Sau khi lập được biên bản giám định, người bảo hiểm tiến hành giám
định bồi thường. Đây là công đoạn rất quan trọng và nhạy cảm vì nó gắn liền
với lợi ích của cả người được bảo hiểm và người bảo hiểm vì vậy việc giám
định bồi thường phải đáp ứng được một số nguyên tắc sau.
- Nhanh chóng, kịp thời: để giúp khách hàng nhanh chóng khôi phục
hoạt động kinh doanh một cách hiệu quả nhất.
- Kết quả chính xác: Phải tuân theo những điều kiện, điều khoản của
hợp đồng bảo hiểm và thực tế thiệt hại.
- Công bằng, trung thực: Phải dựa trên tình huống tai nạn, quan hệ hợp
tác mà giám định bồi thường linh hoạt, thoả mãn những yêu cầu hợp lý của
khách hàng.
Ngoài ra, trong quá trình giám định cần đảm bảo một số yêu cầu sau:
- Tờ trình bồi thường phải thực hiện đầy đủ chi tiết về khiếu nại,
nguyên nhân phạm vi tổn thất, số tiền khiếu nại và số tiền bồi thường cùng ý
kiến nhận xét của cán bộ thường về toàn bộ khiếu nại.
- Trong trường hợp mỗi Công ty tính toán tổn thất đánh giá khiếu nại
thì hai biên bản giám định của Công ty tính toán tổn thất sẽ là cơ sở cho việc
giải quyết bồi thường.
- Nếu số tiền bồi thường vượt quá phân cấp, phải thông báo và xin ý
kiến chỉ đạo của Tổng công ty trước khi giải quyết bồi thường.
CHƯƠNG II
TÌNH HÌNH TRIỂN KHAI NGHIỆP VỤ BẢO HIỂM HÀNG HOÁ XUẤT
NHẬP KHẨU VẬN CHUYỂN BẰNG ĐƯỜNG BIỂN TẠI
CÔNG TY BẢO MINH HÀ NỘI
1. Vài nét về Tổng công ty Bảo Minh và Công ty Bảo Minh Hà Nội.
Có thể nói lịch sử phát triển của nghiệp vụ bảo hiểm hàng hoá xuất nhập khẩu
ở Việt Nam được gắn liền với sự ra đời và phát triển của ngành bảo hiểm nước ta.
Kể từ khi bảo hiểm Việt Nam ra đời cho đến nay, nghiệp vụ bảo hiểm hàng hoá xuất
nhập khẩu luôn là một loại hình bảo hiểm chủ yếu và chiếm tỉ trọng cao trong tổng
phí bảo hiểm toàn thị trường. Bảo hiểm hàng hoá xuất nhập khẩu ở Việt Nam có thể
được nhìn nhận theo hai giai đoạn phát triển.
Thời kỳ bảo hiểm hoạt động theo cơ chế độc quyền Nhà nước. Giai đoạn này
chỉ có một tổ chức bảo hiểm duy nhất là bảo hiểm hoạt động phục vụ bảo hiểm hàng
hoá xuất nhập khẩu theo nghị định thư. Quy mô và phạm vi bảo hiểm của thời kỳ
này còn rất nhiều hạn chế, hoạt động của thị trường không có sự cạnh tranh.
Thời kỳ bảo hiểm hoạt động trong nền kinh tế thị trường: Vào những năm cuối
thập niên 80, với chính sách kinh tế mở, cùng với nhịp độ phát triển của nền kinh tế,
ngành bảo hiểm đã có những bước phát triển đáng kể. Đứng trước yêu cầu đa dạng
hoá các loại hình kinh doanh bảo hiểm phục vụ cho mục tiêu phát triển kinh tế - xã
hội, bảo đảm cho nền kinh tế phát triển ổn định và nhằm khai thác tốt hơn tiềm năng
bảo hiểm trong nước để đầu tư lại phục vụ sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá
đất nước, Nghị định 100/CP ngày 18/12/1993 của Chính phủ về hoạt động kinh
doanh bảo hiểm đã được ban hành. Sau khi Nghị định này ra đời, hoạt động kinh
doanh bảo hiểm theo hướng thị trường mở trên thị trường bảo hiểm Việt Nam đã bắt
đầu phát triển, nhiều công ty bảo hiểm mới ra đời trên thị trường đã có sự cạnh
tranh gay gắt giữa các công ty bảo hiểm để giành khách hàng và tăng doanh thu phí.
Nhiều vấn đề mới nảy sinh và bất cập trong thời kỳ này đã ảnh hưởng đến hoạt
động của các công ty bảo hiểm. Nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các cá
nhân và tổ chức tham gia bảo hiểm, đẩy hoạt động kinh doanh bảo hiểm, góp phần
thúc đẩy và duy trì sự phát triển bền vững của nền kinh tế - xã hội, Luật kinh doanh
bảo hiểm đã được Quốc hội thông qua ngày 09/12/2000, có hiệu lực thi hành từ
ngày 01/4/2001. Sau khi Luật này được ban hành, Chính phủ và Bộ Tài chính đã
ban hành những văn bản thi hành Luật nhằm phát huy tối đa hiệu quả của Luật kinh
doanh bảo hiểm.
Bảo Minh là công ty bảo hiểm gốc của Nhà nước đầu tiên được thành lập sau
Nghị định 100/CP. Ra đời trên cơ sở là một chi nhánh của Bảo Việt tại thành phố
Hồ Chí Minh, Công ty bảo hiểm thành phố Hồ Chí Minh (gọi tắt là Bảo Minh) đã
chính thức đi vào hoạt động từ ngày 01/01/1995, được phép hoạt động trên phạm vi
cả nước và quốc tế, đảm nhận kinh doanh mọi loại hình nghiệp vụ bảo hiểm.
