Tài liệu Các giải pháp phát triển giáo dục phổ thông miền núi huyện thường xuân tỉnh thanh hoá

1 Lêi c¶m ¬n Sau hai n¨m häc tËp díi m¸i trêng §¹i häc Vinh. §îc häc hÕt c¸c chuyªn môc cña ch¬ng tr×nh khoa häc qu¶n lý gi¸o dôc. B¶n th©n t«i ®· nhËn thøc ®îc rÊt nhiÒu vÒ kiÕn thøc qu¶n lý trong gi¸o dôc vµ ®µo t¹o. Víi nh÷ng kiÕn thøc ®· ®îc häc, cïng víi nh÷ng thùc tÕ trong ho¹t ®éng vµ c«ng t¸c, t«i ®· cè g¾ng hoµn thµnh luËn v¨n nµy. T«i xin ®îc c¸m ¬n khoa Sau §¹i häc trêng §¹i häc Vinh ®· lµ c¸i n«i cho t«i ®îc häc tËp vµ trëng thµnh. T«i xin ®îc c¸m ¬n c¸c thÇy, c« gi¸o ë trêng §¹i häc Vinh vµ Häc viªn Qu¶n lý Gi¸o dôc ®· gióp ®ì t«i trong qu¸ tr×nh häc tËp vµ c«ng t¸c. ®· ch¾p c¸nh cho thùc tÕ cña t«i vÒ tri thøc khoa häc gi¸o dôc ®Ó cã thªm nhËn thøc trong c«ng t¸c sau nµy. §Æc biÖt, t«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù ch¨m lo, sù gióp ®ì nhiÖt t×nh cña PGS-TS Lu Xu©n Míi ë Häc viÖn Qu¶n lý Gi¸o dôc, ngêi ®· gióp ®ì t«i hoµn thµnh tèt luËn v¨n nµy. T¸c gi¶ NguyÔn Sinh t¹i 2 Môc lôc Tran g Lêi c¶m ¬n Môc lôc Më ®Çu 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. Lý do chän ®Ò tµi Môc ®Ých nghiªn cøu NhiÖm vô nghiªn cøu §èi tîng nghiªn cøu Ph¹m vi nghiªn cøu Gi¶ thuyÕt khoa häc Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu CÊu tróc luËn v¨n Ch¬ng 1: C¬ së lý luËn cña vÊn ®Ò nghiªn cøu 1.1. 1.2. 1.3. 1.4. 1.5. LÞch sö cña vÊn ®Ò nghiªn cøu Mét sè kh¸i niÖm c«ng cô cña ®Ò tµi Nh÷ng yªu cÇu cña ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi Môc tiªu cña gi¸o dôc phæ th«ng Vai trß cña gi¸o dôc ®µo t¹o ®èi víi sù nghiÖp x©y dùng nguån nh©n lùc phôc vô c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸. 1.6. VÞ trÝ, môc tiªu cña gi¸o dôc phæ th«ng trong hÖ thèng gi¸o dôc quèc d©n. 1.7. Môc tiªu, vai trß cña gi¸o dôc phæ th«ng ë huyÖn Thêng Xu©n, tØnh Thanh Ho¸ Ch¬ng 2: Thùc tr¹ng gi¸o dôc phæ th«ng ë huyÖn Thêng Xu©n, tØnh Thanh Ho¸ 2.1. Mét sè ®Æc ®iÓm kinh tÕ x· héi cña huyÖn. 2.2. Thùc tr¹ng gi¸o dôc phæ th«ng huyÖn Thêng xu©n nh÷ng n¨m võa qua 1 2 4 4 6 6 6 6 6 6 7 8 9 10 12 13 15 17 22 24 25 27 Ch¬ng 3: Nh÷ng gi¶i ph¸p chñ yÕu nh»m ph¸t triÓn gi¸o dôc phæ th«ng miÒn nói ë huyÖn Thêng Xu©n , tØnh 47 Thanh Ho¸. 3.1. Ph¬ng híng, nhiÖm vô 48 3 3.2. C¸c gi¶i ph¸p 3.2.1. N©ng cao nhËn thøc cña c¸c cÊp,c¸c ngµnh vµ nh©n d©n vÒ gi¸o dôc phæ th«ng 3.2.2.T¨ng cêng sù l·nh ®¹o cña §¶ng vµ chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng c¸c cÊp. 3.2.3. X©y dùng quy m« trêng líp 3.2.4. X©y dùng ®éi ngò gi¸o viªn, c¸n bé qu¶n lý ®ñ vÒ sè lîng, m¹nh vÒ chÊt lîng. 3.2.5. §æi míi c«ng t¸c qu¶n lý gi¸o dôc 3.2.6. T¨ng cêng c«ng t¸c thanh tra, kiÓm tra 3.2.7. C¶i tiÕn néi dung, ph¬ng ph¸p gi¶ng d¹y 3.2.8. §Çu t x©y dùng c¬ së vËt chÊt, mua s¾m trang thiÕt bÞ d¹y vµ häc 3.2. T¨ng cêng c«ng t¸c d©n chñ ho¸ trêng häc, x· héi ho¸ gi¸o dôc 3.3. Kh¶o nghiÖm vÒ møc ®é cÇn thiÕt vµ tÝnh kh¶ thi cña c¸c gi¶i ph¸p trong ®Ò tµi. KÕt luËn vµ kiÕn nghÞ 1. KÕt luËn 2. KiÕn nghÞ Danh môc tµi liÖu tham kh¶o 49 49 50 50 53 58 59 60 61 63 64 66 66 67 71 4 më ®Çu 1. Lý do chän ®Ò tµi Chóng ta ®ang sèng trong thêi ®¹i mµ cuéc c¸ch m¹ng khoa häc vµ c«ng nghÖ trªn thÕ giíi ®ang diÔn ra m¹nh mÏ. Khoa häc ®· trë thµnh lùc lîng s¶n xuÊt trùc tiÕp nh M¸c ®· dù ®o¸n, cßn c«ng nghÖ ®îc ®æi míi nhanh chãng. Tr×nh ®é d©n trÝ vµ tiÒm lùc khoa häc, c«ng nghÖ ®· trë thµnh nh©n tè quyÕt ®Þnh vÞ thÕ mçi quèc gia, d©n téc trªn thÕ giíi. §¶ng ta ®· nhËn ®Þnh : Cuéc c¸ch m¹ng KH-CN hiÖn ®¹i cïng víi xu thÕ quèc tÕ ho¸ ®êi sèng kinh tÕ thÕ giíi lµ th¸ch thøc gay g¾t ®èi víi c¸c níc, nhÊt lµ nh÷ng níc chËm ph¸t triÓn kinh tÕ nh níc ta. §Ó ph¸t triÓn ®Êt níc, chóng ta ph¶i khai th¸c, sö dông nhiÒu nguån lùc kh¸c nhau trong ®ã nguån lùc con ngêi lµ c¬ b¶n vµ quÝ b¸u nhÊt, cã vai trß quyÕt ®Þnh, ®Æc biÖt lµ khi c¸c nguån lùc vÒ tµi chÝnh vµ vËt chÊt cña níc ta cßn h¹n hÑp. §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VIII ®· kh¼ng ®Þnh : “Muèn tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ th¾ng lîi, ph¶i ph¸t triÓn m¹nh gi¸o dôc - ®µo t¹o, ph¸t huy nguån lùc con ngêi, yÕu tè c¬ b¶n cña sù ph¸t triÓn nhanh vµ bÒn v÷ng. ChiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi níc ta ®Æt con ngêi vµo vÞ trÝ trung t©m, x¸c ®Þnh con ngêi võa lµ ®éng lùc, võa lµ môc tiªu cña chñ nghÜa x· héi”. Héi nghÞ Trung ¬ng lÇn thø II – kho¸ VIII nªu râ “Thùc sù coi gi¸o dôc vµ ®µo t¹ocïng 5 víi khoa häc c«ng nghÖ lµ mét yÕu tè quyÕt ®Þnh t¨ng trëng kinh tÕ vµ ph¸t triÓn x· héi”. LuËt gi¸o dôc 2005 còng ®· x¸c ®Þnh râ môc tiªu cña tõng cÊp häc, ngµnh häc, c¬ chÕ qu¶n lý Nhµ níc vÒ Gi¸o dôc. H¬n thÕ n÷a, trong qu¸ tr×nh héi nhËp quèc tÕ mét trong nh÷ng nguy c¬ ®èi víi ®Êt níc lµ nguy c¬ “tôt hËu” trong mäi sù tôt hËu, tôt hËu vÒ gi¸o dôc lµ nguy hiÓm nhÊt, ph¶i “tr¶ gi¸ ®¾t nhÊt”, bëi nã liªn quan ®Õn lîi Ých l©u dµi cña d©n téc. Trong cuéc c¹nh tranh trªn nhiÒu lÜnh vùc, tËp trung nhÊt lµ cuéc c¹nh tranh trªn lÜnh vùc trÝ tuÖ, khoa häc vµ c«ng nghÖ. §èi víi níc ta hiÖn nay lµ thö th¸ch lín. §¶ng ta ®· kh¼ng ®Þnh : TËn dông lîi thÕ ®Êt níc ta ®i s©u, ®i t¾t, ®ãn ®Çu, ®i th¼ng vµo c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, ph¬ng thøc qu¶n lý tiÕn tiÕn. §iÒu nµy phô thuéc rÊt nhiÒu vµo sù”®i t¾t” “®ãn ®Çu”, ®i th¼ng vµo c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, ph¬ng thøc qu¶n lý tiÕn tiÕn, ®iÒu nµy phô thuéc rÊt nhiÒu vµo sù “®i t¾t”, “®ãn ®Çu” cña gi¸o dôc - ®µo t¹o. Gi¸o dôc ph¶i ®i tríc mét bíc ®Ó t¹o tiÒn ®Ò cho sù ph¸t triÓn nhanh vµ bÒn v÷ng cña kinh tÕ – x· héi cña mäi ®Þa ph¬ng, mét huyÖn, mét tØnh vµ c¶ níc. D©n téc ta vèn cã truyÒn thèng “t«n s träng ®¹o”, hiÕu häc. Trong qu¸ tr×nh c¸ch m¹ng, §¶ng ta vµ B¸c Hå kÝnh yªu ®· cã nhiÒu chñ tr¬ng, chÝnh s¸ch ph¸t triÓn Gi¸o dôc. Trong suèt c¶ thêi kú chiÕn tranh liªn tiÕp vµ sau khi thèng nhÊt ®Êt níc, sù nghiÖp gi¸o dôc ®· ®¹t ®îc nhiÒu thµnh tùu quan träng c¶ qui m« vµ thùc chÊt. Tuy nhiªn 6 nh×n vµo thùc tr¹ng gi¸o dôc cßn nh÷ng bÊt cËp, l¹c hËu, nhÊt lµ ë c¸c vïng miÒn nói, ven biÓn, vïng s©u, vïng xa cha ®¸p øng ®îc yªu cÇu ®æi míi hiÖn nay. Gi¸o dôc níc ta cßn nhiÒu yÕu kÐm so víi c¸c níc trªn thÕ giíi, sù chªnh lÖch vÒ tr×nh ®é ph¸t triÓn Gi¸o dôc gi÷a n«ng th«n vµ thµnh thÞ, gi÷a