Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Bi kịch của anna và cách lí giải trong tiểu thuyết anna karenina của lev nikolay...

Tài liệu Bi kịch của anna và cách lí giải trong tiểu thuyết anna karenina của lev nikolayevich tolstosy

.PDF
70
247
56

Mô tả:

TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ KHOA KHOA HỌC XÃ HỘI & NHÂN VĂN BỘ MÔN NGỮ VĂN NGUYỄN THỊ HẢO MSSV: 6106388 BI KỊCH CỦA ANNA VÀ CÁCH LÍ GIẢI TRONG TIỂU THUYẾT ANNA KARENINA CỦA LEV NIKOLAYEVICH TOLSTOSY Luận văn tốt nghiệp đại học Ngành Ngữ Văn Cán bộ hướng dẫn: ThS. TRẦN VĂN THỊNH Cần Thơ, năm 2013 ĐỀ CƯƠNG TỔNG QUÁT A. PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài 2. Lịch sử vấn đề 3. Mục đích nghiên cứu 4. Phạm vi và đối tượng nghiên cứu 5. Phương pháp nghiên cứu B. PHẦN NỘI DUNG CHƯƠNG 1: KHÁI QUÁT CHUNG VỀ LÍ LUẬN, THỜI ĐẠI, TÁC GIẢ VÀ TÁC PHẨM 1.1. Giới thuyết về khái niệm bi kịch trong phạm trù Mĩ học 1.2. Đặc điểm về tiểu thuyết hiện thực Nga thế kỷ XIX 1.3. Tình hình xã hội và văn học Nga thế kỷ XIX 1.4. Vài nét về cuộc đời và sự nghiệp L.Tolstosy 1.5. Giới thiệu tác phẩm 1.5.1. Hoàn cảnh sáng tác 1.5.2. Tóm tắt tác phẩm Anna Karenina CHƯƠNG 2: NHỮNG BIỂU HIỆN BI KỊCH CỦA ANNA KARENINA TRONG TÁC PHẨM 2.1. Bất hạnh của Anna trong cuộc sống hôn nhân và gia đình 2.1.1. Bất hạnh trong cuộc hôn nhân không tình yêu của Anna và Karenin 2.1.2. Nỗi bất hạnh của người mẹ khi phải lựa chọn giữa tình yêu và tình mẫu tử 2.2. Bất hạnh của Anna trong tình yêu với Vronsky 2.2.1. Tình yêu được thức tỉnh 2.2.2. Bi kịch nặng nề trong tình yêu với Vronsky 2.3. Bất hạnh của Anna trước hiện thực xã hội đương thời 2.3.1. Cái chết tất yếu của Anna trước hiện thực không có tình yêu 2.3.2. Nỗi bất hạnh của người phụ nữ trước hiện thực xã hội đương thời 2.4. Từ bất hạnh đến bi kịch của Anna và giá trị hiện thực của tác phẩm CHƯƠNG 3: LÝ GIẢI BI KỊCH CỦA ANNA KARENINA TRONG TÁC PHẨM 3.1. Từ hiện thực xã hội đến bi kịch của Anna Karenina 3.2. Từ quan niệm đạo đức của Lev Tolstosy đến bi kịch của Anna Karenina trong tác phẩm 3.3. Cách lý giải bi kịch của Anna và giá trị tư tưởng, nhân văn của tác phẩm C. PHẦN KẾT LUẬN TÀI LIỆU THAM KHẢO MỤC LỤC A. PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài L.Tolstosy l{ một trong những nh{ văn vĩ đại của nước Nga, ông đ~ có những đóng góp quan trọng cho sự ph|t triển văn học Nga v{ văn học thế giới bằng nhiều thể loại kh|c nhau. Trong gần s|u mươi năm hoạt động văn học, L.Tolstosy đ~ có những đóng góp to lớn cho nền văn học ở nhiều thể loại như: truyện ngắn, truyện d{i, kịch, tiểu thuyết, nhiều b{i chính luận, thư từ, nhật kí. Đặc biệt l{ ba cuốn tiểu thuyết dài: Chiến tranh v{ hòa bình, Anna Karênina, Phục sinh, trong đó, Anna Karênina là một trong những kiệt t|c của L.Tolstosy, nó được xem l{ một cuốn tiểu thuyết đích thực của nh{ văn. Cuốn tiểu thuyết n{y đ~ vượt ra ngo{i khuôn khổ của bi kịch gia đình trở th{nh tấm gương phản chiếu về một giai đoạn lịch sử Nga. Nghiên cứu về “Bi kịch của Anna v{ c|ch lý giải trong t|c phẩm Anna Karenina” có một ý nghĩa quan trọng trong việc kh|m ph| về gi| trị hiện thực trong tiểu thuyết của L.Tolstosy, những gi| trị về cuộc sống gia đình, về hiện thực x~ hội, về số phận của con người. Tìm hiểu về “Bi kịch của Anna v{ c|ch lý giải trong tiểu thuyết Anna Karênina” sẽ cho ta một c|i nhìn to{n diện về “một giai đoạn lịch sử Nga sau cải c|ch nông nô v{o giữa những năm 70 của thế kỉ XIX với những m}u thuẫn nóng bỏng v{ phức tạp” [3; tr. 9]. Ở Việt Nam có nhiều nh{ nghiên cứu về L.Tolstosy v{ tiểu thuyết Anna Karenina như: Trần Thị Phương Phương, H{ Thị Hòa, Đỗ Hải Phong, Ho{ng Xu}n Nhị…. Trong những năm gần đ}y việc nghiên cứu về nền văn học Nga, về L.Tolstosy ng{y c{ng được mở rộng. Chúng tôi chọn đề t{i “Bi Kịch của Anna v{ c|ch lý giải trong t|c phẩm Anna Karenina của L.Tolstosy” dựa trên một số tiêu chí như sau: Văn học Nga l{ một nền văn học vĩ đại, nó có sức ảnh hướng rất lớn đến nền văn học thế giới. Đặc biệt l{ ở thế kỉ XIX dòng văn học Nga ph|t triển rất mạnh mẽ với những gi| trị s}u sắc mang tính triết lý về x~ hội v{ con người m{ L.Tolstosy chính l{ một đại diện tiêu biểu trong những t|c giả tiêu biểu. Anna Karênina l{ một trong những th{nh công nổi bật của L.Tônxtôi, t|c phẩm n{y được coi l{ một quyển tiểu thuyết đích thực, lấy đề t{i từ cuộc sống đương đại, trong đó lịch sử về t}m hồn con người được mở ra thông qua từ tình yêu v{ hôn nh}n. Về quy mô, Anna Karenina khiêm tốn hơn so với Chiến tranh v{ hòa bình nhưng t|c phẩm lại đề cao số phận con người v{ hạnh phúc của c| nh}n. Đ}y cũng l{ một trong những đề t{i thu hút được sự quan t}m trong của giới s|ng t|c Việt Nam hiện nay. Cùng với những tên tuổi như Puskin, Gogol, Dostoievski, … L.Tolstosy được biết đến như một nh{ văn vĩ đại của nước Nga v{ l{ một nh{ văn mang tầm vóc thế giới, chính vì vậy m{ nghiên cứu về nội dung t|c phẩm của ông luôn l{ một vấn đề hết sức cần thiết trong sự nghiệp văn học Việt Nam. Phần lớn khi nghiên cứu về tiểu thuyết Anna Karenina c|c t|c giả thường chú ý nhiều về nghệ thuật v{ kết cấu của cốt truyện, còn về bi kịch v{ c|ch lý giải bi kịch vẫn chưa được thật sự chú ý. Với đề t{i “Bi kịch của Anna v{ c|ch lý giải trong t|c phẩm Anna Karenina của L.Tolstosy” sẽ góp phần bổ sung thêm một số khiếm khuyết m{ luận văn trước đ~ bỏ sót với t|c giả L.Tônxtôi. 