c¬ héi vµ th¸ch thøc cña c¸c Smes ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh héi nhËp sau khi Trung Quèc ra nhËp WTO
Lêi më ®Çu
§Æc ®iÓm næi bËt cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi hiÖn nay lµ qu¸ tr×nh toµn
cÇu ho¸ ®ang diÔn ra ngµy mét s©u réng. Lµ mét bé phËn cña nÒn kinh tÕ thÕ
giíi, ViÖt Nam kh«ng thÓ ®øng ngoµi xu thÕ ®ã. ChØ b»ng c¸ch tÝch cùc tham gia
vµo qu¸ tr×nh ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ, thóc ®Èy tiÕn tr×nh héi nhËp kinh tÕ
quèc tÕ, ViÖt Nam míi cã thÓ ®¹t ®-îc nh÷ng môc tiªu ph¸t triÓn æn ®Þnh vµ bÒn
v÷ng. Tuy nhiªn, trong lé tr×nh héi nhËp cña m×nh, ViÖt Nam ch¾c ch¾n sÏ gÆp
nhiÒu th¸ch thøc. NÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®·, ®ang vµ sÏ chÞu t¸c ®éng nhÊt ®Þnh
tõ m«i tr-êng bªn ngoµi mµ tr-íc tiªn lµ nh÷ng biÕn ®æi t×nh h×nh kinh tÕ khu
vùc. ChÝnh v× vËy, viÖc Trung Quèc gia nhËp Tæ chøc th-¬ng m¹i thÕ giíi WTO
cã ¶nh h-ëng nhÊt ®Þnh tíi kinh tÕ ViÖt Nam.
Víi tiÒm lùc kinh tÕ vµ chÝnh trÞ cña m×nh, viÖc Trung Quèc gia nhËp
WTO ë chõng mùc nµo ®ã cã t¸c ®éng tíi hÖ thèng kinh tÕ – chÝnh trÞ vµ
th-¬ng m¹i toµn cÇu, lµm thay ®æi c¸n c©n bu«n b¸n thÕ giíi còng nh- luång ®Çu
t- trùc tiÕp n-íc ngoµi. §èi víi ViÖt Nam – n-íc l¸ng giÒng gÇn gòi vµ cã
nhiÒu nÐt t-¬ng ®ång vÒ lÞch sö, v¨n ho¸, x· h«i vµ kinh tÕ, viÖc Trung Quèc gia
nhËp WTO cã thÓ sÏ lµ mét nh©n tè lµm thay ®æi quan hÖ kinh tÕ-th-¬ng m¹i
gi÷a hai n-íc còng nh- c¬ cÊu kinh tÕ cña ViÖt Nam. Nh÷ng t¸c ®éng nµy sÏ ¶nh
h-ëng trùc tiÕp tíi c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá cña n-íc ta, thµnh phÇn kinh tÕ
®-îc coi lµ sÏ ph¶i chÞu nhiÒu t¸c ®éng nhÊt tõ qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ.
Trªn c¬ së ®ã, ®Ò ¸n m«n häc “ Bµn vÒ nh÷ng c¬ héi vµ th¸ch thøc
cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh héi nhËp sau khi
Trung Quèc gia nhËp WTO” ®-îc h×nh thµnh.
Víi vèn kiÕn thøc cßn h¹n chÕ vµ n¨ng lùc cã h¹n, ng-êi viÕt hi väng
r»ng nh÷ng néi dung ®· ®-îc tr×nh bµy trong ®Ò ¸n nµy sÏ gióp Ých cho sù ph¸t
triÓn cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ViÖt Nam trong qua tr×nh héi nhËp kinh tÕ
khu vùc vµ thÕ giíi. Ng-êi viÕt ch©n thµnh c¶m ¬n PGS. TS Vò Minh Trai ®·
h-íng dÉn thùc hiÖn ®Ò tµi nµy.
1
c¬ héi vµ th¸ch thøc cña c¸c Smes ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh héi nhËp sau khi Trung Quèc ra nhËp WTO
PhÇn I : Héi nhËp vµ c¸c nh©n tè ¶nh h-ëng tíi héi nhËp quèc tÕ
1.1 Kh¸i niÖm vÒ héi nhËp
Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ lµ viÖc c¸c n-íc t×m kiÕm mét sè ®iÒu kiÖn
nµo ®ã mµ hä thèng nhÊt ®-îc víi nhau ( kÓ c¶ dµnh cho nhau nh÷ng -u
®·i ) t¹o ra sù c«ng b»ng trong quan hÖ hîp t¸c kinh tÕ nh»m khai th¸c
nh÷ng kh¶ n¨ng cña nhau phôc vô cho nhu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ.
ë ph¹m vi quèc gia héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ lµ më cöa nÒn kinh tÕ
quèc gia, g¾n ph¸t triÓn kinh tÕ quèc gia víi kinh tÕ khu vùc, thÕ giíi vµ
tham gia ngµy cµng cµng nhiÒu vµo c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ quèc tÕ.
Héi nhËp kinh tÕ lµ tËp hîp c¸c nÒn kinh tÕ cña c¸c quèc gia kh¸c nhau
l¹i víi nhau t¹o thµnh mét khu vùc kinh tÕ réng lín h¬n. Mét sè nhµ kinh tÕ
cßn g¾n c¶ sù héi nhËp x· héi vµ chÝnh trÞ vµo trong kh¸i niÖm nµy. Mét sè
nhµ kinh tÕ kh¸c cho r»ng cã nhiÒu d¹ng héi nhËp vµ trªn thùc tÕ kh¸i niÖm
nµy ®· rót l¹i thµnh : dÊu hiÖu cña héi nhËp lµ tån t¹i nhiÒu h¬n mèi quan hÖ
th-¬ng m¹i gi÷a c¸c quèc gia ®éc lËp.
1.2 C¸c giai ®o¹n cña qu¸ tr×nh héi nhËp
ViÖc h×nh thµnh c¸c liªn kÕt kinh tÕ khu vùc vµ sù héi nhËp cña tõng
quèc gia vµo nÒn kinh tÕ c¸c n-íc trong khu vùc víi nhiÒu møc ®é kh¸c nhau tuú
thuéc vµo tõng khu vùc liªn kÕt vµ h×nh thøc liªn kÕt. C¸c liªn kÕt khu vùc
th-êng lµ :
Thø nhÊt, thµnh lËp khu mËu dÞch tù do hay khu bu«n b¸n tù do (Free Trade
Area) lµ giai ®o¹n ®Çu cña qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ khu vùc. §©y lµ mét liªn
minh quèc tÕ gi÷a hai hay nhiÒu quèc gia nh»m môc ®Ých tù do hãa viÖc mua b¸n
®èi víi mét hay mét sè mÆt hµng nµo ®ã. §Æc tr-ng cña khu mËu dÞch tù do lµ
xo¸ bá c¸c hµng rµo thuÕ quan vµ phi thuÕ quan nh»m t¹o mét thÞ tr-êng thèng
nhÊt cña khu vùc. Nh-ng mçi quèc gia thµnh viªn vÉn thi hµnh nh÷ng chÝnh s¸ch
ngo¹i th-¬ng ®éc lËp ®èi víi c¸c quèc gia ngoµi liªn minh.
Thø hai, h×nh thµnh liªn minh thuÕ quan (Customs Union) lµ giai ®o¹n thø
hai cña sù héi nhËp nh»m t¨ng c-êng møc ®é hîp t¸c kinh tÕ gi÷a c¸c thµnh viªn.
2
c¬ héi vµ th¸ch thøc cña c¸c Smes ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh héi nhËp sau khi Trung Quèc ra nhËp WTO
Theo tho¶ thuËn hîp t¸c nµy, c¸c quèc gia trong liªn minh bªn c¹nh viÖc xo¸ bá
thuÕ quan vµ nh÷ng h¹n chÕ vÒ mËu dÞch kh¸c gi÷a c¸c quèc gia thµnh viªn, cßn
cÇn ph¶i thiÕt lËp mét biÓu thuÕ quan chung cña khèi ®èi víi c¸c quèc gia ngoµi
liªn minh.
Thø ba, h×nh thµnh thÞ tr-êng chung, ®©y lµ mét liªn minh quèc tÕ ë møc
®é cao h¬n liªn minh thuÕ quan, tøc lµ ngoµi viÖc ¸p dông c¸c biÖn ph¸p t-¬ng
tù nh- liªn minh thuÕ quan trong trao ®æi th-¬ng m¹i, h×nh thøc liªn minh nµy
cßn cho phÐp t- b¶n vµ lùc l-îng lao ®éng tù do di chuyÓn gi÷a c¸c n-íc
thµnh viªn th«ng qua tõng b-íc h×nh thµnh thÞ tr-êng thèng nhÊt ( nh- c¸c
quèc gia trong céng ®ång kinh tÕ Ch©u ¢u – EEC tõ n¨m 1992 ) thÓ hiÖn qua
: mét lµ, h×nh thµnh liªn minh tiÒn tÖ, ®©y lµ mét liªn minh chñ yÕu trªn lÜnh
vùc tiÒn tÖ. Theo tho¶ thuËn nµy c¸c n-íc thµnh viªn ph¶i phèi hîp c¸c chÝnh
s¸ch tiÒn tÖ víi nhau vµ cïng thùc hiÖn mét chÝnh s¸ch tiÒn tÖ thèng nhÊt trong
toµn khèi, thèng nhÊt ®ång tiÒn dù tr÷ vµ ®ång tiÒn chung. Hai lµ, h×nh thµnh
liªn minh kinh tÕ, ®©y lµ mét liªn minh quèc tÕ víi møc ®é cao h¬n vÒ sù tù do
di chuyÓn hµng hãa, dÞch vô, t- b¶n vµ lùc l-îng lao ®éng gi÷a c¸c n-íc.