Từ 1995 đến nay, thị trường bảo hiểm Việt Nam có nhiều thay đổi khi có chính
sách mở cửa hoàn toàn, đặc biệt là thị trường bảo hiểm. Thách thức lớn đối với các
công ty bảo hiểm trong nước là phải có đủ khả năng cạnh tranh quốc tế. Nhằm mục
tiêu tạo ra một tổng công ty bảo hiểm phi nhân thọ mạnh nhất thị trường có đủ khả
năng đó, Công ty bảo hiểm thành phố Hồ Chí Minh (Bảo Minh) đã chính thức
chuyển đổi từ doanh nghiệp nhà nước thành Tổng Công ty Cổ phần Bảo Minh theo
Giấy phép thành lập và hoạt động số 27 GP/KDBH ngày 08/9/2004 của Bộ Tài
chính. Đây là một công ty cổ phần gồm 11 cổ đông sáng lập gồm các Tổng Công ty
lớn của Nhà nước như: Tổng Công ty Hàng không, Tổng Công ty Sông Đà, Tổng
Công ty Hàng hải Việt Nam, Tổng Công ty Xuất nhập khẩu xây dựng Việt Nam,
Tổng Công ty Bưu chính viễn thông Việt Nam .v.v.. Tiếp đó, Hội đồng Quản trị
Tổng Công ty Cổ phần Bảo Minh đã ban hành điều lệ tổ chức và hoạt động của
Công ty Bảo Minh Hà Nội (gọi tắt là Bảo Minh Hà Nội) là công ty thành viên của
Tổng Công ty Cổ phần Bảo Minh (gọi tắt là Tổng Công ty) theo số 1063/2004BM/HĐQT ngày 01/10/2004.
Công ty Bảo Minh Hà Nội trong quá trình hoạt động đã đóng góp một phần
không nhỏ vào sự phát triển của Tổng Công ty. Hiệu quả hoạt động của Công ty
được thể hiện bằng sự đóng góp doanh thu phí vào tổng doanh thu phí của toàn
Tổng Công ty là 20 đến 21%. Hiện nay với hơn 60 cán bộ công nhân viên, cơ cấu tổ
chức của Công ty được chia thành 7 phòng ban, 4 phòng đại diện và đảm nhận 21
loại hình nghiệp vụ bảo hiểm khác nhau, trong đó có nghiệp vụ bảo hiểm hàng hoá
xuất nhập khẩu vận chuyển bằng đường biển. Nghiệp vụ bảo hiểm hàng hoá xuất
nhập khẩu là nghiệp vụ truyền thống nhưng vẫn được Công ty quan tâm phát triển.
Mức độ cạnh tranh của nghiệp vụ này tuy có gay gắt nhưng nhìn chung có phần
bình ổn hơn so với các doanh nghiệp khác vì hầu hết các mối quan hệ với khách
hàng đã được thiết lập trong thời gian trước đây.
Về cơ cấu tổ chức của Công ty Bảo Minh tại Hà Nội
Giám đốc
Phó Giám đốc
Phó Giám đốc
Phòng đầu tư,
kỹ thuật
Phòng hàng hải,
hàng không
Phòng kế toán
tài vụ
Phòng bảo hiểm
khu vực 5
Phòng bảo hiểm
khu vực 6
Phòng phi
hàng hải
Phòng quản lý
đại lý , CNV
Phòng tổng hợp,
tổ chức cán bộ
Phòng bảo hiểm
khu vực 7
Phòng bảo hiểm
khu vực 8
Đứng đầu Công ty là Giám đốc (do Tổng Giám đốc bổ nhiệm), chịu trách
nhiệm toàn bộ mọi hoạt động kinh doanh, tổ chức quản lý. Hai phó giám đốc quản
lý từng phần nghiệp vụ của các phòng ban, giúp đỡ Giám đốc giải quyết các vụ việc
liên quan từng phần nghiệp vụ.
1. Phòng Hàng hải bảo hiểm hàng vận chuyển nội địa, hàng hoá xuất nhập
khẩu vận chuyển bằng đường biển, tàu sông, tàu cá…
- Hướng dẫn và chỉ đạo khai thác các nghiệp vụ bảo hiểm hàng hải nói trên
cho các phòng thuộc Tổng Công ty theo phân cấp của Tổng Giám đốc.
- Kiểm tra quản lý toàn bộ đơn bảo hiểm hàng hải do tất cả các phòng, cấp
gửi đến.
- Tổng hợp, báo cáo tổng kết công tác bảo hiểm hàng hải toàn Tổng Công ty
hàng năm.
- Thông qua công tác quản lý, chỉ đạo, kiểm tra, phát hiện những yếu kém, sơ
hở, vi phạm trong kinh doanh, kiến nghị với Giám đốc biện pháp xử lý, cải tiến
quản lý doanh nghiệp.
- Thực hiện các biện pháp đề phòng hạn chế tổn thất, quản lý rủi ro bảo hiểm
hàng hải.
- Tham mưu cho Giám đốc xây dựng kế hoạch doanh thu các nghiệp vụ bảo
hiểm hàng hải.
- Phối hợp với các phòng kinh doanh để hợp tác khai thác bảo hiểm theo Quy
chế hợp tác, chống cạnh tranh nội bộ của Giám đốc Công ty ban hành.
