Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Lêi nãi ®Çu
X¸c ®Þnh gi¸ trÞ cæ phiÕu chÝnh lµ x¸c ®Þnh gi¸ trÞ doanh nghiÖp ph¸t hµnh cæ
phiÕu. ViÖc nµy cã ý nghÜa rÊt quan träng trong viÖc ®¶m b¶o quyÒn lîi cña c¸c bªn
liªn quan ®Õn thÞ trêng chøng kho¸n, ®Æc biÖt lµ ngêi ph¸t hµnh vµ ngêi ®Çu t. NÕu
gi¸ cæ phiÕu qu¸ thÊp th× sÏ g©y thiÖt h¹i cho ngêi b¸n; cßn nÕu ®Þnh gi¸ cæ phiÕu
qu¸ cao sÏ g©y thiÖt h¹i cho ngêi mua. §Ó thÞ trêng ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶, cÇn t¹o
ra mét thÞ trêng c«ng b»ng vµ ho¹t ®éng tr«i ch¶y th«ng qua viÖc c©n ®èi lîi Ých cña
c¸c bªn tham gia thÞ trêng. §iÒu nµy l¹i cµng quan träng ®èi víi c¸c thÞ trêng chøng
kho¸n míi ho¹t ®éng nh ViÖt nam v× nã gióp cho thÞ trêng ho¹t ®éng æn ®Þnh vµ
ph¸t triÓn vÒ l©u dµi. Trªn thÕ giíi ®· cã rÊt nhiÒu s¸ch, b¸o viÕt vÒ ®Ò tµi nµy, giíi
thiÖu tõ nh÷ng ph¬ng ph¸p c¬ b¶n cho ®Õn nh÷ng øng dông mang tÝnh ®Æc thï tuú
theo hoµn c¶nh tuú tõng níc, tuú doanh nghiÖp. HiÖn nay, ViÖt nam cha cã mét
c«ng tr×nh nghiªn cøu nµo cã tÝnh chÊt toµn diÖn vµ g¾n víi viÖc ®a ra niªm yÕt vµ
giao dÞch t¹i thÞ trêng chøng kho¸n, ngoµi mét sè ph¬ng ph¸p x¸c ®Þnh gi¸ trÞ doanh
nghiÖp cæ phÇn ho¸ ®¬n gi¶n ®îc ¸p dông t¹i c¸c giai ®o¹n kh¸c nhau trong tiÕn
tr×nh cæ phÇn ho¸, mµ gÇn ®©y nhÊt lµ Th«ng t 104-1998/TT-BTC ngµy 18/07/1998
cña Bé Tµi chÝnh. Trong bèi c¶nh thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam hiÖn nay, giao
dÞch cæ phiÕu chiÕm tíi 89% gi¸ trÞ giao dÞch toµn thÞ trêng, hoµn thiÖn nghiÖp vô
®Þnh gi¸ cæ phiÕu cã ý nghÜa thiÕt thùc vÒ mÆt lý luËn còng nh thùc tiÔn nh»m gãp
phÇn vµo sù ph¸t triÓn c¸c ho¹t ®éng nghiÖp vô cña c«ng ty chøng kho¸n ®Ó thóc
®Èy sù ph¸t triÓn cña thÞ trêng.
Ch¬ng I: Nh÷ng vÊn ®Ò lý thuyÕt liªn quan ®Õn ®Þnh
gi¸ cæ phiÕu
1. Kh¸i niÖm b¶n chÊt vµ vai trß cña ®Þnh gi¸ cæ phiÕu
1.1. Kh¸i niÖm vÒ ®Þnh gi¸ cæ phiÕu
1
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
§Þnh gi¸ cæ phiÕu thùc chÊt lµ qu¸ tr×nh x¸c ®Þnh gi¸ trÞ thùc hay gi¸ trÞ kinh
tÕ doanh nghiÖp lµ c«ng ty cæ phÇn ®Ó tõ ®ã x¸c ®Þnh gi¸ trÞ cña cæ phÇn mµ ®¹i
diÖn cho nã lµ cæ phiÕu.
1.2. B¶n chÊt cña ®Þnh gi¸ cæ phiÕu
§Þnh gi¸ cæ phiÕu thùc chÊt lµ qu¸ tr×nh x¸c ®Þnh gi¸ trÞ doanh nghiÖp lµ c«ng
ty cæ phÇn ®Ó tõ ®ã x¸c ®Þnh gi¸ trÞ cña cña cæ phÇn mµ ®¹i diÖn cho nã lµ cæ phiÕu.
ViÖc ®Þnh gi¸ trÞ doanh nghiÖp nh»m môc ®Ých ®a doanh nghiÖp ra trao ®æi, mua
b¸n díi mét h×nh thøc nµo ®ã. Do vËy, doanh nghiÖp còng ®îc coi nh hµng ho¸, cã
hai thuéc tÝnh lµ gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ sö dông. Tuy nhiªn, doanh nghiÖp lµ mét lo¹i hµng
ho¸ ®Æc biÖt v× doanh nghiÖp lµ mét hÖ thèng phøc t¹p cña nhiÒu yÕu tè cÊu thµnh
vµ c¸c mèi quan hÖ gi÷a c¸c yÕu tè ®ã. Cã nh÷ng yÕu tè vËt chÊt nh c¸c tµi s¶n h÷u
h×nh song còng cã nh÷ng yÕu tè phi vËt chÊt nh tµi s¶n v« h×nh. Gi¸ trÞ cña c¸c yÕu
tè cÊu thµnh tµi s¶n cña doanh nghiÖp l¹i lu«n thay ®æi theo thêi gian. H¬n n÷a, mçi
doanh nghiÖp l¹i cã nh÷ng ®Æc thï riªng do vËy gi÷a c¸c doanh nghiÖp cã sù kh¸c
biÖt ®¸ng kÓ. ChÝnh v× vËy, gi¸ trÞ cña doanh nghiÖp còng chØ lµ møc gi¸ c¸ biÖt.
ViÖc ®Þnh gi¸ doanh nghiÖp kh«ng chØ ®¬n gi¶n lµ lÊy tæng gi¸ trÞ tµi s¶n doanh
nghiÖp ®· ®îc kiÓm kª, ®¸nh gi¸ ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ trÞ cña doanh nghiÖp, mµ cßn ph¶i
xuÊt ph¸t tõ yªu cÇu cña s¶n xuÊt vµ lu th«ng hµng ho¸ nh mét quy luËt gi¸ trÞ, quy
luËt c¹nh tranh, quy luËt cung cÇu, ®Æc biÖt lµ quy luËt lîi nhuËn cña nÒn kinh tÕ thi
trêng.
Th«ng thêng gi¸ trÞ doanh nghiÖp gåm 3 bé phËn chÝnh: Gi¸ trÞ tµi s¶n cña
doanh nghiÖp; gi¸ trÞ ®Êt doanh nghiÖp sö dông; gi¸ trÞ c¸c yÕu tè lµm t¨ng gi¸ trÞ
nh ®Þa ®iÓm, uy tÝn, tiÕng t¨m cña doanh nghiÖp.
§èi víi ngêi ®Çu t, hä x¸c ®Þnh gi¸ cæ phiÕu kh«ng chØ dùa vµo gi¸ trÞ tµi s¶n
hiÖn hµnh c«ng ty së h÷u mµ quan träng h¬n chÝnh lµ kh¶ n¨ng thu lîi nhuËn trong
t¬ng lai. Kh¶ n¨ng nµy kh«ng chØ phô thuéc vµo kh¶ n¨ng thu lîi nhuËn trong qu¸
khø vµ hiÖn t¹i cña doanh nghiÖp mµ cßn phô thuéc vµo nhiÒu yÕu tè kh¸c nh lîi thÕ
th¬ng m¹i, uy tÝn doanh nghiÖp, bÝ quyÕt kinh doanh, ngµnh nghÒ kinh doanh vµ
kh¶ n¨ng më réng thÞ trêng, sù t¸c ®éng cña c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ nhµ níc ®èi víi
ngµnh nghÒ kinh doanh cña doanh nghiÖp trong t¬ng lai.
Nh÷ng vÊn ®Ò nªu trªn lµ nh÷ng c¨n cø kh¸ch quan ®Ó xem xÐt ®Þnh gi¸
doanh nghiÖp tõ ®ã x¸c ®Þnh gi¸ trÞ cæ phiÕu. X¸c ®Þnh gi¸ trÞ cæ phiÕu lµ ph¶i xem
xÐt toµn diÖn c¸c yÕu tè cÊu thµnh gi¸ trÞ doanh nghiÖp. §ã lµ gi¸ trÞ c¸c tµi s¶n h÷u
2
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
h×nh vµ tµi s¶n v« h×nh cña doanh nghiÖp. Nh÷ng gi¸ trÞ cña doanh nghiÖp muèn ®îc x· héi thõa nhËn cÇn ph¶i ®îc th«ng qua trao ®æi, tøc lµ møc gi¸ mµ c¶ ngêi
mua vµ ngêi b¸n ®Òu chÊp nhËn ®îc.
§Þnh gi¸ tµi s¶n ®¸p øng yªu cÇu tÝnh to¸n, x¸c ®Þnh sù thay ®æi vÒ mÆt gi¸ trÞ
cña thùc thÓ t¹i mét thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh, ®©y ®îc xem nh lµ qu¸ tr×nh íc tÝnh kho¶n
tiÒn mµ ngêi mua s½n sµng chi tr¶ ®Ó hä cã quyÒn së h÷u vµ thu lîi ë mét thùc thÓ
nhÊt ®Þnh, vµ ngîc l¹i còng lµ sù íc tÝnh kho¶n tiÒn thu ®îc cña ngêi b¸n khi b¸n
thùc thÓ ®ã.
Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, c¸c thùc thÓ kinh doanh còng trë thµnh hµng ho¸,
do ®ã viÖc ®Þnh gi¸ trÞ tµi s¶n lµ c¨n cø quan träng ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ trÞ doanh nghiÖp
còng nh gi¸ trÞ cæ phiÕu trªn thÞ trêng chøng kho¸n, ®©y còng chÝnh lµ mèi quan
t©m hµng ®Çu cña c¶ c¸c chñ thÓ ph¸t hµnh chøng kho¸n vµ c«ng chóng ®Çu t.