miÒn xu«i vµ miÒn nói cßn qu¸ lín, chËm ®îc kh¾c phôc. B¶n th©n lµ mét c¸n bé qu¶n lý gi¸o dôc l©u n¨m ë huyÖn miÒn nói Thêng xu©n tØnh Thanh ho¸. Chóng t«i ®· nhËn thÊy r»ng : Gi¸o dôc Thanh Ho¸ nãi chung vµ Gi¸o dôc Thêng xu©n nãi riªng nh÷ng n¨m qua ®· cã nh÷ng thµnh tùu ®¸ng kÓ ë tÊt c¶ c¸c ngµnh häc, cÊp häc. Tuy nhiªn vÉn cßn béc lé nhiÒu khuyÕt ®iÓm, yÕu kÐm cha ®¸p øng ®îc yªu cÇu cña gi¸o dôc hiÖn nay. C«ng t¸c ph¸t triÓn gi¸o dôc ®ang lµ mèi quan t©m cña §¶ng bé, chÝnh quyÒn vµ nh©n d©n trong huyÖn.Víi mong mái ®îc ®ãng gãp Ýt ái kiÕn thøc vµ thùc tÕ cña m×nh vµo sù nghiÖp Gi¸o dôc cña huyÖn nhµ, nh»m n©ng cao d©n trÝ, ®µo t¹o nguån nh©n lùc, thÓ hiÖn râ vai trß cña gi¸o dôc - ®µo t¹o ®¸p øng yªu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi, chóng t«i chän ®Ò tµi: “C¸c gi¶i ph¸p ph¸t triÓn Gi¸o dôc phæ th«ng miÒn nói huyÖn Thêng Xu©n , tØnh Thanh Ho¸”. - Vai trß gi¸o dôc phæ th«ng víi ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi. 2. Môc ®Ých nghiªn cøu 7 Th«ng qua c¸c cø liÖu nh÷ng n¨m gÇn ®©y vÒ ph¸t triÓn gi¸o dôc cña huyÖn, ®Ò xuÊt c¸c biÖn ph¸p gi¸o dôc kh¶ thi phï hîp víi ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn kinh tÕ cña huyÖn ®Ó thùc hiÖn trong giai ®o¹n 2006-2010. 3. NhiÖm vô nghiªn cøu - Nghiªn cøu c¬ së lý luËn cña ph¸t triÓn gi¸o dôc phæ th«ng. - Kh¶o s¸t vµ ph©n tÝch thùc tr¹ng gi¸o dôc phæ th«ng miÒn nói huyÖn Thêng xu©n, tØnh Thanh Ho¸. - §Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p ph¸t triÓn Gi¸o dôc phæ th«ng miÒn nói huyÖn Thêng xu©n, tØnh Thanh Ho¸. 4. §èi tîng nghiªn cøu §Ò xuÊt díi gãc ®é qu¶n lý gi¸o dôc c¸c gi¶i ph¸p ph¸t triÓn gi¸o dôc phæ th«ng miÒn nói huyÖn Thêng Xu©n, tØnh Thanh Ho¸. 5. Ph¹m vi nghiªn cøu Nghiªn cøu t¹i huyÖn Thêng xu©n tØnh Thanh Ho¸ tõ n¨m 2004-2006. 6. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu - Nhãm ph¬ng ph¸p nghiªn cøu lý luËn : §äc s¸ch tµi liÖu, tra cøu c¸c v¨n b¶n vÒ khoa häc gi¸o dôc, c¸c t liÖu ®Ó x©y dùng c¬ së lý luËn cña ®Ò tµi. - Nhãm ph¬ng ph¸p nghiªn cøu thùc tÕ : ph¬ng ph¸p quan s¸t, ph¬ng ph¸p ®iÒu tra, ph¬ng ph¸p tæng kÕt kinh nghiÖm, ph¬ng ph¸p chuyªn gia. - Nhãm ph¬ng ph¸p bæ trî: ph¬ng ph¸p thèng kª To¸n häc (xö lý th«ng tin). 7. Gi¶ thuyÕt khoa häc 8 NÕu thùc hiÖn mét c¸ch ®ång bé vµ s¸ng t¹o c¸c gi¶i ph¸p ph¸t triÓn gi¸o dôc phæ th«ng miÒn nói huyÖn Thêng xu©n, tØnh Thanh Ho¸ theo nh t¸c gi¶ ®Ò xuÊt th× c«ng t¸c gi¸o dôc phæ th«ng cña huyÖn sÏ ph¸t triÓn phï hîp víi ®Æc ®iÓm tù nhiªn – x· héi vµ ®iÒu kiÖn kinh tÕ – x· héi cña huyÖn. 8. CÊu tróc luËn v¨n Më ®Çu: 4 trang (tõ trang 4 ®Õn trang 7) Néi dung chÝnh : Ch¬ng 1: 16 trang (tõ trang 8 ®Õn trang 23) Ch¬ng 2: 23 trang (tõ trang 24 ®Õn trang 46) Ch¬ng 3: 29 trang (tõ trang 47 ®Õn trang 65) KÕt luËn vµ kiÕn nghÞ : 5 trang (tõ trang 66 ®Õn trang 71) Danh môc tµi liÖu tham kh¶o : 2 trang (tõ trang 72 ®Õn trang 73). 