Tài liệu Báo in đồng bằng sông cửu long với vấn đề xây dựng thương hiệu sản phẩm nông nghiệp địa phương. (khảo sát báo cà mau, báo bạc liêu, báo kiên giang năm 2017 2019)

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN --------------------------------------------- TRẦN THẢO NGUYÊN BÁO IN ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU LONG VỚI VẤN ĐỀ XÂY DỰNG THƢƠNG HIỆU SẢN PHẨM NÔNG NGHIỆP ĐỊA PHƢƠNG (Khảo sát Báo Cà Mau, Báo Bạc Liêu, Báo Kiên Giang năm 2017 - 2019) LUẬN VĂN THẠC SĨ BÁO CHÍ HỌC Cà Mau - 2020 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN --------------------------------------------- TRẦN THẢO NGUYÊN BÁO IN ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU LONG VỚI VẤN ĐỀ XÂY DỰNG THƢƠNG HIỆU SẢN PHẨM NÔNG NGHIỆP ĐỊA PHƢƠNG (Khảo sát Báo Cà Mau, Báo Bạc Liêu, Báo Kiên Giang năm 2017 - 2019) Luận văn Thạc sĩ chuyên ngành: Báo chí học (Định hướng ứng dụng) Mã số: 8320101.01 (UD) Chủ tịch Hội đồng chấm luận văn Ngƣời hƣớng dẫn khoa học thạc sĩ khoa học PGS. TS Vũ Quang Hào Cà Mau - 2020 TS Phạm Thị Mỵ LỜI CAM ĐOAN Đây là công trình nghiên cứu của tôi, với sự hướng dẫn tận tình, trách nhiệm của TS. Phạm Thị Mỵ. Các số liệu để triển khai luận văn này là hoàn toàn trung thực, là kết quả lao động tích cực, nghiêm túc và sự nỗ lực, quyết tâm của bản thân. Các số liệu được sử dụng trong luận văn chưa từng được diễn giả nào công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Cà Mau, ngày tháng năm 2020 Tác giả luận văn Trần Thảo Nguyên LỜI CẢM ƠN Tác giả luận văn xin chân thành cảm ơn các thầy, cô ở Viện Đào tạo Báo chí và Truyền thông, trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn Hà Nội; TS. Phạm Thị Mỵ hướng dẫn khoa học; Ban biên tập và đồng nghiệp các báo Cà Mau, Bạc Liêu, Kiên Giang,… và các đồng nghiệp đã chỉ dạy, hướng dẫn, giúp đỡ, tạo điều kiện để tôi hoàn thành luận văn này. Do trình độ, năng lực của tác giả có hạn, luận văn này chắc chắn còn những thiếu sót, hạn chế. Tác giả rất mong nhận được sự góp ý, chỉ dẫn, giúp đỡ của các thầy cô, đồng nghiệp, thân hữu để chỉnh sửa, bổ sung cho luận văn được hoàn thiện hơn. Trân trọng cảm ơn! Tác giả luận văn Trần Thảo Nguyên MỤC LỤC MỤC LỤC ........................................................................................................ 1 DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ........................................................ 5 DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU ................................................................... 6 PHẦN MỞ ĐẦU .............................................................................................. 7 1. Lí do chọn đề tài .......................................................................................... 7 2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề ........................................................................ 10 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu........................................................... 14 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu............................................................ 15 5. Cơ sở lý luận và phƣơng pháp nghiên cứu ............................................. 16 6. Đóng góp về lý luận và thực tiễn của luận văn ....................................... 17 7. Kết cấu luận văn ........................................................................................ 18 PHẦN NỘI DUNG ........................................................................................ 19 Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ VAI TRÒ CỦA BÁO CHÍ ĐỐI VỚI VẤN ĐỀ XÂY DỰNG THƢƠNG HIỆU SẢN PHẨM NÔNG NGHIỆP ĐỊA PHƢƠNG ................................................................. 19 1.1. Khái niệm ................................................................................................ 19 1.1.1. Khái niệm về Báo chí Đồng bằng sông Cửu Long................................ 19 1.1.2. Thương hiệu sản phẩm nông nghiệp ..................................................... 