Tài liệu Bao cao tot nghiep chi phi & z (in gui co xem)

Đề cương sơ bộBáo cáo tốt nghiệp Nông Nghiệp Hà Nội Trường Đại Học PHẦN I: MỞ ĐẦU 1.1. Tính cấp thiết của đề tài. Ngày nay, trong quá trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, nền kinh tế nước ta với chính sách mở cửa để thu hút được các nguồn vốn đầu tư trong và ngoài nước tạo ra động lực thúc đẩy sự tăng trưởng không ngừng. Một doanh nghiệp muốn tồn tại và đứng vững thì phải tự chủ trong mọi hoạt động sản xuất kinh doanh của mình từ việc đầu tư vốn, tổ chức sản xuất đến việc tiêu thụ sản phẩm. Để cạnh tranh trên thị trường, các doanh nghiệp phải không ngừng nâng cao chất lượng sản phẩm, thay đổi mẫu mã cho phù hợp với thị hiếu của người tiêu dùng. Bên cạnh đó, một trong những biện pháp hữu hiệu nhất mà các doanh nghiệp có thể cạnh tranh trên thị trường là biện pháp hạ giá thành sản phẩm. Vì vậy việc nghiên cứu tìm tòi và tổ chức hạ giá thành sản phẩm là rất quan trọng đối với các doanh nghiệp sản xuất. Để đạt được mục tiêu đó, các doanh nghiệp phải quản lý chặt chẽ chi phí sản xuất, đồng thời tìm ra các biện pháp tốt để giảm chi phí không cần thiết, tránh lãng phí. Một trong những biện pháp hữu hiệu để quản lý chi phí, hạ giá thành sản phẩm và nâng cao chất lượng sản phẩm đó là kế toán mà trong đó kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm luôn được xác định là khâu quan trọng và là trọng tâm của toàn bộ công tác kế toán trong các doanh nghiệp sản xuất. Vì vậy, hoàn thiện công tác hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm là việc rất cần thiết và có ý nghĩa quan trọng trong quá trình hoàn thiện kế toán của doanh nghiệp. Cũng như nhiều doanh nghiệp khác, Công ty cổ phần xi măng Bỉm Sơn đã không ngừng đổi mới, hoàn thiện để đứng vững, để tồn tại trên thị trường. Đặc biệt công tác kế toán nói chung, kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm nói riêng ngày càng được coi trọng. Hiểu được tầm quan trọng của giá thành sản phẩm, trong quá trình thực tập tại công ty em đã chọn đề tài: “Hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại Công ty cổ phần xi măng Bỉm Sơn”. 1 Sv: Trần Anh Tuấn Lớp KE5 – Bỉm Sơn Đề cương sơ bộBáo cáo tốt nghiệp Nông Nghiệp Hà Nội Trường Đại Học 1.2. Mục tiêu nghiên cứu. 1.2.1.Mục tiêu tổng quát. - Tìm hiểu công tác hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm, từ đó đưa ra một số biện pháp nhằm hoàn thiện công tác hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại Công ty cổ phần xi măng Bỉm Sơn. 1.2.2.Mục tiêu cụ thể: - Tìm hiểu cơ sở lý luận về hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm. - Tìm hiểu thực trạng công tác hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại Công ty cổ phần xi măng Bỉm Sơn. - Đưa ra một số biện pháp nhằm hoàn thiện công tác hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại Công ty cổ phần xi măng Bỉm Sơn, hạ giá thành sản phẩm. 1.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu. 1.3.1. Đối tượng nghiên cứu. Công tác hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại Công ty cổ phần xi măng Bỉm Sơn. 1.3.2.Phạm vi nghiên cứu. - Phạm vi về không gian: Công ty cổ phần Xi măng Bỉm Sơn. - Thời gian nghiên cứu: Từ 26/5/2009 đến 26/10/2009. - Số liệu thu thập: Trong 3 năm từ 2006 – 2008. 2 Sv: Trần Anh Tuấn Lớp KE5 – Bỉm Sơn Đề cương sơ bộBáo cáo tốt nghiệp Nông Nghiệp Hà Nội Trường Đại Học PHẦN II: TỔNG QUAN TÀI LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 2.1. Cơ sở lý luận về chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm 2.1.1. Khái niệm và phân loại chi phí sản xuất. 2.1.1.1. Bản chất chi phí sản xuất. Bất kỳ một doanh nghiệp nào khi tiến hành hoạt động sản xuất cũng đều phải tiêu tốn những nguồn lực nhất định. Đó là sự kết hợp hài hòa ba yếu tố cơ bản của quá trình sản xuất: Tư liệu lao động, đối tượng lao động và sức lao động. Sự tiêu hao các yếu tố này trong quá trình sản xuất tạo ra các chi phí tương ứng, nhưng mức độ hao mòn của chúng cũng rất khác nhau, vì vậy để biết được số chi phí mà doanh nghiệp đã chi ra trong một kỳ kế toán nào đó là bao nhiêu, phải sử dụng thước đo