9 Ch¬ng 1 c¬ së lý luËn cña vÊn ®Ò nghiªn cøu §i vµo thÕ kû XXI, sù nghiÖp gi¸o dôc - ®µo t¹o tiÕp tôc ®æi míi phôc vô c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, ph¸t triÓn ®Êt níc. V¨n kiÖn §¹i héi §¶ng céng s¶n ViÖt Nam lÇn thø VIII ®· nªu : Trong vµi chôc n¨m, tõ nay ®Õn kho¶ng n¨m 2020, ra søc phÊn ®Êu biÕn níc ta c¬ b¶n thµnh mét níc c«ng nghiÖp. Chóng ta ®ang ®øng tríc nh÷ng nhiÖm vô lín cã tÝnh lÞch sö cña thêi kú c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc. Nh©n d©n ta ph¶i hoµn thµnh ba nhiÖm vô lÞch sö nh sau : - TiÕp tôc x©y dùng vµ më réng nÒn kinh tÕ thÞ trêng vµ më cöa cã hiÖu qu¶. - TiÕp tôc x©y dùng mét x· héi c«ng b»ng, nh©n ¸i víi cuéc sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn v¨n minh, ®Ëm ®µ b¶n s¾c d©n téc, giao lu réng r·i víi c¸c níc trong khu vùc vµ quèc tÕ, tham gia héi nhËp quèc tÕ. - X©y dùng nh÷ng thÕ hÖ con ngêi ViÖt Nam, cã ®ñ b¶n lÜnh, phÈm chÊt vµ n¨ng lùc ®¶m ®¬ng xuÊt s¾c nh÷ng sø m¹ng lÞch sö ngµy nay cña m×nh, võa kÕ thõa vµ ph¸t huy nh÷ng thµnh tùu vµ truyÒn thèng vÎ vang cña d©n téc võa tiÕp thu nh÷ng tinh hoa cña nh©n lo¹i, héi nhËp quèc tÕ, v¬n lªn “s¸nh vai c¸c cêng quèc n¨m ch©u” nh B¸c Hå ®· h»ng mong íc. 10 “S¶n phÈm ViÖt Nam, x· héi ViÖt Nam, con ngêi ViÖt Nam”, mét niÒm tù hµo míi cña d©n téc ViÖt Nam, mét ®Êt níc cã søc hÊp dÉn nh©n lo¹i, giao lu, hîp t¸c vµo tÇm 2020. Tríc m¾t ®Êt níc ta thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, biÕn níc ta thµnh mét níc c«ng nghiÖp, mét thêi kú ph¸t triÓn míi, bÒn v÷ng víi tèc ®é cao, ®Æt ra nh÷ng yªu cÇu míi ®èi víi Gi¸o dôc - ®µo t¹o. Sù nghiÖp Gi¸o dôc ®µo t¹o ph¶i ®µo t¹o vµ båi dìng mét ®éi ngò nh©n lùc cã ®ñ n¨ng lùc vµ phÈm chÊt hoµn thµnh nh÷ng môc tiªu kinh tÕ cña thêi kú ph¸t triÓn míi nµy. Gi¸o dôc phæ th«ng lµ “nÒn”, “mãng” cña nÒn gi¸o dôc - ®µo t¹o, cã vai trß quyÕt ®Þnh vµ tÇm quan träng trong chiÕn lîc tæng thÓ ph¸t triÓn Gi¸o dôc - ®µo t¹o phôc vô môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi hiÖn nay. 1.1. LÞch sö cña vÊn ®Ò nghiªn cøu NhËn thøc ®îc vai trß gi¸o dôc ®èi víi sù ph¸t triÓn cña ®Êt níc. §¶ng vµ Nhµ níc ta coi "gi¸o dôc lµ quèc s¸ch hµng ®Çu" toµn x· héi ph¶i cã ý thøc ch¨m lo cho sù nghiÖp gi¸o dôc vµ mäi ngêi hiÓu r»ng: Gi¸o dôc ngµy nay ®îc coi lµ nÒn t¶ng cho sù ph¸t triÓn khoa häc kü thuËt vµ c«ng nghÖ. §Ó n©ng cao chÊt lîng gi¸o dôc th× viÖc ®æi míi toµn diÖn víi quy m« réng lín lµ ®iÒu dÔ hiÓu. Mét trong nh÷ng yÕu tè kh«ng thÓ thiÕu vµ nã ®Þnh híng cho sù ph¸t triÓn gi¸o dôc lµ qu¶n lý n©ng cao chÊt lîng d¹y vµ häc. Muèn ph¸t triÓn gi¸o dôc ë mét vïng miÒn cô thÓ cÇn ph¶i cã nh÷ng ®Þnh híng vµ nh÷ng gi¶i ph¸p phï hîp víi ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi. 11 NhiÒu c«ng tr×nh nghiªn cøu vµ luËn v¨n th¹c sÜ chuyªn ngµnh qu¶n lý gi¸o dôc ®· ®Ò cËp ®Õn vÊn ®Ò nµy nhng chØ mang tÝnh ®Þnh híng vµ ë khu vùc miÒn xu«i. HuyÖn Thêng Xu©n, tØnh Thanh Ho¸ lµ mét huyÖn miÒn nói ®ang chËm ph¸t triÓn vÒ kinh tÕ - v¨n ho¸ - x· héi. Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn gi¸o dôc ë ®©y ®ang cßn kh¸ chËm vµ nÆng nÒ. §êi sèng d©n sinh, d©n trÝ cßn thÊp. V× vËy viÖc ph¸t triÓn gi¸o dôc lµ v« cïng quan träng, nã quyÕt ®Þnh ®Õn vÊn ®Ò n©ng cao d©n trÝ, x©y dùng nguån nh©n lùc cã tri thøc khoa häc kü thuËt. V× vËy qua viÖc kh¶o s¸t thùc tr¹ng gi¸o dôc phæ th«ng cña huyÖn nhµ, vÊn ®Ò chóng t«i ®Æt ra ë luËn v¨n nµy lµ t×m ra nh÷ng gi¶i ph¸p ph¸t triÓn gi¸o dôc ë huyÖn Thêng Xu©n vµ ®Ò xuÊt víi c¸c cÊp qu¶n lý gi¸o dôc, c¸c c¬ quan nhµ níc ®Þa ph¬ng cho phÐp thùc hiÖn vµ mang tÝnh kh¶ thi phï hîp víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña huyÖn nhµ ®Ó gi¸o dôc phæ th«ng ph¸t triÓn. 