2. Phòng đầu tư kỹ thuật bảo hiểm cho các chương trình xây dựng, đầu tư
của nước ngoài vào Việt Nam, bao gồm cháy, nổ, mất và hư hại tài sản…
3. Phòng tổng hợp chịu trách nhiệm hành chính tổng hợp, tổ chức cán bộ.
4. Phòng kế hoạch quản lý nguồn thu chi của Chi nhánh.
5. Phòng đại lý, cộng tác viên quản lý tất cả các đại lý, cộng tác viên của
Công ty tại các địa bàn, các tỉnh và các địa phương. Các văn phòng khai thác khu
vực chịu trách nhiệm khai thác các nghiệp vụ tại địa bàn các quận của thành phố Hà
Nội.
6. Phòng bảo hiểm phi hàng hải: quản lý và khai thác bảo hiểm xe cơ giới,
bảo hiểm tai nạn con người.
7. Phòng bảo hiểm hàng không bảo hiểm cho hành khách và hàng hóa vận
chuyển bằng đường không và của hãng hàng không Quốc gia Việt Nam và các công
ty bay dịch vụ.
8. Phòng giám định bồi thường bảo hiểm xe cơ giới: thực hiện giám định các
tổn thất, đánh giá xác định các thiệt hại từ đó quyết định mức bồi thường tổn thất
trong bảo hiểm xe cơ giới.
9. Các phòng bảo hiểm khu vực: đại diện cho Công ty bảo hiểm tại địa
phương, kinh doanh bảo hiểm theo phân công, phân cấp của Giám đốc Công ty.
Tổ chức thực hiện và quản lý toàn diện về mặt hoạt động của Phòng bảo
hiểm khu vực về tổ chức cán bộ nghiệp vụ, tài chính kế toán, quản trị, kinh doanh.
Theo quy định của Tổng Công ty, quy chế và phân cấp của Giám đốc Công ty đối
với các phòng bảo hiểm các khu vực.
Nhằm tăng cường lợi thế cạnh tranh, giữ vững thị phần đáp ứng nhanh chóng
nhu cầu bảo hiểm của khách hàng, Bảo Minh tiếp tục phát triển mạng lưới đại lý
cộng tác viên song song với việc củng cố và hoàn thiện các chi nhánh, nâng cấp
năng suất lao động và trình độ quản lý, đồng thời học hỏi và phát triển kỹ thuật bảo
hiểm nước ngoài. Mục đích cơ bản của Bảo Minh trong thời gian tới là cố gắng
thoát khỏi trì trệ, củng cố lực lượng để phù hợp với sự chuyển biến của thị trường
bảo hiểm trong nước; để thực hiện được mục đích đó, Bảo Minh đã đưa ra các biện
pháp trong thời gian tới là:
* Cải tiến xây dựng theo dõi thực hiện kế hoạch kinh doanh.
- Kế hoạch kinh doanh phải xây dựng trên cơ sở phân tích thị trường, đối thủ
cạnh tranh và tự nhận định về bản thân.
- Xây dựng hệ thống đòn bẩy kinh tế, cải tiến phương pháp phân phối tiền
lương, tiền thưởng, định mức chi phí…
- Giao nhiệm vụ cụ thể cho từng đơn vị, nhân viên.
* Củng cố hệ thống các công ty và mở rộng phát triển hệ thống đại lý bảo
hiểm, thiết lập mối quan hệ chặt chẽ với các đơn vị hữu quan.
- Nâng cao trình độ các giám đốc, phó giám đốc công ty, trình độ kế toán
viên và cán bộ nghiệp vụ.
- Hoàn chỉnh chương trình cơ sở dữ liệu thống kê CRACL-COSIS.
- Củng cố và mở rộng tổng đại lý ở các tỉnh.
- Thiết lập mối quan hệ bằng hợp đồng thoả thuận quan hệ hợp tác với các cơ
quan hữu quan như các công ty bảo hiểm, tái bảo hiểm, môi giới bảo hiểm, các công
ty giám định, luật sư…
* Đẩy mạnh công tác đầu tư vốn.
- Quản lý chặt chẽ vốn đầu tư dài hạn: các công ty liên doanh cổ phần, trái
phiếu… theo lãi suất từ các công ty này.
- Tập trung vốn kịp thời cho các khoản đầu tư ngắn hạn (chủ yếu là gửi ngân
hàng có thời hạn, mua trái phiếu ngắn hạn…).
- Tổ chức tốt hệ thống bảo hiểm nhân thọ cho liên doanh Bảo Minh -CMG.
2. Tình hình triển khai nghiệp vụ bảo hiểm hàng hoá xuất nhập khẩu
vận chuyển bằng đường biển ở Công ty Bảo Minh Hà Nội.
