Tài liệu Biện pháp giáo dục học sinh yếu

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM BIỆN PHÁP GIÁO DỤC HỌC SINH YẾU I. ĐẶT VẤN ĐỀ: Trong chúng ta ai cũng biết bậc tiểu học là bậc học nền tảng là viên gạch đầu tiên xây dựng nên nền móng tri thức và đạo đức của con người. Đặt biệt là lớp 1 tâm hồn các em như tờ giấy trắng nếu chúng ta giảng dạy tốt thì các em sẽ có vốn kiến thức để học tốt hơn nữa. Nếu giảng dạy không tốt học sinh sẽ không nắm vững được kiến thức, sẽ là gánh nặng cho các lớp trên nếu không nói là học sinh yếu, kém. Học sinh học yếu không chỉ yếu về mặt kiến thức mà còn yếu về mặt nhận thức.Vì lẽ đó, ở trường tiểu học giáo viên dạy lớp 1 có nhiệm vụ dạy cho học sinh biết đọc biết viết, biết tính toán, biết dùng từ và phát triển vốn từ cho học sinh 1cách có hệ thống có phương pháp để hình thành và phát triển năng lực học tập cho học sinh. Bên cạnh đó giáo viên phải giáo dục đạo đức cho học sinh, giáo dục cho học sinh biết cách học, khơi dậy ở các em lòng ham hiểu biết, tìm tòi học hỏi, tạo cho học sinh động cơ học tập, có nhu cầu học tập để tiếp thu kiến thức mới. Khi có hứng thú học tập các em sẽ tham gia hoạt động sôi nổi, tích cực và hào hứng. Hứng thú với học tập là một yếu tố quan trọng và cần thiết giúp các em học tập có kết quả cao , sẽ hạn chế được tình trạng học sinh học yếu. Học sinh yếu ảnh hưởng đến chất lượng đại trà và ảnh hưởng đến công tác phổ cập chống mù chữ, ảnh hưởng đến việc phát triển kinh tế ở địa phương. Học sinh yếu thường mất tự tin, chán học, thường kèm theo một số biểu hiện tiêu cực làm ảnh hưởng đến lớp học. Vì thế giáo viên không chỉ bù đắp những kiến thức còn thiếu mà còn uốn nắn những sai sót của học sinh, dần dần xóa bỏ mặc cảm tự ti thích đến trường khắc phục được tình trạng học sinh bỏ học. Để giúp học sinh yếu nắm được kiến thức và theo kịp bạn bè thì đòi hỏi người giáo viên phải nắm bắt được tâm sinh lý của từng đối tượng học sinh, hiểu học sinh 1 thiếu những gì? cần gì? để kịp thời bù đắp. Muốn như thế giáo viên phải không ngừng đổi mới phương pháp tạo hứng thú học tập cho học sinh. Đồng thời đề ra biện pháp giáo dục phù hợp, với phương châm: “ Dạy điều học sinh cần chứ không phải dạy điều mình biết”. Do đó với mong muốn làm thế nào để nâng cao chất lượng dạy học, giúp học sinh yếu học có hiệu quả tôi chọn đề tài: “ Biện pháp giáo dục học sinh yếu” làm đề tài nghiên cứu. II. NỘI DUNG: 1. Thực trạng của học sinh yếu lớp 1: 1.1. Thực trạng của học sinh yếu lớp 1 nói chung: Học sinh yếu là nỗi lo nỗi trăn trở của người làm giáo dục. Do đó để giúp học sinh yếu học có kết quả, nhiều chuyên đề, nhiều phương pháp đặt ra nhằm đưa chất lượng giáo dục ngày một đi lên. Nhưng nhìn chung chưa đáp ứng được yêu cầu, học sinh yếu vẫn tồn tại ở các trường. Hiện nay vẫn còn một số giáo viên ngại khó, không thích dạy lớp yếu, cảm thấy mệt mỏi chán nản khi được phân công lớp yếu dẫn đến chất lượng chưa được như mong muốn. 