2. Lịch sử vấn đề L.Tolstosy l{ đại diện xuất sắc của văn học Nga v{ văn học thế giới, Lenin đ~ từng đ|nh gi| ông như “tấm gương phản chiếu c|ch mạng Nga”, là “nghệ sĩ vĩ đại”, “người khổng lồ”, “nh{ văn vô song to{n Ch}u Âu” bởi L.Tolstosy đ~ s|ng tạo ra những t|c phẩm nổi bậc mang tầm vóc thế giới, mở ra một thời đại mới cho sự nghiệp ph|p triển nghệ thuật nh}n loại. Tìm hiểu lịch sử đề t{i “Bi kịch của Anna v{ c|ch lý giải trong tiểu thuyết Anna Karenina của t|c giả L.Tolstosy”, chúng tôi thấy có rất nhiều b{i b|o c|o, công trình nghiên cứu về nh{ văn n{y. Anna Karenina l{ cuốn tiểu thuyết m{ khi vừa ra đời đ~ gặp phải những tranh c~i gay gắt về chính trị v{ văn học. Một số nh{ phê bình đương thời muốn dùng cuốn tiểu thuyết với một mục đích riêng, họ bóp méo nội dung của nó cho rằng t|c giả đang ca ngợi tầng lớp quý tộc, l{ t|c phẩm được x}y dựng trên nền móng tiếp thu “di sản truyền thống văn hóa” [3; tr. 33]. Họ khen ngợi những trang miêu tả cảnh sinh hoạt của tầng lớp quý tộc, họ chống lại việc giải phóng phụ nữ cho những người n{y l{ “bẻ quẹo thiện tính đ{n b{” [3; tr. 33] vì “đ{n b{ nói chung không thích chống đói” [3; tr. 33] những lý lẽ đó nhằm mục đích muốn xóa bỏ hoặc l{m suy giảm sự phản kh|ng của nh}n vật Anna, cho rằng nh}n vật n{y chỉ biết sống theo tình cảm nên t|c phẩm n{y chỉ có gi| trị c| nh}n chứ không phản |nh được gi| trị hiện thực. Một số nh{ văn tiến bộ thì lại cho rằng cuốn tiểu thuyết l{ kiểu “nghệ thuật phòng kh|ch”, l{ “sử thi của phòng nghệ thuật quý tộc kiểu mới” l{ “nội dung rỗng tuyếch” [12; tr. 33]. Tughenrv cũng hết lời chê bai nó, cho rằng cuốn truyện l{ buồn ch|n, sặc mùi cũ rích, đó l{ những nhận xét nông nổi, hẹp hòi. Necraxov thì l{m thơ chế giễu vì không nhìn ra được thông qua t|c phẩm t|c giả đ~ vạch mặt x~ hội thượng lưu thông qua t|c phẩm. Xantucov Sadrin lo “phe bảo thủ đang đắc chí” sẽ dùng cuốn tiểu thuyết “l| cờ chính trị” [12; tr. 33]. Còn nhiều nh{ phê bình kh|c cũng bóp méo hoặc chê bai t|c phẩm. Qua nh}n vật Anna, họ cho “bản chất con người l{ vô cùng gian |c”, là “h{ng ng{n năm nay con người chưa gạt bỏ thú tính” [3; tr. 33]. Họ không đ| động tới vấn đề x~ hội trong cuộc đời của Anna, họ cho Anna, Vronsky, Karenin chỉ tự mình l{m khổ mình, ho{n to{n không phải lỗi do ho{n cảnh x~ hội, họ ho{n to{n không tin v{o sức mạnh lý trí của con người, họ không thể hiểu nổi “sự bí mật ho{n cảnh cuộc sống”. Không thể hiểu nó có t|c động mạnh mẽ như thế n{o trong đời sống con người v{ khuyên nên đi tìm lối tho|t ở tôn gi|o thần bí. Nhìn chung c|c nh{ phê bình những năm 1870 đa phần đều không đ|nh gi| đúng t|c phẩm. Đó l{ chưa kể người Mỹ, họ đ~ cắt xén bởi những chương viết về vấn đề x~ hội, để in th{nh cuốn tiểu thuyết “lịch sử diễn tình tay ba” [3; tr. 33]. Bên cạnh một số nh{ phê bình hết lời chê bai thì cũng có những nh{ văn nhận ra gi| trị to lớn của t|c phẩm, Dostoievski đ~ từng hết lời ca ngợi t|c phẩm, cho đó l{ sự ho{n hảo của một t|c phẩm nghệ thuật trong đấy không có chút gì giống với c|c t|c phẩm T}y Âu kh|c v{ trong thời đại chúng ta, không gì có thể s|nh kịp. Dostoievski thừa nhận rằng người s|ng t|c lên t|c phẩm n{y l{ “nghệ sĩ đứng ở tầm cao phi thường” [11; tr. 415] không thể tìm thấy trong văn học hiện đại. Ông khẳng định rằng “những người như thế, như t|c giả “Anna Karenina” là bậc thầy của x~ hội, bậc thầy của chúng ta, còn chúng ta chỉ l{ học trò của họ” [10; tr. 415]. Nh{ thơ Fiet đ~ nói về Anna Karenina: “Cuốn tiểu thuyết n{y l{ một tòa |n nghiêm khắc không thể mua chuộc về to{n bộ lối sống của chúng ta” [10; tr. 412]. Ở Việt Nam trước C|ch mạng th|ng t|m 1945, giới trí thức Việt Nam đ~ biết đến tên tuổi của L.Tolstosy. Nguyễn Ái Quốc l{ thế hệ tiếp xúc với t|c phẩm của L.Tolstosy từ rất sớm. Trong b{i viết: “Tôi l{ người học trò nhỏ của nh{ văn vĩ đại Lev Tolxtoi ”, Người đ~ kể lại những kỉ niệm khi l{m quen với thiên truyện của L.Tolstosy được dịch ra tiếng Ph|p những năm 20, theo Người chính c|ch viết giản dị, rõ r{ng dễ hiểu đ~ kích thích Người viết những kí tự đầu tiên. Từ đó L.Tolstosy đ~ trở th{nh c|i tên quen thuộc của c|c thế hệ nh{ văn, nh{ thơ, nh{ phê bình Việt Nam. Bước sang giai đoạn năm 1954- 1975, nhiều t|c phẩm của L.Tolstosy đ~ được dịch v{ xuất bản ở Việt Nam, riêng tiểu thuyết Anna Karenina được nh{ văn Vũ Ngọc Phan dịch sang Tiếng Việt với nhan đề Anna Kha lệ Ninh Ông nói rằng: “Năm 1937, tôi bắt đầu dịch cuốn tiểu thuyết n{y v{ in trong tạp chí Ph|p Việt ở H{ Nội v{o trong b|o Tr{ng An ở Huế. Đầu năm 1940, tôi đưa bản dịch cho nh{ xuất bản Đời Nay, nhưng suốt v{i năm, nó chỉ được in hai tập đầu. Trong thời gian n{y, tình hình trong nước rất phức tạp, vì vậy, mặc dù đ~ ho{n chỉnh bản dịch nhưng tôi không đưa cho nh{ xuất bản những phần còn lại” [13; tr. 36]. Năm 1963- 1964 bản dịch Anna Karenina của Nhị Ca, Dương Tường ra đời v{ được t|i bản 1993. Từ đó Anna Karenina cùng với Chiến tranh v{ hòa bình, Sống lại trở th{nh những t|c phẩm mang trong ba lô, chuyền tay nhau của những người lính trong những giờ nghỉ ngơi trên chiến h{o. Có thể thấy bạn đọc Việt Nam ngay buổi đầu tiếp nhận đ~ d{nh cho L.Tolstosy những tình cảm s}u sắc. Việc nghiên cứu về văn học Nga v{ L.Tolstosy ở Việt Nam chỉ thật sự được đặt ra từ cuối những năm 50, đầu những năm 60 của thế kỉ XX. Khi nền văn học Nga được giới thiệu rộng r~i qua c|c bản dịch v{ được đưa v{o chương trình giảng dạy trong nh{ trường từ phổ thông đến đại học. Điều n{y giúp cho việc tìm hiểu L.Tolstosy một c|ch có hệ thống hơn. Trước hết phải kể đến l{ c|c công trình đại học. Nghiên cứu L.Tolstosy như l{ một t|c giả cổ điển Nga được đặt ra trong công trình nhiều tập của Ho{ng Xu}n Nhị: Lịch sử văn học Nga, tiếp đó l{ bộ gi|o trình Lịch sử văn học Nga thế kỉ XIX v{ bộ lịch sử văn học Nga gồm ba cuốn do Nxb Đại học v{ Trung học chuyên nghiệp, H{ Nội (1981,1989,1990); phần viết về L.Tolstosy do Nguyễn Tường Lịch đảm tr|ch. Theo Ho{ng Xu}n Nhị, }m điệu chung của quyển tiểu thuyết Anna Karênian l{ }m điệu phê ph|n, phản kh|ng v{ chủ yếu l{ }m điệu bi kịch. C|c nh}n vật trung t}m: Anna v{ Vronsky, Lêvin v{ Kitty mang hoặc nhiều, hoặc ít tính chất của bi kịch đ~ đ{nh nhưng những nh}n vật phụ kh|c như Oblonxki, Dolly hay Verenca,…cũng