tiền tệ để đo lường mức độ hao phí các nguồn lực và điều này đã làm phát sinh khái niệm chi phí. Chi phí sản xuất là biểu hiện bằng tiền của toàn bộ các hao phí về lao động sống và lao động vật hoá và các chi phí cần thiết khác mà doanh nghiệp đã chi ra để tiến hành hoạt động sản xuất trong một thời kỳ nhất định. Chi phí luôn được gắn với các hoạt động làm phát sinh chi phí cho hoạt động sản xuất, phát sinh thường xuyên, liên tục trong quá trình hoạt động sản xuất của doanh nghiệp. Nhưng không phải mọi chi phí doanh nghiệp đã chi ra đều là chi phí sản xuất như: Chi phí hao hụt nguyên vật liệu ngoài định mức, tiền bị phạt do vi phạm hợp đồng… 3 Sv: Trần Anh Tuấn Lớp KE5 – Bỉm Sơn Đề cương sơ bộBáo cáo tốt nghiệp Nông Nghiệp Hà Nội Trường Đại Học Thực chất chi phí sản xuất là là sự dịch chuyển vốn của doanh nghiệp chi cho quá trình sản xuất vào đối tượng tính giá nhất định. 2.1.1.2. Phân loại chi phí sản xuất. Chi phí sản xuất có rất nhiều loại, nhiều khoản khác nhau cả về nội dung, tính chất, công dụng, vai trò, vị trí... trong quá trình sản xuất. Để thuận lợi cho công tác quản lý và hạch toán cần thiết phải tiến hành phân loại chi phí sản xuất. Xét về mặt lý luận cũng như trên thực tế có rất nhiều cách phân loại chi phí khác nhau, chúng bổ sung cho nhau và giữ vai trò nhất định trong quản lý chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm. Sau đây là một số cách phân loại chủ yếu được sử dụng phổ biến trong kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm trên góc độ của kế toán tài chính. a) Phân loại chi phí sản xuất theo nội dung, tính chất kinh tế của chi phí. Theo cách phân loại này người ta sắp xếp các chi phí có cùng nội dung, tính chất kinh tế vào một loại gọi là yếu tố chi phí, không phân biệt chi phí đó phát sinh ở đâu và có tác dụng như thế nào. Cách phân loại này còn được gọi là phân loại chi phí theo yếu tố, theo quy định hiện hành, bao gồm 5 yếu tố: Chi phí nguyên liệu và vật liệu: Bao gồm giá mua, chi phí mua nguyên vật liệu dùng cho hoạt động sản xuất trong kỳ. Yếu tố này bao gồm: Chi phí nguyên vật liệu chính, nguyên vật liệu phụ, nhiên liệu, phụ tùng thay thế và chi phí nguyên vật liệu khác. Chi phí nhân công: Là các khoản về tiền lương phải trả cho người lao động, các khoản trích bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, kinh phí công đoàn theo tiền lương của người lao động. Chi phí khấu hao máy móc thiết bị: Bao gồm khấu hao của tất cả tài sản cố định dùng vào hoạt động sản xuất trong kỳ của doanh nghiệp. Chi phí dịch vụ mua ngoài:Là số tiền phải trả cho các dịch vụ mua ngoài phục vụ cho các hoạt động sản xuất của doanh nghiệp như tiền điện, nước, tiền bưu phí ... 4 Sv: Trần Anh Tuấn Lớp KE5 – Bỉm Sơn Đề cương sơ bộBáo cáo tốt nghiệp Nông Nghiệp Hà Nội Trường Đại Học Chi phí khác bằng tiền: Là các khoản chi phí bằng tiền phát sinh trong quá trình sản xuất ngoài 4 yếu tố chi phí trên. Phân loại chi phí theo tiêu thức này có ý nghĩa lớn trong quản lý chi phí sản xuất, nó cho biết kết cấu, tỷ trọng của từng yếu tố chi phí trong tổng chi phí của doanh nghiệp, giúp cho việc phân tích đánh giá tình hình thực hiện dự toán chi phí sản xuất. b) Phân loại chi phí sản xuất theo mục đích và công dụng của chi phí. Căn cứ vào mục đích của từng loại hoạt động trong doanh nghiệp sản xuất và công dụng kinh tế của chi phí thì chi phí sản xuất được chia thành: - Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp: Là toàn bộ chi phí về nguyên vật liệu được sử dụng trực tiếp cho quá trình sản xuất sản phẩm, lao vụ, dịch vụ. - Chi phí nhân công trực tiếp: Bao gồm chi phí về tiền lương, tiền trích bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế và kinh phí công đoàn của công nhân trực tiếp sản xuất. - Chi phí sản xuất chung: Là các khoản chi phí sản xuất liên quan đến phục vụ và quản lý sản xuất trong phạm vi phân xưởng, đội sản xuất. Bao gồm các yếu tố chi phí: Nhân viên phân xưởng, vật liệu, dụng cụ, khấu hao TSCĐ, dịch vụ mua ngoài và chi phí khác bằng tiền. Tác dụng của cách phân loại này: Phục vụ cho việc quản lý chi phí theo định mức; là cơ sở cho kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm theo khoản mục; là căn cứ để thực hiện kế hoạch giá thành và định mức chi phí sản xuất cho kỳ sau. c) Các cách phân loại chi phí sản xuất khác.  