng thÓ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi
ngµnh thuû s¶n ®Õn n¨m 2010” th¸ng 3 n¨m 2000, ®©y chÝnh lµ c¬ së cho viÖc
lËp c¸c dù ¸n kh¶ thi ®Ó ®Çu t- vµo nu«i trång cña ngµnh thuû s¶n. Theo h-íng
7
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
®ã, chóng ta ®Çu t- c¸c trang thiÕt bÞ còng nh- c«ng nghÖ hiÖn ®¹i vµo viÖc nu«i
trång theo quy m« c«ng nghiÖp. Thùc tÕ cho chóng ta thÊy r»ng, n¨ng suÊt nu«i
trång thuû s¶n hiÖn nay cña ta cßn thÊp; diÖn tÝch khai th¸c nu«i trång ch-a ®-îc
kh¶i th¸c mét c¸ch triÖt ®Ó… Trong nh÷ng n¨m tíi, nÕu ®Çu t- ®æi míi c«ng
nghÖ, ph¸t triÓn nghiªn cøu gièng…N¨ng suÊt nu«i trång thuû s¶n sÏ t¨ng lªn
gãp phÇn vµo thùc hiÖn kÕ ho¹ch ph¸t triÓn ngµnh thuû s¶n trong t-¬ng lai.
1.2.3. TiÒm n¨ng vÒ xuÊt khÈu thñy s¶n
Thùc tÕ thÞ tr-êng hµng thñy s¶n thÕ giíi, xÐt vÒ tæng thÓ lµ mét thÞ tr-êng
cßn cã kh¶ n¨ng më réng vµ lu«n cã xu h-íng cung ch-a ®¸p øng ®-îc cÇu.
Theo dù b¸o, trong thêi gian trung h¹n tíi träng t©m nhËp khÈu thñy s¶n thÕ giíi
vÉn tËp trung vµo vµo NhËt B¶n, B¾c Mü vµ EU. §Æc biÖt, EU víi kh¶ n¨ng më
réng liªn minh thµnh 30 n-íc vµ ®Çu thÕ kû 21 so víi 15 n-íc n¨m 2000 sÏ lµ thÞ
tr-êng tiªu thô thñy s¶n lín nhÊt thÕ giíi. MÆc dï thêi gian qua thÞ tr-êng xuÊt
khÈu thñy s¶n ViÖt Nam gÆp ph¶i mét sè khã kh¨n nh-: thÞ tr-êng NhËt B¶n
nh×n chung ®· ë møc b¶o hßa vµ ®ang trong thêi kú suy tho¸i kinh tÕ; thÞ tr-êng
c¸c n-íc §«ng ¸ vµ §«ng Nam ¸ t¹m thêi tr× trÖ do cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh
kinh tÕ thêi gian tõ 1997 trë l¹i ®©y...Víi nh÷ng ®Æc ®iÓm nh- vËy, viÖc duy tr×
thÞ phÇn cña ViÖt Nam ë ®©y lµ rÊt khã kh¨n vµ phô thuéc rÊt lín vµo c¹nh tranh
cña c¸c n-íc xuÊt khÈu kh¸c trong khu vùc vµ c¸c n-íc trªn thÕ giíi.
Nh×n chung, kh¶ n¨ng héi nhËp cña ViÖt Nam vµo ASEAN vµ AFTA,
APEC... thêi gian tíi sÏ më ra nh÷ng c¬ héi hîp t¸c vµ nh÷ng thuËn lîi cho viÖc
t¨ng xuÊt khÈu hµng thñy s¶n ViÖt Nam vµo khu vùc. §ã lµ ch-a kÓ tíi sù më
réng nhanh chãng cña thÞ tr-êng thñy s¶n Trung Quèc - lµ mét thÞ tr-êng l¸ng
giÒng ®Çy tiÒm n¨ng. Víi EU vµ B¾c Mü, trë ng¹i lín nhÊt cña thñy s¶n ViÖt
Nam th©m nhËp lµ viÖc ®¶m b¶o chÊt l-îng vµ an toµn hµng thñy s¶n theo nh÷ng
®iÒu kiÖn HACCP. Nh÷ng diÔn biÕn gÇn ®©y cho phÐp chóng ta cã c¬ së l¹c quan
r»ng nh÷ng n¨m tiÕp theo, hµng thñy s¶n ViÖt Nam sÏ t¨ng c-êng m¹nh sù hiÖn
diÖn ë hai khu vùc nµy. Míi ®©y nhÊt, sau héi nghÞ th-ëng ®Ønh ¸-©u ASEM,
EU ®· xÕp ViÖt Nam vµo nhãm I (nhãm n-íc ®· ®-îc thanh tra cña EU kh¶o s¸t
vµ c«ng nhËn cã ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn t-¬ng ®-¬ng cho phÐp xuÊt khÈu thñy s¶n vµo
EU. Cßn xuÊt khÈu vµo thÞ tr-êng Mü còng sÏ ®-îc c¶i thiÖn rÊt nhiÒu khi hiÖn
8
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
nay HiÖp ®Þnh th-¬ng m¹i ViÖt-Mü ®· ®-îc ký kÕt. Do vËy, dù ®o¸n tû träng
sang EU vµ Mü ®Õn 2005 cã thÓ sÏ ®¹t møc 35%- 40% kim ng¹ch xuÊt khÈu
thñy s¶n c¶ n-íc. Ngoµi ra c¸c thÞ tr-êng thuyÒn thèng cò cña ViÖt Nam ë §«ng
©u, Trung §«ng, B¾c Phi vµ c¸c thÞ tr-êng kh¸c, tuy kh«ng lín nh-ng cã thÓ cã
c¬ héi tèt cho xuÊt khÈu hµng thñy s¶n ViÖt Nam nhê vµo hµng rµo mËu dÞch vµ
chÊt l-îng kh«ng qu¸ kh¾t khe vµ nÒn kinh tÕ ®ang ®-îc ph¸t triÓn m¹nh mÏ.
Nh- vËy, tiÒm n¨ng xuÊt khÈu thuû s¶n ViÖt Nam thêi gian tíi lµ rÊt lín. Chóng
ta cÇn cã nh÷ng chÝnh s¸ch khai th¸c hîp lý ®Ó thu ®-îc kÕt qu¶ cao h¬n n÷a.