đều có bi kịch trong nội t}m của họ. Đ}y l{ bi kịch của thời đại đang chuẩn bị cho biến cố x~ hội, chính trị rất lớn về sau. Năm 1992 Nxb Gi|o dục giới thiệu cuốn Thi ph|p tiểu thuyết L.Tolstosy (đọc Chiến tranh v{ hòa bình ) của Nguyễn Hải H{ đ~ vận dụng c|c kh|i niệm công cụ của thi ph|p, t|c giả đ~ đem lại cho cuốn s|ch một diện mạo vừa hiện đại vừa to{n diện, từ đó mở ra hướng nghiên cứu mới về s|ng t|c của L.Tolstosy. Nguyễn Đình Thi trong t|c phẩm Công việc của người viết tiểu thuyết cho rằng: “L.Tolstosy l{ bậc thầy trong miêu tả sự vận động biện chứng của t}m hồn con người” [17; tr. 165]. Trong b{i viết Những chuyển biến của tư duy nghệ thuật của văn học Nga cuối thế kỉ XIX đầu thế kỉ XX của Phạm Gia L}m, ông đ~ ph|t hiện ra những cống hiến mới mẻ của L.Tolstosy: “Thay cho cốt truyện phức tạp kiểu “truyền thống” kèm theo sự miêu tả phong cảnh một c|ch chi tiết, Tolstosy đ~ khai th|c những hình thức súc tích hơn, chuyên chở nhiều th|i độ đ|nh gi| trực tiếp của t|c giả. Độc thoại của t|c giả, sự tuyên |n của t|c giả trong đối với hiện thực đ~ có vai trò quyết định trong cấu trúc nghệ thuật của Tolstosy” [8; tr. 10]. Lại Nguyên Ân cho rằng: “Văn học Nga, sau khi tiếp xúc, hội nhập với văn học Ch}u Âu v{ đạt ngang trình độ ph|t triển của văn học Ch}u Âu, đ~ có đống góp to lớn v{o th{nh tựu v{ ph|t triển thể loại tiểu thuyết. L.Tolstosy được xem như lần đầu tiên t|i hiện được “biện chứng t}m hồn”, mô tả đời sống bên trong nh}n vật như một qu| trình t}m lý nội tại, tự vận động” [1; tr. 332]. Kỷ niệm 100 năm ng{y mất của của L.Tolstosy Gi|o sư Nguyễn Trường Lịch đ~ cho ra mắt cuốn chuyên luận Tiểu thuyết Lev Tônxtôi, chuyên luận nghiên cứu s}u về vấn đề nội dung v{ thi ph|p của tiểu thuyết L.Tolstosy đặt biệt l{ bộ ba t|c phẩm Chiến tranh v{ hòa bình, Anna Karênina và Phục sinh. Trong chuyên luận n{y phản |nh c|i nhìn kh|i qu|t về nh{ văn Nga, từ tiểu sử, sự nghiệp s|ng t|c đến tầm ảnh hưởng thế giới lớn lao của L.Tolstosy trong thế kỉ XX. Từ đầu thế kỉ XIX, bên cạnh những chuyên gia văn học Nga đang ph|t huy ảnh hưởng rất tích cực như Phạm Vĩnh Cư, Đ{o Tuấn Ảnh, Phạn Gia Lam…, ở Việt Nam một thế hệ nghiên cứu mới, họ chủ yếu l{ c|c giảng viên c|c trường đại học đ{o tạo ở Nga v{ Việt Nam như H{ Thị Hòa, Đỗ Hải Phong, Phạm Thị Phương... Tiểu thuyết Anna Karenina đ~ thu hút sự quan t}m của giới nghiên cứu, phê bình trong v{ ngo{i nước. Trên cơ sở tư liệu Tiếng Việt, chúng tôi thấy đ~ có nhiều công trình nghiên cứu t|c phẩm ở nhiều bình diện, đề cập đến vấn đề với những mức độ kh|c nhau. B{i tiểu luận L.Tolstosy (1960) của Nguyễn Tu}n khẳng định: “Cho đến ng{y nh}n loại du h{nh vũ trụ đi hết lên c|c tinh cầu kh|c, Tônxtôi vẫn l{ c}y đại thụ sừng sững trong rừng văn đại ng{n nước Nga”, “Tolstosy h{nh văn chính x|c như soi kính hiển vi để tìm c|i s}u sắc trong những chi tiết b|o hiệu t}m lý”. Đề cập đến Anna Karenina, Nguyễn Tu}n chú ý đến yếu tố tự thuật trong t|c phẩm, xem Levin l{ hóa th}n của t|c giả. Cuộc sống nội t}m nh}n vật n{y chẳng qua cũng chỉ l{ “c|i t}m tư của đích th}n L.Tolstosy”. Khi b{n về nghệ thuật miêu tả t}m lý nh}n vật của L.Tolstosy, Nhị Ca đ~ viết: “T{i nghiên cứu con người của nh{ văn không chỉ bó hẹp ở chỗ nêu lên kết quả hợp lý của một chặng đường diễn biến t}m lý, m{ chính ở ngay trong từng bước trên suốt dọc đường diễn biến đó, với những nét biểu hiện tinh vi, s}u sắc, có khi chỉ tho|ng qua mơ hồ m{ không ngừng vận động phức tạp đối lập nhau v{ thống nhất với nhau, theo tốc độ rất nhanh dưới c|c hình thức muôn hình muôn vẻ, chằng chịt lẫn nhau“ [3; tr. 30]. Ông đ~ chỉ ra nét đặt sắc trong nghệ thuật ph}n tích t}m lý nh}n vật của L.Tolstosy trong Anna Karenina l{ sự nắm bắt c|c quy luật, trạng th|i t}m lý của nh{ văn giúp cho nh}n vật có đời sống nội t}m phong phú v{ gần gũi với cuộc sống hơn. Nhìn chung, do những mục đích kh|c nhau, c|c công trình nghiên cứu trên phần lớn chỉ giới thiệu chung hoặc nhận xét, đ|nh gi| một c|ch kh|i qu|t, về những s|ng t|c của L.Tolstosy, nghiên cứu về thế giới nghệ thuật của tiểu thuyết Anna Karênina chứ chưa đi s}u v{o bi kịch v{ c|ch lý giải bi kịch của Anna. Từ c|c chuyên luận b{i viết trên đ~ giúp chúng tôi có được một số định hướng quan trọng để đi v{o giải quyết đề t{i. 3. Mục đích nghiên cứu Với đề t{i: “Bi kịch của Anna v{ c|ch lý giải trong tiểu thuyết Anna Karenina” của nh{ t|c giả L.Tolstosy, chúng tôi tiến h{nh tiếp cận một số vấn đề sau: Qu| trình nghiên cứu phải l{m nổi bật được vấn đề; Bi kịch v{ c|ch lý giải bi kịch của Anna, nguyên nh}n đ~ đến cuộc sống hạnh phúc của gia đình Levin- Kitty. Thông qua việc tìm hiểu những nguyên nh}n đó m{ đưa ra c|ch lý giải cho bi kịch của Anna v{ có những nhận xét đúng đắn về t|c phẩm. Việc nghiên cứu đề t{i n{y sẽ giúp tìm hiểu s}u hơn về L.Tolstosy- một t|c giả lớn của nền văn học Nga v{ thế giới, về tiểu thuyết Anna Karenina- một trong những quyển tiểu thuyết đích thực của nh{ văn. 4. Phạm vi và đối tượng nghiên cứu Với đề t{i “Bi kịch của Anna v{ c|ch lý giải trong tiểu thuyết Anna Karenina của L.Tolstosy” đối tượng nghiên cứu chủ yếu l{ tiểu thuyết Anna Karenina của dịch giả Nhị Ca, Dương Tường. Về vấn đề nghiên cứu: Trong tiểu thuyết Anna Karenina nói về đề t{i, nhiều mối quan hệ của nhiều tuyến nh}n vật kh|c nhau nhưng chúng tôi chỉ tập trung v{o vấn đề nghiên cứu về nội dung của t|c phẩm, cụ thể l{ tập trung nghiên cứu về “Bi kịch của Anna v{ c|ch lý giải của bi kịch”. 