Trong ®iÒu kiÖn cña ViÖt nam, ®ang thùc hiÖn qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi nÒn kinh
tÕ tõ c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung sang c¬ chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý, ®iÒu tiÕt cña
Nhµ níc th× viÖc ®Þnh gi¸ doanh nghiÖp cã mét vai trß quan träng trong qu¸ tr×nh
®æi míi, c¶i c¸ch hÖ thèng doanh nghiÖp nhµ níc ë níc ta, nhÊt lµ viÖc trong viÖc
thùc hiÖn chñ tr¬ng cæ phÇn ho¸ mét bé phËn doanh nghiÖp Nhµ níc. §Æc biÖt,
trong giai ®o¹n hiÖn nay, khi thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt nam míi më cöa ho¹t ®éng
th× vai trß cña viÖc ®Þnh gi¸ doanh nghiÖp hay ®Þnh gi¸ cæ phiÕu l¹i cµng quan träng.
§iÒu nµy sÏ gióp t¹o ra sù c«ng b»ng th«ng qua viÖc ngêi mua vµ ngêi b¸n ®Òu
®¸nh gi¸ ®óng gi¸ trÞ cña cæ phiÕu mµ m×nh mua b¸n, tõ ®ã cã thÓ ®a ra quyÕt ®Þnh
giao dÞch cã c¬ së. §Õn lît nã, viÖc ®¶m b¶o c©n b»ng quyÒn lîi cho ngêi mua vµ
ngêi b¸n sÏ gióp cho ho¹t ®éng cña thÞ trêng chøng kho¸n æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn bÒn
v÷ng. MÆt kh¸c, th«ng qua viÖc x¸c ®Þnh møc gi¸ thÞ trêng hîp lý, c¸c nhµ qu¶n lý
thÞ trêng cã c¬ së ®Ó ®a ra c¸c quyÕt ®Þnh qu¶n lý ®óng ®¾n nh»m ®¶m b¶o cho thÞ
trêng ho¹t ®éng hiÖu qu¶ vµ an toµn.
1.3. Vai trß cña ®Þnh gi¸ cæ phiÕu
XÐt ë gãc ®é chñ thÓ ph¸t hµnh, vai trß cña viÖc ®Þnh gi¸ cæ phiÕu thÓ
hiÖn rÊt râ nÐt. Th«ng qua viÖc x¸c ®Þnh gi¸ cæ phiÕu, c¸c chñ thÓ ph¸t hµnh cã thÓ
®Þnh ra ®îc møc gi¸ hîp lý nh»m ®¶m b¶o ngêi ®Çu t s½n sµng chÊp nhËn møc gi¸
®ã; ®ång thêi doanh nghiÖp còng kh«ng bÞ thua thiÖt do cæ phiÕu bÞ ®Þnh gi¸ thÊp.
§iÒu nµy b¶o ®¶m sù thµnh c«ng cña ®ît ph¸t hµnh trªn thÞ trêng s¬ cÊp, ®ång thêi
còng ®¶m b¶o tÝnh thanh kho¶n cho cæ phiÕu khi ®îc giao dÞch trªn thÞ trêng thø
3
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
cÊp. Trªn thùc tÕ, ho¹t ®éng ®Þnh gi¸ cæ phiÕu hiÖn nay ë ViÖt nam cßn nhiÒu bÊt
cËp, khung khæ ph¸p lý cha hoµn thiÖn, ®Æc biÖt lµ chÝnh s¸ch chÕ ®é vÒ tµi chÝnh kÕ
to¸n, c¸c ph¬ng ph¸p ¸p dông nghÌo nµn, thiÕu c¸c tæ chøc tµi chÝnh ho¹t ®éng
chuyªn nghiÖp vÒ lÜnh vùc nµy... g©y nªn nh÷ng khã kh¨n nhÊt ®Þnh trong viÖc ®Þnh
gi¸ vµ chÝnh ®iÒu nµy lµ mét trong nh÷ng c¶n trë trong qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ c¸c
DNNN vµ h¹n chÕ viÖc ph¸t hµnh chøng kho¸n ra c«ng chóng cña c¸c chñ thÓ ph¸t
hµnh.
§èi víi ngêi ®Çu t, cæ phiÕu lµ mét ph¬ng tiÖn cã kh¶ n¨ng thu lîi nhuËn
cao, nhng còng cã thÓ gÆp rñi ro lín. §Ó ®i ®Õn quyÕt ®Þnh ®Çu t ®óng ®¾n ®ßi hái
ph¶i cã sù lùa chän lo¹i cæ phiÕu thÝch hîp vÒ gi¸ c¶ vµ cã møc ®é rñi ro mµ ngêi
®Çu t cã thÓ chÊp nhËn ®îc. NÕu rñi ro cµng lín th× yªu cÇu lîi suÊt ®Çu t cµng ph¶i
cao vµ do ®ã gi¸ cæ phiÕu ph¶i cµng thÊp. V× lÏ ®ã ngêi ®Çu t cÇn ph¶i tiÕn hµnh
®Þnh gi¸ cæ phiÕu ®Ó x¸c ®Þnh møc gi¸ vµ ®é rñi ro cña cæ phiÕu ®ã cã phï hîp víi
nhau vµ phï hîp víi së thÝch cña ngêi ®Çu t. NÕu nh ngêi ®Çu t cã thÓ ®¸nh gi¸
®óng cæ phiÕu cña c«ng ty th× ngêi ®ã sÏ thu ®îc møc lîi suÊt ®Çu t mong muèn.
VÒ phÝa c¸c c¬ quan qu¶n lý nhµ níc ®èi víi thÞ trêng tµi chÝnh vµ hÖ
thèng doanh nghiÖp, viÖc n¾m ®îc c¸c ph¬ng ph¸p vµ kü n¨ng ®Þnh gi¸ cæ phÇn/ cæ
phiÕu sÏ gióp cho c¸c c¬ quan nµy ®¸nh gi¸ ®îc thùc tr¹ng gi¸ c¶ c¸c tµi s¶n tµi
chÝnh trªn thÞ trêng. Tõ ®ã sÏ cã nh÷ng chÝnh s¸ch vµ biÖn ph¸p hîp lý ®Ó ®iÒu
chØnh thÞ trêng trªn c¶ tÇm vÜ m« lÉn vi m«.
§íi víi c¸c c«ng ty chøng kho¸n
§èi víi c¸c ho¹t ®éng ®Çu t trªn thÞ trêng chøng kho¸n, ®Ó ra quyÕt ®Þnh ®Çu
t th× nhµ ®Çu t lu«n ph¶i c©n nh¾c gi÷a gi¸ thÞ trêng vµ gi¸ trÞ thùc cña chøng kho¸n,
quyÕt ®Þnh mua khi gi¸ thÞ trêng thÊp h¬n gi¸ trÞ thùc vµ quyÕt ®Þnh b¸n khi gi¸ thÞ
trêng cao h¬n gi¸ trÞ thùc. Gi¸ trÞ thùc cña chøng kho¸n thêng ®îc x¸c ®Þnh b»ng
c¸ch ®Þnh gi¸, kh«ng chØ ®îc sö dông cho viÖc ra quyÕt ®Þnh ®Çu t mµ cßn phôc vô
cho viÖc ph¸t hµnh, b¶o l·nh ph¸t hµnh, t vÊn ®Çu t, t vÊn hîp nhÊt, s¸t nhËp doanh
nghiÖp... Trong bèi c¶nh thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam hiÖn nay, giao dÞch cæ
phiÕu chiÕm tíi 89% gi¸ trÞ giao dÞch toµn thÞ trêng, ®Þnh gi¸ cæ phiÕu ®èi víi c«ng
ty chøng kho¸n cã nh÷ng lîi Ých sau ®©y:
- Cung cÊp th«ng tin ®Þnh lîng cÇn thiÕt cho nhµ ®Çu t c¸ nh©n, qua ®ã lµm
tèt nghiÖp vô t vÊn ®Çu t, thu hót thªm nhiÒu nhµ ®Çu t c¸ nh©n trong níc vµ níc
4
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
ngoµi, qua ®ã t¨ng gi¸ trÞ giao dÞch toµn thÞ trêng vµ thóc ®Èy thÞ trêng ph¸t triÓn s«i
®éng.
- Hoµn thiÖn qua tr×nh ra quyÕt ®Þnh ®Çu t tù doanh vµ ®Çu t danh môc, n©ng
cao gia trÞ giao dÞch vµ hiÖu qu¶ ®Çu t, thu hót thªm nhiÒu nhµ ®Çu t cã tæ choc ®Ó
qu¶n lý danh môc ®Çu t.
- §Èy m¹nh nghiÖp vô ph¸t hµnh míi vµ b¶o l·nh ph¸t hµnh cña c«ng ty
chøng kho¸n, t¨ng lîng hµng ho¸ cho thÞ trêng, thóc ®Èy sù tham gi¸ cña c¸c c«ng
ty cæ phÇn míi vµo thÞ trêng giao dÞch tËp trung ®Ó huy ®éng vèn, thóc ®Èy sù ra ®êi
cña c¸c c«ng ty cæ phÇn míi ®Ó huy ®éng vèn trªn thÞ trêng thø cÊp.
Cã c¬ së ®Ó so s¸nh c¸c hµng ho¸ kh¸c nhau, t¹o c¹nh tranh trªn thÞ trêng,
qua ®ã thóc ®Èy c«ng t¸c cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ níc vµ cã sù lùa chän
nh÷ng doanh nghiÖp kinh doanh hiÖu qu¶ vµo danh s¸ch cæ phÇn ho¸.
§Èy m¹nh viÖc chuyÓn ®æi c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi thµnh
c«ng ty cæ phÇn vµ thæi luång sinh khÝ míi vµo thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam khi
ChÝnh phñ cã v¨n b¶n cho phÐp ®Þnh híng nµy.