1.2.4.Mét sè tiÒm n¨ng kh¸c ®Ó ph¸t triÓn ngµnh thuû s¶n
* Nguån nh©n lùc ®åi dµo:
ViÖt Nam víi sè d©n ®«ng vµ rÎ lµ mét tiÒm n¨ng dåi dµo cho ph¸t triÓn
ngµnh thuû s¶n. HiÖn nay sè lao ®éng nghÒ c¸ hiÖn cã gÇn 6,5 triÖu ng-êi, dù
tÝnh tíi n¨m 2010 sÏ t¨ng lªn 10 triÖu ng-êi.
Nguån nh©n lùc cho ph¸t triÓn thuû s¶n dåi dµo víi hµng chôc triÖu hé
n«ng d©n võa lµm n«ng nghiÖp võa khai th¸c thuû s¶n. Trªn 5 triÖu d©n sinh
sèng ë vïng triÒu vµ cã kho¶ng 1,5 triÖu d©n sèng ë c¸c ®Çm ph¸, tuyÕn ®¶o
thuéc 29 tØnh vµ thµnh phè cã BiÓn. Lao ®éng nghÒ c¸ ViÖt Nam cã truyÒn thèng
cÇn cï, s¸ng t¹o, cã kh¶ n¨ng tiÕp thu nhanh nh÷ng c¸i míi nãi chung, khoa häc
c«ng nghÖ kü thuËt tiªn tiÕn nãi riªng. Trong thêi gian tíi, chÝnh s¸ch ®µo t¹o
nguån nh©n lùc lµ mét trong nh÷ng quyÕt s¸ch quan träng cña ngµnh nh»m ®¸p
øng ®ßi hái cña thêi ®¹i céng víi gi¸ c¶ søc lao ®éng cña nh©n c«ng nghÒ c¸
t-¬ng ®èi rÎ còng lµ nh÷ng tiÒm n¨ng rÊt lín cho ph¸t triÓn thuû s¶n ViÖt Nam.
* Lîi thÕ ng-êi ®i sau:
Víi sù tiÕn bé kh«ng ngõng cña khoa häc c«ng nghÖ vµ héi nhËp quèc tÕ.
§Ó ngµnh thuû s¶n ViÖt Nam cã thÓ ph¸t triÓn nhanh bÒn v÷ng vµ cã vÞ thÕ
ngang tÇm víi c¸c n-íc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi tr-íc thùc tÕ nÒn kinh tÕ
vµ khoa häc kü thuËt n-íc nhµ cßn nghÌo nµn vµ l¹c hËu. XuÊt ph¸t ®iÓm lµ
nh÷ng n-íc ®i sau, chóng ta cÇn t¨ng c-êng h¬n n÷a xu thÕ héi nhËp thÕ giíi nµy
®Ó kªu gäi ®Çu t-, nguån vèn n-íc ngoµi, chuyÓn giao c«ng nghÖ hiÖn ®¹i ®Æc
biÖt trong c«ng nghÖ khai th¸c h¶i s¶n xa bê vµ c«ng nghÖ sinh häc phôc vô nu«i
9
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
trång thuû s¶n, c«ng nghÖ chÕ biÕn s¶n phÈm xuÊt khÈu…
Ngoµi ra, ®-îc sù quan t©m cña §¶ng, Nhµ N-íc vµ sù nç lùc kh«ng
ngõng cña c¸c Ban, Bé, Ngµnh liªn quan céng víi vËn dông khoa häc cã hiÖu
qu¶ c¸c tiÒm n¨ng s½n cã cña m×nh. Hy väng trong thêi gian tíi ngµnh thuû s¶n
ViÖt Nam sÏ ph¸t triÓn nhanh vµ v-¬n xa h¬n.
Nh- vËy, tiÒm n¨ng ph¸t triÓn thuû s¶n ViÖt Nam thêi gian tíi lµ rÊt
lín, chóng ta cÇn tËn dông vµ khai th¸c triÖt ®Ó h¬n n÷a nh÷ng tiÒm n¨ng nµy
cho môc tiªu ph¸t tiÓn thuû s¶n ViÖt Nam trong giai ®o¹n tiÕp theo.
2. Vai trß cña ngµnh thuû s¶n ®èi víi ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n-íc
Thuû s¶n lµ ngµnh s¶n xuÊt kinh doanh quan träng nhÊt cña kinh tÕ biÓn.
Thuû s¶n ®ãng vai trß quan träng trong viÖc cung cÊp thùc phÈm cho nh©n lo¹i,
lµ ngµnh t¹o c«ng ¨n viÖc lµm cho nh÷ng céng ®ång nh©n d©n ®Æc biÖt lµ nh÷ng
vïng n«ng th«n vµ nh÷ng vïng ven BiÓn; lµ nguån thu nhËp trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp
cho mét bé phËn nh©n d©n lµm nghÒ khai th¸c, nu«i trång, chÕ biÕn vµ tiªu thô,
còng nh- c¸c ngµnh dÞch vô cho nghÒ c¸. Ngoµi ra thuû s¶n cßn ®ãng gãp rÊt
®¸ng kÓ cho khëi ®éng t¨ng tr-ëng, chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ vµ b¶o vÖ an ninh
chñ quyÒn l·nh thæ cña ViÖt Nam.
2.1. Vai trß cña ngµnh thuû s¶n ®èi víi t¨ng tr-ëng kinh tÕ vµ chuyÓn dÞch
c¬ cÊu nÒn kinh tÕ quèc d©n
* Vai trß ngµnh thuû s¶n ®èi víi t¨ng tr-ëng kinh tÕ
Trong kho¶ng thêi gian 1995 ®Õn nay, ngµnh thuû s¶n ViÖt Nam ®· cã
nh÷ng b-íc ph¸t triÓn nhanh chãng c¶ vÒ s¶n l-îng vµ gi¸ trÞ. §ãng gãp mét
c¸ch rÊt to lín tíi sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n-íc. Ngµnh thuû s¶n ®· trë
thµnh ngµnh kinh tÕ mòi nhän, lµ mét trong nh÷ng h-íng -u tiªn chÝnh cña c«ng
cuéc c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n-íc hiÖn nay. Trong nh÷ng n¨m qua
(1995-2001), ngµnh ®· ®ãng gãp cho nÒn kinh tÕ b×nh qu©n 3,22% tæng GDP
hµng n¨m.