Phân loại chi phí sản xuất theo khả năng quy nạp vào các đối tượng kế toán chi phí, bao gồm: - Chi phí trực tiếp: Là những chi phí liên quan trực tiếp đến từng đối tượng kế toán tập hợp chi phí. Như phần lớn chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, chi phí nhân công trực tiếp là chi phí trực tiếp. - Chi phí gián tiếp: Là các chi phí có liên quan đến nhiều đối tượng kế toán tập hợp chi phí không thể tập hợp trực tiếp được, mà phải tập hợp theo từng nơi 5 Sv: Trần Anh Tuấn Lớp KE5 – Bỉm Sơn Đề cương sơ bộBáo cáo tốt nghiệp Nông Nghiệp Hà Nội Trường Đại Học phát sinh sau đó phân bổ gián tiếp cho từng đối tượng chi phí, như chi phí sản xuất chung.  Phân loại chi phí sản xuất theo mối quan hệ của chi phí với quy trình công nghệ sản xuất sản phẩm, bao gồm: - Chi phí cơ bản: Là chi phí có liên quan trực tiếp đến quy trình công nghệ sản xuất sản phẩm như chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, chi phí nhân công trực tiếp, chi phí công cụ dụng cụ sản xuất, chi phí khấu hao TSCĐ dùng trực tiếp vào sản xuất… - Chi phí chung: Là chi phí liên quan đến phục vụ quản lý sản xuất có tính chất chung như chi phí quản lý ở các phân xưởng sản xuất. 2.1.2. Khái niệm và phân loại giá thành sản phẩm. 2.1.2.1. Bản chất giá thành sản phẩm. Trong quá trình sản xuất, doanh nghiệp phải bỏ ra chi phí sản xuất để thu được những sản phẩm công việc, lao vụ nhất định đã hoàn thành, đáp ứng nhu cầu tiêu dùng của xã hội. Doanh nghiệp phải cần biết được số chi phí đã chi ra cho từng loại hoạt động, từng loại sản phẩm, lao vụ, dịch vụ hoàn thành là bao nhiêu, tỷ trọng của từng loại chi phí… làm phát sinh chỉ tiêu giá thành sản phẩm. Vậy giá thành sản phẩm là toàn bộ những chi phí về lao động sống, lao động vật hoá và các chi phí khác được dùng để sản xuất, hoàn thành một khối lượng sản phẩm, lao vụ, dịch vụ nhất định. Giá thành sản phẩm được xác định cho từng loại sản phẩm, dịch vụ cụ thể và chỉ tính toán xác định với số lượng sản phẩm, dịch vụ đã hoàn thành, kết thúc toàn bộ quá trình sản xuất (thành phẩm) hay hoàn thành một số hoặc một số giai đoạn công nghệ sản xuất (bán thành phẩm). 2.1.2.2. Phân loại giá thành sản xuất. Để đáp ứng các yêu cầu của quản lý và hạch toán, giá thành sản phẩm được phân chia làm nhiều loại khác nhau, tùy theo tiêu thức sử dụng để phân loại giá thành. 6 Sv: Trần Anh Tuấn Lớp KE5 – Bỉm Sơn Đề cương sơ bộBáo cáo tốt nghiệp Nông Nghiệp Hà Nội Trường Đại Học a) Phân loại theo cơ sở số liệu và thời điểm tính tính giá thành. Theo cách phân loại này giá thành sản phẩm được chia làm ba loại: Giá thành kế hoạch: Là giá thành sản phẩm được tính trên cơ sở chi phí sản xuất kế hoạch và sản lượng kế hoạch. Việc tính giá thành kế hoạch do bộ phận kế hoạch của doanh nghiệp thực hiện và được xác định trước khi bước vào sản xuất kinh doanh. Giá thành kế hoạch của sản phẩm là mục tiêu phấn đấu của doanh nghiệp, là căn cứ để so sánh, phân tích đánh giá tình hình thực hiện kế hoạch giá thành và kế hoạch hạ giá thành của doanh nghiệp. Giá thành định mức: Là giá thành sản phẩm được tính toán trên cơ sở xác định mức chi phí hiện hành và chỉ tính cho đơn vị sản phẩm. Việc tính giá thành định mức được tính trước khi chế tạo sản phẩm. Giá thành định mức là công cụ quản lý định mức của doanh nghiệp, là thước đo để xác định chính xác kết quả sử dụng tài sản, vật tư, lao động trong sản xuất, giúp cho doanh nghiệp đánh giá đúng đắn các giải pháp kinh tế, kỹ thuật đã thực hiện, nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh. Giá thành thực tế: Là giá thành sản phẩm được tính trên cơ sở số liệu chi phí sản xuất thực tế đã phát sinh, tập hợp được trong kỳ và sản lượng sản phẩm thực tế đã sản xuất ra trong kỳ. Giá thành thực tế chỉ có thể tính toán được sau khi kết thúc quá trình sản xuất chế tạo sản phẩm. Giá thành thực tế là căn cứ quan trọng để định giá bán và xác định hiệu quả kinh tế của hoạt động sản xuất. Cách phân loại này có tác dụng trong việc quản lý, giám sát chi phí, xác định được các nguyên nhân vượt hoặc hao hụt so với định mức, kế hoạch trong kỳ hạch toán, từ đó tìm ra phương pháp xử lý thích hợp hoặc để điều chỉnh kế hoạch, định mức giá thành cho phù hợp. b) Phân loại theo phạm vi phát sinh chi phí. Theo cách phân loại này giá thành sản phẩm được chia thành hai loại: Giá thành sản xuất sản phẩm: Bao gồm các chi phí liên quan đến quá trình sản xuất, chế tạo sản phẩm như: Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, nhân công trực tiếp, chi phí sản xuất chung tính cho sản phẩm đã sản xuất hoàn thành. 