Nãi mét c¸ch tæng qu¸t, viÖc ®Þnh gi¸ ®îc quy ®Þnh trong c¸c trêng hîp kh¸c
nhau vµ víi c¸c môc ®Ých kh¸c nhau sÏ g©y ¶nh hëng tíi kÕt qu¶ thu ®îc vµ viÖc lùa
chän c¸c ph¬ng ph¸p ¸p dông. Tuy nhiªn, viÖc ®Þnh gi¸ thêng ®îc tiÕn hµnh theo
mét sè môc ®Ých chÝnh sau ®©y:
- Hç trî ngêi mua trong viÖc x¸c ®Þnh møc ®é s½n sµng chÊp nhËn mua;
- Hç trî ngêi b¸n trong viÖc xem xÐt gi¸ b¸n;
- §ãng vai trß nh quan toµ trong viÖc gi¶i quyÕt tranh chÊp gi÷a c¸c bªn;
- Hç trî ngêi cho vay trong viÖc ®Þnh lîng chøng kho¸n thÕ chÊp ®èi víi mét
kho¶n vay;
- H×nh thµnh gi¸ trÞ liªn quan ®Õn c¸c ®iÒu kho¶n trong luËt ph¸p, nh nh»m
môc ®Ých tÝnh thuÕ tríc b¹;
- §Þnh lîng gi¸ trÞ ®a vµo c¸c b¸o c¸o kÕ to¸n;
- Hç trî nguyªn ®¬n hoÆc bÞ ®¬n trong c¸c vô kiÖn tông;
- §¸nh gi¸ mét khiÕu n¹i vÒ hËu qu¶ tæn thÊt;
- X¸c ®Þnh gi¸ trÞ theo hîp ®ång hoÆc c¸c ®iÒu kho¶n trong §iÒu lÖ c«ng ty;
5
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
- X¸c ®Þnh nghÜa vô thuÕ l·i vèn hoÆc tæn thÊt;
- Thùc hiÖn viÖc ®¸nh gi¸ ®éc lËp vÒ mét c«ng ty ®¹i chóng phôc vô cho viÖc
th©u tãm hoÆc c¬ cÊu l¹i theo LuËt C«ng ty, hoÆc theo c¸c quy ®Þnh niªm yÕt cña c¬
quan qu¶n lý thÞ trêng chøng kho¸n.
Tãm l¹i, viÖc ®Þnh gi¸ cæ phiÕu cã thÓ ®îc nh×n nhËn tõ nhiÒu gãc ®é kh¸c
nhau vµ cã c¸c gi¸ trÞ t¬ng øng kh¸c nhau. Song dï nh×n nhËn díi gãc ®é nµo, mçi
c¸ch x¸c ®Þnh gi¸ trÞ cæ phiÕu bao giê còng liªn quan ®Õn lîi Ých cña ngêi mua, ngêi
b¸n trªn thÞ trêng. V× vËy viÖc xem xÐt, lùa chän mét c¸ch ®¸nh gi¸ cæ phiÕu theo
ph¬ng ph¸p phï hîp, tho¶ m·n lîi Ých cña ngêi mua vµ ngêi b¸n trªn thÞ trêng lµ
mét thùc tÕ kh«ng thÓ bá qua.
2. Ph¬ng ph¸p luËn trong viÖc ®Þnh gi¸ cæ phiÕu
2.1. C¸c kh¸i niÖm vÒ gi¸ trÞ liªn quan ®Õn viÖc ®Þnh gi¸ cæ phiÕu
Qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña c«ng ty sÏ sinh ra mét luång thu nhËp cho cæ ®«ng
cña c«ng ty vµ luång thu nhËp nµy sÏ quyÕt ®Þnh gi¸ trÞ kinh tÕ qua ®ã thÓ hiÖn sù
thµnh c«ng hay thÊt b¹i cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh vµ ®îc ph¶n ¸nh vµo gi¸
cæ phiÕu cña c«ng ty. Tuy nhiªn trªn thùc tÕ gi¸ trÞ ®îc x¸c ®Þnh b»ng nhiÒu c¸ch
kh¸c nhau vµ do ®ã sÏ cã nh÷ng kh¸i niÖm kh¸c nhau vÒ gi¸ trÞ. Ch¼ng h¹n, cã
nh÷ng gi¸ trÞ ®îc h×nh thµnh tõ sæ s¸ch kÕ to¸n, cã gi¸ trÞ ®îc h×nh thµnh tõ luång
thu nhËp nh nªu trªn ®©y hoÆc gi¸ trÞ ®îc h×nh thµnh tõ quy luËt cung-cÇu cña thÞ trêng... Trong tõng trêng hîp, gi¸ trÞ ®îc ph©n tÝch ®¸nh gi¸ c¨n cø vµo mét sè ®iÒu
kiÖn cô thÓ vµ kh«ng nhÊt thiÕt chØ c¨n cø vµo c¸c chiÕn lîc vµ hiÖu qu¶ kinh doanh
cña c«ng ty.
§Ó hiÓu râ c¸c kh¸i niÖm vÒ gi¸ trÞ vµ vËn dông chóng mét c¸ch thÝch hîp
vµo môc ®Ých ph©n tÝch trong qu¸ tr×nh ®Þnh gi¸, ta cã thÓ xem xÐt mét sè kh¸i niÖm
c¬ b¶n nhÊt sau ®©y:
Gi¸ trÞ kinh tÕ
Kh¸i niÖm gi¸ trÞ kinh tÕ liªn quan ®Õn c«ng dông chñ yÕu cña mét tµi s¶n
trong viÖc t¹o ra luång thu nhËp sau thuÕ cho ngêi n¾m gi÷ tµi s¶n ®ã. Nh÷ng luång
thu nhËp nµy cã ®îc tõ thu nhËp hay c¸c kho¶n thanh to¸n theo hîp ®ång, hay thanh
lý mét phÇn hoÆc toµn bé vµo mét thêi ®iÓm trong t¬ng lai. Gi¸ trÞ kinh tÕ chÝnh lµ
mét kh¸i niÖm lùa chän luång thu nhËp. Gi¸ trÞ cña mét hµng ho¸ ®îc ®Þnh nghÜa lµ
sè tiÒn mµ ngêi mua s½n sµng tr¶ theo gi¸ trÞ hiÖn t¹i cña nã ®Ó cã ®îc luång thu
nhËp dù tÝnh trong t¬ng lai. Do vËy, gi¸ trÞ kinh tÕ lµ mét kh¸i niÖm híng vÒ t¬ng
6
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
lai. Nã ®îc x¸c ®Þnh th«ng qua viÖc ®¸nh gi¸ luång thu nhËp tiÒm n¨ng trong t¬ng
lai, kÓ c¶ sè tiÒn thu ®îc tõ lÇn thanh lý hµng ho¸ cuèi cïng. ë ®©y, c¸c chi phÝ ph¸t
sinh do quyÕt ®Þnh tríc ®©y lµ chi phÝ ch×m vµ do vËy kh«ng liªn quan ®Õn viÖc íc
tÝnh luång thu nhËp trong t¬ng lai nÕu xÐt tõ gãc ®é kinh tÕ.
Gi¸ trÞ kinh tÕ lµm c¬ së cho mét kh¸i niÖm gi¸ trÞ th«ng thêng kh¸c bëi v× nã
dùa trªn logic lùa chän hoµn toµn tÊt yÕu trong qu¸ tr×nh ®Çu t tiÒn b¹c. Tuy nhiªn
viÖc tÝnh to¸n gi¸ trÞ kinh tÕ trªn thùc tÕ sÏ rÊt phøc t¹p v× chóng ta cÇn ph¶i lùa
chän vµ ¸p dông mét tû lÖ chiÕt khÊu ®¹i diÖn (lîi nhuËn tiªu chuÈn) khi tÝnh gi¸ trÞ
hiÖn t¹i cña luång thu nhËp vµ luång thu nhËp d¬ng trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh.
Nh÷ng luång thu nhËp nµy cßn bao gåm c¶ gi¸ trÞ gi¶ ®Þnh cuèi cïng vÒ lîng tiÒn
cã kh¶ n¨ng thu håi hoÆc mäi gi¸ trÞ hiÖn thùc t¹i ®iÓm ph©n tÝch cuèi cïng. Qu¸
tr×nh nµy thùc tÕ quyÕt ®Þnh sù c©n b»ng cña luång thu nhËp trong toµn bé nh÷ng
kho¶n thêi gian kh¸c nhau.
MÆt kh¸c, viÖc ®¸nh gi¸ rñi ro cña mét c«ng ty ®îc dùa trªn c¸c ®Æc ®iÓm t¬ng ®èi cña c«ng ty, do vËy gi¸ trÞ kinh tÕ kh«ng ph¶i lµ tuyÖt ®èi; nã chØ lµ kÕt qu¶
cña viÖc ®¸nh gi¸ rñi ro t¬ng ®èi dù tÝnh trong t¬ng lai. Trªn thùc tÕ, gi¸ trÞ kinh tÕ
cã mèi quan hÖ chÆt chÏ víi møc ®é chÊp nhËn rñi ro cña mçi c¸ nh©n. Do ®ã, gi¸
trÞ kinh tÕ ®ãng vai trß chñ chèt trong viÖc ®a ra quyÕt ®Þnh ®Çu t cña mçi ngêi.
Gi¸ trÞ thÞ trêng
Gi¸ trÞ thÞ trêng cßn ®îc gäi lµ gi¸ trÞ thÞ trêng c«ng b»ng, ®©y lµ gi¸ trÞ cña
mét tµi s¶n hay tËp hîp tµi s¶n khi giao dÞch trªn thÞ trêng cã tæ chøc hoÆc gi÷a c¸c
bªn c¸ nh©n trong mét giao dÞch tù nguyÖn. ThÞ trêng cã tæ chøc sÏ gióp ngêi mua
vµ ngêi b¸n ®Þnh ra gi¸ trÞ thÞ trêng phï hîp cho tÊt c¶ c¸c lo¹i tµi s¶n h÷u h×nh vµ
v« h×nh. Gi¸ trÞ thÞ trêng tÊt nhiªn còng ®îc h×nh thµnh th«ng qua c¸c giao dÞch gi÷a
c¸c bªn c¸ nh©n khi kh«ng cã thÞ trêng cã tæ chøc.
Mét lÇn n÷a, gi¸ trÞ thÞ trêng còng kh«ng ph¶i lµ gi¸ trÞ tuyÖt ®èi mµ lµ mét
tho¶ thuËn nhÊt thêi gi÷a hai hay nhiÒu bªn. Theo mét nghÜa nµo ®ã th× c¸c bªn giao
dÞch sÏ ®iÒu chØnh c¸c ®¸nh gi¸ c¸ nh©n t¬ng øng ®èi víi gi¸ trÞ kinh tÕ cña tµi s¶n
®ñ ®Ó ®i ®Õn sù nhÊt trÝ. Do vËy, gi¸ trÞ thÞ trêng cña cæ phiÕu vµo mét thêi ®iÓm
nhÊt ®Þnh cã thÓ phô thuéc vµo sù a thÝch vµ thËm chÝ lµ quan ®iÓm cña c¸c c¸ nh©n
liªn quan, xu híng t©m lý phæ biÕn trªn së giao dÞch cã tæ chøc, ®é gay cÊn cña
cuéc chiÕn giµnh quyÒn th©u tãm, c¸c biÕn ®æi vÒ kinh tÕ, ph¸t triÓn c«ng nghiÖp,
7
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
®iÒu kiÖn kinh tÕ chÝnh trÞ... H¬n n÷a, khèi lîng tµi s¶n vµ chøng kho¸n giao dÞch
hiÖn t¹i sÏ ¶nh hëng tíi gi¸ trÞ do ngêi mua vµ ngêi b¸n ®Þnh ra.
Gi¸ trÞ thÞ trêng mÆc dï cã kh¶ n¨ng biÕn ®éng nhng nãi chung vÉn ®îc coi lµ
mét tiªu chuÈn hîp lý ®Ó ®¸nh gi¸ gi¸ trÞ hiÖn t¹i cña tõng tµi s¶n cã vµ tµi s¶n nî
ghi trong b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n. Gi¸ trÞ thÞ trêng cßn thêng ®îc dïng ®Ó ®¸nh gi¸
hµng tån kho vµ ®Ó ph©n tÝch vèn ®Çu t díi d¹ng c¸c gi¸ trÞ thu håi trong t¬ng lai.
ViÖc s¸p nhËp vµ th©u tãm c¸c c«ng ty ®ang ho¹t ®éng còng dùa trªn gi¸ trÞ thÞ trêng do c¸c bªn ®Æt ra.
Còng gièng nh gi¸ trÞ kinh tÕ, viÖc thiÕt lËp gi¸ trÞ thÞ trêng còng gÆp ph¶i
nh÷ng trë ng¹i thùc tÕ. Mét gi¸ trÞ thÞ trêng ®Ých thùc chØ cã thÓ x¸c ®Þnh ®îc khi
thùc sù tham gia vµo mét giao dÞch. Bëi vËy, trõ khi hµng ho¸ ®îc mua b¸n trªn
thùc tÕ, mäi gi¸ trÞ thÞ trêng cßn l¹i chØ mang tÝnh íc lîng vµ cã thÓ dÔ dµng thay
®æi theo ®iÒu kiÖn vµ nhËn thøc cña mçi bªn.
Nhng ngay c¶ khi gi¸ trÞ thÞ trêng ®îc niªm yÕt s½n th× vÉn cã thÓ cã nh÷ng
®iÒu chØnh nhÊt ®Þnh. VÝ dô c¸c cæ phiÕu phæ th«ng phæ biÕn t¹i c¸c së giao dÞch
lín ®îc yÕt gi¸ c«ng khai trªn thÞ trêng, nhng thêng sÏ ph¶i chÞu nh÷ng biÕn ®éng
gi¸ c¶ quan träng thËm chÝ lµ trong mét ngµy giao dÞch. Do ®ã, gi¸ trÞ thÞ trêng c¨n
cø vµo c¸c giao dÞch cïng lo¹i chØ cã thÓ biÕn ®éng trong mét giíi h¹n nhÊt ®Þnh
g¾n víi c¸c ®iÒu kiÖn giao dÞch theo ngµy, theo tuÇn hay theo th¸ng. §èi víi hµng
ho¸ kh«ng ®îc giao dÞch thêng xuyªn, viÖc ®¸nh gi¸ gi¸ trÞ giao dÞch thùc tÕ sÏ trë
nªn khã kh¨n h¬n.
Gi¸ trÞ sæ s¸ch
Gi¸ trÞ sæ s¸ch cña mét tµi s¶n cã hay tµi s¶n nî lµ gi¸ trÞ ghi trong b¶ng c©n
®èi kÕ to¸n theo nguyªn t¾c kÕ to¸n ®îc chÊp nhËn ë mçi níc. Gi¸ trÞ sæ s¸ch chñ
yÕu phôc vô cho môc ®Ých kÕ to¸n chø kh«ng ph¶i lµ gi¸ trÞ kinh tÕ hiÖn hµnh. Gi¸
trÞ sæ s¸ch lµ mét gi¸ trÞ cã tÝnh lÞch sö mµ vµo mét thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh nµo ®ã nã
cã thÓ ®îc ®¸nh gi¸ l¹i ®Ó thÓ hiÖn gi¸ trÞ thÞ trêng. Tuy nhiªn, v× gi¸ trÞ thÞ trêng
lu«n thay ®æi theo thêi gian vµ nh÷ng biÕn ®éng cña ®iÒu kiÖn kinh tÕ, do vËy, gi¸
trÞ sæ s¸ch vµ gi¸ trÞ thÞ trêng sÏ hÇu nh kh«ng ®ång nhÊt. Thùc tÕ nµy rÊt ®óng ®èi
víi cæ phiÕu phæ th«ng ®îc giao dÞch theo gi¸ trÞ thÞ trêng vµ gi¸ trÞ nµy thêng kh¸c
xa so víi gi¸ trÞ ghi sæ. Së dÜ cã sù kh¸c biÖt trªn lµ v× gi¸ trÞ sæ s¸ch ®îc x¸c ®Þnh tõ
b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n.
8
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n ®îc chuÈn bÞ vµo ngµy cô thÓ, ghi chÐp c¸c lo¹i vµ sè lîng c¸c tµi s¶n cã ®îc sö dông cho ho¹t ®éng kinh doanh (tøc lµ c¸c kho¶n vèn ®·
cam kÕt) vµ c¸c tµi s¶n nî ®èi øng huy ®éng cña ngêi cho vay vµ c¸c chñ së h÷u
(tøc lµ c¸c kho¶n vèn ®· huy ®éng ®îc). Còng cã thÓ gäi lµ b¶n b¸o c¸o ®iÒu kiÖn
tµi chÝnh hoÆc b¶n b¸o c¸o t×nh h×nh tµi chÝnh, b¶n nµy lu«n ph¶i c©n ®èi bëi v× gi¸
trÞ ghi sæ cña toµn bé c¸c tµi s¶n ®· ®îc ®Çu t vµo ho¹t ®éng kinh doanh t¹i mét thêi
®iÓm nµo ®ã ph¶i c©n ®èi mét c¸ch chÝnh x¸c víi c¸c kho¶n nî ®· vµo sæ vµ c¸c
kho¶n vèn cæ phÇn cña c¸c chñ së h÷u lµ nguån gèc cña c¸c tµi s¶n nµy. C¸c kho¶n
nî nµy lµ c¸c nghÜa vô cô thÓ thÓ hiÖn c¸c tr¸i quyÒn ®èi víi tµi s¶n cña doanh
nghiÖp, ®îc xÕp h¹ng cao h¬n c¸c cæ ®«ng trong thø tù u tiªn thanh to¸n. Vèn cæ
phÇn cña c¸c cæ ®«ng ®· ®îc ghi sæ thÓ hiÖn quyÒn cña cæ ®«ng ®èi víi phÇn tµi s¶n
cßn l¹i sau khi ®· trõ ®i tÊt c¶ c¸c kho¶n nî. Mét b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n tæng qu¸t
nhÊt ®îc thÓ hiÖn nh sau:
B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n
(Ngµy..../...../.....)
Tµi s¶n cã
Tµi s¶n lu ®éng
Tµi s¶n cè ®Þnh
Tµi s¶n kh¸c
Nî vµ tµi s¶n rßng
Nî ng¾n h¹n
Nî dµi h¹n
L·i (lç) rßng Vèn chñ së h÷u
Tæng tµi s¶n cã
Tæng nî vµ tµi s¶n rßng
C¸c lo¹i tµi s¶n cã chñ yÕu hoÆc c¸c kho¶n vèn ®· cam kÕt gåm:
- C¸c tµi s¶n lu ®éng (c¸c kho¶n môc nµy quay vßng trong trêng hîp kinh doanh
b×nh thêng trong mét kho¶n thêi gian t¬ng ®èi ng¾n nh tiÒn mÆt, c¸c chøng kho¸n
dÔ chuyÓn ®æi sang tiÒn mÆt, c¸c kho¶n ph¶i thu vµ hµng tån kho).
- Tµi s¶n cè ®Þnh (gåm cã ®Êt ®ai, c¸c nguån kho¸ng s¶n, nhµ cöa, thiÕt bÞ, m¸y
mãc vµ c¸c ph¬ng tiÖn vËn chuyÓn).
- C¸c tµi s¶n kh¸c nh c¸c kho¶n tiÒn göi, c¸c b»ng s¸ng chÕ vµ c¸c tµi s¶n v« h×nh
kh¸c, kÓ c¶ gi¸ trÞ lîi thÕ ph¸t sinh khi th©u tãm c«ng ty.