5. Phương pháp nghiên cứu Từ những đặc điểm của đối tượng nghiên cứu v{ mục đích nghiên cứu của luận văn chúng tôi sử dụng phưng ph|p ph}n tích tổng hợp v{ phương ph|p lịch sử l{ chủ yếu. Phân tích về tính c|ch, tư tưởng v{ t}m lý nh}n vật, cùng với những ho{n cảnh x~ hội được phản |nh trong t|c phẩm, giúp chúng tôi x|c định c|c vấn đề có liên quan đến bi kịch của Anna, từ đó x|c định những nguyên nh}n dẫn đến bi kịch của nh}n vật. C|c thao t|c diễn dịch, quy nạp cũng được chúng tôi sử dụng trong b{i nghiên cứu nhằm mục đích triển khai đề t{i trong qu| trình nghiên cứu. Sử dụng phương ph|p lịch sử chúng tôi hy vọng sẽ tìm thấy sự hỗ trợ của nó trong việc x|c định những vấn đề x~ hội, có liên quan đến bi kịch v{ c|ch lý giải bi kịch của Anna Karenia. Từ đó nhận thấy được nh}n tố ảnh hưởng đến cảm hứng s|ng t|c của nh{ văn đặt t|c phẩm trong ho{n cảnh ra đời v{ liên hệ với ho{n cảnh hiện tại để thấy rõ gi| trị hiện thực của t|c phẩm. B. PHẦN NỘI DUNG CHƯƠNG 1: KHÁI QUÁT CHUNG VỀ THỜI ĐẠI, TÁC GIẢ VÀ TÁC PHẨM 1.1. Giới thuyết về bi kịch trong phạm trù Mĩ học Bi kịch l{ tình trạng xung đột trực tiếp xảy ra giữa c|i đẹp v{ c|i xấu. C|i đẹp v{ c|i xấu muốn tồn tại hợp ph|p v{ cố gắng duy trì tồn tại của mình. Đó l{ những xung đột có ý nghĩa x~ hội, lịch sử, đạo đức, t}m lý, chứ không phải bất kỳ sự xung đột n{o trong cuộc sống. Những xung đột bi kịch liên quan đến lẽ sống v{ tình đời rộng lớn của con người, có ý nghĩa triết lí s}u xa, khiến chúng ta xúc động v{ rút ra những b{i học răn đời. Aristotle nh{ triết học, Mĩ học thời Hylạp cổ đại cho rằng: “Bi kịch l{ sự bắt chước c|c h{nh động nghiêm túc v{ cao thượng, h{nh động n{y có một quy mô nhất định”, “bi kịch nhằm miêu tả những con người tốt nhất” [2; tr. 47] nh}n vật v{ lực lượng bi kịch có sức mạnh lớn lao, có ý chí mạnh mẽ, có lí tưởng đẹp đẽ, có kh|t vọng ch}n chính. Nh}n vật bi kịch thất bại thậm chí bị tiêu diệt, nhưng đặc trưng thẩm mĩ của c|i bi lại luôn tồn tại. Aristotle cũng đ~ từng khẳng định: “Bi kịch l{m sạch hóa những cảm xúc thông qua việc khêu gợi sự xót thương v{ khủng khiếp” [2; tr. 47]. Cảm xúc thẩm mĩ đối với c|i bi vẫn l{ tình cảm tích cực, vẫn l{ vui, phấn chấn… chứ không phải l{ cảm xúc bi quan, tiêu cực. Mĩ học tôn gi|o nhấn mạnh tính chất công bằng của sự việc trừng phạt con người về những tội lỗi muốn mưu toan chống lại thế giới. C|ch giải thích n{y tạo ra ở con người trạng th|i nhẫn nhục, chịu đựng, phục tùng số mệnh, định mệnh. Mĩ học tư sản quan niệm c|i bi như l{ sự bi đ|t của con người trước cuộc đời, như l{ sự xung đột vĩnh hằng giữa th}n phận nhỏ nhoi của con người v{ sự vĩnh hằng bất tận của tạo hóa. Mĩ học phương Đông cũng bị chi phối kh| nặng nề của tư tưởng định mệnh. Thực ra, xung đột bi kịch dấy lên ở con người những rung động thẩm mĩ s}u sắc. Nó khơi dậy ở con người tình cảm cao cả, l{nh mạnh, kích thích những h{nh động m~nh liệt, thúc đẩy con người đấu tranh vì hạnh phúc, tôi luyện con người. 1.2. Đặc điểm về tiểu thuyết hiện thực Nga thế kỉ XIX Tiểu thuyết hiện thực Nga được hình th{nh từ những năm 30 của thế kỉ XIX với tiểu thuyết bằng thơ của Puskin. Evgeny Onegin- đó l{ tiểu thuyết lớn đầu tiên tạo nên những nh}n vật điển hình của thời đại, với những phương thức nghệ thuật trở th{nh khuôn mẫu cho những thế hệ tiểu thuyết Nga về sau. Lermontov v{ Gogol l{ hai nh{ văn kế tục sự nghiệp “khởi đầu” của Puskin, Nh}n vật thời đại của chúng ta của Lermontov l{ tiểu thuyết đầu tiên đi v{o kh|m ph| lịch sử t}m hồn con người c| nh}n, còn Những linh hôn chết của Gogol mở đầu cho khuynh hướng hiện thực phê ph|n. Có thể nói Eveny Onegin, Nh}n vật của thời đại chúng ta, Những linh hôn chết tạo nên bộ ba vững chắc cho bước khởi đầu của sự ph|t triển của tiểu thuyết hiện thực Nga thế kỉ XIX, trong giới phê bình v{ nghiên cứu văn học Nga gọi l{ “tiểu thuyết hiện thực cổ điển”. Sang những năm 40 l{ sự hình th{nh của “Trường ph|i tự nhiên” đ|nh dấu sự khẳng định của tiểu thuyết hiện thực trong văn học Nga. Những t|c phẩm tiêu biểu cho tinh thần n{y l{ Một c}u chuyện bình thường của Goncharov (1847), Ai có lỗi của Herzen (1843), Những người nghèo khổ của Dostoievski (1846),… Từ cuối thập niêm 50 đến đầu thập niên 80 vốn l{ thời kỳ thịnh vượng của tiểu thuyết hiện thực Nga. Turgenev l{ người mở đầu cho thời kỳ n{y, với tiểu thuyết đầu tay Rudin viết v{o năm 1856 v{ sau đó l{ sự ra đời của năm quyển tiểu thuyết, mỗi t|c phẩm đ|nh dấu một giai đoạn ph|t triển của x~ hội Nga, trong đó t|c phẩm được xem l{ tiêu biểu l{ Cha và con (1862) phản |nh cuộc đấu tranh giữa c|c thế hệ trí thức Nga thời kỳ trước khi Nga ho{ng Alexandr II kí sắc lệnh xóa bỏ chế độ chiếm hữu nông nô v{ một số cải c|ch d}n chủ. Song song đó l{ h{ng loạt c|c t|c phẩm kh|c như: Một ng{n linh hồn (1859) của A.Pisemsky, Chernyshevsky với Làm gì? (1863), I.Goncharov với Oblomov…thời điểm n{y cũng l{ lúc m{ t{i năng viết tiểu thuyết của Dostoievski v{ L.Tolstosy bộc lộ mạnh mẽ nhất. Đôxtôiepxki, sau mười năm lưu đ{y, năm 1859 đ~ trở lại với sự nghiệp s|ng t|c, với 15 năm ( 1866-1880) ông đ~ cho ra đời Tội |c v{ trường phạt, Ch{ng ngốc, Lũ người |m, Đầu xanh tuổi trẻ, Anh em nh{ Karaazov. L.Tolstosy thì trong sáu năm (1863-1869) đ~ ho{n th{nh xong kiệt t|c tiểu thuyết sử thi Chiến tranh v{ hòa bình, tiếp đó l{ sự ra đời của Anna Karênina, tuy không hoành tráng như Chiến tranh và hòa bình, song lại thể hiện “phép biện chứng t}m hôn”, vốn l{ th{nh tựu quan trọng nhất của tiểu thuyết L.Tolstosy, một c|ch gi{ dặn v{ sắc sảo hơn. Bước sang thập niên 70 v{ 80 tiểu thuyết hiện thực Nga phản |nh đời sống đương đại với quy mô rộng lớn. c|c t|c phẩm đều mang tính x~ hội, đạo đức hay tư tưởng v{ c|c t|c giả của chúng dù muốn hay không, đều có bộc lộ một quan điểm chính trị n{o đó. Mĩ học của chủ nghĩa hiện thực Nga đòi hỏi tiểu thuyết phải mô tả ch}n thức tỉ mỉ cuộc sống, đồng thời phải có tính kh|i qu|t. Cấu trúc của tiểu thuyết hiện thưc Nga đến giai đoạn n{y hết sức phong phú v{ đa dạng. Turgenev ưa thích “trình diễn” c|c tiểu thuyết của mình như trên s}n khấu. Goncharov thiên về mô tả “tiểu sử” nh}n vật. Thường x}y Dostoievski dựng