1.2. Thực trạng của học sinh yếu lớp 1 ở trường Tiểu học Phong Tân- Giá Rai Qua thực tế giảng dạy lớp 1.Tôi nhận thấy rằng: Nhìn chung các em học chưa tốt: Các em chưa có nền nếp học tập, Không chú ý trong giờ học, không chịu đọc bài, lười viết bài, không thích ngồi yên, không muốn trả lời câu hỏi, nếu có thì nói rất nhỏ. Cá biệt có vài em không nghe lời thích làm theo ý mình gây mất trật tự lớp học, ảnh hưởng đến các em khác. Việc dạy của giáo viên vẫn bám vào phương pháp rập khuôn, chưa tìm ra phương pháp để đổi mới nhằm nâng cao kết quả giờ học. Giáo viên hầu hết chỉ dạy theo phân phối chương trình chưa mạnh dạn đổi mới, chưa kiểm soát hết chỗ hỗng kiến thức của HS, chưa tìm hiểu nguyên nhân của học sinh học yếu nên không kịp 2 thời sửa sai. Đây là nguyên nhân làm cho học sinh hoạt động không tích cực nhàm chán và học yếu. *Về chương trình sách giáo khoa: Lớp 1 có 6 môn học bắt buộc: Tiếng Việt, Toán, Đạo đức, Tự nhiên và xã hội, nghệ thuật, thể dục. Đối với học sinh yếu chỉ cần chú trọng 2 môn: Tiếng việt, Toán. Bởi vì nếu học sinh biết đọc, biết viết sẽ học tốt các môn khác. *Về giáo viên và học sinh: Trong thực tế hiện nay, ở trường Tiểu học việc dạy lớp yếu, bên cạnh những thành công, còn nhiều hạn chế. Học sinh của chúng ta chưa biết đọc, chưa biết viết, chưa biêt làm toán, phương pháp giúp HS phát âm chuẩn, viết đúng, viết đẹp cũng ít được quan tâm. Qua tìm hiểu tôi rút ra được một số nguyên nhân sau: - Phần lớn học sinh chưa qua lớp mẫu giáo, nên chưa có nền nếp học tập. - Một số ít phụ huynh cho con vào học muộn so với tuổi quy định, việc tiếp thu kiến thức chậm hơn rất nhiều so với các em cùng lứa tuổi khác. - Gia đình học sinh ở xa các điểm trường, hoàn cảnh kinh tế gia đình khó khăn, không có điều kiện đưa rước nên học sinh thường xuyên nghỉ học, dẫn đến tiếp thu kiến thức bị gián đoạn. - Cha mẹ li hôn buộc phải ở với người thân, ông bà, thiếu sự quan tâm chăm sóc, từ đó ảnh hưởng đến kết quả học tập. - Học sinh chưa có ý thức tự giác học tập, gia đình lại không quan tâm nhắc nhở con em học ở nhà nên kết quả học tập chưa cao. - Một số em có trí nhớ kém, không bền vững, học trước quên sau. - Một phần là do năng lực phát triển trí tuệ của các em dễ nhớ mau quên, ham chơi, biếng học, chưa có ý thức trách nhiệm trong học tâp. - Công tác phối hợp giữa gia đình nhà trường còn hạn chế, phụ huynh coi việc học tập của con em mình là nhiệm vụ của thầy cô giáo, cũng một phần là do giáo 3 viên thiếu kinh nghiệm dạy lớp yếu. - Do nhận thức của phụ huynh về việc hoc tập của con còn hạn chế nên thường cho con nghỉ học, kiến thức tiệp thu không đầy đủ dẫn đến học yếu. Bảng 1: Chất lượng khảo sát học sinh lớp 1: Tổng Số em khá giỏi Lớp số 1B HS 36 Số em trung bình Số em yếu SL % SL % SL % 0 0 5 26,6 31 60 Qua việc điều tra trên cho thấy số sinh chưa biết nhận dạng con chữ chiếm tỉ lệ trên 50%. Từ lí do trên tôi quyết định nghiên cứu đề tài “ biện pháp giáo dục hoc sinh yếu” Đây