19 1.1.2.1. Khái niệm về thương hiệu .................................................................. 19 1.1.2.2. Khái niệm về sản phẩm nông nghiệp ................................................. 21 1.1.3. Vấn đề xây dựng thương hiệu sản phẩm nông nghiệp .......................... 21 1.2. Đặc điểm, đặc trƣng của báo in ............................................................ 23 1.2.1. Tính thời sự và tính định kỳ của báo in................................................. 23 1.2.2. Sự đồng hiện thông tin và đặc trưng việc tiếp cận thông tin của công chúng báo in. ................................................................................................... 24 1.3. Quan điểm của Đảng và chính sách của Nhà nƣớc về vấn đề xây 1 dựng thƣơng hiệu sản phẩm nông nghiệp .................................................. 27 1.3.1. Quan điểm chung của Đảng và chính sách của Nhà nước về phát triển nông nghiệp ..................................................................................................... 27 1.3.2. Quan điểm của Đảng và chính sách của Nhà nước trong vấn đề xây dựng thương hiệu nông sản............................................................................. 28 1.4. Chức năng và vai trò của báo in đối với vấn đề xây dựng thƣơng hiệu sản phẩm nông nghiệp .................................................................................. 31 1.4.1. Chức năng và vai trò của báo in đối với việc tuyên truyền phát triển nông nghiệp địa phương ................................................................................. 31 1.4.2. Chức năng và vai trò của báo in với xây dựng thương hiệu sản phẩm nông nghiệp địa phương ................................................................................. 32 1.5.1. Khái quát về các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long ................................ 35 Tiểu kết chƣơng 1 .......................................................................................... 36 Chƣơng 2: THỰC TRẠNG CỦA BÁO IN ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU LONG ĐỐI VỚI VẤN ĐỀ XÂY DỰNG THƢƠNG HIỆU SẢN PHẨM NÔNG NGHIỆP ĐỊA PHƢƠNG ................................................................. 38 2.1. Tổng quan về các tờ báo lựa chọn khảo sát ......................................... 38 2.1.1. Vài nét về lịch sử ra đời và phát triển................................................... 38 2.1.1.1. Báo Cà Mau ....................................................................................... 38 2.1.1.2. Báo Bạc Liêu ...................................................................................... 38 2.1.1.3. Báo i n iang .................................................................................. 39 2.2. Nội dung tuyên truyền vấn đề xây dựng thƣơng hiệu sản phẩm địa phƣơng trên các tờ báo in khảo sát ............................................................. 42 2.2.1. Tần suất xuất hiện ................................................................................. 42 2.2.2. Nội dung tuy n truyền ........................................................................... 42 2.2.2.1. Quảng bá, giới thiệu sản phẩm nông nghiệp địa phương đã được công nhận quyền sở hữu trí tuệ ....................................................................... 42 2 2.2.2.2. Hướng đi, tầm nhìn về xây dựng và phát triển sản phẩm nông nghiệp ở địa phương ................................................................................................... 44 2.2.2.3. Những khó khăn trong quá trình phát huy giá trị thương hiệu nông sản địa phương hiện nay ................................................................................. 45 2.3. Hình thức tuyên truyền xây dựng thƣơng hiệu sản phẩm nông nghiệp trên các tờ báo khảo sát ................................................................................ 47 2.4. So sánh ba tờ báo trong vấn đề xây dựng thƣơng hiệu sản phẩm nông nghiệp địa phƣơng ........................................................................................ 