những cốt truyện căng thẳng đầy kịch tính, hoạt động kéo d{i chỉ trong v{i ng{y, thường l{ một vụ |n nghiêm trọng n{o đó. L.Tolstosy đầu tiên đưa ra cấu trúc “kiểu tự thú” như: trong bộ ba tiểu thuyết đầu tay Thời thơ ấu, Thời niên thiếu và Thời tuổi trẻ nhưng về lại thích những cốt truyện l{m nổi bật những khủng hoảng trong đời sống, đặc biệt l{ đời sống đạo đức của c|c nh}n vật ( như trong “Anna Karenina”). Sự ph|t triển của tiểu thuyết hiện thực Nga đến Dostoievski và L.Tolstosy đ~ đạt đến đỉnh cao nhất của thập niên 60, 70. Sau khi ho{n th{nh bộ tiểu thuyết cuối cùng Anh em nhà Karamazov (1879-1880), Dostoievski qua đời (1881). L.Tolstosy thì đến cuối thập niên 90 cho ra đời tiểu thuyết Phục sinh, t|c phẩm n{y đ~ khẳng định vị trí của L.Tolstosy như một nh{ văn vĩ đại Nga nói riêng v{ của thế giới nói chung. Tuy nhiên về phương diện nghệ thuật, nó không vượt qua Chiến tranh v{ hòa bình và Anna karênina. Sau khi đạt đến những đỉnh cao nhất của mình, từ thập niên 80 trở đi, mặt dù vẫn còn một số lượng lớn t|c phẩm được viết ra, song tiểu thuyết hiện thực Nga bắt đầu xuống dần nhường chổ cho những thể loại kh|c, đặc biệt l{ truyện ngắn với c|c đại diện xuất sắc như A.P.Cheekhov, M.Gorky. 1.3.Tình hình xã hội, văn học Nga thế kỉ XIX Khi nói về văn học Nga chúng ta liên tưởng đến một nền văn học đạt được những th{nh tựu rực rỡ trong qu| trình ph|t triển lịch sử thế giới. Lênin nhận xét:“Tầm quan trọng thế giới m{ hiện nay văn học Nga đ~ gi{nh cho chính l{ do văn học Nga mang trong mình những tư tưởng tiên tiến của thời đại: Tư tưởng d}n chủ v{ x~ hội chủ nghĩa, tinh thần nh}n đạo cao cả v{ lòng nhiệt th{nh” [14; tr. 47]. Để có được vị trí lớn trên văn đ{n thế giới văn học Nga đ~ trải qua cả một qu| trình hình th{nh v{ ph|t triển l}u d{i, trong đó thế kỉ XIX l{ một cột mốc quan trọng đ|nh dấu sự ph|t triển của nền văn học Nga với những ngôi sao luôn s|ng chói trên bầu trời văn học thế giới: Puskin, Tolstosy, Sekhov, Semysevski, Dostoievski… Nước Nga v{o thế kỉ XIX diễn ra c|c cuộc đấu tranh liên tiếp của quần chúng nh}n d}n, giai cấp nông nô đấu tranh gi{nh lấy quyền l{m người đòi cơm |o đòi tự do nh}n phẩm. Tình hình đấu tranh n{y được phản |nh trong t|c phẩm của c|c nh{ văn thế kỉ XIX như Tolstosy, Sekhov, … trong giai đoạn đầu cuộc đấu tranh giai cấp do quý tộc l~nh đạo dần dần do giới trí thức bình d}n l~nh đạo cụ thể l{ năm 1812, đạo qu}n hùng mạnh của Napoleon tiến v{o l~nh thổ Nga, nh}n d}n Nga tiến h{nh cuộc chiến tranh vệ quốc. Nh}n d}n Nga dưới sự l~nh đạo của vị tướng t{i ba Kutudôp đ~ đ|nh bại Napoleon giải phóng nước Nga v{ một phần Ch}u Âu. Sự chiến thắng n{y đ~ khơi dậy niềm tự h{o của người Nga, nhưng cũng khiến họ, đặc biệt l{ trí thức quý tộc tiến bộ, nhận thức s}u sắc những thế lực lạc hậu cản trở sự đi lên của nước Nga: nền qu}n chủ chuyên chế v{ chế độ chiếm hữu nô lệ. Họ mong muốn có một sự thay đổi, chính vì vậy m{ khởi nghĩa 14 th|ng chạp 1825 đ~ diễn ra, nh}n sự kiện Nikolai I l{m lễ đăng quang lên ngôi thay cho Alecxan vừa chết. tuy thất bại, song khởi nghĩa th|ng chạp đ~ mở đầu cho phong tr{o đấu tranh giải phóng diễn ra suốt thế kỉ XIX. Thời kỳ n{y Nga ho{ng đem qu}n sang dập tắt c|ch mạng ở Hungari; giúp Ph|p đ{n |p c|ch mạng 1848 ở Pari; mở rộng l~nh thổ bằng việc g}y chiến ở phía Nam (chiến tranh Crum 1854-1854). Văn học thời kỳ n{y tồn tại hai khuynh hướng đấu tranh lẫn nhau đó l{ chủ nghĩa tình cảm v{ chủ nghĩa cổ điển song song đó l{ sự ph|t triển của dòng văn học ch}m biếm. Chủ nghĩa cổ điển nội dung chủ yếu hướng về x~ hội lớn lao, truyền thống cha ông, phê ph|n th|i độ lai căng với những đại diện tiêu biểu Decgiavin, Khêraxcôp cùng với c|c thể loại như ca tụng, anh hùng ca. Tuy nhiên do sự ph|t triển của x~ hội chủ nghĩa cổ điển không còn phù hợp với tình hình hiện tại nên đ{nh nhường chổ cho sự ph|t triển của chủ nghĩa tình cảm cùng với sự ra đời của chủ nghĩa l~ng mạn. Chủ nghĩa tình cảm hướng tới c|i tôi c| nh}n, b|c bỏ những quy tắc s|ng t|c nghiêm ngặt, gò bó của chủ nghĩa cổ điển, quan t}m tới đời sống c| nh}n, tình yêu đôi lứa, tình yêu thiên nhiên của con người. Đại diện tiêu biểu của dòng văn học n{y l{ Caramdin, Dmitoriep, nh{ thơ ngụ ngôn Giucopxki thời trẻ, Puskin, Oderop nh{ viết kịch. Bên cạnh đó l{ Crulop v{ một viên chức nghèo Naregionui l{ những đại diện tiêu biểu cho dòng văn học ch}m biến. Nội dung t|c phẩm của họ chủ yếu viết về cuộc sống lầm than đen tối của người d}n. Dòng văn học n{y l{ sự chuẩn bị cho chủ nghĩa hiện thực Nga thế kỉ XIX. Bước sang nữa cuối thế kỉ XIX, nước Nga thực hiện cuộc cải c|ch từ trên xuống, Nga ho{ng ra sắc lệnh b~i bỏ chế độ nông nô ng{y 19 th|ng 2 năm 1861, song nước Nga vẫn còn l{ một nước nông nghiệp lạc hậu ở Ch}u Âu bởi thực chất đ}y l{ một cuộc cải c|ch không triệt để. Giai cấp phong kiến thống trị đ~ cấu kết cùng với giai cấp tư sản nhằm lẫn tr|nh c|c cuộc bạo động của quần chúng chính vì vậy m{ sau cuộc cải c|ch đời sống của người d}n Nga vẫn không được c~i thiện, sự bóc lột t{n nhẫn của bọn địa chủ, quan lại v{ nh{ thờ vẫn tiếp tục diễn ra trên đầu của người d}n nô lệ. Sự m}u thuẫn giữa giai cấp thống trị v{ quần chúng ngày c{ng trở nên s}u sắc, tạo nên những cơn khủng hoảng trầm trọng chỉ cần có cơ hội l{ sẽ bùng nổ, nước Nga rơi v{o tình trạng bế tắc, không còn lối tho|t. Kh|c với tình hình x~ hội, văn học Nga thời kỳ n{y có bước ph|t triển rực rỡ đặc biệt l{ dòng văn học của chủ nghĩa hiện thực với những đại diện tiêu biểu như Semysevski, Dobroliubov, Doxtoievski, L.Tolstosy, Sekhov, c|c nh{ văn c{ng lúc c{ng gắn bó với nh}n d}n v{ phong tr{o c|ch mạng như Semysevski, Dobroliubop, Piraep, Nhecraxop, vừa l{ những nh{ phê bình lý luận vừa l{ người dẫn đường cho văn học đồng thời cũng l{ c|c nh{ l~nh đạo phong tr{o c|ch mạng đương