10
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
B¶ng 1.1. §ãng gãp cña ngµnh thñy s¶n trong tæng s¶n phÈm quèc d©n
1995
1998
1999
§¬n vÞ: Tû ®ång
2000
2001
C¶ n-íc
228.892
361.017
399.942
441.646
484.493
Thñy s¶n
6.664
11.598
12.651
14.906
16.645
Gi¸ trÞ SP
C¬ cÊu(%)
2,91
3,32
3,16
3,38
3,34
Nguån: Niªn gi¸m thèng kª - n¨m 2001
Bªn c¹nh ®ã, thêi gian qua, mÆt hµng thuû s¶n ®· trë thµnh mÆt hµng xuÊt
khÈu chñ lùc, ®øng thø ba chØ sau xuÊt khÈu DÇu th« vµ DÖt May cña ViÖt Nam.
Kim ng¹ch xuÊt khÈu thñy s¶n chiÕm mét tû träng ®¸ng kÓ trong tæng gi¸ trÞ kim
ng¹ch xuÊt khÈu c¶ n-íc.
B¶ng 1.2: §ãng gãp cña xuÊt khÈu thuû s¶n vµo tæng kim ng¹ch xuÊt c¶ n-íc
§¬n vÞ: TriÖu USD
ChØ tiªu
Tæng KNXK c¶ n-íc
XK Thñy s¶n
C¬ cÊu (%)
1995
1998
5.448,6
621.4
11,4
1999
2000
9.360,3
11.541,4
14.482,7
15.027
858,0
973,6
1.478,5
1.777,6
10,21
11,83
9,17
8,435
2001
Nguån: Niªn gi¸m thèng kª - n¨m 2001
Nh- vËy, nh×n vµo b¶ng ta cã thÓ thÊy kim ng¹ch xuÊt khÈu cña thuû s¶n
thêi gian qua cã xu h-íng gi¶m nh-ng hiÖn nay ®· b¾t ®Çu t¨ng nhanh, b×nh
qu©n thñy s¶n chiÕm 10,21% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu c¶ n-íc.
Ngoµi ra sù ph¸t triÓn cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ trong nghÒ c¸ còng lµm
t¨ng thªm møc thu cho Ng©n s¸ch quèc gia. HiÖn nay, ng- d©n vµ c¸c thµnh
phÇn kinh tÕ ph¶i ®ãng c¸c lo¹i thuÕ nh-: ThuÕ tµi nguyªn, thuÕ m«n bµi, thuÕ
doanh thu,...Tuy nhiªn con sè cô thÓ vÒ møc ®ãng thuÕ tõ nghÒ c¸ trong ng©n
s¸ch ch-a ®-îc thèng kª mét c¸ch cô thÓ.
* Vai trß ®èi víi chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ
ViÖt Nam ®ang trong thêi kú c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ kinh tÕ ®Êt
n-íc, c¬ cÊu kinh tÕ møc ®é x· héi ho¸, sù ph©n c«ng lao ®éng vµ c¸c mèi quan
hÖ vÒ mÆt sè l-îng trong s¶n xuÊt kinh doanh, trong nh÷ng ®iÒu kiÖn kh«ng gian
11
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
vµ thêi gian nhÊt ®Þnh. ChÝnh v× thÕ, ph¸t triÓn thuû s¶n lµ mét trong nh÷ng néi
dung quan träng trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n-íc cña ViÖt
Nam trong giai ®o¹n tíi.
ViÖc thay ®æi c¬ cÊu thµnh phÇn kinh tÕ trong nghÒ c¸ còng cã t¸c ®éng
tíi thay ®æi c¬ cÊu kinh tÕ x· héi theo h-íng ®a d¹ng ho¸ ngµnh nghÒ s¶n xuÊt.
TÊt c¶ c¸c chñ tr-¬ng chÝnh s¸ch, tæ chøc chØ ®¹o thùc hiÖn ®-îc ®-a ra ®Òu
nh»m khuyÕn khÝch, ®éng viªn, huy ®éng thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña mäi tÇng
líp, mäi thµnh phÇn kinh tÕ trong nghÒ c¸, nh-ng hé gia ®×nh vÉn lµ mét thµnh
phÇn kinh tÕ -u tiªn h¬n c¶. NghÒ c¸ hé gia ®×nh, t- nh©n ®· chøng minh ®-îc
hiÖu qu¶ kinh tÕ cao vµ ®Æc biÖt quan träng trong viÖc huy ®éng nguån lùc trong
néi bé ngµnh cho qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh thñy s¶n nãi riªng vµ
ngµnh kinh tÕ nãi chung. Ngoµi ra, cã thÓ nãi r»ng trong thêi gian qua, ngµnh
thñy s¶n lµ mét ngµnh c«ng nghiÖp cã sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ nhÊt, ®Æc biÖt lµ
ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn thñy s¶n. C¸c nhµ m¸y míi ®-îc ra ®êi vµ æn ®Þnh
trong nh÷ng n¨m tiÕp theo theo h-íng ®¶m b¶o vÖ sinh an toµn thùc ph¶m vµ
phï hîp víi yªu cÇu c«ng nghÖ cña tõng nhãm hµng vµ nhu cÇu tiªu thô khã tÝnh
cña thÞ tr-êng. N©ng søc c¹nh tranh cña s¶n ph¶m xuÊt khÈu trªn thÞ tr-êng thÕ
giíi ®Ó thu ®-îc nhiÒu ngo¹i tÖ vÒ cho ®Êt n-íc. Nh- vËy, sù chuyÓn ®æi c¬ cÊu
cña ngµnh thñy s¶n sÏ kh«ng chØ bã hÑp trong ph¹m vi b¶n th©n cña ngµnh, nã sÏ
lµ m¾t xÝch trong sù chuyÓn ®æi c¬ cÊu chung cña kinh tÕ vµ t¹o néi lùc cho sù
ph¸t triÓn chung cña kinh tÕ ®Êt n-íc.
2.2 Vai trß cña ngµnh thuû s¶n ®èi víi gi¶i quyÕt viÖc lµm vµ n©ng cao
®êi sèng nh©n d©n
Ngµnh thuû s¶n gãp phÇn t¹o c«ng ¨n viÖc lµm vµ thu nhËp cho hµng triÖu
ng-êi d©n ViÖt Nam. Theo sè liÖu thèng kª, d©n sè sèng dùa vµo nghÒ c¸ kh«ng
ngõng t¨ng nhanh qua c¸c thêi kú. N¨m 1995 cã kho¶ng 6,2 triÖu ng-êi ®Õn n¨m
2000 ®· t¨ng tíi 8,2 triÖu ng-êi vµ ngµy nay con sè ®ã ®· xÊp xØ 10 triÖu ng-êi.
