Tài liệu Biện pháp nâng cao khả năng cạnh tranh của hàng hoá việt nam trên thị trường quốc tế

Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Lêi nãi ®Çu Qu¸ tr×nh më cöa héi nhËp vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ ®Êt n-íc trong khu vùc vµ quèc tÕ trong nh÷ng n¨m qua ®· ®¹t ®-îc nh÷ng thµnh tùu ®¸ng kÓ. NÒn kinh tÕ ®· cã dÊu hiÖu t¨ng tr-ëng vµ ph¸t triÓn. §êi sèng ng-êi d©n ngµy cµng c¶i thiÖn vµ n©ng cao h¬n n÷a. Hµng ho¸ ViÖt Nam ®a d¹ng, ph¸t triÓn theo nhÞp ®é t¨ng tr-ëng kinh tÕ, mÉu m· vµ chÊt l-îng hµng ViÖt Nam ®-îc n©ng cao vµ kh«ng ngõng c¶i tiÕn, s¸nh ngang víi c¸c hµng ngo¹i nhËp vÒ gi¸ c¶ vµ chÊt l-îng, mÉu m·. ThÞ tr-êng hµng ho¸ ViÖt Nam ®-îc më réng kh«ng nh÷ng trong khu vùc mµ cßn ph¸t triÓn trªn toµn thÕ giíi, cã ch©n trong c¸c thÞ tr-êng néi tiÕng khã tÝnh nh-: NhËt B¶n, Anh, Mü vµ mét sè n-íc §«ng ¢u, T©y ¢u. ChÝnh v× vËy m¯ viÖc nghiªn cøu “BiÖn ph¸p n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ ViÖt Nam trªn thÞ tr-êng quèc tÕ” l¯ mét h­íng nghiªn cøu hÕt søc quan träng kh«ng nh÷ng ë cÊp ®é vi m« (Doanh nghiÖp) mµ cßn ë cÊp ®é vÜ m« gióp chóng ta hiÓu vÒ thùc tr¹ng chÊt l-îng, mÉu m·, gi¸ c¶ cña hµng ViÖt Nam hiÖn nay, tõ ®ã gióp ®Ò ra c¸c chÝnh s¸ch hç trî ph¸t triÓn nh»m môc ®Ých n©ng cao h¬n n÷a chÊt l-îng cña hµng ViÖt Nam, t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ViÖt Nam trªn thÞ tr-êng quèc tÕ. Nghiªn cøu “BiÖn ph¸p n©ng cao kh° n¨ng c¹nh tranh cña h¯ng ho¸ ViÖt Nam trªn thÞ tr-êng quèc tÕ, chóng t«i tËp chung vµo mét sè néi dung sau” - Thùc tr¹ng cña hµng ho¸ ViÖt Nam trªn thÞ tr-êng quèc tÕ - Kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ViÖt Nam trªn thÞ tr-êng quèc tÕ - BiÖn ph¸p n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ViÖt Nam trªn thÞ tr-êng quèc tÕ 1 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Ch-¬ng I Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ c¹nh tranh vµ n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ ViÖt Nam trªn thÞ tr-êng quèc tÕ I. Kh¸i qu¸t vÒ c¹nh tranh vµ c¸c lo¹i h×nh c¹nh tranh C¹nh tranh lµ mét vÊn ®Ò xuÊt hiÖn ngay, khi nÒn kinh tÕ chuyÓn tõ h×nh thøc nÒn kinh tÕ tËp chung bao cÊp sang nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng. Cã thÓ nãi c¹nh tranh lµ mét vÊn ®Ò g¾n liÒn víi nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng, víi c¬ chÕ thÞ tr-êng. Chóng ta cã thÓ hiÓu c¹nh tranh trªn thÞ tr-êng lµ trong ®ã c¶ ng-êi mua lÉn ng-êi b¸n ®Òu kh«ng cã søc m¹nh thÞ tr-êng. C¹nh tranh trªn thÞ tr-êng sÏ bao gåm nhiÒu h·ng vµ kh«ng h·ng nµo chiÕm phÇn quan träng trong tæng s¶n l-îng. C¸c s¶n phÈm ®Òu ®ång nhÊt, s¶n phÈm cña mét h·ng hÇu nh- kh«ng kh¸c biÖt víi s¶n phÈm cña c¸c h·ng kh¸c. TÊt c¶ c¸c h·ng c¹nh tranh sÏ t×m c¸ch më réng s¶n l-îng cho tíi khi chi phÝ cËn biªn b»ng gi¸ c¶ bëi v× gi¸ c¶ vµ doanh thu cËn biªn lµ nh- nhau ®íi víi c¸c h·ng nµy. C¸c trë ng¹i ®èi víi viÖc gia nhËp thÞ tr-êng lµ kh«ng ®¸ng kÓ. NÕu cã thÓ thu ®-îc lîi nhuËn kinh tÕ th× nhiÒu h·ng sÏ muèn ra tham gia kinh doanh. Xu h-íng më réng s¶n xuÊt vµ cung cÊp trªn thÞ tr-êng khi cã lîi nhuËn cao sÏ g©y ra søc Ðp lín ®èi víi gi¸ vµ lîi nhuËn trong c¸c ngµnh c¹nh 2 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 tranh. Lîi nhuËn kinh tÕ sÏ tiÕn tíi 0 khi gi¸ gi¶m xuèng møc chi phÝ b×nh qu©n tèi thiÓu. Khi nh×n thÊy lîi nhuËn, nhiÒu nhµ kinh doanh sÏ nh¶y vµo c¹nh tranh sù xuÊt hiÖn thªm c¸c nhµ kinh doanh míi sÏ lµm t¨ng cung, vµ kÕt qu¶ lµ ®-êng cung dÞch chuyÓn vÒ bªn ph¶i, møc c©n b»ng míi ®-îc thiÕt lËp, gi¸ b¸n gi¶m xuèng. C¸c gi¸ ®ã lµ gi¸ c¹nh tranh ®-îc h×nh thµnh th«ng qua c¹nh tranh khèc liÖt trªn thÞ tr-êng. * C¸c lo¹i h×nh c¹nh tranh. Cã thÓ nãi ¸p lùc c¹nh tranh cña thÞ tr-êng lµ ®éng lùc cho sù ph¸t triÓn c¹nh tranh sÏ dÉn ®Õn gi¶m chi phÝ, t¨ng cung, gi¶m gi¸ b¸n, c¶i tiÕn c«ng nghÖ, chÊt l-îng s¶n phÈm. Ng-êi tiªu dïng sÏ ®-îc léc trong thÞ tr-êng c¹nh tranh. Hä sÏ cã nhiÒu s¶n phÈm h¬n møc hä mong muèn víi gi¸ ngµy cµng gi¶m. Mét thÞ tr-êng c¹nh tranh cã xu h-íng dÉn ®Õn t¨ng tèc ®é ®a hiÖu qu¶. Mét nh-îc ®iÓm th-êng hay ®-îc nh¾c tíi cña c¹nh tranh lµ viÖc ®ãng cöa s¶n xuÊt, tíi khái kinh doanh hay ph¸ s¶n cña mét lo¹t c¸c h·ng trªn thÞ tr-êng xuÊt hiÖn 2 lo¹i h×nh c¹nh tranh. * C¹nh tranh hoµn h¶o: X¶y ra khi kh«ng mét nhµ s¶n xuÊt nµo cã thÓ t¸c ®éng lªn gi¸ c¶ thÞ tr-êng mµ nhµ s¶n xuÊt ®Òu ph¶i bµn ra theo gi¸ thÞnh hµnh trªn thÞ tr-êng. C¹nh tranh hoµn h¶o x¶y ra khi cã mét sè lín doanh nghiÖp nhá, s¶n xuÊt mét mÆt hµng y hÖt nhau vµ s¶n l-îng cña tõng doanh nghiÖp qu¸ nhá kh«ng thÓ t¸c ®éng ®Õn gi¸ c¶ thÞ tr-êng. C¹nh tranh kh«ng hoµn h¶o lµ tr¹ng th¸i trung gian gi÷a 2 th¸i cùc cña thÞ tr-êng lµ c¹nh tranh hoµn h¶o vµ ®éc quyÒn. Trong c¹nh tranh kh«ng hoµn h¶o, c¸c h·ng cã Ýt nhiÒu søc m¹nh thÞ tr-êng: C¹nh tranh kh«ng hoµn h¶o cã 2 h×nh thøc: C¹nh tranh ®éc quyÒn vµ ®éc quyÒn tËp ®oµn. + C¹nh tranh ®éc quyÒn cã c¸c ®Æc tr-ng: Cã nhiÖm vô h·ng