2.1. Công tác khai thác bảo hiểm.
Công tác khai thác là một khâu rất quan trọng trong các doanh nghiệp, các
công ty, khai thác được coi như là đầu vào cho hoạt động sản xuất tạo ra lợi thế
thương mại cuối cùng cho doanh nghiệp, nó quyết định đến sự sống còn của công
ty. Doanh nghiệp bảo hiểm kinh doanh dịch vụ tài chính không có hoạt động sản
xuất cho nên họ chủ yếu tập trung vào khai thác thị trường. Nếu công ty khai thác
tốt tức là bán được nhiều hợp đồng bảo hiểm, mang lại doanh thu lớn sẽ là cơ sở để
tăng lợi nhuận, chiếm lĩnh thị phần, nâng cao vị thế của mình trên thị trường bảo
hiểm. Chính vì tính chất quan trọng của khâu khai thác mà hầu hết các công ty bảo
hiểm phải lập ra các chiến lược khai thác. Công việc khai thác càng trở nên khó
khăn hơn trong điều kiện thị trường cạnh tranh ngày càng gay gắt, trước tình hình
đó đòi hỏi các công ty phải tổ chức tốt khâu khai thác. Đối với Bảo Minh mục tiêu
và cũng là thước đo hiệu quả của khâu khai thác là xây dựng và phát triển một thị
trường bảo hiểm hàng hoá xuất nhập khẩu ổn định lâu dài và tăng trưởng cao, để
làm được điều đó công ty càn phải làm được một số việc sau:
Vào đầu năm các nhân viên của phòng bảo hiểm hàng hải phải thu thập được
thông tin về kim ngạch xuất nhập khẩu như chủng loại hàng hoá, số lượng hàng hoá
của từng công ty xuất nhập khẩu, qua đó sẽ tập hợp số liệu để lập kế hoạch khai
thác và định mức thu phí trong năm cho các đối tượng. Đối với khách hàng mới thì
các cán bộ phải tìm cách tiếp cận để tìm hiểu về ngành hàng, nhóm hàng, cách thức
đóng gói chất xếp, luồng vận chuyển. Các nhân viên phải tìm cách tiếp cận được với
những khách hàng này cho họ thấy sự hiện diện của công ty và giúp họ hiểu hơn về
sản phẩm mà công ty có thể cung cấp. Cụ thể Phòng hàng hải phải chuẩn bị tài lêịu
chào phí kèm theo điều kiện bảo hiểm, các báo cáo tài chính trong số năm gần đây
để chứng minh cho họ thấy vị thế cũng như khả năng tài chính của doanh nghiệp.
Thông qua tư vấn giúp đỡ các công ty xuất nhập khẩu lựa chọn các điều kiện bảo
hiểm phù hợp.
Đối với khách hàng cũ, các khách hàng truyền thống, các nhân viên phải
thuyết phục được họ tiếp tục hợp đồng một cách tự nguyện. Lượng khách hàng
truyền thống này sẽ đảm bảo cho công ty một doanh thu ổn định. Một công ty bảo
hiểm có lượng khách hàng truyền thống chiếm tỉ lệ cao chứng tỏ chất lượng dịch vụ
của công ty là rất tốt và biểu phí phù hợp.
Trong quá trình thực hiện kế hoạch, công ty Bảo Minh Hà Nội thường xuyên
cử nhân viên nhắc nhở khách hàng mua bảo hiểm theo đúng thời gian quy định,
đồng thời hướng dẫn họ mua bảo hiểm hết phần kim ngạch nhập về theo giá FOB,
CIF và phần kim ngạch xuất theo giá CIF. Mặt khác theo dõi số liệu về hàng hoá
xuất nhập khẩu của từng đơn vị và đối chiếu khối lượng khách hàng mua bảo hiểm,
nếu tỷ lệ hàng hoá được bảo hiểm so với kim ngạch mà thấp thì Tổng công ty còn
phải tìm ra lý do để có sự điều chỉnh phù hợp. Tỷ lệ phí là mối quan tâm lớn của
khách hàng. Đối với hàng hoá xuất nhập khẩu giá trị rất lớn chỉ cần một tỷ lệ nhỏ
trong phí cũng là một khoản phí rất lớn. Vấn đề đặt ra cho phòng hàng hải là phải
nắm vững cách thức tính phí, các yếu tố cấu thành nên phí cũng như là đối tượng
được bảo hiểm để tính mức phí phù hợp nhất. Đến cuối năm phòng hàng hải tổng
kết tập hợp số liệu để tính ra một số chỉ tiêu hiệu quả khai thác, từ đó đề ra một
chiến lược khai thác cho năm nghiệp vụ mới.
* Cấp đơn bảo hiểm:
Khi nhận được giấy yêu cầu bảo hiểm, phòng hàng hải phải xem xét việc cấp
đơn theo trình tự sau:
a. Kiểm tra chứng từ và đánh giá rủi ro
- Đánh giá rủi ro:
+ Đây là bước nghiên cứu để dự kiến mức độ rủi ro có thể xảy ra đối với lô
hàng và tàu trong suốt hành trình.
+ Đối với tàu chở hàng, các cán bộ khai thác của công ty phải xem xét kỹ các
yếu tố sau:
o Thứ nhất: quốc tịch của tàu và chủ tàu. Điều này có ảnh hưởng rất lớn
đến độ an toàn của hành trình. Chẳng hạn tàu có quốc tịch Đông Âu thường xảy ra
tổn thất thấp hơn tàu của các vùng khác.
o Thứ hai: là nếu tàu được bảo hiểm thân tàu tại Bảo Minh thì kiểm tra
xem tổng giá trị của tàu và hàng có vượt quá phân cấp 11 triệu USD hay không ?
Trường hợp vượt quá sẽ thông báo cho phòng tái bảo hiểm để thu xếp nhượng tái.
o Thứ ba: là khả năng tài chính của chủ tàu, nếu chủ tàu có khả năng tài
chính tốt thì ít xảy ra tranh chấp.
o Thứ tư: tuổi của tàu. Đối với tàu già, khả năng gây tổn thất sẽ tăng lên
thậm chí không đủ khả năng đi biển. Trong trường hợp này cần thu thêm phụ phí
tàu già. Nếu khách hàng nhập hàng theo giá CIF thì khai thác viên đề nghị khách
hàng áp đặt vấn đề của tàu và bảo lưu quyền đòi lại phí tàu già trên hợp đồng mua
bán. Đối v ới hàng hoá bảo hiểm các nhân viên cần phải xem xét các vấn đề sau:
Vấn đề thứ nhất là loại hàng (bao gồm chủng loại, tính chất, nội tỳ hàng hoá). Vấn
đề thứ hai là phương thức đóng gói, bao bì, chất xếp hàng hoá, phương thức vận
chuyển, ký mã hiệu.