Thu nhËp th-êng xuyªn trong nghÒ c¸ t¨ng trung b×nh 16%/ n¨m trong thêi gian
qua (1995-2002). NhiÒu céng ®ång d©n c- nhÊt lµ c¸c céng ®ång d©n c- sèng ë
vïng ven biÓn, trªn vïng ®Çm ph¸ cã cuéc sèng ph¶i dùa vµo ngµnh thuû s¶n,
trong sè hä ®¹i bé phËn rÊt nghÌo khæ. §èi víi ®êi sèng cña ng-êi d©n, h¶i s¶n
12
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
cung cÊp mét l-îng chÊt dinh d-ìng rÊt lín kh«ng thÓ thiÕu cña cuéc sèng. §Æc
biÖt ®èi víi ng-êi d©n vïng ven biÓn, thuû s¶n hµng ngµn n¨m nay lµ mét trong
nh÷ng nguån sèng chÝnh cña hä. Thêi gian qua, nhê chuyÓn tõ s¶n xuÊt cho tiªu
dïng trong n-íc sang xuÊt khÈu , nhê t¸c ®éng cña ph¸t triÓn c¸c lÜnh vùc ngµnh
thuû s¶n, gi¸ c¶ vµ vÞ trÝ cña c¸c s¶n phÈm thuû s¶n t¨ng lªn lµm cho viÖc s¶n
xuÊt c¸c mÆt hµng t¨ng lªn, t¹o ra nhiÒu viÖc lµm vµ thu nhËp, c¶i thiÖn ®¸ng kÓ
®êi sèng cho ng-êi d©n lao ®éng. Ph¸t triÓn thuû s¶n lµ mét h-íng rÊt tÝch cùc
®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò d- thõa lao ®éng ®ang rÊt cÊp b¸ch trong giai ®o¹n hiÖn
nay.
2.3 Vai trß ®èi víi m«i tr-êng sinh th¸i
Ngµnh thuû s¶n g¾n liÒn víi ®iÒu kiÖn tù nhiªn nh- ao hå, s«ng suèi, biÓn,
tµi nguyªn sinh vËt...V× thÕ ph¸t triÓn thuû s¶n cã ¶nh h-ëng rÊt lín tíi sù biÕn
®éng cña tµi nguyªn thiªn nhiªn, m«i tr-êng sinh th¸i. Víi sù ph¸t triÓn kh«ng
ngõng cña ngµnh thuû s¶n, kh¶ n¨ng khai th¸c ®-îc n©ng cao, nh÷ng vïng gÇn
bê n¬i cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi nhÊt ®· bÞ khai th¸c tíi trÇn, nhiÒu m«i tr-êng ®· bÞ
sö dông qu¸ møc cho phÐp. Céng víi sù ®¸nh b¾t v« ý thøc nh- ®¸nh b¾t b»ng
m×n, b»ng l-íi ®iÖn...lµm nguy h¹i nghiªm träng tíi m«i tr-êng sinh th¸i. Bªn
c¹nh ®ã, víi sù ph¸t triÓn kh«ng ngõng cña khoa häc kü thuËt trong lÜnh vùc chÕ
biÕn dÉn tíi s¶n l-îng s¶n phÈm thuû s¶n chÕ biÕn t¨ng nhanh ®ång nghÜa víi
viÖc t¨ng nhanh r¸c th¶i c«ng nghiÖp thuû s¶n trong khi c¸c doanh nghiÖp trong
khi c¬ së chÕ biÕn ch-a cã chÝnh s¸ch ®Çu t- thÝch ®¸ng ®Ó xö lý r¸c th¶i sao cho
hîp lý.
Nh- vËy, ph¸t triÓn thuû s¶n ®ßi hái chóng ta ph¶i cã tr¸ch nhiÖm vµ biÖn
ph¸p b¶o vÖ m«i tr-êng, ®Ó thÕ hÖ t-¬ng lai kh«ng bÞ ¶nh h-ëng do hiÖn t¹i ®Ó
l¹i.
2.4. Vai trß thñy s¶n ®èi víi b¶o vÖ an ninh chñ quyÒn, l·nh thæ quèc gia
N-íc ta víi h¬n 1 triÖu km2 mÆt BiÓn, ®©y lµ con sè t-¬ng ®èi lín v× thÕ
vÊn ®Ò ®Æt ra lµ lµm thÕ nµo ®Ó chóng ta khai th¸c ®-îc, b¶o vÖ nguån lîi thuû
s¶n mét c¸ch hîp lý, tr¸nh sù x©m ph¹m chñ quyÒn l·nh thæ quèc gia cña c¸c tµu
®¸nh c¸ n-íc ngoµi. Thùc tÕ cho thÊy, trong thêi gian qua vÊn ®Ò an ninh chñ
quyÒn l·nh thæ quèc gia ®ang gÆp nhiÒu khã kh¨n. ViÖc khai th¸c tr¸i phÐp cña
13
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
c¸c tµu thuyÒn n-íc ngoµi (Trung Quèc, Th¸i Lan, Philipin...) g©y nhiÒu khã
kh¨n cho bé ®éi Biªn phßng, lùc l-îng H¶i qu©n trong viÖc ph¸t hiÖn vµ b¶o vÖ
nguån lîi h¶i s¶n. Sù ph¸t triÓn cña thuû s¶n sÏ cho phÐp x©y dùng c¸c dù ¸n
®¸nh b¾t xa bê, ®Çu t- c¸c lo¹i tµu thuyÒn ®i biÓn dµi ngµy víi m¸y mãc hiÖn
®¹i... Víi sù hiÖn diÖn ®ã cña c¸c c«ng d©n ViÖt Nam trªn kh¾p c¸c vÞ trÝ cña
biÓn c¶ sÏ n©ng cao ®-îc kh¶ n¨ng kiÓm so¸t vµ b¶o vÖ nguån lîi h¶i s¶n quèc
gia, b¶o vÖ ®-îc chñ quyÒn l·nh thæ ®Êt n-íc.
