Lêi më ®Çu
Toµn cÇu ho¸ vµ khu vùc ho¸ ®· trë thµnh mét trong nh÷ng xu thÕ chñ
yÕu cña quan hÖ quèc tÕ hiÖn ®¹i. Ngµy nay, sù ph¸t triÓn cña C¸ch m¹ng
khoa häc kü thuËt, cña kû nguyªn tin häc cïng víi vai trß ngµy cµng t¨ng
cña c¸c c«ng ty ®a quèc gia ®· thóc ®Èy m¹nh mÏ qu¸ tr×nh chuyªn m«n
ho¸, hîp t¸c ho¸ vµ ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ gi÷a c¸c quèc gia lµm cho
s¶n xuÊt ®îc quèc tÕ ho¸ cao ®é. HÇu hÕt c¸c quèc gia trªn thÕ giíi ®Òu
®iÒu chØnh chÝnh s¸ch theo híng më cöa, níi réng, tiÕp tíi dì bá c¸c hµng
rµo thuÕ quan vµ phi thuÕ quan, ®Èy m¹nh giao dÞch th¬ng m¹i, lu©n chuyÓn
c¸c nh©n tè cña t liÖu s¶n xuÊt gi÷a c¸c quèc gia. §Ó khái bÞ ®Æt ra ngoµi
cña dßng th¸c ph¸t triÓn, c¸c níc ®Òu ph¶i nç lùc héi nhËp vµo trµo lu
chung cña thêi ®¹i. T¨ng cêng søc c¹nh tranh kinh tÕ. Tuy nhiªn vÊn ®Ò héi
nhËp vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi cho thÊy 2 mÆt cña vÊn ®Ò lµ: ThuËn lîi vµ
th¸ch thøc sÏ tíi víi c¸c quèc gia.
VÊn ®Ò héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cña ViÖt Nam ®îc kh¼ng ®Þnh t¹i ®¹i
héi VI cña §¶ng. Chñ tr¬ng ®a ph¬ng ho¸, ®a d¹ng ho¸ quan hÖ kinh tÕ ®·
®¸nh dÊu bíc ®Çu cho tiÕn tr×nh héi nhËp cña ViÖt Nam. (§¹i héi VII). §¹i
héi §¶ng lÇn thø VIII ®· kh¼ng ®Þnh ph¶i ®Èy nhanh qu¸ tr×nh héi nhËp
kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi. Héi nghÞ TW 4 (1997) nªu dâ nguyªn t¾c héi
nhËp cña ViÖt Nam lµ trªn c¬ së ph¸t huy nç lùc thùc hiÖn nhÊt qu¸n l©u dµi
chÝnh s¸ch thu hót ®Çu t quèc tÕ. B»ng nh÷ng chñ tr¬ng vµ ®êng lèi ®óng
®¾n chóng ta ®· thu ®îc nh÷ng thµnh qu¶ quan träng bíc ®Çu trong qu¸
tr×nh héi nhËp. §ã lµ t¹o ra ®îc mèi quan hÖ víi c¸c tæ chøc tµi chÝnh, tiÒn
tÖ quèc tÕ nh: IMF; WB; ADB... Gia nhËp AESAN (1995); ®µm ph¸n ®Ó gia
nhËp WTO. §Æc biÖt víi viÖc trë thµnh thµnh viªn cña diÔn ®µn kinh tÕ,
Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D¬ng (APEC - 11/1998) ®· më ra mét thêi kú míi;
mét bíc tiÕn m¹nh mÏ, t¹o thÕ vµ lùc cho ViÖt Nam trªn thÕ giíi. Gãp phÇn
thùc hiÖn x©y dùng kinh tÕ ®Êt níc v÷ng m¹nh nh»m thùc hiÖn môc tiªu d©n
giµu, níc m¹nh, x· héi c«ng b»ng v¨n minh.
-1-
Ch¬ng I
Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña APEC
I-/
Sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña APEC.
1-/ Sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña APEC.
Tõ n¨m 1960 ®· h×nh thµnh nh÷ng ý tëng liªn kÕt kinh tÕ khu vùc Th¸i
B×nh D¬ng. ý tëng nµy ®îc c¸c häc gia ngêi NhËt lµ KOJIMA vµ
KUJJIOTO ®Ò xuÊt (1965). ý tëng nµy chØ ra viÖc thµnh lËp 1 khu vùc mËu
dÞch tù do Th¸i B×nh D¬ng mµ thµnh viªn lµ 5 níc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn vµ
më cöa cho c¸c thµnh viªn liªn kÕt lµ c¸c níc ®ang ph¸t triÓn ë khu vùc
lßng ch¶o Th¸i B×nh D¬ng tham gia. Sau ®ã, tiÕn sÜ SABUR¤ OKITA vµ
tiÕn sÜ JONH CRAYRD vµ mét sè häc gi¶ kh¸c ®· sím nhËn thøc ®îc viÖc
ph¶i x©y dùng sù hîp t¸c kinh tÕ Th¸i B×nh D¬ng (PECC). PECC cïng víi
ASEAN ®ãng vai trß quan träng trong viÖc hîp t¸c t vÊn kinh tÕ trong khu
vùc vµ thóc ®Èy viÖc thµnh lËp APEC.
Cuèi thËp kû 80, mét sè quan chøc cña NhËt B¶n, trong ®ã næi bËt lªn
vai trß cña Hajime Tamura bé trëng Bé N«ng nghiÖp vµ Th¬ng M¹i NhËt
B¶n lóc ®ã ®· gîi ý thµnh lËp mét diÔn ®µn hîp t¸c cã tÝnh chÊt kü thuËt vÒ
c¸c vÊn ®Ò kinh tÕ khu vùc. Tuy nhiªn, lóc nµy vßng ®µm ph¸n Urugoay
trong khu«n khæ GATT ®ang diÔn ra vµ cuéc vËn ®éng ®Ó thµnh lËp khu vùc
mËu dÞch Tù do B¾c Mü(NAFTA) ®ang ®îc xóc tiÕn nªn ®Ò nghÞ vÒ thµnh
lËp tæ chøc kinh tÕ khu vùc cña NhËt Ýt ®îc quan t©m. Tuy vËy, ChÝnh phñ
c«ng ®¶ng cña thñ tíng ¤xtralia (Bobhavke) rÊt nhËn thøc râ vÒ tÇm quan
träng, cÇn thiÕt cña mèi quan hÖ kinh tÕ gi÷a Ch©u ¸ vµ óc cho nªn ®· kÞp
thêi n¾m b¾t vµ thóc ®Èy ý tëng vÒ 1 diÔn ®µn hîp t¸c kinh tÕ ë khu vùc.
Th¸ng 1- 1989 t¹i X¬ un (Hµn Quèc). Thñ tíng Bobhavke ®· nªu ý tëng vÒ viÖc thµnh lËp mét diÔn ®µn t vÊn kinh tÕ cÊp bé trëng ë Ch©u ¸ Th¸i B×nh D¬ng nh»m môc ®Ých phèi hîp ho¹t ®éng c¶u c¸c chÝnh phñ
nh»m ®Èy m¹nh ph¸t triÓn kinh tÕ ë khu vùc, thóc ®Èy hÖ thèng th¬ng m¹i
®a ph¬ng. C¸c níc NhËt B¶n, Malaixia, Hµn Quèc, Th¸i Lan, Philipin,
Xingapo, Bruney, Indonexia, Newzelend, Canada vµ Mü ®· ñng hé s¸ng
kiÕn nµy. Th¸ng 11 - 1989 c¸c Bé trëng kinh tÕ, ngo¹i giao cña 12 níc nãi
trªn ®· häp t¹i Cabera (óc) quyÕt ®Þnh chÝnh thøc thµnh lËp diÔn ®µn hîp t¸c
kinh tÕ ch©u ¸ - Th¸i B×nh D¬ng (gäi t¾t lµ APEC) víi t c¸ch lµ 1 diÔn ®µn
xuyªn khu vùc Th¸i B×nh D¬ng. Trong ®ã bao gåm 3 c¬ chÕ quan hÖ th¬ng
m¹i khu vùc vµ tiÓu khu vùc: NAFTA, AFTA vµ ANZERTA (HiÖp ®Þnh mËu
-2-
dÞch tù do gi÷a óc vµ Niuzil©n), APEC cïng víi c¸c tæ chøc nµy cã chung
môc tiªu lµ tù do ho¸ bu«n b¸n (tuy thêi h¹n thùc hiÖn c¸c lÜnh vùc vµ
nguyªn t¾c ho¹t ®éng kh¸c nhau). C¬ cÊu cña APEC rÊt ®a d¹ng gåm c¸c níc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn nh Mü, NhËt B¶n, Canada, Niudil©n, óc, c¸c nÒn
kinh tÕ c«ng nghiÖp míi ë Ch©u ¸ nh: Hµn Quèc, §µi Loan, Hång C«ng,
Xingapo, c¸c níc ®ang ph¸t triÓn thuéc ASEAN vµ Trung Quèc. Do tr×nh
®é ph¸t triÓn kinh tÕ kh«ng ®ång ®Òu, lîi Ých vµ tiÒm lùc kh«ng gièng nhau
gi÷a c¸c thµnh viªn, cho nªn còng nh AFTA thêi h¹n thùc hiÖn tù do ho¸ th¬ng m¹i vµ ®Çu t cña c¸c níc trong APEC ®îc quy ®Þnh theo 2 thêi h¹n
2010 víi nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn vµ 2020 víi c¸c nÒn kinh tÕ ®ang ph¸t triÓn.
(thêi h¹n thùc hiÖn AFTA lµ 2003 - 2006). Tuy vËy, vÒ mÆt tæng thÓ thùc lùc,
APEC lµ 1 tËp hîp kinh tÕ lín nhÊt thÕ giíi víi c¸c trung t©m kinh tÕ khæng
lå lµ Mü, NhËt B¶n, Trung Quèc vµ c¸c nÒn kinh tÕ n¨ng ®éng nhÊt ë §«ng
¸ vµ Nam ¸. Tõ khi thµnh lËp tíi nay APEC ®· cã nh÷ng bíc ph¸t triÓn vît
bËc, c¶ vÒ chÊt lîng, vÒ c¬ cÊu tæ chøc.