52 2.5. Tác động và hiệu quả tuyên truyền của báo Cà Mau, Bạc Liêu và Kiên Giang với vấn đề xây dựng thƣơng hiệu sản phẩm nông nghiệp địa phƣơng ........................................................................................................... 55 2.5.1. Báo chí là chiếc cầu nối giữa sản phẩm nông nghiệp với người tiêu dùng ................................................................................................................. 58 2.5.2. Báo chí tạo dựng hình ảnh thương hiệu sản phẩm nông nghiệp trong lòng công chúng .............................................................................................. 59 2.5.3. Báo chí tạo niềm tin của công chúng với thương hiệu sản phẩm nông nghiệp địa phương .......................................................................................... 60 2.6. Những kết quả đạt đƣợc về vấn đề xây dựng thƣơng hiệu nông sản, cụ thể trên báo in 3 tỉnh Cà Mau, Bạc Liêu, Kiên Giang.......................... 62 2.6.2. Những tồn tại, hạn chế .......................................................................... 68 2.6.3. Những nguyên nhân ảnh hưởng đến vấn đề xây dựng thương hiệu sản phẩm nông nghiệp địa phương tr n báo in Đồng bằng sông Cửu Long ........ 69 2.7. Những mặt đƣợc và chƣa đƣợc của báo in Đồng bằng sông Cửu Long trong việc giúp nông dân xây dựng thƣơng hiệu sản phẩm nông nghiệp 70 2.7.1. Những mặt được .................................................................................... 70 2.7.2. Những mặt chưa được ........................................................................... 72 Tiểu kết chƣơng 2 .......................................................................................... 73 3 Chƣơng 3: GIẢI PHÁP VÀ KHUYẾN NGHỊ NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ TUYÊN TRUYỀN CỦA BÁO IN ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU LONG VỚI VẤN XÂY DỰNG THƢƠNG HIỆU SẢN PHẨM NÔNG NGHIỆP ĐỊA PHƢƠNG .............................................................................. 75 3.1. Những vấn đề đặt ra đối với vấn đề xây dựng thƣơng hiệu sản phẩm nông nghiệp địa phƣơng ............................................................................... 75 3.2. Giải pháp nhằm nâng cao vai trò của báo chí trong hoạt động tuyên truyền xây dựng thƣơng hiệu sản phẩm nông nghiệp tại địa phƣơng..... 77 3.2.1. Giải pháp cụ thể .................................................................................... 77 3.2.1.1. Tạo mối quan hệ thân thiết, hợp tác giữa người nông dân, doanh nghiệp với cơ quan báo chí ............................................................................. 77 3.2.1.2. Báo chí tạo cơ hội cho cá nhân, doanh nghiệp xây dựng thương hiệu nông sản ... 77 3.2.2. Giải pháp nâng cao chất lượng nội dung thông tin .................................... 78 3.2.2.1. Về lựa chọn đề tài, chủ đề, sự kiện, vấn đề thông tin ............................... 78 3.2.2.2. Về lựa chọn sự vật, sự việc, hiện tượng, con người thông tin ................... 79 3.2.3. Giải pháp nâng cao chất lượng hình thức thông tin ............................. 79 3.2.3.1. Về sử dụng thể loại tác phẩm ............................................................. 79 3.2.3.2. Về sử dụng ngôn ngữ.......................................................................... 80 3.3. Một số khuyến nghị ................................................................................ 84 3.3.1. Về cơ chế chính sách ............................................................................. 84 3.3.2. Về nguồn nhân lực ................................................................................ 85 3.3.3. Đối với các cơ quan báo in Đồng bằng sông Cửu Long ...................... 87 Tiểu kết chƣơng 3 .......................................................................................... 89 PHẦN KẾT LUẬN ........................................................................................ 90 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 92 PHỤ LỤC ....................................................................................................... 95 4 DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT GS, PGS, TS, ThS Giáo sư, Phó giáo sư, Tiến sĩ, Thạc sĩ Nxb Nhà xuất bản PVS Phỏng vấn sâu TP Thành phố ĐBSCL Đồng bằng sông Cửu Long 5 DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU Bảng 2.1. Tần suất xuất hiện các tác phẩm thuộc vấn đề xây dựng thương hiệu sản phẩm nông nghiệp địa phương trên báo in báo Cà Mau, báo Bạc Liêu, báo Kiên Giang (2017-2019) ................................................................................. 42 Bảng 2.2: Ông, bà có theo dõi thông tin về sản phẩm nông nghiệp qua báo chí không? .............................................................................................................. 55 Bảng 2.3: Ông, bà đánh giá như thế nào về vai trò của thông tin trên báo chí? ........ 55 Bảng 2.4: Để theo dõi thông tin về thương hiệu sản phẩm nông nghiệp, ông, bà chủ yếu lựa chọn loại hình báo chí nào? (chọn 1 phương án) ................... 56 Bảng 2.5: Theo ông bà, ưu điểm chủ yếu của thông tin về vấn đề xây dựng thương hiệu nông sản trên báo in so với các loại hình truyền thông khác là gì? .................. 56 Bảng 2.6: Xin ông, bà cho biết hạn chế chủ yếu của thông tin về vấn đề xây dựng thương hiệu sản phẩm nông nghiệp trên báo in hiện nay? .................... 56 Bảng 2.7: Xin ông, bà cho biết đánh giá của mình về hình thức thể hiện của thông tin vấn đề xây dựng thương hiệu sản phẩm nông nghiệp trên báo in hiện nay? ......................................................................................................... 57 Bảng 2.8: Ông, bà đánh giá như thế nào về vai trò của báo in đối với việc xây dựng và quảng bá thương hiệu sản phẩm nông nghiệp hiện nay? .................. 57 6 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lí do chọn đề tài Trải qua hành trình hơn 30 năm đổi mới, kinh tế Việt Nam đã dần khẳng định được vị thế trên trường quốc tế. Nhìn lại chặng đường ấy, chúng ta không khỏi tự hào về những thành tựu rực rỡ mà cả nước đã cùng chung tay góp sức xây dựng nên. Đặc biệt trong nhiều năm trở lại đây, Việt Nam luôn là một trong những quốc gia hàng đầu thế giới về xuất khẩu hàng nông sản. Chính vì vậy, phát triển lĩnh vực nông sản là một trong những nhiệm vụ chiến lược hàng đầu trong phát triển đất nước. Hiện nay trong điều kiện toàn cầu hóa đang diễn ra mạnh mẽ, song hành với nó là xu thế khu vực hóa trở nên sâu sắc đã mở ra nhiều cơ hội lý tưởng cho hàng nông sản Việt Nam quảng bá, đưa sản phẩm của mình ra thị trường thế giới. Điều đó cũng đồng nghĩa với việc hàng nông sản đang đứng trước sự cạnh tranh khốc liệt của các thương hiệu nông sản đến từ các nước khác. Trên thực tế, hầu hết các mặt hàng nông sản ở Việt Nam đều ở dạng thô hoặc sơ chế, khi xuất khẩu phải thông qua các thương hiệu trung gian nước ngoài. Điều đó khiến cho mặt hàng nông sản không phát huy được lợi thế so sánh của nước mình với các nước khác. Việt Nam là nước có lợi thế xuất khẩu hàng nông sản thì việc xây dựng và phát triển các thương hiệu nông sản trở nên vô cùng cần thiết, bởi muốn nền nông nghiệp phát triển thì phải có tính cạnh tranh cao, phải có thương hiệu lớn. Đứng trước những thuận lợi và thách thức to lớn trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế, ngành nông sản Việt Nam cần tạo lập được thương hiệu vững chắc để nâng cao năng lực cạnh tranh với các nước trên thế giới. Đồng bằng sông Cửu Long (sau đây gọi tắt là ĐBSCL) được coi là vựa lúa, vựa thủy sản, vựa trái cây của cả nước. ĐBSCL là vùng kinh tế quan trọng, nơi bảo đảm an ninh lương thực quốc gia, nhưng vấn đề “nông dân 7 ĐBSCL vẫn còn nghèo” trở thành một nỗi trăn trở, một câu hỏi lớn đối với người nông dân và với các nhà hoạch định chính sách. Nông dân ĐBSCL rất giỏi về kỹ thuật, số lượng nông dân tiên tiến ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật ngày càng tăng, các biện pháp thâm canh đều