tham gia, kh¶ n¨ng x©m nhËp vµ rót lui khái thÞ tr-êng t-¬ng ®èi dÔ dµng. 3 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 C¸c h·ng b¸n s¶n phÈm gièng nhau nh÷ng kh«ng ph¶i lµ ®ång nhÊt víi nhau: c¹nh tranh kh«ng ph¶i qua gi¸ mµ chñ yÕu th«ng qua c¸c h×nh thøc qu¶ng c¸o, giíi thiÖu, chµo hµng, th«ng qua bao b×. + §éc quyÒn tËp ®oµn cã nh÷ng ®Æc tr-ng chñ yÕu sau: Sè l-îng hµng Ýt ®Õn møc c¸c h·ng nµy hiÓu nhau rÊt râ, mét h·ng lµm g× th× h·ng kia biÕt ngay, s¶n phÈm cu¶ c¸c h·ng t-¬ng ®èi gièng nhau. ViÖc x©m nhËp thÞ tr-êng rÊt khã kh¨n. II. Nh÷ng biÖn ph¸p chung vÒ n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ ViÖt Nam trªn thÞ tr-êng quèc tÕ Nãi ®Õn c¹nh tranh lµ chóng ta cã thÓ nghÜ tíi: ChÊt l-îng vµ gi¸ c¶ cña s¶n phÈm. Mét hµng ho¸ khi ®em giao b¸n trªn thÞ tr-êng, muèn cã chç ®øng trªn thÞ tr-êng, chiÕm lÜnh thÞ tr-êng ®ßi hái hµng ho¸ ®ã ph¶i cã chÊt l-îng tèt, gi¸ c¶ hîp lý vµ ®-îc ng-êi tiªu dïng chÊp nhËn. Mét doanh nghiÖp khi s¶n xuÊt s¶n phÈm hµng ho¸ ®¸p øng nhu cÇu cña ng-êi tiªu dïng. §iÒu ®Çu tiªn hä nghÜ tíi lµ chÊt l-îng vµ gi¸ c¶, mong t×m cho m×nh mét vÞ trÝ trªn th-¬ng tr-êng, thÞ tr-êng quyÕt ®Þnh sù sèng cßn cña hµng ho¸. Mét hµng ho¸ ®-îc s¶n xuÊt ra ngay tõ ®Çu ®· ph¶i ®ãi phã víi sù c¹nh tranh cña cïng lo¹i hµng ho¸ ®ã nh-ng do h·ng kh¸c s¶n xuÊt. Muèn ®-îc thÞ tr-êng ng-êi tiªu dïng chÊp nhËn nã ph¶i c¹nh tranh ®Ó t×m cho m×nh mét vÞ trÝ. Cã thÓ nãi sù c¹nh tranh diÔn ra lµ v« cïng kh¾c nghiÖt quyÕt ®Þnh sù sèng cßn cña s¶n phÈm. ChÝnh v× vËy mµ mét s¶n phÈm chÊt l-îng tèt gi¸ c¶ hîp lý, ch¾c ch¾n nã sÏ ®-îc ng-êi tiªu dïng chÊp nhËn tõ ®ã, nã sÏ dÔ dµng cã ®-îc søc m¹nh thÞ tr-êng, ®ñ søc c¹nh tranh víi c¸c s¶n phÈm kh¸c. V× vËy, ®Ó cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh, tõng doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng ho¸ ph¶i tù v-¬n lªn nh»m ®¹t lîi nhuËn cao vµ n¾m ®-îc thÞ phÇn trong n-íc, tõng b-íc ®ét ph¸, ®Æt ch©n vµo thÞ tr-êng thÕ giíi cô thÓ lµ doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn khai th¸c tèt nh÷ng s¶n phÈm mµ ViÖt Nam cã lîi thÕ, 4 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 cã tÝnh ®éc ®¸o, ®Æc s¾c vµ cã chÊt l-îng cao, ph¶i tÝnh to¸n sao cho gi¸ thµnh hîp lý ®ñ søc c¹nh tranh víi c¸c s¶n phÈm cïng lo¹i trªn th-¬ng tr-êng, ph¶i cã sù chuyªn m«n ho¸ cao ®Ó cã sù lùa chän s¶n phÈm mµ kh«ng c¹nh tranh triÖt tiªu nhau: Ph¶i ®Çu t- ®æi míi nhanh thiÕt bÞ c«ng nghÖ ®i ®«i víi x©y dùng vµ thùc hiÖn chiÕn l-îc nghiªn cøu triÓn khai ®Ó s¶n xuÊt s¶n phÈm ®¹t chÊt l-îng cao phï hîp víi thÞ hiÕu cña kh¸ch hµng, ph¶i coi ®µo t¹o nguån nh©n lùc sö dông thµnh c«ng míi nh- mét yÕu tè quyÕt ®Þnh ®Ó t¨ng søc c¹nh tranh. Cuèi cïng tËp chung gi¶i quyÕt kh©u tiÕp thÞ – kh©u yÕu nhÊt hiÖn nay. VÒ gi¸ qu¶n lý vÜ m«, ®iÒu cÇn thiÕt lµ c¶i thiÖn m«i tr-êng kinh doanh ®Ó ai còng cã thÓ kinh doanh theo ph¸p luËt mét c¸ch thuËn lîi vµ ®-îc h-ëng c¸c dÞch vô c«ng râ rµng. §Æc biÖt, Nhµ n-íc hç trî tÝch cùc doanh nghiÖp vÒ nghiªn cøu triÓn khai tiÕp thÞ, xuÊt khÈu vµ ®¹o t¹o nguån lùc con ng-êi. Tãm l¹i, chØ cã ph¸t huy søc m¹nh tæng hîp tõ 2 phÝa (Nhµ n-íc vµ doanh nghiÖp) th× míi t¨ng ®-îc søc c¹nh tranh cña hµng ViÖt Nam. §ã lµ ®ßi hái cña cuéc sèng ®Ó chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ th¾ng lîi III. C¸c yÕu tè ¶nh h-ëng ®Õn kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ ViÖt Nam trªn thÞ tr-êng thÕ giíi Hµng ho¸ ViÖt Nam trªn thÞ tr-êng thÕ giíi chÞu sù ¶nh h-ëng hai chiÒu cña c¸c yÕu tè khi tham gia thÞ tr-êng thÕ giíi còng nh- sù c¹nh tranh cña c¸c lo¹i hµng ho¸ kh¸c trªn thÞ tr-êng quèc tÕ. Chóng ta cã thÓ kÓ ra rÊt nhiÒu yÕu tè ¶nh h-ëng ®Õn hµng ho¸ ViÖt Nam khi gia nhËp thÞ tr-êng quèc tÕ nh-ng tùu chung l¹i, cã 3 nh©n tè chÝnh t¸c ®éng trùc tiÕp lªn kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ ViÖt Nam trªn thÞ tr-êng thÕ giíi: §ã lµ: + M«i tr-êng kinh tÕ + ChÝnh s¸ch hç trî cña nhµ n-íc + Khoa häc c«ng nghÖ 5 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 C¶ ba yÕu tè trªn ®Òu t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn chÊt l-îng, gi¸ c¶ vµ kh¶ n¨ng còng nh- sù thuËn lîi cña hµng ho¸ ViÖt Nam khi gia nhËp thÞ tr-êng quèc tÕ, lµm t¨ng hay gi¶m kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ViÖt Nam. Mét doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng ho¸ nÕu biÕt tró träng, tËn dông nh÷ng thuËn lîi cña 3 yÕu tè trªn ch¾c ch¾n sÏ thµnh tronng viÖc chiÕm lÜnh thÞ tr-êng, t¨ng søc c¹nh tranh cña hµng ho¸. M«i tr-êng kinh tÕ: M«i tr-êng kinh tÕ tr-íc hÕt ph¶n ¸nh qua tèc ®é t¨ng tr-ëng kinh tÕ chung vÒ c¬ cÊu ngµnh kinh tÕ, c¬ cÊu vïng. T×nh h×nh ®ã cã thÓ t¹o nªn tÝnh hÊp dÉn vÒ thÞ tr-êng vµ søc mua kh¸c nhau ®èi víi cc thÞ tr-êng hµng ho¸ kh¸c. M«i tr-êng kinh tÕ còng bao gåm c¸c yÕu tè ¶nh h-ëng ®Õn søc mua vµ c¬ cÊu chi tiªu cña ng-ßi tiªu dïng. C¸c nhµ ho¹t ®éng thÞ tr-êng ®Òu quan t©m ®Õn søc mua vµ viÖc ph©n bæ thu nhËp ®Ó mua