thời. Glep Uxpenxki, Kôrôlenkô thì lại giương cao ngọn cờ lí tưởng tự do, đưa những tư tưởng tiến bộ v{o trong t|c phẩm của mình. L.Tônxtôi, Sêkhôp, Đôxtôiepxki, Tuôcghenhep thì lại viết với lòng nh}n đạo, miêu tả một c|ch ch}n thật nỗi khổ của người d}n nước Nga, đặt ra những c}u hỏi cấp b|ch cho thời đại: Những người cùng khổ, Ai có tội, Ai sống sung sướng trên đất nước Nga, L{m gì, những t|c phẩm n{y đề cập đến những vấn đề của thời đại, phản |nh một c|ch kịp thời những vấn đề của x~ hội. Không dừng lại ở đó, về khía cạnh nghệ thuật thì văn học thời kì n{y đ~ đạt đến một mức độ ho{n thiện, trong việc đi s}u v{o miêu tả t}m lý nh}n vật, tìm hiểu tính c|ch con người thời đại qua mối quan hệ x~ hội đương thời, khẳng định gi| trị con người trong x~ hội. Nhìn thấy được vẻ đẹp bên trong của những con người nhỏ bé trước x~ hội, đồng thời tố c|o một c|ch mạnh mẽ c|c thế lực ch{ đạp con người, lên lu}n thường đạo lý. 1.4. Vài nét về cuộc đời và sự nghiệp L.Tolstosy L.Tolstosy l{ nh{ văn lớn, cuộc đời của nh{ văn trải qua nhiều thăng trầm. Ông sinh 28 th|ng 8 năm 1828, tại điền trang Iaxnaia Poliana. Mẹ của ông l{ b{ Mria Volkonsky- b{ l{ một nh{ văn đồng thời rất gi{u có, cha ông l{ Nicolai Ilich Tolstosy. L.Tolstosy mất mẹ khi ông chưa đầy hai tuổi, nỗi mồ côi mẹ chưa được bù đắp thì năm ông lên chín tuổi cha cũng qua đời. L.Tolstosy phải sống với người cô họ Tachiana, người yêu cũ của cha Tolstosy, người hy sinh cuộc đời cho gia đình Tolstosy. Cũng như nhiều niên quý tộc kh|c, thưở nhỏ L.Tônxtôi học ở nh{ cùng với c|c gia sư cho đến năm mười s|u tuổi. L.Tolstosy tự học rất nhiều. Ông không chỉ đọc c|c t|c phẩm của Home, Got, Puskin, Lecmontop... m{ còn đọc những công trình nghiên cứu triết học. Năm mười s|u tuổi L.Tolstosy đ~ thi v{o trường đại học tổng hợp Cadan nhưng trượt. Ông phải thi chuyển tiếp lần nữa v{ được nhận v{o học ở ban ngôn ngữ phương Đông. L.Tolstosy không thích công việc học tập ở trường đại học v{ luôn bị trượt môn Sử. Năm 1845, ông chuyển sang học khoa Luật nhưng chỉ hai năm sau, khi ông mười chín tuổi, ông đ~ bỏ học về quê. L.Tolstosy bắt đầu ghi nhật ký v{o năm 1847. Ông xem nhật ký như l{ nơi để ph}n tích v{ đấu tranh với chính bản th}n mình. Đó chính l{ trường học, nơi hình thành phong c|ch, tích tụ kinh nghiệm văn chương chuẩn bị cho c|c s|ng t|c sau n{y. Những trang nhật ký đ~ mở đường cho bản ph|c thảo văn học đầu tiên của L.Tolstosy. Năm 1851, ông ph|c thảo c}u chuyện ngày hôm qua ra đời, đ}y l{ một bước ngoặc quan trọng trong sự nghiệp văn chương của ông. Năm 1852, L.Tolstosy gia nhập qu}n đội v{ tham gia chiến đấu ở vùng núi, năm 1854-1855 ba truyện ngắn Xêvaxtôpôn th|ng chạp, Xêvaxtôpôn năm, Xêvaxtôpôn tháng tám ra đời. Trong t|c phẩm, cuộc sống trong th{nh phố được miêu tả dường như to|t lên một sức mạnh tinh thần kỳ diệu- sức mạnh của tình yêu tổ quốc. T|c phẩm với giọng văn bình tĩnh trang trọng, L.Tolstosy đ~ chỉ ra những nỗi đau của chiến tranh v{ ph|n xét chính quyền chuyên chế. Nó được xem như l{ khúc ca về Xêvaxtôpôn thất thủ, l{ t{n khúc d{nh cho những anh hùng bình dị trực tiếp chiến đấu v{ hy sinh. Sau cuộc cải c|ch nông nô năm 1861, L.Tolstosy quay trở lại nước Nga v{ nhận chức thẩm ph|n hòa giải. Ông cố gắng bênh vực quyền lợi nông d}n, những đều đó lại đụng chạm đến quyền lợi của tầng lớp quý tộc. Kết quả ông không được sự ủng hộ từ hai phía. Ông ch|n nản, quyết định lấy vợ v{ quay lại s|ng t|c văn chương. Đầu năm 1863, truyện D}n Côdắc được đăng b|o. Từ giữa những năm 50, L.Tolstosy nung nấu viết một cuốn s|ch về con đường ph|t triển của nước Nga, về số phận v{ vai trò của nh}n d}n trong lịch sử, về mối quan hệ của những người quý tộc v{ nh}n d}n. Ông nghiên cứu lại những sự kiện lịch sử lớn nhất trong thế kỉ XIX, lựa chọn xem sự kiện n{o có thể thể hiện được tinh thần ấy. Trên cơ sở đó tiểu thuyết chiến tranh v{ hòa bình ra đời. Năm 1877, L.Tolstosy ho{n th{nh t|c phẩm Anna Karenina, sự ra đời của t|c phẩm thể hiện những ý tưởng chủ quan lẫn kh|ch quan của L.Tolstosy. Đó l{ sự đột ph| c|ch t}n t|o bạo hình thức tiểu thuyết, đi s}u để miêu tả t}m lý v{ kết hợp với triết lý. Tất cả những đều đó một lần nữa khẳng định t{i năng v{ vị trí của L.Tônxtôi. Chuyển sang viết những t|c phẩm chính luận : Nghiên cứu thần học gi|o điều (1879- 1880), Phúc }m giải yếu (1880- 1881), Lời tự thú (1879- 1882). Năm 1881, L.Tolstosy chuyển về Matxcơva. Ở đ}y ông tiếp xúc trực tiếp với cuộc sống đô thị. Ông thấy rõ cuộc sống xa hoa lộng lẫy của giới quý tộc thủ đô v{ cuộc sống nghèo khổ của những người dưới đ|y x~ hội. M}u thuẫn trong con người ông ng{y c{ng gay gắt, năm 1886, truyện vừa C|i chết của Ivan Ilich ra đời. Trong mười năm, từ 1889 đến 1899, L.Tolstosy tập trung v{o tiểu thuyết Phục sinh. Những năm đầu thế kỉ XX, L.Tolstosy vẫn tiếp tục không biết mệt mỏi. L.Tolstosy đạt đến đỉnh cao vinh quang, nhưng những m}u thuẫn trong lòng ông cũng không được giải quyết, bi kịch gia đình trở nên một nặng nề. V{o lúc 5 giờ ng{y 27 rạng s|ng ng{y 28 th|ng 10 năm 1910, L.Tolstosy đ~ bỏ nh{ ra đi cùng vời người b|c sĩ th}n tín của nh{ mình l{ Dusan Macovixki. Ng{y 7 th|ng 11 năm 1910, L.Tolstosy qua đời. 1.5. Giới thiệu tác phẩm 1.5.1. Hoàn cảnh sáng tác Sau khi ho{n th{nh bản anh hùng ca bất hủ tiểu thuyết Chiến tranh v{ hòa bình L.Tolstosy chuẩn bị t{i liệu viết về Đại đế Pi-ôt I. Nhưng đến năm 1873 ông bỏ lỡ công việc đó, có lẽ đề t{i n{y không đ|p ứng được những băn khoăn của ông. Ng{y 24 th|ng 4 năm 1970 L.Tolstosy đ~ chia sẻ với vợ những suy nghĩ của mình về “Một mẫu người phụ nữ đ~ có chồng. Xuất th}n từ x~ hội thượng lưu, m{ lại đ{nh hi sinh mất chính mình, người phụ nữ đ|ng thương m{ không có lỗi” [14; tr. 50]. Mặt kh|c c|i thực tại sôi nổi, những vấn đề gai góc của thời đại lôi cuốn ngồi bút của ông