Tõ n¨m 1989 tíi 1992 ®· diÔn ra 4 héi nghÞ cÊp bé trëng c¸c thµnh
viªn APEC. Theo quy chÕ cña APEC, thµnh viªn ®¨ng cai héi nghÞ hµng
n¨m sÏ lµm chñ tÞch cña APEC. C¸c héi nghÞ ®ã ®îc häp t¹i Canbera (óc
11/1989); lÇn thø 2 t¹i Xingapo th¸ng 7 - 1990; lÇn thø 3 t¹i X¬un (hµn
quèc 11 - 1991) vµ lÇn thø 4 t¹i B¨ng Cèc (Th¸i Lan 9 -1992). Th¸ng 11
-1993, Mü ®¶m nhËn chøc chñ tÞch APEC vµ tæng thèng Mü B.Clinton ®Ò
nghÞ triÖu tËp héi nghÞ kh«ng chÝnh thøc c¸c nhµ l·nh ®¹o cÊp cao c¸c níc
thµnh viªn APEC t¹i Seatle (Mü) vµo ngµy 20/11/1993 ngay sau khi kÕt thóc
héi nghÞ Bé trëng APEC lÇn thø 5 (tõ 17 tíi 19/11/1993). Thêi gian nµy
vßng ®µm ph¸n Urugoay cña GATT ®ang gÆp khã kh¨n, c¸c thµnh viªn
APEC muèn sö dông c¬ chÕ tù do ho¸ th¬ng m¹i cña APEC vµ NAFTA ®Ó
thóc ®Èy tiÕn tr×nh ®µm ph¸n Urugoay.
Héi nghÞ cÊp cao kh«ng chÝnh thøc ®Çu tiªn ®îc tæ chøc t¹i Mü t¹o ra
sù thay ®æi theo híng tÝch cùc tÇm nh×n vµ ho¹t ®éng cña APEC. Theo
th«ng lÖ ®ã, tõ 1993 trë l¹i ®©y, hµng n¨m APEC ®Òu tæ chøc Héi nghÞ cÊp
cao kh«ng chÝnh thøc tiÕp theo ngay sau Héi nghÞ cÊp cao Bé trëng vµ c¸c
vÊn ®Ò quan träng nhÊt cña APEC ®îc th«ng qua t¹i héi nghÞ c¸c nhµ l·nh
®¹o cÊp cao cña diÔn ®µn nµy.
Héi nghÞ cÊp cao APEC lÇn thø 2 häp th¸ng 11/1994 t¹i Bogos
(Indonexia); Indonexia lµm chñ tÞch APEC.
-3-
Héi nghÞ cÊp cao lÇn thø 3 häp th¸ng 11/1995 t¹i Osaka (NhËt B¶n)
NhËt B¶n lµm chñ tÞch.
Héi nghÞ cÊp cao lÇn thø 4 häp t¹i Subic (Philipin) th¸ng 11/1996;
Philipin lµm chñ tÞch cña APEC.
Héi nghÞ cÊp cao lÇn thø 5 häp t¹i Canada 11/1997; Canada lµm chñ
tÞch APEC.
N¨m 1998 héi nghÞ cÊp cao lÇn thø 6 häp t¹i Malaysia vµ níc chñ nhµ
lµm chñ tÞch cña APEC.
Néi dung ho¹t ®éng cña APEC còng cã nh÷ng bíc ph¸t triÓn bÒn v÷ng
vµ thiÕt thùc nh»m ®¸p øng nhu cÇu thùc tÕ cña diÔn ®µn. Ngay t¹i Héi nghÞ
Bé trëng lÇn thø nhÊt ë Canbera 1989 t tëng vÒ “chñ nghÜa khu vùc më” ®·
®îc ghi nhËn trong Tuyªn bè chung cña Héi nghÞ. Liªn tiÕp c¸c héi nghÞ
sau ®ã c¸c thµnh viªn APEC c¨n cø vµo “chñ nghÜa khu vùc më” ®Ó ph¸t
triÓn x©y dùng tiÕn tíi mét khu vùc ch©u ¸ - Th¸i B×nh D¬ng tù do th¬ng
m¹i vµ ®Çu t, kh«ng ph©n biÖt ®èi xö trong néi bé còng nh c¸c níc, nhãm níc ngoµi APEC .
T¹i héi nghÞ bé trëng lÇn thø II 7/1990 t¹i Singapo c¸c thµnh viªn
APEC ®a ra 7 lÜnh vùc ho¹t ®éng: tæng hîp c¸c d÷ liÖu th¬ng m¹i vµo ®Çu t,
thóc ®Èy th¬ng m¹i, më réng ®Çu t vµ chuyÓn giao kü thuËt ë khu vùc ch©u
¸ - Th¸i B×nh D¬ng, ph¸t triÓn nh©n lùc, hîp t¸c khu vùc trong mét sè lÜnh
vùc kh¸c. Héi nghÞ bé trëng APEC lÇn thø 3 (11/1991) ph¸t triÓn c¸c lÜnh
vùc ®îc x¸c ®Þnh t¹i héi nghÞ tríc vµ bæ xung hîp t¸c trong c¸c lÜnh vùc h¶i
s¶n, giao th«ng du lÞch. Tuyªn bè X¬rin cña héi nghÞ ®· x¸c ®Þnh c¸c môc
tiªu cô thÓ, ph¹m vi, ph¬ng thøc ho¹t ®éng cña APEC. C¸c ho¹t ®éng cña
APEC dÇn dÇn ®îc híng vµo nh÷ng lÜnh vùc vµ nh÷ng vÊn ®Ò cô thÓ. Héi
nghÞ Bé trëng lÇn thø 4 x¸c ®Þnh triÓn khai thùc hiÖn nh÷ng lÜnh vùc cña héi
nghÞ tríc. Ho¹t ®éng cña APEC ®· bíc mét bíc tiÕn lín t¹i héi nghÞ cÊp cao
c¸c thµnh viªn APEC t¹i Seatle (Héi nghÞ cÊp cao1) vµ ph¸t triÓn m¹nh qua
c¸c héi nghÞ cÊp cao sau ®ã. T¹i c¸c héi nghÞ nµy, c¸c níc thµnh viªn APEC
®· ho¹ch ®Þnh 1 ch¬ng tr×nh hîp t¸c kinh tÕ s©u réng vµ x©y dùng mét viÔn
c¶nh kinh tÕ khu vùc Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D¬ng. C¸c níc thµnh viªn ®· ®a ra
®îc tuyªn bè chung vÒ khu«n khæ ®Çu t vµ th¬ng m¹i nh»m t¨ng cêng ho¹t
®éng kinh tÕ, thóc ®Èy mua b¸n ngo¹i th¬ng, cam kÕt x©y dùng khu vùc
mËu dÞch vµ ®Çu t, më réng mËu dÞch toµn cÇu vµ t¨ng cêng quan hÖ kinh tÕ
chÆt chÏ trong APEC. Th«ng qua c¸c héi nghÞ cÊp cao c¸c níc thµnh viªn
-4-
cßn x©y dùng c¸c ch¬ng tr×nh kinh tÕ ho¹ch ®Þnh cô thÓ ®Ó thùc hiÖn c¸c
môc tiªu kinh tÕ lín ®· ®Æt ra, x¸c ®Þnh nh÷ng bíc ®i, thêi h¹n cô thÓ ®Ó
hoµn tÊt c¸c môc tiªu ®ã. §Ò ra c¸c nguyªn t¾c lµm c¬ së cho viÖc tiÕn hµnh
tù do ho¸ th¬ng m¹i vµ ®Çu t, hîp t¸c kinh tÕ vµ kü thuËt.
* VÒ c¬ cÊu tæ chøc vµ thµnh viªn c¶u APEC ®Õn nay vÒ c¬ b¶n APEC
vÉn ®îc coi lµ 1 diÔn ®µn ®èi tho¹i vÒ kinh tÕ vµ th¬ng m¹i, cha ph¶i lµ 1 tæ
chøc víi ý nghÜa ®Çy ®ñ cña kh¸i niÖm nµy. APEC cha cã mét c¬ chÕ chÆt
chÏ mang tÝnh rµng buéc cao, cha cã c¸c c¬ quan chÕ tµi vµ gi¶i quyÕt tranh
chÊp ®Ó ®¶m b¶o c¸c ch¬ng tr×nh hîp t¸c c¸c cam kÕt ®îc thùc hiÖn nghiªm
tóc, chñ yÕu c¸c thµnh viªn APEC thùc hiÖn c¸c yªu cÇu cña tæ chøc trªn c¬
së tù nguyÖn. Trong qu¸ tr×nh tån t¹i, b¶n th©n néi bé cña APEC lu«n tån
t¹i 2 xu híng ®èi lËp nhau lµ:
- Xu híng muèn ®Èy nhanh qu¸ tr×nh tù do ho¸, th¬ng m¹i ®Çu t dÞch
vô, thÓ chÕ ho¸ APEC.
- Xu híng tõng bíc tiÕn hµnh tù do ho¸ th¬ng m¹i vµ ®Çu t, duy tr× APEC
nh mét diÔn ®µn t vÊn, c¸c quyÕt ®Þnh cã tÝnh chÊt kh«ng b¾t buéc.
Sau gÇn 10 n¨m tån t¹i dÇn dÇn c¬ cÊu tæ chøc cña APEC ®· ®îc cñng
cè, chÆt chÏ h¬n, trë thµnh 1 tæ chøc quèc tÕ liªn chÝnh phñ, ®îc thÓ chÕ ho¸
cã ý nghÜa chiÕn lîc ®èi víi c¸c níc thµnh viªn. Ban th ký cña APEC lÇn
thø 4 n¨m 1992 t¹i B¨ng Cèc vµ cã trô së ë Xingapo. C¸c uû ban, c¸c
nhãm, céng t¸c vµ c¸c nhãm ®Æc tr¸ch ®· ®i vµo triÓn khai ho¹t ®éng. Bªn
c¹nh héi nghÞ Bé trëng tõ n¨m 1993 ®· h×nh thµnh thªm mét c¬ chÕ l·nh
®¹o míi cao h¬n ®ã lµ Héi nghÞ cÊp cao kh«ng chÝnh thøc (AELM) víi sù
tham gia cña ngêi ®øng ®Çu chÝnh phñ, Nhµ níc cña c¸c quèc gia thµnh
viªn APEC. T¹i héi nghÞ cÊp cao lÇn thø 4 n¨m 1996 t¹i SUBIC ®· v¹ch ra
kÕ ho¹ch thùc hiÖn c¸c môc tiªu c¶u APEC. §Ò ra tiªu chuÈn kÕt n¹p thµnh
viªn míi cña tæ chøc (Héi nghÞ cÊp cao lÇn thø 5 n¨m 1997). C¸c thµnh
viªn cña APEC (Ban ®Çu gåm 12 níc thµnh viªn s¸ng lËp: óc, Mü, Canada,
NhËt B¶n, Xingapo, Malaixia, Philipin, Th¸i Lan, Brun©y, Niuzil©n,
In®«nªxia, vµ Hµn Quèc. Tíi th¸ng 11/1991, 3 n¨m sau khi míi thµnh lËp 3
thµnh viªn míi ®îc kÕt n¹p lµ Trung Quèc, Hång C«ng, vµ §µi Loan. Th¸ng
11/1994 APEC cã thªm 3 thµnh viªn míi lµ Mªhic«, Chi Lª, vµ Papua Niu
ghilª n©ng tæng sè thµnh viªn lªn 18 níc vµ vïng l·nh thæ. Trong 3 n¨m tõ
11/1994 tíi 1997 APEC ngõng kÕt n¹p thµnh viªn míi ®Ó chÊn chØnh l¹i tæ
chøc vµ c¸c ho¹t ®éng cña m×nh, th¸ng 11/1998 APEC ®· kÕt n¹p ViÖt
-5-
Nam, Nga vµ Peru vµ cã 8 níc ®ang trong thêi gian xin gia nhËp APEC lµ:
M«ng Cæ, Ên §é, Pakistan, Srilanka, Macao, Panama, Ecuado vµ Colombia.