II. C¸c bé phËn cÊu thµnh kÕ ho¹ch ph¸t triÓn ngµnh thuû
s¶n
KÕ ho¹ch ph¸t triÓn ngµnh thñy s¶n lµ tæng thÓ nh÷ng bé phËn cÊu thµnh
cña c¸c kÕ ho¹ch môc tiªu. Nã bao gåm c¸c bé phËn sau:
1. KÕ ho¹ch t¨ng tr-ëng kinh tÕ ngµnh thuû s¶n
KÕ ho¹ch ho¸ t¨ng tr-ëng kinh tÕ ngµnh thuû s¶n lµ mét bé phËn cÊu
thµnh cña hÖ thèng kÕ ho¹ch ho¸ ph¸t triÓn ngµnh, nã x¸c ®Þnh c¸c môc tiªu gia
t¨ng vÒ quy m« s¶n xuÊt vµ dÞch vô cña ngµnh trong thêi kú kÕ ho¹ch vµ c¸c
chÝnh s¸ch cÇn thiÕt ®Ó ®¶m b¶o t¨ng tr-ëng trong mèi quan hÖ trùc tiÕp víi c¸c
yÕu tè nguån lùc vµ c¸c chØ tiªu x· héi.
C¸c chØ tiªu cña kÕ ho¹ch t¨ng tr-ëng lµ c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh c¸c kÕ ho¹ch
môc tiªu kh¸c nh- môc tiªu c¶i thiÖn ®êi sèng, t¨ng thu nhËp d©n c-, môc tiªu
t¨ng tr-ëng c¸c lÜnh vùc s¶n xuÊt, chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh, vïng kinh tÕ trong
kÕ ho¹ch chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh kinh tÕ. C¸c chØ tiªu cña kÕ ho¹ch t¨ng
tr-ëng cßn ®-îc sö dông lµm c¬ së cho viÖc x©y dùng c¸c c©n ®èi chñ yÕu cho
ph¸t triÓn kinh tÕ ngµnh cho thêi kÕ ho¹ch.
Néi dung cña kÕ ho¹ch t¨ng tr-ëng kinh tÕ ngµnh thuû s¶n
i- X¸c ®Þnh c¸c môc tiªu t¨ng tr-ëng bao gåm viÖc lËp c¸c chØ tiªu:
+ ChØ tiªu kÕ ho¹ch t¨ng tr-ëng s¶n l-îng thuû s¶n
+ ChØ tiªu gi¸ trÞ xuÊt khÈu thuû s¶n
+ ChØ tiªu diÖn tÝch nu«i trång thuû s¶n
+ ChØ tiªu nguån vèn ®Çu t- x©y dùng c¬ b¶n
14
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
+ ChØ tiªu c¬ së chÕ biÕn - hËu cÇn - dÞch vô nghÒ c¸
+ ChØ tiªu nguån lao ®éng phôc vô nghÒ c¸
ii- X©y dùng c¸c chÝnh s¸ch cÇn thiÕt cã liªn quan tíi t¨ng tr-ëng kinh
tÕ ngµnh nh- :
+ ChÝnh s¸ch t¨ng c-êng c¸c yÕu tè nguån lùc
+ ChÝnh s¸ch t¨ng tr-ëng nhanh ®i ®«i víi c¸c vÊn ®Ò lªn quan mang tÝnh
chÊt hÖ qu¶ trùc tiÕp cña t¨ng tr-ëng lµm kiÖt quÖ nguån tµi nguyªn vµ « nhiÔm
m«i tr-êng...
2. KÕ ho¹ch chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ ngµnh thuû s¶n
C¬ cÊu kinh tÕ lµ cÊu tróc bªn trong cña qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt. Nã th-êng
thÓ hiÖn b»ng sè l-îng vµ chÊt l-îng c¸c thµnh phÇn, c¸c mèi quan hÖ vµ c¸c
h×nh thøc t¸c ®éng t-¬ng hç cña c¸c lÜnh vùc, thµnh phÇn vµ c¸c lo¹i h×nh kinh
tÕ kh¸c nhau. Trong kÕ ho¹ch ng-êi ta th-êng cho r»ng c¬ cÊu kinh tÕ gåm c¸c
cÊu thµnh cã liªn quan ch¾t chÏ víi nhau trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn ®ã lµ: C¬ cÊu
s¶n xuÊt vµ c¬ cÊu c¸c thµnh phÇn kinh tÕ. Ngoµi ra, tuú theo kh«ng gian vµ
thêi gian cña bé phËn kinh tÕ lín hay nhá mµ cã c¬ cÊu kinh tÕ quèc d©n, c¬ cÊu
kinh tÕ vïng vµ c¬ cÊu kinh tÕ cña tõng ngµnh, lÜnh vùc s¶n xuÊt.
C¬ cÊu kinh tÕ ngµnh thuû s¶n ®-îc ph©n thµnh nhiÒu bé phËn: C¬ cÊu
c¸c lÜnh vùc ho¹t ®éng (dùa trªn gi¸c ®é ph©n c«ng s¶n xuÊt) vµ C¬ cÊu vïng
kinh tÕ ( xÐt d-íi gi¸c ®é ho¹t ®éng kinh tÕ).
* C¬ cÊu c¸c lÜnh vùc ho¹t ®éng bao gåm: Khai th¸c h¶i s¶n, nu«i trång
thuû s¶n, chÕ biÕn thuû s¶n... Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt, c¸c lÜnh vùc
nµy cã mèi quan hÖ t¸c ®éng qua l¹i, thóc ®Èy nhau cïng ph¸t triÓn. Khai th¸c
thuû s¶n vµ nu«i trång thuû s¶n lµ lÜnh vùc cung cÊp nguyªn vËt liÖu cho ngµnh
chÕ biÕn, tiÕp ®Õn ®Ó nh÷ng s¶n phÈm nµy tíi tay ng-êi tiªu dïng th× ph¶i qua
ph©n phèi vµ trao ®æi, qu¸ tr×nh nµy th-¬ng m¹i thuû s¶n vµ xuÊt khÈu thuû s¶n
®¶m nhËn. Mèi quan hÖ gi÷a c¸c bé phËn cña ngµnh kh«ng chØ thÓ hiÖn vÒ mÆt
®Þnh tÝnh mµ cßn ®-îc tÝnh to¸n th«ng qua tû lÖ gi÷a c¸c bé phËn ®ã.