§ång thêi ¸p dông biÓu thuÕ quan chung cho tÊt c¶ c¸c quèc gia kh«ng ph¶i
lµ thµnh viªn vµ thèng nhÊt chÝnh s¸ch tµi chÝnh, tiÒn tÖ ( Liªn minh Ch©u ¢u
– EU tõ n¨m 1994).
1.3 Nh÷ng lîi Ých kinh tÕ chñ yÕu thu ®-îc tõ héi nhËp
Sù héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ c¸c n-íc trong khu vùc ®-a l¹i nh÷ng lîi Ých
kinh tÕ kh¸c nhau cho c¶ ng-êi s¶n xuÊt vµ ng-êi tiªu dïng trong c¸c n-íc thµnh
viªn. Mét quèc gia nµo ®ã gia nhËp hiÖp héi c¸c n-íc thùc hiÖn -u ®·i mËu dÞch
th-êng ®-a l¹i nh÷ng kÕt qu¶ chñ yÕu sau :
Mét lµ, t¹o lËp quan hÖ mËu dÞch míi gi÷a c¸c quèc gia thµnh viªn, më
réng h¬n n÷a kh¶ n¨ng xuÊt nhËp khÈu hµng hãa cña c¸c n-íc trong liªn minh
víi c¸c n-íc vµ c¸c khu vùc kinh tÕ kh¸c trªn thÕ giíi. ChÝnh v× thÕ mµ tiÒm
n¨ng kinh tÕ cña c¸c n-íc thµnh viªn ®-îc khai th¸c mét c¸ch cã hiÖu qu¶. H¬n
n÷a, héi nhËp kinh tÕ cßn lµm t¨ng thªm phóc lîi th«ng qua viÖc thay thÕ c¸c
ngµnh, tr-íc hÕt lµ c«ng nghiÖp cña n-íc chñ nhµ cã chi phÝ cao ( l·ng phÝ nguån
3
c¬ héi vµ th¸ch thøc cña c¸c Smes ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh héi nhËp sau khi Trung Quèc ra nhËp WTO
lùc) b»ng nh÷ng ngµnh cã chi phÝ thÊp h¬n ( tøc lµ cã hiÖu qu¶ h¬n). Hµng hãa
nhËp khÈu lu«n nhËn ®-îc sù -u ®·i víi møc gi¸ h¹ h¬n. Nªn lîi Ých cña ng-êi
tiªu dïng còng ®-îc t¨ng lªn do mua ®-îc khèi l-îng hµng ho¸ lín h¬n víi chi
phÝ thÊp h¬n.
Hai lµ, héi nhËp khu vùc cßn gãp phÇn vµo viÖc chuyÓn h-íng mËu dÞch.
Sù chuyÓn dÞch nµy diÔn ra phæ biÕn khi h×nh thµnh liªn minh thuÕ quan. V× khi
®ã c¸c ®iÒu kiÖn bu«n b¸n gi÷a c¸c n-íc thµnh viªn trong liªn minh sÏ trë nªn
thuËn lîi h¬n, hÊp dÉn h¬n tr-íc. Ngay c¶ khi mét n-íc nµo ®ã trong liªn minh
tiÕn hµnh nhËp khÈu nh÷ng s¶n phÈm cña c¸c quèc gia ngoµi liªn minh víi gi¸
thÊp h¬n, nh-ng nay ®-îc thay thÕ b»ng viÖc nhËp khÈu nh÷ng s¶n phÈm cïng
lo¹i cña c¸c quèc gia trong liªn minh mµ gi¸ c¶ l¹i cao h¬n (do ®-îc h-ëng -u
®·i thuÕ quan…). ChÝnh nh÷ng -u ®·i nµy gi÷a c¸c n-íc thµnh viªn trong liªn
minh ®· ®-a tíi sù chuyÓn h-íng mËu dÞch nãi trªn. cã thÓ ®-a ra mét vÝ dô ®¬n
gi¶n ®Ó minh ho¹ nh- sau : Tr-íc ®©y Singapore th-êng nhËp cµ phª cña Braxin
víi møc gi¸ thÊp h¬n cña ViÖt Nam v× gi¸ cµ phª cña Braxin lµ 1.500 USD/tÊn
cßn cña ViÖt Nam lµ 1.600 USD/tÊnvíi møc thuÕ nhËp khÈu cho c¶ hai tr-êng
hîp lµ 20%. Nh-ng sau khi ViÖt Nam gia nhËp liªn minh thuÕ quan th× b©y giê
gi¸ cµ phª nhËp khÈu tõ ViÖt Nam kh«ng bÞ ®¸nh thuÕ n÷a vµ chØ lµ 1.600
USD/tÊn thÊp h¬n gi¸ nhËp tõ Braxin (1.800 USD/tÊn) v× cã thuÕ nhËp khÈu lµ
20%. ChÝnh v× vËy, viÖc nhËp khÈu cµ phª cña Singapore sÏ chuyÓn h-íng tõ thÞ
tr-êng Braxin sang thÞ tr-êng ViÖt Nam.
Ba lµ, héi nhËp khu vùc, thùc hiÖn tù do hãa th-¬ng m¹i t¹o ®iÒu kiÖn
cho mçi quèc gia cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi trong viÖc tiÕp thu vèn, c«ng nghÖ, tr×nh
®é qu¶n lý…tõ c¸c quèc gia kh¸c trong liªn minh. VÒ l©u dµi, tù do ho¸ th-¬ng
m¹i gãp phÇn t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, t¨ng tr-ëng kinh tÕ. Tù do ho¸ th-¬ng
m¹i thóc ®Èy t¨ng tr-ëng kinh tÕ b¨ng hai c¸ch : t¨ng xuÊt khÈu vµ t¨ng n¨ng
suÊt cËn biªn cña hai yÕu tè s¶n xuÊt lµ vèn vµ lao ®éng. Tr-íc hÕt, viÖc ®Èy
m¹nh xuÊt khÈu sÏ gãp phÇn t¨ng hiÖu qu¶ s¶n xuÊt cña tõng quèc gia. §iÒu ®ã
®-îc thÓ hiÖn th«ng qua :
4
c¬ héi vµ th¸ch thøc cña c¸c Smes ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh héi nhËp sau khi Trung Quèc ra nhËp WTO
+ Tù do ho¸ th-¬ng m¹i g©y ra ¸p lùc lín ®èi víi mçi quèc gia trong liªn
minh, trong c¸c ngµnh s¶n xuÊt hµng nhËp khÈu, buéc c¸c ngµnh nµy ph¶i phÊn
®Êu gi¶m gi¸ hoÆc gi÷ gi¸ ë møc t-¬ng ®èi thÊp. Muèn vËy, c¸c ngµnh nµy ph¶i
nhanh trãng thay ®æi c«ng nghÖ, ¸p dông réng r·i nh÷ng kinh nghiÖm qu¶n lý,
nh÷ng thµnh tùu míi vµ hiÖn ®¹i cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc vµ c«ng nghÖ.
+ Trong ®iÒu kiÖn héi nhËp, c¸c quèc gia thµnh viªn ®ang cã xu h-íng
tËp trung ®Çu t- ph¸t triÓn c¸c ngµnh s¶n xuÊt hµng ho¸ xuÊt khÈu cã hiÖu qu¶
nhÊt vµ ph¸t huy tèi -u nh÷ng lîi thÕ vÒ nguån lùc cña m×nh. §iÒu ®ã sÏ cho
phÐp mçi quèc gia thµnh viªn n©ng cao hiÖu qu¶ xuÊt khÈu theo quy m« vµ do ®ã
thóc ®Èy t¨ng tr-ëng s¶n xuÊt, gãp phÇn tÝch luü vèn vµ t¸i s¶n xuÊt më réng
kh«ng ngõng.
+ T¨ng c-êng xuÊt khÈu gãp phÇn t¹o lËp c¸ c©n thanh to¸n theo h-íng
tÝch cùc, t¨ng dù tr÷ ngo¹i tÖ cho quèc gia ®©y lµ ®IÒu kiÖn quan träng ®Ó gi¶m
l·i xuÊt cho vay khuyÕn khÝch ng-êi s¶n xuÊt kinh doanh vay vèn ®Ó më réng
s¶n xuÊt kinh doanh, thóc ®Èy tèc ®é t¨ng tr-ëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ…tiÕp
®Õn viÖc t¨ng hiÖu qu¶ s¶n xuÊt nhê n©ng cao n¨ng xuÊt cËn biªn cña hai yÕu
tè s¶n xuÊt cho phÐp mçi quèc gia thµnh viªn kh«ng cÇn thay ®æi c¬ cÊu vËt
chÊt cña s¶n xuÊt, thËm chÝ kh«ng t¨ng thªm chi phÝ s¶n xuÊt mµ vÉn ®¹t hiÖu
qu¶ kinh tÕ cao.