v{ ngay v{o năm 1873, ông đ~ ph|c thảo xong d{n ý cho cuốn tiểu thuyết đó chính l{ cuốn tiểu thuyết Anna Karenina. Lúc đầu t|c giả đặt tên cho t|c phẩm l{ “Một b{ trẻ trung” trong đó ông miêu tả Anna như một người phụ nữ xấu “một người phụ nữ không chung thủy”. Một phụ nữ thượng lưu hư hỏng v{ Karenin được miêu tả như một người chồng đ|ng thương. Thế nhưng từ hiện thực của cuộc sống đ~ giúp L.Tolstosy đ{o s}u thêm về nguyên nh}n x~ hội v{ bi kịch của Anna. Lúc n{y hình tượng của Anna được n}ng cao v{ l{m phong phú thêm về diện mạo lẫn t}m hồn. T|c giả nhìn rõ bản chất xấu xa của loại người như Karenin. Từ bản thứ ba t|c giả đưa thêm c}u chuyện của Levin v{o trong t|c phẩm v{ đổi tên th{nh “hai đ|m cưới” hoặc “hai đôi lứa”. Từ bản thứ tư t|c phẩm mới mang tên l{ Anna Karenina. Sang bản thứ s|u L.Tolstosy đ~ đưa thêm c}u chuyện của gia đình Oblonxki v{ kết hợp chặt chẽ hai chủ đề Anna v{ Levin lại với nhau. Chính vì sự kết hợp n{y m{ khi tiểu thuyết Anna Karenina ra đời, người ta cho rằng hai cuốn tiểu thuyết Anna karênina và Lêvin đặt kề nhau một c|ch t{i tình chứ nó không có kết cấu chung. Giải thích đều n{y L.Tolstosy đ~ khẳng định “Tôi tự h{o bởi kiến trúc – những khung cửa tò vò m{ tôi được nối liền với nhau đến mức không thể nhận ra ổ khóa ở đ}u. Về điểm n{y, tôi hết sức cố gắng- Mối liên hệ của sự cấu trúc được tạo nên không phải dựa trên nội dung cốt truyện v{ cũng không phải dựa trên mối quan hệ l{m quen giữa c|c nh}n vật m{ l{ ở mối quan hệ bên trong.” [13; tr. 430] Về phía c|c nh{ nghiên cứu cho rằng không phải tiểu thuyết Anna Karenina có kết cấu song song m{ nó đan chéo quyện chặt v{o nhau, t|c động lẫn nhau, nó không chỉ liên kết nhau trong mối xung đột x~ hội m{ cả trong sự đồng nhất về những ho{n cảnh nghệ thuật cụ thể cùng ph|t triển trên một đề t{i theo cùng một chủ đề chung của của tiểu thuyết. Vì thế nó l{ một thể thống nhất giữa nội dung v{ hình thức. Trong b{i viết về tiểu thuyết hiện thực Nga thế kỉ XIX, t|c giả Trần Thị Phương Phương giải thích về kết cấu của cốt truyện như sau: “C}u chuyện của Anna v{ c}u chuyện của Levin, tuy ph|t triển độc lập, nhưng vẫn có mối liên kết chặt chẽ với nhau. V{ xét đến cùng thì cả Anna v{ Levin cũng còn giống nhau ở điểm họ cũng l{ những con người thẳng thắn, trung thực chống lại những quy định sinh hoạt giả dối của x~ hội. L.Tolstoy rất tự h{o về kết cấu t|c phẩm, nơi sự kết nối được l{m khéo đến độ không thể nhận ra. Mối quan hệ bên trong m{ ông nói đến đó l{ "quy luật của c|i thiện" v{ "sức mạnh của c|i |c". “Những kh|i niệm trừu tượng đó được thể hiện trong vô số những tình cảnh, những trạng th|i, những tính c|ch, tạo nên một sự thống nhất, h{i hòa cho tiểu thuyết. V{ mặc dù bi kịch của Anna l{ bi kịch khép kín, song c|i kết của tiểu thuyết Anna Karenina vẫn l{ một c|i kết mở: Anna chết đi, mối tình của n{ng với Vronsky đ~ kết thúc, nhưng sự sống vẫn còn đó v{ tình yêu vẫn còn đó. Chương cuối của tiểu thuyết không phải l{ chương của Anna, m{ l{ của Levin với c|i kết đầy lạc quan: Levin kh|m ph| ra tình yêu của mình đối với đứa con trai nhỏ mới ra đời; tình yêu đó khiến ch{ng thức tỉnh, hiểu rằng cuộc sống của bản th}n ch{ng v{ của tất cả xung quanh ch{ng vẫn sẽ tiếp diễn với mọi vui sướng, khổ đau như trước, nhưng nó đối với ch{ng "từ nay không còn trống rỗng, vô nghĩa nữa”, bởi vì ch{ng "đ~ thấy được một ý nghĩa hiễn nhiên v{ có thể đưa v{o l{m cho cuộc sống trọn vẹn: ý nghĩa của điều thiện" [13; tr. 430]. Kết cấu độc đ|o của t|c phẩm đ~ góp phần tạo nên th{nh công trong việc thể hiện chủ đề t|c phẩm v{ nó cũng tạo nên cốt truyện với những xung đột kịch tính góp phần thể hiện những sự khủng hoảng trong đời sống đặc biệt l{ trong đời sống đạo đức, tinh thần của c|c nh}n vật. 1.5.2 Tóm tắt tác phẩm Gia đình người anh trai của Anna có sự bất hòa v{ Anna - vợ của một quan chức cao cấp của triều đình ở Perterburg, đ~ đi t{u đến Moskva để giúp anh chị d}u hòa giải. N{ng đi cùng toa với b| tước phu nh}n Vroskaya. Đến Moskva, anh trai của Anna đón ở nh{ ga t{u hỏa v{ con trai b| tước phu nh}n l{ Alexie Vronsky cũng ra đón mẹ. Lúc n{y mọi người chưa kịp xuống t{u thì xảy ra một tai nạn khủng khiếp: Một công nh}n bị c|n chết, sự kiện n{y l{m mọi người hết sức kinh hoàng. Cùng thời gian n{y, Lêvin, một điền chủ hầu như quanh năm sống ở nông thôn, cũng đến Moskva với mục đích cầu hôn với cô con g|i út của gia đình Cherbtsky là Kitty- người m{ đ~ để ý v{ có tình cảm từ l}u. Kitty mới 18 tuổi v{ bắt đầu gia nhập cuộc sống của người thượng lưu v{ được nhiều người để mắt đến trong đó có Vronsky. Ch{ng l{ người tuấn tú, gi{u có quý ph|i v{ có tương lai tốt đẹp ở triều đình v{ trong qu}n đội. Nên mặt dù Kitty cảm thấy mình quý mến v{ tinh cậy Levin, song t}m hồn của cô g|i trẻ n{y lại hướng về Vronsky nhiều hơn, nên n{ng đ~ từ chối lời cầu hôn của Lêvin. Anna nhanh chóng giải quyết mối m}u thuẫn cho vợ chồng người anh. Vẻ đẹp v{ khả |i đ~ hấp dẫn mọi người xung quanh kể cả Kitty (em g|i của Dolly chị d}u Anna) trong buổi khiêu vũ cả Kitty v{ Anna đều đến. Kitty hạnh phúc v{ mong chờ được nhảy cùng Vronsky nhưng n{ng thấy vẻ mặt của Vronsky khi nhảy cùng Anna, n{ng bất ngờ nhận ra rằng Vronsky đ~ say mê Anna, điều đó khiến Kitty vô cùng đau khổ. Anna đón nhận tình cảm của Vronsky v{ xao xuyến vì tình cảm đó nên n{ng cảm thấy có lỗi. N{ng đ~ vội v~ rời Moskva nhưng trên chuyến trở về Sankt Peterburg, Vronsky đ~ đi theo “để có mặt nơi n{o n{ng có”. Chồng Anna l{ Alexei Karenin, lớn hơn n{ng hai mươi tuổi, l{ con người có t}m hồn khô khan, chỉ biết có công việc, Anna lấy Karenin l{ do sự sắp đặt của người cô ham tiền v{ địa vị. Vì vậy, t|m năm chung sống với chồng, n{ng chỉ kính trọng chồng chứ không hề có tình yêu chính vì vậy n{ng đ~ dồn hết tình cảm cho đứa con trai. Sự xuất hiện