1.2. Mét sè kh¸i niÖm c«ng cô cña ®Ò tµi 1.2.1. Gi¸o dôc Gi¸o dôc lµ mét hiÖn tîng x· héi ®Æc biÖt, b¶n chÊt cña nã lµ sù truyÒn ®¹t vµ lÜnh héi kinh nghiÖm lÞch sö - x· héi cña c¸c thÕ hÖ loµi ngêi, nhê cã gi¸o dôc mµ c¸c thÕ hÖ nèi tiÕp nhau ph¸t triÓn tinh hoa v¨n ho¸ d©n téc ®îc kÕ thõa, bæ sung vµ trªn c¬ së ®ã mµ x· héi loµi ngêi kh«ng ngõng tiÕn lªn. Chøc n¨ng cña gi¸o dôc gåm: chøc n¨ng v¨n ho¸ x· héi vµ chøc n¨ng kinh tÕ. 12 Gi¸o dôc lµ mét kh¸i niÖm c¬ b¶n, quan träng nhÊt cña gi¸o dôc häc. VÒ b¶n chÊt, gi¸o dôc lµ qu¸ tr×nh truyÒn ®¹t vµ tiÕp thu nh÷ng kinh nghiÖm lÞch sö x· héi cña c¸c thÕ hÖ loµi ngêi. VÒ ho¹t ®éng gi¸o dôc lµ qu¸ tr×nh t¸c ®éng ®Õn c¸c ®èi tîng gi¸o dôc ®Ó h×nh thµnh cho hä nh÷ng phÈm chÊt nh©n c¸ch. VÒ mÆt ph¹m vi gi¸o dôc bao hµm nhiÒu cÊp ®é kh¸c nhau. - Theo nghÜa réng ë cÊp ®é réng nhÊt lµ qu¸ tr×nh x· héi ho¸ con ngêi. - ë cÊp ®é thø hai gi¸o dôc lµ ho¹t ®éng x· héi ®Ó h×nh thµnh phÈm chÊt nh©n c¸ch (gi¸o dôc x· héi). - ë cÊp ®é thø ba, ®ã lµ qu¸ tr×nh s ph¹m: qu¸ tr×nh d¹y vµ häc vµ qu¸ tr×nh gi¸o dôc theo nghÜa hÑp. - ë cÊp ®é thø t gi¸o dôc ®îc hiÓu lµ qu¸ tr×nh båi dìng ®Ó h×nh t hµnh phÈm chÊt ®¹o ®øc cô thÓ, th«ng qua viÖc tæ chøc cuéc sèng vµ ho¹t ®éng giao lu (gi¸o dôc theo nghÜa hÑp). 1.2.2. Gi¸o dôc phæ th«ng Gi¸o dôc phæ th«ng lµ qu¸ tr×nh gi¸o dôc dµnh cho ®é tuæi tõ 6 ®Õn løa tuæi 16, 17 tuæi nh»m cung cÊp tri thøc c¬ b¶n mang tÝnh phæ th«ng vµ bíc ®Çu h×nh thµnh phÈm chÊt, nh©n c¸ch. Lµ m¾t xÝch ®Ó trÎ em ë løa tuæi nµy cã 13 kiÕn thøc c¬ b¶n ®Ó häc tiÕp ë bËc cao h¬n hoÆc ph©n luång ®i vµo cuéc sèng. Gi¸o dôc phæ th«ng, gåm: - Gi¸o dôc tiÓu häc - Gi¸o dôc trung häc c¬ së - Gi¸o dôc trung häc phæ th«ng 14 1.2.3. Gi¸o dôc phæ th«ng miÒn nói Gi¸o dôc phæ th«ng miÒn nói lµ gi¸o dôc phæ th«ng cho khu vùc miÒn nói, vïng cao, vïng xa x«i hÎo l¸nh cßn nhiÒu khã kh¨n vµ víi nhiÒu ®èi tîng lµ ngêi d©n téc, d©n téc thiÓu sè nh»m n©ng cao d©n trÝ, ®µo t¹o nguån c¸n bé cho miÒn nói ngµy cµng ®¸p øng nhu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi trong giai ®o¹n hiÖn nay. 1.2.4. Ph¸t triÓn gi¸o dôc phæ th«ng Ph¸t triÓn gi¸o dôc phæ th«ng lµ qu¸ tr×nh t¸c ®éng cña nhµ qu¶n lý cã kÕ ho¹ch, cã néi dung vµ b»ng ph¬ng ph¸p khoa häc cña c¸c nhµ s ph¹m trong nhµ trêng tíi häc sinh nh»m gióp hä nhËn thøc, ph¸t triÓn trÝ tuÖ cïng víi nh÷ng ho¹t ®éng x· héi, víi nhiÒu lùc lîng gi¸o dôc t¸c ®éng ®Õn häc sinh ®Ó h×nh thµnh phÈm chÊt nh©n c¸ch. 1.2.5. Qu¶n lý 1.2.5.1. Kh¸i niÖm qu¶n lý Qu¶n lý lµ sù t¸c ®éng cã ý thøc cña chñ thÓ qu¶n lý ®Ó l·nh ®¹o, híng dÉn ®iÒu khiÓn c¸c qu¸ tr×nh x· héi, hµnh vi vµ ho¹t ®éng cña con ngêi nh»m ®¹t ®îc môc ®Ých ®óng ý chÝ cña nhµ qu¶n lý vµ phï hîp víi quy luËt kh¸ch quan. 1.2.5.2. Qu¶n lý gi¸o dôc vµ qu¶n lý nhµ trêng * Qu¶n lý gi¸o dôc: Qu¶n lý gi¸o dôc lµ mét hÖ thèng t¸c ®éng cã kÕ ho¹ch, cã ý thøc, cã môc ®Ých cña chñ thÓ qu¶n lý ®Õn ®èi tîng bÞ qu¶n lý nh»m thùc hiÖn môc tiªu qu¶n lý gi¸o dôc. 15 Qu¶n lý gi¸o dôc lµ sù t¸c ®éng lªn tËp thÓ gi¸o viªn, häc sinh vµ c¸c lùc lîng tham gia vµo c¸c ho¹t ®éng cña nhµ trêng ®Ó ®¹t ®îc môc ®Ých ®· ®Þnh. * Qu¶n lý nhµ trêng: Qu¶n lý nhµ trêng, qu¶n lý gi¸o dôc lµ tæ chøc c¸c ho¹t ®éng d¹y - häc. Cã tæ chøc ho¹t ®éng d¹y - häc, thùc hiÖn ®îc tÝnh chÊt nhµ trêng phæ th«ng ViÖt Nam x· héi chñ nghÜa míi qu¶n lý ®îc gi¸o dôc. 1.3. Nh÷ng yªu cÇu vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi Bíc trªn thÒm thÕ kû XXI, mét trong nh÷ng nguy c¬ mµ níc ta ph¶i ®¬ng ®Çu lµ nguy c¬ tôt hËu. Nguy c¬ nµy cµng béc lé râ trong qu¸ tr×nh chóng ta më cöa, hoµ nhËp vµo thÕ giíi hiÖn ®¹i. Vµ trong mäi sù “tôt hËu” th× sù “tôt hËu vÒ gi¸o dôc” lµ nguy hiÓm nhÊt vµ tr¶ gi¸ “®¾t nhÊt” bëi nã liªn quan ®Õn “lîi Ých tr¨m n¨m” cña ®Êt níc. Nh B¸c Hå ®· d¹y : Chóng ta ph¶i chÊp nhËn mét cuéc c¹nh tranh trªn nhiÒu lÜnh vùc gi÷a c¸c quèc gia mµ tríc hÕt lµ c¸c quèc gia trong khu vùc. TËp trung nhÊt vµ quyÕt liÖt nhÊt lµ cuéc c¹nh tranh trªn lÜnh vùc trÝ tuÖ, chÊt x¸m. V× vËy, chóng ta ph¶i v¬n lªn nh thÕ nµo trong cuéc c¹nh tranh nµy, khi hÇu hÕt c¸c chØ tiªu vÒ gi¸o dôc cña ta ®ang thÊp so víi c¸c níc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi. NghÞ quyÕt TW 2 kho¸ VIII ®· nªu : “Thùc sù coi gi¸o dôc - ®µo t¹o lµ quèc s¸ch hµng ®Çu. NhËn thøc s©u s¾c gi¸o dôc- ®µo t¹o cïng víi khoa häc vµ c«ng nghÖ lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh t¨ng trëng kinh tÕ vµ ph¸t triÓn x· héi, ®Çu t gi¸o dôc - ®µo t¹o lµ ®Çu t ph¸t triÓn”. 16 V× vËy, gi¸o dôc - ®µo t¹o lµ ®éng lùc, ®iÒu kiÖn c¬ b¶n ®Ó thùc hiÖn c¸c môc tiªu kinh tÕ – x· héi, x©y dùng vµ b¶o vÖ Tæ quèc. Trong nh÷ng n¨m cuèi cña thÕ kû XX, cïng c¶ níc phÊn ®Êu môc tiªu “d©n giµu, níc m¹nh, x· héi c«ng b»ng v¨n minh”. NghÞ quyÕt ®¹i héi huyÖn ®¶ng bé Thêng xu©n kho¸ XV ®· chØ ra nhiÖm vô ®Õn n¨m 2010 lµ : “Ph¸t huy nh÷ng thµnh tÝch ®· ®¹t ®îc, tranh thñ n¾m b¾t nh÷ng thêi c¬ vµ vËn héi míi, nhanh chãng më réng tÇm nh×n vµ më cöa ra bªn ngoµi, æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ – v¨n ho¸ , x· héi… võa quan t©m ph¸t triÓn kinh tÕ, võa ch¨m lo ®Õn c¸c vÊn ®Ò x· héi vµ c«ng t¸c an ninh, quèc phßng, s½n sµng ®Ëp tan mäi ©m mu diÔn biÕn hoµ b×nh cña c¸c thÕ lùc thï ®Þch, phÊn ®Êu ®Õn n¨m 2010 kinh tÕ x· héi ph¸t triÓn nhanh, nh©n d©n c¸c d©n téc huyÖn nhµ cã cuéc sèng Êm no, h¹nh phóc”. Bªn c¹nh nh÷ng thµnh tùu ®· ®¹t ®îc, nh×n vµo thùc tr¹ng gi¸o dôc hiÖn nay, chóng ta thÊy r»ng, c¸i bÊt cËp, c¸i l¹c hËu, c¸i cha lµm ®îc cßn nhiÒu, vµ trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn, ®ang xuÊt hiÖn nh÷ng m©u thuÉn, k×m h·m sù nghiÖp gi¸o dôc cña níc ta. Tríc nh÷ng ®ßi hái cña ®Êt níc ®ang ®æi míi, hoµ nhËp víi c¸c níc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi, nÒn gi¸o dôc cña ta ®ang thÊp c¶ ba mÆt quy m«, chÊt lîng vµ hiÖu qu¶. Yªu cÇu ph¸t triÓn ®èi víi gi¸o dôc rÊt cao mµ c¸c ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt cho ph¸t triÓn l¹i qu¸ thÊp; ®ã lµ m©u thuÉn c¬ b¶n nhÊt ph¶i gi¶i quyÕt. Do ®ã ®Ó sím kh¾c phôc nh÷ng tån t¹i vµ gi¶i quyÕt c¸c m©u thuÉn, 17 th× cÇn ph¶i cã mét hÖ thèng c¸c gi¶i ph¸p, c¸c chÝnh s¸ch, c¬ chÕ, thÓ chÕ ®i kÌm ®Ó nhanh chãng ®a gi¸o dôc ®µo t¹o tho¸t ra khái nh÷ng yÕu kÐm hiÖn nay, d©n trÝ, ®µo t¹o nh©n lùc, båi dìng nh©n tµi, phôc vô tèt sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc. Cïng víi viÖc x©y dùng c¸c gi¶i ph¸p lµ ph¶i thiÕt kÕ ®îc mét chiÕn lîc tæng thÓ vµ ph¸t triÓn gi¸o dôc ®µo t¹o phôc vô c«ng nghiÖp ho¸-hiÖn ®¹i ho¸ vµ ph¸t triÓn ®Êt níc trong nh÷ng n¨m tríc m¾t vµ l©u dµi. Trong bèi c¶nh chung Êy, sù nghiÖp gi¸o dôc ®µo t¹o huyÖn Thêng xu©n trong nh÷ng n¨m qua ®· cã nh÷ng thµnh tÝch næi bËt vÒ nhiÒu mÆt. Nhng còng kh«ng Ýt nh÷ng tån t¹i cha ®¸p øng ®îc víi yªu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña ®Þa ph¬ng. §Ó ®¹t ®îc nh÷ng môc tiªu nªu trong NghÞ QuyÕt Trung ¬ng 2 kho¸ VIII vµ NghÞ quyÕt 01 cña Ban chÊp hµnh HuyÖn §¶ng bé kho¸ XV vÒ ph¸t triÓn sù nghiÖp Gi¸o dôc ®µo t¹o. §Æt ra cho ngµnh Gi¸o dôc ph¶i t×m ra nh÷ng gi¶i ph¸p thÝch hîp víi t×nh h×nh thùc tÕ ®Þa ph¬ng, cã bíc ®i phï hîp víi yªu cÇu vµ kh¶ n¨ng kinh tÕ – x· héi cña huyÖn ®Ó nh»m n©ng cao d©n trÝ, ®µo t¹o ®îc mét ®éi ngò lao ®éng cã kiÕn thøc khoa häc kü thuËt, phôc vô tèt viÖc thùc hiÖn c¸c môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi, an ninh, quèc phßng cña ®Þa ph¬ng. 1.4. Môc tiªu cña gi¸o dôc phæ th«ng Môc tiªu chñ yÕu lµ thùc hiÖn gi¸o dôc toµn diÖn : ®¹o ®øc, trÝ dôc, thÓ chÊt, mü dôc ë tÊt c¶ c¸c bËc häc. HÕt søc 18 coi träng gi¸o dôc chÝnh trÞ t tëng, nh©n c¸ch, kh¶ n¨ng t duy s¸ng t¹o vµ n¨ng lùc thùc hµnh. Duy tr× thµnh qu¶ phæ cËp gi¸o dôc TiÓu häc, thùc hiÖn phæ cËp gi¸o dôc tiÓu häc theo ®é tuæi, phÊn ®Êu ®Õn n¨m 2010 tÊt c¶ c¸c trêng TiÓu häc d¹y ®ñ 9 m«n vµ thÝ ®iÓm d¹y häc 2 buæi/ngµy ë 10% sè trêng cã ®iÒu kiÖn. Thanh to¸n n¹n mï ch÷ cho nh÷ng ngêi lao ®éng ë ®é tuæi 15-35 vµ thu hÑp diÖn mï ch÷ ë c¸c ®é tuæi kh¸c. TÝch cùc xo¸ mï ch÷ cho nh©n d©n vïng cao, vïng s©u, vïng xa vµ nh÷ng x· cßn khã kh¨n. N©ng cao chÊt lîng d©n trÝ, ®¶m b¶o nh÷ng tri thøc cÇn thiÕt ®Ó mäi ngêi ra nhËp cuéc sèng x· héi vµ kinh tÕ theo kÞp tiÕn tr×nh ®æi míi vµ ph¸t triÓn ®Êt níc. §èi víi bËc THCS tiÕp tôc n©ng cao chÊt lîng d¹y vµ häc, híng nghiÖp, híng nghÒ cho häc sinh. Duy tr× phæ cËp THCS phÊn ®Êu ®Õn n¨m 2010 cã tõ 20-30% sè x· ®¹t chuÈn phæ cËp gi¸o dôc THPT. Duy tr× quy m« vµ n©ng cao chÊt lîng, hiÖu qu¶ gi¸o dôc phæ th«ng ë trêng DTNT. X©y dùng thªm m« h×nh trêng THCS b¸n tró cho hai ®iÓm khã kh¨n vÒ ®iÒu kiÖn ®i häc ë phÝa T©y huyÖn (x· B¸t Mät) vµ phÝa T©y nam cña huyÖn (x· Xu©n léc). §èi víi cÊp THPT, gi¸o dôc toµn diÖn kÕt hîp víi d¹y v¨n ho¸, gi¸o dôc ®¹o ®øc vµ d¹y nghÒ, më réng quy m« b»ng nhiÒu h×nh thøc ®Ó ®µo t¹o nghÒ, n©ng cao chÊt lîng toµn diÖn kÕt hîp víi n©ng cao chÊt lîng mòi nhän ®Ó t¨ng sè häc sinh giái, cã ®îc mét bé phËn vµo ®îc cao ®¼ng, ®¹i häc. 19 Ph¸t triÓn trêng THPT ®Ó thu hót ®îc sè lîng lín häc sinh tèt nghiÖp THCS ®îc tiÕp tôc häc lªn. N©ng cao chÊt lîng ®¹i trµ cïng