1.4 Mét sè nguyªn t¾c chung khi tham gia héi nhËp quèc tÕ
Tham gia héi nhËp kinh tÕ, mçi qu«c gia ph¶i tu©n theo nh÷ng luËt ch¬i
chung, ng÷ng nguyªn t¾c chung ®-îc qui ®Þnh cho tÊt c¶ c¸c quèc gia trong
khèi. Mét trong sè nh÷ng nguyªn t¾c chung cã tÝnh chÊt b¾t buéc, ®ã lµ :
Nguyªn t¾c tèi huÖ quèc, dµnh cho mäi thµnh viªn sù ®èi xö thuËn lîi
nhÊt ®· dµnh cho bÊt cø b¹n hµng nµo, rµ so¸t l¹i c¸c hiÖp ®Þnh th-¬ng m¹i
song ph-¬ng ®Ó b¶o ®¶m tÝnh nhÊt qu¸n cña chóng víi quy chÕ tèi huÖ quèc.
Nguyªn t¸c ®èi xö quèc gia, ¸p dông chÕ ®é øng xö nh- nhau ®èi víi
s¶n phÈm, dÞch vô vµ c«ng d©n trong n-íc vµ n-íc ngoµi.
Nguyªn t¾c h¹n chÕ sö dông c¸c c«ng cô th-¬ng m¹i phi thuÕ quan,
h¹n chÕ sö dông h¹n ng¹ch rµo c¶n kü thuËt ®èi víi th-¬ng m¹i nh»m môc
5
c¬ héi vµ th¸ch thøc cña c¸c Smes ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh héi nhËp sau khi Trung Quèc ra nhËp WTO
®Ých b¶o hé, trõ tr-êng hîp ®Æc biÖt. B»ng c¸ch lo¹i bá dÇn h¹n chÕ vÒ sè
l-îng ®èi víi nhËp khÈu, c¶i c¸ch qu¶n lý chuyªn ngµnh ®èi víi nhËp khÈu
mét sè hµng ho¸ nhÊt ®Þnh.
Nguyªn t¾c gi¶m vµ rµng buéc thuÕ quan nhËp khÈu, cam kÕt kh«ng
t¨ng thuÕ quan, tham gia vµo c¸c cuéc ®µm ph¸n trong t-¬ng lai ®Ó gi¶m thuÕ
quan, thuÕ quan ho¸ c¸c hµng rµo phi thuÕ quan, x©y dùng chiÕn l-îc vÒ rµng
buéc thuÕ quan khi ®µm ph¸n vÒ viÖc tiÕp cËn, x©y dùng c¬ cÊu thuÕ quan dµi
h¹n.
Râ rµng, c¸c quy t¾c ®-îc quy ®Þnh sÏ lµm cho quan hÖ th-¬ng m¹i
gi÷a c¸c quèc giai trong khèi trë nªn ®¬n gi¶n, thuËn tiÖn vµ ngµy cµng ph¸t
triÓn h¬n.
1.5 Nh÷ng nh©n tè ¶nh h-ëng tíi héi nhËp quèc tÕ cña ViÖt Nam
Chóng ta cßn tån t¹i qu¸ nhiÒu vÊn ®Ò ch-a ®-îc gi¶i quyÕt, nh÷ng
®iÓm yÕu cÇn kh¾c phôc. V× vËy chóng ta ph¶i v¹ch râ vµ nh×n th¼ng vµo ®iÓm
yÕu Êy ®Ó hiÓu râ chóng tõ ®ã ®-a ra biÖn ph¸p thÝch hîp ®Ó gi¶i quyÕt cã hiÖu
qu¶.
Thø nhÊt, søc c¹nh tranh cña hµng ho¸ ViÖt Nam rÊt yÕu v× vËy sÏ rÊt khã
th©m nhËp thÞ tr-êng n-íc ngoµi trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu thËm chÝ cã thÓ sÏ
thua hµng ho¸ n-íc ngoµi ngay ë thÞ tr-êng trong n-íc mét khi AFTA cã hiÖu
lùc hoµn toµn. Theo ®¸nh gi¸ chung cña quèc tÕ th× søc c¹nh tranh cña hµng ho¸
ViÖt Nam ®ang gi¶m dÇn, cã thÓ thÊy nh- sau :
B¶ng 1 : so s¸nh vÒ søc c¹nh tranh
STT
N-íc/NÒn kinh tÕ
1997
1998
1999
2000
1
MÜ
3
3
2
1
2
Sigapo
1
1
1
2
3
NhËt B¶n
14
12
14
21
4
Th¸ilan
18
21
31
31
5
Trung Quèc
29
28
32
41
6
c¬ héi vµ th¸ch thøc cña c¸c Smes ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh héi nhËp sau khi Trung Quèc ra nhËp WTO
6
Philippin
34
33
33
37
7
Malaixia
9
17
16
25
8
ViÖt Nam
49
39
48
53
Nguån : DiÔn ®µn Kinh tÕ ThÕ giíi (WEF).
Theo sè liÖu trªn Thêi b¸o Kinh tÕ ViÖt Nam, s¾t thÐp ®ang tån kho
250.000 tÊn - chiÕm 18% s¶n l-îng, ph©n bãn 260.000 tÊn - chiÕm 35% s¶n
l-îng, xi m¨ng 254.000 tÊn. Nguyªn nh©n tån kho chñ yÕu do hµng ho¸ cña ta
nãi chung søc c¹nh tranh yÕu, gi¸ c¶ cao h¬n hµng ngo¹i nhËp cïng lo¹i, mÆc dï
nhiÒu mÆt hµng ®ang ®-îc b¶o hé. Nh- ta thÊy th× søc c¹nh tranh cña hµng ho¸
ViÖt Nam ®ang gi¶m sót v× nhiÒu nguyªn nh©n mµ nÕu nh- chóng ta kh«ng t×m
hiÓu vµ ®-a ra biÖn ph¸p kh¾c phôc kÞp thêi th× chóng ta sÏ tôt hËu m·i m·i.
Nguyªn nh©n ®Çu tiªn lµ do gi¸ thµnh s¶n phÈm cao, tr-íc khi gi¶m thuÕ
th× mét sè mÆt hµng cña ViÖt Nam ®· thua ë thÞ tr-êng trong n-íc do gi¸ b¸n cña
s¶n phÈm cßn cao h¬n hoÆc cã thÊp h¬n th× thÊp h¬n rÊt Ýt gi¸ b¸n cña hµng nhËp
khÈu sau khi ®· ®¸nh thuÕ. VÝ dô nh- ®Çu n¨m 2001, gi¸ b¸n m¸y giÆt cì 4
kil«gam s¶n xuÊt trong n-íc lµ 3,7 triÖu ®ång trong khi hµng nhËp khÈu kÓ c¶
thuÕ lµ 3,8 triÖu ; tñ l¹nh cì 150 lÝt gi¸ hµng trong n-íc lµ 4.31 triÖu ®ång vµ
hµng nhËp lµ 4,85 triÖu.
Nguyªn nh©n thø hai lµ do kh¶ n¨ng th©m nhËp vµo thÞ tr-êng c¸c n-íc
cña c¸c Smes ViÖt Nam qu¸ yÕu. N¨m 2000, nhãm hµng n«ng l©m thuû s¶n vµ
c¸c nguyªn liÖu th« chiÕm tíi 70% tæng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang c¸c n-íc
ASEAN. §ång thêi chÊt l-îng vµ mÉu m· s¶n phÈm còng lµ mét vÊn ®Ò. C«ng
nghÖ s¶n xuÊt l¹c hËu nªn n¨ng suÊt chÊt l-îng ch-a cao, còng v× thÕ c¸c doanh
nghiÖp ViÖt Nam ch-a cã ®-îc sù quan t©m ®óng ®¾n tíi mÉu m· s¶n phÈm mµ
®©y l¹i lµ mét chiÕn l-îc quan träng cña Marketing. MÉu m·, bao b× s¶n phÈm
cña hµng ViÖt Nam ch-a thu hót ®-îc sù chó ý mua s¾m cña kh¸ch hµng l¹i
chËm ®æi míi. Hµng thñ c«ng mÜ nghÖ cña ViÖt Nam ch¼ng h¹n, hµng xuÊt khÈu
n¨m 2000 ®Õn h¬n 300 triÖu USD vµ cã rÊt nhiÒu kh¸ch tõ Hång C«ng, NhËt B¶n
7
c¬ héi vµ th¸ch thøc cña c¸c Smes ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh héi nhËp sau khi Trung Quèc ra nhËp WTO
rÊt thÝch nh-ng ®Õn n¨m sau khi hä trë l¹i th× hä kh«ng kÝ nh÷ng hîp ®ång gièng
nh- n¨m tr-íc n÷a v× hµng kh«ng thay ®æi mÉu m· nªn hä kh«ng quan t©m vµ
kh«ng mua n÷a.