7 Sv: Trần Anh Tuấn Lớp KE5 – Bỉm Sơn Đề cương sơ bộBáo cáo tốt nghiệp Nông Nghiệp Hà Nội Trường Đại Học Giá thành toàn bộ sản phẩm tiêu thụ: Bao gồm giá thành sản xuất tính cho sản phẩm tiêu thụ cộng với chi phí bán hàng, chi phí quản lý doanh nghiệp phát sinh trong kỳ tính cho số sản phẩm này. Trong giá thành toàn bộ sản phẩm tiêu thụ có thể chia thành: + Giá thành toàn bộ sản phẩm: Bao gồm toàn bộ chi phí cố định và chi phí biến đổi mà doanh nghiệp đã sử dụng phục vụ quá trình sản xuất kinh doanh trong kỳ. + Giá thành sản phẩm theo biến phí: Chỉ bao gồm chi phí biến đổi trực tiếp và chi phí biến đổi gián tiếp. + Giá thành sản phẩm có phân bổ hợp lý chi phí cố định: Bao gồm toàn bộ chi phí biến đổi và một phần chi phí cố định được xác định trên cơ sở mức độ hoạt động thực tế so với mức độ hoạt động tiêu chuẩn. 2.2. Mối quan hệ giữa chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm. Chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm có mối quan hệ chặt chẽ với nhau. Chi phí sản xuất trong kỳ là căn cứ, cơ sở để tính giá thành sản phẩm, công việc, lao vụ đã hoàn thành, sự tiết kiệm hay lãng phí của doanh nghiệp về chi phí sản xuất có ảnh hưởng trực tiếp đến việc tăng hay hạ giá thành sản phẩm. Xét về mặt bản chất: Chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm giống nhau vì chúng đều là các hao phí về lao động sống, lao động vật hóa và chi phí khác của doanh nghiệp bỏ ra được biểu hiện bằng tiền. Tuy nhiên, giữa chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm cũng có sự khác nhau trên các phương diện sau: Về mặt phạm vi: Chi phí sản xuất kinh doanh bao gồm cả chi phí cho sản xuất sản phẩm và cả chi phí cho quản lý doanh nghiệp và tiêu thụ sản phẩm. Còn giá thành sản phẩm chỉ bao gồm chi phí sản xuất sản phẩm (chi phí sản xuất trực tiếp và chi phí sản xuất chung) Mặt khác, chi phí sản xuất chỉ tính những chi phí phát sinh trong một thời kỳ nhất định (tháng, quý, năm) không tính đến chi phí liên quan đến số sản phẩm đã hoàn thành hay chưa. Còn nói đến giá thành là giới hạn số chi phí sản xuất liên quan đến khối lượng sản phẩm, dịch vụ đã hoàn thành. 8 Sv: Trần Anh Tuấn Lớp KE5 – Bỉm Sơn Đề cương sơ bộBáo cáo tốt nghiệp Nông Nghiệp Hà Nội Trường Đại Học Về mặt lượng: Chi phí sản xuất là xét đến chi phí trong một thời kỳ, còn giá thành sản phẩm liên quan đến chi phí của kỳ trước chuyển sang, một phần chi phí sản xuất phát sinh trong kỳ, được thể hiện qua công thức sau: Giá thành sản phẩm = CPSX dở dang đầu kỳ + CPSX phát sinh trong kỳ - CPSX dở dang cuối kỳ 2.3. Nhiệm vụ kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm. Chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm là những chỉ tiêu kinh tế tổng hợp quan trọng để đánh giá hiệu quả hoạt động kinh doanh cũng như tình hình quản lý và sử dụng các yếu tố sản xuất trong quá trình hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Tổ chức công tác hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm có vị trí quan trọng trong công tác kế toán của mỗi doanh nghiệp. Phản ánh trung thực, hợp lý chi phí sản xuất cũng như đảm bảo đúng nội dung, phạm vi chi phí cấu thành trong giá thành sản phẩm đã hoàn thành là yêu cầu cấp bách đối với các doanh nghiệp. Để đáp ứng được những yêu cầu quản lý chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm kế toán cần hoàn thành tốt những nhiệm vụ sau: - Cần nhận thức đúng đắn vị trí vai trò của kế toán chi phí và tính giá thành sản phẩm trong toàn bộ hệ thống kế toán của doanh nghiệp, mối quan hệ với