Đối với cảng đi, cảng đến: cũng là yếu tố ảnh hưởng đến nguy cơ xảy ra tổn thất
cho hàng hoá vì nó chứa đựng rất nhiều các yếu tố liên quan như người bán hàng,
người nhận hàng, tình trạng bốc xếp, tập quán của cảng. Qua việc nghiên cứu cảng
đi, cảng đến, nhân viên bảo hiểm biết được những rủi ro hàng hoá nào có thể gặp
đối với hành trình, biết được lô hàng có phải chuyển tải hay không và chuyển tải ở
cảng nào. Từ đó công ty sẽ có biện pháp cần thiết cũng như khuyến cáo với khách
hàng nhằm ngăn ngừa và hạn chế tổn thất.
Khả năng tài chính của khách hàng: khai thác viên luôn phải theo sát quá
trình thanh toán phí của khách hàng để có thể phân biệt được loại khách hàng theo
tiêu chuẩn thanh toán tốt hay xấu, từ đó có biện pháp xử lý kịp thời, tránh tình trạng
dây dưa nợ đọng phí.
- Kiểm tra chứng từ:
Trước hết cán bộ bảo hiểm phải kiểm tra tính hợp lý của người yêu cầu bảo
hiểm, chỉ khi người được bảo hiểm khai rõ tất cả các đề nghị in sẵn thì giấy yêu cầu
bảo hiểm mới được coi là hợp lệ.
+ Đối với hàng mới nhập chỉ chấp nhận "báo sau" các đề mục liên quan đến
phương tiện vận chuyển như: tên tàu, ngày khởi hành, số hợp đồng vận chuyển với
cam kết của khách hàng là tàu đủ khả năng đi biển. Đồng thời yêu cầu khách hàng
cung cấp đủ các chi tiết khi nhận được bộ chứng từ. Nếu khách hàng khai thiếu một
trong các đề mục cơ bản sau: Tên mặt hàng, giá trị bảo hiểm, tuyến hành trình, điều
kiện bảo hiểm thì các khai thác viên yêu cầu khách hàng phải bổ sung ngay.
+ Đối với hàng xuất: Bên cạnh giấy yêu cầu bảo hiểm khách hàng phải cung
cấp thêm một số tài liệu sau:
o Vận tải đơn
o Hoá đơn thương mại
o Thư tín dụng (nếu việc thanh toán mua bán bằng tín dụng)
Bên cạnh đó cán bộ còn phải xem xét kỹ đặc điểm, tính chất hàng hoá,
phương thức đóng gói, xếp hàng, tuyến hành trình, điều kiện bảo hiểm mà khách
hàng yêu cầu. Nếu tàu chở nguyên chuyến một mặt hàng, công ty sẽ yêu cầu khách
hàng cung cấp thêm tàu và bảng thông báo chi tiết tàu để tính thêm phụ phí.
b. Xem xét chấp nhận, từ chối bảo hiểm.
- Từ chối bảo hiểm: Sau khi kiểm tra nếu thấy chứng từ không hợp lệ và
không thể căn cứ vào đó để cấp đơn bảo hiểm, khai thác viên bảo hiểm sẽ từ chối
ngay bằng cách lập công văn từ chối và gửi bằng fax hay qua đường bưu điện kèm
theo các tài liệu giải thích cho khách hàng hiểu.
- Chấp nhận bảo hiểm: Sau khi kiểm tra hồ sơ yêu cầu bảo hiểm, phân tích số
liệu thống kê, phân tích khả năng tài chính của khách hàng, đánh giá rủi ro nếu thấy
đạt yêu cầu thì Công ty quyết định bảo hiểm, đồng thời thoả thuận thời gian giao kết
hợp đồng chính thức.
c. Cấp đơn bảo hiểm.
Khi đã đồng ý bảo hiểm, khai thác viên vào sổ cấp đơn, số đơn bảo hiểm
được lấy theo số thứ tự trong sổ. Tiếp theo tiến hành tính số tiền bảo hiểm, tỷ lệ phí
bảo hiểm, người được bảo hiểm có thể yêu cầu bảo hiểm theo một trong các giá trị:
FOB, CF, CIF và thêm vào đó tỷ lệ lãi ước tính.
Công ty Bảo Minh Hà Nội được phép chủ động nhận bảo hiểm cho những
hàng hoá xuất nhập khẩu có số tiền bảo hiểm dưới 6 triệu USD. Khi áp dụng các
điều khoản biểu phí, quy định, hướng dẫn hiện hành của Tổng công ty, nếu thấy cần
điều chỉnh cho phù hợp với tình hình thực tế công ty sẽ trình đơn xin ý kiến chỉ đạo
của Tổng công ty và chỉ được thực hiện khi Tổng công ty chấp nhận.
Các điều kiện bảo hiểm hàng hoá xuất nhập khẩu vận chuyển bằng đường
biển hiện đang được Bảo Minh áp dụng gồm: Bộ điều khoản ICC 01/01/1982 hay
01/11/1963 hoặc QTC-90. Tuy nhiên ICC 01/01/1982 là thông dụng nhất và đang
được sử dụng ở hầu hết các hợp đồng trong đó gồm có:
- Điều khoản bảo hiểm hàng hoá (Institute Cargo Clauses), (A), (B), (C) ngày
01/01/1982.
- Điều khoản bảo hiểm chiến tranh cho hàng hoá (Institute War Clauses)
01/01/1982.
- Điều khoản bảo hiểm đình công cho hàng hoá (Institute War Clauses)
01/01/1982.
