Mô tả:
Phaùt trieån
khaùi nieäm môùi veà IPM
Hoà Vaên Chieán
TTBVTV-PN - toång hôïp
hôïp
Dòch haïi laø gì?
Sinh vaät hay vi sinh vaät maø ta chaéc chaén raèng noù
raèng noù laøm giaûm giaù trò cuûa nhöõng nguoàn lôïi ích.
nguoàn lôïi ích. Chuùng gaây ra söï maát maùt veà saûn
veà saûn löôïng vaø chaát löôïng löông thöïc vaø theå chaát
vaø theå chaát qua söï lan truyeàn beänh laøm giaûm chaát
giaûm chaát löôïng moâ
tröôø
Coni ngöôø
i ng soáng cuûa chuùng ta.
chuùng ta.
Hoaït ñoäng
saûn xuaát
Thieät haïi
cuûa dòch haïi
Maät soá
dòch haïi
Caùc hoaït ñoäng
ngaên ngöøa
Norton and Conway, 1977
Nhöõng bieän phaùp phoøng tröø dòch haïi coå truyeàn
coå truyeàn
Söû duïng Kieán vaøng ôû
ôû Trung Quoác treân caây aên
caây aên traùi.
Gieo troàng muoän ñeå ngaên
ngaên ngöøa saâu ñuïc thaân
thaân maøu traéng (S.
innotata) ôû Java.
Keùo daøi tuoåi maï caáy
caáy muoän ñeå ngaên ngöøa
ngöøa saâu ñuïc thaân maøu
maøu vaøng ôû Nhaät Baûn.
Baûn.
Baét oå tröùng baèng tay.
tay.
Duøng daàu thaém vaøo daây
vaøo daây thöøng ñaùnh treân
ñaùnh treân ngoïn luùa laøm
Kyû nguyeân cuûa thuoác BVTV
BVTV
Khaùm phaù ra thuoác DDT (Muller 1939;
1939; Nobel Prize 1948)
Thuoác goác Chlor toång hôïp (BHC, dieldrin,
dieldrin, endosulfan)
Goác Laân vaø Carbamate (m-parathion,
parathion, carbofuran)
Goác Cuùc: Pyrethroids (deltamethrin)
Kyû nguyeân cuûa thuoác BVTV
BVTV
Nghieân cöùu vaø phaùt trieån (R & D) veà hoaù hoïc ñaõ
hoaù hoïc ñaõ laøm thay ñoåi neàn noâng nghieäp taïi moät
nghieäp taïi moät soá nöôùc phaùt trieån ôû nhöõng thaäp
nhöõng thaäp nieân 1960’ vaø 1970s vaø noù vaãn duy trì
vaãn duy trì ñöôïc söùc maïnh laøm aûnh höôûng ñeán
höôûng ñeán vieäc aùp duïng IPM phaàn lôùn caùc nöôùc ôû
caùc nöôùc ôû Chaâu AÙ.
Tính noâng caïn hay giaû vôø khoâng bieát veà heä sinh
veà heä sinh thaùi.
Trong Caùch maïng Xanh
Thuoác BVTV ñaõ ñöôïc giôùi thieäu ñeán noâng daân nhö laø vaán ñeà caàn
laø vaán ñeà caàn thieát ñeå cho naêng suaát cao thoâng qua quaûng caùo.
qua quaûng caùo.
Eg. Masagana 99 (Philippines), BIMAS (Indonesia)
Moái lieân quan ñeán söùc khoeû &
khoeû &
ä sinh tha
ùi 1962)
Muøa Xuaân yeân laëHe
ng (Rachel
Carson
AÛnh höôûng nhieàu maët cuûa thuoác BVTV
– Phaùt trieån tính khaùng
Taêng nhu caàu khaùm phaù thuoác hoaù hoïc môùi
– OÂ nhieãm – Caøng roäng vaø caøng nhieàu
Dö löôïng & tích luyõ trong chuoãi thöùc aên
– Nguy hieåm cho söùc khoeû con ngöôøi
Ngoä ñoäc caáp tính vaø maõn tính
– AÛng höôûng ñeán caùc sinh vaät hay vi sinh vaät khoâng laø ñoái
khoâng laø ñoái töôïng, nhö Ong maät & ñôøi soáng hoang daõ
hoang daõ
Maát tính ña daïng
– Phaù vôû cô cheá phoøng tröø sinh hoïc töï nhieân
Taùi phaùt dòch haïi
Phaùt trieån vaø phuøn phaùt dòch haïi thöù yeáu
Caùc giai ñoaïn saûn xuaát noâng nghieäp &
nghieäp & thöïc tieãn phoøng
ng tröø dòch haïi
dòch haïi
1. Toàn taïi
2. Veà sinh thaùi
3. Buøn noå
4. Khuûng hoaûng
Gaây tính khaùng
Hoån hôïp, pha troän
Phun xòt thöôøng xuyeân &
xuyeân & taêng khoái löôïng
löôïng
5. Tai hoaï
Xöôûng Nhaø maùy ñình treä
ñình treä
6. Phuïc hoài
Ñoäc tính veà sinh thaùi hoïc:
Thuoác BVTV & sinh vaät coù ích
AÛnh höôûng cuûa thuoác BVTV
leân
oäng vaät aên coû – Quaàn xaõ thieân ñòch
trong
Heä sinh thaùi noâng nghieäp nhieät ñôùi
Nhieàu loaøi trong Heä sinh thaùi
thaùi
Phaù vôû heä sinh thaùi gaây ra
ra
vaán ñeà saâu beänh haïi
Khoâ haïn
Luõ luït
Di truù baát thöôøng
Thuoác BVTV
Aûnh
nh höôûng
ng cuûa thuoác tröø saâu ñeán
saâu ñeán caùc loaøi baét moài aên thòt
aên thòt
Treân Caây coù muùi neáu
neáu phun thuoác tröø saâu
saâu thì nheän haïi seõ taùi
taùi phaùt vaø gia taêng maät
taêng maät soá.