* C¬ cÊu vïng: C¬ cÊu vïng h×nh thµnh tõ viÖc ph©n bè vÞ trÝ s¶n xuÊt theo
15
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
kh«ng gian ®Þa lý. N-íc ta, ngµnh thuû s¶n ph©n chia thµnh 4 vïng kinh tÕ:
Vïng B¾c Bé (c¸c tØnh tõ Qu¶ng Ninh tíi Ninh B×nh); Vïng B¾c Trung Bé
(Thanh Ho¸- Thõa Thiªn HuÕ); Vïng Nam Trung Bé (§µ N½ng- B×nh ThuËn);
Vïng Nam Bé (Bµ RÞa Vòng Tµu- Kiªn Giang). Mçi vïng l·nh thæ lµ mét bé
phËn tæ hîp cña nÒn kinh tÕ Quèc d©n. Do ®ã, sù kh¸c nhau vÒ ®iÒu kiÖn tù
nhiªn, kinh tÕ, nguån lao ®éng, kÕt cÊu h¹ tÇng vµ c¸c ®iÒu kiÖn x· héi kh¸c t¹o
cho mçi vïng cã nh÷ng ®Æc thï, thÕ m¹nh riªng. §Ó tËn dông lîi thÕ ®ã, mçi
vïng l·nh thæ ®Òu h-íng tíi nh÷ng lÜnh vùc chuyªn m«n ho¸ cña m×nh.
2.1. KÕ ho¹ch chuyÓn dÞch c¬ cÊu s¶n xuÊt ngµnh thñy s¶n
i-X¸c ®Þnh c¬ cÊu c¸c lÜnh vùc ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña ngµnh thuû s¶n
- C¬ cÊu ho¹t ®éng khai th¸c h¶i s¶n
- C¬ cÊu ho¹t ®éng nu«i trång thuû s¶n
- C¬ cÊu ho¹t ®éng chÕ biÕn - xuÊt khÈu thuû s¶n
ii- C¸c yÕu tè t¸c ®éng ®Õn c¸c lÜnh vùc ho¹t ®éng s¶n xuÊt ngµnh:
- §èi víi khai th¸c thuû s¶n gåm :
+ C¬ cÊu tµu thuyÒn ®¸nh c¸ (s¶n l-îng vµ c«ng suÊt tµu thuyÒn)
+ C¬ cÊu nghÒ nghiÖp khai th¸c h¶i s¶n
+ C¬ cÊu s¶n l-îng khai th¸c h¶i s¶n
+ C¬ cÊu s¶n phÈm khai th¸c h¶i s¶n
- §èi víi nu«i trång thuû s¶n gåm :
+ C¬ cÊu diÖn tÝch mÆt n-íc ®-îc sö dông
+ C¬ cÊu s¶n l-îng nu«i trång thuû s¶n
+ C¬ cÊu c«ng nghÖ nu«i trång thuû s¶n
- §èi víi chÕ biÕn thuû s¶n gåm :
+ C¬ cÊu nhµ m¸y chÕ biÕn vµ c«ng suÊt ho¹t ®éng
+ C¬ cÊu s¶n phÈm chÕ biÕn
16
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
2.2. C¬ cÊu thµnh phÇn kinh tÕ ngµnh thñy s¶n
Néi dung c¬ cÊu thµnh phÇn kinh tÕ ngµnh thñy s¶n bao gåm viÖc x¸c ®Þnh
c¸c thµnh phÇn tham gia ho¹t ®éng vµo c¸c lÜnh vùc s¶n xuÊt thñy s¶n nh- khai
th¸c, nu«i trång, dÞch vô hËu cÇn vµ th-¬ng m¹i trong ngµnh. X¸c ®Þnh sè l-îng
c¸c thµnh phÇn trong tõng lÜnh vùc ho¹t ®éng vµ c¬ cÊu tû träng, sù ph©n bæ cña
c¸c thµnh phÇn ®ã trªn c¸c vïng l·nh thæ ®Êt n-íc. Trong ngµnh thñy s¶n ViÖt
Nam, tham gia ho¹t ®éng gåm cã 5 thµnh phÇn kinh: kinh tÕ Nhµ n-íc, kinh tÕ
tËp thÓ, kinh tÕ t- b¶n t- nh©n, kinh tÕ c¸ thÓ vµ thµnh phÇn kinh tÕ t- b¶n Nhµ
n-íc.
Néi dung cña kÕ ho¹ch chuyÓn dÞch c¬ cÊu thµnh phÇn kinh tÕ ngµnh thñy
s¶n lµ : X¸c ®Þnh sè l-îng, c¬ cÊu vµ sù ph©n bæ thµnh phÇn kinh tÕ Nhµ N-íc,
thµnh phÇn kinh tÕ tËp thÓ, thµnh phÇn kinh tÕ t- b¶n t- nh©n, thµnh phÇn kinh tÕ
c¸ thÓ vµ thµnh phÇn kinh tÕ t- b¶n Nhµ n-íc sao cho hîp lý ®Ó ph¸t huy hiÖu
qu¶ cao nhÊt qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña ngµnh.
3. KÕ ho¹ch ph¸t triÓn xuÊt khÈu thuû s¶n
Thuû s¶n ®ãng vai trß rÊt quan träng trong viÖc cung cÊp chÊt dinh d-ìng
cho nh©n lo¹i, thuû s¶n cßn lµ nguån thu nhËp trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp cho lao ®éng
nghÒ c¸ vµ thu ngo¹i tÖ cho quèc gia. Nhu cÇu tiªu dïng cho ®Çu ng-êi trªn thÕ
giíi kh«ng ngõng t¨ng lªn ®ång nghÜa víi sù t¨ng thªm cña mÉu m·, chñng lo¹i
vµ chÊt l-îng cña s¶n phÈm. V× thÕ ®Ó ph¸t triÓn ngµnh thuû s¶n kh«ng ph¶i chØ
ph¸t triÓn c¸c lÜnh vùc nu«i trång, khai th¸c, chÕ biÕn thuû s¶n néi ®Þa mµ chóng
ta cßn ph¶i ph¸t triÓn c¶ vÒ lÜnh vùc xuÊt khÈu ra thÕ giíi. Lµm thÕ nµo ®Ó thu
®-îc nhiÒu ngo¹i tÖ cho ®Êt n-íc vµ n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña s¶n phÈm
m×nh trªn tr-êng quèc tÕ ®ã lµ môc tiªu quyÕt ®Þnh nhÊt cña kÕ ho¹ch xuÊt khÈu
thuû s¶n. Nh- vËy, ®Ó ngµnh thuû s¶n ph¸t triÓn mét c¸ch ®ång ®Òu chóng ta cÇn
ph¶i x©y dùng mét kÕ ho¹ch xuÊt khÈu cô thÓ trong ®ã x¸c ®Þnh râ néi dung :
i - C¬ cÊu thÞ tr-êng : X¸c ®Þnh ®-îc c¸c chØ tiªu cña thÞ tr-êng, c¬ cÊu
thÞ tr-êng chÝnh, thÞ tr-êng míi - tiÒm n¨ng cÇn khai th¸c vµ më réng.