Nguyªn nh©n thø ba lµ vÊn ®Ò vÒ th-¬ng hiÖu, kh©u qu¶ng c¸o tiÕp thÞ cña
ta ch-a tèt nªn ch-a chiÕm lÜnh ®-îc thÞ tr-êng. §· cã nhiÒu bµi häc vÒ th-¬ng
hiÖu ®èi víi doanh nghiÖp ViÖt Nam khi th©m nhËp vµo thÞ tr-êng thÕ giíi nhcña h·ng cµ phª Trung Nguyªn ch¼ng h¹n. Chóng ta ch-a quan t©m thÝch ®¸ng
®Õn vÊn ®Ò nµy vµ ®· ph¶i tr¶ gi¸ ®¾t cho nã khi b-íc ®Çu héi nhËp vµo thÞ tr-êng
thÕ giíi. Theo nghiªn cøu cña mét c«ng ty t- vÊn th× 60% ng-êi tiªu dïng quan
t©m ®Õn th-¬ng hiÖu khi mua s¾m. Nh-ng hiÖn nay, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam
míi chØ ®Çu t- cho th-¬ng hiÖu kho¶ng 1% doanh sè. Trong khi ë c¸c c«ng ty
n-íc ngoµi con sè nµy lµ 5% - 7%. Theo nhËn xÐt cña bµ Ph¹m Chi Lan, Phã
chñ tÞch Phßng th-¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt Nam : "VÒ c¸ch tiÕp thÞ cña c¸c
c«ng ty ViÖt Nam hiÖn giê so víi mÆt b»ng chung trong vïng nh- Th¸ilan,
In®«nªxia, cßn thÊp h¬n rÊt nhiÒu. ViÖt Nam cÇn cã nh÷ng chiÕn dÞch qu¶ng b¸,
nh÷ng qu¶ng b¸ nh- Th¸ilan ®· tõng qu¶ng b¸ du lÞch ch¼ng h¹n. Nãi chung,
c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam hiÖn nay ViÖc ®i héi chî, c¸c triÓn l·m quèc tÕ ë
c¸c n-íc th× hä th-êng ®i rÊt Ýt. Ngay c¶ khi ®i còng ch-a chän läc kÜ ®Ó g©y Ên
t-îng m¹nh cho m×nh. MÉu m· vµ c¸nh tiÕp cËn thÞ tr-êng lµ 2 mÆt mµ doanh
ngiÖp ViÖt Nam cßn yÕu. C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam hiÖn nay tËp trung rÊt
nhiÒu vµo kh©u s¶n xuÊt ra s¶n phÈm, nh-ng hä ch-a chó träng ®Çy ®ñ ®Õn mÆt
dÞch vô kÌm theo , hoÆc dÞch vô phôc vô cho viÖc ®-a ra s¶n phÈm ®ã ®-îc ®-a
ra mét c¸nh tèt h¬n ... ".
Thø hai, ChÝnh s¸nh cña Nhµ n-íc cßn chËm thay ®æi nªn g©y ra nh÷ng
c¶n trë vÒ nhiÒu mÆt. Theo chñ tr-¬ng cña §¶ng vµ Nhµ n-íc coi thµnh phÇn
kinh tÕ Nhµ n-íc lµ thµnh phÇn chñ ®¹o trong nÒn kinh tÕ, gi÷ vai trß ®Þnh h-íng
cho c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c. V× thÕ nã n¾m c¸c nguån lùc quan träng nhÊt
vµ ®-îc h-ëng nh÷ng -u ®·i thËm chÝ ®-îc b¶o hé chÆt chÏ. Nh-ng chÝnh ®iÒu
8
c¬ héi vµ th¸ch thøc cña c¸c Smes ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh héi nhËp sau khi Trung Quèc ra nhËp WTO
nµy ®· lµm cho c¸c doanh nghiÖp nµy yÕu søc c¹nh tranh vµ kh«ng cã kh¶ n¨ng
héi nhËp ®Ó ®-¬ng ®Çu víi sù c¹nh tranh trùc tiÕp cña hµng ho¸ nhËp khÈu.
Doanh nghiÖp Smes cña Nhµ n-íc ®· vµ ®ang béc lé nh÷ng ®iÓm yÕu cña m×nh,
nhiÒu doanh nghiÖp lµm ¨n thua lç, theo b¸o c¸o cña Tæng côc qu¶n lý vèn vµ
tµi s¶n Nhµ n-íc t¹i doanh nghiÖp th× n¨m 1998 chØ cã 37% sè doanh nghiÖp
Nhµ n-íc lµm ¨n cã hiÖu qu¶, sè cßn l¹i thua lç nÆng. §Õn cuèi n¨m 1999, chØ
cã 20% sè doanh nghiÖp Nhµ n-íc kinh doanh cã hiÖu qu¶. TØ suÊt lîi nhuËn
trªn vèn gi¶m dÇn : n¨m 1995 lµ 19,1%, n¨m 1997 lµ 10,6%, n¨m 1998 lµ 8%.
N¨m 1998, c«ng nghiÖp Nhµ n-íc chiÕm 47,4% vèn, 28,5% lao ®éng vµ s¶n xuÊt
ra 48% tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt toµn ngµnh nh-ng chØ ®ãng gãp 40,7% thu ng©n
s¸ch trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp. Ngoµi ra cßn nhiÒu vÊn ®Ò kh¸c n÷a nh- n¨ng
lùc qu¶n lý cña doanh nghiÖp, thu hót vèn ®Çu t- thÊp, hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kÐm,
søc c¹nh tranh cña hµng ho¸ kh«ng cao ...
Thø ba, quan träng nhÊt lµ vÊn ®Ò b¶o hé . §©y chÝnh lµ yÕu tè lµm mÊt ®i
søc c¹nh tranh cña hµng ho¸ ViÖt Nam , t¹o nªn søc ú trong héi nhËp. H¬n n÷a
Nhµ n-íc ta cßn chËm trong vÊn ®Ò phæ biÕn kiÕn thøc héi nhËp cho doanh
nghiÖp, ch-a c«ng bè réng r·i lÞch tr×nh c¾t gi¶m thuÕ ®Ó c¸c doanh nghiÖp cã
kh¶ n¨ng chuÈn bÞ tèt, n©ng cao søc c¹nh tranh. Cßn thiÕu c¸c v¨n b¶n h-íng
dÉn chi tiÕt tíi c¸c Bé, ngµnh liªn quan. TÊt c¶ ®iÒu nµy thÓ hiÖn n¨ng lùc yÕu
kÐm trong qu¶n lý, bé m¸y qu¶n lý ho¹t ®éng thiÕu ®ång bé, kh«ng thèng nhÊt.
Thø t-, khã kh¨n vÒ c¬ së h¹ tÇng kÜ thuËt. C¸c xÝ nghiÖp c«ng nghiÖp chñ
lùc cña Nhµ n-íc chñ yÕu kÕ thõa tõ thêi Ph¸p thuéc, Ýt ®-îc söa ch÷a, c«ng
nghÖ s¶n xuÊt cßn l¹c hËu. H¬n n÷a l¹i ph©n bè kh«ng ®Òu, kh«ng tËn dông ®-îc
nguån lùc. Cã thÓ lÊy vÝ dô ngay trªn ®Þa bµn Hµ Néi tËp trung rÊt nhiÒu c¬ së
s¶n xuÊt c«ng nghiÖp nh-ng hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kh«ng cao. C¸c nhµ m¸y chÝnh
trªn ®Þa bµn nh- nhµ m¸y c¬ khÝ chÝnh x¸c, nhµ m¸y c¬ khÝ TrÇn H-ng §¹o ... ®·
tõng h-ng thÞnh thêi k× Ph¸p thuéc vµ trong thêi bao cÊp th× hiÖn nay s¶n xuÊt
yÕu, cÇm chõng v× kh«ng ph¸t huy ®-îc hiÖu qu¶ trong thêi k× míi, c«ng nghÖ
9
c¬ héi vµ th¸ch thøc cña c¸c Smes ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh héi nhËp sau khi Trung Quèc ra nhËp WTO
s¶n xuÊt th× vÉn nh- x-a kh«ng thay ®æi lµ mÊy v× thiÕu vèn ®Çu t-. Mét sè n¬i
nhê cã vèn ®Çu t- n-íc ngoµi mµ chóng ta ®· x©y míi ®-îc mét sè khu c«ng
nghiÖp träng ®iÓm nh-ng hiÖu qu¶ sö dông kh«ng cao, nhiÒu n¬i s¶n xuÊt ch-a
hÕt c«ng suÊt thiÕt kÕ mµ khÊu hao m¸y mãc hµng n¨m th× rÊt lín. Hay nãi c¸ch
kh¸c lµ hiÖu qu¶ sö dông vèn kh«ng cao. VÝ dô vÒ nhµ m¸y giÊy cña ViÖt Nam,
chØ s¶n xuÊt ®-îc kho¶ng 60% c«ng suÊt, nhµ m¸y mÝa ®-êng còng vËy vÊn ®Ò lµ
do kh©u cung cÊp nguyªn liÖu kh«ng ®ñ trong khi ®ã ngay bªn ngoµi nhµ m¸y,
ng-êi n«ng d©n l¹i ph¶i b¸n rÎ c¸c nguyªn liÖu nµy v× kh«ng dñ tiªu chuÈn chÕ
biÕn. NghÞch c¶nh nµy cßn ë nhiÒu n¬i kh¸c n÷a nÕu chóng ta kh«ng quan t©m
®Õn viÖc t×m ®Çu vµo ®Çu ra tr-íc khi phª duyÖt mét dù ¸n ®Çu t- hµng chôc tØ
®ång. §©y chÝnh lµ ®iÒu kiÖn ®Ó thu hót vèn ®Çu t- trùc tiÕp (FDI) vµo ViÖt Nam
mµ chóng ta kh«ng lµm tèt th× sÏ thua trong cuéc c¹nh tranh vÒ m«i tr-êng ®Çu
t- víi c¸c n-íc trong khu vùc.