Nh×n chung cµng ngµy APEC cµng cã sù trëng thµnh. C¬ chÕ tæ chøc
vµ néi dung ho¹t ®éng cña APEC ngµy cµng ®îc hoµn thiÖn vµ n©ng cao
chÆt chÏ h¬n theo híng thÓ chÕ ho¸ nh mét tæ chøc.
2-/ C¬ cÊu tæ chøc cña APEC
a-/ Héi nghÞ cÊp cao APEC kh«ng chÝnh thøc (héi nghÞ c¸c nhµ l·nh
®¹o kinh tÕ AELM).
Héi nghÞ nµy ®îc tæ chøc lÇn ®Çu tiªn t¹i Scatle Mü n¨m 1993 vµ trë
thµnh héi nghÞ thêng niªn cña c¸c nhµ l·nh ®¹o chÝnh phñ vµ Nhµ níc c¸c
quèc gia thµnh viªn. §©y lµ c¬ quan quyÕt ®Þnh chÝnh s¸ch cao nhÊt cña
APEC, nã biÕn APEC tõ mét c¬ chÕ thuÇn tuý t vÊn trë thµnh mét tæ chøc
quèc tÕ thùc sù.
b-/ Héi nghÞ bé trëng APEC
- Héi nghÞ bé trëng lÇn thø nhÊt häp t¹i Canbera 11/1989 víi sù tham
gia cña c¸c bé trëng ngo¹i giao vµ kinh tÕ cña c¸c níc thµnh viªn, lu©n
phiªn c¸c níc thµnh viªn ®ang cai vµ thµnh viªn ®¨ng cai lµ chñ tÞch cña héi
nghÞ vµ chñ tÞch APEC trong nhiÖm kú 1 n¨m. Héi nghÞ bé trëng cña APEC
quyÕt ®Þnh ph¬ng híng ho¹t ®éng cña APEC vµ Ên ®Þnh thêi gian thùc hiÖn
ch¬ng tr×nh hµnh ®éng cho n¨m tiÕp theo. C¸c quyÕt ®Þnh cña héi nghÞ ®îc
thÓ hiÖn trong th«ng c¸o chung bao gåm:
+ C¸c quyÕt ®Þnh vÒ vÊn ®Ò tæ chøc: x¸c ®Þnh môc tiªu nguyªn t¾c ho¹t
®éng cña APEC, thµnh lËp c¸c uû ban, héi ®ång ... thµnh lËp quü, x¸c ®Þnh
møc ®ãng gãp cña c¸c thµnh viªn, kÕt n¹p thµnh viªn míi.
+ QuyÕt ®Þnh nguyªn t¾c, môc tiªu vµ néi dung c¸c ch¬ng tr×nh ho¹t
®éng,®¸nh gi¸ tiÕn tr×nh hîp t¸c ®Çu t cña APEC vµ cña c¸c c¬ quan trong APEC.
+ Xem xÐt ®¸nh gi¸ s¸ng kiÕn cña héi nghÞ cÊp cao kh«ng chÝnh thøc.
+ Th«ng qua dù th¶o c¸c ch¬ng tr×nh hµnh ®éng. C¸c héi nghÞ bé trëng chuyªn ngµnh sÏ ®îc triÖu tËp khi cÇn thiÕt.
c-/ Héi nghÞ quan chøc cao cÊp (SOM)
Héi nghÞ nµy ®îc tæ chøc thêng kú gi÷a 2 héi nghÞ Bé trëng hµng n¨m
nh»m chuÈn bÞ vµ ®a ra c¸c khuyªn nghÞ tr×nh Héi nghÞ Bé trëng vÒ c¸c vÊn
®Ò tæ chøc, ch¬ng tr×nh ho¹t ®éng cña APEC trong lÜnh vùc th¬ng m¹i, ®Çu
t, c¸c ch¬ng tr×nh hîp t¸c kinh tÕ, khoa häc - c«ng nghÖ cña tæ chøc ®iÒu
-6-
phèi ng©n s¸ch vµ ch¬ng tr×nh c«ng t¸c cña c¸c bé phËn trong tæ chøc cña
APEC. Tríc héi nghÞ quan chøc cao cÊp sÏ cã cuéc häp cho c¸c vô trëng
(hoÆc phã vô trëng) ®¹i diÖn cña thµnh viªn tæ chøc héi nghÞ bé trëng chñ
tr× cuéc häp nµy. Cuéc häp nµy lµ c«ng viÖc chuÈn bÞ cho Héi nghÞ quan
chøc cao cÊp (SOM). Héi nghÞ quan chøc cao cÊp cã nhiÖm vô thóc ®Èy tiÕn
tr×nh APEC phï hîp víi quyÕt ®Þnh cña Héi nghÞ bé trëng vµ c¸c ch¬ng
tr×nh hµnh ®éng cña Héi nghÞ nµy.
d-/ Ban th ký APEC.
- Cã 1 gi¸m ®èc ®iÒu hµnh do níc gi÷ ghÕ chñ tÞch APEC cö víi thêi
h¹n 1 n¨m, 1 phã gi¸m ®èc ®iÒu hµnh sÏ do níc chñ tÞch APEC vµo n¨m
tiÕp theo cö. Ngoµi ra ban th ký cßn cã c¸c nh©n viªn chuyªn nghiÖp tõ c¸c
níc thµnh viªn vµ c¸c nh©n viªn phôc vô.
Ban th ký cã chøc n¨ng hç trî vµ phèi hîp c¸c ho¹t ®éng cña APEC,
cung cÊp hËu cÇn, kü thuËt vµ ®iÒu hµnh c¸c vÊn ®Ò tµi chÝnh. (Tõ n¨m 1993
vÊn ®Ò tµi chÝnh vµ ng©n s¸ch cña APEC ®îc chuyÓn cho uû ban ng©n s¸ch
vµ qu¶n trÞ xö lý). Ban th ký ®îc chØ ®¹o bëi héi nghÞ quan chøc cao cÊp vµ
quan hÖ chÆt chÏ víi c¸c c¬ quan kh¸c cña APEC.
e-/ Uû ban ng©n s¸ch vµ qu¶n trÞ (AC)
Uû ban nµy cã chøc n¨ng t vÊn cho c¸c quan chøc cao cÊp vÒ vÊn ®Ò
ng©n quü, qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh. uû ban nµy cã quyÒn xem xÐt c¬ cÊu cña
s¸ch hµng n¨m, xem xÐt ®¸nh gi¸ ng©n s¸ch ho¹t ®éng cña c¸c c¬ quan
trong APEC vµ ng©n s¸ch hµnh chÝnh do ban th ký ®a ra. Uû ban cã quyÒn
®¸nh gi¸ ho¹t ®éng cña c¸c nhãm c«ng t¸c vµ khuyÕn nghÞ víi c¸c quan
chøc cao cÊp cña APEC nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng, xem xÐt chØ
tiªu cña nhãm c«ng t¸c vµ c¸c dù ¸n cña nhãm ®Æc tr¸ch.
g-/ Uû ban th¬ng m¹i vµ ®Çu t (CTI)
Uû ban nµy cã tr¸ch nhiÖm thóc ®Èy hîp t¸c, tù do ho¸ th¬ng m¹i vµ
®Çu t. So¹n th¶o b¸o c¸o hµng n¨m tr×nh héi nghÞ bé trëng vÒ c¸c vÊn ®Ò cã
liªn quan tíi chøc n¨ng cña uû ban.
h-/ Uû ban kinh tÕ (EC)
Uû ban kinh tÕ ®îc thµnh lËp n¨m 1994 ®Ó thùc hiÖn ho¹t ®éng nghiªn
cøu c¸c xu híng vµ c¸c vÊn ®Ò kinh tÕ th«ng qua c¸c chØ sè kinh tÕ c¬ b¶n.
Uû ban lµ diÔn ®µn thóc ®Èy ®èi tho¹i gi÷a c¸c níc thµnh viªn trong nghiªn
-7-
cøu vµ dù b¸o kinh tÕ nh»m thóc ®Èy më réng hîp t¸c kinh tÕ trong APEC,
gãp phÇn x©y dùng chÝnh s¸ch trong c¸c diÔn ®µn kh¸c cña APEC.
i-/
Nhãm danh nh©n (nhãm c¸c nh©n vËt lçi l¹c)
1992 c¸c bé trëng APEC nhÊt trÝ thµnh lËp nhãm danh nh©n víi t c¸ch
lµ nhãm t vÊn phi chÝnh phñ vµ ®éc lËp ®Ó v¹ch ra t¬ng lai, ph¬ng híng trao
®æi th¬ng m¹i ë khu vùc cho tíi n¨m 2000.
k-/ Héi ®ång t vÊn doanh nghiÖp
Nh»m thùc hiÖn môc tiªu chÝnh cña APEC lµ thu hót vµ t¨ng cêng sù
tham gia cña giíi doanh nghiÖp trong c¸c ho¹t ®éng cña APEC phï hîp víi
thùc tiÔn vµ ®em l¹i hiÖu qu¶, héi nghÞ cÊp cao kh«ng chÝnh thøc lÇn thø I
®· thµnh lËp diÔn ®µn kinh doanh th¸i b×nh d¬ng (PBF), nh»m x¸c ®Þnh c¸c
vÊn ®Ò APEC cÇn tËp trung sö lý t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho th¬ng m¹i vµ
®Çu t. T¹i héi nghÞ bé trëng lÇn VII trªn c¬ së tÇm quan träng cña giíi
doanh nghiÖp vµ t nh©n trong ho¹t ®éng hîp t¸c kinh tÕ APEC ®· thµnh lËp
héi t vÊn doanh nghiÖp (Héi ®ång nµy thay cho diÔn ®µn kinh doanh th¸i
b×nh d¬ng PBF vµ tËp trung vµo c¸c lÜnh vùc nh: c¬ së h¹ tÇng, tµi chÝnh vµ
®Çu t, c¸c xÝ nghiÖp võa vµ nhá, ph¸t triÓn nguån nh©n lùc vv...
l-/
C¸c nhãm c«ng t¸c vµ nhãm ®Æc tr¸ch
HiÖn nay APEC cã 10 nhãm c«ng t¸c phô tr¸ch c¸c lÜnh vùc ho¹t ®éng
cô thÓ cña tæ chøc. Nhãm c«ng t¸c chuyªn thùc hiÖn ho¹t ®éng kh¶o s¸t
tiÒm n¨ng ph¸t triÓn vµ thóc ®Èy sù t¨ng trëng trong c¸c lÜnh vùc mµ nhãm
phô tr¸ch. Ngoµi ra APEC cßn cã 3 nhãm ®Æc tr¸ch vÒ c¸c vÊn ®Ò: chÝnh
s¸ch víi c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá, h¹ tÇng c¬ së vµ hîp t¸c kü thuËt
c«ng nghiÖp.