ii - C¬ cÊu s¶n phÈm xuÊt khÈu : X¸c ®Þnh tû träng cña c¸c s¶n phÈm
xuÊt khÈu vµ tû träng ®ã trªn c¸c thÞ tr-êng tiªu thô ®ång thêi x©y dùng c¸c
17
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
ph-¬ng ¸n n©ng cao chÊt l-îng, kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña s¶n phÈm m×nh trªn thÞ
tr-êng ®Ó thu ®-îc kÕt qu¶ cao nhÊt.
Nh- vËy, víi kÕ ho¹ch mì réng vµ ®a d¹ng ho¸ thÞ tr-êng tiªu thô; ®a
d¹ng ho¸ s¶n phÈm xuÊt khÈu ®ång thêi n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña s¶n
phÈm m×nh trªn thÞ tr-êng thÕ giíi. Trong t-¬ng lai kh«ng xa xuÊt khÈu thuû
s¶n ViÖt Nam sÏ cã b-íc ph¸t triÓn v÷ng m¹nh ngang tÇm c¸c n-íc trong khu
vùc vµ trªn thÕ giíi.
4. C¸c kÕ ho¹ch nguån lùc cÇn thiÕt cho ph¸t triÓn ngµnh thñy s¶n
4.1. KÕ ho¹ch ph¸t triÓn nguån nh©n lùc
Víi chiÕn l-îc lÊy con ng-êi lµm trung t©m cña sù ph¸t triÓn th× nguån
nh©n lùc trong ngµnh thuû s¶n cã mét vÞ trÝ v« cïng quan träng trong kÕ ho¹ch
ho¸ ph¸t triÓn ngµnh. KÕ ho¹ch ho¸ lùc l-îng lao ®éng x¸c ®Þnh quy m«, c¬ cÊu,
chÊt l-îng cña bé phËn d©n c- tham gia vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt cÇn huy ®éng
cho môc tiªu t¨ng tr-ëng kinh tÕ ngµnh. C¸c chØ tiªu vÒ nhu cÇu viÖc lµm míi,
nhiÖm vô gi¶i quyÕt viÖc lµm trong kú kÕ ho¹ch ®ång thêi ®-a ra c¸c chÝnh s¸ch
vµ gi¶i ph¸p nh»m thu hót vµ sö dông cã hiÖu qu¶ lùc l-îng lao ®éng cña ngµnh.
Néi dung cña kÕ ho¹ch ph¸t triÓn lao ®éng ngµnh thuû s¶n bao gåm :
i - X¸c ®Þnh nhu cÇu lao ®éng cho c¸c lÜnh vùc ngµnh
- Nhu cÇu trong khai th¸c thuû s¶n
- Trong nu«i trång thuû s¶n
- Trong chÕ biÕn thuû s¶n
ii - X¸c ®Þnh nhu cÇu ®µo t¹o lao ®éng cña ngµnh
LÜnh vùc khai th¸c, nu«i trång vµ chÕ biÕn thuû s¶n víi viÖc ®µo t¹o c«ng
nh©n kü thuËt cao, ®µo t¹o ®¹i häc, s¹u ®¹i hoc, tiÕn sü, trung cÊp, c«ng nh©n
lµnh nghÒ...§¸p øng nhu cÇu cña sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ ngµnh thñy s¶n.
4.2. KÕ ho¹ch vèn ®Çu tVèn ®Çu t- s¶n xuÊt lµ toµn bé gi¸ trÞ c¸c t- liÖu s¶n xuÊt ®-îc h×nh thµnh
tõ c¸c ho¹t ®éng ®Çu t- nh»m ®¶m b¶o t¸i s¶n xuÊt gi¶n ®¬n vµ t¸i s¶n xuÊt mì
18
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
réng.
Néi dung cña kÕ ho¹ch ho¸ nguån vån ®Çu t- x¸c ®Þnh quy m« c¬ cÊu
tæng nhu cÇu vèn ®Çu t- ngµnh cÇn vµ c©n ®èi víi c¸c nguån ®¶m b¶o thùc hiÖn
môc tiªu t¨ng tr-ëng vµ ph¸t triÓn ngµnh trong kú kÕ ho¹ch, bao gåm :
i - X¸c ®Þnh nhu cÇu khèi l-îng vèn ®Çu t- ngµnh
X¸c ®Þnh tæng nhu cÇu khèi l-îng vèn ®Çu t- lµ ®èi t-îng chÝnh trong n«i
dung kÕ ho¹ch. NhiÖm vô chñ yÕu lµ x¸c ®Þnh ®-îc tæng khèi l-îng vèn ®Çu tcÇn tÝch luü, ph©n chia nhu cÇu vèn ®Çu t- theo c¸c lÜnh vùc ho¹t ®éng.
ii - C©n ®èi nguån h×nh thµnh vèn ®Çu t- kú kÕ ho¹ch
- C©n ®èi nguån vèn trong n-íc vµ ngoµi n-íc
- §¶m b¶o c©n ®èi vèn ®Çu t- tõ c¸c nguån trong n-íc ®ång thêi khai th¸c
triÖt ®Ó c¸c nguån ®Çu t- tõ n-íc ngoµi.
iii - X©y dùng c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch thu hót c¸c nguån vèn
trong vµ ngoµi n-íc vµo ®Çu t- (nh-: Söa ®æi luËt ®Çu t-, chÝnh s¸ch khuyÕn
khÝch ®Çu t- trùc tiÕp n-íc ngoµi...)