Đối với một số hàng hoá đặc biệt như xăng dầu chở rời, thực phẩm đông
lạnh, thịt cá đông lạnh chỉ áp dụng các điều khoản tương ứng:
- Điều khoản bảo hiểm thực phẩm đông lạnh (A), (B), (C).
- Điều khoản bảo hiểm thịt đông lạnh.
Hiện nay chi nhánh đang áp dụng cách tính phí bảo hiểm như sau:
CIF =
CF
1 R
Bước 1: Tính số tiền bảo hiểm theo công thức
Trong đó:
C: giá trị hàng hoá
F: cước phí vận tải
R: Tổng tỷ lệ phí áp dụng cho từng mặt hàng theo từng điều kiện bảo hiểm.
(R = R1 + R2 + …)
R1: Tỷ lệ gốc + Tỷ lệ phí theo luồng
R2: Tỷ lệ phụ phí khi khách hàng mua thêm các điều kiện bảo hiểm phụ như
bảo hiểm chiến tranh, đình công, truyền tải, tuyến.
Bước 2: Phí bảo hiểm được tính trên cơ sở số tiền và giá trị bảo hiểm.
Igốc = Số tiền bảo hiểm * R
Với R = Rgốc + Rphụ
Trên thực tế, phí bảo hiểm hàng hoá xuất nhập khẩu được áp dụng với Bảo
Minh Hà Nội với cách tính như trên dao động khoảng từ 0,1 đến 0,3% tuỳ thuộc vào
điều kiện cơ sở giao hàng, điều kiện bảo hiểm, loại hàng bảo hiểm, tuyến hành
trình, kỹ thuật chất xếp, chèn lót, phương thức bao gói, cụ thể là:
Nếu hàng hoá tham gia bảo hiểm với điều kiện bảo hiểm càng rộng thì phí
bảo hiểm càng cao và ngược lại. Mặt khác, loại hàng hoá được bảo hiểm cũng là
nhân tố ảnh hưởng tới tỷ lệ phí chính, đối với những hàng hoá chịu tác động lớn của
môi trường bên ngoài, khó bảo quản thì tỷ lệ bảo hiểm cao hơn.
Tỷ lệ phí chính cao hay thấp còn phụ thuộc vào phương thức đóng gói, chất
xếp, chuyên chở hàng hoá. Nếu hàng hoá đóng trong container hoặc chở nguyên
chuyến thì tỷ lệ phí thấp hơn hàng chở rời hoặc đóng thùng.
Đối với các tỷ lệ phụ phí: Phụ phí luồng thường dao động trong khoảng 0,02
- 0,03% tuỳ theo luồng vận tải (ví dụ luồng châu Âu là 0,02%, luồng châu Mỹ là
0,03%). Phụ phí chuyển tải thường chiếm 0,03% số tiền bảo hiểm (sở dĩ có tỷ lệ thu
phụ phí này vì trên thực tế đã có nhiều trường hợp tổn thất xảy ra tại cảng chuyển
tải). Phụ phí rủi ro chiến tranh, đình công hoặc được áp dụng theo tỷ lệ do Uỷ ban
định phí rủi ro chiến tranh công bố là 0,0275% ở khu vực không có chiến tranh, còn
với khu vực đang có chiến tranh mà xác suất rủi ro xấp xỉ là 100% thì Bảo Minh có
quyền từ chối bảo hiểm.
- Trong trường hợp phát sinh phụ phí tàu già.
Itàu già = Số tiền bảo hiểm * Rtàu già
(Rtàu già : Tỷ lệ phụ phí tàu già)
Lúc này tổng phí bảo hiểm sẽ là:
I = Igốc + Itàu già
Tỷ lệ phụ phí tàu già mà Bảo Minh đang áp dụng là vào khoảng 0,125% 0,375% tuỳ theo nhóm tuổi tàu (căn cứ vào biểu phí tính thêm cho mỗi tàu già của
hiệp hội bảo hiểm London).
Việc xác định tỷ lệ phí không chỉ dựa vào kết quả của tính toán, thống kê hay
các quy định phổ biến trên thế giới, mà để đáp ứng được yêu cầu của tình hình thực
tế, chi nhánh còn thường xuyên theo dõi sự biến động của thị trường, khách hàng,
nhằm đưa ra mức phí cạnh tranh hợp lý. Việc điều chỉnh này không những đảm bảo
được lợi ích kinh doanh của công ty mà còn nâng cao ý thức trách nhiệm cũng như
hiệu suất công việc của cán bộ làm công tác bảo hiểm hàng hoá xuất nhập khẩu vận
chuyển bằng đường biển. Mặt khác đảm bảo quyền lợi cho khách hàng. Có thể thấy
sự thay đổi linh hoạt của biểu phí thông qua bảng sau:
Bảng 1: Doanh thu phí bảo hiểm hàng hoá xuất nhập khẩu vận chuyển
bằng đường biển tại Bảo Minh Hà Nội.