Th«ng qua m« h×nh tæ chøc cña APEC cho thÊy ®©y lµ diÔn ®µn bao
gåm nhiÒu diÔn ®µn nhá ®Ó c¸c thµnh viªn th¶o luËn, t vÊn chÝnh s¸ch vµ
hîp t¸c trªn c¸c lÜnh vùc cô thÓ.
3-/ Quy chÕ thµnh viªn vµ quan s¸t viªn
Th¸ng 11/1998 sau khi ba níc ViÖt Nam, Nga vµ Peru ®îc kÕt n¹p vµo
APEC, tæ chøc nµy ®· quyÕt ®Þnh ngõng kÕt n¹p thªm trong 10 n¨m tiÕp
theo (APEC hiÖn t¹i cã 21 thµnh viªn ). §Ó cã thÓ trë thµnh thµnh viªn cña
APEC c¸c quèc gia vµ vïng l·nh thæ cÇn ®¸p øng c¸c ®iÒu kiÖn trong quy
chÕ thµnh viªn cña tæ chøc (th«ng qua t¹i héi nghÞ c¸c nhµ l·nh ®¹o cÊp cao
-8-
APEC 11/1997). Theo ®ã muèn trë thµnh thµnh viªn APEC cÇn cã c¸c chØ
tiªu sau:
- VÞ trÝ ®Þa lý: n»m ë khu vùc ch©u ¸ - Th¸i B×nh D¬ng; tiÕp gi¸p víi
bê biÓn Th¸i B×nh D¬ng.
- Quan hÖ kinh tÕ: ph¶i cã mèi quan hÖ kinh tÕ chÆt chÏ víi c¸c thµnh
viªn APEC vÒ th¬ng m¹i hµng ho¸ vµ dÞch vô; ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi vµ
sù tù do ®i l¹i cña c¸c quan chøc.
- T¬ng ®ång vÒ kinh tÕ: Ph¶i chÊp nhËn chÝnh s¸ch kinh tÕ më cöa
theo híng thÞ trêng.
- Quan t©m vµ chÊp nhËn c¸c môc tiªu cña APEC. Ph¶i tá râ sù quan
t©m m¹nh mÏ tíi c¸c lÜnh vùc ho¹t ®éng cña APEC, b»ng hµnh ®éng tham
gia vµo c¸c nhãm c«ng t¸c hoÆc nghiªn cøu ®éc lËp, còng nh c¸c ho¹t ®éng
kh¸c cña APEC. Tuy vËy, viÖc trë thµnh thµnh viªn APEC kh«ng bÞ tri phèi
b¾t buéc bëi c¸c ho¹t ®éng trong c¸c nhãm c«ng t¸c cña c¸c níc cã mong
muèn. Níc muèn trë thµnh thµnh viªn APEC ph¶i chÊp nhËn tÊt c¶ c¸c môc
tiªu vµ nguyªn t¾c cña APEC ®îc ®Ò ra trong c¸c tuyªn bè, vµ quyÕt ®Þnh
cña tæ chøc nµy lµ ph¶i cam kÕt thùc hiÖn c¸c quyÕt ®Þnh chñ tr¬ng ®· ®îc
c¸c thµnh viªn chÝnh thøc, APEC cßn cã quy chÕ quan s¸t viªn cho 3 tæ
chøc khu vùc lµ ASEAN, PECC, diÔn ®µn Nam Th¸i B×nh D¬ng (SPF)
(kh«ng cã quy chÕ quan s¸t viªn cho c¸c níc vµ vïng l·nh thæ riªng biÖt).
C¸c níc kh«ng ph¶i thµnh viªn APEC cã thÕ ®îc tham gia c¸c ho¹t ®éng
cña tæ chøc víi t c¸ch lµ kh¸ch mêi t¹i c¸c nhãm c«ng t¸c.
4-/ C¸c ®ßi hái thùc tiÔn lµm xuÊt hiÖn APEC:
Cuèi nh÷ng n¨m 1970 vµ trong thËp kû 80 Ch©u ¸ ®¹t ®îc sù t¨ng trëng liªn tôc víi tèc ®é cao, (chñ yÕu lµ kinh tÕ §«ng ¸) víi sù xuÊt hiÖn cña
c¸c trung t©m kinh tÕ n¨ng ®éng nh nhãm níc NIC, ASEAN vµ sù trçi dËy
m¹nh mÏ cña Trung Quèc ®· biÕn ch©u ¸ thµnh khu vùc ph¸t triÓn kinh tÕ
bËc nhÊt trªn thÕ giíi. Lu«n lu«n dÉn ®Çu thÕ giíi vÒ tèc ®é t¨ng trëng, xuÊt
khÈu cña ch©u ¸ lµ ®éng lùc kinh tÕ rÊt m¹nh cña ch©u lôc, vît xa c¸c khu
vùc kh¸c cña thÕ giíi (t¨ng 10% hµng n¨m so víi 4% cña ch©u ¢u vµ Mü la
tinh; 6% cña c¸c níc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn). Ch©u ¸ trë thµnh mét thÞ trêng réng më, linh ho¹t vµ æn ®Þnh; cã móc ®Çu t FDI rÊt cao. §iÒu ®ã ®ßi
hái cã sù hîp t¸c vµ liªn kÕt kinh tÕ trong khu vùc, nhu cÇu nµy trë nªn v«
cïng cÊp thiÕt ®Ó ®¶m b¶o tÝnh u viÖt, sù t¨ng trëng kinh tÕ vµ æn ®Þnh cña
nÒn kinh tÕ ch©u ¸. Cïng víi tiÒn ®Ò ®ã, xu thÕ quèc tÕ ho¸ nÒn kinh tÕ c¸c
-9-
quèc gia, sù ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ vµ cuéc c¸ch m¹ng khoa häc - kü
thuËt víi c«ng nghÖ tiªn tiÕn: §Æc biÖt lµ thÞ trêng 1 tû ngêi cña Trung
Quèc ®îc më ra cµng lµm t¨ng xu thÕ cña ch©u ¸ - Th¸i B×nh D¬ng. Trªn
c¬ së xu thÕ liªn kÕt hîp t¸c kinh tÕ quèc tÕ trªn thÕ giíi trong nh÷ng n¨m
gÇn ®©y (tõ cuèi thËp kû 80 tíi nay) xuÊt hiÖn nhiÒu ho¹t ®éng xóc tiÕn
thµnh lËp c¸c liªn minh kinh tÕ (VD: thÞ trêng chung do c¸c níc liªn minh
ch©u ¢u thµnh lËp - 1992; khu vùc mËu dÞch tù do B¾c Mü vv...) Trong khi
®ã chÝnh trong b¶n th©n cña khu vùc ch©u ¸ - Th¸i B×nh D¬ng mét khu vùc
rÊt cÇn cã1 h×nh thøc liªn kÕt cã tÝnh chÊt chÝnh thøc, liªn chÝnh phñ toµn khu
vùc ®Ó tao c¸n c©n th¨ng b»ng tríc søc Ðp cña chñ nghÜa b¶o hé khu vùc ë
ch©u ¢u vµ B¾c Mü, th× l¹i cha cã 1 tæ chøc nh vËy ®Ó b¶o vÖ quyÒn lîi cña
c¸c níc trong khu vùc.
MÆt kh¸c trong nÒn kinh tÕ hiÖn ®¹i sù phô thuéc lÉn nhaucuar c¸c thÞ
trêng ®ang trë thµnh mét tÊt yÕu cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ. Tõ 1970 tíi cuèi
1980 trong khu vùc ch©u ¸ - Th¸i B×nh D¬ng ®· thÊy râ xu thÕ nµy (VD: vÒ
th¬ng m¹i n¨m 1989 xuÊt khÈu cña khu vùc nµy sang Mü chiÕm 25,8%
tæng gÝ trÞ hµng xuÊt khÈu cña hä, xuÊt khÈu tõ Mü sang khu vùc Ch©u ¸
Th¸i B×nh D¬ng chiÕm 30,5 % tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña Mü...) sù tuú
thuéc lÉn nhau nµy ®· t¹o ra mét lùc g¾n kÕt kÝch thÝch mét nhu cÇu phèi
hîp gi÷a c¸c nÒn kinh tÕ trong khu vùc víi nhau. Nh vËy, sù ph¸t triÓn kinh
tÕ víi tèc ®é t¨ng trëng cao vµ liªn tôc cña c¸c nÒn kinh tÕ trong khu vùc
Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D¬ng cïng víi xu thÕ hîp t¸c kinh tÕ quèc tÕ, sù liªn
kÕt kinh tÕ liªn ch©u lôc ®· t¹o ra tiÒn ®Ò do sù t¸c ®éng m¹nh mÏ vµ ý tëng
tiÕn bé cña c¸c nh©n sÜ trong khu vùc ®· t¹o ra tiÒn ®Ò cho viÖc h×nh thµnh
tæ chøc diÔn ®µn kinh tÕ Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D¬ng (APE) (Trªn thùc tÕ cßn
cã quan ®iÓm cho r»ng nguyªn nh©n s©u sa cña sù ra ®êi APEC vµo n¨m
1989 lµ do : vßng ®µm ph¸n Urugoay trong khu«n khæ thuéc ATT cã nguy
c¬ sôp ®æ, chiÕn tranh l¹nh ®· chÊm døt, vµ xuÊt hiÖn c¸c yÕu tè kinh tÕ nh
®· tr×nh bµy ë trªn).
II-/ Môc tiªu vµ nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña APEC.