Nh- vËy, kÕ ho¹ch ph¸t triÓn ngµnh thñy s¶n bao gåm nhiÒu bé phËn kÕ
ho¹ch môc tiªu cÊu thµnh. C¸c bé phËn nµy cã mèi quan hÖ mËt thiÕt víi nhau,
môc tiªu nµy ®-îc thùc hiÖn tèt lµ tiÒn ®Ò ®Ó thùc hiÖn nh÷ng môc tiªu tiÕp theo
vµ môc tiªu tæng thÓ. V× thÕ cÇn ph¶i cã nh÷ng gi¶i mang tÝnh ph¸p hÖ thèng vµ
cô thÓ. Hy väng thêi gian tíi, ngµnh thñy s¶n thùc hiÖn tèt kÕ ho¹ch ph¸t triÓn
mµ ngµnh ®Ò ra.
III. C¸c yÕu tè liªn quan tíi viÖc thùc hiÖn KÕ ho¹ch ph¸t
triÓn ngµnh thuû s¶n
1. Nhãm nh©n tè tù nhiªn
§¸nh gi¸ ®óng nh÷ng tµi nguyªn thiªn nhiªn, c¸c ®iÒu kiÖn vµ kh¶ n¨ng
khai th¸c nh÷ng tiÒm n¨ng ®ã. Mét ®Æc ®iÓm quan träng cña ph¸t triÓn thuû s¶n
lµ ®¹i bé phËn lÜnh vùc s¶n xuÊt tõ khai th¸c tíi nu«i trång lµ sù chiÕm h÷u vµ lîi
19
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
dông tù nhiªn, do ®ã còng chÞu ¶nh h-ëng trùc tiÕp cña nh÷ng ®iÒu kiÖn tù nhiªn
nh- lµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt cña viÖc thùc hiÖn kÕ ho¹ch. Nh÷ng tiÒm n¨ng thiªn
nhiªn mµ dùa vµo ®ã ngµnh thuû s¶n cã thÓ tån t¹i vµ ph¸t triÓn lµ ®Êt ®ai, s«ng
ngßi, biÓn, ao hå vµ c¸c mÆt n-íc kh¸c n¬i mµ c¸c sinh vËt thuû sinh cã thÓ sinh
sèng. Chóng ta ph¶i cã sù ®¸nh gi¸ mét c¸ch chuÈn mùc vµ cã khoa häc tiÒm
n¨ng vµ nguån lîi nµy ®Ó ®-a ra c¸c chØ tiªu kÕ häach hîp lý vµ thùc hiÖn chóng.
Ngoµi ra thuû s¶n còng gÆp ph¶i nh÷ng h¹n chÕ vµ rñi ro do sù thay ®æi bÊt
th-êng cña thêi tiÕt, khÝ hËu g©y ra nh- : b¶o, lò, thêi tiÕt nãng g©y dÔ bÞ -¬n
thèi …V× thÕ, kÕ ho¹ch ph¸t triÓn thuû s¶n ph¶i x¸c ®Þnh ®-îc ®óng thÕ m¹nh
còng nh- nh÷ng ®iÓm bÊt lîi cña ®Êt n-íc, cña ngµnh míi mong cã ®-îc mét kÕ
ho¹ch tèi -u vµ thùc hiÖn ®¹t hiÖu qu¶ cao nhÊt. Nh- vËy, nhãm nh©n tè tù nhiªn
¶nh h-ëng bao trïm tÊt c¶ kÕ ho¹ch ph¸t triÓn cña ngµnh.
Ch¼ng h¹n, khi muèn ph¸t triÓn mét ®éi tµu khai th¸c xa bê, ta cÇn hiÓu
biÕt râ vÒ kh¶ n¨ng cña nguån lîi thùc tÕ ë biÓn kh¬i cã thÓ cho mét ®éi tµu ho¹t
®éng sinh lîi l©u dµi hay kh«ng? C¸c c«ng nghÖ nµo cã thÓ ¸p dông thÝch hîp?
TuyÖt ®èi kh«ng nªn ®Çu t- mét c¸ch duy ý chÝ vµo ®éi tµu ®ã nÕu nh- ch-a biÕt
kü l-ìng vÒ c¸c ®iÒu kiÖn ®¶m b¶o sinh lîi l©u dµi. NÕu kh«ng cã thÓ g©y ra
nh÷ng hËu qu¶ xÊu kh«n l-êng v× viÖc ®Çu t- vµo mét ®éi tµu lµ rÊt lín.
2. Nh÷ng nh©n tè thÞ tr-êng s¶n phÈm thñy s¶n
Nh©n tè thÞ tr-êng trong n-íc vµ quèc tÕ ®ãng mét vai trß hÕt søc quan
träng ®èi víi ph¸t triÓn thuû s¶n trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng hiÖn nay. ThÞ tr-êng
lµ mét yÕu tè kh¸ch quan ®èi víi ph¸t triÓn vµ chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ ngµnh.
Thùc chÊt trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng hiÖn hµnh, gi¸ c¶ lµ mét ph¹m trï tån t¹i
kh¸ch quan. Gi¸ c¶ cã vai trß quan träng trong viÖc kÝch thÝch hoÆc h¹n chÕ tiªu
dïng tõ ®ã kÝch thÝch hoÆc k×m h·m s¶n xuÊt. ChÝnh sù vËn ®éng cña gi¸ c¶ ®Þnh
h-íng cho sù biÕn ®éng cña c¬ cÊu s¶n xuÊt vµ thùc hiÖn c¸c chØ tiªu t¨ng tr-ëng
nhÊt lµ chØ tiªu xuÊt khÈu cña ngµnh. H¬n thÕ n÷a, thÞ tr-êng chÝnh lµ m«i tr-êng
®Ó qua ®ã s¶n phÈm cña ngµnh ®-îc tiªu thô vµ tíi tay ng-êi tiªu dïng. Tiªu thô
s¶n phÈm thñy s¶n trªn thÞ tr-êng sÏ tÝch lòy ®-îc vèn sau ®ã sö dông tiÒn ®ã
vµo t¸i s¶n xuÊt më réng vµ t¸i s¶n xuÊt chiÒu s©u. §©y chÝnh lµ tiÒn ®Ò ®Ó thùc
hiÖn tèt kÕ ho¹ch cho c¸c thêi kú tiÕp sau.
20