C¸c nguån vèn nî vµ tµi s¶n rßng chñ yÕu bao gåm:
- C¸c kho¶n nî ng¾n h¹n lµ nghÜa vô ®èi víi nhµ cung cÊp, c¬ quan thuÕ vô, ngêi
lao ®éng vµ ngêi cho vay trong vßng mét n¨m.
9
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
- C¸c kho¶n nî dµi h¹n bao gåm c¸c c«ng cô nî cã thêi h¹n hoµn tr¶ trªn mét n¨m
nh tr¸i phiÕu, c¸c kho¶n cho vay vµ c¸c kho¶n thÕ chÊp.
- Vèn cæ phÇn cña chñ së h÷u bao gåm sè vèn rßng do c¸c lo¹i chñ së h÷u ®ãng
gãp còng nh c¸c kho¶n thu nhËp tÝch luü ®îc gi÷ l¹i trong doanh nghiÖp sau khi chi
tr¶ cæ tøc.
B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n lµ c¸c h×nh ¶nh sao chôp d¹ng tÜnh ph¶n ¸nh c¸c ®iÒu
kiÖn t¹i thêi ®iÓm lËp b¶ng. C¸c sè liÖu nµy còng mang tÝnh chÊt tÝch luü v× nã tr×nh
bµy c¸c kÕt qu¶ cña tÊt c¶ c¸c quyÕt ®Þnh vµ c¸c giao dÞch ®îc thùc hiÖn kÕt tõ khi
doanh nghiÖp b¾t ®Çu ho¹t ®éng vµ ®îc tÝnh to¸n cho ®Õn thêi ®iÓm chuÈn bÞ b¸o
c¸o.
Nh chóng ta ®· thÊy trªn ®©y, c¸c quy ®Þnh kÕ to¸n tµi chÝnh quy ®Þnh r»ng
tÊt c¶ c¸c giao dÞch ph¶i ®îc h¹ch to¸n theo chi phÝ vµ gi¸ trÞ t¹i thêi ®iÓm hiÖn thêi,
vµ nh÷ng ®iÒu chØnh vÒ sau gi¸ trÞ ghi sæ chØ ®îc thùc hiÖn trong nh÷ng trêng hîp
h¹n h÷u. Do vËy, b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n (sè liÖu ®îc tÝnh luü) diÔn gi¶i c¸c tµi s¶n vµ
c¸c kho¶n nî ®· mua hoÆc ph¶i thùc hiÖn trong nh÷ng thêi gian kh¸c nhau. Do c¸c
gi¸ trÞ kinh tÕ hiÖn thêi cña c¸c tµi s¶n cã thÓ thay ®æi, ®Æc biÖt trong trêng hîp
nh÷ng kho¶n môc dµi h¹n (nh nhµ cöa, m¸y mãc) hoÆc c¸c nguån vèn (nh ®Êt ®ai,
kho¸ng s¶n), c¸c chi phÝ ®îc ph¶n ¸nh trong b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n cã thÓ kh«ng
ph¶n ¸nh c¸c gi¸ trÞ kinh tÕ thùc sù. H¬n n÷a, nh÷ng thay ®æi vÒ gi¸ trÞ cña tiÒn tÖ
dïng ®Ó h¹ch to¸n c¸c giao dÞch cã thÓ bãp mÐo b¶ng c©n ®èi kÕt to¸n theo thêi
gian.
Cuèi cïng, v× gi¸ trÞ sæ s¸ch cña vèn cæ phÇn lµ phÇn chªnh lÖch gi÷a tæng tµi
s¶n cã vµ vèn nî nªn gi¸ trÞ nµy còng chØ thÓ hiÖn gi¸ trÞ kÕ to¸n chø kh«ng ph¶i lµ
gi¸ trÞ kinh tÕ hiÖn thêi. Thêng cã sù kh¸c nhau hoµn toµn gi÷a gi¸ trÞ cßn l¹i nµy
víi gi¸ trÞ kinh tÕ hiÖn thêi cña doanh nghiÖp ®îc ph¶n ¸nh trªn gi¸ cæ phiÕu hoÆc
trong viÖc ®Þnh gi¸ khi mua b¸n doanh nghiÖp. Thùc tÕ, cæ phÇn cña c¸c c«ng ty
ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ ®îc mua b¸n theo c¸c møc gi¸ cao h¬n nhiÒu so víi gi¸ trÞ
ghi sæ cña nã.
Tõ thùc tÕ trªn cho thÊy gi¸ trÞ sæ s¸ch trong nhiÒu trêng hîp chØ nªn dïng ®Ó
tham kh¶o chø kh«ng cã gi¸ trÞ ph©n tÝch kinh tÕ ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ trÞ thÞ trêng cña
c«ng ty.
10
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Gi¸ trÞ t¸i sinh
§©y lµ chi phÝ b¾t buéc ®Ó thay thÕ mét tµi s¶n cè ®Þnh hiÖn t¹i cïng lo¹i. Nãi
c¸ch kh¸c, ®©y chÝnh lµ chi phÝ thay thÕ m¸y mãc, thiÕt bÞ hoÆc c¸c tµi s¶n cïng lo¹i
kh¸c. Trªn thùc tÕ, gi¸ trÞ t¸i sinh lµ mét trong nh÷ng thíc ®o dïng ®Ó ®iÒu chØnh
gi¸ trÞ tµi s¶n cña mét doanh nghiÖp ®ang ho¹t ®éng. X¸c ®Þnh gi¸ trÞ t¸i sinh lµ mét
íc tÝnh chñ yÕu dùa trªn nh÷ng thay ®æi vÒ mÆt kü thuËt.
Gi¸ trÞ t¸i sinh liªn quan ®Õn viÖc liÖu tµi s¶n cè ®Þnh cã thÓ ®îc t¸i sinh hoµn
toµn gièng nh ban ®Çu hay kh«ng. Cïng víi hao mßn vËt chÊt, phÇn lín mäi tµi s¶n
h÷u h×nh s¶n xuÊt theo c«ng nghÖ theo thêi gian ®Òu trë nªn lçi thêi. §ång thêi cßn
cã vÊn ®Ò ®¸nh gi¸ c¸c chi phÝ thùc tÕ phôc vô cho viÖc t¸i sinh tµi s¶n cïng lo¹i.
Cßn trong ph©n tÝch, gi¸ trÞ t¸i sinh thêng lµ tiªu chuÈn ®Ó ®¸nh gi¸ gi¸ trÞ thÞ trêng
cña tµi s¶n cña mét doanh nghiÖp ®ang ho¹t ®éng.
Gi¸ trÞ ®¶m b¶o
§©y lµ gi¸ trÞ cña mét tµi s¶n dïng ®Ó ®¶m b¶o cho mét kho¶n vay hay c¸c
lo¹i tÝn dông kh¸c. Gi¸ trÞ ®¶m b¶o nãi chung ®îc coi nh møc gi¸ trÞ tÝn dông lín
nhÊt dïng ®Ó ®¸nh gi¸ tµi s¶n cÇm cè. Khi cã vËt ®¶m b¶o trong tay, c¸c chñ nî thêng ®Þnh gi¸ gi¸ trÞ ®¶m b¶o thÊp h¬n gi¸ trÞ thÞ trêng cña tµi s¶n ®ã. Nh vËy sÏ t¹o
ra sù an toµn trong trêng hîp mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n cßn møc rñi ro ®èi víi chñ
nî sÏ quyÕt ®Þnh møc ®é ®iÒu chØnh gi¶m bít tuú ý. Khi gi¸ trÞ thÞ trêng cha ®îc
h×nh thµnh, gi¸ trÞ ®¶m b¶o ®îc x¸c ®Þnh hoµn toµn trªn c¬ së ®¸nh gi¸, th× chñ nî
sÏ cho phÐp duy tr× mét biªn ®é an toµn ®ñ lín phï hîp trong tõng trêng hîp cô thÓ.
Gi¸ trÞ sau khÊu hao
Nãi chung, c¸c nguyªn t¾c vµ th«ng lÖ kÕ to¸n ®îc chÊp nhËn quy ®Þnh r»ng
gi¸ trÞ cña mét tµi s¶n hao mßn ph¶i ®îc gi¶m dÇn mét c¸ch hÖ thèng vµ b»ng gi¸ trÞ
thùc rßng sau qu·ng ®êi ho¹t ®éng cña nã. Gi¸ trÞ gi¶m nµy ®îc gäi lµ møc khÊu
hao hoÆc gi¶m gi¸, thêng ®îc quy ®Þnh ph¶i tÝnh theo lîi nhuËn trong suèt nh÷ng
giai ®o¹n kÕ to¸n sö dông tµi s¶n. Gi¸ trÞ sau khÊu hao b»ng gi¸ trÞ sæ s¸ch cña mét
tµi s¶n trõ ®i tæng møc khÊu hao hoÆc gi¶m gi¸ ®· ®îc x¸c ®Þnh. V× lµ gi¸ trÞ sæ s¸ch
nªn ph¶n ¸nh gi¸ thÞ trêng khi b¸n tµi s¶n hoÆc møc chi phÝ bá ra ®Ó thay thÕ tµi
s¶n.
Gi¸ trÞ thÈm ®Þnh
Gi¸ trÞ thÈm ®Þnh ®îc x¸c ®Þnh vµ sö dông mét c¸ch chñ quan khi tµi s¶n liªn
quan kh«ng cã gi¸ trÞ thÞ trêng râ rµng. Ngêi ta thêng lÊy gi¸ giao dÞch phï hîp ®Ó
11
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
so s¸nh víi tµi s¶n ®îc thÈm ®Þnh. Gi¸ trÞ thÈm ®Þnh thêng ®îc dïng trong c¸c giao
dÞch cã quy m« ®¸ng kÓ, ®Æc biÖt lµ ®èi víi bÊt ®éng s¶n cã tÝnh chÊt th¬ng m¹i hay
®Êt ®ai, gi¸ trÞ thÈm ®Þnh ®îc x¸c ®Þnh bëi mét gi¸m ®Þnh viªn c«ng b»ng ®îc hai
bªn tham gia chÊp thuËn, ®ã lµ ngêi cã kiÕn thøc vÒ gi¸m ®Þnh c¸c lo¹i tµi s¶n liªn
quan gióp ngêi mua vµ ngêi b¸n t×m ra ®îc møc gi¸ hîp lý, hay Ýt nhÊt lµ ®Ò ra møc
®é mÆc c¶. ChÊt lîng ®¸nh gi¸ phô thuéc vµo kh¶ n¨ng gi¸m ®Þnh vµ so s¸nh víi
c¸c trêng hîp tríc ®ã. Mét lÇn n÷a, kh¶ n¨ng vµ ®¸nh gi¸ cña c¸ nh©n gãp phÇn lµm
c©n b»ng gi¸ trÞ. HiÕm khi nh÷ng lÇn thÈm ®Þnh kh¸c nhau l¹i cã cïng kÕt qu¶.
Gi¸ trÞ ho¹t ®éng liªn tôc
Gi¸ trÞ ho¹t ®éng liªn tôc lµ gi¸ trÞ cña mét doanh nghiÖp ®ang ho¹t ®éng
hoÆc gi¸ trÞ cña tµi s¶n “®ang sö dông”. Kh¸i niÖm gi¸ trÞ ho¹t ®éng liªn tôc thêng
gÆp khi ®Þnh gi¸ nhµ xëng vµ thiÕt bÞ vµ thêng kÕt hîp víi mét yÕu tè thu nhËp vèn
ho¸. VÝ dô, trong thêi kú l¹m ph¸t cao, gi¸ trÞ ho¹t ®éng liªn tôc cña nhµ xëng vµ
thiÕt bÞ cã thÓ vît qu¸ gi¸ trÞ sæ s¸ch cña chóng rÊt nhiÒu. Gi¸ trÞ ho¹t ®éng liªn tôc
nãi chung thêng cao h¬n gi¸ trÞ cã thÓ thùc hiÖn nÕu b¸n tµi s¶n th«ng qua ®Êu gi¸
c«ng khai.
Gi¸ trÞ cæ phÇn
Nh ®· tr×nh bµy ë trªn, gi¸ trÞ cæ phÇn ®îc h×nh thµnh khi lîi nhuËn tõ c¸c
ho¹t ®éng kinh doanh hiÖn t¹i vµ trong t¬ng lai vît qu¸ chi tiªu vÒ tµi s¶n cña c«ng
ty. §ã lµ toµn bé møc t¨ng vÒ gi¸ trÞ kinh tÕ cña doanh nghiÖp ph¶n ¸nh trong tæng
cæ tøc t¨ng ®Þnh kú ®îc tÝnh b»ng tæng cæ tøc céng víi l·i hay lç. Gi¸ trÞ cæ phÇn
liªn quan chÆt chÏ víi c¸c luång thu nhËp vµ lîi nhuËn dù tÝnh lµm c¬ së cho gi¸ trÞ
kinh tÕ.
Gi¸ trÞ thanh lý
Trong trêng hîp mét doanh nghiÖp gi¶i thÓ ho¹t ®éng, thêng cã Ýt thêi gian
®Ó b¸n tµi s¶n. Nhu cÇu b¸n tµi s¶n trong mét kho¶ng thêi gian ng¾n thêng dÉn tíi
viÖc kh«ng thu håi ®îc toµn bé gi¸ trÞ tµi s¶n so víi trêng hîp nÕu doanh nghiÖp cã
nhiÒu thêi gian ®Ó b¸n tµi s¶n h¬n. Gi¸ trÞ thÊp nµy ®îc coi lµ gi¸ trÞ thanh lý hoÆc
gi¶i thÓ vµ gÇn b»ng gi¸ trÞ cã thÓ thu ®îc nÕu b¸n tµi s¶n th«ng qua ®Êu gi¸ c«ng
khai.
Gi¸ trÞ ®Æc biÖt
Gi¸ trÞ ®Æc biÖt lµ gi¸ trÞ phô thªm mµ mét ngêi mua s½n sµng tr¶, ph¶n ¸nh
c¸c nh©n tè nh quy m« kinh tÕ, tiÒm n¨ng ph¸t triÓn, kh¶ n¨ng c¹nh tranh, ®¶m b¶o
12
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
mét nguån cung hoÆc tiªu thô cho s¶n phÈm, vµ gi¸ trÞ phô nµy lµ ®¸nh gi¸ cña
riªng ngêi mua ®ã. ViÖc tån t¹i gi¸ trÞ ®Æc biÖt nµy cã nghÜa lµ ngêi mua ®ã s½n
sµng tr¶ thªm mét kho¶n ®¸ng kÓ cao h¬n gi¸ trÞ mµ nh÷ng ngêi mua kh¸c s½n sµng
tr¶.
2.2. Nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n trong ®Þnh gi¸ cæ phiÕu
2.2.1. C¬ së ®Þnh gi¸ cæ phiÕu
Gi¸ trÞ cña mét c«ng ty ®îc x¸c ®Þnh b»ng nguån lîi nhuËn mµ c«ng ty ®em
l¹i hµng n¨m cho tÊt c¶ nh÷ng ngêi chñ së h÷u c«ng ty. Hay nãi c¸ch kh¸c, cæ phiÕu
phæ th«ng mang l¹i cho ngêi së h÷u mét nguån thu nhËp t¹i c¸c thêi ®iÓm kh¸c
nhau trong t¬ng lai nh: cæ tøc (®îc chia ®Þnh kú hoÆc kh«ng cè ®Þnh); gi¸ trÞ cæ
phiÕu khi ngêi së h÷u b¸n cæ phiÕu ®ã ®i. Nãi tãm l¹i, cæ phiÕu ®em l¹i cho ngêi së
h÷u mét dßng thu nhËp trong t¬ng lai.
Do tiÒn cã gi¸ trÞ vÒ mÆt thêi gian, cho nªn mçi ®ång tiÒn ë mçi thêi ®iÓm
kh¸c nhau sÏ ®em l¹i mét gi¸ trÞ kh¸c nhau. V× vËy, ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ trÞ cæ phiÕu t¹i
mét thêi ®iÓm nµo ®ã, ngêi ta ph¶i x¸c ®Þnh ®îc gi¸ trÞ luång thu nhËp mµ cæ phiÕu
®ã (hoÆc c«ng ty ®ã) ®em l¹i ë c¸c thêi ®iÓm kh¸c nhau vµ quy chóng vÒ cïng thêi
®iÓm cÇn ®Þnh gi¸. ViÖc quy ®æi nµy lu«n tu©n theo nguyªn t¾c chung lµ mét ®ång
cña ngµy h«m nay lu«n cã gi¸ trÞ h¬n mét ®ång cña ngµy mai do tÝnh chÊt sinh lîi
cña ®ång tiÒn nh sau:
Ngµy h«m nay, ngêi ®Çu t bá ra mét ®ång ®Ó tiÕt kiÖm víi l·i suÊt r th× sau
mét n¨m kho¶n tiÒn trªn cã gi¸ trÞ b»ng 1(1+r). Nh vËy, gi¸ trÞ sau mét n¨m cña mét
®ång sÏ lµ (1+r) ®ång. NÕu lµm phÐp tÝnh ngîc l¹i th× nÕu ngêi ®Çu t muèn cã ®îc
mét kho¶n tiÒn M1 = (1+r) ®ång sau ®©y mét n¨m th× ngµy h«m nay, ngêi ®ã ph¶i
göi tiÕt kiÖm mét kho¶n M1/(1+r) = (1+r)/(1+r) = 1 ®ång. §©y chÝnh lµ nguyªn lý
c¬ b¶n ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ trÞ luång thu nhËp theo thêi gian. Do vËy, viÖc x¸c ®Þnh gi¸
trÞ cæ phiÕu ®îc dùa trªn nguyªn t¾c x¸c ®Þnh gi¸ trÞ ®ång tiÒn theo thêi gian nh sau:
X¸c ®Þnh gi¸ trÞ t¬ng lai cña mét kho¶n tiÒn hiÖn t¹i
§ång tiÒn cã gi¸ trÞ theo thêi gian. Mét kho¶n ®Çu t cã thÓ t¨ng sau mét thêi
gian do cã l·i suÊt. NÕu ®Çu t mét kho¶n PV trong n n¨m, l·i suÊt c¸c n¨m t¬ng øng
lµ r1, r2, .... vµ FV(n; r1, r2...rn) lµ gi¸ trÞ cuèi kú th×:
FV(n; r1, r2...rn) = PV(1+r1)(1+r2)...(1+rn)
NÕu l·i suÊt kh«ng ®æi qua c¸c n¨m: r1=r2=...=rn th× :
13
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
FV(n;r) = PV(1+r)n
Trong ®ã:
FV(n;r) : gi¸ trÞ cuèi kú
n: Sè n¨m (hay sè thêi kú)
r : l·i suÊt n¨m (%) (hay thêi kú)
PV: Gi¸ trÞ ban ®Çu
- NÕu tÝnh theo th¸ng th× c«ng thøc biÕn ®æi nh sau:
FV(n;r) = PV(1+r)n/12
Trong ®ã:
FV(n;r) : gi¸ trÞ cuèi kú
n: Sè th¸ng göi
r : l·i suÊt n¨m (%)
PV: Gi¸ trÞ ban ®Çu
- NÕu tÝnh theo ngµy th× c«ng thøc biÕn ®æi nh sau:
FV(n;r) = PV(1+r)n/365
Trong ®ã:
FV(n;r) : gi¸ trÞ cuèi kú
n: Sè ngµy göi
r : l·i suÊt n¨m (%)
PV: Gi¸ trÞ ban ®Çu
- L·i suÊt nhiÒu kú trong n¨m:
FV(n,r) = PV (1 + r )nm
m
Trong ®ã:
r: L·i suÊt hµng n¨m
n: Sè n¨m gép l·i
m: Sè kú gép l·i mçi n¨m (th¸ng, quý, ngµy)
- Gi¸ trÞ t¹i mét thêi ®iÓm thêi gian trong t¬ng lai cña mét dßng thu nhËp ®Òu
®Æn tríc ®ã.