của Vronsky cùng với tình cảm nồng nhiệt của ch{ng đ~ đ|nh thức những kh|t khao yêu đương trong Anna. Ban đầu n{ng cố gắng đấu tranh, song cuối cùng không kh|ng cự nổi v{ đ~ lao v{o cuộc tình với Vronsky. Cuộc tình vụng trộm đó không giấu được l}u nhưng thật bất ngờ chồng Anna biết nhưng không ghen tuông m{ chỉ lo lắng cho danh dự v{ tiếng tăm của ông, đều đó c{ng l{m cho Anna ch|n ghét chồng. N{ng có thai với Vronsky v{ suýt chết trong khi sinh nở. Khi ấy Karenin tỏ ra cao thượng, tha thứ cho n{ng chăm sóc n{ng v{ cưu mang đứa bé g|i mới sinh khiến Anna cảm động ăn năn v{ Vronsky cảm thấy nhục nh~. Tuy nhiên sự cao thượng giả tạo của Karenin chỉ t|ch Anna ra khỏi Vronsky trong một thời gian ngắn m{ không dập tắt nổi ngọn lửa tình của hai người. Họ không thể sống thiếu nhau, Anna quyết định bỏ nh{ v{ đứa con trai m{ n{ng yêu quý, để cùng Vronsky v{ đứa con g|i nhỏ ra nước ngo{i. Levin sau khi bị Kitty từ chối lời cầu hôn liền rời Moskva quay về nông thôn. Ch{ng trở về quản lý điền trang v{ tìm thấy sự an ủi trong công việc, trong sự hòa nhập thiên nhiên v{ cuộc sống của người lao động. Ch{ng biết Kitty sau khi bị Vronsky từ chối n{ng đau khổ v{ bị bệnh nặng phải ra nước ngo{i dưỡng bệnh. Một lần tình cờ sau buổi l{m việc ngo{i đồng, trên đường về Levin tình cờ nhìn thấy cỗ xe ngựa chở Kitty chạy qua. Ch{ng chợt nhận ra rằng tình cảm của mình d{nh cho n{ng vẫn còn nguyên vẹn, bèn quyết định đi Moskva để cầu hôn lần nữa. Lần n{y, ch{ng đ~ th{nh công. Họ nhanh chóng chuẩn bị đ|m cưới v{ sau đ|m cưới, Levin đưa vợ về nông thôn. Kitty lập tức thích ứng với vai trò người vợ khiến Levin nhiều bất ngờ v{ ngạc nhiên. Tuy hai vợ chồng cũng xảy ra tranh c~i, hiểu lầm nhỏ, song cuộc sống của gia đình họ rất hạnh phức. Trong khi đó hạnh phúc của Anna v{ Vronsky thật không dễ d{ng, nó phải đổi bằng những hy sinh: Vronsky phải từ bỏ con đường danh vọng, Anna phải phải rời xa đứa con trai m{ n{ng rất yêu quý v{ luôn nhớ thương- nỗi nhớ ấy luôn |m ảnh v{ dằn vặt n{ng v{ chịu những lời chê tr|ch, gièm pha. Họ cũng không thể sống m~i ở nước ngo{i nên một thời gian sau họ về Nga. Vronsky dù yêu Anna, song cũng đ~ mệt mỏi vì cuộc sống không chính thức của hai người, trong khi Anna vẫn không giải quyết được việc ly hôn với chồng vì vướng bận chuyện con trai. Karenin không cho n{ng nhận con nếu ly hôn, vì vậy n{ng không thể hợp thức hóa cuộc sống lứa đôi với Vronsky. Những khó khăn đó cộng với sức ép của dư luận, của những người quen thuộc xung quanh l{m cho quan hệ tình cảm của hai ngưới c{ng lúc c{ng trở nên căng thẳng: Vronsky bực bội, mệt mỏi, còn Anna thì đau khổ ghen tuông, nghi ngờ về tình yêu của ch{ng d{nh cho mình. Một lần sau trận tranh c~i Vronsky bỏ về nh{ mẹ. Anna đau khổ với những ý nghĩ bi quan, tuyệt vọng. N{ng định tìm ch{ng, nhưng lúc đến nh{ ga, Anna chợt nhớ đến c|i chết của người công nh}n xe lửa v{ n{ng đ~ quyết định giải tho|t cho mình bằng c|ch lao đầu v{o xe lửa. Sau khi Anna chết, Vronsky vô cùng đau khổ, ch{ng xin gia nhâp vào quân đội tình nguyện giúp người Serbia trong cuộc chiến tranh Thổ Nhĩ Kỳ. Còn Lêvin v{ Kitty vẫn tiếp tục cuộc sống gia đình hạnh phúc ở nông thôn v{ sinh được một cậu con trai. CHƯƠNG 2: NHỮNG BIỂU HIỆN BI KỊCH CỦA ANNA KARENINA TRONG TÁC PHẨM 2.1. Nỗi bất hạnh của Anna trong cuộc sống hôn nhân và gia đình Trong chương mở đầu t|c giả viết:“Mỗi gia đình sung sướng đều giống nhau, nhưng mỗi gia đình bất hạnh lại khổ sở theo một c|ch riêng” [3; tr.1] đ}y l{ c}u châm ngôn mở đầu mang tính sự kiện. Nó như một điềm b|o trước những biến cố của c|c gia đình trong t|c phẩm. Trong b{i nghiên cứu về chủ nghĩa hiện thực nga thế kỉ XIX t|c giả Trần Thị Phương Phương đ~ nhận xét “Với Chiến tranh v{ hòa bình điều m{ nh{ văn quan tâm l{ số phận v{ hạnh phúc d}n tộc, còn với Anna Karênina l{ số phận v{ hạnh phúc c| nh}n”… Anna Karenina l{ “tiểu thuyết lấy từ cuộc sống đương đại”, trong đó “ lịch sử t}m hồn con người” được mở ra thông qua tình yêu v{ hôn nh}n” [13; tr.420] vấn đề được đặt ra ngay từ đầu của nh{ văn khi viết về tiểu thuyết n{y l{ quan niệm về hôn nh}n tình yêu- một trong những vấn đề m{ L.Tolstosy rất quan t}m. Thông qua mối quan hệ hôn nh}n của ba gia đình nh{ văn muốn b{y tỏ một quan niệm:“ Nh{ văn cho rằng “nòi giống lo{i người ph|t triển thông qua gia đình” song đồng thời cũng không thể không nhận thấy sự tan r~ của gia đình khi mất đi sự hòa hợp” [13; tr.428]. Bất hạnh của Anna cũng bắt nguồn từ vấn đề gia đình, hai con người với hai t}m hồn không thể hòa hợp cùng nhau, nhưng lại sống chung dưới một m|i nh{, hơn nữa họ đến với nhau l{ do “môn đăng hộ đối” chứ không phải vì tình yêu. L.Tolstosy đ~ x}y dựng kiểu gia đình điển hình của x~ hội Nga, x}y dựng hình tượng Anna với một bi kịch khép kín m{ mở đầu l{ bất hạnh của đời sống gia đình. 2.1.1. Bất hạnh trong cuộc hôn nhân không tình yêu của Anna và Karenin Trong mọi x~ hội, gia đình luôn đóng vai trò nền tảng, sự biến động trong đời sống đạo đức, nếp sống của gia đình phản |nh những biến động trong đời sống tinh thần của x~ hội đó. Thông qua việc miêu tả về gia đình của Anna v{ karenin, cùng với đời sống gia đình của c|c nh}n vật kh|c trong t|c phẩm: Dolly – Oblonxki, Betxy Tvecxkaia, Xapho Stond,… L.Tolstosy đ~ dựng lên bức tranh của đời sống quý tộc Nga thế kỉ XIX m{ Anna Karenina l{ nh}n vật trung t}m. Anna xuất th}n l{ một thiếu nữ thượng lưu trẻ trung xinh đẹp, một vẻ đẹp hấp dẫn khiến bao người say mê. Đôi mắt n{ng “bí ẩn quyến rũ v{ đa tình cùng một lúc vừa tìm kiếm vừa ban ph|t hạnh phúc”. N{ng đ~ khiến cho phu nh}n Vronskya phải thảng thốt nói rằng “Tôi l{ b{ gi{, tôi có thể nói không kh|ch khí rằng, b{ đ~ chinh phục tôi rồi đấy”. B| tước Vronsky thì lại thấy ở n{ng hiện lên
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan