Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Biện pháp nâng cao khả năng cạnh tranh của hàng hoá việt nam trên thị trường qu...

Tài liệu Biện pháp nâng cao khả năng cạnh tranh của hàng hoá việt nam trên thị trường quốc tế g

.PDF
40
76
141

Mô tả:

Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Lêi nãi ®Çu Qu¸ tr×nh më cöa héi nhËp vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ ®Êt n-íc trong khu vùc vµ quèc tÕ trong nh÷ng n¨m qua ®· ®¹t ®-îc nh÷ng thµnh tùu ®¸ng kÓ. NÒn kinh tÕ ®· cã dÊu hiÖu t¨ng tr-ëng vµ ph¸t triÓn. §êi sèng ng-êi d©n ngµy cµng c¶i thiÖn vµ n©ng cao h¬n n÷a. Hµng ho¸ ViÖt Nam ®a d¹ng, ph¸t triÓn theo nhÞp ®é t¨ng tr-ëng kinh tÕ, mÉu m· vµ chÊt l-îng hµng ViÖt Nam ®-îc n©ng cao vµ kh«ng ngõng c¶i tiÕn, s¸nh ngang víi c¸c hµng ngo¹i nhËp vÒ gi¸ c¶ vµ chÊt l-îng, mÉu m·. ThÞ tr-êng hµng ho¸ ViÖt Nam ®-îc më réng kh«ng nh÷ng trong khu vùc mµ cßn ph¸t triÓn trªn toµn thÕ giíi, cã ch©n trong c¸c thÞ tr-êng néi tiÕng khã tÝnh nh-: NhËt B¶n, Anh, Mü vµ mét sè n-íc §«ng ¢u, T©y ¢u. ASEAN ChÝnh v× vËy mµ viÖc nghiªn cøu “ BiÖn ph¸p n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ ViÖt Nam trªn thÞ tr-êng quèc tÕ” lµ mét h-íng nghiªn cøu hÕt søc quan träng kh«ng nh÷ng ë cÊp ®é vi m« (Doanh nghiÖp) mµ cßn ë cÊp ®é vÜ m« gióp chóng ta hiÓu vÒ thùc tr¹ng chÊt l-îng, mÉu m·, gi¸ c¶ cña hµng ViÖt Nam hiÖn nay, tõ ®ã gióp ®Ò ra c¸c chÝnh s¸ch hç trî ph¸t triÓn nh»m môc ®Ých n©ng cao h¬n n÷a chÊt l-îng cña hµng ViÖt Nam, t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ViÖt Nam trªn thÞ tr-êng quèc tÕ. §Èy m¹nh xuÊt khÈu lµ chñ tr-¬ng kinh tÕ lín cña §¶ng vµ Nhµ n-íc ta. Chñ tr-¬ng nµy ®· ®-îc kh¼ng ®Þnh trong V¨n kiÖn §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø VIII, IX víi môc tiªu chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo h-íng C«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ h-íng vÒ xuÊt khÈu. §Ó thùc hiÖn ®-îc chñ tr-¬ng cña §¶ng cïng víi viÖc ®Èy m¹nh tiÕn tr×nh C«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, chóng ta cÇn ph¶i t¨ng c-êng më réng thÞ tr-êng xuÊt khÈu, ®©y lµ viÖc lµm cÇn thiÕt vµ cÊp b¸ch hiÖn nay. Do vËy viÖc nghiªn cøu “ BiÖn ph¸p n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ ViÖt Nam trªn thÞ tr-êng quèc tÕ” chóng t«i tËp chung vµo mét sè néi dung sau: 1 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 * Thø nhÊt lµ: Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ c¹nh tranh vµ n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµnh ho¸ ViÖt Nam trªn thÞ tr-êng quèc tÕ * Thø hai lµ: Thùc tr¹ng cña hµng ho¸ ViÖt Nam trªn thÞ tr-êng quèc tÕ * Thø ba lµ: BiÖn ph¸p n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ViÖt Nam trªn thÞ tr-êng quèc tÕ. 2 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Ch-¬ng I Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ c¹nh tranh vµ n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ ViÖt Nam trªn thÞ tr-êng quèc tÕ I. Kh¸i qu¸t vÒ c¹nh tranh vµ c¸c lo¹i h×nh c¹nh tranh C¹nh tranh lµ mét vÊn ®Ò xuÊt hiÖn ngay, khi nÒn kinh tÕ chuyÓn tõ h×nh thøc nÒn kinh tÕ tËp chung bao cÊp sang nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng. Cã thÓ nãi c¹nh tranh lµ mét vÊn ®Ò g¾n liÒn víi nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng, víi c¬ chÕ thÞ tr-êng. Chóng ta cã thÓ hiÓu c¹nh tranh trªn thÞ tr-êng lµ trong ®ã c¶ ng-êi mua lÉn ng-êi b¸n ®Òu kh«ng cã søc m¹nh thÞ tr-êng. C¹nh tranh trªn thÞ tr-êng sÏ bao gåm nhiÒu h·ng vµ kh«ng h·ng nµo chiÕm phÇn quan träng trong tæng s¶n l-îng. C¸c s¶n phÈm ®Òu ®ång nhÊt, s¶n phÈm cña mét h·ng hÇu nh- kh«ng kh¸c biÖt víi s¶n phÈm cña c¸c h·ng kh¸c. TÊt c¶ c¸c h·ng c¹nh tranh sÏ t×m c¸ch më réng s¶n l-îng cho tíi khi chi phÝ cËn biªn b»ng gi¸ c¶ bëi v× gi¸ c¶ vµ doanh thu cËn biªn lµ nh- nhau ®íi víi c¸c h·ng nµy. C¸c trë ng¹i ®èi víi viÖc gia nhËp thÞ tr-êng lµ kh«ng ®¸ng kÓ. NÕu cã thÓ thu ®-îc lîi nhuËn kinh tÕ th× nhiÒu h·ng sÏ muèn ra tham gia kinh doanh. Xu h-íng më réng s¶n xuÊt vµ cung cÊp trªn thÞ tr-êng khi cã lîi nhuËn cao sÏ g©y ra søc Ðp lín ®èi víi gi¸ vµ lîi nhuËn trong c¸c ngµnh c¹nh tranh. Lîi nhuËn kinh tÕ sÏ tiÕn tíi kh«ng, khi gi¸ gi¶m xuèng møc chi phÝ b×nh qu©n tèi thiÓu. Khi nh×n thÊy lîi nhuËn, nhiÒu nhµ kinh doanh sÏ nh¶y vµo c¹nh tranh sù xuÊt hiÖn thªm c¸c nhµ kinh doanh míi sÏ lµm t¨ng cung, vµ kÕt qu¶ lµ ®-êng cung 3 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 dÞch chuyÓn vÒ bªn ph¶i, møc c©n b»ng míi ®-îc thiÕt lËp, gi¸ b¸n gi¶m xuèng. C¸c gi¸ ®ã lµ gi¸ c¹nh tranh ®-îc h×nh thµnh th«ng qua c¹nh tranh khèc liÖt trªn thÞ tr-êng. * C¸c lo¹i h×nh c¹nh tranh. Cã thÓ nãi ¸p lùc c¹nh tranh cña thÞ tr-êng lµ ®éng lùc cho sù ph¸t triÓn c¹nh tranh sÏ dÉn ®Õn gi¶m chi phÝ, t¨ng cung, gi¶m gi¸ b¸n, c¶i tiÕn c«ng nghÖ, chÊt l-îng s¶n phÈm. Ng-êi tiªu dïng sÏ ®-îc léc trong thÞ tr-êng c¹nh tranh. Hä sÏ cã nhiÒu s¶n phÈm h¬n møc hä mong muèn víi gi¸ ngµy cµng gi¶m. Bëi vËy, viÖc x¸c lËp c¸c tiªu chÝ ph©n lo¹i c¸c h×nh th¸i thÞ tr-ênglu«n cã mét ý nghÜa vµ tÇm quan träng ®Æc biÖt. C¨n cø vµo tÝnh chÊt vµ møc ®é can thiÖp cña c«ng quyÒn vµo ®êi sèng kinh tÕ, ng-êi ta ph©n thÞ tr-êng thµnh hai h×nh th¸i: C¹nh tranh tù do vµ c¹nh tranh cã sù ®iÒu tiÕt cña Nhµ n-íc. * C¹nh tranh tù do lµ mét h×nh th¸i thÞ tr-êng tho¸t khái mäi sù can thiÖp cña Nhµ n-íc. D©y lµ mét quy luËt ®Æc thï cña ph-¬ng thøc s¶n xuÊt t- b¶n thÕ kûXIX ®Çu thÕ kû XX, khi mµ gi¸ c¶ tù do vËn ®éng lªn xuèng theo sù chi phèi cña quan hÖ cung cÇu, cña c¸c thÕ lùc trªn thÞ tr-êng. §©y lµ thêi kú mµ t- t-ëng tù do kinh tÕ ®ang th¾ng thÕ t¹o ®iÒu kiÖn tÝch tô vµ tËp trung t- b¶n trªn nÒn t¶ng “ tù do ®-îc nu«i d-ëng bëi chÝnh tù do” . XuÊt ph¸t trªn nÒn t¶ng t- t-ëng Êy, häc thuyÕt “ Bµn tay v« h×nh” cña Adam Smith ®· chØ ra r»ng: trong khi ch¹y theo t- lîi th× cã mét ” Bµn tay v« h×nh” buéc con ng-êi kinh tÕ ®ång thêi ph¶i thùc hiÖn mét nhiÖm vô kh«ng n»m trong dù kiÕn lµ ®¸p øng lîi Ých x· héi vµ ®«i khi hä cßn ®¸p øng lîi Ých x· héi tèt h¬n ngay c¶ khi hä cã ý ®Þnh lµm ®iÒu ddo¸ tõ tr-íc . “ Bµn tay v« h×nh” ®ã chÝnh lµ c¸c quy luËt kinh tÕ tù ph¸t, chi phèi ho¹t ®éng cña con ng-êi. Do ®ã, viÖc Nhµ n-íc can thiÖp vµo kinh tÕ sÏ lµm gi¶m bít sù t¨ng tr-ëng cña c¶i vµ sö dông kh«ng hîp lý tµi nguyªn. Nãi kh¸c ®i, trong thêi kú nµy Nhµ n-íc vµ ph¸p luËt lµ kÎ thï cña c¹nh tranh, cña ®êi sèng kinh tÕ mµ K. Marx m« t¶ lµ “ tõ ®Çu ®Õn 4 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 ch©n ®Òu vÊy m¸u” , v× khi ®ã kh«ng cã “ Bµn tay h÷u h×nh” , kh«ng cã sù ®iÒu tiÕt nªn mäi “ khuyÕt tËt” cña thÞ tr-êng tha hå mµ hoµnh hµnh vµ g©y t¸c h¹i. Nh- vËy, nÒn kinh tÕ lóc ®ã kh«ng cã sù kiÓm so¸t vµ ®iÒu tiÕt c¹nh tranh vµ v× vËy ch-a thÓ cã ph¸p luËt c¹nh tranh. * C¹nh tranh cã sù ®iÒu tiÕt cña Nhµ n-íc lµ h×nh th¸i thi tr-êng cña c¸c nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng hiÖn ®¹i. Cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ thÕ giíi 1929 – 1933 ®· chøng kiÕn sù sôp ®æ cña h×nh th¸i thÞ tr-êng c¹nh tranh tù do vµ häc thuyÕt “ Bµn tay v« h×nh” cña Adam Smith. Trong giai ®o¹n nµy, c¹nh tranh tù do ®· béc lé nh÷ng mÆt tr¸i cña nã: thÊt nghiÖp, sù ph¸ s¶n hµng lo¹t, sù l·ng phÝ tµi nguyªn.... Cã thÓ nãi, khuyÕt tËt, mÆt tr¸i vµ thiÕu ®Þnh h-íng tæng thÓ lµ c¨n bÖnh cè h÷u cña quy luËt gi¸ trÞ . Bëi vËy, b¶n th©n c¬ chÕ thi tr-êng hiÓu theo nghÜa v¨n minh vµ nh©n ®¹o, cã nhu cÇu ®-îc ®iÒu tiÕt. Trªn tinh th© f ®ã d· ®Õn lóc Nhµ n-íc kh«ng thÓ ®øng trªn vµ ®øng ngoµi ®êi sènga kinh tÕ – x· héi. QuyÒn lùc Nhµ n-íc ®· xuÊt hiÖn ®Ó kh¾c phôc nh÷ng khuyÕt tËt cña c¬ chÕ thÞ tr-êng, ®Ó b¶o vÖ tù do c¹nh tranh - ®éng lùc ph¸t triÓn kinh tÕ, ®Ó thùc hÖn môc tiªu kinh tÕ cña b¶n th©n Nhµ n-íc vµ giai cÊp thoãng trÞ. §iÒu cÇn nhÊn m¹nh lµ, tù do c¹nh tranh trong h×nh th¸i thÞ tr-êng nµy ®-îc b¶o vÖ, nu«i d-ìng vµ giíi h¹n bëi c¸c thÓ chÕ, chÝnh s¸ch vµ ph¸p luËt cña Nhµ n-íc. - C¨n cø vµ c¬ cÊu doanh nghiÖp vµ møc ®é tËp trung trong mét ngµnh, lÜnh vùc kinh tÕ, ng-êi ta ph©n thÞ tr-êng thµnh c¸c h×nh th¸i: C¹nh tranh hoµn h¶o vµ c¹nh tranh kh«ng hoµn h¶o, ®éc quyÒn * C¹nh tranh hoµn h¶o: ThÞ tr-êng c¹nh tranh hoµn h¶o lµ thÞ tr-êng, trong ®ã c¶ ng-êi mua vµ ng-êi b¸n ®Òu cho r»ng c¸c quyÕt ®Þnh mua b¸n cña hä kh«ng ¶nh h-ëng g× ®Õn gi¸ c¶ thÞ tr-êng. Nh- vËy, c¹nh tranh hoµn h¶o chØ cã thÓ diÕn ra khi héi tô ®Çy ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn sau: Thø nhÊt lµ, s¶n phÈm cña mçi doanh nghiÖp trong thÞ tr-êng c¹nh tranh hoµn h¶o ph¶i trïng hîp víi s¶n phÈm cña bÊt kú mét doanh nghiÖp nµo kh¸c ®Õn 5 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 møc kh«ng thÓ ph©n biÖt ®-îc. Nãi c¸ch kh¸c, s¶n phÈm cña mçi doanh nghiÖp lµ ®ång nhÊt hay ®-îc tªu chuÈn ho¸ hoµn h¶o. Thø hai lµ, mçi doanh nghiÖpk trong ngµnh ph¶i chiÕm mét thÞ phÇn rÊt nhá. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ sù thay ®æi s¶n l-îng cña mét h·ng hoµn toµn kh«ng cã ¶nh h-ëng g× ®Õn gi¸ thÞ tr-êng. T-¬ng tù, ng-êi mua còng qu¸ nhá ®Ó cã thÓ ®ßi hái ng-êi b¸n nh÷ng ®iÒu nh- ph¶i gi¶m gi¸ khi mua nhiÒu hay b¸n chÞu...... Thø ba lµ, mäi yÕu tè ®Çu vµo cña s¶n xuÊt ®Òu tù do dÞch chuyÓn ®Ó ph¶n øng nhanh chãng víi nh÷ng thay ®æi ®Ó kh«ng cã mét ®Çu vµo nµo lµ s¶n phÈm ®éc quyÒn: vÒ l©u dµi, c¸c s¶n phÈm, hµng ho¸ ®Òu cã thÓ gia nhËp vµ ®i khái thÞ tr-êng mét c¸ch dÔ dµng. Thø t- lµ, ng-êi tiªu dïng vµ c¸c doanh nghiÖp cã kiÕn thøc hoµn h¶o vÒ gi¸ hiÖn t¹i, gi¸ t-¬ng lai, chi phÝ vµ nh÷ng c¬ héi kinh tÕ. Bëi vËy, gi¸ c¶ hµng ho¸ trong thÞ tr-êng nµy nh- ®· ®-îc ®Þnh tr-íc. * C¹nh tranh kh«ng hoµn h¶o lµ h×nh thøc c¹nh tranh chiÕm -u thÕ trong c¸c ngµnh s¶n xuÊt mµ ë ®ã c¸c c¸ nh©n b¸n hµng hoÆc c¸c nhµ s¶n xuÊt cã ®ñ søc m¹nh ®Ó chi phèi gi¸ c¶ s¶n phÈm cña m×nh trªn thÞ tr-êng. §iÒu cÇn nhÊn m¹nh lµ, c¹nh tranh kh«ng hoµn h¶o chø kh«ng ph¶i lµ h×nh th¸i chÝnh trong c¸c ngµnh kinh tÕ cña c¸c quèc gia cã nÒ kinh tÕ thÞ tr-êng. Së dÜ cã thùc tr¹ng nµy lµ v× môc ®Ých tèi ®a ho¸ lîi nhuËn cña c¸c doanh nghiÖp trong ®iÒu kiÖn c¹nh tranh ®· thóc ®Èy qu¸ tr×nh tÝch tô vµ tËp trung t- b¶n, ph©n bè c¸c doanh nghiÖp diÔn ra kh«ng ®Òu ë c¸c ngµnh vµ lÜnh vùc kinh tÕ kh¸c nhau. Tr-íc ®iÒu kiÖn vÒ chi phÝ nhËp nghµnh vµ yªu cÇu c«ng nghÖ cao ®· lµm cho s¶n phÈm mét nghµnh chØ do mét sè Ýt c¸c doanh nghiÖp cung cÊp. Trong c¹nh tranh kh«ng hoµn h¶o cã hai lo¹i: §éc quyÒn nhãm vµ c¹nh tranh mang tÝnh ®éc quyÒn. * §éc quyÒn nhãm lµ h×nh th¸i thÞ tr-êng mµ trong ®ã chØ cã mét sè Ýt c¸c nhµ s¶n xuÊt, mçi ng-êi nhËn thøc ®-îc r»ng gi¸ c¶ cña m×nh kh«ng chØ phô thuéc 6 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 vµo n¨ng suÊt cña chÝnh m×nh mµ cßn phô thuéc vµo ho¹t ®éng cña c¸c nhµ c¹nh tranh quan träng trong ngÇnh ®ã. Nh- vËy, t×nh tr¹ng ®éc quyÒn nhãm chØ xuÊt hiÖn ë mét sè ngµnh c«ng nghiÖp mµ c«ng nghÖ cña nã ®ßi hái quy m« tèi thiÓu cã hiÖu qu¶ lín ®Õn møc chØ cã mét sè l-îng nhá c¸c doanh nghiÖp cã thÓ tham gia ®aµu t-. ë c¸c n-íc t- b¶n ph¸t triÓn, h×nh th¸i nµy th-êng gÆp ë c¸c ngµnh: s¶n xuÊt «t«, cao xu, xi m¨ng, thÐp. v.v.. * C¹nh tranh mang tÝnh ®éc quyÒn lµ h×nh th¸i thÞ tr-êng cã nhiÒu ng-êi b¸n s¶n xuÊt ra nh÷ng s¶n phÈm cã thÓ dÔ dµng thay thÕ cho nhau. Mçi h·ng chØ cã kh¶ n¨ng h¹n chÕ ¶nh h-ëng tíi gi¸ c¶ s¶n phÈm cña m×nh. So víi h×nh th¸i c¹nh tranh hoµn h¶o, c¹nh tranh mang tÝnh ®éc quyÒn còng cã nhiÒu h·ng míi ®i vµo thÞ tr-êng kh«ng h¹n chÕ. Nh-ng nã kh¸c víi c¹nh tranh hoµn h¶o ë chç s¶n phÈm ®-îc ph©n ho¸ cao ®é - mçi h·ng ®Òu cã mét lo¹i s¶n phÈm kh¸c nhau vÒ h×nh d¸ng, kÝch th-íc, nh·n m¸c, chÊt l-îng vµ danh tiÕng, mçi h·ng lµ ng-êi duy nhÊt s¶n xuÊt lo¹i hµng ho¸ riªng cña m×nh. L-îng thÕ lùc ®éc quyÒn mµ h·ng cã phô thuéc vµo møc thµnh c«ng cña nã trong lÜnh vùc ph©n ho¸ s¶n phÈm cña m×nh víi s¶n phÈm cña h·ng kh¸c. H×nh th¸i thÞ tr-êng nµy th-êng thÊy ë c¸c ngµnh kinh tÕ nh-: Thuèc ®¸nh r¨ng, bét giÆt, n-íc hoa... * §éc quyÒn: Lµ h×nh th¸i thÞ tr-êng trong ®ã mét doanh nghiÖp duy nhÊt b¸n mét s¶n phÈm mµ kh«ng cã ss¶n phÈm thay thÕ gÇn gièng víi nã. ViÖc th©m nhËp vµo ngµnh s¶n xuÊt s¶n phÈm nµy rÊt khã kh¨n hoÆc kh«ng thÓ ®-îc. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng, c¹nh tranh gay g¾t tÊt yÕu dÉn ®Õn t×nh tr¹ng ®éc quyÒ, mÆt kh¸c do môc ®Ýnh tèi ®a ho¸ lîi nhuËn còng hinmhf thµnh nªn c¸c tæ chøc, thÕ lùc ®éc quyÒn.Khi míi xuÊt hiÖn ®éc quyÒn còng cã nh÷ng ý nghÜa tÝch cùc nhÊt ®Þnh. §Ó dµnh ®-îc vÞ trÝ ®éc quyÒn, c¸c doanh nghiÖp ph¶i c¶i tiÕn tæ chøc, qu¶n lý, ¸p dông tiÕn bé khoa häc kü thu©t, tËp trung mäi nguå lùc, t¹o søc m¹nh ®Ó dµnh vÞ trÝ ®éc quyÒn. Bëi vËy, ®éc quyÒn cã nh÷ng t¸c dông tÝch cùc thóc 7 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 ®Èy qu¸ tr×nh tÝch tô vµ tËp trung c¸c nguån lùc ®Ó ph¸at triÓn c¸c ngµnh kinh tÕ mòi nhän, lu«n ®i ®Çu vÒ mÆt kü thuËt vµ c«ng nghÖ. Sau khi ®· gi÷ v÷ng vÞ trÝ th× c¸c doanh nghiÖp ®éc quyÒn l¹i t×m c¸c duy tr× ®Þa vÞ ®éc t«n cña m×nh b»ng c¸ch th«n tÝnh tiªu diÖt c¸c ®èi thñ, hoÆc ng¨n c¶n sù nhËp cuéc cña c¸c doanh nghiÖp tiÒm n¨ng b»ng c¸c thñ ph¸p kh«ng chÝnh ®¸ng, mµ kh«ng chó träng c¶i thiÖn c¸c ®iÒu kiÖn c¹nh tranh cña chÝnh m×nh nh-: gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt, tËn dông lao ®éng, c¶i tiÕn kü thuËt.... MÆc dï ®éc quyÒn g©y nhiÒu hËu qu¶ tiªu cùc cho x· héi, ë mét sè ngµnh ®Æc biÖt (s¶n xuÊt hµng ho¸ vµ dÞch vô c«ng céng, ¶nh h-ëng tíi an ninh quèc gia) nhiÒu n-íc ®· ph¶i duy tr× t×nh tr¹ng ®éc quyÒn ë møc ®é nhÊt ®Þnh ®Ó ®¶m b¶o lîi Ých cña ng-êi tiªu dïng vµ chi phÝ s¶n xuÊt x· héi ë møc hîp lý do tÝnh kinh tÕ cu¶ quy m« s¶n xuÊt lín. Ngoµi nguyªn nh©n c¹nh tranh khèc liÖt dÉn ®Õn ®éc quyÒn cã thÓ chØ ra ba nguyªn nh©n chÝnh dÉn ®Õn t×nh tr¹ng ®éc quyÒn: ®ã lµ ®Æc thï cña c«ng nghÖ s¶n xuÊt s¶n phÈm, sù th«ng ®ång ngÇm gi÷a c¸c doanh nghiÖp ë trong ngµnh vµ nh÷ng c¶n trë ®èi víi viÖc nhËp cuéc cña c¸c doanh nghiÖp tiÒm n¨ng. §éc quyÒn tù nhiªn xuÊt hiÖn tho¸t ly ý thøc chñ quan cña nhµ kinh doanh. Tù nhiªn ë ®©y nãi lªn r»ng, c¬ cÊu ®éc quyÒn lµ do ®Æc ®iÒm c«ng nghÖ vµ nhu cÇu ®èi víi s¶n phÈm cña ngµnh t¹o ra ch- kh«ng ph¶i lµ yÕu tè lÞch sö hay ¶nh h-ëng cña c¬ chÕ chÝnh s¸ch kinh tÕ. Hay nãi c¸ch kh¸c, trong nhui÷ng ®iÒu kiÖn vÒ c«ng nghÖ vµ nhu cÇu nh- vËy, sù tån t¹i cña ®éc quyÒn lµ kh¸ch quan vµ do ®ã biÖn ph¸p duy nhÊt mµ nhµ n-íc cã thÓ lµm lµ ®iÒu tiÕt nh÷ng ®éc quyÒn ®ã. H×nh th¸i ®éc quyÒn tù nhiªn th-êng gÆp trong c¸c ngµnh c«ng nghÖ nh-: ®iÖn, khÝ ®èt, n-íc s¹ch, viÔn th«ng .. . §éc quyÒn cßn xuÊt hiÖn víi tÝnh c¸c lµ hËu qu¶ cña thñ ph¸p th«ng ®ång ngÇm gi÷a c¸c doanh nghiÖp vÒ gi¸, s¶n l-îng, kh¸ch hµng hoÆc vïng tiªu thô nh»m tèi ®a ho¸ lîi nhËn cña m×nh. §iÒu ®¸ng l-u ý lµ, c¸c doanh nghiÖp tham gia Cartel ngÇm nãi chung lµ kh«ng bÒn v÷ng, trõ phi mçi doanh nghiÖp ®Òu cã mét kÕ 8 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 ho¹ch lµm ¨n l©u dµi trªn thÞ tr-êng ®ã, coi träng lîi nhuËn thu ®-îc trong t-¬ng lai vµ Cartel ph¶i cã mét c¬ chÕ trõng