FV(n, r1 r2 ... rn) = PV(1+rn)0 + PV(1+rn-1)1 + ... + PV(1+r1)n-1
NÕu l·i suÊt nh nhau:
FV(n, r) = PV{(1+r)0 + PV(1+r)1 + ... + PV(1+r)n-1}
14
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
n
FVA(n,r) = PV ( (1 r) 1 )
r
X¸c ®Þnh gi¸ trÞ hiÖn t¹i cña mét kho¶n tiÒn trong t¬ng lai:
FV(n, r)
(1 r1 )(1 r2 )...(1 rn )
PV=
Víi l·i suÊt cè ®Þnh:
FV(n, r)
(1 r) n
PV=
Thêi gian tÝnh theo th¸ng:
PV =
FV(n, r)
(1 r) n/12
Thêi gian tÝnh theo ngµy:
PV =
FV(n, r)
(1 r) n/365
- Gi¸ trÞ hiÖn t¹i cña dßng thu nhËp t¹i c¸c thêi ®iÓm kh¸c nhau trong t¬ng lai
PV(n, r1 r2 ... rn %) =
FV1
+
(1 r1 )1
FV2
(1 r2 ) 2
+ ... +
FVn
(1 rn ) n
Trong ®ã:
PV: Gi¸ trÞ hiÖn t¹i
FV1: Gi¸ trÞ thu nhËp cña n¨m 1
FV2: Gi¸ trÞ thu nhËp cña n¨m 2
FVn: Gi¸ trÞ thu nhËp cña n¨m n
NÕu FV1 = FV2 = FVn = FV vµ r1 = r2 = ... = rn = r th×
PV(n, r) =
FV
(1 r)1
+
FV
(1 r) 2
+ ... +
FV
(1 r) n
Nh vËy, nÕu ta cÇn x¸c ®Þnh gi¸ trÞ cña toµn bé c«ng ty hoÆc cña tõng cæ
phiÕu t¹i thêi ®iÓm hiÖn t¹i th× cã thÓ ¸p dông c«ng thøc tæng qu¸t sau:
Po =
i 1
FVi
(1 ri )i
Trong ®ã:
FVi : lµ thu nhËp cña toµn c«ng ty hoÆc tõng cæ phiÕu hµng n¨m.
ri : l·i suÊt n¨m i.
15
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
VÒ nguyªn t¾c, dßng thu nhËp cã thÓ lµ v« h¹n v× mét c«ng ty vµ cæ phiÕu cña
c«ng ty cã thÓ tån t¹i v« thêi h¹n.
2.2.1. Nguyªn t¾c ngang gi¸
Trong ®iÒu kiÖn thÞ trêng ho¹t ®éng tr«i ch¶y vµ kh«ng cã nh÷ng yÕu tè lµm
nã mÐo mã gi¸ c¶, nguyªn t¾c gi¸ trÞ hiÖn t¹i vµ lîi suÊt t¬ng øng víi rñi ro ®a ®Õn
hÖ qu¶ lµ gi¸ c¶ cña nã. T¹i nh÷ng thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh, do sù mÊt c©n ®èi vÒ th«ng
tin hay th«ng tin kh«ng ®Çy ®ñ th× cã thÓ ph¸t sing sù chªch lÖch gi÷a gi¸ c¶ vµ hiÖn
gi¸ cña mét tµi s¶n nhng trªn thÞ trêng lËp tøc sÏ ®Èy gi¸ thÞ trêng vÒ s¸t víi hiÖn gi¸
cña nã. §©y chÝnh lµ ho¹t ®éng cã t¸c dông ®iÒu chØnh thêng xuyªn trªn c¸c TTCK
ph¸t triÓn. MÆt kh¸c, c¬ chÕ trªn cßn ®a mét nguyªn lý n÷a lµ gi¸ c¶ cña c¸c tµi s¶n
cã cïng dßng tiÒn thu nhËp vµ cïng ®é rñi ro th× ph¶i b»ng nhau nÕu gi¶ ®Þnh r»ng
chi phÝ giao dÞch lµ b»ng kh«ng vµ thÞ trêng ho¹t ®éng hiÖu qu¶.
2.2.2. Lîi suÊt t¬ng øng víi rñi ro
L·i suÊt r nªu trªn chÝnh lµ tû suet ®Ó qui c¸c luång tiÒn thu nhËp trong twong
lai cña tµi s¶n tµi chÝnh vÒ gi¸ trÞ hiÖn t¹i hay cßn gäi lµ tû lÖ chiÕt khÊu. Víi choc
n¨ng ®ã, tû lÖ chiÕt khÊu ph¶i t¬ng xøng víi møc ®é rñi ro cña tµi s¶n tµi chÝnh vµ
cßn ®îc gäi lµ lîi suÊt mong ®îi ®iÒu chØnh theo rñi ro bëi v× xÐt tõ gãc ®é nhµ ®Çu
t nã lµ lîi tøc ®îc thÓ hiÖn theo gi¸ trÞ t¬ng ®èi (phÇn tr¨m) mµ hä mong muèn thu
®îc qua viÖc ®Çu t vµo mét tµi s¶n cã møc ®é rñi ro nhÊt ®Þnh. Rñi ro nµy bao gåm
rñi ro hÖ thèng (rñi ro kh«ng thÓ tr¸nh khái) vµ rui ro phi hÖ thèng (rñi ro cã thÓ lo¹i
trõ b»ng c¸ch ®a d¹ng ho¸). Do vËy, r ph¶i bao hµm hai yÕu tè: lîi suÊt phi rñi ro vµ
phÝ bï ®¾p rñi ro. Lîi suÊt phi rñi ro ®em l¹i lîi tøc thùc, cps tÝnh lîi ®Õn l¹m ph¸t
cho nhµ ®Çu t (mµ ®iÓn h×nh lµ l·i suÊt cña TÝn phiÕu Kho b¹c); cßn phÝ bï ®¾p rñi
ro bao gåm: rñi ro vì nî, rñi ro kú h¹n, rñi ro vÒ tÝnh thanh kho¶n, rñi ro tû gi¸ hèi
®o¸i...g¾n víi tõng lo¹i tµi s¶n.
M« h×nh ®Þnh gi¸ tµi s¶n vèn (CAPM)
Mét ph¸t triÓn cña lý thuyÕt thÞ trêng vèn lµ m« h×nh ®Þnh gi¸ tµi s¶n vèn
(CAPM), ®îc ¸p dông phæ biÕn trong bèi c¶nh tµi chÝnh hiÖn t¹i. VÒ c¬ b¶n, CAPM
chØ ra r»ng lîi suÊt mong ®îi (hay yªu cÇu) cña tµi s¶n tµi chÝnh b»ng víi lîi suÊt
cña chøng kho¸n phi rñi ro céng víi chi phÝ bï ®¾p rñi ro, theo c«ng thøc sau:
re =
r f + [ E(r m ) - r f ] β e
Trong ®ã:
16
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
r f = lîi suÊt phi rñi ro
E(r m ) = lîi suÊt dù tÝnh cña danh môc thÞ trêng
E(r m ) - r f = møc bï ®¾p rñi ro thÞ trêng
β e = rñi ro hÖ thèng cña tµi s¶n
r e = lîi suÊt yªu cÇu
%
r=
r + [ E(r) - r]
E(r)
E(r) - r= hÖ sè gãc
r
r
Bªta
Bªtahµm 1,0
Lîi suÊt yªu cÇu, r e lµ mét
sè cña rñi ro hÖ thèng ( β ). Rñi ro beta cña
danh môc thÞ trêng b»ng 1,0. HÖ sè
β
cña chøng kho¸n cµng lín th× møc rñi ro
cµng cao, vµ do vËy lîi suÊt yªu cÇu (r e ) ph¸i cµng lín.
§Ó ¸p dông ph¬ng ph¸p CAPM, chóng ta cÇn ph¶i x¸c ®Þnh ba nh©n tè: lîi
suÊt phi rñi ro, møc bï ®¾p rñi ro thÞ trêng, vµ rñi ro hÖ thèng ( β ).
X¸c ®Þnh lîi suÊt phi rñi ro
Lîi suÊt phi rñi ro lµ thu nhËp tõ mét chøng kho¸n hoÆc mét danh môc ®Çu t
chøng kho¸n kh«ng cã rñi ro vµ hoµn toµn kh«ng chÞu t¸c ®éng cña c¸c biÕn ®«ngk
kinh tÕ. Ngêi ta thêng ¸p dông l·i suÊt tÝn phiÕu kho b¹c lµ phï hîp nhÊt. Nguyªn
nh©n chñ yÕu lµ do tÝn phiÕu kho b¹c cã kú h¹n ng¾n, do vËy hÇu nh kh«ng chÞu rñi
ro biÕn ®éng l·i suÊt trªn thÞ trêng.
X¸c ®Þnh møc bï ®¾p rñi ro thÞ trêng
Bï ®¾p rñi ro thÞ trêng (gi¸ cña rñi ro) lµ phÇn chªnh lÖch gi÷a lîi suÊt dù tÝnh
tõ danh môc thÞ trêng vµ lîi suÊt phi rñi ro, E(r m ) - r f . M« h×nh CAPM lËp luËn
r»ng chøng kho¸n cµng rñi ro th× møc l·i suÊt yªu cÇu khi ®Çu t vµo chøng kho¸n ®ã
17
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
cµng ph¶i lín, tøc lµ chi phÝ cña c«ng ty ph¸t hµnh ra chøng kho¸n ®ã ph¶i cµng
lín. Lý do ë chç rñi ro cµng cao th× møc bï ®¾p rñi ro ph¶i cµng lín. V× danh môc
thÞ trêng cã hÖ sè
β
b»ng 1 nªn møc bï ®¾p rñi ro thÞ trêng E(r m ) - r f ®îc coi lµ
gi¸ cña mét ®¬n vÞ rñi ro. V× vËy, ®èi víi mét chøng kho¸n nµo ®ã cã β e > 1 th×
møc bï ®¾p rñi ro cho chøng kho¸n ®ã ph¶i cao h¬n møc bï ®¾p rñi ro thÞ trêng, β e
[ E(r m ) - r f ]. Trêng hîp ngîc l¹i th× møc bï ®¾p rñi ro cña chøng kho¸n sÏ thÊp
h¬n møc bï ®¾p thÞ trêng.