Thø n¨m, thiÕu nguån nh©n lùc cã tr×nh ®é kÜ thuËt vµ tr×nh ®é qu¶n lý
cao. Chóng ta vÉn nãi r»ng thÕ m¹nh cña chóng ta lµ cã nguån nh©n lùc dåi dµo
gi¸ nh©n c«ng l¹i rÎ nh-ng thÕ cã thùc sù lµ thÕ m¹nh kh«ng khi mµ xu h-íng
chung trªn thÕ giíi hiÖn nay lµ tù ®éng ho¸, vi tÝnh ho¸ c«ng ®o¹n s¶n xuÊt, n©ng
cao tr×nh ®é kÜ thuËt, chÊt x¸m trong s¶n phÈm ? C©u tr¶ lêi ë ®©y lµ kh«ng. NÕu
chóng ta kh«ng quan t©m h¬n ®Õn ®µo t¹o nguån nh©n lùc th× kh«ng thÓ thÝch
øng víi t×nh h×nh míi. HiÖn nay chóng ta ®ang thiÕu mét c¸ch trÇm träng c¸c
c«ng nh©n kÜ thuËt, c¸c nhµ qu¶n lý cã tr×nh ®é chuyªn m«n cao ®Æc biÖt lµ trong
s¶n xuÊt C«ng nghiÖp do nh÷ng bÊt cËp trong c«ng t¸c ®µo t¹o vµ h-íng nghiÖp.
Nh©n tè con ng-êi chÝnh lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh trong ph¸t triÓn kinh tÕ trong khi
nhËn thøc vÒ vÊn ®Ò nµy ch-a ®Çy ®ñ, nÒn gi¸o dôc cßn l¹c hËu qu¸ nhiÒu so víi
Thø s¸u, ph¶i nãi r»ng C«ng nghÖ cña chóng ta cßn qu¸ yÕu kÐm, l¹c hËu.
Tr×nh ®é c«ng nghÖ cña ViÖt Nam hiÖn t¹i tôt hËu kho¶ng 25 - 30 n¨m so víi
Th¸ilan dÉn ®Õn chi phÝ cho ®Çu vµo cao h¬n tõ 30% - 50% so víi c¸c ®èi t¸c
ASEAN kh¸c. §Êy lµ so s¸nh víi c¸c n-íc trong khu vùc, c¸c n-íc cã tr×nh ®é
10
c¬ héi vµ th¸ch thøc cña c¸c Smes ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh héi nhËp sau khi Trung Quèc ra nhËp WTO
s¶n xuÊt kh¸ gÇn víi ta cßn nh- vËy th× nÕu so s¸nh víi c¸c n-íc ph¸t triÓn ë
ph-¬ng T©y hay MÜ th× chóng ta sÏ xÕp ë hµng thø bao nhiªu? Vµ liÖu bao giê
chóng ta míi cã thÓ ®uæi kÞp hä? Tuy r»ng n-íc ta ®-îc thiªn nhiªn -u ®·i víi
nhiÒu nguån tµi nguyªn phong phó ®a d¹ng nh-ng nÒn C«ng nghiÖp cña ViÖt
Nam l¹i kh«ng ph¸t triÓn ®Çy ®ñ, c¸c ngµnh C«ng nghiÖp chñ yÕu lµ c«ng nghiÖp
nhÑ vµ khai kho¸ng xuÊt khÈu s¶n phÈm th«, hµm l-îng kÜ thuËt trong s¶n phÈm
kh«ng cao. C«ng nghiÖp nhÑ víi c¸c mÆt hµng chñ lôc vµ cã -u thÕ trong xuÊt
khÈu lµ hµng may mÆc,®å da giµy, thùc phÈm ... Cßn c«ng nghiÖp khai kho¸ng
th× tr×nh ®é c«ng nghÖ thÊp dÉn ®Õn sù khai th¸c kh«ng hîp lý vµ l·ng phÝ c¸c
nguån lùc. Kh¶ n¨ng chÕ biÕn nguyªn liÖu th« khai th¸c ®-îc gÇn nh- lµ kh«ng
cã. C¸c má dÇu khÝ cña ta ë thÒm lôc ®Þa cã tr÷ l-îng lín ®· ®-îc Nga hç trî
ban ®Çu rÊt nhiÒu trong viÖc khai th¸c nh-ng chóng ta còng míi chØ dõng ë viÖc
xuÊt khÈu dÇu th« víi gi¸ rÎ. Hay trong xuÊt khÈu cµ phª còng vËy, ViÖt Nam chØ
dõng ë viÖc xuÊt khÈu cµ phª h¹t chø ch-a cã ®ñ tr×nh ®é s¶n xuÊt cµ phª bét,
nh- vËy chóng ta xuÊt khÈu cµ phª hµng n¨m vµo hµng cao trªn thÕ giíi nh-ng
l¹i ph¶i nhËp khÈu µa phª bét tõ n-íc ngoµi víi gi¸ cao. Nh- vËy vÊn ®Ò tiÒm Èn
trong héi nhËp kinh tÕ AFTA lµ liÖu c¸c n-íc kÐm ph¸t triÓn cã trë thµnh nhµ
cung cÊp nguyªn liÖu th« nh- thêi k× thuéc ®Þa hay kh«ng? Kh«ng nh÷ng thÕ
viÖc ph©n bè c¸c khu c«ng nghiÖp còng cßn nhiÒu ®iÒu bÊt hîp lý cÇn ph¶i xem
xÐt vµ ®iÒu chØnh l¹i.
Thø b¶y, nhËn thøc cña c¸c nhµ qu¶n lý doanh nghiÖp vÒ vÊn ®Ò héi nhËp
cßn h¹n chÕ. PhÇn lín, c¸c doanh nghiÖp ch-a chuÈn bÞ chu ®¸o cho qu¸ tr×nh
héi nhËp, ch-a ®-a ra ®-îc c¸c chÝnh s¸ch, chiÕn l-îc thÝch øng ®Ó tham gia
AFTA hay WTO…Kh¶o s¸t 66 doanh nghiÖp cña B¸o Sµi Gßn TiÕp ThÞ míi ®©y
còng cho thÊy : chØ cã h¬n 1/2 doanh nghiÖp cã c¸c cuéc häp chÝnh thøc bµn
luËn vÒ AFTA ; h¬n 1/2 doanh nghiÖp cã giao nhiÖm vô chÝnh thøc cho c¸c c¸
nh©n hay bé phËn trong c«ng ty nghiªn cøu vÒ AFTA. Ngµnh dÖt, da, may, tuy
cã nhiÒu doanh nghiÖp nghiªn cøu vÒ AFTA sím nhÊt, nh-ng cã gÇn 1/3 tæng sè
11
c¬ héi vµ th¸ch thøc cña c¸c Smes ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh héi nhËp sau khi Trung Quèc ra nhËp WTO
doanh nghiÖp cho biÕt ch-a x¸c ®Þnh ®-îc chÝnh s¸ch vµ biÖn ph¸p ®èi víi
AFTA.
Tuy nhiªn cã mét sè c¸c doanh nghiÖp thµnh c«ng vµ ®· chuÈn bÞ ®Çy ®ñ
cho héi nhËp . §ã lµ sè doanh nghiÖp t×m c¸ch ®-¬ng ®Çu héi nhËp tõ rÊt sím vµ
®Õn nay th× kh¸ b×nh tÜnh, tù tin, ®iÓn h×nh lµ Vinamilk. Ngay tõ nh÷ng n¨m cuèi
1999 - 2000, Vinamilk ®· cã ý thøc ®-a c¸c s¶n phÈm s÷a, bét dinh d-ìng ... vµo
c¸c thÞ tr-êng ASEAN ®Ó lµm quen tr-íc khi hä vµo ®Õn m×nh. Cßn t¹i s©n nhµ,
Vinamilk ®· liªn tôc ®-a ra c¸c s¶n phÈm míi, chÊt l-îng cao nh-ng gi¸ thµnh
thÊp so víi c¸c s¶n phÈm nhËp, ®Ó " ®uæi " ®èi thñ. M¹ng l-íi ph©n phèi cña
Vinamilk phñ kÝn cÊp x·. C«ng ty TNHH Kinh §«, ngoµi viÖc phñ kÝn thÞ tr-êng
néi ®Þa, xuÊt khÈu sang c¸c thÞ tr-êng ASEAN ... míi ®©y cßn dù ®Þnh ®Çu tmét nhµ m¸y s¶n xuÊt ngay trªn ®Êt MÜ. §©y lµ mét sè doanh nghiÖp tiªu biÓu
thÝch hîp cho qu¸ tr×nh héi nhËp, c¸c kinh nghiÖm cña m« h×nh nµy cÇn ph¶i
®-îc nh©n réng, phæ biÕn cho c¸c doanh nghiÖp kh¸c häc tËp vµ chuÈn bÞ cho
tiÕn tr×nh héi nhËp thËt tèt.
12
c¬ héi vµ th¸ch thøc cña c¸c Smes ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh héi nhËp sau khi Trung Quèc ra nhËp WTO
PhÇn II : Tæng quan vÒ doanh nghiÖp võa vµ nhá ViÖt Nam
2.1 Kh¸i niÖm vµ c¸ch ph©n lo¹i doanh nghiÖp võa vµ nhá
ë ViÖt Nam hiÖn nay, ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá lµ vÊn ®Ò ®-îc
Nhµ n-íc quan t©m ®Æc biÖt. V× sù thµnh ®¹t cña mét quèc qia phô thuéc rÊt
nhiÒu vµo sù ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp. Mµ trong giai ®o¹n ®Çu ph¸t triÓn
cña c¬ chÕ thÞ tr-êng th× doanh nghiÖp qui m« võa vµ nhá cã ý nghÜa v« cïng
quan träng. §Ó nhËn biÕt doanh nghiÖp võa vµ nhá mét c¸ch cã c¬ së khoa häc,
chóng ta h·y ®i tõ viÖc x¸c ®Þnh doanh nghiÖp nãi chung.