làm tốt hơn các vùng khác, nhưng vẫn còn lạc hậu so với thế giới về trình độ cơ giới hóa do đất đai manh mún. Tuy nhiên, ngoài kinh nghiệm sản xuất, nông dân rất thiếu các kỹ năng khác, chẳng hạn như kỹ năng bán hàng, kỹ năng tiếp thị, quảng cáo… để tạo ra thương hiệu quốc tế. Trong khi đó, sản xuất nông nghiệp hiện nay là sản xuất hàng hóa, không còn cảnh tự cung tự cấp như vài chục năm trước. Nhưng chuyện bán cho ai, bán ở đâu, bán vào thời điểm nào, bán như thế nào… hầu như là chuyện rất xa lạ đối với nông dân. Hay những chuyện chung sống với lũ, thích ứng với biến đổi khí hậu, sản xuất sạch, xây dựng thương hiệu… đã được nhận diện từ rất lâu trên báo chí ĐBSCL, vừa định hướng cho nông dân vừa để tham mưu cho các cấp chính quyền. Nhiều địa phương đã có những hoạt động hình thành các tổ chức tập thể quản lý, sử dụng nhãn hiệu tập thể đối với các sản phẩm nông sản này, tuy nhiên, chưa có các chiến lược phát triển sản xuất và kinh doanh để duy trì tính ổn định chất lượng và phát triển thị trường cho các sản phẩm. Vì vậy, việc xây dựng và phát triển thương hiệu cho nông sản Việt Nam, nhằm xác định được “tên tuổi và chỗ đứng” trên thị trường, tăng cường lợi thế cạnh tranh, thúc đẩy việc phát triển kinh tế bền vững, tăng thu nhập cho người dân là một vấn đề cấp thiết. Một trong những xu hướng phát triển thương hiệu cho nông sản hiện nay là phát triển thương hiệu tập thể dựa trên khai thác các đặc điểm của vùng, miền. Xây dựng và bảo vệ thương hiệu cho các sản phẩm nông nghiệp trong nước nói chung và nông sản ĐBSCL nói riêng đang là mối quan tâm của rất nhiều địa phương. Hiện nay, do chưa thấy được tầm quan trọng và giá trị 8 thương hiệu của sản phẩm nên cả người dân và doanh nghiệp vẫn chưa mặn mà với việc xây dựng thương hiệu, nhãn hiệu cho sản phẩm. Bên cạnh đó, việc sản xuất nông sản ở các địa phương hiện nay chủ yếu theo hình thức đơn lẻ, manh mún và tự phát cho nên để người nông dân tự đăng ký, quản lý và khai thác thương hiệu là rất khó khăn. Xu hướng chung của thị trường hiện nay đòi hỏi sản phẩm trong đó có sản phẩm nông sản phải có nguồn gốc, xuất xứ rõ ràng, nhãn hiệu hàng hóa được bảo hộ từ các cơ quan chức năng của Nhà nước. Sự chậm trễ này khiến nhiều nông sản nổi tiếng khó cạnh tranh với các loại hàng hóa giá rẻ, dẫn đến sản phẩm không có thương hiệu và chỗ đứng trên thị trường, ảnh hưởng đến quyền lợi của người nông dân... Nguyên nhân chính của tình trạng trên là do chính quyền cơ sở và người nông dân chưa thấy hết tầm quan trọng của việc xây dựng thương hiệu nông sản. Sản xuất nông nghiệp vẫn còn mang tính chất nhỏ lẻ, năng lực hiệu quả hoạt động của các doanh nghiệp trong lĩnh vực nông nghiệp còn hạn chế, sự liên kết giữa chính quyền, người dân và doanh nghiệp chưa chặt chẽ dẫn đến tình trạng các sản phẩm nông sản phát triển một cách tự phát, không có sự quản lý chặt chẽ của các ban ngành các cấp làm ảnh hưởng tới chất lượng sản phẩm nông sản. Thông qua các hoạt động tư vấn, tuyên truyền, chương trình hỗ trợ người dân khi họ đã am hiểu về vai trò quan trọng của thương hiệu đối với sản phẩm thì tư duy của họ cũng thay đổi. Để xây dựng hình ảnh một thương hiệu nông sản mạnh, ngoài những yếu tố nội lực, tự thân của người dân, doanh nghiệp - những yếu tố cốt lõi thực sự làm nên giá trị thương hiệu như chất lượng sản phẩm dịch vụ, phong cách, thái độ phục vụ, kỹ năng quản lý, khoa học công nghệ... Người dân và doanh nghiệp cần quan tâm đến những công cụ có thể giúp công ty tổ chức hay cá nhân xây dựng một hình ảnh thương hiệu trong tâm trí công chúng. 