Laøm giaûm thaønh phaàn
phaàn thieân ñòch, khoâng
khoâng theå nuoâi ñöôïc
ñöôïc kieán vaøng.
Chieàu daøi trung bình cuûa chuoãi thöùc
chuoãi thöùc aên bò giaûm
Khi phun xòt thuoác chieàu daøi cuûa chuoãi
cuûa chuoãi thöùc aên töø 3 giaûm xuoáng coøn
xuoáng coøn 2.
Maïng löôùi thöùc aên phuïc hoài laïi ñöôïc
laïi ñöôïc vaøo ngaøy thöù 22 sau khi phun.
khi phun.
Töông quan khoâng ñoàng boä giöõ kyù chuû
giöõ kyù chuû vaø nhoùm baét moài aên thòt.
moài aên thòt.
Coân truøng
ng thöù yeáu trôû thaønh
nh chuû yeáu
thaønh
nh chuû yeáu
Raày
naâu treân luùa, Nheän ñoû treân CAQ.
treân CAQ.
Thuoác tröø saâu coù aûnh höôûng khaùc nhau
khaùc nhau ñeán caáu truùc quaàn xaõ.
xaõ.
Coân truøng thöù yeáu khi trôû thaønh chuû
thaønh chuû yeáu seõ phaùt trieån quaàn theå
quaàn theå nhanh hôn caùc loaøi baét moài aên
baét moài aên thòt.
Thuoác tröø dòch haïi khoâng laøm aûnh
nh höôûng
ng
höôûng
ng ñeán tröùng
ng cuûa Raày naâu, Nheän haïi taùi
Nheän haïi taùi phaùt
Söï taùi phaùt cuûa dòch haïi thöù yeáu
Tröôùc phun
o
o
o o o
x x x x x
o o o o o o
x x x x x
o o o o o o
o
Tröôùc phun
o
o
o o o
x x x x x
o o o o o o
x x x x x
o o o o o o
Taùi phaùt
Sau phun vaøi ngaøy
o
o
x
x
x
o
o
x
o x x x x
x x x x x
o o x x x x
x x x x x
x x x x o x
Sau phun vaøi ngaøy
o
o
x
o
x
o
o
x
o
Boäc phaùt o
o
o
o
o o o
o x o x o o
o o o o o o
o o x o o o o
o o o o o o
Thuaät ngöõ nghóa hoïc (Semantics)
Integrated
pest control (IPC)-Phoøng tröø
tröø dòch haïi toång hôïp: Coù nhieàu taùc giaû
taùc giaû ñònh nghóa:
– Smith, van den Bosch, Stern, FAO panel of experts 1960s &
1970s
Pest
management-Quaûn lyù dòch haïi:
– Clark, Geier, Morris.1960s & 1970s
Integrated
pest management (IPM)-Quaûn
Quaûn lyù dòch haïi toång hôïp.
– Bottrell 1979.
(Khaùi nieäm hieän nay ñöôïc chaáp nhaän roäng raõi).
Ñònh nghóa veà IPM
WWW site for IPM definitions.
www.ippc.orst.edu
IPM laø söï löïa choïn, söï toång hôïp, vaø thöïc
vaø thöïc hieän phoøng tröø dòch haïi döïa treân
döïa treân vieäc tieân ñoaùn veà kinh teá, sinh
teá, sinh thaùi, vaø keát quaû veà xaõ hoäi hoïc
hoäi hoïc (Bottrell, 1979)
economic ecological sociological
KLH
Khaùi nieäm veà ngöôõng kinh teá
kinh
te
á i kinh teá (EIL)
Möùc gaâ
y haï
• Möùc gaây haïi > chi phí phoøng tröø
90
80
70
60
phoøng tröø
Ngöôõng kinh teá (ETL)
• Dòch ôû möùc ñoä maø caàn phaûi
50
40
30
phaûi phoøng tröø ñeå traùnh gaây ra söï
gaây ra söï thieät haïi veà kinh teá
teá (EIL).
Lôïi ích phoøng tröø = chi phí phoøng
phoøng tröø
PDK = C
EIL
ETL
20
10
10
8
6
4
2
0
0
P = gía saûn phaåm
D = Maát maùt naêng suaát treân moät coân truøng
truøng
K = % giaûm ñöôïc söï maát maùt do phoøng tröø
tröø
= möùc ñoä dòch haïi (maät soá)
Ngöôõng phoøng
ng tröø chieán löôïc döïa treân kieán thöùc
kieán thöùc
coù ñöôïc tröôùc veà ñoäng
ng löïc quaàn theå dòch haïi
dòch
haïi
90
Pest A
Maät soá dòch haïi A gia 80
A gia taêng theo thôøi
70
thôøi gian.
60
Phaûi bieát moät caùch
caùch chaéc chaén raèng 50
raèng khi phun ôû maät 40
maät soá 40 thì lôïi ích
30
Pest B
ích raát lôùn.
20
Maät soá dòch haïi B
B giaûm ngay sau coù
10
coù ñænh cao ñaàu tieân. 0
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
tieân.
Coù ñöôïc lôïi ích laø do
11
- Xem thêm -