Doanh nghiÖp lµ mét tæ chøc kinh doanh, thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng s¶n
xuÊt, cung øng trao ®æi hµng ho¸ trªn thÞ tr-êng theo nguyªn t¾c tèi ®a ho¸ lîi
Ých cña ng-êi tiªu dïng, th«ng qua ®ã tèi ®a ho¸ lîi Ých cña chñ së h÷u tµi s¶n
cña doanh nghiÖp. HiÖn nay ng-êi ta ph©n lo¹i doanh nghiÖp theo nhiÒu c¸ch
kh¸c nhau, tuú theo tÝnh chÊt ho¹t ®éng, ngµnh kinh tÕ kü thuËt, nguån vèn së
h÷u, quy m« doanh nghiÖp vµ tÝnh chÊt qu¶n lý.
Theo ngµnh nghÒ kÜ thuËt, cã doanh nghiÖp c«ng nghiÖp, n«ng-l©m-ngnghiÖp, th-¬ng nghiÖp, dÞch vô…
Theo h×nh thøc së h÷u, cã h×nh thøc doanh nghiÖp Nhµ n-íc, doanh nghiÖp
t- nh©n…
Theo cÊp qu¶n lý, cã doanh nghiÖp trung -¬ng, doanh nghiÖp ®Þa ph-¬ng.
Theo qui m«, tr×nh ®é s¶n xuÊt kinh doanh, cã doanh nghiÖp quy m« lín,
doanh nghiÖp quy m« võa, doanh nghiÖp quy m« nhá. Ngoµi ra, cßn c¸c c¬ së
s¶n xuÊt kinh doanh kh«ng chÝnh thøc thµnh lËp doanh nghiÖp thuéc lo¹i doanh
nghiÖp “ siªu nhá” .
Theo tÝnh chÊt ho¹t ®éng, tøc lµ theo yªu cÇu x· héi vµ c¬ chÕ thÞ tr-êng,
cã doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng ho¸ c«ng céng, kh«ng nh»m môc tiªu lîi nhuËn
lµ hµng ®Çu nh- c«ng ty m«i tr-êng ®« thÞ, c«ng ty c«ng viªn… vµ cã nh÷ng
doanh nghiÖp nh»m môc tiªu lîi nhuËn tèi ®a.
ViÖc ph©n lo¹i c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp chØ mang tÝnh chÊt t-¬ng ®èi v×
trªn thùc tÕ cã rÊt nhiÒu doanh nghiÖp ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh mang tÝnh
chÊt tæng hîp, ®a ngµnh hoÆc cã sù ®an xen nhiÒu chñ së h÷u vÒ t- liÖu s¶n xuÊt.
13
c¬ héi vµ th¸ch thøc cña c¸c Smes ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh héi nhËp sau khi Trung Quèc ra nhËp WTO
2.2 C¸c tiªu thøc x¸c ®Þnh doanh nghiÖp võa vµ nhá
ThuËt ng÷ “ doanh nghiÖp võa vµ nhá” ë c¸c n-íc ph-¬ng T©y gäi lµ
SME (Small and Medium Enterprise), cã nghÜa lµ c¸c c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh
cã qui m« t-¬ng ®èi nhá. Nh-ng nÕu muèn nãi mét c¸ch chÝnh x¸c r»ng qui m«
kh«ng lín l¾m ®Õn ®©u hoÆc qui m« nh- thÕ nµo th× gäi lµ “ nhá” cÇn ph¶i dùa
vµo nh÷ng tiªu thøc ®Ó xem xÐt. ViÖc x¸c ®Þnh doanh nghiÖp võa vµ nhá cña mét
n-íc th-êng ®-îc c©n nh¾c ®èi víi tõng giai ®o¹n ph¸t triÓn kinh tÕ, t×nh h×nh
lµm viÖc nãi chung trong c¶ n-íc vµ tÝnh chÊt nÒn kinh tÕ hiÖn hµnh cña n-íc ®ã.
ViÖc x¸c ®Þnh c¸c doanh ngiÖp võa vµ nhá kh«ng cã tÝnh chÊt cè ®Þnh mµ cã xu
h-íng thay ®æi theo tÝnh chÊt nh÷ng ho¹t ®éng cña nã, môc ®Ých cña viÖc x¸c
®Þnh vµ møc ®é ph¸t triÓn doanh nghiÖp.
Tiªu chuÈn ®-îc sö dông ®Ó x¸c ®Þnh doanh nhgiÖp võa vµ nhá lµ :
Thø nhÊt, tæng vèn ®Çu t- ®-îc huy ®éng vµo s¶n xuÊt kinh doanh, gi¸ trÞ tµi s¶n
cè ®Þnh, gi¸ trÞ b»ng tiÒn cña s¶n phÈm b¸n hoÆc dÞch vô, lîi nhuËn, vèn b×nh
qu©n cho mét lao ®éng, doanh thu …§Ó tiÖn cho viÖc so s¸nh quèc tÕ ng-êi ta
th-êng qui ®æi ra lo¹i tiÒn th«ng dông trong giao dÞch quèc tÕ nh- USD…
Thø hai, sè lao ®éng ®-îc sö dông th-êng xuyªn, tiªu thøc nµy rÊt thuËn tiÖn
cho viÖc so s¸nh quèc tÕ bëi nã kh«ng dÔ dµng chÞu ¶nh h-ëng cña nh÷ng kh¸c
biÖt gi÷a c¸c quèc gia vÒ møc thu nhËp hay nh÷ng thay ®æi trong gi¸ trÞ ®ång
tiÒn néi ®Þa hiÖn hµnh qua c¸c thêi kú kh¸c nhau.
Tuú thuéc vµ ®iÒu kiÖn cô thÓ cña mçi n-íc mµ ng-êi ta quan t©m ®Õn ®é
lín cña mçi tiªu thøc lao ®éng, tæng vèn ®Çu t- hoÆc doanh thu…trong c¸c
ngµnh, nhãm ngµnh kh¸c nhau. Hµn Quèc lµ mét n-íc c«ng nghiÖp trÎ, ®¹t ®-îc
nhiÒu thµnh c«ng chÝnh lµ tõ c¸c Smes, cã nh÷ng tiªu chuÈn ph©n lo¹i c¸c Smes
nh- sau : Trong lÜnh vùc chÕ t¹o, khai th¸c, x©y dùng, doanh nghiÖp cã d-íi 300
lao ®éng th-êng xuyªn vµ tæng vèn ®Çu t- d-íi 600.000 USD ®ù¬c coi lµ c¸c
Smes, d-íi 20 lao ®éng ®-îc coi lµ nhá. Trong lÜnh vùc th-¬ng m¹i, doanh
nghiÖp d-íi 20 lao ®éng th-êng xuyªn vµ doanh thu d-íi 500.000 USD/n¨m
(nÕu lµ b¸n lÎ) vµ d-íi 250.000USD/n¨m (nÕu lµ b¸n bu«n) ®-îc coi lµ c¸c Smes,
d-íi 5 lao ®éng th-êng xuyªn gäi lµ nhá.
14
c¬ héi vµ th¸ch thøc cña c¸c Smes ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh héi nhËp sau khi Trung Quèc ra nhËp WTO
§èi víi n-íc ta, kh¸i niÖm “ doanh nghiÖp võa vµ nhá” ®· ®-îc c¸c ®Þa
ph-¬ng, c¸c ngµnh vËn dông mét c¸ch kh¸c nhau. T¹i Héi th¶o “ Ph¸t triÓn c¸c
xÝ nghiÖp võa vµ nhá theo h-íng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n-íc” tæ
chøc t¹i Trung t©m triÓn l·m Gi¶ng Vâ, Hµ Néi, ®· xuÊt hiÖn nhiÒu c¸ch x¸c
®Þnh vÒ doanh nghiÖp võa vµ nhá nh- sau :
B¶ng 2 : C¸c tiªu thøc chñ yÕu ®Ó x¸c ®Þnh doanh
nghiÖp võa vµ nhá ViÖt Nam
Ph¹m vi x¸c ®Þnh
Qui m« doanh
Vèn
Lao §éng
Doanh thu
nghiÖp
( tû ®ång )
(Ng-êi)
hµng n¨m
( tû ®ång )
Thµnh phè Hå ChÝ Minh
Lo¹i võa
>1
> 100
> 10
Lo¹i nhá
<1
< 100
< 10
Ng©n hµng c«ng th-¬ng
Lo¹i võa vµ
< 18
< 500
< 20
ViÖt Nam
nhá
§ång Nai
Lo¹i võa
-
-
< 100
Lo¹i nhá
-
-
Lo¹i võa
> 0,3
> 50
-
Lo¹i nhá
0,1 – 0,3
5 - 50
-
C¸c chuyªn gia kinh tÕ
(-) Kh«ng cã sè liÖu
Nguån : Th«ng t- Liªn bé Bé lao ®éng – Th-¬ng binh vµ x· héi
Tham luËn Héi th¶o khoa häc vÒ doanh nghiÖp võa vµ nhá
2.3 Vai trß cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá trong nÒn kinh tÕ quèc d©n
2.3.1 SMEs t¹o c«ng ¨n viÖc lµm cho ng-êi lao ®éng
XÐt trªn gãc ®é gi¶i quyÕt viÖc lµm th× doanh nghiÖp võa vµ nhá lu«n ®ãng
vai trß quan träng h¬n c¸c doanh nghiÖp lín, ®Æc biÖt trong thêi k× suy tho¸i kinh
tÕ. LÞch sö ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¸c n-íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn còng nh- thêi
kú ®Çu ®æi míi cña ViÖt Nam ®· chØ ra r»ng : khi nÒn kinh tÕ suy tho¸i, c¸c
doanh nghiÖp lín ph¶i gi¶m lao ®éng ®Ó gi¶m chi phÝ s¶n xu¸t tíi møc cã thÓ tån
15
c¬ héi vµ th¸ch thøc cña c¸c Smes ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh héi nhËp sau khi Trung Quèc ra nhËp WTO
t¹i vµ ph¸t triÓn ®-îc , v× cÇu cña thÞ tr-êng thÊp h¬n cung cña thÞ tr-êng. Nh-ng
®èi víi c¸c doanh ngiÖp võa vµ nhá do ®Æc tÝnh linh ho¹t, uyÓn chuyÓn dÔ thÝch
øng víi sù thay ®æi cña thÞ tr-êng nªn nã vÉn cã thÓ ho¹t ®éng ®-îc, ®Æc biÖt lµ
c¸c doanh nghiÖp nhá. Do ®ã, doanh nghiÖp võa vµ nhá kh«ng nh÷ng kh«ng
gi¶m lao ®éng mµ vÉn cã thÓ thu hót thªm lao ®éng
Héi ®ång doanh nghiÖp nhá thÕ giíi cho r»ng : “ doanh nghiÖp võa vµ nhá
lµ liÒu thuèc cuèi cïng ch÷a trÞ bÖnh thÊt nghiÖp khi mµ nÒn kinh tÕ suy
tho¸i” .