1-/ Môc tiªu hµnh ®éng cña APEC
Víi t c¸ch lµ 1 tæ chøc ra ®êi vµ tån t¹i nh»m ®¸p øng nhu cÇu cña t×nh
h×nh míi, b¶o vÖ lîi Ých cña c¸c quèc gia thµnh viªn thóc ®Èy ph¸t triÓn vµ
hîp t¸c kinh tÕ. Ban ®Çu APEC chØ ra 1 nhãm ®èi tho¹i cã quy chÕ cha chÆt
chÏ th× nay nã ®· ®îc cñng cè theo l¬ng thÓ chÕ hãa. MÆc dï lµ 1 tæ chøc
víi c¸c thµnh viªn cã tiÒm lùc kinh tÕ tr×nh ®é vµ ph¬ng thøc ph¸t triÓn
- 10 -
kh«ng gièng nhau, nhng tÊt c¶ ®· tËp hîp cïng nhau trong 1 diÔn ®µn víi
môc ®Ých vµ quyÕt t©m chÝnh trÞ chung lµ thóc ®Èy t¨ng trëng vµ ph¸t triÓn
kinh tÕ bÒn v÷ng trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi. Tõ héi nghÞ Bé trëng lÇn
thø nhÊt t¹i Canbera 1989. C¸c níc trong tæ chøc ®· x¸c ®Þnh ®îc môc tiªu
hµnh ®éng cña tæ chøc v× sî hîp t¸c vµ trao ®æi, thóc ®Èy giao lu th¬ng m¹i
vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ. Nh÷ng mong muèn vµ quyÕt t©m ®ã ®îc ®óc kÕt
thµnh c¸c môc tiªu c¬ b¶n, ®îc thÓ chÕ ho¸ t¹i héi nghÞ Bé trëng lÇn thø 3 ë
X¬un, th«ng qua tuyªn bè X¬un. C ¸c môc tiªu ®îc thÓ chÕ ho¸, ®Æt nÒn
mãng cho sù ph¸t triÓn cña APEC nh mét khu«n khæ hîp t¸c khu vùc víi
c¸c môc tiªu:
- Duy tr× sù t¨ng trëng vµ ph¸t triÓn v× lîi Ých chung cña nh©n d©n c¸c
níc trong khu vùc gãp phÇn vµo t¨ng trëng vµ ph¸t triÓn chung cña kinh tÕ
thÕ giíi.
- Ph¸t huy nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc cña sù phô thuéc kinh tÕ ngµy cµng
t¨ng ®èi ví kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi, b»ng c¸ch ®Èy m¹nh giao lu hµng
ho¸, vèn dÞch vô vµ c«ng nghÖ.
- X©y dùng vµ t¨ng cêng hÖ thèng th¬ng m¹i ®a d¹ng v× lîi Ých cña
Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D¬ng vµ c¸c nÒn kinh tÕ kh¸c.
- Gi¶m dÇn nh÷ng rµo c¶n ®èi víi th¬ng m¹i hµng ho¸ vµ dÞch vô gi÷a
c¸c nÒn kinh tÕ thµnh viªn phï hîp víi c¸c nguyªn t¾c cña WTO vµ kh«ng
lµm h¹i ®èi víi c¸c nÒn kinh tÕ kh¸c.
- C¶i thiÖn m«i trêng Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D¬ng nh»m ®¹t ®îc sù ph¸t
triÓn bÒn v÷ng v× 1 t¬ng lai v÷ng ch¾c h¬n.
Th«ng qua c¸c môc tiªu hµnh ®éng cña APEC cho thÊy r»ng, APEC
kh«ng nhÊn m¹nh ®Õn viÖc t¹o lËp mét hÖ thèng u ®·i thuÕ quan, liªn minh
thuÕ quan hay thÞ trêng chung mµ nhÊn m¹nh ®Õn viÖc t¨ng cêng hÖ thèng
th¬ng m¹i ®a ph¬ng më. §iÒu nµy b¾t nguån tõ c¸c ®iÓm kh¸c biÖt vÒ kinh
tÕ, chÝnh trÞ, v¨n ho¸ gi÷a c¸c quèc gia thµnh viªn vµ c¸c níc ®ang ph¸t
triÓn kh«ng muèn bÞ lÖ thuéc vµo c¸c níc cã nÒn kinh tÕ lín h¬n nh: Mü,
NhËt, óc, Canada. C¸c níc ®ang ph¸t triÓn Nics vµ ASEAN. Mét lý do n÷a
lµ c¸c thµnh viªn APEC, nhÊt lµ c¸c níc thuéc khu vùc §«ng Nam ¸ phô
thuéc rÊt nhiÒu vµo m«i trêng kinh tÕ thÕ giíi. Sù t¨ng trëng cña NhËt,
NICS, vµ ASEAN trong thËp kû 70, 80 phô thuéc nhiÒu vµo sù thµnh c«ng
cña chiÕn lîc vµ xuÊt khÈu, do vËy hä muèn duy tr× mét hÖ thèng th¬ng m¹i
toµn cÇu më vµ æn ®Þnh. ViÖc chia c¾t kinh tÕ thÕ giíi thµnh c¸c khu vùc c¸t
- 11 -
cí sÏ kh«ng cã lîi ®èi víi c¸c thµnh viªn APEC cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn
cao v× vËy, môc tiªu thiÕt lËp mét hÖ thèng th¬ng m¹i ®a ph¬ng më trë
thµnh môc tiªu xuyªn suèt, chi phèi hµnh ®éng cña APEC.
2-/ Nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña APEC :
a-/ Nguyªn t¾c chung:
* Nguyªn t¾c cïng cã lîi
Trong tuyªn bè X¬ Un cña héi nghÞ Bé trëng lÇn thø 3 n¨m 1991 nªu
râ: ViÖc hîp t¸c trong APEC dùa trªn nguyªn t¾c cïng cã lîi cã tÝnh ®Õn sù
kh¸c biÖt trong c¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn kinh tÕ trong c¸c hÖ thèng chÝnh trÞ,
x· héi vµ tÝnh ®ñ ®Õn c¸c nhu cÇu cña nh÷ng nÒn kinh tÕ ®ang ph¸t triÓn.
ViÖc quy ®Þnh nguyªn t¾c nµy nh»m ®¶m b¶o quyÒn b×nh ®¼ng gi÷a c¸c
quèc gia trong APEC. Nã ®¶m b¶o cho sù ph¸t triÓn cña diÔn ®µn nµy. APEC
nhÊn m¹nh tíi c¸c mèi quan t©m chung, c¸c lîi Ých chung cña c¸c thµnh
viªn, ®¶m b¶o quyÒn lîi cña c¸c níc thµnh viªn dï lín hay nhá, giµu hay
nghÌo ®Òu ®îc quan t©m thÝch ®¸ng, Nguyªn t¾c nµy gi¶i to¶ sù lo ng¹i cña
c¸c níc lín, gi÷a c¸c níc ®ang ph¸t triÓn víi c¸c quèc gia ph¸t triÓn.
* Nguyªn t¾c nhÊt trÝ
§©y lµ mét trong nh÷ng nguyªn t¾c quan träng nhÊt cña APEC. Trong
tuyªn bè X¬un ®· kh¼ng ®Þnh, lµ dùa trªn cam kÕt vÒ sù ®èi tho¹i cëi më vµ
x©y dùng sù nhÊt trÝ, b×nh ®¼ng, t«n träng quan ®iÓm cña tÊt c¶ c¸c thµnh
viªn tham gia.
Kh¸c víi GATT / WTO lµ c¸c thµnh viªn cña tæ chøc APEC ®¹t ®îc
quyÕt ®Þnh th«ng qua mét qu¸ tr×nh x©y dùng nhÊt trÝ (kh«ng th¬ng thuyÕt,
®µm ph¸n l©u dµi vµ gay g¾t ®Ó ®¹t ®îc c¸c tho¶ thuËn vµ hiÖp ®Þnh) c¸c
cuéc häp héi nghÞ tõ héi nghÞ cÊp cao cho tíi cÊp chuyªn viªn ®Òu mang
tÝnh chÊt t vÊn. C¸c thµnh viªn kh«ng tham gia vµo nh÷ng cuéc th¬ng lîng
mÆc c¶ thùc sù ®Ó ®¹t ®îc kÕt qu¶. Toµn bé quyÕt ®Þnh cña c¸c cÊp ®îc ®a
vµo tuyªn bè chung ph¶n ¸nh ý chÝ cña c¸c thµnh viªn. Tuy duy tr× nguyªn
t¾c nhÊt trÝ trong 1 tæ chøc ®a d¹ng nh APEC rÊt khã kh¨n, nhÊt lµ khi
APEC ®i vµo nh÷ng vÊn ®Ò hµnh ®éng cô thÓ. Nhng c¸c thµnh viªn APEC
quyÕt t©m thùc hiÖn vµ coi ®©y lµ 1 trong nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n cña qu¸
tr×nh ho¹t ®éng vµ ra quyÕt ®Þnh cña APEC, ®¶m b¶o cho sù b×nh ®¼ng gi÷a
c¸c thµnh viªn trong tæ chøc
* Nguyªn t¾c tù nguyÖn
- 12 -
Cïng xuÊt ph¸t tõ sù kh¸c biÖt gi÷a c¸c quèc gia thµnh viªn APEC vµ
c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ cña khu vùc. Cho nªn, sù hîp t¸c gi÷a c¸c
thµnh viªn APEC mang tÝnh chÊt tù nguyÖn. Nguyªn t¾c nµy phï hîp víi
tÝnh chÊt lµ 1 diÔn ®µn mang tÝnh t vÊn kinh tÕ, mét c¬ chÕ liªn chÝnh phñ
nh»m ®Èy m¹nh , kÝch thÝch sù hîp t¸c, t¨ng trëng, ph¸t triÓn cña khu vùc.
DiÔn ®µn nµy ®îc coi nh ®Ó tham kh¶o ý kiÕn vÒ c¸c vÊn ®Ò kinh tÕ phôc vô
cho ho¹t ®éng trao ®æi quan ®iÓm kinh tÕ gi÷a c¸c níc trong khu vùc.