các bộ phận liên quan khác. - Xác định đúng đối tượng hạch toán chi phí sản xuất, phương pháp tập hợp chi phí sản xuất và đối tượng tính giá thành phù hợp với đặc điểm và yêu cầu quản lý của doanh nghiệp, tạo điều kiện thuận lợi cho công tác kiểm soát chi phí và tính giá sản phẩm dở dang và sản phẩm hoàn thành. - Tổ chức bộ máy kế toán một cách khoa học, hợp lý trên cơ sở phân công rõ ràng trách nhiệm của từng nhân viên từng bộ phận kế toán có liên quan, đặc biệt là các yếu tố chi phí. - Thực hiện tổ chức chứng từ, hạch toán ban đầu, hệ thống tài khoản, sổ kế toán phù hợp với các nguyên tắc, chuẩn mực, chế độ kế toán. - Tổ chức lập và phân tích các báo cáo kế toán về chi phí, giá thành sản phẩm, cung cấp thông tin cho công tác kiểm soát chi phí sản xuất, giúp nhà quản trị doanh nghiệp ra quyết định nhanh chóng, kịp thời. 9 Sv: Trần Anh Tuấn Lớp KE5 – Bỉm Sơn Đề cương sơ bộBáo cáo tốt nghiệp Nông Nghiệp Hà Nội Trường Đại Học 2.4. Kế toán chi phí sản xuất. 2.4.1. Đối tượng kế toán chi phí sản xuất. Đối tượng hạch toán chi phí sản xuất là phạm vi và giới hạn để tập hợp chi phí sản xuất theo các phạm vi và giới hạn đó. Chi phí phát sinh trong quá trình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp có thể phát sinh ở nhiều địa điểm (phân xưởng, tổ, đội) khác nhau và có thể liên quan đến nhiều loại sản phẩm hay thực hiện các loại dịch vụ khác nhau. Do vậy, việc xác định đối tượng tập hợp chi phí sản xuất là khâu đầu tiên cần thiết của công tác kế toán tập hợp chi phí sản xuất. Thực chất của việc xác định đối tượng kế toán kế toán chi phí sản xuất là xác định nơi phát sinh ra chi phí (phân xưởng, bộ phận sản xuất, giai đoạn công nghệ…) hoặc đối tượng chịu chi phí (sản phẩm, đơn đặt hàng…). Để xác định đối tượng kế toán tập hợp chi phí sản xuất ta phải dựa vào các căn cứ sau: - Đặc điểm và công dụng của chi phí trong quá trình sản xuất. - Đặc điểm cơ cấu tổ chức sản xuất của doanh nghiệp. - Quy trình công nghệ sản xuất, chế tạo sản phẩm. - Đặc điểm của sản phẩm (đặc tính kỹ thuật, đặc điểm sử dụng, đặc điểm thương phẩm…). - Yêu cầu kiểm tra, kiểm soát chi phí và yêu cầu hạch toán kinh tế nội bộ của doanh nghiệp. - Yêu cầu tính giá thành theo các đối tượng tính giá thành. - Khả năng, trình độ quản lý nói chung và hạch toán nói riêng. Xác định đối tượng kế toán chi phí sản xuất một cách khoa học hợp lý là cơ sở để tổ chức công tác kế toán chi phí sản xuất, từ việc tổ chức hạch toán ban đầu đến tổ chức tổng hợp số liệu, ghi chép tài khoản, sổ chi tiết... 2.4.2. Phương pháp tập hợp chi phí sản xuất. Phương pháp kế toàn tập hợp chi phí sản xuất là cách thức mà kế toán sử dụng để tập hợp, phân loại các khoản chi phí sản xuất phát sinh trong một kỳ theo các đối tượng tập hợp chi phí đã xác định. 10 Sv: Trần Anh Tuấn Lớp KE5 – Bỉm Sơn Đề cương sơ bộBáo cáo tốt nghiệp Nông Nghiệp Hà Nội Trường Đại Học Có hai phương pháp tập hợp chi phí:  Phương pháp tập hợp chi phí trực tiếp: Phương pháp này được sử dụng để tập hợp chi phí có liên quan trực tiếp đến các đối tượng tập hợp chi phí đã xác định. Áp dụng cho những chi phí chỉ liên quan đến một đối tượng.  Phương pháp tập hợp và phân bổ gián tiếp: Phương pháp này tập hợp chi phí các chi phí phát sinh liên quan đến nhiều đối tượng tập hợp chi phí mà không thể tập hợp trực tiếp được, kế toán tiến hành tập hợp chung theo địa điểm phát sinh hoặc theo nội dung chi phí, sau đó chọn tiêu chuẩn hợp lý để phân bổ chi phí cho các đối tượng liên quan. Trước hết, xác định hệ số phân bổ: H = C T Trong đó: H: Hệ số phân bổ chi phí. C: Tổng chi phí cần phân bổ cho các đối tượng. T: Tổng đại lượng tiêu chuẩn phân bổ của các đối tượng cần phân bổ. Bước 2: Xác định chi phí cần phân bổ cho từng đối tượng cụ thể: Ci = Ti * H (i=1,n) Trong đó: Ci: Phần chi phí phân bổ cho đối tượng i. Ti: Đại lượng tiêu chuẩn phân bổ dùng để phân bổ chi phí của đối tượng i. 2.4.3. Kế toán chi phí sản xuất. 2.4.3.1. Kế toán chi phí nguyên vật liệu trực tiếp. Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp là toàn bộ chi phí về nguyên vật liệu chính, nửa thành phẩm mua ngoài hoặc tự chế, vật liệu phụ, nhiên liệu sử dụng trực tiếp cho việc sản xuất chế tạo sản phẩm hoặc thực hiện lao vụ, dịch vụ. Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp sử dụng để sản xuất sản phẩm phần lớn là chi phí trực tiếp nên được tập hợp trực tiếp cho từng đối tượng liên quan, căn cứ vào các phiếu xuất kho và các chứng từ có liên quan khác. 11 Sv: Trần Anh Tuấn Lớp KE5 – Bỉm Sơn Đề cương sơ bộBáo cáo tốt nghiệp Nông Nghiệp Hà Nội Trường Đại Học Trường hợp nguyên vật liệu xuất dùng liên quan đến nhiều đối tượng tập hợp chi phí mà không thể tập hợp trực tiếp được thì sử dụng phương pháp phân bổ chi phí cho các đối tượng có liên quan. Các tiêu thức thường được sử dụng là chi phí định mức, chi phí kế hoạch, khối lượng sản phẩm, chi phí nguyên vật liệu chính… Để kế toán chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, kế toán sử dụng: TK 621chi phí nguyên vật liệu trực tiếp (TK 621 không có số dư) Trình tự kế toán chi phí nguyên vật liệu trực tiếp theo sơ đồ sau: TK 152 ( TK 611) TK 621 Xuất kho NVL dùng cho sx; VL thừa không nhập lại kho TK 111,112,141 Mua NVL dùng ngay TK 331 NVL sử dụng không hết nhập lại kho K/C CPNVLTT để tính giá thành sp TK152(611) TK 154(631) K/C CPNVLTT vượt mức bình thường TK 632 2.4.3.2. Kế toán chi phí nhân công trực tiếp. Chi phí nhân công trực tiếp là những khoản tiền phải trả cho công nhân trực tiếp sản xuất sản phẩm, hoặc trực tiếp thực hiện các lao vụ, dịch vụ gồm tiền lương chính, tiền lương phụ, và các khoản phụ cấp, tiền trích bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, kinh phí công đoàn theo số tiền lương của công nhân sản xuất. - Số tiền lương phải trả cho công nhân sản xuất, đối tượng lao động khác thể hiện trên bảng tính và thanh toán lương, tổng hợp, phân bổ cho các đối tượng kế toán chi phí sản xuất trên bảng phân bổ tiền lương. - Các khoản trích theo lương (Bảo hiểm xã hội, Bảo hiểm y tế, Kinh phí công đoàn) tính vào chi phí nhân công trực tiếp theo quy định hiện hành. 12 Sv: Trần Anh Tuấn Lớp KE5 – Bỉm Sơn Đề cương sơ bộBáo cáo tốt nghiệp Nông Nghiệp Hà Nội Trường Đại Học Chi phí nhân công trực tiếp nếu liên quan đến một đối tượng thì được tập hợp trực tiếp, nếu liên quan đến nhiều đối tượng thì phải phân bổ gián tiếp theo các tiêu chuẩn phân bổ như: Định mức chi phí, giờ công định mức, giờ công thực tế, giờ công kế hoạch, khối lượng sản phẩm. Để kế toán chi phí nhân công trực tiếp, kế toán sử dụng Tài khoản 622 – chi phí nhân công trực tiếp (TK 622 không có số dư). Trình tự kế toán chi phí nhân công trực tiếp theo sơ đồ sau: TK 622 TK 334 Tập hợp CPNC trong kỳ TK 154(631) K/C CPNCTT TK 335 Trích trước TL nghỉ phép CNSX TK 338 TK 632 K/C CPNCTT vượt mức bình thường BHXH, BHYT, KPCĐ 2.4.3.3. Kế toán chi phí sản xuất chung. Chi phí sản xuất chung là những khoản chi phí cần thiết khác phục vụ cho quá trình sản xuất sản phẩm phát sinh ở các phân xưởng, bộ phận sản xuất. Chi phí sản xuất chung gồm: Chi phí nhân viên phân xưởng, chi phí vật liệu, chi phí công cụ dụng cụ, chi phí khấu hao tài sản cố định, chi phí dịch vụ mua ngoài và chi phí khác bằng tiền. Để kế toán chi phí sản xuất chung kế toán sử dụng: Tài khoản 627 – Chi phí sản xuất chung (TK 627 không có số dư). Trình tự kế toán chi phí sản xuất chung theo sơ đồ sau: 13 Sv: Trần Anh Tuấn Lớp KE5 – Bỉm Sơn Đề cương sơ bộBáo cáo tốt nghiệp Nông Nghiệp Hà Nội TK 334, 338 Trường Đại Học TK 154(631) TK 627 Chi phí nhân viên TK 152 CPSXC phân bổ vào chi phí chế biến trong kỳ Chi phí vật liệu TK 153(142, 242) Chi phí CCDC Định phí SXC do hoạt động dưới công suất TK 632 TK 214 Chi phí khấu hao TSCĐ TK 111,112 Chi phí dich vụ mua ngoài 2.4.3.4. Kế toán tập hợp chi phí sản xuất toàn doanh nghiệp. Sau khi tập hợp các loại chi phí sản xuất trên các tài khoản 621, 622, 627, kế toán sẽ tiến hành kết chuyển hoặc phân bổ các loại chi phí này để tập hợp toàn bộ chi phí sản xuất cho từng đối tượng chịu chi phí, tiến hành kiểm kê và đánh giá sản phẩm làm dở cuối kỳ, thực hiện tính giá thành các loại sản phẩm, công việc, lao vụ, do doanh nghiệp đã hoàn thành trong kỳ. a) Kế toán chi phí sản xuất toàn doanh nghiệp theo phương pháp kê khai thường