là một việc làm thiết thực mà trong mỗi giáo viên đứng lớp như chúng ta băn khoăn, suy nghĩ nên dạy như thế nào để nâng cao hiệu quả các giờ dạy trên lớp nói chung và dạy học sinh yếu lớp 1 nói riêng. Để đưa chất lượng dạy học lớp yếu có sự thay đổi, tôi xin mạnh dạn đưa ra một số biện pháp sau: 2. Các biện pháp đổi mới dạy học sinh yếu lớp 1: 2.1. Rèn cho học sinh có thói quen nền nếp học tập: Đây là khâu rất quan trọng nhất, học sinh biết ngồi học, biết lắng nghe để thấu hiểu và thực hiện nhiệm vụ học tập thì giờ học mới có hiệu quả và ngược lại. - Đầu tiên rèn cho học sinh thói quen ngồi học đúng tư thế, không đùa giỡn, biết giơ tay khi phát biểu, có trách nhiệm với lời nói và việc làm của mình, học sinh có nề nếp tốt thì chất lượng sẽ tốt. HS lớp 1 chuyển từ hoạt động vui chơi sang hoạt động học tập, các em rất thích hoạt động nhưng lại mau chán, do đó GV phải thay đổi các biện pháp để HS đỡ nhàm chán và thích đi học. - Hướng dẫn HS học thuộc nội quy của lớp và thực hiện: Đi học đều và đúng giờ, đến lớp trật tự, lắng nghe cô giảng bài, tích cực phát biểu ý kiến, chăm chỉ học 4 tập… 2.2. Thực hiện đổi mới phương pháp giảng dạy: Giáo viên phải chủ động đổi mới cách dạy, cách học của học sinh, đổi mới cách đánh giá theo tinh thần chỉ đạo của Phòng của Trường. Trong mỗi tiết học giáo viên cần quan tâm thực hiện tốt việc phân hóa đối tượng học sinh, giao nhiệm vụ vừa sức với sức học, tránh những yêu cầu quá dễ hoặc quá khó đối với học sinh. Dạy học theo nhóm, trình độ, một phương pháp giúp cho tất cả cùng tiến bộ. Trong năm học giáo viên vừa dạy vừa theo dõi để tiến hành phân nhóm đối tượng học sinh và đề ra phương pháp dạy học phù hợp cho từng nhóm đã phân loại. Ví dụ: Trong môn Tiếng Việt phân nhóm đối tượng: Nhóm chưa biết đọc, biết viết. Nhóm đọc được nhưng rất chậm, viết sai. Đối với nhóm chưa biết đọc: Khi bạn đọc hoặc giáo viên phát âm phải lắng nghe nhẩm đọc theo và chỉ vào sách giáo khoa để nhớ mặt chữ. Đây là hình thức ghi nhớ máy móc nhưng bắt buộc các em phải thực thiện theo. Thỉnh thoảng giáo viên hỏi các em bạn đọc đến chữ gì và các em phải chỉ đúng và đọc lại. Tuy chỉ là học vẹc nhưng cũng tạo được nề nếp học tập và phần nào giúp các em khi có điều kiện được giáo viên hướng dẫn sẽ tiếp thu dễ dàng. Với những em này cần rèn cho học sinh đọc nhiều: 15 phút đầu giờ, đọc trong giờ học, đọc vào đầu mỗi buổi chiều, và tăng cường lúc ra chơi… khi hướng dẫn đọc, giáo viên có thể tạm thời giảm phần từ và câu ứng dụng chỉ dạy phần âm vần, tiếng, từ sao cho đảm bảo đọc được, viết được âm, vần, tiếng, từ đó. Giáo viên theo dõi sự tiến bộ của học sinh rồi từ từ tăng phần từ và câu. Đối với Học sinh chưa viết được giáo viên hướng dẫn cho học sinh viết từng nét sau đó ghép lại thành con chữ, từng con chữ ghép lại thành âm, vần. Ban đầu có thể học sinh viết không thành nét nhưng dần dần sẽ thành chữ và theo đó giáo viên sẽ uốn nắn dễ dàng. Với những đối tượng này Giáo