s¾m c¸c lo¹i hµng ho¸ vµ dÞch vô kh¸c nhau. Tæng sè søc mua l¹i phô thuéc vµo nhiÒu nh©n tè nh- thu nhËp hiÖn t¹i, gi¸ c¶ hµng ho¸ dÞch vô, c¸c kho¶n tiÕt kiÖm, tÝn dông. Khi nÒn kinh tÕ ë vµo giai ®o¹n khñng ho¶ng, tû lÖ l¹m ph¸t còng nhthuÕ kho¸ t¨ng ¶nh h-ëng ®Õn gi¸ c¶ hµng ho¸ vµ søc mua cña ng-êi tiªu dïng. T×nh tr¹ng tr¸i ng-îc l¹i lµm cho nhÞp vµ chu kú kinh doanh trë nªn phån thÞnh. NÒn kinh tÕ thÕ giíi vÉn ®· vµ ®ang diÔn ra xu h-íng vËn ®éng nhiÒu chiÒu, sù ph©n ho¸ giÇu nghÌo gi÷a c¸c quèc gia chËm ph¸t triÓn vµ c¸c quèc gai ph¸t triÓn theo h­íng “DÞch vô hËu c«ng nghiÖp ” xu thÕ to¯n cÇu ho¸, nh÷ng næ lùc c¹nh tranh vµ hîp t¸c ®ang lµm thay ®æi bé mÆt ®êi sèng kinh tÕ tõng vïng, tõng khu vùc. ChÝnh v× vËy, viÖc n¾m b¾t t×nh h×nh kinh tÕ thÕ giíi sÏ gÆp cho c¸c nhµ ho¹t ®éng thÞ tr-êng cã nhiÒu c¬ héi trong lÜnh vùc kinh doanh s¶n xuÊt hµng ho¸, chiÕn l-îc Marketing toµn cÇu, ®a quèc gia, xuyªn quèc gia lµ mét ®ßi hái tÊt yÕu, mét thµnh thùc ®èi víi c¸c nhµ ho¹t ®éng thÞ tr-êng nh»m môc 6 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 ®Ých t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ khi gia nhËp thÞ tr-êng quèc tÕ vµ c¸c n-íc trong khu vùc. + Nh÷ng chÝnh s¸ch hç trî cña nhµ n-íc ë gãc ®é C«ng ty, c¬ së s¶n xuÊt, chóng ta ®Òu biÕt r»ng vÞ thÕ c¹nh tranh tuú thuéc mét phÇn vµo quy m« s¶n xuÊt, mét phÇn vµo kh¶ n¨ng vÒ vèn dåi dµo ®Ó vßng quay vèn liªn tôc. Trong quan hÖ quèc tÕ c¹nh tranh gay g¾t ®Æt ra nhiÒu vÊn ®Ò c¹nh tranh quèc tÕ ë nh÷ng khÝa c¸nhau hµng chôc C«ng ty ®a quèc gia c¹nh tranh víi tÊt c¶ sø mÖnh cña hä c¸c ngµnh kinh tÕ mâi nhän tham gia c¹nh tranh khai th¸c nh÷ng thµnh tùu míi nhÊt vÒ khoa häc kü thuËt ®Ó th¾ng trong c¹nh tranh c¸c Ng©n hµng quèc tÕ, thÞ tr-êng, chøng kho¸n, thÞ tr-êng quèc tÕ trong hµng chôc Mü Kim vµo chiÕn tranh th-¬ng m¹i, chiÕn tranh l·i suÊt, chiÕn tranh håi suÊt (ph¸ gi¸ tiÒn l«ii cuèn tiÒn tÕ khai ph¸ gi¸ theo) lËp c¸c khèi thÞ tr-êng chung EU, Nam Mü vµ ASEAN … c¸c biÖn ph¸p b¶o vÖ mËu dÞch, ph©n biÖt ®èi xö, b¶o vÖ xuÊt nhËp khÈu. Trong bèi c¶nh nµy c¸c quèc gia cÇn huy ®éng tèi ®a tµi chÝnh ®Ó n©ng ®ì C«ng ty, xÝ nghiÖp cña m×nh tËp chung thóc ®Èy s¶n xuÊt lËp c¸c khu chÕ xuÊt ®Ó t¹o ra søc m¹nh, ký kÕt c¸c hiÖp -íc vÒ xuÊt nhËp khÈu ®Ó giµnh chç ®øng trªn thÞ tr-êng cho c¸c hµng ho¸ cña n-íc m×nh. ThÞ tr-êng cho hµng ho¸ cña ViÖt Nam trªn thÕ giíi còng nh- nhiÒu n-íc kh¸c lu«n khã kh¨n. VÊn ®Ò thÞ tr-êng kh«ng ph¶i chØ lµ vÊn ®Ò cña mét n-íc riªng lÎ nµo mµ trë thµnh vÊn ®Ò träng yÕu cña nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng. V× vËy viÖc h×nh thµnh mét hÖ thèng c¸c biÖn ph¸p ®Èy m¹nh xuÊt khÈu hµng ho¸ trë thµnh mét c«ng cô quan träng nhÊt ®Ó chiÕm lÜnh thÞ tr-êng còng nh- viÖc nh»m môc ®Ých n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ cña n-íc m×nh so víi hµng ho¸ cïng lo¹i cña c¸c n-íc kh¸c. Nhµ n-íc cÇn hç trî s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu, n©ng cao chÊt l-îng h×nh thøc, mÉu m·, bao b× víi chi phÝ thÊp, t¹o ®iÒu kiÖn cho nh÷ng doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng ho¸ tù do c¹nh tranh trªn thÞ tr-êng n-íc ngoµi. 7 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Ngoµi ra, nhµ n-íc t¹o m«i tr-êng ph¸p lý thuËn lîi b×nh ®¼ng cho c¸c doanh nghiÖp c¹nh tranh vµ hîp t¸c ®Ó ph¸t triÓn b»ng chiÕn l-îc, quy ho¹ch, kÕ ho¹ch vµ chÝnh s¸ch. Nhµ n-íc tiÕp tôc c¶i c¸ch hÖ thèng thuÕ phï hîp víi t×nh h×nh trong n-íc vµ cam kÕt quèc tÕ, ®¬n gi¶n ho¸ c¸c s¾c thuÕ, thùc hiÖn chÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i linh ho¹t theo cung cÇu ngo¹i tª. T¨ng c-êng më réng thªm thÞ tr-êng ë n-íc ngoµi, x¸c ®Þnh thêi h¹n b¶o hé hîp lý vµ cã hiÖu qu¶ ®èi víi mét sè s¶n phÈm quan träng, tÝch cùc chuÈn bÞ, më réng, héi nhËp thÕ giíi. H¹n chÕ vµ kiÓm so¸t ®éc quyÒn kinh doanh. + Khoa häc – kü thuËt §èi víi c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng ho¸, viÖc ¸p dông c¸c tiÕn ®é cña khoa häc kü thuËt lµ mét b-íc ®ét ph¸ lín trong lÜnh vùc s¶n xuÊt hµng ho¸ phôc vô nhu cÇu cña thÞ tr-êng. ViÖc ¸p dông c¸c tiÕn bé cña khoa häc kü thuËt kh«ng nh÷ng lµm cho n¨ng suÊt lao ®éng t¨ng cao, chÊt l-îng s¶n phÈm ®-îc ®¶m b¶o, s¶n phÈm mang tÝnh ®ång nhÊt cao. C«ng nghiÖp ho¸ lµ qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi c¨n b¶n toµn diÖn c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ x· héi tõ sö dông søc lao ®éng cïng víi c«ng nghÖ, ph-¬ng tiÖn vµ ph-¬ng ph¸p tiªn tiÕn, hiÖn t¹i t¹o ra n¨ng suÊt lao ®éng x· héi cao. §èi víi n-íc ta, mét n-íc n«ng nghiÖp víi c¸c hµng n«ng s¶n lµ chÝnh, s¶n phÈm n«ng nghiÖp mang ®Æc tÝnh nhiÖt ®íi, thÕ m¹nh cña hµng ho¸ ViÖt Nam chñ yÕu lµ n«ng s¶n. ViÖc ¸p dông khoa häc kü thuËt vµo s¶n xuÊt lµm t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng x· héi, kinh tÕ t¨ng tr-ëng nhanh, chÊt l-îng hµng n«ng s¶n ®-îc chÕ biÕn mét c¸ch kü cµng vµ ®ång nhÊt th«ng qua mét hÖ thèng c¸c d©y chuyÒn s¶n xuÊt, tinh chÕ: cafe, chÌ…khoa häc kü thuËt gióp doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng ho¸ t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, gi¶m ®¸ng kÓ søc lao ®éng cña ng-êi c«ng nh©n dÉn ®Õn chi phÝ s¶n xuÊt gi¶m, gi¸ c¶ cña hµng ho¸ tõ ®ã còng gi¶m theo t¹o ra lîi thÕ c¹nh tranh cho hµng ho¸ khi gia nhËp thÞ tr-êng quèc tÕ víi nh÷ng s¶n phÈm cïng lo¹i. §èi víi nh÷ng n-íc ®i sau nh- n-íc ta, t×nh h×nh kh«ng gièng nh- c¸c n-íc t- b¶n ë thÕ kû 18,19 khi mµ mäi c«ng nghÖ cÇn thiÕt cho c«ng nghiÖp 8 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 ho¸ ®Òu ph¶i chç nh÷ng ph¸t minh khoa häc lµm c¬ së cho sù ph¸t triÓn c«ng nghÖ ®ã hoÆc ph¶i cã thêi gian dµi ®óc kÕt vµ hoµn thiÖn dÇn trong thùc tiÔn s¶n xuÊt. Ngµy nay, hÇu hÕt c¸c c«ng nghÖ cÇn thiÕt cho c«ng nghiÖp tiÒn tÖ, thËm chÝ cßn thay ®æi rÊt nhanh, buéc hä ph¶i chuyÓn giao c¸c c«ng nghÖ ®· l¹c hËu cña hä cho c¸c n-íc ®i sau vÊn ®Ò ngµy nay kh«ng cßn lµ ph¶i tù m×nh s¸ng t¹o mµ lµ ph¶i n¸m b¾t ®-îc nh÷ng c«ng nghÖ tiªn tiÕn nhÊt mµ lµ c«ng nghÖ ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi vµ cã ®iÒu kiÖn tiÕp nhËn chuyÓn giao c«ng nghÖ. §iÒu kiÖn quèc tÕ míi ®· më ra cho chóng ta con ®-êng ®i t¾t tíi viÖc cho phÐp thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸ trong mét thêi gian rÊt ng¾n kh«ng ph¶i tr¶i qua tuÇn tù c¸c b-íc nh- cña c¸c n-íc ®· ®i tr-íc. C«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®ßi hái ph¶i ®éng viªn c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, c¸c doanh nghiÖp tÝch cùc tham gia ®Çu t- ph¸t triÓn xö lý tèt mèi quan hÖ trªn thÞ tr-êng. ViÖc x©y dùng c¸c chiÕn l-îc ph¸t triÓn c«ng nghÖ trong lÜnh vùc s¶n xuÊt ph¶i xuÊt ph¸t tõ nh÷ng yªu caïa cña s¶n xuÊt s¶n phÈm vµ ®Þnh h-íng ph¸t triÓn, chiÕm lÜnh thÞ tr-êng thÕ giíi. Gi¸ c¶ phÇn lín hµng ho¸, dÞch vô ®-îc h×nh thµnh trªn thÞ tr-êng ph¶n ¸nh nhu cÇu x· héi nhu cÇu vÒ hµng ho¸. Tõ nh÷ng ph©n tÝch trªn vµ thùc tÕ cho thÊy yÕu tè khoa häc kü thuËt trong s¶n xuÊt hµng ho¸ lµ rÊt cÇn thiÕt ®èi víi thÞ tr-êng quèc tÕ, hµng ho¸ trªn thÞ tr-êng cña c¸c doanh nghiÖp, h·ng, C«ng ty s¶n xuÊt hµng ho¸ cung cÊp trªn thÞ tr-êng, hä ®Òu ¸p dông khoa häc kü thuËt hiÖn ®¹i vµo s¶n xuÊt, chÊt l-îng s¶n phÈm cao, mÉu m· ®Ñp, s¶n phÈm ®ång nhÊt, tÝnh c¹nh tranh cao. VÊn ®Ò ®Æt ra cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam s¶n xuÊt hµng ho¸ khi tham gia thÞ tr-êng quèc tÕ lµ ph¶i kh«ng ngõng ®æi míi s¶n xuÊt, thiÕt bÞ, d©y chuyÒn s¶n xuÊt, kh«ng ngõng n©ng cao chÊt l-îng s¶n phÈm. §Ó c¹nh tranh th¾ng lîi, chiÕm lÜnh ®-îc tû phÇn thÞ tr-êng thÕ giíi tr-íc hÕt cÇn tró träng ®Õn chÊt l-îng vµ gi¸ c¶ cña s¶n phÈm tham gia c¹nh 9 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 tranh. §Ó s¶n phÈm cã chÊt l-îng tèt cÇn chó ý ®Õn kh©u s¶n xuÊt. C¹nh tranh trªn thÞ tr-êng quèc tÕ lu«n diÔn ra rÊt gay g¾t quyÕt liÖt chÝnh v× vËy ®ßi hái c¸c nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp lu«n kh«ng ngõng n©ng cao chÊt l-îng s¶n phÈm, ®ång nghÜa víi viÖc n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ ViÖt Nam trªn thÞ tr-êng quèc tÕ. Tãm l¹i: Khi mét hµng ho¸ gia nhËp thÞ tr-êng thÕ giíi ph¶i chÞu sù c¹nh tranh rÊt gay g¾t cña c¸c h·ng cã s¶n phÈm cïng lo¹i, chÞu sù t¸c ®éng cña rÊt nhiÒu yÕu tè. Bªn c¹nh c¸c yÕu tè chÝnh nªn trªn. Kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ cßn phô thuéc nhiÒu vµo yÕu tè kh¸c liªn quan ®Õn ng-êi tiªu dïng s¶n phÈm, vµo c¸c yÕu tè kh¸c liªn quan ®Õn ng-êi tiªu dïng s¶n phÈm, nh-, t©m lý, thu nhËp, së thÝch cña ®èi t-îng, kh¸ch hµng trªn thÞ tr-êng c¹nh tranh, ®Æc biÖt lµ thÞ tr-êng cña c¸c n-íc t- b¶n ¢u, Mü vµ mét sè n-íc trong khu vùc cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn. Nhu cÇu ®ßi hái vÒ s¶n phÈm cña hä lu«n ë møc ®é cao vµ hoµn thiÖn. ChÝnh v× vËy muèn c¹nh tranh chiÕm lÜnh thÞ tr-êng quèc tÕ ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i nghiªn cøu vËn dông, kÕt hîp linh ho¹t tÊt c¶ c¸c yÕu tè lµm t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng lo¹t hµng ho¸ ViÖt Nam trªn thÞ tr-êng quèc tÕ. 10 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Ch-¬ng II Thùc tr¹ng vÒ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ViÖt Nam trªn thÞ tr-êng thÕ giíi I. §Æc ®iÓm t×nh h×nh kinh tÕ ViÖt Nam NÒn kinh tÕ ViÖt Nam tõ khi b-íc vµo thêi kú ®æi míi ®· ph¸t triÓn m¹nh. Tõ mét nÒn kinh tÕ bao cÊp, trÝ tuÖ b-íc sang nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng n¨ng ®éng víi c¬ chÕ thÞ tr-êng, c¬ cÊu nÒn kinh tÕ ®· ®-îc chuyÓn dÞch râ nÐt, c¬ cÊu lao ®éng ®-îc chuyÓn dÞch theo h-íng c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸. NÒn kinh tÕ b-íc ®Çu ®· cã b-íc t¨ng tr-ëng râ rÖt. §êi sèng ng-êi d©n ®-îc c¶i thiÖn quan hÖ ®èi ngo¹i kh«ng ngõng ®-îc më réng, héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ®-îc tiÕn hµnh chñ ®éng vµ ®¹t nhiÒu kÕt qu¶ tèt. NÒn kinh tÕ ph¸t triÓn nhanh, cã hieuÑ qu¶ vµ bÒn v÷ng, chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, c¬ cÊu lao ®éng theo h-íng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ mäi ho¹t ®éng kinh tÕ ®-îc ®¸nh gi¸ b»ng hiÖu qu¶ tæng hîp vÒ kinh tÕ, tµi chÝnh, x· héi, méi tr-êng, quèc phßng vµ an ninh, n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt, kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp, nhÊt lµ doanh nghiÖp nhµ n-íc, hiÖu qu¶ ®Çu t-, hiÖu qu¶ sö dông vèn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, c¬ cÊu ®Çu t- dùa trªn c¬ së ph¸t huy c¸c thÕ m¹nh vµ c¸c lîi thÕ so s¸nh,m cña ®Êt n-íc, t¨ng søc c¹nh tranh g¾n nhu cÇu thÞ tr-êng trong n-íc vµ ngoµi n-íc. T¹o thªm søc mua cña thÞ tr-êng trong n-íc vµ më réng thÞ tr-êng ngoµi n-íc, ®Çy m¹nh xuÊt khÈu. T¨ng c-êng sù chØ ®¹o vµ huy ®éng c¸c nguån lùc cÇn thiÕt ®Ó ®Èy nhanh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ N«ng nghiÖp n«ng th«ng. TiÕp tôc ®-a N«ng nghiÖp, l©m nghiÖp vµ ng- nghiÖp lªn mét tr×nh ®é míi b»ng øng dông tiÕn bé khoa häc kü thuËt, nhÊt lµ c«ng nghÖ sinh häc, quy ho¹ch sö dông ®Êt hîp lý, ®æi míi c¬ cÊu c©y trång vËt nu«i t¨ng gi¸ trÞ thu 11 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 ®-îc trªn ®¬n vÞ diÖn tÝch. §Èy m¹nh thuû lîi ho¸ c¬ giíi ho¸, ®iÖn khÝ ho¸, gi¶i quyÕt tèt vÊn ®Ò tiªu thô n«ng s¶n hµng ho¸. §Çu t- nhiÒu h¬n n÷a cho ph¸t triÓn kÕt cÊu h¹ tÇng kinh tÕ x· héi ë n«ng th«n, ph¸t triÓn c«ng nghiÖp dÞch vô, c¸c ngµnh nghÒ ®a d¹ng, chó träng c«ng nghiÖp chÕ biÕn, c¬ khÝ phôc vô n«ng nghiÖp, c¸c lµng nghÒ, chuyÓn mét bé phËn quan träng lao ®éng N«ng nghiÖp sang khu vùc c«ng nghiÖp vµ dÞch vô t¹o nhiÒu viÖc lµm míi, n©ng cao chÊt l-îng nguån nh©n lùc, c¶i thiÖn ®êi sèng n«ng d©n vµ d©n c- ë n«ng th«n. C«ng nghiÖp võa ph¸t triÓn c¸c ngµnh sö dông nhiÒu lao ®éng, võa ®i nhanh vµo mét sè ngµnh lÜnh vùc cã c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, c«ng nghÖ cao, ph¸t triÓn m¹nh c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng s¶n thuû s¶n, may mÆc, mét sè s¶n phÈm c¬ khÝ, ®iÖn tö, c«ng nghiÖp phÇn mÒm. Chó träng ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá, x©y dùng mét sè tËp ®oµn lín ®i ®Çu trong c¹nh tranh vµ hiÖn ®¹i ho¸ ph¸t triÓn m¹nh vµ ph¸t huy vai trß chiÕn l-îc cña kinh tÕ biÓn kÕt hîp víi b¶o vÖ vïng biÓn. Më réng nu«i chång ®¸nh b¾t, chÕ biÕn h¶i s¶n. TiÕp tôc ®æi míi c¬ chÕ chÝnh s¸ch ®èi víi doanh nghiÖp nhµ n-íc ®Ó t¹o ®éng lùc ph¸t triÓn vµ n©ng cao hiÖu qu¶ theo h-íng xo¸ bao cÊp, doanh nghiÖp c¹nh tranh b×nh ®¼ng trªn thÞ tr-êng, tù trÞu tr¸ch nhiÖm vÒ s¶n xuÊt kinh doanh, nép ®ñ thuÕ vµ cã l·i, thùc hiÖn tèt quy chÕ d©n chñ trong doanh nghiÖp. Nhµ n-íc t¹o ®iÒu kiÖn, m«i tr-êng ph¸p lý thuËn lîi b×nh ®¼ng cho c¸c doanh nghiÖp c¹nh tranh, b×nh ®¼ng vµ hîp t¸c ph¸t triÓn. TiÕp tôc c¶i c¸ch hÖ thèng thuÕ phï hîp víi t×nh h×nh thuÕ trong n-íc vµ cam kÕt quèc tÕ, ®¬n gi¶n c¸c x¸c thuÕ, ¸p dông tõng b-íc hÖ thèng thuÕ thèng nhÊt. Thùc hiÖn chÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i linh ho¹t theo cung cÇu ngo¹i tÖ. Tãm l¹i: Víi nh÷ng ®Æc ®iÓm trªn cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng ho¸ trong n-íc tõng b-íc ph¸t triÓn n¾m v÷ng thÞ phÇn trong n-íc vµ h-íng s¶n phÈm cña m×nh ra thÞ tr-êng quèc tÕ, tham gia c¹nh tranh, chiÕm lÜnh tû phÇn thÞ tr-êng quèc tÕ. 12 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 III. T×nh h×nh xuÊt khÈu cña hµng ho¸ ViÖt Nam nh÷ng n¨m võa qua Trong nh÷ng n¨m võa qua, nhê chÝnh s¸ch ®æi míi cña §¶ng vµ nhµ n-íc, nÒn kinh tÕ n-íc ta ®a t¨ng tr-ëng m¹nh ®¸p øng ®Çy ®ñ nhu cÇu cña nh©n d©n h-íng tõng b-íc ra xuÊt khÈu trªn thÞ tr-êng quèc tÕ. Qu¸ tr×nh héi nhËp, më cöa vµ giao l-u víi c¸c n-íc trªn khu vùc vµ trªn thÕ giíi ®· t¹o ®iÒu kiÖn gióp c¸c doanh nghiÖp m¹nh d¹n xuÊt khÈu s¶n phÈm hµng ho¸ cu¶ m×nh ra thÞ tr-êng quèc tÕ, ®¸nh dÊu sù ph¸t triÓn vµ t¨ng tr-ëng cña toµn bé nÒn kinh tÕ nãi chung vµ cña tõng doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng ho¸ nãi riªng. §Õn nay, Uû ban Ch©u ¢u ®· chÝnh thøc cho 12 doanh nghiÖp ë ViÖt Nam ®-îc phÐp xuÊt khÈu thñy s¶n vµo Ch©u ¢U n©ng tû sè doanh nghiÖp ViÖt Nam xuÊt khÈu thuû s¶n vµo Ch©u ¢u lµ 61 doanh nghiÖp. Ngoµi ra, céng ®ång Ch©u ¢u còng c«ng nhËn 5 vïng quy ho¹ch t¹i TiÒn Giang vµ BÕn Tre vµo danh s¸ch c¸c n-íc xuÊt khÈu miÔn thÓ hai m¶nh vá. Trong 6 th¸ng ®Çu n¨m 2001 ngµnh thuû s¶n ®· ®¹t tæng l-îng khai th¸c lµ 1.079.382 tÊn, tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña toµn ngµnh -íc tÝnh ®¹t 813,030 triÖu USD b»ng 50,81% so víi kÕ ho¹ch n¨m. XuÊt khÈu g¹o còng lµ nh÷ng thÕ m¹nh chÝnh vÒ hµng xuÊt khÈu ë n-íc ta trong nhiÒu n¨m qua, xuÊt khÈu g¹o lu«n gi÷ vÞ trÝ cao trong c¸c hµng ho¸ mµ ViÖt Nam xuÊt khÈu ra thÞ tr-êng c¸c n-íc trªn thÕ giíi. Trong n¨m th¸ng ®Çu n¨m 2001 xuÊt khÈu g¹o ®¹t trªn 1,7 triÖu tÊn. Víi kim ng¹ch xuÊt khÈu g¹o cña ViÖt Nam t¨ng 64,4% kim ng¹ch t¨ng 24,4% riªng trong th¸ng 5-2001 l-îng g¹o xuÊt khÈu ®¹t 800.000 ngh×n