APEC kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i ®a ra c¸c ý kiÕn t vÊn cña m×nh tíi chç trë
thµnh c¸c quyÕt ®Þnh ®îc th«ng qua cã tÝnh b¾t buéc c¸c thµnh viªn kh¸c
ph¶i chÊp thuËn hay thùc hiÖn.(ThÓ hiÖn trong nguyªn t¾c kuching) vµ tÝnh
tõ 1991: APEC sÏ ho¹t ®éng th«ng qua qu¸ tr×nh t vÊn vµ trao ®æi quan
®iÓm gi÷a c¸c ®¹i diÖn cao cÊp cña c¸c nÒn kinh tÕ APEC dùa trªn c¸c
nghiªn cøu, ph©n tÝch vµ c¸c ý tëng vÒ chÝnh s¸ch do c¸c nÒn kinh tÕ tham
gia vµ c¸c tæ chøc h÷u quan nh ban th ký ASEAN, diÔn ®µn Nam Th¸i B×nh
D¬ng (SPF) vµ PECC ®ãng gãp. Thªm n÷a do APEC lµ 1 diÔn ®µn t vÊn nªn
nã kh«ng ®a ra nh÷ng chØ thÞ, nguyªn t¾c cã tÝnh b¾t buéc ®èi víi c¸c thµnh
viªn. Mäi ho¹t ®éng hîp t¸c ®Òu dùa trªn sù tù nguyÖn phï hîp víi lîi Ých
c¸c bªn, ®iÒu nµy cïng xuÊt ph¸t tõ tÝnh ®Æc thï cña qu¸ tr×nh héi nhËp kinh
tÕ trong khu vùc.
* C¸c nguyªn t¾c cña APEC phï hîp víi c¸c nguyªn t¾c cña GATT vµ
WTO
Ho¹t ®éng cña APEC víi t c¸ch lµ s1 diÔn ®µn më phï hîp víi c¸c
nguyªn t¾c cña GATT/WTO. APEC ñng hé chÕ ®é th¬ng m¹i ®a ph¬ng gia
APEC vµ c¸c níc kh¸c trªn thÕ giíi, më ®êng cho c¸c nÒn kinh tÕ kh«ng
ph¶i lµ thµnh viªn cña diÔn ®µn nµy. Nguyªn t¾c nµy ®îc ghi nhËn trong
tuyªn bè Xowun 1991, tuyªn bè kh¼ng ®Þnh viÖc theo ®uæi ch¬ng tr×nh kinh
tÕ vµ t¹o ¶nh hëng kÝch thÝch ph¸t triÓn th¬ng m¹i tù do trong APEC phï
hîp víi nh÷ng c¬ së cña GATT/WTO vµ kh«ng lµm ph¬ng h¹i tíi c¸c níc
kh¸c.
b-/ Nguyªn t¾c ho¹t ®éng trong lÜnh vùc kinh tÕ :
APEC th«ng qua hÖ thèng c¸c môc tiªu cña m×nh, x¸c ®Þnh viÖc kh«ng
nh»m lËp ra 1 khèi th¬ng m¹i 1 liªn minh thuÕ quan, mét khu vùc mËu dÞch
tù do hay bÊt ký 1 liªn minh kinh tÕ nµo mµ lµ 1 diÔn ®µn kinh tÕ më nh»m
xóc tiÕn thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p ®Ó thóc ®Èy th¬ng m¹i vµ ®Çu t gi÷a c¸c
thµnh viªn trªn c¬ së tù nguyÖn vµ më cöa thùc sù ®èi víi tÊt c¶ c¸c níc
kh¸c. XuÊt ph¸t tõ môc tiªu ®ã, dÇn dÇn néi dung hµnh ®éng cña APEC ®îc
- 13 -
h×nh thµnh qua c¸c thµnh viªn APEC ®· x©y dùng ®îc ph¬ng híng vµ kÕ
ho¹ch ho¹t ®éng trong khu vùc th¬ng m¹i, ®Çu t vµ ®· bíc ®©u thùc hiÖn
triÓn khai c¸c s¸ng kiÕn kinh tÕ ®ã tõ 1- 1- 1997. C¸c nguyªn t¾c vÒ tù do
ho¸, thuËn lîi ho¸ vµ kh«ng rµng buéc ®Çu t ®· ®îc th«ng qua t¹i héi nghÞ
cÊp cao APEC lÇn thø 3 vµ t¹i héi nghÞ Bogor bao gåm c¸c nguyªn t¾c
+ Nguyªn t¾c toµn diÖn: Theo ®ã tiÕn tr×nh tù do ho¸ vµ thuËn lîi ho¸
toµn diÖn ë c¸c lÜnh vùc nh»m gi¶i quyÕt tÊt c¶ c¸c h×nh thøc c¶n trë môc
tiªu l©u dµi cña th¬ng m¹i vµ ®Çu t tù do.(réng h¬n néi dung ho¹t ®éng cña
NAFTA vµ AFTA)
+ Nguyªn t¾c phï hîp víi GATT/WTO: Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn tù
do ho¸, thuËn lîi ho¸ th¬ng m¹i vµ ®Çu t trong APEC ph¶i phï hîp víi c¸c
luËt lÖ cña GATT/WTO. APEC chØ lµ mét diÔn ®µn kinh tÕ më chø kh«ng
ph¶i lµ 1 tæ chøc th¬ng m¹i míi thay thÕ GATT/WTO
+ Nguyªn t¾c ®ång ®Òu: C¸c thµnh viªn APEC tuy cã sù kh¸c biÕt vÒ
tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ ®Òu ph¶i cïng c¶i c¸ch vµ thùc hiÖn c¸c biÖn
ph¸p ®Ó tù do ho¸ th¬ng m¹i vµ ®Çu t.
+ Nguyªn t¾c cïng b¾t ®Çu, qu¸ tr×nh liªn tôc vµ thêi gian biÓu kh¸c
nhau: TÊt c¶ c¸c thµnh viªn APEC ph¶i cïng triÓn khai c¸c biÖn ph¸p ®Ó ®¹t
môc tiªu tù do ho¸ th¬ng m¹i vµ ®Çu t vµo n¨m 2020 víi nh÷ng nÒn kinh tÕ
®ang ph¸t triÓn.
+ Nguyªn t¾c gi÷ nguyªn tr¹ng: C¸c thµnh viªn APEC lÊy møc b¶o hé
hiÖn t¹i lµm mèc, chØ cã gi¶m ®i mµ kh«ng t¨ng thªm c¸c biÖn ph¸p b¶o hé
nh»m gióp t¹o c¬ së dù b¸o cho viÖc thùc hiÖn tù do ho¸ th¬ng m¹i.
+ Nguyªn t¾c linh ho¹t: Theo ®ã cã sù linh ho¹t trong thùc hiÖn c¸c
ho¹t ®éng thùc hiÖn vÒ tù do ho¸ th¬ng m¹i vµ ®Çu t v× tr×nh ®é ph¸t triÓn
kinh tÕ cña c¸c thµnh viªn APEC lµ kh¸c nhau. Theo néi dung nµy c¸c
thµnh viªn APEC ph¶i linh ho¹t trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn thêi biÓu vµ môc
tiªu ®Ò ra t¹i héi nghÞ Bogor (cho phÐp c¸c thµnh viªn tuú theo tr×nh ®é vµ u
tiªn ph¸t triÓn kinh tÕ vµ biÖn ph¸p thùc hiÖn riªng.
+ Nguyªn t¾c kh«ng ph©n biÖt ®èi xö gi÷ c¸c thµnh viªn. ViÖc tù do
ho¸ mËu dÞch vµ ®Çu t kh«ng chØ trong néi bé gi÷a c¸c thµnh viªn mµ cá víi
níc vµ khu vùc kh«ng ph¶i lµ thµnh viªn APEC.
+ Nguyªn t¾c c«ng khai:
- 14 -
§¶m b¶o sù c«ng khai, râ rµng trong mïa luËt lÖ, chÝnh s¸ch còng nh
c¸c ho¹t ®éng cña tõng thµnh viªn nh»m gióp c¸c thµnh viªn cã thÓ hiÓu ®îc thµnh viªn kh¸c ®ang lµm g×.
+Nguyªn t¾c hîp t¸c kü thuËt: Do ®Æc thï cña APEC vµ c¸c thµnh viªn
cña nã, cã tr×nh ®é ph¸t triÓn vµ c¬ cÊu kinh tÕ kh«ng gièng nhau nªn
nguyªn t¾c nµy ®îc nªu ra ®Ó hç trî ®Èy m¹nh qu¸ tr×nh tù do ho¸ th¬ng
m¹i vµ ®Çu t, t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó c¸c thµnh viªn hîp t¸c ph¸t triÓn khoa hãc vµ
c«ng nghÖ.
Song song víi c¸c nguyªn t¾c vÒ tù do ho¸ vµ thuËn lîi ho¸ th¬ng m¹i.
T¹i héi nghÞ Bogor 1994 cßn th«ng qua c¸c nguyªn t¾c ®Çu t kh«ng rµng
buéc, ngoµi 2 nguyªn t¾c: c«ng khai vµ kh«ng ph©n biÖt ®èi xö nh c¸c
nguyªn t¾c cïng tªn trong tù do ho¸ vµ thuËn lîi ho¸ th× cßn l¹i 9 nguyªn
t¾c ®Çu t rµng buéc
+ §·i ngé quèc gia: Trõ nh÷ng ngo¹i lÖ ®îc quy ®Þnh c¸c thµnh viªn
®èi xö víi c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi víi chÕ ®é u ®·i kh«ng kÐm c¸c nhµ ®Çu
t trong níc cã cïng hoµn c¶nh trong viÖc h×nh thµnh, më réng, thùc hiÖn
c¸c kho¶n b¶o hé ®Çu t.
+ KhuyÕn khÝch ®Çu t: C¸c thµnh viªn kh«ng níi bá c¸c quy ®Þnh x·
héi nh: søc khoÎ, m«i trêng...vv ®Ó khuyÕn khÝch ®Çu t níc ngoµi.
+ Yªu cÇu vÒ ho¹t ®éng: C¸c thµnh viªn gi¶m thiÓu viÖc h¹n chÕ, c¶n
trë cho viÖc më réng th¬ng m¹i vµ ®Çu t.
+ Trng thu vµ båi thêng: Kh«ng thùc thi tr¸i ph¸p luËt hµnh ®éng nµy
vµ båi thêng ®Çy ®ñ vµ hiÖu qu¶
+ ChuyÓn tiÒn vÒ níc vµ chuyÓn ®æi ngo¹i tÖ:
C¸c kho¶n tiÒn thu ®îc hîp ph¸p vµ cã nguån gèc hîp ph¸p (tiÒn liªn
quan tíi ®Çu t níc ngoµi) ®îc chuyÓn ®æi, chuyÓn vÒ níc tù do.
+ Gi¶i quyÕt tranh chÊp: Nh÷ng tranh chÊp liªn quan ®Õn ®Çu t níc
ngoµi ®îc gi¶i quyÕt kÞp thêi th«ng qua t vÊn vµ ®µm ph¸n gi÷a c¸c bªn vµ
sÏ ®îc gi¶i quyÕt b»ng con ®êng träng tµi phï hîp víi cam kÕt quèc tÕ hoÆc
theo lùa chän ®îc c¸c bªn chÊp thuËn (chØ ®a ra gi¶i quyÕt b»ng träng tµi
khi kh«ng gi¶i quyÕt ®îc)
+ NhËp c¶nh vµ lu tró t¹m thêi cña c¸c doanh nh©n:
- 15 -
C¸c nh©n viªn vµ qu¶n lý chñ chèt níc ngoµi ®îc c¸c thµnh viªn cho
phÐp lu tró ®Ó thùc hiÖn ho¹t ®éng liªn quan tíi ®Çu t theo quy ®Þnh cña
ph¸p luËt
+ Tr¸nh ®¸nh thuÕ 2 lÇn: ¸p dông víi c¸c kho¶n ®Çu t níc ngoµi.