viên không được nóng vội dạy cho kịp chương trình mà có thể chậm lại 2, 3 bài sao cho hs học đến đâu biết đến đó. Khi học sinh đã nắm chắc phần âm sẽ dễ dàng tiếp thu được phần vần. 5 Đối với nhóm đọc được nhưng rất chậm: Nhóm này tuy hơn nhóm chưa biết đọc nhưng cũng là gánh nặng cho giáo viên. Khi lên lớp giáo viên dạy âm, vần mới dựa trên âm vần đã học. Có như thế học sinh vừa học được kiến thức mới, vừa ôn lại kiến thức cũ một cách chắn chắn. GV yêu cầu các em đọc dò theo bạn đang đọc. Gọi học sinh đọc từng âm, vần, tiếng . Giáo viên theo dõi hướng dẫn gợi ý cách đánh vần. Nhận biết từng âm sau đó ghép thành vần, tiếng. Đối với nhóm viết hay sai giáo viên cho các em viết nhiều và đọc lại chữ đã viết. Lâu dần thành thói quen học sinh sẽ viết được HS lớp 1 thích những cái mới lạ, Giáo viên cần thường xuyên cải tiến nội dung và các hình thức tổ chức dạy học trong mỗi tiết học như: phối hợp các hình thức dạy học cả lớp, theo nhóm hay hoạt động cá nhân một cách phù hợp, hiệu quả. Tạo nhiều hình thức thi đua trong học tập, tổ chức các trò chơi học tập để thu hút sự chú ý ở học sinh. Ví dụ: Ở môn Toán cũng chia ra từng nhóm đối tượng để dễ dàng giao việc phù hợp vừa sức, Giúp học sinh yếu hoàn thành nhiệm vụ của mình. Bài: Phép cộng trong phạm vi 3 Giáo viên hướng dẫn học sinh yếu, nắm được các công thức cộng và làm bài tập bằng cách dùng đồ dùng trực quan: có 2 bông hoa viết số mấy? Thêm 1 bông hoa viết số mấy? Thêm là làm phép tính gì? Giáo viên vừa hỏi vừa viết phép tính tương ứng. tiếp đến cho các em tự thao tác bằng que tính và nhắc lại công thức. Học sinh tự tìm tòi và khám phá sẽ hiểu bài và nhớ rất lâu. Sau đó làm bài tập, khi học sinh làm được giáo viên nên cho học sinh giải thích vì sao? Thông qua đó giáo viên sẽ nắm được năng lực từng em kịp thời uốn nắn và bù đắp những chỗ còn thiếu. Như vậy các em sẽ mau tiến bộ. Nếu học sinh không làm được giáo viên hướng dẫn thêm, nếu bài dài hoặc quá khó giáo viên nên chia nhỏ lượng kiến thức, thời gian có thể kéo dài thêm 5 – 10 phút và tăng cường thực hành thêm vào buổi chiều. Nếu học sinh vẫn chưa nắm được có thể hướng dẫn lại bằng phương pháp khác vào ngày hôm sau. Sao cho học sinh học đến đâu nắm chắc đến đó. 6 2.3. Tạo môi trường giáo dục lành mạnh: Môi trường học tập cũng là một yếu tố quan trọng giúp phát huy tính tích cực của học sinh, giúp hạn chế học sinh yếu, kém. Bốn bức tường đơn điệu của lớp học được giáo viên tận dụng và hỗ trợ cho việc hoc. Ví dụ: Trưng bày sản phẩm của em: Các sản phẩm đẹp do học sinh làm ra sau khi học Thủ Công, Mĩ thuật… được trang trí trên tường để học sinh trong lớp cùng xem, học tập lẫn nhau, kích thích học sinh phấn đấu hoàn thiện làm đẹp sản phẩm của mình để được biểu dương. Góc toán học ghi các bảng cộng, trừ. Góc Tiếng Việt ghi các âm, vần đã và đang học để khi vui chơi, lúc rảnh rỗi các em có thể nhìn vào, lâu dần sẽ khắc sâu vào trí nhớ. Cạnh đó còn có góc biểu dương các bạn học