tÊn t¨ng 190.000 tÊn so víi th¸ng 4 n¨m 2001. §èi víi c¸c ngµnh c«ng nghiÖp (kÓ c¶ tiÓu thñ c«ng nghiÖp) t¨ng nhanh n¨m 2000 ®¹t 10 tû USD gÊp h¬n 3,4 lÇn n¨m 1995 chiÕm kho¶ng 70% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña c¶ n-íc. 13 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Tãm l¹i, trong thêi gian qua ho¹t ®éng xuÊt khÈu liªn tôc ph¸t triÓn. Tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu 5 n¨m ®¹t trªn 51,6 tû USD, t¨ng b×nh qu©n hµng n¨m trªn 21%, gÊp 3 lÇn møc t¨ng GDP (7%) khèi l-îng c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc ®Òu t¨ng kh¸. C¬ cÊu hµng xuÊt khÈu ®· cã sù thay ®æi mét b-íc. Tû träng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña nhãm hµng n«ng s¶n, l©m, thuû s¶n tuy vÉn chiÕm vÞ trÝ quan träng nh-ng cã xu h-íng gi¶m dÇn tõ 42,3% n¨m 1996 xuèng cßn 30% n¨m 2000, tû träng cña nhãm hµng c«ng nghiÖp nhÑ vµ tiÓu c«ng nghiÖp, thñ c«ng nghiÖp t¨ng t-¬ng øng tõ 29% lªn 34,3%. Nhãm hµng c«ng nghiÖp nÆng vµ kho¸ng s¶n tõ 28,7% lªn 35,7% n¨m 2000 kim ng¹ch xuÊt khÈu ®¹t trªn 184USD/ng-êi, tuy cßn ë møc thÊp nh-ng ®· thuéc lo¹i c¸c n-íc cã nguån ngo¹i th-¬ng ph¸t triÓn. ThÞ tr-êng xuÊt khÈu ®-îc cñng cè vµ më réng thªm. thÞ tr-êng Ch©u ¸ chiÕm gÇn 58% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu vµ trªn 80% tæng kim ng¹ch nhËp khÈu cña ViÖt Nam. Riªng thÞ tr-êng c¸c n-íc ASEAN t-¬ng øng chiÕm trªn 18% vµ 29%. Trªn mét sè thÞ tr-êng kh¸ nh- EU, Ch©u Mü, Trung §«ng hµng xuÊt khÈu cña ta ®· cã mÆt vµ ®ang t¨ng dÇn. Khi ch-a tÝnh vµo c©n ®èi xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ hµng n¨m nh-ng c¸c dÞch vô thu ngo¹i tÖ nh- kiÒu hèi, x©y dùng c¸c c«ng tr×nh n-íc ngoµi, xuÊt khÈu lao ®éng, dÞch vô trao ®æi chuyªn gia ®· lªn nhanh chãng trong thêi gian qua. Møc chªnh lÖch xuÊt nhËp khÈu so víi kim ng¹ch xuÊt khÈu ®· tõ 49,6% n¨m 1995 ®¹t xuèng cßn 6,3% n¨m 2000 III. Ph©n tÝch kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ ViÖt Nam trªn thÞ tr-êng thÕ giíi Thêi gian thùc hiÖn cam kÕt trong ASEAN, b¶o ®¶m lé tr×nh tham gia APTA ®èi víi nÒn kinh tÕ ViÖt Nam còng nh- tõng doanh nghiÖp ®Ó ®i vµo héi nhËp kinh tÕ cã hiÖu qu¶ thùc sù lµ mét søc Ðp, mét th¸ch thøc gay g¾t. N¨m 2000, d-íi sù chØ ®aä vµ ®iÒu hµnh cña ChÝnh phñ, ®éi ngò doanh 14 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 nghiÖp ViÖt Nam tham gia th-¬ng tr-êng thÕ giíi ngµy cµng ®«ng. B-íc chËp chöng nµy cho thÊy bµi häc vÒ sù lùa chän s¶n phÈm mµ ta cã lîi thÕ so s¸nh nh- g¹o, thuû h¶i s¶n, dÖt may, da giÇy, cµ phª, cao su, h¹t ®iÒu, h¹t tiªu…. Nh÷ng mÆt hµng nhá tõ nh÷ng c¬ së nhá gãp l¹i còng ®· cho mét gi¸ trÞ kh«ng thÓ xem th-êng nh- ®å gèm xø, thñ c«ng mü nghÖ kim khÝ tiªu dïng, chÐ biÕn l-¬ng thùc, thùc phÈm….. N¨m 2000 ®¹t tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu c¶ n-íc 20%. Theo dù b¸o míi ®©y cña c¬ quan t×nh b¶o kinh tÕ Anh (EIV) gi¸ g¹o b×nh qu©n trªn thÞ tr-êng thÕ giíi trong n¨m 2001 sÏ ë møc 190USD/tÊn vµ vµo cuèi n¨m 2002 sÏ t¨ng lªn 260USD /tÊn. C¸c chuyªn gia trªn thÞ tr-êng EIV cho r»ng dù b¸o nµy dùa trªn -íc tÝnh nhu cÇu g¹o trªn thÞ tr-êng thÕ giíi sÏ t¨ng tõ 407 triÖu tÊn trong niªn vô 2000-2002 vµ lªn kho¶ng 417 triÖu tÊn 2002-2003. Còng theo dù b¸o cña EIV, l-îng g¹o trao ®ái ë trªn thÞ tr-êng thÕ giíi còng t¨ng dÇn lªn kho¶ng 26 triÖu tÊn vµo n¨m 2002 vµ lªn kho¶ng 28 triÖu tÊn vµo n¨m 2003. ViÖt nam chóng ta lµ mét n-íc N«ng nghiÖp víi 80% d©n sè lµm N«ng nghiÖp s¶n xuÊt lóa vµ c¸c c©y l-¬ng thùc, hoa mÇu tËp trung chñ yÕu ë hai khu vùc lín lµ ®ång b»ng S«ng Hång vµ ®ång b»ng S«ng C÷u Long. ¦u thÕ vÒ ®Þa lý vµ tù nhiªn cho phÐp ViÖt Nam ph¸t triÓn nghÒ chång lóa. Víi diÖn tÝch s¶n xuÊt lóa ph©n bæ kh¾p c¶ n-íc hµng n¨m thu ho¹ch hµng triÖu tÊn lóa ®-a ViÖt Nam trë thµnh n-íc thø 3 vÒ xuÊt khÈu g¹o trªn thÕ giíi. Nh÷ng n¨m gÇn ®©y nhµ n-íc -u tiªn c¸c chÝnh s¸ch ph¸t triÓn N«ng nghiÖp, ®iÖn khÝ ho¸, c¬ giíi ho¸ trong s¶n xuÊt N«ng nghiÖp lµm n¨ng suÊt lóa kh«ng ngõng t¨ng cao. Gi¸ lóa g¹o miÒn trung ë møc ®é æn ®Þnh. ChÊt l-îng g¹o ®-îc ®¶m b¶o ë møc ®é nhÊt ®Þnh ®ñ ®¸p øng ®-îc yªu cÇu kh¾c khe vÒ g¹o trªn thÞ tr-êng mét sè n-íc trªn thÕ giíi. Trong 5 th¸ng ®Çu n¨m 2001 xuÊt khÈu g¹o ®¹t trªn 1,7 triÖu tÊn. Víi kim ng¹ch xuÊt khÈu g¹o t¨ng 64,4%, kim ng¹ch t¨ng 24,4%. Riªng chØ trong th¸ng 5-2001 l-îng g¹o xuÊt khÈu ®¹t 500 ngh×n tÊn t¨ng 190 ngh×n tÊn so víi th¸ng 4 n¨m 2001. 15 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 §iÒu ®ã chøng tá r»ng s¶n phÈm lóa g¹o ë ViÖt Nam ®· chiÕm lÜnh ®-îc tû phÇn lín víi thÞ tr-êng vÒ lóa g¹o trªn thÕ giíi. Gia nhËp thÞ tr-êng thÕ giíi mét c¸ch tù tin v÷ng vµng vµ lu«n gi÷ ë møc cao vÒ l-îng hµng xuÊt khÈu. ChÊt l-îng lu«n ®¶m b¶o vµ ®-îc ng-êi tiªu dïng trªn thÕ giíi còng nh- ®-îc thÞ tr-êng thÕ giíi chÊp nhËn. S¶n phÈm lóa g¹o ë ViÖt Nam kh«ng thua kÐm c¸c n-íc kh¸c trªn thÕ giíi nh- Trung Quèc, Th¸i Lan…. VÒ chÊt l-îng vµ gi¸ c¶. §iÒu ®ã còng chøng tá ®-îc -u thÕ cña s¶n phÈm lóa g¹o ë ViÖt Nam vÒ nhiÒu mÆt, ®ñ søc c¹nh tranh víi s¶n phÈm lóa g¹o cña c¸c n-íc kh¸c khi tham gia chiÕm lÜnh thÞ tr-êng quèc tÕ. Cã thÓ nãi, xuÊt khÈu g¹o lµ mét thø m¹nh trong xuÊt khÈu hµng ho¸ ë ViÖt Nam trªn thÞ tr-êng quèc tÕ. Tuy vËy víi t×nh h×nh c¹nh tranh gay g¾t, quyÕt liÖt nh- hiÖn nay. §Ó gi÷ ®-îc vÞ trÝ thø 3 vÒ xuÊt khÈu g¹o ®ßi hái chóng ta ph¶i liªn tôc phÊn ®Êu, c¶i tiÕn s¶n xuÊt, gièng lóa cho n¨ng suÊt cao, ®Çu t- trong viÖc ch¨m bãn lu«n t¹o ra n¨ng suÊt cao, chÊt l-îng tèt. §Çu t- h¬n n÷a vµo lÜnh vùc chÕ biÕn xay s¸t b¶o qu¶n s¶n phÈm lóa g¹o ®¶m b¶o gi÷ ®-îc chÊt l-îng cao, gi¸ thµnh æn ®Þnh kh«ng ngõng n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ tr-êng thÕ giíi vÒ s¶n phÈm lóa g¹o. S¶n phÈm chñ lùc thø hai cña hµng ho¸ ViÖt Nam xuÊt khÈu sang thÞ tr-êng quèc tÕ lµ Cµ phª. S¶n phÈm cµ phª ViÖt Nam ®· b¸n ®-îc sang thÞ tr-êng cña h¬n 40 quèc gia víi s¶n l-îng ngµy cµng lín h¬n. Trong n¨m 2000 tæng s¶n l-îng Cµ phª toµn thÕ giíi lµ 111,4 triÖu bao (60Kg) riªng s¶n l-îng cµ phª ViÖt Nam lµ 12 triÖu bao so víi tæng s¶n l-îng cµ phª toµn thÕ giíi . Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, do nguån cafª víi Rebusta cña thÕ giíi t¨ng nhanh ngµy cµng lín h¬n møc cÇu nªn gi¸ Cµ phª ®· gi¶m m¹nh gi¶m m¹nh h¬n nhiÒu so víi gi¸ cµ phª chÌ. Trong khi ®ã, víi c¬ cÊu s¶n phÈm qu¸ mÊt c©n ®èi gÇn nh- 100% s¶n l-îng cµ phª hµng n¨m 700.000 tÊn lµ cµ phª Robusta, cµ phª chÌ ch-a chiÕm næi 2% ngµnh cµ phª ViÖt Nam sÏ thiÖt h¹i lín nÕu chiÒu h-íng nµy tiÕp tôc diÔn ra. 16 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 §Ó ®èi phã víi t×nh h×nh thÞ tr-êng Cµ phª thÕ giíi biÕn ®éng nh- hiÖn nay, cÇn cã sù ®iÒu chØnh thÝch hîp vÒ diÖn tÝch, s¶n l-îng, c¬ cÊu gi÷a Cµ phª chÌ vµ cµ phª vèi nh÷ng v-ên cµ phª míi trång ngoµi vïng, quy ho¹ch, kh«ng phï hîp víi thæ nh-ìng, khÝ hËu, n¨ng xuÊt thÊp cÇn ph¶i lo¹i bá ®Ó gi÷ ®-îc chÊt l-îng cµ phª vµ n¨ng suÊt æn ®Þnh. §Ó ®¶m b¶o cho xuÊt khÈu s¶n phÈm cµ phª cña ViÖt Nam sang c¸c n-íc kh¸c trªn thÕ giíi, cÇn nhanh chãng n©ng cao chÊt l-îng s¶n phÈm cµ phª vµ còng lµ vÊn ®Ò chÝnh mµ VICOFA liªn tôc nh¾c tíi trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. VÊn ®Ò chÊt l-îng cµ phª n©ng cao lµ rÊt cÊp thiÕt, ®Æc biÖt trong thêi ®iÓm thÞ tr-êng cµ phª trªn thÕ giíi ®ang cã nhiÒu biÕn ®éng, gi¸ b¸n cµ phª ViÖt Nam mÆc dï lu«n thÊp h¬n th-êng tõ 50-100 USD/tÊn so víi gi¸ b¸n Brazin vµ Indonexia, Colombia, Mexico…. Lµ nh÷ng n-íc næi tiÕng vÒ s¶n phÈm cµ phª vµ ®-îc toµn thÕ giíi -u chuéng. Gi¸ cµ phª ViÖt Nam lu«n ë møc thÊp h¬n gi¸ b¸n s¶n phÈm cµ phª c¶ c¸c n-íc trªn lµ do mét phÇn chÊt l-îng s¶n phÈm cµ phª cña ViÖt Nam ch-a cao, ch-a chó ý nhiÒu ®Õn chÊt l-îng.. Trong khi ®ã c¸c nhµ s¶n xuÊt cµ phª ViÖt Nam vµ ng-êi trång cµ phª m·i ch¹y theo n¨ng suÊt, theo s¶n l-îng. Muèn b¸n ®-îc gi¸ cao, muèn kh«ng thua lç vµ cã l·i, ng-ßi trång cµ phª ViÖt Nam cµng cÇn ph¶i ®Çu th¬n n÷a vµo thu hót, ph¬i sÊy, chÕ biÕn vµ b¶o qu¶n s¶n phÈm. C¸c nhµ, h·ng s¶n xuÊt cµ phª ViÖt Nam cÇn x©y dùng ch-¬ng tr×nh s¶n xuÊt nh÷ng s¶n phÈm cµ phª cã chÊt l-îng cao, rÊt cao nh- cµ phª h÷u c¬, cµ phª ®Æc biÖt, cµ phª h·o h¹ng ®Ó ®¸p øng thÞ hiÕu cña kh¸ch hµng cao cÊp, víi gi¸ b¸n còng cao h¬n so víi gi¸ cµ phª th-ßng ®¶m b¶o sù ®a d¹ng vÒ chÊt l-îng cña s¶n phÈm cµ phª ViÖt Nam. Nh- vËy, víi mét lo¹i s¶n phÈm hµng ho¸ thø cÊp nh- cµ phª khi xuÊt khÈu ra thÞ tr-êng quèc tÕ, ®-îc ng-êi tiªu dïng trªn thÕ giíi chÊp nhËn ®ßi hái ph¶i ®¶m b¶o ®-îc nhu cÇu còng nh- thÞ hiÕu kh¾c khe cña ng-êi tiªu dïng trªn kh¾p thÕ giíi. Trong khi ®ã s¶n phÈm cµ phª næi tiÕng g¾n liÒn víi 17 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 tªn tuæi cña c¸c n-íc nh-: Brazin, Mexico, Colombia, Indonexia lu«n ®-îc ng-¬× tiªu dïng kh¾p n¨m ch©u -u chuéng thËm chÝ ngay c¶ ë ViÖt Nam. VÊn ®Ò ®Æt ra ë ®©y, ®èi víi c¸c h·ng s¶n xuÊt cµ phª ViÖt Nam lµ ph¶i nhanh chãng n¾m gi÷ ®-îc thÞ phÇn trong n-íc vµ gi÷ cho nã æn ®Þnh, nhanh chãng n©ng cao chÊt l-îng s¶n phÈm cµ phª ViÖt Nam gi÷ v÷ng ®-îc thÞ tr-êng xuÊt khÈu trªn thÕ giíi. Gi¸ c¶ cña s¶n phÈm cµ phª ViÖt Nam thÊp h¬n gi¸ cµ phª cña c¸c n-íc kh¸c nh-ng chÊt l-îng cµ phª ViÖt Nam cßn kÐm h¬n chÊt l-îng cµ phª cña c¸c n-íc ®ã v× vËy, muèn s¶n phÈm cµ phª ViÖt Nam gi÷ v÷ng ®-îc thÞ hiÕu xuÊt khÈu vµ kh«ng ngõng ph¸t triÓn, cÇn nhanh chãng n©ng cao chÊt l-îng s¶n phÈm cµ phª ViÖt Nam s¸nh kÞp víi chÊt l-îng cña c¸c n-íc trªn thÞ tr-êng quèc tÕ. §Ó s¶n phÈm cµ phª ViÖt Nam ®ñ søc vµ n©ng cao h¬n n÷a vÒ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cÇn lµm ngay nh÷ng viÖc lµm cã thÓ ®-îc nµy thÓ hiÖn b»ng viÖc chän c¸c chñng lo¹i cµ phª cã n¨ng xuÊt cao, chÊt l-îng s¶n phÈm tèt, chèng chÞu ®-îc s©u bÖnh vµ c¸c ®iÒu kiÖn ngo¹i c¶nh kh¸c bÊt thuËn, tiÕt kiÖm sö dông ph©n ho¸ häc, thuèc trõ s©u vµ n-íc t-íi. §iÒu cÇn chó ý lµ nªn lµm ngay viÖc thay ®æi c¸ch nghÜ tr-íc ®©y lµ cè g¾ng cã ®-îc n¨ng suÊt cao nhÊt sang c¸ch