xuyên. Để kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm hoàn thành theo phương pháp kê khai thường xuyên, kế toán sử dụng tài khoản 154 - Chi phí sản xuất kinh doanh dở dang. Tài khoản 154 được mở chi tiết theo từng nơi phát sinh chi phí hay từng loại sản phẩm của các bộ phận sản xuất. 14 Sv: Trần Anh Tuấn Lớp KE5 – Bỉm Sơn Đề cương sơ bộBáo cáo tốt nghiệp Nông Nghiệp Hà Nội Trường Đại Học Trình tự kế toán tập hợp chi phí sản xuất toàn doanh nghiệp theo phương pháp kê khai thường xuyên: TK 154 TK 621 Kết chuyển chi phí nguyên, vật liệu trực tiếp TK 622 TK 152,138, .. K/C các khoản làm giảm giá TK 155 Nhập kho Kết chuyển chi phí nhân công trực tiếp TK 627 Kết chuyển chi phí sản xuất chung TK 157 Giá thành thực tế Gửi bán TK 632 Tiêu thụ Định phí sản xuất chung do hoạt động dưới công suất b) Kế toán tập hợp chi phí sản xuất toàn doanh nghiệp theo phương pháp kiểm kê định kỳ. Để kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm hoàn thành trong trường hợp doanh nghiệp áp dụng phương pháp kiểm kê định kỳ, kế toán sử dụng Tài khoản 631 – Giá thành sản xuất. Tài khoản 631 không có số dư và được chi tiết theo địa điểm phát sinh chi phí, theo loại sản phẩm và bộ phận sản xuất. Trình tự kế toán tập hợp chi phí sản xuất thể hiện qua sơ đồ sau: 15 Sv: Trần Anh Tuấn Lớp KE5 – Bỉm Sơn Đề cương sơ bộBáo cáo tốt nghiệp Nông Nghiệp Hà Nội Trường Đại Học Giá trị sản phẩm dở dang đầu kỳ TK 631 TK 621 Chi phí nguyên, vật liệu trực tiếp TK 622 Chi phí nhân công trực tiếp TK 627 Chi phí sản xuẩt chung kết chuyển hoặc phân bổ cho các đối tượng tính giá TK 154 Giá trị sản phẩm dở dang cuối kỳ TK 632 Tổng giá thành sản phẩm xuất của sản phẩm, dịch vụ hoàn thành nhập kho, gửi bán hay tiêu thụ trực tiếp Định phí SXC do hoạt động dưới công suất 2.5. Đánh giá sản phẩm dở dang. 16 Sv: Trần Anh Tuấn Lớp KE5 – Bỉm Sơn Đề cương sơ bộBáo cáo tốt nghiệp Nông Nghiệp Hà Nội Trường Đại Học Sản phẩm dở dang là những sản phẩm, công việc còn đang trong quá trình sản xuất, gia công, chế biến trên các giai đoạn của quy trình công nghệ, hoặc đã hoàn thành một vài quy trình chế biến nhưng vẫn còn phải gia công chế biến tiếp mới trở thành thành phẩm. Đánh giá sản phẩm dở dang là việc tính toán, xác định phần chi phí sản xuất mà sản phẩm dở dang cuối kỳ phải chịu. Tùy theo từng doanh nghiệp mà chi phí sản xuất sản phẩm dở dang có thể được đánh giá theo 1 trong các phương pháp sau: 2.5.1. Đánh giá sản phẩm dở dang theo chi phí nguyên vật liệu trực tiếp hoặc chi phí trực tiếp. Theo phương pháp này, giá trị sản phẩm dở dang chỉ tính phần chi phí nguyên vật liệu chính trực tiếp hoặc chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, còn các chi phí khác tính hết cho sản phẩm hoàn thành trong kỳ. Theo phương pháp bình quân: (Dđk + Cv) Qdck Dck = Qht + Qdck Theo phương pháp nhập trước xuất trước: Cv Qdck Dck = Qbht + Qdck Trong đó: Dck: Chi phí sản xuất dở dang cuối kỳ. Dđk: Chi phí sản xuất dở dang đầu kỳ Cv: Chi phí nguyên vật liệu chính trực tiếp phát sinh trong kỳ. Qht: Khối lượng sản phẩm hoàn thành trong kỳ. Qbht: Khối lượng sản phẩm bắt đầu sản xuất và hoàn thành trong kỳ. ( Qbht = Qht – Qdđk ) Qdck: Khối lượng sản phẩm dở dang cuối kỳ. - Ưu điểm: phương pháp này tính toán đơn giản, dễ làm, xác định chi phí sản phẩm dở dang cuối kỳ được kịp thời, phục vụ cho việc tính giá thành sản phẩm được nhanh chóng. 17 Sv: Trần Anh Tuấn Lớp KE5 – Bỉm Sơn Đề cương sơ bộBáo cáo tốt nghiệp Nông Nghiệp Hà Nội Trường Đại Học - Nhược điểm: độ chính xác không cao vì không tính đến các chi phí chế biến khác. - Điều kiện áp dụng: phương pháp này phù hợp với những doanh nghiệp có chi phí nguyên vật liệu chiếm tỷ trọng lớn, khối lượng sản phẩm dở dang cuối kỳ ít và tương đối ổn định giữa các kỳ. 2.5.2. Đánh giá sản phẩm dở dang theo khối lượng sản phẩm hoàn thành tương đương. Theo phương pháp này, tính cho sản phẩm dở dang cuối kỳ cả chi phí nguyên vật liệu trực tiếp và các chi phí sản xuất khác, khối lượng sản phẩm dở dang cuối kỳ được quy đổi thành khối lượng hoàn thành tương đương theo mức độ chế biến hoàn thành của sản phẩm dở dang. Có hai phương pháp: Đánh