chăm chỉ có tiến bộ để làm gương và là niềm vui cho các em. Đồng thời khuyến khích học sinh khác phấn đấu noi theo. Khuyến khích học sinh tham gia hoạt động ngoài giờ lên lớp, sẽ giúp học sinh có điều kiện tiếp xúc môi trường xung quanh, có cơ hội để giao lưu, học hỏi lẫn nhau. Qua đó rèn luyện tính nhanh nhẹn, sự tự tin, bản lĩnh. Đây là phẩm chất rất cần thiết của con người trong thời đại mới. 2.4. Xây dựng không khí hào hứng say mê học tập qua trò chơi: Để giờ học được nhẹ nhàng , đem lại hiệu quả thiết thực (nhất là đối với học sinh còn yếu) khi dạy giáo viên cần tập trung vào những kiến thức cơ bản, cần linh hoạt hơn trong phương pháp nhằm đạt đến hiệu quả thiết thực. - Tổ chức cho học sinh tiếp thu kiến thức mới dưới dạng học mà chơi, chơi mà học. Giáo viên có thể tổ chức cho học sinh làm việc cá nhân hoặc theo cặp, để thực hiện phát âm và ghép vần mới trên bộ chữ . Sau đó cho học sinh đọc và viết qua nhiều hình thức khác nhau. Giáo viên tổ chức cho học sinh trao đổi, sửa lỗi hoặc góp ý cho nhau, nhận xét lẫn nhau. Giáo viên sơ kết , tổng kết lại ý kiến của học sinh. Khi thấy học sinh đọc sai và dẫn đến viết sai thì giáo viên phải hướng dẫn cho học sinh phân tích lại từng nét, từng con chữ để học sinh nhớ và đọc đúng nhằm giúp các em không cảm thấy khó khăn, lúng túng trong khi đọc và viết . 7 Hướng dẫn học sinh thực hành phát âm, ghép vần, viết đúng mẫu chữ. Giáo viên nên cho từng học sinh đọc, viết bảng con nhằm biết năng lực, sức học của từng cá nhân. Lắng nghe học sinh đọc, xem học sinh viết để cảm nhận ưu điểm hay hạn chế khi đọc, khi viết để từ đó có biện pháp động viên hay giúp đỡ kịp thời. Giáo viên cần khuyến khích cho học sinh đọc nhiều viết nhiều, tranh luận khi luyện nói và thực hiện hoạt động học tập theo tất cả các chiều quan hệ:Thầy-trò, trò-thầy; trò trò khắc phục tình trạng suốt giờ học chỉ có thầy hỏi trò trả lời . Hình thức vừa dạy tổ chức trò chơi ngay trong không gian lớp học, tại thời gian của lớp học làm cho học sinh đỡ căng thẳng, tạo được hứng thú và niềm tin trong học tập. Cứ mỗi khi tôi cho các em chơi trò chơi, hoặc thi đua, các em chăm chú theo dõi, và học tập rất hăng say. Những đôi mắt ánh lên niềm vui thích rồi ào ạt xung phong. Em được chỉ định thì phấn khởi, hồ hởi, em không được gọi thì xuýt xoa rồi những tràng vỗ tay cổ vũ... 3. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm: Trước đây khi dạy học theo phương pháp truyền thống thì học sinh chỉ tiếp thu kiến thức một cách thụ động, nếu học sinh nào có ý thức học tập tốt hoặc gia đình quan tâm thì tiếp thu được kiến thức, học sinh nào lười biếng, gia đình không kèm cặp nhắc nhở sẽ không tiếp thu được kiến thức. Kết quả là không biết đọc, biết viết cuối năm học vẫn còn tình trạng học sinh ở lại lớp. Nhưng hiện nay từ khi thực hiện đổi mới phương pháp giảng dạy học sinh được tham gia vào hoạt động học tập, tự phát hiện chiếm lĩnh kiến thức, học sinh sẽ không cảm thấy nhàm chán