ph¹t thÝch hîp ®èi víi viÖc thµnh viªn bÝ mËt vi ph¹m tho¶ thuËn ngÇm. Bëi vËy, ®Ó chèng l¹i nh÷ng Cartel ngÇm, mét mÆt ChÝnh phñ ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p ph¹t nÆng nÕu ph¸t hiÖn ra sù tån t¹i cña chóng mÆt kh¸c, ph¶i t¹o ra mét c¬ cÊu ngµnh mÒm dÎo víi kh¶ n¨ng nhËp cuéc cña c¸c doanh nghiÖp míi vµ kh¶ n¨ng bá cuéc cña c¸c doanh nghiÖp ®· cã mÆt trªn thÞ tr-êng ®-îc dÔ dµng. CÇn nhÊn m¹nh lµ, viÖc ph¸t hiÖn Cartel ngÇm lµ rÊt khã kh¨n, do ®ã biÖn ph¸p chñ yÕu mµ chÝnh phñ cã thÓ sö dông ®Ó chèng l¹i nã lµ nh÷ng biÖn ph¸p gi¸n tiÕp, ®Æc biÖt lµ nh÷ng biÖn ph¸p mang tÝnh c¬ cÊu. §éc quyÒn cßn xuÊt hiÖn do sù tån t¹i cña nh÷ng vËt c¶n ®èi víi kh¶ n¨ng nhËp cuéc cña c¸c doanh nghiÖp tiÒm n¨ng. §ã lµ nh÷ng vËt c¶n mang tÝnh ph¸p lý, hµnh chÝnh vµ nh÷ng vËt c¶n mang tÝnh kinh tÕ. Nh÷ng vËt c¶n mang tÝnh ph¸p lý chÝnh lµ nh÷ng ®iÒu luËt lo¹i bá hoµn toµn sù nhËp cuéc cña c¸c doanh nghiÖp tiÒm n¨ng vµo mét ngµnh kinh tÕ trong mét giai ®o¹n nhÊt ®Þnh. Mét vÝ dô phæ biÕn nhÊt trong thùc tÕ lµ lÜnh vùc b¶o hé viÖc ®éc quyÒn khai th¸c c¸c ®èi t-îng thuéc quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp cña chñ v¨n b»ng b¶o hé. ViÖc lµm nµy, mét mÆt khuyÕn khÝch ®Çu t- cho khoa häc kü thuËt, mÆt kh¸c l¹i g©y ra sù thiÖt h¹i cho x· héi do cã sù ®éc quyÒn. Bëi vËy, ph¸p luËt ph¶i t×m ®-îc thêi h¹n tèi -u cho viÖc khai th¸c ®éc quyÒn c¸c ®èi t-îng cña quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp cña chñ v¨n b»ng b¶o hé. * C¨n cø vµo môc ®Ých, tÝnh chÊt cña c¸c ph-¬ng thøc c¹nh tranh, ng-êi ta ph©n nhãm c¸c hµnh vi c¹nh tranh trªn c¸c h×nh th¸i thÞ tr-êng gåm hai lo¹i: C¹nh tranh lµnh m¹nh vµ c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh. * C¹nh tranh lµnh m¹nh: lµ h×nh thøc c¹nh tranh ®Ñp vµ trong s¸ng, c¹nh tranh b»ng nh÷ng tiÒm n¨ng vèn cã cña b¶n th©n doanh nghiÖp. §ã lµ nh÷ng ho¹t ®éng nh»m thu hót kh¸ch hµng mµ ph¸p luËt kh«ng cÊm vµ phï hîp víi tËp qu¸n th-¬ng m¹i vµ ®¹o ®øc kinh doanh truyÒn thènga nh-: ®¨ng ký nh·n hiÖu th-¬ng phÈm, h¹ gi¸ b¸n hµng ho¸ trªn c¬ së ®æi míi c«ng nghÖ, gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt, chi 9 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 phÝ l-u th«ng, n©ng cao chÊt l-îng phôc vô kh¸ch hµng, liªn tôc ®æi míi ph-¬ng thøc giao tiÕp víi kh¸ch hµng... * C¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh lµ nh÷ng hµnh vi cô thÓ cña mét chñ thÓ kinh doanh nh»m môc ®Ých c¹nh tranh, lu«n thÓ hiÖn tÝnh kh«ng lµnh m¹nh (chø kh«ng ph¶i tr¸i ph¸p luËt) vµ v« t×nh hay cè ý g©y thiÖt h¹i cho mét ®èi thñ c¹nh tranh hay mét ®èi thñ cô thÓ. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y mét sè nhµ nghiªn cøu Trung quèc ®· cho r»ng tr×nh ®é b×nh ®¼ng trong c¬ héi c¹nh tranh lµ tiªu chÝ ®¸nh gi¸ møc ®é chÝn muåi cña kinh tÕ thÞ tr-êng. Trªn nÒn t¶ng nµy, hä d· ®-a ra kh¸i niÖm “ thÓ chÕ c¹nh tranh b×nh ®¼ng” thÓ chÕ c¹nh tranh b×nh ®¼ng víi tiÒn ®Ò thõa nhËn cã sù chªnh lÖch ë khëi ®iÓm c¹nh tranh nh-ng ®ßi hái b×nh ®¼ng trong ho¹t ®éng, c«ng b»ng trong quy t¾c, minh b¹ch trong qu¸ tr×nh, cã hiÖu qu¶ trong c¹nh tranh. Tham gia trong c¹nh tranh lµ quyÒn lîi cña mçi chñ thÓ vi m«. QuyÒn lîi nµy cã thÓ bÞ chñ thÓ tõ bá xong tr-íc hÕt chñ thÓ ®ã ph¶i ®-îc h-ëng quyÒn lîi ®ã II. Nh÷ng biÖn ph¸p chung vÒ n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ ViÖt Nam trªn thÞ tr-êng quèc tÕ Nãi ®Õn c¹nh tranh lµ chóng ta cã thÓ nghÜ tíi: ChÊt l-îng vµ gi¸ c¶ cña s¶n phÈm. Mét hµng ho¸ khi ®em giao b¸n trªn thÞ tr-êng, muèn cã chç ®øng trªn thÞ tr-êng, chiÕm lÜnh thÞ tr-êng ®ßi hái hµng ho¸ ®ã ph¶i cã chÊt l-îng tèt, gi¸ c¶ hîp lý vµ ®-îc ng-êi tiªu dïng chÊp nhËn. Mét doanh nghiÖp khi s¶n xuÊt s¶n phÈm hµng ho¸ ®¸p øng nhu cÇu cña ng-êi tiªu dïng. §iÒu ®Çu tiªn hä nghÜ tíi lµ chÊt l-îng vµ gi¸ c¶, mong t×m cho m×nh mét vÞ trÝ trªn th-¬ng tr-êng, thÞ tr-êng quyÕt ®Þnh sù sèng cßn cña hµng ho¸. Mét hµng ho¸ ®-îc s¶n xuÊt ra ngay tõ ®Çu ®· ph¶i ®ãi phã víi sù c¹nh tranh cña cïng lo¹i hµng ho¸ ®ã nh-ng do h·ng kh¸c s¶n xuÊt. Muèn ®-îc thÞ tr-êng ng-êi tiªu dïng chÊp nhËn nã ph¶i c¹nh tranh ®Ó t×m cho m×nh mét vÞ trÝ. Cã thÓ nãi sù c¹nh tranh diÔn ra lµ v« cïng kh¾c nghiÖt quyÕt ®Þnh 10 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 sù sèng cßn cña s¶n phÈm. ChÝnh v× vËy mµ mét s¶n phÈm chÊt l-îng tèt gi¸ c¶ hîp lý, ch¾c ch¾n nã sÏ ®-îc ng-êi tiªu dïng chÊp nhËn tõ ®ã, nã sÏ dÔ dµng cã ®-îc søc m¹nh thÞ tr-êng, ®ñ søc c¹nh tranh víi c¸c s¶n phÈm kh¸c. V× vËy, ®Ó cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh, tõng doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng ho¸ ph¶i tù v-¬n lªn nh»m ®¹t lîi nhuËn cao vµ n¾m ®-îc thÞ phÇn trong n-íc, tõng b-íc ®ét ph¸, ®Æt ch©n vµo thÞ tr-êng thÕ giíi cô thÓ lµ doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn khai th¸c tèt nh÷ng s¶n phÈm mµ ViÖt Nam cã lîi thÕ, cã tÝnh ®éc ®¸o, ®Æc s¾c vµ cã chÊt l-îng cao, ph¶i tÝnh to¸n sao cho gi¸ thµnh hîp lý ®ñ søc c¹nh tranh víi c¸c s¶n