+ Th¸i ®é cña c¸c nhµ ®Çu t : c¸c nhµ ®Çu t cÇn tu©n thñ ph¸p luËt
chÝnh s¸ch cña níc tiÕp nhËn ®Çu t nh c¸c nhµ ®Çu t trong níc.
+ Lo¹i bá trë ng¹i ®èi víi xuÊt khÈu t b¶n :
C¸c thµnh viªn ®ång ý gi¶m thiÓu c¸c hµng rµo hµnh chÝnh, luËt ph¸p
®èi víi luång vèn ®Çu t chuyÓn ra bªn ngoµi.
+ Ngoµi c¸c hÖ thèng nguyªn t¾c trªn trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng kinh
tÕ APEC cßn cã nhiÒu nguyªn t¾c míi phï hîp víi t×nh h×nh cô thÓ nh :
Hîp t¸c x©y dùng vµ tr©n thËt, t¨ng cêng ®Çu t cho con ngêi ph¸t triÓn vµ
t¨ng cêng tÝnh n¨ng ®éng cña c¸c xÝ nghiÖp võa vµ nhá...vv.
III-/ VÞ trÝ vµ vai trß cña APEC trªn trêng quèc tÕ
1-/ Trong lÜnh vùc chÝnh trÞ
Lµ diÔn ®µn cña 21 níc thuéc khu vùc Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D¬ng.
APEC ®ãng vai trß quan träng ®èi víi sù æn ®Þnh tån t¹i vµ tiÕn bé cña khu
vùc vµ thÕ giíi víi ®Þnh híng ph¸t triÓn kinh tÕ vµ sù phån vinh vµ thÞnh vîng, APEC t¹o lËp mèi ®oµn kÕt vµ hîp t¸c cïng cã lîi gi÷a c¸c thµnh viªn,
t¨ng cêng hîp t¸c víi c¸c tæ chøc kinh tÕ kh¸c cña thÕ giíi. Víi t c¸ch lµ 1
diÔn ®µn tËp hîp c¸c thµnh viªn víi nh÷ng h×nh th¸i kinh tÕ x· héi, thÓ chÕ
chÝnh trÞ kh¸c nhau, APEC ®· gióp duy tr× vµ cñng cè nÒn an ninh chÝnh trÞ
cña khu vùc vµ thÕ giíi ®iÒu hoµ vµ b¶o vÖ lîi Ých cña c¸c thµnh viªn b»ng
con ®¬ng ®èi tho¹i, thu ng¾n kho¶ng c¸ch vµ bÊt ®«ng gi÷a c¸c hÖ t tëng
kh¸c nhau.
2-/ Trong lÜnh vùc kinh tÕ
APEC trë thµnh trung t©m kinh tÕ quèc tÕ lín nhÊt trªn thÕ giíi, víi tû
träng kinh tÕ trong s¶n lîng kinh doanh thÕ giíi ngµy mét gia t¨ng. C¸c
thµnh viªn cña APEC cã trong ®ã 1 sè níc vµ khu vùc cã nÒn kinh tÕ hïng
m¹nh nh Mü, NhËt, Nics, ASEAN...vv vµ cã tèc ®é t¨ng trëng cao, tæng dù
tr÷ ngo¹i tÖ ®øng ®Çu thÕ giíi (Mü, NhËt, Trung) ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh vµ
lµ ®éng lùc ph¸t triÓn kinh tÕ toµn cÇu. APEC ®ång nghÜa víi ý niÖm vÒ mét
thÞ trêng khæng lå ®Çy høa hÑn (APEC chiÕm 30% diÖn tÝch toµn cÇu, 40%
d©n sè thÕ giíi, tæng s¶n phÈm hµng n¨m trÞ gi¸ h¬n 13.000 tû USD chiÕm
55% kim ng¹ch bu«n b¸n toµn cÇu) Th«ng qua c¬ chÕ hîp t¸c trong APEC
- 16 -
nÒn kinh tÕ c¸c thµnh viªn ®îc cñng cè, søc m¹nh kinh tÕ cña diÔn ®µn t¨ng
lªn lµm qu¸ tr×nh liªn kÕt kinh tÕ thÕ giíi ngµy mét s«i næi, APEC trë thµnh
m¾t xÝch kh«ng thÓ thiÕu cña chuçi m¾t xÝch kinh tÕ thÕ giíi.
3-/ ý nghÜa cña ho¹t ®éng nghiªn cøu APEC
ViÖc t×m hiÓu sù ra ®êi, qu¸ tr×nh tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña APEC ®em l¹i
lîi Ých cho viÖc ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i cëi më, mong muèn lµm b¹n
víi tÊt c¶ trªn nguyªn t¾c träng ®éc lËp, chñ quyÒn vµ cïng cã lîi cña níc ta.
§Ó cã thÓ t×m kiÕm ®èi t¸c phï hîp víi ®êng lèi cña m×nh th× viÖc nghiªn cøu
APEC ®Ó x¸c ®Þnh sù phï hîp vÒ ®øêng lèi môc tiªu cña tæ chøc víi chÝnh
s¸ch cña ViÖt Nam lµ rÊt cÇn thiÕt. Ho¹t ®éng t×m hiÓu, nghiªn cøu vÒ APEC
cña chóng ta gióp nh©n d©n trong níc thªm hiÓu biÕt vÒ c¸c quèc gia trong
khu vùc, gãp phÇn kh«ng nhá gi¸o dôc tinh thÇn ®oµn kÕt khu vùc cho quÇn
chóng. Trªn c¬ së sù hiÓu biÕt ®ã c¸c doanh nghiÖp cña ViÖt Nam cã thÓ x¸c
®Þnh chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ quèc tÕ, ®em l¹i hiÖu qu¶ to lín cho nÒn kinh
tÕ quèc d©n. T¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó ViÖt Nam phèi hîp hµnh ®éng víi
APEC thóc ®Èy sù thµnh c«ng cña hîp t¸c khu vùc, n©ng cao uy tÝn cña tæ
chøc mµ trong ®ã ViÖt Nam sÏ cïng nhÞp ph¸t triÓn tÝch cùc víi c¸c thµnh viªn
kh¸c nh»m ®¹t ®îc môc tiªu d©n giµu, níc m¹nh.
Ch¬ng II
Hîp t¸c kinh tÕ APEC
I-/
KÕ ho¹ch hîp t¸c kinh tÕ cña APEC (c¬ chÕ thùc hiÖn tù
do ho¸, thuËn lîi ho¸ th¬ng m¹i vµ ®Çu t).
Trªn c¬ së néi dung c¸c kÕ ho¹ch hµnh ®éng ®îc héi nghÞ Osaka th«ng
qua vµ theo ®Þnh híng cña 9 nguyªn t¸c ®îc nªu ra t¹i héi nghÞ nµy, c¸c kÕ
ho¹ch nh»m ®îc môc tiªu tù do ho¸ th¬ng m¹i vµ ®Çu t ®îc x©y dùng vµ x¸c
®Þnh thêi h¹n thùc hiÖn cho c¸c thµnh viªn ph¸t triÓn (2010) vµ ®ang ph¸t
triÓn (2020).
1-/ KÕ ho¹ch hµnh ®éng tËp thÓ.
+ §Ó thùc hiÖn c¸c hµnh ®éng phôc vô môc tiªu tù do ho¸ th¬ng m¹i
vµ ®Çu t, c¸c thµnh viªn APEC ®a ra 15 lÜnh vùc cô thÓ ®Ó cïng nhau thùc
hiÖn:
1.1-/
ThuÕ quan:
Trong ch¬ng tr×nh hµnh ®éng OSaka c¸c bé trëng th¬ng m¹i APEC ®·
x¸c ®Þnh c¸c lÜnh vùc nh»m ®¹t tíi c¸c môc tiªu cô thÓ ®· tho¶ thuËn t¹i
Bogor, kÓ c¶ c¸c môc tiªu tù do ho¸, mËu dÞch vµ ®Çu t. ThuÕ quan lµ mét
trong 15 lÜnh vùc cô thÓ trong ch¬ng tr×nh hµnh ®éng Osaka. C¸c thµnh viªn
- 17 -
APEC víi môc tiªu ®¹t tíi tù do ho¸ th¬ng m¹i vµ ®Çu t ë khu vùc Ch©u ¸ Th¸i B×nh D¬ng th«ng qua c¾t gi¶m m¹nh thuÕ quan vµ c«ng khai c¸c chÕ
®é thuÕ quan cña c¸c thµnh viªn, hµnh ®éng tËp thÓ cña c¸c thµnh viªn
APEC tËp trung vµo vÞªc thµnh lËp vµ ph¸t triÓn hÖ thèng vi tÝnh vÒ c¬ së
d÷ liÖu cña thuÕ quan cña APEC, x¸c ®Þnh c¸c ngµnh c«ng nghiÖp mµ viÖc
gi¶m thuÕ quan vµ phÝ thuÕ quan t¹i c¸c ngµnh ®ã cã thÓ t¸c ®éng tÝch cùc
tíi sù t¨ng trëng vµ kinh tÕ t¹i khu vùc Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D¬ng, hoÆc c¸c
ngµnh c«ng nghiÖp mµ giíi c«ng nghiÖp trong khu vùc ñng hé sím tù do
ho¸ (t¹i héi nghÞ lÇn thø 6 t¹i Gia c¸c ta, c¸c bé trëng ®· chØ thÞ cho ban th
ký víi uû ban th¬ng m¹i vµ ®Çu t (CTI) triÓn khai thùc hiÖn c¸c thö nghiÖm
x©y dùng ®Üa CD - R«m c¬ së d÷ liÖu thuÕ quan bao gåm toµn bé c¸c th«ng
tin vÒ thuÕ quan, cña c¸c thµnh viªn vµ s¶n phÈm cuèi cïng giao l¹i cho
chÝnh phñ vµ giíi doanh nghiÖp APEC, kh¶ n¨ng th¬ng m¹i cña ®Üa ®îc tiÕn
hµnh ®iÒu tra cïng trong thêi gian nµy vµ kÐo dµi tíi th¸ng 2/1996 vµ nhãm
®Æc tr¸ch c¬ sè liÖu ®· quyÕt ®Þnh phæ cËp vµo ®Üa Email trªn c¬ së cã kiÓm
so¸t an ninh.