mà tiếp thu kiến thức một cách chủ động, học sinh tự tin trong học tập sẽ thích đến trường hơn khắc phục được tình trạng học sinh bỏ học. Cuối năm lớp 1 học sinh đọc thông, viết thạo, không có học sinh nào lưu ban. Như vậy khi thực hiện các biện pháp giáo dục học sinh yếu tất cả học sinh trong lớp đều đọc được và viết được. Muốn có được kết quả như thế phải xuất phát từ tấm lòng yêu thương chăm sóc học sinh, kiên trì nhẫn nại của giáo viên. Học sinh phải đi học đều và hứng thú trong học tập một cách tích cực sẽ mang lại kết quả 8 cao cũng như khắc phục triệt để học sinh yếu ở lớp 1. Sau đây là bảng kết quả cuối năm học: Bảng 2: Chất lượng cuối năm lớp 1: Tổng Số em khá, giỏi Lớp số SL % Số em Trung bình Số em yếu SL SL % % HS 1B 35 30 85,7 5 14,3 0 0 Hạn chế: Biện pháp giáo dục này đòi hỏi giáo viên khi dạy phải chuẩn bị bài rất công phu, HS phải có đủ đồ dùng học tập, và tốn rất nhiều thời gian. III. KẾT LUẬN: 1. Kết luận: Muốn rèn cho học sinh học tốt thì trước hết mỗi giáo viên phải có nghiệp vụ sư phạm tốt, phải dịu dàng mềm mỏng không nóng vội, có sức cuốn hút học sinh. Khi giáo viên làm mẫu, hướng dẫn các em sẽ lắng nghe và coi đó là chuẩn mực để bắt chước để so sánh đánh giá với cách đọc cách viết của mình. Chính vì vậy, giáo viên cũng phải có sự chuẩn bị chu đáo. Mỗi từ ngữ,mỗi câu nói của giáo viên đều phải chuẩn mực. Giáo viên cần phải nắm được đặc điểm tâm lý từng đối tượng học sinh để có biện pháp dạy học đạt kết quả cao. Nhất là phát huy tính tích cực trong học tập, tổ chức nhiều hình thức, phương pháp dạy học theo hướng đổi mới sẽ thu hút lôi cuốn được tất cả các đối tượng học sinh trong lớp tham gia học tập, tăng khả năng giao tiếp giữa giáo viên và học sinh nhằm đạt đến kết quả cao nhất. Trong dạy học mục đích cuối cùng của người giáo viên là phải có tâm huyết là làm sao cho học sinh yếu học tốt, học có tiến bộ. Giáo viên phải giàu lòng yêu nghề mến trẻ, nhiệt tình gương mẫu trong công tác giảng dạy, kiên trì, uốn nắn sửa sai cho học sinh khi phát âm chưa đúng , viết chưa đẹp. Phải giảng dạy học sinh thật tận tình chu đáo, coi học sinh như con em của mình. Đối với tôi chất lượng luôn đặt lên hàng đầu trong công tác giảng dạy. 9 Giáo viên phải luôn luôn động viên khuyến khích học sinh khi các em tiến bộ. Cần đối xử công bằng bình đẳng, khen chê hợp lí mang tính giáo dục cao. Trên đây là việc làm cụ thể của tôi về Biện pháp giáo dục học sinh yếu, giúp học sinh yếu học có hiệu quả tại trường tiểu học Phong Tân . 2. Kiến nghị, đề xuất: - Cần có sự quan tâm, chỉ đạo của các ngành và các cấp quản lý giáo dục sâu sát và kịp thời hơn. - Cần có đầy đủ đồ dùng dạy học cho giáo viên - Thường xuyên tổ chức các hội thảo chuyên đề, các lớp tập huấn chuyên đề về giáo dục học sinh yếu cần cung cấp đồ dùng dạy học, tài liệu tham khảo,…Tạo điều kiện cho giáo viên và học sinh tham gia học tập trau dồi kiến thức. Cần quan tâm nhiều hơn nữa đối với giáo viên dạy lớp yếu. 10