giá sản phẩm dở dang theo phương pháp bình quân: - Đối với các khoản mục chi phí bỏ vào 1 lần ngay từ đầu quy trình sản xuất (như nguyên vật liệu chính trực tiếp, nguyên vật liệu trực tiếp) thì tính đều cho sản phẩm hoàn thành và sản phẩm dở dang như sau: Dđk + C Qdck Dck = Qht + Qdck - Đối với các khoản mục chi phí bỏ dần trong quy trình sản xuất (như chi phí nhân công trực tiếp, chi phí sản xuất chung) thì tính cho sản phẩm dở dang theo công thức Dđk + C Dck =  Q’dck Qht + Q’dck Với Q’dck = Qdck  mc Đánh giá sản phẩm dở dang theo phương pháp nhập trước xuất trước: Phương pháp này giả định khối lượng sản xuất trước sẽ hoàn thành trước, do dó sản phẩm dở dang cuối kỳ được tính theo chi phí của lần sản xuất cuối cùng. Vì vậy, kế toán phải theo dõi được khối lượng tương đương và đơn giá chi phí của từng lần sản xuất. 18 Sv: Trần Anh Tuấn Lớp KE5 – Bỉm Sơn Đề cương sơ bộBáo cáo tốt nghiệp Nông Nghiệp Hà Nội Trường Đại Học Công thức xác định: Xác định đơn giá chi phí của từng lần sản xuất: Dđk co = Qdđk (1 – mđ) C ci = Qdđk (1 – mđ) + Qbht + Qdck mc Trong đó : co: Chi phí đơn vị thuộc lần sản xuất trước chuyển sang kỳ này. ci: Chi phí đơn vị thuộc khối lượng sản phẩm phải đầu tư chi phí trong kỳ này. mđ , mc: Mức độ chế biến hoàn thành đầu kỳ, cuối kỳ. Do đó chi phí của khối lượng dở dang cuối kỳ là: Dck = (Qdck mc ) ci - Ưu điểm: Phương pháp này có kết quả tính toán có mức độ chính xác cao. - Nhược điểm: Khối lượng tính toán nhiều, mất nhiều thời gian, việc đánh giá mức độ chế biến hoàn thành của sản phẩm dở dang khá phức tạp và mang tính chủ quan. - Điều kiện áp dụng: Thích hợp với những doanh nghiệp mà chi phí nguyên vật liệu trực tiếp chiểm tỷ trọng không lớn trong tổng chi phí sản xuất, khối lượng sản xuất dở dang không ổn định giữa các kỳ, đánh giá được mức độ hoàn thành của sản phẩm dở dang. 2.5.3. Đánh giá sản phẩm làm dở theo chi phí định mức. Theo phương pháp này, kế toán căn cứ vào khối lượng sản phẩm dở dang, mức độ hoàn thành của sản phẩm dở dang ở từng công đoạn sản xuất và định mức từng khoản mục chi phí ở từng công đoạn sản xuất để tính ra giá trị sản phẩm dở dang theo chi phí định mức. - Ưu điểm: Tính toán nhanh chóng, thuận tiện, đáp ứng yêu cầu thông tin tại mọi thời điểm. 19 Sv: Trần Anh Tuấn Lớp KE5 – Bỉm Sơn Đề cương sơ bộBáo cáo tốt nghiệp Nông Nghiệp Hà Nội Trường Đại Học - Nhược điểm: Độ chính xác của kết quả tính toán không cao, khó áp dụng vì thông thường khó xác định được định mức chuẩn xác. - Điều kiện áp dụng: thích hợp với những doanh nghiệp đã xây dựng được định mức chi phí hợp lý hoặc sử dụng phương pháp tính giá thành theo định mức. 2.6. Tính giá thành sản phẩm. 2.6.1. Kỳ tính giá thành. Kỳ tính giá thành là thời kỳ bộ phận kế toán giá thành cần tiến hành công việc tính giá thành cho các đối tượng tính giá thành. Xác định kỳ tính giá thành cho từng đối tượng tính giá thích hợp, sẽ giúp cho tổ chức công việc tính giá thành sản phẩm được khoa học hợp lý, đảm bảo cung cấp số liệu thông tin về tính giá thành thực tế của sản phẩm lao vụ kịp thời, trung thực phát huy được vai trò kiểm tra tình hình thực hiện kế hoạch giá thành sản phẩm của kế toán. Mỗi đối tượng tính giá thành phải căn cứ vào đặc điểm tổ chức chu kỳ sản xuất của chúng để xác định cho thích hợp. Trường hợp tổ chức sản xuất nhiều, chu kỳ sản xuất ngắn xen kẽ và liên tục thì tính giá thành phù hợp với kỳ báo cáo là hàng tháng (vào cuối tháng). Còn nếu chu kỳ sản xuất dài, sản xuất theo đơn đặt hàng sản phẩm chỉ hoàn thành khi kết thúc chu kỳ sản xuất thì kỳ tính giá thành phù hợp với chu kỳ sản xuất (chỉ khi nào đơn đặt hàng hoàn thành hoặc kết thúc chu kỳ sản xuất sản phẩm thì mới tính giá thành). 2.6.2. Đối tượng tính giá thành. Đối tượng tính giá thành là các loại sản phẩm, công việc, lao vụ mà doanh nghiệp đã sản xuất hoàn thành đòi hỏi phải tính tổng giá thành và giá thành đơn vị. Việc xác định đối tượng tính giá thành phải căn cứ vào đặc điểm tổ chức sản xuất, quản lý sản xuất, quy trình công nghệ sản xuất sản phẩm, khả năng và yêu cầu quản lý cũng như tính chất của từng loại sản phẩm. 20 Sv: Trần Anh Tuấn Lớp KE5 – Bỉm Sơn