X¸c ®Þnh rñi ro hÖ thèng ( β e ):
X¸c ®Þnh hÖ sè β e phô thuéc vµo viÖc liÖu cæ phÇn cña c«ng ty cã ®îc niªm
yÕt hay kh«ng.
NÕu c«ng ty thùc hiÖn chµo b¸n ra c«ng chóng th× nhµ ®Çu t cã thÓ sö dông
c¸c hÖ sè β ®îc c«ng bè réng r·i lµm thíc ®o. C¸c hÖ sè β nµy ®îc cËp nhËt theo
®Þnh kú (quý hoÆc n¨m,...). ViÖc x¸c ®Þnh rñi ro hÖ thèng nµy ®îc c¨n cø vµo c¸c hÖ
sè tµi chÝnh cña tõng c«ng ty. Chóng thay ®æi khi c¸c hÖ sè tµi chÝnh nµy thay ®æi,
vµ ph¶n ¸nh sù ®¸nh gi¸ gÇn nhÊt cña thÞ trêng vfÒ rñi ro vèn cæ phÇn mét c¸ch
chÝnh x¸c h¬n.
Mét ph¬ng ph¸p x¸c ®Þnh β mét c¸ch phæ biÕn lµ dïng thèng kª to¸n häc.
Tuy nhiªn, ph¬ng ph¸p nµy chØ cã thÓ hùc hiÖn ®îc khi thÞ trêng chøn kho¸n ®·
ho¹t ®éng ®îc mét thêi gian dµi. §Ó x¸c ®Þnh β cña mét c«ng ty, ngêi ta thu thËp
sè liÖu qu¸ khø (Ýt nhÊt lµ 5 n¨m) vÒ møc chi phÝ vèn cæ phÇn (r e ) cña c«ng ty ®ã
vµ g¾n kÕt chóng trong mèi quan hÖ víi møc bï ®¾p rñi ro thÞ trêng thep m« h×nh
CAPM nh sau:
r e = α0 + βe ( r m - r f )
§íi víi nh÷ng c«ng ty kh«ng niªm yÕt th× th«ng thêng trªn thÞ trêng kh«ng
c«ng bè beta cña mét c«ng ty ®ã. Trong trêng hîp nµy, cã thÓ sö dông hÖ sè β cña
mét c«ng ty t¬ng tù ®îc niªm yÕt hoÆc cã thÓ dïng hÖ sè β b×nh qu©n ngµnh lµm
tríc ®ã.
- NÕu vèn cña c«ng ty bao gåm c¶ vèn cæ phÇn vµ vèn nî th× r e cÇn ®îc x¸c
®Þnh theo ph¬ng ph¸p chi phÝ vèn b×nh qu©n gia quyÒn (WACC):
ra
= re x
E
DE
+ rd
D
ED
(1-t)
18
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Trong ®ã:
r a lµ lîi suÊt thu nhËp íc tÝnh trªn tµi s¶n cña c«ng ty hay chÝnh lµ chi phÝ
vèn b×nh qu©n gia quyÒn cña mét c«ng ty.
r e lµ lîi suÊt ph¶i tr¶ cho vèn cæ phÇn (chÝnh lµ lîi suÊt yªu cÇu cña nhµ ®Çu
t) vµ r d lµ l·i suÊt vay nî.
E vµ D lµ khèi lîng vèn cæ phÇn vµ vèn vay t¬ng øng
t lµ thuÕ suÊt thuÕ thu nhËp cña c«ng ty
Tõ c«ng thøc trªn ta cã thÓ suy ra c«ng thøc tÝnh lîi suÊt yªu cÇu ®íi víi cæ
phiÕu:
r e = r a + (D/E) [ r a - r d (1-t)]
M« h×nh CAPM ®ùoc sö dông réng r·i trong lÜnh vùc tµi chÝnh ®Ó x¸c ®Þnh
lîi suÊt yªu cÇu ®èi víi mét tµi s¶n tµi chÝnh. Tuy nhiªn, m« h×nh nµy cã c¸c nhîc
®iÓm sau:
- Kh«ng ph¶n ¸nh ®îc c¶ rñi ro hÖ thèng lÉn rñi ro phi hÖ thèng cña chøng
kho¸n
- Do th«ng tin kh«ng c©n xøng nªn khã dù ®o¸n ®îc hÖ sè beta, lîi nhËn bï
®¾p rñi ro cña thÞ trêng.
3. Ph©n tÝch nh÷ng th«ng tin c¬ b¶n phôc vô qu¸ tr×nh ®Þnh gi¸ cæ phiÕu phæ
th«ng
3.1. Ph©n tÝch t×nh h×nh tµi chÝnh doanh nghiÖp
Ph©n tÝch t×nh h×nh tµi chÝnh doanh nghiÖp ®i sau xem xÐt t×nh h×nh tµi chÝnh
nh÷ng n¨m ®· qua cña c«ng ty cã cæ phiÕu ®Þnh gi¸ vµ so s¸nh víi nh÷ng c«ng ty
ho¹t ®éng cïng ngµnh nh»m thu ®îc nh÷ng ®Æc thï ho¹t ®éng riªng cña c«ng ty,
nh÷ng xu híng biÕn ®éng riªng cña c«ng ty lµm c¬ së dù b¸o hoÆc t×m kiÕm c«ng
ty t¬ng ®¬ng.
Khi ph©n tÝch c¸c chØ sè tµi chÝnh cÇn lu ý r»ng: NÕu nh b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n
(BC§KT) ph¶n ¸nh nh÷ng tµi s¶n thuéc quyÒn qu¶n lý vµ sö dông cña c«ng ty tÞa
mét thêi ®iÓm, th× b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh (BCKQKD) ph¶n ¸nh kÕt qu¶ kinh
doanh cña c«ng ty trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh. V× vËy khi ph©n tÝch c¸c chØ sè tµi
chÝnh mµ cã mét chØ tiªn thuéc BC§KT, mét chØ tiªu thuéc BCKQKD th× cã hai
19
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
quan ®iÓm kh¸c nhau vÒ viÖc lùa chän sè liÖu phôc vô ph©n tÝch: Thø nhÊt, cã thÕ
tÝnh to¸n theo sè d cuèi kú, quan ®iÓm thø hai l¹i dïng sè d trung b×nh cña kú. Nhng trong b¸o c¸o nµy, em sÏ ph©n tÝch c¸c chØ sè tµi chÝnh dùa trªn sè d trung b×nh
cña kú, do sè d trung b×nh cña kú cho phÐp ph¶n ¸nh hîp lý nh÷ng thay ®æi trong
kÕt qu¶ kinh doanh mµ cã kiªn quan ®Õn viÖc thay ®æi c¸c kho¶n môc tµi s¶n trong
kú tµi chÝnh. PhÇn nµy bao gåm:
Ph©n tÝch c¸c tû sè tµi chÝnh
C¸c hÖ sè tµi chÝnh ®îc sö dông réng r·i khi xem xÐt t×nh h×nh vµ ®Æc ®iÓm
ho¹t ®éng cña mét doanh nghiÖp do chóng ph¶n ¸nh ®îc mèi quan hÖ cña nh÷ng
con sè tuyÖt ®èi trong b¸o c¸o tµi chÝnh cña doanh nghiÖp. Do c¸c hÖ sè nµy lµ chØ
tiªu t¬ng ®èi, ph¶n ¸nh quan hÖ gi÷a c¸c ®¹i lîng, nªn viÖc ph©n tÝch chØ cã ý nghÜa
khi so s¸nh t¬ng quan; th«ng thêng ngêi ta thêng so s¸nh hÖ sè cña mét doanh
nghiÖp xem xÐt víi:
- HÖ sè cña nÒn kinh tÕ;
- HÖ sè trung b×nh ngµnh ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp;
- HÖ sè cña c¸c ®èi thñ c¹nh tranh chÝnh trong ngµnh ;
- HÖ sè thùc hiÖn trong qu¸ khø.
Do c¸c hÖ sè tµi chÝnh ®îc tÝnh to¸n tõ sè liÖu tuyÖt ®èi trªn b¸o c¸o tµi
chÝnh, ®Ó ®¶m b¶o tÝnh so s¸nh ®îc cña c¸c hÖ sè th× viÖc lËp vµ tr×nh bµy b¸o c¸o
tµi chÝnh cña c¸c doanh ngiÖp ph¶i nhÊt qu¸n; ®iÒu nµy ®ßi hái ph¶i cã sù hiÖn diÖn
cña nh÷ng nguyªn t¾c kÕ to¸n ®îc thõa nhËn chung hoÆc c¸c chuÈn mùc kÕ to¸n
cung nh sù tu©n thñ cña c¸c doanh nghiÖp. T¹i nh÷ng níc cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn,
sù thèng nhÊt vÒ chÈn mùc kÕ to¸n cho phÐp viÖc tÝnh to¸n hÖ sè tµi chÝnh ®îc thùc
hiÖn bëi c¸c c«ng ty chuyªn nghiÖp. §íi víi nh÷ng quèc gia cha ®¹t ®Õn sù ®ång
nhÊt trong viÖc lËp vµ tr×nh bµy b¸o c¸o tµi chÝnh, tuú thuéc quan hÖ tµi chÝnh cÇn
t×m hiÓu, ngêi ph©n tÝch cã sù linh ho¹t ®éc lËp khi lùa chän hÖ sè ph©n tÝch vµ viÖc
®a c¸c sè liÖu tõ b¸o c¸o tµi chÝnh vµo c«ng thøc tÝnh to¸n.
C¸c tû sè vÒ kh¶ n¨ng thanh to¸n
Kh¶ n¨ng thanh to¸n hiÖn hµnh
20
=
Tµi s¶n lu ®éng
Nî ng¾n h¹n
.DOC 
42 
73 
62 