2.3.2 SMEs t¹o ra thu nhËp b¶o ®¶m ®êi sèng cña ng-êi lao ®éng
ë ViÖt Nam tÝnh ®Õn 31/02/1995 c¶ n-íc ®· cã 12.190 c«ng ty, doanh
nghiÖp t- nh©n ®-îc h×nh thµnh theo luËt c«ng ty vµ luËt doanh nghiÖp t- nh©n,
trong ®ã cã 8694 doanh nghiÖp t- nh©n, 104 c«ng ty cæ phÇn, 3392 c«ng ty tr¸ch
nhiÖm h÷u h¹n. Ngoµi ra cßn cã hµng triÖu c¸c c¬ së kinh daonh dÞch vô, vËn t¶i
hé c¸ thÓ. ChØ tÝnh riªng trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp, thñ c«ng nghiÖp, th-¬ng
m¹i, dÞch vô, du lÞch, vËn t¶i, x©y dùng, th× c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ®· thu
hót ®-îc 3.5 triÖu lao ®éng, chiÕm 11% tæng sè lao ®éng x· héi c¶ n-íc, ®· ®Çu
t- 4150 tû ®ång trong tæng sè 9100 tû ®ång ®Çu t- cña khu vùc nµy.
Kh¶o s¸t 49 doanh nghiÖp ë thÞ x· Hµ §«ng cuèi n¨m 1999, cho thÊy thu
nhËp b×nh qu©n cña ng-êi lao ®éng trong c¸c doanh nghiÖp nh- sau : 10% sè
doanh nghiÖp cã thu nhËp d-íi 200.000 §/th¸ng, 18% sè doanh nghiÖp cã thu
nhËp tõ 200.000 - 300.000 §/th¸ng, 51% c¸c doanh nghiÖp cã thu nhËp tõ
300.000 - 400.000 §/th¸ng, 21% sè doanh nghiÖp cã thu nhËp tõ 400.000 –
450.000 §/th¸ng.
TÝnh chung cho c¸c doanh nghiÖp, th× thu nhËp b×nh qu©n cña ng-êi lao
®éng ®¹t 350.000 §/th¸ng. §iÒu ®ã ph¶n ¸nh n¨ng suÊt lao ®éng vµ hiÖu qu¶ s¶n
xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp võa vµ nhá cao h¬n s¶n xuÊt c¸ thÓ vµ hé gia
®×nh n«ng nghiÖp thuÇn tuý.
2.3.3 Doanh nghiÖp võa vµ nhá cã kh¶ n¨ng tËn dông c¸c nguån lùc x· héi
16
c¬ héi vµ th¸ch thøc cña c¸c Smes ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh héi nhËp sau khi Trung Quèc ra nhËp WTO
Thø nhÊt, VÒ tiÒn vèn, doanh nghiÖp võa vµ nhá th-êng khëi sù ban ®Çu
b»ng nguån vèn h¹n hÑp cña c¸ nh©n, sù tµi trî bªn ngoµi lµ hÕt søc h¹n chÕ. Do
dÔ khëi sù b»ng nguån vèn Ýt ái nªn doanh nghiÖp võa vµ nhá dÔ ®-îc ®«ng ®¶o
nh©n d©n tham gia ho¹t ®éng, qua ®ã thu hót ®-îc nguån vèn trong nh©n d©n vµo
s¶n xuÊt kinh doanh. ¦íc tÝnh trªn 400.000 doanh nghiÖp c«ng nghiÖp ë mäi
thµnh phÇn kinh tÕ ®· thu hót kho¶ng 25.000 tû ®ång, ch-a kÓ phÇn thu hót hµng
ngµn tû ®ång nhµn rçi kh¸c phôc vô cho nhu cÇu ng¾n h¹n vÒ vèn cña doanh
nghiÖp.
Thø hai, VÒ lao ®éng, doanh nghiÖp võa vµ nhá th-êng nh»m vµo môc tiªu
s¶n xuÊt kinh doanh phôc vô nhu cÇu tiªu dïng cña nh©n d©n, sö dông nhiÒu lao
®éng, Ýt vèn. Do ®ã, phÇn lín lao ®éng trong khu vùc nµy kh«ng ®ßi hái ph¶i cã
tr×nh ®é cao, ph¶i ®µo t¹o nhiÒu thêi gian vµ chi phÝ tèn kÐm, chØ cÇn båi d-ìng
hoÆc ®µo t¹o ng¾n ngµy lµ ng-êi lao ®éng cã thÓ tham gia s¶n xuÊt trong doanh
nghiÖp.
Thø ba, VÒ mÆt kü thuËt, doanh nghiÖp Smes th-êng lùa chän kü thuËt phï
hîp víi tr×nh ®é lao ®éng vµ kh¶ n¨ng vÒ vèn, hä kÕt hîp kü thuËt thñ c«ng víi
kü thuËt mµ qu¶ng ®¹i quÇn chóng lao ®éng cã thÓ nhanh trãng tiÕp thu vµ lµm
chñ trong s¶n xuÊt. Hä Ýt sö dông nh÷ng thiÕt bÞ tiªn tiÕn hiÖn ®¹i ®ßi hái vèn
lín, ®µo t¹o sö dông l©u, tèn kÐm kinh phÝ. Do ®ã, phÇn lín c¸c trang thiÕt bÞ cña
c¸c Smes lµ s¶n phÈm trong n-íc.
Thø t-, VÒ nguyªn vËt liÖu, doanh nghiÖp Smes víi nguån vèn Ýt, lao
®éng thñ c«ng lµ chñ yÕu, do vËy nguån nguyªn liÖu ®-îc sö dông chñ yÕu lµ t¹i
chç, thuéc ph¹m vi ®Þa ph-¬ng, dÔ khai th¸c, sö dông, qua ®ã còng t¹o ®iÒu kiÖn
gi¶i quyÕt viÖc lµm trong khu vùc, rÊt Ýt doanh nghiÖp sö dông nguyªn liÖu nhËp
ngo¹i. Cuéc kh¶o s¸t 1000 doanh nghiÖp nhá cho thÊy 80% nguån nguyªn vËt
liÖu cung øng cho c¸c doanh nghiÖp lµ ë t¹i ®Þa ph-¬ng.
2.3.4 SMEs cã t¸c dông quan träng ®èi víi qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i
ho¸, chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ ë n-íc ta.
Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn doanh nghiÖp Smes còng lµ qu¸ tr×nh c¶i tiÕn m¸y
mãc thiÕt vµ thiÕt bÞ, n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt vµ chÊt l-îng s¶n phÈm ®Ó ®¸p
17
c¬ héi vµ th¸ch thøc cña c¸c Smes ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh héi nhËp sau khi Trung Quèc ra nhËp WTO
nhu cÇu thÞ tr-êng, ®Õn mét møc ®é nµo ®ã nhÊt ®Þnh sÏ dÉn ®Õn ®æi míi c«ng
nghÖ, lµm cho qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n-íc diÔn ra kh«ng
chØ ë chiÒu s©u mµ c¶ ë chiÒu réng.
Doanh nghiÖp Smes ph¸t triÓn lµm cho c«ng nghiÖp vµ dÞch vô ph¸t triÓn
dÉn ®Õn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo h-íng ngµy mét tèt h¬n, ®Æc biÖt lµ ë
vïng n«ng th«n.
2.4 Nh÷ng -u ®iÓm vµ h¹n chÕ cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá trong
qu¸ tr×nh héi nhËp
2.4.1 Nh÷ng -u ®iÓm
Doanh nghiÖp võa vµ nhá cã nh÷ng lîi thÕ râ rµng, ®ã lµ kh¶ n¨ng tho¶
m·n nhu cÇu cã h¹n trong nh÷ng thÞ tr-êng chuyªn m«n ho¸, khuynh h-íng sö
dông nhiÒu lao ®éng víi tr×nh ®é kü thuËt trung b×nh thÊp, ®Æc biÖt lµ sù mÒm
m¹i vµ nhanh trãng thÝch nghi víi c¸c nhu cÇu vµ thay ®æi cña kinh tÕ thÞ tr-êng,
doanh nghiÖp Smes cã thÓ b-íc vµo c¸c thÞ tr-êng míi mµ kh«ng hót sù chó ý
c¸c doanh nghiÖp lín, vµ s½n sµng phôc vô ë c¸c n¬i xa x«i nhÊt hoÆc c¸c kho¶ng
trèng võa vµ nhá cña thÞ tr-êng. ChÝnh v× vËy, nã cã nhiÒu ®iÓm m¹nh :
Thø nhÊt, DÔ dµng khëi sù vµ n¨ng ®éng nh¹y bÐn víi thÞ tr-êng. Doanh
nghiÖp Smes chØ cÇn mét sè vèn h¹n chÕ, mét mÆt b»ng nhá hÑp ®· cã thÓ khëi
sù doanh nghiÖp. Vßng quay s¶n phÈm nhanh do ®ã cã thÓ sö dông vèn tù cã,
hoÆc vay b¹n bÌ, ng-êi th©n dÔ dµng, tæ chøc qu¶n lý gän nhÑ dÔ quyÕt ®Þnh, khi
nhu cÇu thÞ tr-êng thay ®æi hoÆc doanh nghiÖp gÆp khã kh¨n, th× dÔ dµng thay
®æi t×nh thÕ, néi bé dÔ thèng nhÊt.
Thø hai, DÔ ph¸t huy b¶n chÊt hîp t¸c. C¸c Smes chØ tiÕn hµnh mét hoÆc
mét vµi c«ng ®o¹n trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt mét s¶n phÈm hoµn chØnh, mµ c¸c
c«ng ®o¹n s¶n xuÊt ph¶i kÕt hîp víi nhau ®Ó hoµn thµnh mét s¶n phÈm hoµn
chØnh ®-a ra tiªu thô trªn thÞ tr-êng, do ®ã c¸c doanh nghiÖp ph¶i tù hoµn thiÖn
b¶n th©n m×nh vµ tiÕn hµnh hîp t¸c s¶n xuÊt, nÕu kh«ng sÏ bÞ ®µo th¶i.
Thø ba, Thu hót nhiÒu lao ®éng, ho¹t ®éng hiÖu qu¶ víi chi phÝ cè ®Þnh
thÊp. C¸c Smes, do nguån vèn Ýt v× vËy ®Çu t- vµo tµi s¶n cè ®Þnh còng Ýt, hä
th-êng tËn dông lao ®éng thay thÕ cho vèn, ®Æc biÖt lµ c¸c n-íc cã lùc l-îng lao
18
c¬ héi vµ th¸ch thøc cña c¸c Smes ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh héi nhËp sau khi Trung Quèc ra nhËp WTO
®éng dåi dµo vµ gÝa c«ng lao ®éng thÊp nh- n-íc ta, ®Ó tiÕn hµnh s¶n xuÊt kinh
doanh phôc vô d©n sinh, vµ th-êng hä ®¹t hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi cao.
Thø t-, Kh«ng cã hoÆc Ýt cã xung ®ét gi÷a nguêi lao ®éng vµ ng-êi sö
dông lao ®éng. Do qui m« võa vµ nhá, sù ng¨n c¸ch gi÷a ng-êi lao ®éng vµ
ng-êi sö dông lao ®éng kh«ng lín, vµ b¶n th©n ng-êi chñ, ng-êi sö dông lao
®éng lu«n s¸t víi c«ng viÖc cña ng-êi lao ®éng, do vËy nÕu cã xung ®ét, m©u
thuÉn còng dÔ dµng gi¶i quyÕt.
Thø n¨m, Cã thÓ ph¸t huy tiÒm lùc cña thÞ tr-êng trong n-íc. Sù ph¸t
triÓn cña c¸c Smes ë giai ®o¹n ®Çu lµ ph-¬ng thøc tèt ®Ó s¶n xuÊt thay thÕ nhËp
khÈu. C¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn nh- n-íc ta, chØ cÇn lùa chän mét sè mÆt hµng ®Ó
s¶n xuÊt thay thÕ nhËp khÈu víi møc chi phÝ vµ vèn ®Çu t- thÊp, kü thuËt kh«ng
phøc t¹p, s¶n phÈm phï hîp víi søc mua cña ng-êi d©n, tõ ®ã n©ng cao n¨ng lùc
s¶n xuÊt vµ søc mua cña thÞ tr-êng.
Thø s¸u, VÒ tiÒm n¨ng ph¸t triÓn. Qua thùc tÕ s¶n xuÊt kinh doanh, m¹ng
l-íi c¸c Smes trªn kh¾p mäi miÒn cña ®Êt n-íc ®· ®µo t¹o, sµng läc c¸c nhµ
doanh nghiÖp, vµ lµ n¬i ®µo t¹o h÷u hiÖu nhÊt. MÆt kh¸c, qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña
Smes lµ qu¸ tr×nh tÝch tô vèn, t×m kiÕm më mang thÞ tr-êng,…®Ó ph¸t triÓn thµnh
doanh nghiÖp lín. C¸c Smes cã mét lîi thÕ lµ míi ph¸t triÓn, quy m« nhá bÐ, tån
t¹i trong mäi thµnh phÇn kinh tÕ vµ ®ang trong qu¸ tr×nh chuyÓn ho¸, do ®ã cã
nhiÒu thuËn lîi ®Ó ph¸t triÓn, nã ch-a chÞu ¶nh h-ëng lín cña ®éc quyÒn vµ c¹nh
tranh quyÕt liÖt víi nhau cho nªn nhu cÇu cña thÞ tr-êng cßn réng lín.
Do ®ã, nÕu tËn dông hÕt kh¶ n¨ng cña m×nh th× ch¾c ch¾n c¸c Smes ViÖt
Nam sÏ lµ mét lùc l-îng nßng cèt cho sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ ViÖt Nam trong
qu¸ tr×nh héi nhËp nhiÒu khã kh¨n vµ thö th¸ch.
2.4.2 Nh÷ng h¹n chÕ
S¶n xuÊt-kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp Smes ®¹t hiÖu qu¶ thÊp diÔn ra
cã tÝnh chÊt phæ biÕn trong tÊt c¶ c¸c ngµnh, c¸c lo¹i h×nh së h÷u, nguyªn nh©n
chÝnh lµ do gi¸ c¶, chÊt l-îng s¶n phÈm kh«ng ®¸p øng ®-îc yªu cÇu cña thÞ
tr-êng trong vµ ngoµi n-íc. Lo¹i trõ c¸c yÕu tè bªn ngoµi nh- bu«n lËu trµn lan,
sù ®éc quyÒn cã ¶nh h-ëng ®Õn gi¸ c¶, chÊt l-îng s¶n phÈm kh«ng ®¸p øng ®-îc
19
c¬ héi vµ th¸ch thøc cña c¸c Smes ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh héi nhËp sau khi Trung Quèc ra nhËp WTO
yªu cÇu cña thÞ tr-êng trong vµ ngoµi n-íc cña c¸c Smes, th× c¸c yÕu tè cña m«i
tr-êng kinh tÕ – x· héi vµ b¶n th©n doanh nghiÖp Smes t¸c ®éng nh©n qu¶ víi
nhau dÉn ®Õn yÕu kÐm cña nã. Theo c¸ch ph©n tÇng th× cã 8 vÊn ®Ò ¶nh h-ëng
trùc tiÕp :
Mét lµ, chi phÝ vËn chuyÓn qua cao. Hai lµ, vai trß hîp ®ång phô nhËn
thøc ch-a ®óng. Ba lµ, thiÕu th«ng tin vÒ thÞ tr-êng trong vµ ngoµi n-íc. Bèn lµ,
khã kh¨n vÒ tµi chÝnh. N¨m lµ, c«ng nghÖ, kü thuËt thÊp, c¬ së h¹ tÇng yÕu kÐm .
S¸u lµ, nhu cÇu ®µo t¹o cña doanh nghiÖp Smes ch-a ®-îc ®¸nh gi¸ ®óng. B¶y lµ,
nguån nguyªn liÖu ®Çu vµo cßn thiÕu vµ ®«i khi ph¶i dùa vµo nhËp khÈu. T¸m lµ,
s¶n xuÊt nguyªn vËt liÖu ®Çu vµo chÊt l-îng cao ë trong n-íc cßn h¹n chÕ. ChÝn
lµ, hÖ thèng chÝnh s¸ch kh«ng c«ng b»ng gi÷a c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp.
§¸nh gi¸ vµ nhËn ra nh÷ng mÆt yÕu cña m×nh vµ kh¾c phôc nã lµ mét yÕu
tè quan träng quyÕt ®Þnh thµnh c«ng. “ BiÕt m×nh biÕt ng-êi, tr¨m trËn tr¨m
th¾ng” sÏ lµ lêi khuyªn tèt nhÊt cho c¸c Smes trong giai ®o¹n hiÖn nay. NhËn
thøc ®-îc nh÷ng khã kh¨n tõ héi nhËp vµ biÕn nh÷ng c¬ héi cã ®-îc tõ sù
chuyÓn ®æi thµnh hiÖn thùc, nhÊt ®Þnh c¸c Smes sÏ thµnh c«ng.
20
- Xem thêm -
.PDF 
36 
188 
97 