víi båi dìng mòi nhän ë tÊt c¶ c¸c cÊp häc, t¹o mäi ®iÒu kiÖn ®Ó häc sinh vïng s©u, vïng xa, häc sinh nghÌo, häc sinh thuéc diÖn chÝnh s¸ch ®îc häc tËp, lµm tèt viÖc “®µo t¹o båi dìng vµ n©ng cao chÊt lîng nguån lùc ®Ó ®¸p øng yªu cÇu sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸”. §Ó thùc hiÖn ®îc môc tiªu c¬ b¶n cña gi¸o dôc phæ th«ng trªn ®Þa bµn huyÖn nªu trªn. Ngµnh Gi¸o dôc Thêng xu©n cÇn cã ph¬ng híng vµ nh÷ng gi¶i ph¸p cô thÓ, thiÕt thùc phï hîp víi ®Þa bµn huyÖn vµ ®¶m b¶o tÝnh kh¶ thi. 1.5. Vai trß cña gi¸o dôc - ®µo t¹o víi sù nghiÖp x©y dùng nguån nh©n lùc cho qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ C«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ lµ quy tr×nh ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt tõ tr×nh ®é l¹c hËu lªn tr×nh ®é tiªn tiÕn, hiÖn ®¹i lµm ®iÒu kiÖn ®Ó t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng x· héi. Trong qu¸ tr×nh ®ã, con ngêi cïng víi trÝ tuÖ cña hä bao giê còng lµ chñ thÓ trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn. Nh vËy “Nguån lùc con ngêi” lµ yÕu tè néi sinh “m¹nh” gãp phÇn quyÕt ®Þnh cho sù nghiÖp CNH-H§H, ph¸t triÓn ®Êt níc. C«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc lÊy viÖc ph¸t huy nguån lùc con ngêi lµm yÕu tè c¬ b¶n cho sù ph¸t triÓn nhanh vµ bÒn v÷ng. Quan ®iÓm nµy ®Æt ra cho lÜnh vùc ph¸t triÓn nguån nh©n lùc nhiÒu nhiÖm vô to lín vµ míi mÎ. Ph¸t triÓn nguån nh©n lùc ®îc hiÓu vÒ c¬ b¶n lµ gia t¨ng gi¸ trÞ cho con ngêi trªn c¸c mÆt nh : ®¹o ®øc, trÝ tuÖ, kü 20 n¨ng, t©m hån, thÓ lùc,… lµm cho con ngêi trë thµnh nh÷ng ngêi lao ®éng cã nh÷ng n¨ng lùc vµ phÈm chÊt ®¸p øng ®îc nh÷ng yªu cÇu cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi, cña sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc. Theo “Ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn cña Liªn hîp quèc” (UNDP) cã n¨m nh©n tè “Ph¸t n¨ng” cña sù ph¸t triÓn nguån nh©n lùc lµ : Gi¸o dôc - ®µo t¹o; søc khoÎ vµ dinh dìng; m«i trêng; viÖc lµm vµ sù gi¶i phãng con ngêi. Nh÷ng nh©n tè ph¸t n¨ng nµy g¾n bã víi nhau vµ phô thuéc lÉn nhau, nhng gi¸o dôc - ®µo t¹o lµ c¬ së cña tÊt c¶ c¸c nh©n tè kh¸c vµ ®ã lµ c¬ së ph¸t triÓn bÒn v÷ng. Bëi vËy, tÊt c¶ c¸c níc ®Òu nhÊn m¹nh ®Õn chÝnh s¸ch gi¸o dôc trong qu¸ tr×nh thiÕt kÕ nh÷ng kÕ ho¹ch gia t¨ng tèc ®é ph¸t triÓn. C¸c níc t b¶n ph¸t triÓn c¸ch ®©y h¬n ba thËp kû ®· coi ®Çu t vµo con ngêi th«ng qua sù ph¸t triÓn gi¸o dôc ®µo t¹o lµ ®Çu t ®Æc biÖt ®Ó n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng. Hä gäi ®Çu t ®ã lµ “t b¶n con ngêi” vµ xem lµ ®Çu t cã lîi nhÊt cho c¶ hiÖn t¹i vµ t¬ng lai. Gi¸o dôc - ®µo t¹o ®· vµ ®ang trë thµnh nhu cÇu thiÕt thùc cña nhiÒu gia ®×nh vµ quèc gia. Nã ®· vµ ®ang chiÕm mét kho¶n kinh phÝ lín trong nguån kinh phÝ h¹n hÑp cña mçi gia ®×nh vµ mçi quèc gia. ë níc ta, tõ ngµy ®Çu giµnh ®éc lËp, ChÝnh phñ ViÖt Nam ®· “Coi träng sù häc”. Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· chØ râ : “ V× lîi Ých mêi n¨m th× ph¶i trång c©y, v× lîi Ých tr¨m n¨m th× ph¶i trång ngêi”. Sù nghiÖp trång ngêi lµ mét sù nghiÖp lín võa cã ý nghÜa d©n téc, võa cã ý nghÜa