TT
1
2
3
Chỉ tiêu
Đơn vị
tính
Tổng kim
triệu
ngạch BH
đồng
Tổng doanh
triệu
thu phí
đồng
Tỷ lệ phí bình
quân
%
1999
2000
2001
2002
2003
2004
1.346.696
1.475.270
1.790.445
1.913.704
2.070
2.264.320
8.041.880
9.650,16
11.773,20
18.813,20
15.011
1.702.13
0,597
0,652
0,65
0,722
0,725
0,751
(Nguồn: Số liệu thống kê của Bảo Minh Hà Nội)
Qua bảng trên cho thấy kim ngạch bảo hiểm lần tổng doanh thu phí bảo hiểm
đều có xu hướng tăng. Cụ thể là kim ngạch bảo hiểm năm 2002 tăng 9,77% so với
năm 2001, về số tuyệt đối tăng lên 131.537,78 triệu đồng; tiếp đến năm 2003 tăng
8,19% so với năm 2002, về số tuyệt đối tăng 156.806 triệu đồng. Do kim ngạch bảo
hiểm tăng lên kéo theo sự tăng lên của doanh thu phí bảo hiểm, doanh thu phí bảo
hiểm năm 2000 so với năm 1999 đã tăng lên 19,99%, năm 2001 số phí bảo hiểm
tăng 20,5% so với năm 2000, năm 2002 tăng 17,32% so với năm 2001 và năm 2003
tăng 8,68% so với năm 2002. Doanh thu phí năm 2004 tăng 11,34% so với năm
2003. Sở dĩ doanh thu phí tăng lên là do có sự tăng lên về kim ngạch bảo hiểm song
tốc độ tăng của phí bảo hiểm thấp hơn so với tốc độ tăng của kim ngạch bảo hiểm
do tỷ lệ phí bảo hiểm thấp hơn so với tốc độ tăng của kim ngạch bảo hiểm là một
yếu tố rất quan trọng, nó có tác động rất lớn trong việc thu hút khách hàng cũng như
việc tăng kim ngạch bảo hiểm. Qua đây ta thấy được tình hình khai thác của công ty
qua một số năm gần đây là tương đối tốt. Công ty cần có những biện pháp để nâng
cao hơn nữa kết quả khai thác của nghiệp vụ này.
d. Thu phí và theo dõi sau khi cấp đơn bảo hiểm.
Đây có thể coi là một trong các khâu quan trọng nhất của quy trình khai thác
có tác động trực tiếp đến việc hoàn thành kế hoạch thu phí và tiến độ thu phí, doanh
số thu. Đồng thời nó cũng phụ thuộc nhiều vào khả năng tài chính của khách hàng
cũng như mức độ khéo léo của cán bộ bảo hiểm khi giao kết hợp đồng và trong quá
trình thu phí. Hiện nay hình thức thu phí của chi nhánh rất linh hoạt, có thể thu trực
tiếp bằng hoá đơn hoặc thu qua chuyển khoản bằng giấy báo nợ. Thời hạn thu phí là
từ khi ký hợp đồng cho tới khi kết thúc hành trình. Việc quy định thời hạn kéo dài
như vậy đã tạo điều kiện thuận lợi và có tác dụng khuyến khích khách hàng. Riêng
đối với hợp đồng bảo hiểm bao khách hàng có thể thanh toán phí theo kỳ, do hợp
đồng có hiệu lực trong một thời gian dài (thường là 1 năm), sử dụng cho khách hàng
lớn, xuất nhập khẩu thường xuyên và có uy tín, thông thường số phí bảo hiểm đã
đóng thành 3 hoặc 4 lần trong năm (với điều kiện khi vận chuyển từng chuyến thì
phải báo cho công ty biết). Hình thức thu phí của Bảo Minh cũng theo hai cách thu
tiền mặt hoặc chuyển khoản.
Ở đây có một điểm cần lưu ý là trong trường hợp còn thiếu các chi tiết hoặc
cần điều chỉnh sửa đổi các số liệu trong đơn bảo hiểm thì lúc này cán bộ của công ty
yêu cầu khách hàng cung cấp các số liệu chi tiết còn thiếu để lập giấy sửa đổi bổ
sung. Giấy này sẽ được đính kèm và có giá trị bổ sung cho hợp đồng bảo hiểm,
không làm thay đổi giá trị và hiệu lực của hợp đồng bảo hiểm, đồng thời cũng được
phân phối như hợp đồng bảo hiểm.
Ngoài ra, trong các trường hợp khách hàng yêu cầu huỷ bỏ hợp đồng, công ty
sẽ đề nghị khách hàng cung cấp các chứng từ chứng minh yêu cầu của mình nếu
thấy hợp lý và chấp nhận được thì tiến hành hoàn lại 80% số phí và huỷ đơn đó
trong sổ cấp.
Với phương thức khai thác khoa học và chặt chẽ như vậy, cộng thêm sự nhiệt
tình và trình độ chuyên môn cao của đội ngũ cán bộ phòng hàng hải, nghiệp vụ này
đã và sẽ có những bước phát triển tốt.
Bảng 2: Kết quả thực hiện doanh thu nghiệp vụ bảo hiểm hàng hoá xuất
nhập khẩu vận chuyển bằng đường biển của Công ty Bảo Minh Hà Nội
Số đơn
Kim ngạch bảo hiểm
Phí bảo hiểm
%
đồng)
%
105
675285,9667
50,1
3102,33
39
Hàng xuất
69
1410,35
49,9
4939,55
61
174
1346696,3
100
8041,88
100
92
591679,10
40,03
2840,06
29,43
Hàng xuất
99
886590,98
59,97
7170,10
70,57
191
1478270,08
100
9650,16
100
108
640566,78
35,77
3333,98
28,31
Hàng xuất
115
1029878,41
64,23
8439,22
71,69
Tổng
223
1790445,19
100
11773,20
100
Hàng nhập
114
610088,91
31,88
3737,61
27,06
Hàng xuất
120
1303615,34
68,12
10074,69
72,94
Tổng
234
1913704,25
100
13812,3
100
Hàng nhập
119
616183,86
29,76
4036,51
26,89
Hàng xuất
132
145326,44
70,24
10974,69
73,11
Tổng
251
2070510,3
100
10511,2
100
Hàng nhập
2004
(triệu đồng)
Hàng nhập
2003
Cơ cấu
Tổng
2002
Số tiền (triệu
Hàng nhập
2001
Cơ cấu
Tổng
2000
Số tiền
Hàng nhập
1999
cấp
(đơn)
Năm
128
620813,67
27,42
4408,63
27,04
Hàng xuất
141
1643506,33
72,58
11895,37
72,96
Tổng
269
2264320
100
16304
100
Loại hàng
(Nguồn: Số liệu thống kê của Bảo Minh Hà Nội)
Theo số liệu trên cho thấy, kim ngạch bảo hiểm và phí bảo hiểm đều tăng
nhưng mức tăng kim ngạch bảo hiểm và phí bảo hiểm của năm 2001 là mạnh nhất
(21,12%). Mức tăng kim ngạch bảo hiểm năm 2002 và năm 2003 thì lại giảm xuống
còn 6,88% vào năm 2002 và 8,19% vào năm 2003. Sở dĩ có sự suy giảm này là do
tỷ lệ phí bảo hiểm của công ty có xu hướng giảm và cơ cấu các mặt hàng có tỷ lệ
thấp chiếm tỷ trọng cao trong kim ngạch bảo hiểm.