9 Báo chí truyền thông là một trong công cụ rất hiệu quả mà nông dân và doanh nghiệp Việt Nam nói chung và ĐBSCL nói riêng có thể sử dụng trong chiến lược phát triển thương hiệu sản phẩm nông nghiệp của mình. Hiện nay, ở nước ta chưa có nhiều công trình khoa học nghiên cứu về hiệu quả của các kênh thông tin tuyên truyền về nông nghiệp nhất là thương hiệu của sản phẩm nông nghiệp trong việc đáp ứng nhu cầu thông tin của nông dân. Từ thực tế đó, tôi chọn đề tài luận văn là “Báo in Đồng bằng sông Cửu Long với vấn đề xây dựng thƣơng hiệu sản phẩm nông nghiệp địa phƣơng” (Khảo sát Báo Cà Mau, Bạc Liêu, Kiên Giang từ tháng 1/2017 đến tháng 12/2019). Nghiên cứu nhằm tìm hiểu thực trạng về nhu cầu sử dụng thông tin các sản phẩm nông nghiệp của nông dân và hiệu quả của các chuyên trang, chuyên mục trên báo in các tỉnh ĐBSCL hiện nay. Từ đó, tác giả phân tích nguyên nhân và đề xuất một số khuyến nghị góp phần nâng cao hiệu quả của hoạt động phát triển kinh tế nông nghiệp địa phương hiện nay. 2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề Trong những năm qua, ở Việt Nam đã có một số công trình nghiên cứu tiêu biểu liên quan đến công tác truyền thông trong lĩnh vực nông nghiệp, nông dân và nông thôn. Trong đó, điển hình một số tài liệu như sau: Nhóm tài liệu sách - PGS.TS. Nguyễn Văn Dững, Cơ sở lý luận báo chí [7]. Cuốn sách đã cung cấp những kiến thức cơ bản và hệ thống khái niệm cơ bản của lý luận báo chí, như khái niệm và đặc điểm báo chí, bản chất hoạt động báo chí… - Dương Xuân Sơn, Đinh Văn Hường, Trần Quang, Cơ sở lí luận báo chí truyền thông [22]. Cuốn sách đã cung cấp những vấn đề về phương pháp luận, các khái niệm, đặc trưng, chức năng… của báo chí để làm cơ sở cho việc nghiên cứu vấn đề cụ thể của đề tài luận văn. - PGS.TS. Vũ Chí Lộc, ThS. Lê Thị Thu Hà, Xây dựng và phát triển 10 thương hiệu [15]. Cuốn sách đã cung cấp thông tin về thương hiệu và vai trò của thương hiệu đối với doanh nghiệp, quy trình xây dựng và phát triển thuơng hiệu, tình hình xây dựng thương hiệu; những khó khăn thuờng gặp và một số giải pháp của doanh nghiệp trong xây dựng và phát triển thương hiệu. - ThS Phạm Hoàng Ngân, Truyền thông nông nghiệp nông thôn nông dân [17]. Cuốn sách đã cung cấp những thông tin cơ bản vấn đề trong công tác truyền thông nông nghiệp, nông dân, nông thôn của Việt Nam như các loại kênh truyền thông, nhu cầu tiếp cận thông tin truyền thông tin truyền thông nông thôn. Cuốn sách còn mang đến cách nhìn mở rộng về công tác truyền thông nông thôn của một số nước trên thế giới, đưa ra cách nhìn toàn cảnh về những dự án đầu tư và sáng kiến phát triển truyền thông nông thôn của Việt Nam trong thời gian tới. - Đặng Kim Sơn, Nông nghiệp nông dân và nông thôn hôm nay và mai sau [21]. Trên cơ sở nghiên cứu thực trạng nông nghiệp Việt Nam sau 20 năm đổi mới cuốn sách đã chỉ ra vấn đề “để nông nghiệp phát triển bền vững với chú trọng phát triển cả nông nghiệp, nông dân, nông thôn”. - TS Nguyễn Từ, Nông nghiệp Việt Nam trong phát triển bền vững [27]. Trong cuốn sách có nhiều bài viết bàn về vị trí của ngành nông nghiệp trong sự phát triển bền vững chung của đất nước. - PGS. TS Nguyễn Sinh Cúc, Nông nghiệp nông thôn Việt Nam thời kỳ đổi mới [3]. Trong cuốn sách luận giải rõ quá trình đổi mới, hoàn thiện chính sách nông nghiệp, nông thôn nước ta trong những năm đổi mới, những thành tựu và những vấn đề đặt ra trong quá trình phát triển nông nghiệp, nông thôn Việt Nam. Nhóm các công trình nghiên cứu Nhu cầu tiếp nhận thông tin của nông dân đã được nêu trong Luận văn Thạc sĩ “Nhu cầu sử dụng thông tin nông nghiệp nông thôn của nông dân” 11 của ThS. Lê Thị Huê chuyên ngành xã hội học năm 2011, trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội. Luận văn cho thấy thực trạng tiếp cận thông tin nông nghiệp, nông thôn của nông dân với đúc kết: nông dân rất quan tâm các thông tin phục vụ sản xuất nông nghiệp, thị trường nông sản và xa lạ với các thông tin chính sách. Các kênh tiếp nhận thông tin, thời gian thích hợp theo dõi… của nông dân cũng được nghiên cứu và đi đến kết luận: nông dân rất mong muốn tìm kiếm thông tin nông nghiệp. Trong quá trình khảo sát, tìm hiểu, chúng tôi cũng đã tiếp cận luận văn của Thạc sĩ Lê Thái Hà về “Vấn đề nông nghiệp, nông dân, nông thôn tr n báo in hiện nay”, chuyên ngành báo chí học, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội. Luận văn cung cấp một số vấn đề lý luận về nội dung “Nông nghiệp, nông dân, nông thôn” theo tinh thần Nghị quyết Trung ương 7 (khoá X); bổ sung và làm rõ hơn hệ thống lý luận về vai trò, chức năng của báo chí trong điều kiện mới và nhiệm vụ tuyên truyền đưa nghị quyết của Đảng vào cuộc sống trên báo in. Cách thức tổ chức tác phẩm, biện pháp tuyên truyền trên báo in đạt hiệu quả. Luận văn góp phần làm rõ nội dung nhận thức về nông nghiệp, nông dân, nông thôn Việt Nam và vị trí của “Nông nghiệp, nông dân, nông thôn” trong sự nghiệp đổi mới, phát triển đất nước thông qua hoạt động báo chí truyền thông. Qua đó khẳng định những đóng góp của báo in trong việc tuyên truyền đưa nghị quyết của Đảng vào cuộc sống và trách nhiệm nâng cao chất lượng tuyên truyền về “Nông nghiệp, nông dân, nông thôn” trên báo in, chỉ ra những biện pháp khả thi cho quá trình này. Liên quan đến vấn đề nông nghiệp, nông dân, nông thôn ở Đồng bằng sông Cửu Long tại Hội thảo khoa học “Nâng cao chất lượng tuy n truyền về nông nghiệp, nông dân, nông thôn tr n báo Đảng ở Đồng bằng sông Cửu Long” do Tạp chí Cộng sản phối hợp với tỉnh Hậu Giang tổ chức vào tháng 12 1/2013. Đề tài thuộc chương trình nghiên cứu khoa học các Ban Đảng do GS.TS. Trương Giang Long làm chủ nhiệm. Với hơn 50 bài tham luận, nội dung các bài tham luận đều nhấn mạnh sự cần thiết phải đẩy mạnh tuyên truyền sâu rộng trên báo Đảng và các phương tiện thông tin đại chúng về những chủ trương, chính sách lớn của Đảng và Nhà nước trong lĩnh vực nông nghiệp, nâng cao đời sống mới. Trong đó có các tham luận gần với đề tài nghiên cứu của tác giả như: “Đẩy mạnh tuy n truyền tr n báo Đảng về nông nghiệp, nông dân, nông thôn Đồng bằng sông Cửu Long” - GS.TS. Trương Giang Long; “Tuy n truyền về nông nghiệp, nông dân, nông thôn tr n báo Đảng ở nước ta hiện nay: Thực trạng và giải pháp” - TS. Nguyễn Thành Lợi; “Báo Cần Thơ: Đẩy mạnh tuy n truyền về nông nghiệp, nông dân và nông thôn” - Lê Thanh Long. Luận văn Thạc sĩ báo chí học “Báo in địa phương với việc phát triển nông nghiệp ở đồng bằng sông Cửu Long” của Trần An Phước (Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn Hà Nội, năm 2012), đi sâu khảo sát và đánh giá thực trạng về việc tuyên truyền các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách của Nhà nước trong lĩnh vực phát triển nông nghiệp nông thôn ở các tòa soạn báo in khu vực đồng bằng sông Cửu Long. Nghị quyết số 26 - NQ/TW ngày 5 tháng 8 năm 2008 của Hội nghị lần thứ bảy của Ban Chấp hành Trung ương khóa X về nông nghiệp, nông dân, nông thôn. Đây được xem là bước đột phá mới về lĩnh vực nông nghiệp nông dân - nông thôn. Nghị quyết ra đời gắn liền với sự quan tâm của Đảng và Nhà nước vào lĩnh vực này, góp phần đưa đất nước tiến nhanh hơn trên con đường công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông thôn Việt Nam. Ở những đề tài này, các tác giả đi sâu nghiên cứu các vấn đề về phát triển nông nghiệp và vai trò của báo chí trong phát triển nông nghiệp. Tuy nhiên, chưa có đề tài nào đi sâu nghiên cứu về vai trò của báo in đối với vấn 13 đề xây dựng thương hiệu sản phẩm nông nghiệp. Điều đó cho thấy vấn đề tuyên truyền về thương hiệu sản phẩm nông nghiệp còn chưa được sự quan tâm thỏa đáng của các nhà khoa học, các nhà nghiên cứu, các nhà báo… Trong tình hình đó, tác giả luận văn mong muốn qua đề tài này sẽ góp phần xây dựng khung lý luận chung vấn đề báo in tham gia thúc đẩy quá trình xây dựng thương hiệu sản phẩm nông nghiệp tại các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long. Đồng thời, luận văn sẽ lý giải một cách toàn diện, khoa học về cách thức tuyên truyền xây dựng thương hiệu nông sản ở báo in địa phương. Có thể nói vấn đề Báo in Đồng bằng sông Cửu Long với vấn đề xây dựng thương hiệu sản phẩm nông nghiệp địa phương là một đề tài mới, nếu được thực hiện thành công sẽ góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả của báo chí trong việc tham gia thúc đẩy vấn đề xây dựng thương hiệu địa phương. Chính vì thế việc nghiên cứu đề tài “Báo in Đồng bằng sông Cửu Long với vấn đề xây dựng thương hiệu sản phẩm nông nghiệp địa phương” thật sự cần thiết, có ý nghĩa lý luận và thực tiễn, trước hết là đối với các cơ quan báo chí và lĩnh vực nông nghiệp nói chung và xây dựng thương hiệu sản phẩm nông nghiệp nói riêng tại địa phương. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Từ việc phân tích vai trò của báo chí như là một công cụ trong công tác phát triển thương hiệu sản phẩm của người dân và doanh nghiệp, nêu bật mối quan hệ, vai trò và hiệu quả trong công tác tuyên truyền trên báo in của các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long trong việc xây dựng thương hiệu sản phẩm nông nghiệp ở địa phương hiện nay. Từ đó nêu ra những ưu điểm và hạn chế của báo in trong vấn đề xây dựng thương hiệu sản phẩm nông nghiệp ĐBSCL. Bước đầu đưa ra một số giải pháp về việc sử dụng báo chí như là một công cụ cần thiết và rất hiệu quả trong công tác xây dựng và phát triển thương 14 hiệu sản phẩm; rút ra những bài học kinh nghiệm, đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả truyền thông của báo in ĐBSCL. Qua đó phục vụ ngày càng thiết thực cho bà con nông dân, đóng góp tích cực vào sự phát triển bền vững của nền nông nghiệp ĐBSCL. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Để đạt được mục đích trên, Luận văn thực hiện những nhiệm vụ chính sau đây: - Làm rõ các khái niệm về báo chí, thương hiệu và vai trò của việc xây dựng thương hiệu đối với nông sản. - Phân tích vai trò của báo chí trong hoạt động xây dựng và phát triển thương hiệu nông sản để độc giả nhận thức được vai trò to lớn của báo chí đối với xây dựng thương hiệu nông sản. - Khảo sát thực trạng tuyên truyền tại 3 cơ quan báo in của các tỉnh ĐBSCL, bao gồm: Báo Cà Mau, Báo Bạc Liêu và Báo Kiên Giang. Từ đó sẽ đánh giá, phân tích để rút ra những bào học kinh nghiệm từ hoạt động thực tiễn, đề xuất các giải pháp cải tiến hình thức, nâng cao chất lượng nội dung tuyên truyền cho việc xây dựng thương hiệu nông sản ĐBSCL. - Đề ra giải pháp truyền thông cho các bài viết, chuyên trang, chuyên mục theo hướng gần gũi, xác thực và dễ hiểu đối với người nông dân. Bởi đây là cơ sở thông tin quan trọng để người dân ĐBSCL có hướng tiếp cận các sản phẩm nông nghiệp phù hợp với nhu cầu của địa phương. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Luận văn khảo sát hoạt động báo in các tỉnh Cà Mau, Bạc Liêu và Kiên Giang với hoạt động xây dựng và phát triển thương hiệu sản phẩm nông nghiệp địa phương hiện nay. 15 4.2. Phạm vi nghiên cứu Trong phạm vi Luận văn này, tác giả sẽ thực hiện nghiên cứu trên địa bàn các tỉnh: Cà Mau, Bạc Liêu và Kiên Giang thông qua việc khảo sát các tỉnh: Cà Mau, Bạc Liêu và Kiên Giang thông qua việc khảo sát 3 cơ quan báo in của các tỉnh này. Thời gian khảo sát từ tháng 1/2017 đến tháng 12/2019. 5. Cơ sở lý luận và phƣơng pháp nghiên cứu 5.1. Cơ sở lý luận Luận văn nghiên cứu dựa trên cơ sở vận dụng những kiến thức lý luận của chủ nghĩa Mác – Lê Nin và tư tưởng Hồ Chí Minh, cùng với hệ thống, quan điểm, chủ trương, đường lối của Đảng, Nhà nước về phát triển nông nghiệp và báo chí. Trong đó tập trung làm rõ vai trò của báo chí trong vấn đề xây dựng thương hiệu sản phẩm nông nghiệp địa phương hiện nay. 5.2. Phương pháp nghiên cứu Trong quá trình tiến hành thực hiện luận văn, chúng tôi sử dụng tổng hợp các phương pháp nghiên cứu sau đây: - Phương pháp khảo sát: Tiến hành khảo sát và ghi nhận thực trạng về nội dung và hình thức tuyên truyền của 3 cơ quan báo in Bạc Liêu, Cà Mau, Kiên Giang để đánh giá những ưu điểm và hạn chế trong quá trình hoạt động chuyên môn. Các kết quả khảo sát là cơ sở để tác giả phân tích trong chương 2 của Luận văn. - Phương pháp phân tích nội dung: Sau khi đọc và tìm hiểu tài liệu, tác giả sử dụng phương pháp này để xử lý thông tin tìm được, phân tích nội dung và hình thức tác phẩm báo in. Từ đó làm sáng tỏ vai trò của báo in trong trong vấn đề xây dựng thương hiệu sản phẩm ở Đồng bằng sông Cửu Long thông qua các tác phẩm báo chí đã đăng tải ở các báo khảo sát. - Phương pháp so sánh: So sánh 3 tờ báo Cà Mau, Bạc Liêu, Kiên Giang trong việc tuyên truyền, quảng bá thương hiệu sản phẩm nông nghiệp. 16