phÈm cïng lo¹i trªn th-¬ng tr-êng, ph¶i cã sù chuyªn m«n ho¸ cao ®Ó cã sù lùa chän s¶n phÈm mµ kh«ng c¹nh tranh triÖt tiªu nhau: Ph¶i ®Çu t- ®æi míi nhanh thiÕt bÞ c«ng nghÖ ®i ®«i víi x©y dùng vµ thùc hiÖn chiÕn l-îc nghiªn cøu triÓn khai ®Ó s¶n xuÊt s¶n phÈm ®¹t chÊt l-îng cao phï hîp víi thÞ hiÕu cña kh¸ch hµng, ph¶i coi ®µo t¹o nguån nh©n lùc sö dông thµnh c«ng míi nh- mét yÕu tè quyÕt ®Þnh ®Ó t¨ng søc c¹nh tranh. Cuèi cïng tËp chung gi¶i quyÕt kh©u tiÕp thÞ kh©u yÕu nhÊt hiÖn nay. VÒ gi¸ qu¶n lý vÜ m«, ®iÒu cÇn thiÕt lµ c¶i thiÖn m«i tr-êng kinh doanh ®Ó ai còng cã thÓ kinh doanh theo ph¸p luËt mét c¸ch thuËn lîi vµ ®-îc h-ëng c¸c dÞch vô c«ng râ rµng. §Æc biÖt, Nhµ n-íc hç trî tÝch cùc doanh nghiÖp vÒ nghiªn cøu triÓn khai tiÕp thÞ, xuÊt khÈu vµ ®¹o t¹o nguån lùc con ng-êi. Tãm l¹i, chØ cã ph¸t huy søc m¹nh tæng hîp tõ 2 phÝa (Nhµ n-íc vµ doanh nghiÖp) th× míi t¨ng ®-îc søc c¹nh tranh cña hµng ViÖt Nam. §ã lµ ®ßi hái cña cuéc sèng ®Ó chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ th¾ng lîi. III. C¸c yÕu tè ¶nh h-ëng ®Õn kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ ViÖt Nam trªn thÞ tr-êng thÕ giíi 11 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Hµng ho¸ ViÖt Nam trªn thÞ tr-êng thÕ giíi chÞu sù ¶nh h-ëng hai chiÒu cña c¸c yÕu tè khi tham gia thÞ tr-êng thÕ giíi còng nh- sù c¹nh tranh cña c¸c lo¹i hµng ho¸ kh¸c trªn thÞ tr-êng quèc tÕ. Chóng ta cã thÓ kÓ ra rÊt nhiÒu yÕu tè ¶nh h-ëng ®Õn hµng ho¸ ViÖt Nam khi gia nhËp thÞ tr-êng quèc tÕ nh-ng nh×n chung l¹i, cã 3 nh©n tè chÝnh t¸c ®éng trùc tiÕp lªn kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ ViÖt Nam trªn thÞ tr-êng thÕ giíi: §ã lµ: + M«i tr-êng kinh tÕ + ChÝnh s¸ch hç trî cña nhµ n-íc + Khoa häc c«ng nghÖ C¶ ba yÕu tè trªn ®Òu t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn chÊt l-îng, gi¸ c¶ vµ kh¶ n¨ng còng nh- sù thuËn lîi cña hµng ho¸ ViÖt Nam khi gia nhËp thÞ tr-êng quèc tÕ, lµm t¨ng hay gi¶m kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ViÖt Nam. Mét doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng ho¸ nÕu biÕt tró träng, tËn dông nh÷ng thuËn lîi cña 3 yÕu tè trªn ch¾c ch¾n sÏ thµnh tronng viÖc chiÕm lÜnh thÞ tr-êng, t¨ng søc c¹nh tranh cña hµng ho¸. M«i tr-êng kinh tÕ: M«i tr-êng kinh tÕ tr-íc hÕt ph¶n ¸nh qua tèc ®é t¨ng tr-ëng kinh tÕ chung vÒ c¬ cÊu ngµnh kinh tÕ, c¬ cÊu vïng. T×nh h×nh ®ã cã thÓ t¹o nªn tÝnh hÊp dÉn vÒ thÞ tr-êng vµ søc mua kh¸c nhau ®èi víi cc thÞ tr-êng hµng ho¸ kh¸c. M«i tr-êng kinh tÕ còng bao gåm c¸c yÕu tè ¶nh h-ëng ®Õn søc mua vµ c¬ cÊu chi tiªu cña ng-ßi tiªu dïng. C¸c nhµ ho¹t ®éng thÞ tr-êng ®Òu quan t©m ®Õn søc mua vµ viÖc ph©n bæ thu nhËp ®Ó mua s¾m c¸c lo¹i hµng ho¸ vµ dÞch vô kh¸c nhau. Tæng sè søc mua l¹i phô thuéc vµo nhiÒu nh©n tè nh- thu nhËp hiÖn t¹i, gi¸ c¶ hµng ho¸ dÞch vô, c¸c kho¶n tiÕt kiÖm, tÝn dông. Khi nÒn kinh tÕ ë vµo giai ®o¹n khñng ho¶ng, tû lÖ l¹m ph¸t còng nh- thuÕ kho¸ t¨ng ¶nh h-ëng ®Õn gi¸ c¶ hµng ho¸ vµ søc mua cña ng-êi tiªu dïng. T×nh tr¹ng tr¸i ng-îc l¹i lµm cho nhÞp vµ chu kú kinh doanh trë nªn phån thÞnh. 12 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 NÒn kinh tÕ thÕ giíi vÉn ®· vµ ®ang diÔn ra xu h-íng vËn ®éng nhiÒu chiÒu, sù ph©n ho¸ giÇu nghÌo gi÷a c¸c quèc gia chËm ph¸t triÓn vµ c¸c quèc gai ph¸t triÓn theo h-íng “ DÞch vô hËu c«ng nghiÖp ” xu thÕ toµn cÇu ho¸, nh÷ng næ lùc c¹nh tranh vµ hîp t¸c ®ang lµm thay ®æi bé mÆt ®êi sèng kinh tÕ tõng vïng, tõng khu vùc. ChÝnh v× vËy, viÖc n¾m b¾t t×nh h×nh kinh tÕ thÕ giíi sÏ gÆp cho c¸c nhµ ho¹t ®éng thÞ tr-êng cã nhiÒu c¬ héi trong lÜnh vùc kinh doanh s¶n xuÊt hµng ho¸, chiÕn l-îc Marketing toµn cÇu, ®a quèc gia, xuyªn quèc gia lµ mét ®ßi hái tÊt yÕu, mét thµnh thùc ®èi víi c¸c nhµ ho¹t ®éng thÞ tr-êng nh»m môc ®Ých t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ khi gia nhËp thÞ tr-êng quèc tÕ vµ c¸c n-íc trong khu vùc. + Nh÷ng chÝnh s¸ch hç trî cña nhµ n-íc ë gãc ®é C«ng ty, c¬ së s¶n xuÊt, chóng ta ®Òu biÕt r»ng vÞ thÕ c¹nh tranh tuú thuéc mét phÇn vµo quy m« s¶n xuÊt, mét phÇn vµo kh¶ n¨ng vÒ vèn dåi dµo ®Ó vßng quay vèn liªn tôc. Trong quan hÖ quèc tÕ c¹nh tranh gay g¾t ®Æt ra nhiÒu vÊn ®Ò c¹nh tranh quèc tÕ ë nh÷ng khÝa c¸nhau hµng chôc C«ng ty ®a quèc gia c¹nh tranh víi tÊt c¶ sø mÖnh cña hä c¸c ngµnh kinh tÕ mâi nhän tham gia c¹nh tranh khai th¸c nh÷ng thµnh tùu míi nhÊt vÒ khoa häc kü thuËt ®Ó th¾ng trong c¹nh tranh c¸c Ng©n hµng quèc tÕ, thÞ tr-êng, chøng kho¸n, thÞ tr-êng quèc tÕ trong hµng chôc Mü Kim vµo chiÕn tranh th-¬ng m¹i, chiÕn tranh l·i suÊt, chiÕn tranh håi suÊt (ph¸ gi¸ tiÒn l«ii cuèn tiÒn tÕ khai ph¸ gi¸ theo) lËp c¸c khèi thÞ tr-êng chung EU, Nam Mü vµ ASEAN … c¸c biÖn ph¸p b¶o vÖ mËu dÞch, ph©n biÖt ®èi xö, b¶o vÖ xuÊt nhËp khÈu. Trong bèi c¶nh nµy c¸c quèc gia cÇn huy ®éng tèi ®a tµi chÝnh ®Ó n©ng ®ì C«ng ty, xÝ nghiÖp cña m×nh tËp chung thóc ®Èy s¶n xuÊt lËp c¸c khu chÕ xuÊt ®Ó t¹o ra søc m¹nh, ký kÕt c¸c hiÖp -íc vÒ xuÊt nhËp khÈu ®Ó giµnh chç ®øng trªn thÞ tr-êng cho c¸c hµng ho¸ cña n-íc m×nh. 13 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 ThÞ tr-êng cho hµng ho¸ cña ViÖt Nam trªn thÕ giíi còng nh- nhiÒu n-íc kh¸c lu«n khã kh¨n. VÊn ®Ò thÞ tr-êng kh«ng ph¶i chØ lµ vÊn ®Ò cña mét n-íc riªng lÎ nµo mµ trë thµnh vÊn ®Ò träng yÕu cña nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng. V× vËy viÖc h×nh thµnh mét hÖ thèng c¸c biÖn ph¸p ®Èy m¹nh xuÊt khÈu hµng ho¸ trë thµnh mét c«ng cô quan träng nhÊt ®Ó chiÕm lÜnh thÞ tr-êng còng nh- viÖc nh»m môc ®Ých n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ cña n-íc m×nh so víi hµng ho¸ cïng lo¹i cña c¸c n-íc kh¸c. Nhµ n-íc cÇn hç trî s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu, n©ng cao chÊt l-îng h×nh thøc, mÉu m·, bao b× víi chi phÝ thÊp, t¹o ®iÒu kiÖn cho nh÷ng doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng ho¸ tù do c¹nh tranh trªn thÞ tr-êng n-íc ngoµi. Ngoµi ra, nhµ n-íc t¹o m«i tr-êng ph¸p lý thuËn lîi b×nh ®¼ng cho c¸c doanh nghiÖp c¹nh tranh vµ hîp t¸c ®Ó ph¸t triÓn b»ng chiÕn l-îc, quy ho¹ch, kÕ ho¹ch vµ chÝnh s¸ch. Nhµ n-íc tiÕp tôc c¶i c¸ch hÖ thèng thuÕ phï hîp víi t×nh h×nh trong n-íc vµ cam kÕt quèc tÕ, ®¬n gi¶n ho¸ c¸c s¾c thuÕ, thùc hiÖn chÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i linh ho¹t theo cung cÇu ngo¹i tª. T¨ng c-êng më réng thªm thÞ tr-êng ë n-íc ngoµi, x¸c ®Þnh thêi h¹n b¶o hé hîp lý vµ cã hiÖu qu¶ ®èi víi mét sè s¶n phÈm quan träng, tÝch cùc chuÈn bÞ, më réng, héi nhËp thÕ giíi. H¹n chÕ vµ kiÓm so¸t ®éc quyÒn kinh doanh. + Khoa häc – kü thuËt §èi víi c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng ho¸, viÖc ¸p dông c¸c tiÕn ®é cña khoa häc kü thuËt lµ mét b-íc ®ét ph¸ lín trong lÜnh vùc s¶n xuÊt hµng ho¸ phôc vô nhu cÇu cña thÞ tr-êng. ViÖc ¸p dông c¸c tiÕn bé cña khoa häc kü thuËt kh«ng nh÷ng lµm cho n¨ng suÊt lao ®éng t¨ng cao, chÊt l-îng s¶n phÈm ®-îc ®¶m b¶o, s¶n phÈm mang tÝnh ®ång nhÊt cao. C«ng nghiÖp ho¸ lµ qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi c¨n b¶n toµn diÖn c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ x· héi tõ sö dông søc lao ®éng cïng víi c«ng nghÖ, ph-¬ng tiÖn vµ ph-¬ng ph¸p tiªn tiÕn, hiÖn t¹i t¹o ra n¨ng suÊt lao ®éng x· héi cao. §èi víi n-íc ta, mét n-íc n«ng nghiÖp víi c¸c hµng n«ng s¶n lµ chÝnh, s¶n phÈm n«ng nghiÖp mang ®Æc 14 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 tÝnh nhiÖt ®íi, thÕ m¹nh cña hµng ho¸ ViÖt Nam chñ yÕu lµ n«ng s¶n. ViÖc ¸p dông khoa häc kü thuËt vµo s¶n xuÊt lµm t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng x· héi, kinh tÕ t¨ng tr-ëng nhanh, chÊt l-îng hµng n«ng s¶n ®-îc chÕ biÕn mét c¸ch kü cµng vµ ®ång nhÊt th«ng qua mét hÖ thèng c¸c d©y chuyÒn s¶n xuÊt, tinh chÕ: cafe, chÌ…khoa häc kü thuËt gióp doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng ho¸ t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, gi¶m ®¸ng kÓ søc lao ®éng cña ng-êi c«ng nh©n dÉn ®Õn chi phÝ s¶n xuÊt gi¶m, gi¸ c¶ cña hµng ho¸ tõ ®ã còng gi¶m theo t¹o ra lîi thÕ c¹nh tranh cho hµng ho¸ khi gia nhËp thÞ tr-êng quèc tÕ víi nh÷ng s¶n phÈm cïng lo¹i. §èi víi nh÷ng n-íc ®i sau nh- n-íc ta, t×nh h×nh kh«ng gièng nh- c¸c n-íc t- b¶n ë thÕ kû 18,19 khi mµ mäi c«ng nghÖ cÇn thiÕt cho c«ng nghiÖp ho¸ ®Òu ph¶i chç nh÷ng ph¸t minh khoa häc lµm c¬ së cho sù ph¸t triÓn c«ng nghÖ ®ã hoÆc ph¶i cã thêi gian dµi ®óc kÕt vµ hoµn thiÖn dÇn trong thùc tiÔn s¶n xuÊt. Ngµy nay, hÇu hÕt c¸c c«ng nghÖ cÇn thiÕt cho c«ng nghiÖp tiÒn tÖ, thËm chÝ cßn thay ®æi rÊt nhanh, buéc hä ph¶i chuyÓn giao c¸c c«ng nghÖ ®· l¹c hËu cña hä cho c¸c n-íc ®i sau vÊn ®Ò ngµy nay kh«ng cßn lµ ph¶i tù m×nh s¸ng t¹o mµ lµ ph¶i n¾m b¾t ®-îc nh÷ng c«ng nghÖ tiªn tiÕn nhÊt mµ lµ c«ng nghÖ ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi vµ cã ®iÒu kiÖn tiÕp nhËn chuyÓn giao c«ng nghÖ. §iÒu kiÖn quèc tÕ míi ®· më ra cho chóng ta con ®-êng ®i t¾t tíi viÖc cho phÐp thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸ trong mét thêi gian rÊt ng¾n kh«ng ph¶i tr¶i qua tuÇn tù c¸c b-íc nh- cña c¸c n-íc ®· ®i tr-íc. C«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®ßi hái ph¶i ®éng viªn c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, c¸c doanh nghiÖp tÝch cùc tham gia ®Çu t- ph¸t triÓn xö lý tèt mèi quan hÖ trªn thÞ tr-êng. ViÖc x©y dùng c¸c chiÕn l-îc ph¸t triÓn c«ng nghÖ trong lÜnh vùc s¶n xuÊt ph¶i xuÊt ph¸t tõ nh÷ng yªu cÇu cña s¶n xuÊt s¶n phÈm vµ ®Þnh h-íng ph¸t triÓn, chiÕm lÜnh thÞ tr-êng thÕ giíi. Gi¸ c¶ phÇn lín hµng ho¸, dÞch vô ®-îc h×nh thµnh trªn thÞ tr-êng ph¶n ¸nh nhu cÇu x· héi nhu cÇu vÒ hµng ho¸. 