Số đơn bảo hiểm do Tổng công ty cấp năm sau đều cao hơn năm trước: số
đơn cấp năm 2000 tăng 1 so với năm 1999 (tức là 9,7%), năm 2001 số đơn cấp tăng
32 đơn so với năm 2000 (tăng 4,93%), năm 2003 tăng 17 đơn (tăng 7,26%) so với
năm 2002, năm 2004 tăng 18 đơn (tăng 7,19%). Điều này chứng tỏ bên cạnh việc
tăng kim ngạch của khách hàng cũ, công ty còn thu hút thêm rất nhiều khách hàng
mới, thể hiện là số đơn cấp tăng lên. Không những thế, số tiền bảo hiểm bình quân
trên một đơn cũng tăng. Năm 2001 là 8029,9 triệu tăng 289,3 triệu so với năm 2000,
năm 2002 là 8178,22 triệu đồng/đơn, năm 2003 là 8249,05 triệu đồng/đơn, năm
2004 là 8417,55 triệu đồng/đơn. Điều này cho thấy có sự thay đổi về cơ cấu của đơn
bảo hiểm, tỷ lệ đơn bảo hiểm có giá trị lớn đã tăng lên. Đây là dấu hiệu đáng mừng.
Cơ cấu bảo hiểm giữa hàng xuất và hàng nhập cũng thay đổi qua các năm, hàng
xuất có xu hướng tăng lên: năm 1999 là 49,9%, năm 2000 là 59,97%, năm 2001 là
64,23%, năm 2002 là 68,12% và năm 2003 là 70,4%, năm 2004 là 74,58%. Do có
sự tăng kim ngạch bảo hiểm hàng xuất dẫn đến phí bảo hiểm của hàng xuất cũng
tăng theo. Tỷ lệ % số hàng xuất cao hơn so với tỷ lệ % kim ngạch bảo hiểm hàng
xuất đó là do trong cơ cấu hàng xuất có những tỷ lệ cao như gạo, ngũ cốc (tỷ lệ phí
0,71 đến 1%). Như vậy ta có thể khẳng định lại phần nào rằng hoạt động của công
ty trong thời gian qua là tương đối tốt.
2.2. Công tác giám định hàng hoá xuất nhập khẩu vận chuyển bằng
đường biển tại Tổng Công ty bảo hiểm Bảo Minh.
Giám định hàng hoá nói chung và hàng hoá xuất nhập khẩu vận chuyển bằng
đường biển nói riêng là một khâu được Bảo Minh quy định chặt chẽ theo một trình
tự nhất định nhằm tiến hành đánh giá, giám định tổn thất xảy ra một cách chính xác,
hiệu quả và tiết kiệm, bảo đảm quyền lợi của cả hai bên: bên bảo hiểm và bên được
bảo hiểm.
Trước hết, khi có tổn thất xảy ra, Bảo Minh (cụ thể ở đây là Công ty Bảo
Minh Hà Nội) sẽ xem xét tổn thất đó thuộc trách nhiệm bảo hiểm của mình hay
không và nếu có thì mức độ tổn thất là bao nhiêu? Nguyên tắc chung của Công ty
khi tiến hành giám định lại:
- Bảo đảm kịp thời, đầy đủ, trung thực và khách quan, bảo đảm phục vụ tốt
nhất cho việc bồi thường của Công ty.
- Bảo Minh Hà Nội có thể trực tiếp giám định hoặc có thể nhờ các Bảo Minh
ở các khu vực khác giám định hộ hoặc chỉ định đại lý của mình ở trong và ngoài
nước.
- Trừ những trường hợp đặc biệt, nhiệm vụ chính của giám định hàng hoá là
giám định và thực hiện bồi thường tổn thất cho hàng hoá được bảo hiểm tại Bảo
Minh.
Xuất phát từ những nguyên tắc này, quy trình giám định của Công ty được
giám định như sau:
a. Nhận yêu cầu giám định:
Khi phát hiện có tổn thất hoặc nghi ngờ có tổn thất người được bảo hiểm
phải gửi ngay yêu cầu giám định đến Bảo Minh Hà Nội, yêu cầu ban đầu có thể
bằng điện thoại nhưng sau đó phải bổ sung ngay bằng giấy yêu cầu chính thức có
thể lưu trong tập hồ sơ giám định.
Tiếp theo, cán bộ giám định sẽ đề nghị có sự phối hợp, giúp đỡ của người
yêu cầu giám định trong suốt quá trình giám định, đồng thời yêu cầu họ cung cấp
các giấy tờ cần thiết sau:
+ Hợp đồng bảo hiểm
+ Vận đơn đường biển
- Xem thêm -