1.2-/
Phi thuÕ quan
C¸c thµnh viªn APEC cïng hµnh ®éng ®Ó c¾t gi¶m m¹nh vµ tiÕn tíi
xo¸ bá trî cÊp xuÊt khÈu, lo¹i bá h¹n chÕ thuÕ quan kh«ng chÝnh ®¸ng ®èi
víi xuÊt nhËp khÈu.
1.3-/
DÞch vô
Môc tiªu c«ng t¸c vÒ dÞch vô trong vµ ngoµi APEC lµ dÇn dÇn gi¶m
bít c¸c h¹n chÕ vÒ th©m nhËp, khai th¸c thÞ trêng ®ång thêi t¨ng dÇn viÖc
¸p dông chÕ ®é tèi huÖ quèc vµ ®·i ngé quèc gia víi th¬ng m¹i vµ dÞch vô,
thùc hiÖn c«ng t¸c nµy c¸c thµnh viªn APEC mong muèn ®¹t tíi môc tiªu
thóc ®Èy tù do th¬ng m¹i vµ ®Çu t trong c¸c lÜnh vùc nh viÔn th«ng, giao
th«ng, n¨ng lîng vµ du lÞch.
C¸c nhãm c«ng t¸c cña APEC vÒ hîp t¸c trong c¸c lÜnh vùc dÞch vô
nãi trªn ®· so¹n tho¶ c¸c khu«n khæ ho¹t ®éng cña m×nh trªn c¬ së ch¬ng
tr×nh hµnh ®éng Osaka, còng nh nh÷ng môc tiªu mµ c¸c nhãm c«ng t¸c ®·
tho¶ thuËn bæ xung. C¸c khu«n khæ ®ã còng chØ ra nh÷ng lo¹i ho¹t ®éng
mµ tõng nhãm c«ng t¸c sÏ tiÕn hµnh ®Ó ®¹t ®îc môc tiªu tËp thÓ cña m×nh.
Ph¬ng thøc nµy gióp cho c¸c thµnh viªn bæ sung th«ng tin cho nhau vÒ c¸c
ho¹t ®éng cô thÓ ®ang tiÕn hµnh nh»m ®¹t tíi c¸c môc tiªu tËp thÓ (ph¬ng
- 18 -
thøc do nhãm c«ng t¸c giao th«ng vËn t¶i ®· x©y dùng lµ mét h×nh mÉu tèt
cho c¸c lo¹i ch¬ng tr×nh nµy.
Ngoµi ra, ch¬ng tr×nh hµnh ®éng Osaka cßn yªu cÇu tiÕp tôc nghiªn
cøu ®Ó x©y dùng c¸c hµnh ®éng tËp thÓ trong c¸c lÜnh vùc kh¸c ngoµi 4 néi
dung nãi trªn.
1.4-/
§Çu t:
§Çu t lµ mét lÜnh vùc ®îc u tiªn cïng víi th¬ng m¹i mµ APEC lu«n cè
g¾ng ®¹t tíi môc tiªu tù do ho¸ vµ thuËn lîi ho¸. Theo yªu cÇu cña c¸c nhµ
l·nh ®¹o kinh tÕ APEC, CTI ®· thµnh lËp nhãm chuyªn gia vÒ ®Çu t (IEG)
®Ó x©y dùng c¸c nguyªn t¾c ®Çu t kh«ng rµng buéc (®· nªu trong phÇn c¸c
nguyªn t¾c ®Çu t kh«ng rµng buéc- Ch¬ng I phÇn II). HiÖn nay, IEG ®ang
so¹n th¶o 1 khu«n khæ cho c¸c hµnh ®éng tËp thÓ trong lÜnh vùc ®Çu t mµ
ch¬ng tr×nh hµnh ®éng Osaka ®Ò ra bao gåm 4 néi dung lµ: TÝnh c«ng khai,
®èi tho¹i chÝnh s¸ch thuËn lîi ho¸ vµ hîp t¸c. Trong qu¸ tr×nh so¹n th¶o c¸c
khuyÕn nghÞ cho ch¬ng tr×nh hµnh ®éng Osaka vµ kÕ ho¹ch hµnh ®éng ®Çu
t, IEG rÊt chó ý tíi c¸c khuyÕn nghÞ trong b¸o c¸o n¨m 1994 cña diÔn ®µn
kinh doanh Th¸i B×nh D¬ng (PBF).
Trong héi th¶o vÒ ®Çu t t¹i B¨ng Cèc 10/1995 ®îc tiÕn hµnh song song
víi cuéc häp IEG cã sù tham gia cña c¸c chuyªn gia kinh tÕ, ®Çu t vµ cña
giíi kinh doanh, qua ®ã quan ®iÓm cña céng ®ång doanh nghiÖp ®îc ®a vµo
ch¬ng tr×nh hµnh ®éng vµ kÕ ho¹ch hµnh ®éng. §iÒu ®ã ®· chøng tá ho¹t
®éng x©y dùng ®Þnh híng chiÕn lîc cho hµnh ®ång ®Çu t cña APEC rÊt chó
träng tíi, viÖc ®èi tho¹i víi céng ®ång doanh nghiÖp.
Theo ch¬ng tr×nh hµnh ®éng Osaka c¸c thµnh viªn APEC sÏ ph¶i
chuÈn bÞ c¸c hµnh ®éng, cña m×nh nh»m tù do ho¸ vµ thuËn lîi ho¸ ®Çu t ®Ó
®¹t tíi môc tiªu ®Çu t tù do vµo 20/0/2020 nhê tuyªn bè Bogor ®Ò ra c¸c kÕ
ho¹ch hµnh ®éng Manila (/Mapa) (®©y lµ kÕ ho¹ch cña tõng thµnh viªn) vµ
®a vµo thùc hiÖn tõ th¸ng 1/1997. §Ó thóc ®Èy ®Çu t trong APEC ®· quy
®Þnh viÖc cËp nhËt th«ng tin liªn quan tíi luËt lÖ vÒ ®Çu t cu¶ c¸c thµnh viªn
thiÕt lËp m¹ng víi phÇn mÒm vi tÝnh vÒ quy chÕ ®Çu t, c¬ héi ®Çu t vµ c¶i
thiÖn hÖ thèng kª, lu tr÷ th«ng tin d÷ liÖu.
1.5. Tiªu chuÈn vµ viÖc tu©n thñ c¸c tiªu chuÈn héi nghÞ Bé trëng Gia
c¸c ta 1994 ®· th«ng qua tuyªn bè vÒ khu«n khæ tiªu chuÈn vµ viÖc tu©n thñ
c¸c tiªu chuÈn cña APEC ®Ò ra môc tiªu vµ néi dung ho¹t ®éng trong lÜnh
vùc nµy. B¶n tuyªn bè nµy lµ tõng bíc thùc hiÖn c¸c yªu s¸ch cña c¸c nhµ
- 19 -
l·nh ®¹o kinh tÕ vµ c¸c bé trëng APEC t¹i héi nghÞ Seatle th¸ng 11/1993 khi
hä x¸c ®Þnh tiªu chuÈn vµ tu©n thñ tiªu chuÈn lµ mét yªu tiªn trong ch¬ng
tr×nh nghÞ sù th¬ng m¹i vµ ®Çu t cña APEC. C¸c nhiÖm vô chñ yÕu ph¶i thùc
hiÖn lµ:
- §iÒu chØnh cho tiªu chuÈn cña c¸c thµnh viªn phï hîp víi tiªu chuÈn
quèc tÕ.
- Liªn hÖ vµ c«ng t¸c chÆt chÏ víi c¸c tæ chøc khu vùc vµ quèc tÕ cã
liªn quan.
- §¹t tiÕn bé trong viÖc tho¶ thuËn chÐo vÒ chøng nhËn hîp chuÈn t¹i
khu vùc.
Nh»m thùc hiÖn c¸c môc tiªu, nhiÖm vô vµ ®Ò ra c¸c khuyÕn nghÞ vÒ
chÝnh s¸ch, th¸ng 11/ 1994 c¸c bé trëng ®· quyÕt ®Þnh thµnh lËp tiÓu ban vÒ
tiªu chuÈn vµ viÖc tu©n thñ c¸c tiªu chuÈn (SCSC) trùc thuéc CTI.
C¸c thµnh viªn APEC ®Þnh ra 4 lÜnh vùc u tiªn, ®Ó tiªu chuÈn ho¸ vµ tu©n
thñ theo c¸c tiªu chuÈn quèc tÕ: ®iÖn tö, nh·n hiÖu thùc phÈm, c¸c s¶n phÈm.
Nhùa vµ cao su, ®ång thêi APEC Ên ®Þnh ®iÓm mèc vµo n¨m 2000 vµ
2005 ®Ó xem xÐt mét c¸ch toµn diÖn nh÷ng tiÕn bé trong viÖc tiªu chuÈn
ho¸. Tõ n¨m 1995 ®· ®¹t ®îc mét sè tiÕn bé quan träng trong viÖc thùc hiÖn
hµnh ®éng lÜnh vùc nµy th«ng qua vai trß cña SCSC trong c¸c héi nghÞ:
- C¸c nghiªn cøu thÝ ®iÓm vÒ viÖc ®iÒu chØnh cho phï hîp víi tiªu
chuÈn quèc tÕ trong c¸c lÜnh vùc thiÕt bÞ ®iÖn vµ ®iÖn tö, nh·n hiÖu thùc
phÈm, s¶n phÈm nhùa vµ s¶n phÈm cao su.
- §èi víi c¸c khu vùc cã chÕ ®Þnh: nghiªn cøu mét h×nh mÉu tho¶
thuËn c«ng nhËn chÐo (MRA), trong tõng lÜnh vùc cô thÓ, tËp trung tríc tiªn
vµo c¸c lÜnh vùc nh tiªu chuÈn thùc phÈm, ®å ch¬i trÎ em.
- §èi víi khu vùc tù nguyÖn: X©y dùng lßng tin trong viÖc c«ng nhËn
chÐo vÒ tiªu chuÈn.
- C¸c vÊn ®Ò kü thuËt liªn quan tíi ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng.
- Hîp t¸c chÆt trÏ víi c¸c tæ chøc chuyªn m«n t¹i khu vùc.
Ngoµi ra, SCSC cßn ®Ò ra ch¬ng tr×nh hµnh ®éng chung vµ dµi h¹n
trong lÜnh vùc tiªu chuÈn vµ tu©n thñ c¸c tiªu chuÈn gãp phÇn vµo ch¬ng
tr×nh hµnh ®éng Osaka.
- 20 -
- Xem thêm -