15 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Tõ nh÷ng ph©n tÝch trªn vµ thùc tÕ cho thÊy yÕu tè khoa häc kü thuËt trong s¶n xuÊt hµng ho¸ lµ rÊt cÇn thiÕt ®èi víi thÞ tr-êng quèc tÕ, hµng ho¸ trªn thÞ tr-êng cña c¸c doanh nghiÖp, h·ng, C«ng ty s¶n xuÊt hµng ho¸ cung cÊp trªn thÞ tr-êng, hä ®Òu ¸p dông khoa häc kü thuËt hiÖn ®¹i vµo s¶n xuÊt, chÊt l-îng s¶n phÈm cao, mÉu m· ®Ñp, s¶n phÈm ®ång nhÊt, tÝnh c¹nh tranh cao. VÊn ®Ò ®Æt ra cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam s¶n xuÊt hµng ho¸ khi tham gia thÞ tr-êng quèc tÕ lµ ph¶i kh«ng ngõng ®æi míi s¶n xuÊt, thiÕt bÞ, d©y chuyÒn s¶n xuÊt, kh«ng ngõng n©ng cao chÊt l-îng s¶n phÈm. §Ó c¹nh tranh th¾ng lîi, chiÕm lÜnh ®-îc tû phÇn thÞ tr-êng thÕ giíi tr-íc hÕt cÇn tró träng ®Õn chÊt l-îng vµ gi¸ c¶ cña s¶n phÈm tham gia c¹nh tranh. §Ó s¶n phÈm cã chÊt l-îng tèt cÇn chó ý ®Õn kh©u s¶n xuÊt. C¹nh tranh trªn thÞ tr-êng quèc tÕ lu«n diÔn ra rÊt gay g¾t quyÕt liÖt chÝnh v× vËy ®ßi hái c¸c nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp lu«n kh«ng ngõng n©ng cao chÊt l-îng s¶n phÈm, ®ång nghÜa víi viÖc n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ ViÖt Nam trªn thÞ tr-êng quèc tÕ. Tãm l¹i: Khi mét hµng ho¸ gia nhËp thÞ tr-êng thÕ giíi ph¶i chÞu sù c¹nh tranh rÊt gay g¾t cña c¸c h·ng cã s¶n phÈm cïng lo¹i, chÞu sù t¸c ®éng cña rÊt nhiÒu yÕu tè. Bªn c¹nh c¸c yÕu tè chÝnh nªn trªn. Kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ cßn phô thuéc nhiÒu vµo yÕu tè kh¸c liªn quan ®Õn ng-êi tiªu dïng s¶n phÈm, vµo c¸c yÕu tè kh¸c liªn quan ®Õn ng-êi tiªu dïng s¶n phÈm, nh-, t©m lý, thu nhËp, së thÝch cña ®èi t-îng, kh¸ch hµng trªn thÞ tr-êng c¹nh tranh, ®Æc biÖt lµ thÞ tr-êng cña c¸c n-íc t- b¶n ¢u, Mü vµ mét sè n-íc trong khu vùc cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn. Nhu cÇu ®ßi hái vÒ s¶n phÈm cña hä lu«n ë møc ®é cao vµ hoµn thiÖn. ChÝnh v× vËy muèn c¹nh tranh chiÕm lÜnh thÞ tr-êng quèc tÕ ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i nghiªn cøu vËn dông, kÕt hîp linh ho¹t tÊt c¶ c¸c yÕu tè lµm t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng lo¹t hµng ho¸ ViÖt Nam trªn thÞ tr-êng quèc tÕ. 16 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Ch-¬ng II Thùc tr¹ng vÒ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ViÖt Nam trªn thÞ tr-êng thÕ giíi I. §Æc ®iÓm t×nh h×nh kinh tÕ vµ hµng ho¸ ViÖt Nam trong xuÊt - nhËp khÈu NÒn kinh tÕ ViÖt Nam tõ khi b-íc vµo thêi kú ®æi míi ®· ph¸t triÓn m¹nh. Tõ mét nÒn kinh tÕ bao cÊp, trÝ tuÖ b-íc sang nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng n¨ng ®éng víi c¬ chÕ thÞ tr-êng, c¬ cÊu nÒn kinh tÕ ®· ®-îc chuyÓn dÞch râ nÐt, c¬ cÊu lao ®éng ®-îc chuyÓn dÞch theo h-íng c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸. NÒn kinh tÕ b-íc ®Çu ®· cã b-íc t¨ng tr-ëng râ rÖt. §êi sèng ng-êi d©n ®-îc c¶i thiÖn quan hÖ ®èi ngo¹i kh«ng ngõng ®-îc më réng, héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ®-îc tiÕn hµnh chñ ®éng vµ ®¹t nhiÒu kÕt qu¶ tèt. NÒn kinh tÕ ph¸t triÓn nhanh, cã hiÖu qu¶ vµ bÒn v÷ng, chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, c¬ cÊu lao ®éng theo h-íng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ mäi ho¹t ®éng kinh tÕ ®-îc ®¸nh gi¸ b»ng hiÖu qu¶ tæng hîp vÒ kinh tÕ, tµi chÝnh, x· héi, méi tr-êng, quèc phßng vµ an ninh, n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt, kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp, nhÊt lµ doanh nghiÖp nhµ n-íc, hiÖu qu¶ ®Çu t-, hiÖu qu¶ sö dông vèn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, c¬ cÊu ®Çu t- dùa trªn c¬ së ph¸t huy c¸c thÕ m¹nh vµ c¸c lîi thÕ so s¸nh cña ®Êt n-íc, t¨ng søc c¹nh tranh g¾n nhu cÇu thÞ tr-êng trong n-íc vµ ngoµi n-íc. T¹o thªm søc mua cña thÞ tr-êng trong n-íc vµ më réng thÞ tr-êng ngoµi n-íc, ®Çy m¹nh xuÊt khÈu. T¨ng c-êng sù chØ ®¹o vµ huy ®éng c¸c nguån lùc cÇn thiÕt ®Ó ®Èy nhanh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp n«ng th«n. TiÕp tôc ®-a n«ng nghiÖp, l©m nghiÖp vµ ng- nghiÖp lªn mét tr×nh ®é míi b»ng øng dông tiÕn bé khoa häc kü thuËt, nhÊt lµ c«ng nghÖ sinh häc, quy ho¹ch sö dông ®Êt hîp lý, 17 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 ®æi míi c¬ cÊu c©y trång vËt nu«i t¨ng gi¸ trÞ thu ®-îc trªn ®¬n vÞ diÖn tÝch. §Èy m¹nh thuû lîi ho¸ c¬ giíi ho¸, ®iÖn khÝ ho¸, gi¶i quyÕt tèt vÊn ®Ò tiªu thô n«ng s¶n hµng ho¸. §Çu t- nhiÒu h¬n n÷a cho ph¸t triÓn kÕt cÊu h¹ tÇng kinh tÕ x· héi ë n«ng th«n, ph¸t triÓn c«ng nghiÖp dÞch vô, c¸c ngµnh nghÒ ®a d¹ng, chó träng c«ng nghiÖp chÕ biÕn, c¬ khÝ phôc vô n«ng nghiÖp, c¸c lµng nghÒ, chuyÓn mét bé phËn quan träng lao ®éng n«ng nghiÖp sang khu vùc c«ng nghiÖp vµ dÞch vô t¹o nhiÒu viÖc lµm míi, n©ng cao chÊt l-îng nguån nh©n lùc, c¶i thiÖn ®êi sèng n«ng d©n vµ d©n c- ë n«ng th«n. C«ng nghiÖp võa ph¸t triÓn c¸c ngµnh sö dông nhiÒu lao ®éng, võa ®i nhanh vµo mét sè ngµnh lÜnh vùc cã c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, c«ng nghÖ cao, ph¸t triÓn m¹nh c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng s¶n thuû s¶n, may mÆc, mét sè s¶n phÈm c¬ khÝ, ®iÖn tö, c«ng nghiÖp phÇn mÒm. Chó träng ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá, x©y dùng mét sè tËp ®oµn lín ®i ®Çu trong c¹nh tranh vµ hiÖn ®¹i ho¸ ph¸t triÓn m¹nh vµ ph¸t huy vai trß chiÕn l-îc cña kinh tÕ biÓn kÕt hîp víi b¶o vÖ vïng biÓn. Më réng nu«i trång ®¸nh b¾t, chÕ biÕn h¶i s¶n. TiÕp