nghÜ lµm sao ®Ó cã n¨ng suÊt thÝch hîp, cã hiÖu qu¶ kinh tÕ cao nhÊt, chÊt l-îng vµ gi¸ c¶ lu«n lµ 2 yÕu tè quan träng trong viÖc c¹nh tranh trªn thÞ tr-êng víi c¸c s¶n phÈm cïng lo¹i. §èi víi h·ng s¶n xuÊt s¶n phÈm cµ phª ViÖt Nam muèn s¶n phÈm cña m×nh cã søc m¹nh vÒ c¹nh tranh trªn thÞ tr-êng. Bªn c¹nh, viÖc chän c¸c chñng lo¹i, gièng cµ phª cã n¨ng suÊt chÊt l-îng cao, cho s¶n phÈm tèt, cÇn chó träng vµo kh©u chÕ biÕn vµ b¶o qu¶n. Qu¸ tr×nh chÕ biÕn vµ b¶o qu¶n s¶n phÈm cµ phª lµ mét c«ng ®o¹n v« cïng quan träng cña s¶n phÈm cµ phª. Nã quyÕt ®Þnh ®Õn chÊt l-îng cña s¶n phÈm. C¸c h·ng s¶n xuÊt cÇn chó träng h¬n n÷a vµo ®Çu t- mua s¾m trang thiÕt bÞ m¸y mãc, d©y chuyÒn chÕ biÕn hiÖn ®¹i ®¶m b¶o cho s¶n phÈm ®¹t chÊt l-îng cao, ®ång nhÊt. ViÖt Nam lµ n-íc ®i s©u vÒ c«ng nghÖ kü thuËt. 18 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Trong khi ®ã c¸c n-íc kh¸c trªn thÕ giíi lu«n ¸p dông nh÷ng c«ng nghÖ, kü thuËt hiÖn ®¹i vµo s¶n xuÊt chÕ biÕn s¶n phÈm. S¶n phÈm cµ phª ViÖt Nam muèn cã chÊt l-îng cao ®ßi hái ph¶i cã d©y chuyÒn s¶n xuÊt hiÖn ®¹i, kü thuËt b¶o qu¶n s¶n phÈm tèt, míi ®ñ kh¶ n¨ng ®Ó c¹nh tranh víi c¸c s¶n phÈm cïng lo¹i cña c¸c h·ng kh¸c trªn thÕ giíi. §iÒu mÊu chèt quyÕt ®Þnh n©ng cao tÝnh c¹nh tranh cña s¶n phÈm lµ chÊt l-îng. ChÊt l-îng cµng cao, s¶n phÈm cµng cã søc c¹nh tranh lín. S¶n phÈm xuÊt khÈu ®-îc coi lµ lîi thÕ cña ViÖt Nam lµ ngµnh s¶n xuÊt hµng da giÇy, thÞ tr-êng xuÊt khÈu chñ yÕu cña hµng da giÇy ViÖt Nam lµ thÞ tr-êng Ch©u ¢u (EU) theo sè liÖu thèng kª cña Bé th-¬ng m¹i cho thÊy, kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng da trong quý I n¨m nay chØ b»ng 68% so víi cïng kú n¨m ngo¸i. HiÖn nay “hai con chim ®Çu ®¯n” cña tæng C«ng ty Da giÇy ViÖt Nam lµ C«ng ty giÇy HiÖp H-ng, C«ng ty da sµi gßn (hai doanh nghiÖp nµy chiÕm kho¶ng 30% tæng s¶n l-îng cña tæng C«ng ty ) HiÖn nay, møc tiªu thô ®å da cña thÞ tr-êng EU vµo kho¶ng 8 tû USD/n¨m trong ®ã §øc chiÕm kho¶ng 20%, Ph¸p vµ Italia mçi n-íc chiÕm kho¶ng 16% Anh chiÕm 10%. §èi víi ngµnh s¶n xuÊt da giÇy ViÖt Nam, theo ®¸nh gi¸ cña Bé th-¬ng m¹i t×nh h×nh s¶n xuÊt cña ngµnh da giÇy ViÖt Nam ®ang ®øng tr-íc nhiÒu th¸ch thøc, chñ yÕu do t×nh h×nh xuÊt khÈu cña c¸c mÆt hµng ho¸ nµy sang thÞ tr-êng liªn minh Ch©u ¢u (EU) thÞ tr-êng nµy chiÕm 75% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu ®å da cña ViÖt Nam trong 5 n¨m gÇn ®©y ®ang cã xu h-íng gi¶m m¹nh. VÒ phÝa c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt cßn d- thõa nhiÒu c«ng suÊt s¶n xuÊt do nhËn ®-îc rÊt Ýt c¸c hîp ®ång. §øng tr-íc nh÷ng th¸ch thøc nh- hiÖn nay, ngµnh s¶n xuÊt da giÇy ViÖt Nam cÇn nhanh chãng t×m l¹i vÞ trÝ cña m×nh trªn thÞ tr-êng quèc tÕ, n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña s¶n phÈm da giÇy ViÖt Nam víi s¶n phÈm cña c¸c n-íc kh¸c trªn thÞ tr-êng EU. 19 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Thùc tÕ cho thÇy, lý do lµm suy gi¶m kim ng¹ch xuÊt khÈu còng nhgi¶m søc c¹nh tranh cña s¶n phÈm da giÇy ViÖt Nam trong thêi gian qua lµ do nhiÒu doanh nghiÖp xuÊt khÈu ®å da chØ ho¹t ®éng theo kiÓu “¨n xæi” trong khi vÉn tån t¹i t×nh tr¹ng kh¸ch hµng t×m ®Õn doanh nghiÖp mµ doanh nghiÖp ch-a tù t×m ®-îc kh¸ch hµng. ThËm chÝ ngay c¶ ®Õn c«ng ®o¹nh rÊt quan träng lµ nghiªn cøu thÞ hiÕu cña ng-êi tiªu dïng ®å da giÇy ë c¸c thÞ tr-êng cô thÓ ®Ó ®-a ra nh÷ng mÉu thiÕt kÕ phï hîp th× cho ®Õn nay, hÇu hÕt c¸c nhµ s¶n xuÊt trong n­íc gÇn nh­ vÉn “kho¸n tr¾ng” cho c¸c trung gian l¯ doanh nghiÖp n-íc ngoµi. T×nh tr¹ng kh«ng n¾m b¾t kü thuËt th«ng tin vÒ c¸c thÞ tr-êng nhËp khÈu còng kh¸ phæ biÕn trong sè c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu da giÇy ë ViÖt Nam. V× vËy chØ cÇn mét biÕn ®éng nhë tõ phÝa thÞ tr-êng nhËp khÈu, ®¬n cö nh- viÖc ®ång EURO gi¶m gi¸ so víi ®ång USD trong thêi gian gÇn ®©t lµ lËp tøc c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu, da giÇy cña ViÖt Nam bÞ lao ®ao. Trªn thùc tÕ, viÖc xuÊt khÈu da giÇ cña ViÖt Nam sang EU chñ yÕu vÉn ph¶i thùc hiÖn qua c¸c C«ng ty trung gian cña §µi Loan, Hång K«ng vµ Trung Quèc. §iÒu ®ã còng ¶nh h-ëng kh«ng nhá tíi gi¸ c¶ cña s¶n phÈm da giÇy ViÖt Nam, lµm gi¶m tèc ®é xuÊt khÈu cña hµng da giÇy ViÖt Nam sang thÞ tr-êng Ch©u ¢u (EU). Bªn c¹nh ®ã, hµng da giÇy cña ViÖt Nam ®ang ®-îc h-ëng quy chÕ -u ®·i thuÕ quan phæ cËp (GSP) cña EU (víi møc thuÕ chi b»ng 2/3 møc thuÕ th«ng th-êng) v× vËy trong thêi gian tíi khi EU kh«ng cho h-ëng -u ®·i nµy n÷a, ho¹t ®éng xuÊt khÈu ®å da giÇy ViÖt Nam vµo thÞ tr-êng nµy cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n h¬n n÷a. Cã thÓ nãi, viÖc gia nhËp thÞ tr-êng thÕ giíi, t×m ®-îc cho m×nh mét vÞ trÝ, mét chç ®øng trªn thÞ tr-êng nµy lµ mét vÊn ®Ò kh¸ khã kh¨n, phøc t¹p ®èi víi c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt s¶n phÈm trong n-íc. Tr-íc sù c¹nh tranh ngµy cµng gay g¾t vµ khèc liÖt xuÊt ph¸t tõ thÞ tr-êng ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp cÇn 20