tôc ®æi míi c¬ chÕ chÝnh s¸ch ®èi víi doanh nghiÖp nhµ n-íc ®Ó t¹o ®éng lùc ph¸t triÓn vµ n©ng cao hiÖu qu¶ theo h-íng xo¸ bao cÊp, doanh nghiÖp c¹nh tranh b×nh ®¼ng trªn thÞ tr-êng, tù chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ s¶n xuÊt kinh doanh, nép ®ñ thuÕ vµ cã l·i, thùc hiÖn tèt quy chÕ d©n chñ trong doanh nghiÖp. Nhµ n-íc t¹o ®iÒu kiÖn, m«i tr-êng ph¸p lý thuËn lîi b×nh ®¼ng cho c¸c doanh nghiÖp c¹nh tranh, b×nh ®¼ng vµ hîp t¸c ph¸t triÓn. TiÕp tôc c¶i c¸ch hÖ thèng thuÕ phï hîp víi t×nh h×nh thuÕ trong n-íc vµ cam kÕt quèc tÕ, ®¬n gi¶n c¸c x¸c thuÕ, ¸p dông tõng b-íc hÖ thèng thuÕ thèng nhÊt. Thùc hiÖn chÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i linh ho¹t theo cung cÇu ngo¹i tÖ. Tãm l¹i: Víi nh÷ng ®Æc ®iÓm trªn cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng ho¸ trong n-íc tõng b-íc ph¸t triÓn n¾m v÷ng thÞ 18 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 phÇn trong n-íc vµ h-íng s¶n phÈm cña m×nh ra thÞ tr-êng quèc tÕ, tham gia c¹nh tranh, chiÕm lÜnh tû phÇn thÞ tr-êng quèc tÕ. II. T×nh h×nh xuÊt khÈu cña hµng ho¸ ViÖt Nam nh÷ng n¨m võa qua Trong nh÷ng n¨m võa qua, nhê chÝnh s¸ch ®æi míi cña §¶ng vµ nhµ n-íc, nÒn kinh tÕ n-íc ta ®a t¨ng tr-ëng m¹nh ®¸p øng ®Çy ®ñ nhu cÇu cña nh©n d©n h-íng tõng b-íc ra xuÊt khÈu trªn thÞ tr-êng quèc tÕ. Qu¸ tr×nh héi nhËp, më cöa vµ giao l-u víi c¸c n-íc trªn khu vùc vµ trªn thÕ giíi ®· t¹o ®iÒu kiÖn gióp c¸c doanh nghiÖp m¹nh d¹n xuÊt khÈu s¶n phÈm hµng ho¸ cu¶ m×nh ra thÞ tr-êng quèc tÕ, ®¸nh dÊu sù ph¸t triÓn vµ t¨ng tr-ëng cña toµn bé nÒn kinh tÕ nãi chung vµ cña tõng doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng ho¸ nãi riªng. §Õn nay, Uû ban Ch©u ¢u ®· chÝnh thøc cho 12 doanh nghiÖp ë ViÖt Nam ®-îc phÐp xuÊt khÈu thñy s¶n vµo Ch©u ¢u n©ng tû sè doanh nghiÖp ViÖt Nam xuÊt khÈu thuû s¶n vµo Ch©u ¢u lµ 61 doanh nghiÖp. Ngoµi ra, céng ®ång Ch©u ¢u còng c«ng nhËn 5 vïng quy ho¹ch t¹i TiÒn Giang vµ BÕn Tre vµo danh s¸ch c¸c n-íc xuÊt khÈu miÔn thÓ hai m¶nh vá. Trong 6 th¸ng ®Çu n¨m 2001 ngµnh thuû s¶n ®· ®¹t tæng l-îng khai th¸c lµ 1.079.382 tÊn, tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña toµn ngµnh -íc tÝnh ®¹t 813,030 triÖu USD b»ng 50,81% so víi kÕ ho¹ch n¨m. XuÊt khÈu g¹o còng lµ nh÷ng thÕ m¹nh chÝnh vÒ hµng xuÊt khÈu ë n-íc ta trong nhiÒu n¨m qua, xuÊt khÈu g¹o lu«n gi÷ vÞ trÝ cao trong c¸c hµng ho¸ mµ ViÖt Nam xuÊt khÈu ra thÞ tr-êng c¸c n-íc trªn thÕ giíi. Trong n¨m th¸ng ®Çu n¨m 2001 xuÊt khÈu g¹o ®¹t trªn 1,7 triÖu tÊn. Víi kim ng¹ch xuÊt khÈu g¹o cña ViÖt Nam t¨ng 64,4% kim ng¹ch t¨ng 24,4% riªng trong th¸ng 5/2001 l-îng g¹o xuÊt khÈu ®¹t 800.000 ngh×n tÊn t¨ng 190.000 tÊn so víi th¸ng 4 n¨m 2001. §èi víi c¸c ngµnh c«ng nghiÖp (kÓ c¶ tiÓu thñ c«ng nghiÖp) t¨ng nhanh n¨m 2000 ®¹t 10 tû USD gÊp h¬n 3,4 lÇn n¨m 1995 chiÕm kho¶ng 70% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña c¶ n-íc. 19 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Tãm l¹i, trong thêi gian qua ho¹t ®éng xuÊt khÈu liªn tôc ph¸t triÓn. Tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu 5 n¨m ®¹t trªn 51,6 tû USD, t¨ng b×nh qu©n hµng n¨m trªn 21%, gÊp 3 lÇn møc t¨ng GDP (7%) khèi l-îng c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc ®Òu t¨ng kh¸. C¬ cÊu hµng xuÊt khÈu ®· cã sù thay ®æi mét b-íc. Tû träng kim g¹ch xuÊt khÈu cña nhãm hµng n«ng s¶n, l©m, thuû s¶n tuy vÉn chiÕm vÞ trÝ quan träng nh-ng cã xu h-íng gi¶m dÇn tõ 42,3% n¨m 1996 xuèng cßn 30% n¨m 2000, tû träng cña nhãm hµng c«ng nghiÖp nhÑ vµ tiÓu c«ng nghiÖp, thñ c«ng nghiÖp t¨ng t-¬ng øng tõ 29% lªn 34,3%. Nhãm hµng c«ng nghiÖp nÆng vµ kho¸ng s¶n tõ 28,7% lªn 35,7% n¨m 2000 kim ng¹ch xuÊt khÈu ®¹t trªn 184USD/ng-êi, tuy cßn ë møc thÊp nh-ng ®· thuéc lo¹i c¸c n-íc cã nguån ngo¹i th-¬ng ph¸t triÓn. ThÞ tr-êng xuÊt khÈu ®-îc cñng cè vµ më réng thªm. thÞ tr-êng Ch©u ¸ chiÕm gÇn 58% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu vµ trªn 80% tæng kim ng¹ch nhËp khÈu cña ViÖt Nam. Riªng thÞ tr-êng c¸c n-íc ASEAN t-¬ng øng chiÕm trªn 18% vµ 29%. Trªn mét sè thÞ tr-êng kh¸ nh- EU, Ch©u Mü, Trung §«ng hµng xuÊt khÈu cña ta ®· cã mÆt vµ ®ang t¨ng dÇn. Khi ch-a tÝnh vµo c©n ®èi xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ hµng n¨m nh-ng c¸c dÞch vô thu ngo¹i tÖ nh- kiÒu hèi, x©y dùng c¸c c«ng tr×nh n-íc ngoµi, xuÊt khÈu lao ®éng, dÞch vô trao ®æi chuyªn gia ®· lªn nhanh chãng trong thêi gian qua. Møc chªnh lÖch xuÊt nhËp khÈu so víi kim ng¹ch xuÊt khÈu ®· tõ 49,6% n¨m 1995 ®¹t xuèng cßn 6,3% n¨m 2000 III. Ph©n tÝch kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ ViÖt Nam trªn thÞ tr-êng thÕ giíi Thêi gian thùc hiÖn cam kÕt trong ASEAN, b¶o ®¶m lé tr×nh tham gia APTA ®èi víi nÒn kinh tÕ ViÖt Nam còng nh- tõng doanh nghiÖp ®Ó ®i vµo héi nhËp kinh tÕ cã hiÖu qu¶ thùc sù lµ mét søc Ðp, mét th¸ch thøc gay g¾t. N¨m 2000, d-íi sù chØ ®aä vµ ®iÒu hµnh cña ChÝnh phñ, ®éi ngò doanh nghiÖp ViÖt Nam tham gia 20
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan