Lêi më ®Çu
Trong nÒn kinh tÕ, c¸c trung gian tµi chÝnh b¶o hiÓm lµ mét kªnh huy
®éng vèn ®Çu t kh«ng thÓ thiÕu vµ ®Çy tiÒm n¨ng. B¶o hiÓm nh©n thä dµi
h¹n võa lµ nguån bæ sung vèn ®Çu t ph¸t triÓn, võa lµ biÖn ph¸p b¶o vÖ an
ninh quèc gia, ®¶m b¶o vµ æn ®Þnh ®êi sèng kinh tÕ - x· héi ë mçi níc.
ThÞ trêng b¶o hiÓm bïng næ, vÊn ®Ò ®Çu t tµi chÝnh cña doanh nghiÖp
b¶o hiÓm ®· vµ ®ang trë thµnh vÊn ®Ò sèng cßn, nhÊt lµ ®èi víi doanh
nghiÖp b¶o hiÓm nh©n thä.
§Çu t tµi chÝnh hiÖu qu¶ gióp doanh nghiÖp b¶o hiÓm nh©n thä b¶o
toµn quü tµi chÝnh b¶o hiÓm, gãp phÇn n©ng cao tiÒm lùc tµi chÝnh vµ ®øng
v÷ng trong c¹nh tranh. Thªm n÷a, thu nhËp tõ ®Çu t tµi chÝnh cßn lµ nguån
®Ó doanh nghiÖp b¶o hiÓm nh©n thä thùc hiÖn c¸c cam kÕt víi kh¸ch hµng,
n©ng cao tÝnh hÊp dÉn cña c¸c s¶n phÈm b¶o hiÓm nh©n thä.Trªn thÕ giíi,
c¸c c«ng ty b¶o hiÓm nh©n thä lín coi ®Çu t tµi chÝnh lµ ho¹t ®éng mang l¹i
thu nhËp chÝnh vµ lu«n ®îc coi träng.
Cã thÓ nãi ho¹t ®éng ®Çu t cña DNBH nh©n thä cã vai trß rÊt lín
kh«ng nh÷ng ®èi víi DNBH nh©n thä mµ cßn ®èi víi toµn bé t tµi chÝnh cña
nÒn kinh tÕ.
Víi ý nghi· ®ã, em chän ®Ò tµi
"Bµn vÒ ho¹t ®éng ®Çu t trong doanh nghiÖp b¶o hiÓm nh©n thä"
CÊu tróc cña bµi viÕt gåm ba phÇn:
PhÇn I: Lý luËn chung vÒ ho¹t ®éng ®Çu t cña doanh nghiÖp
b¶o hiÓm nh©n thä.
PhÇn II: Thùc tr¹ng ho¹t ®éng ®Çu t cña mét sè doanh nghiÖp b¶o
hiÓm nh©n thä trªn thÞ trêng b¶o hiÓm ViÖt Nam
PhÇn III: Mét sè kiÕn nghÞ vµ gi¶i ph¸p
§©y lµ mét ®Ò tµi cßn kh¸ míi mÎ, vµ nguån sè liÖu thu thËp ®îc cßn
h¹n chÕ nªn bµi viÕt ch¾c cßn nhiÒu thiÕu sãt. Em rÊt mong ®îc sù chØ b¶o
vµ gãp ý cña c« gi¸o ®Ó bµi viÕt ®îc hoµn chØnh h¬n.
Cuèi cïng em xin ch©n thµnh c¶m ¬n c« gi¸o - Th¹c sü Ph¹m ThÞ
§Þnh ®· nhiÖt t×nh gi¶ng d¹y vµ gióp ®ì em rÊt nhiÒu ®Ó em hoµn thµnh ®îc
bµi viÕt nµy.
Hµ Néi ngµy 29/12/03
I.lý luËn chung
1.lý luËn chung vÒ ho¹t ®éng ®Çu t trong doanh nghiÖp b¶o
hiÓm nh©n thä :
1.1.Kh¸i niÖm vÒ ho¹t ®éng ®Çu t trong doanh nghiÖp b¶o hiÓm
B¶o hiÓm lµ sù chia nhá tæn thÊt cña mét sè Ýt ngêi cho nhiÒu ngêi cã
cïng kh¶ n¨ng gÆp ph¶i nh÷ng rñi ro t¬ng tù b»ng c¸ch thu cña hä mét
kho¶n tiÒn gäi lµ phÝ b¶o hiÓm ®Ó h×nh thµnh nªn quü tµi chÝnh b¶o hiÓm tõ
®ã båi thêng (chi tr¶) cho hä nh÷ng thiÖt h¹i vÒ tµi chÝnh do rñi ro bÊt ngê
g©y nªn .
Ngêi tham
gia B¶o
hiÓm
PhÝ b¶o hiÓm
Quü tµi
chÝnh
BH
Chi tr¶
Ngêi tham
gia BH gÆp
rñi ro
S¬ ®å 1: C¬ chÕ ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp b¶o hiÓm .
§Æc thï cña ho¹t ®éng kinh doanh b¶o hiÓm lµ "sù ®¶o ngîc cña chu
kú s¶n xuÊt kinh doanh". ViÖc tiªu thô s¶n phÈm dùa trªn quy tr×nh: phÝ b¶o
hiÓm ®îc thu tríc, cßn cam kÕt tr¶ tiÒn b¶o hiÓm ®îc thùc hiÖn sau. Gi¸ trÞ
sö dông cña s¶n phÈm b¶o hiÓm chØ ®îc thùc hiÖn sau khi mua mét kho¶ng
thêi gian nhÊt ®Þnh. Nh vËy doanh nghiÖp b¶o hiÓm (DNBH) cã trong tay
mét quü tµi chÝnh tËp trung kh¸ lín, nhng quü nµy sÏ kh«ng ®îc sö dông ®Ó
Qlý
Ngêi B¶o
HiÓm
båi thêng ngay nªn DNBH cã thÓ sö dông lîng tiÒn nhµn rçi nµy ®Ó ®Çu t .
Nh vËy: §Çu t tµi chÝnh cña mét doanh nghiÖp b¶o hiÓm lµ viÖc doanh
nghiÖp b¶o hiÓm sö dông c¸c nguån vèn nhµn rçi ®Ó ®Çu t vµo c¸c lÜnh vùc
®Çu t theo luËt ®Þnh. Mçi níc kh¸c nhau th× cã nh÷ng quy ®Þnh kh¸c nhau vÒ
lÜnh vùc ®Çu t cña DNBH.
1.2.§Æc ®iÓm cña ho¹t ®éng ®Çu t trong doanh nghiÖp b¶o hiÓm nh©n
thä:
§èi víi doanh nghiÖp b¶o hiÓm nh©n thä, ho¹t ®éng ®Çu t quü tµi
chÝnh rÊt phøc t¹p do s¶n phÈm b¶o hiÓm nh©n thä còng ®a d¹ng vµ phøc
t¹p h¬n, l¹i thªm c¹nh tranh khèc liÖt trªn thÞ trêng.Hîp ®ång b¶o hiÓm nh©n
thä thêng lµ hîp ®ång dµi h¹n nªn ho¹t ®éng ®Çu t cña doanh nghiÖp b¶o
hiÓm nh©n thä cã mét sè ®Æc trng c¬ b¶n sau:
Mét ®Æc ®iÓm chung cña ho¹t ®éng ®Çu t cña doanh nghiÖp
b¶o hiÓm nh©n thä lµ chÞu t¸c ®éng rÊt lín cña nh÷ng thay ®æi vÒ l·i suÊt vµ
l¹m ph¸t do nguån vèn ®em ®Çu t thêng lµ dµi h¹n.
Do tÝnh chÊt dµi h¹n cña c¸c hîp ®ång b¶o hiÓm nh©n thä vµ
nhu cÇu chi cã thÓ dù ®o¸n ®îc mét c¸ch kh¸ chÝnh x¸c nªn c¸c quü b¶o
hiÓm nh©n thä thêng ®Çu t vµo c¸c lo¹i chøng kho¸n dµi h¹n.
Quy m« c¸c quü b¶o hiÓm nh©n thä lín h¬n c¸c quü b¶o hiÓm
phi nh©n thä xÐt díi gãc ®é phÝ b¶o hiÓm.
Thu nhËp cña c«ng ty b¶o hiÓm nh©n thä thêng lín h¬n c¸c
kho¶n chi vµ tÊt c¶ c¸c khiÕu n¹i cã thÓ ®îc thanh to¸n tõ phÝ b¶o hiÓm vµ
2
thu nhËp tõ ®Çu t trong n¨m. Do vËy, DNBH nh©n thä Ýt cã nhu cÇu ®Çu t vµo
chøng kho¸n ng¾n h¹n.
Theo nghiªn cøu cña c¸c chuyªn gia tÝnh to¸n th× mét hîp ®ång
b¶o hiÓm phï hîp víi c«ng ty b¶o hiÓm nh©n thä lµ mét hîp ®ång mµ ngµy
thanh to¸n ®¸o h¹n cña hîp ®ång trïng víi ngµy thanh to¸n ®¸o h¹n cña
h¹ng môc ®Çu t.
§Çu t níc ngoµi cña quü b¶o hiÓm nh©n thä thêng Ýt h¬n b¶o
hiÓm phi nh©n thä.
B¶o hiÓm nh©n thä cã tÝnh tiÕt kiÖm nªn viÖc ®Çu t cã ¶nh hëng
lín ®Õn kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp b¶o hiÓm trªn thÞ trêng.
1.3.Vai trß cña ho¹t ®éng ®Çu t trong DNBH nh©n thä.
1.3.1.§èi víi doanh nghiÖp b¶o hiÓm :
DNBH kh«ng chØ cã nhiÖm vô thu chi quü tµi chÝnh b¶o hiÓm mµ cßn
ph¶i ph¸t triÓn quü tµi chÝnh nµy. §Çu t tµi chÝnh nguån vèn nhµn rçi cã ý
nghÜa quan träng cho sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp b¶o hiÓm.
§Çu t cã hiÖu qu¶ chÝnh lµ ph¸t triÓn quü tµi chÝnh cña DNBH.
-Ho¹t ®éng ®Çu t cã ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn n¨ng lùc tµi chÝnh vµ kh¶
n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp b¶o hiÓm trªn thÞ trêng. Tû suÊt lîi
nhuËn ®Çu t cao sÏ gióp doanh nghiÖp b¶o hiÓm cã ®iÒu kiÖn gi¶m phÝ b¶o
hiÓm, tõ ®ã t¹o lîi thÕ so víi ®èi thñ c¹nh tranh.
- ChiÕn lîc thiÕt kÕ vµ b¸n s¶n phÈm cña doanh nghiÖp còng bÞ chi
phèi bëi ho¹t ®éng ®Çu t th«ng qua viÖc ®Þnh gi¸ c¸c s¶n phÈm b¶o hiÓm,
më réng ph¹m vi tr¸ch nhiÖm còng nh t¨ng thªm quyÒn lîi cho kh¸ch hµng.
-Ho¹t ®éng ®Çu t ®ãng gãp vµo sù t¨ng trëng thu nhËp vµ lîi nhuËn
cña cña doanh nghiÖp b¶o hiÓm, tõ ®ã gióp doanh nghiÖp b¶o hiÓm më
réng quy m«, t¨ng thªm thu nhËp cho ngêi lao ®éng. §ång thêi cßn gióp c¸c
doanh nghiÖp b¶o hiÓm bï ®¾p sù mÊt gi¸ cña ®ång tiÒn, b¶o toµn quü tµi
chÝnh b¶o hiÓm tríc rñi ro l¹m ph¸t .
Ngoµi ra, ho¹t ®éng ®Çu t cßn cã mét sè ý nghÜa kh¸c nh : gióp doanh
nghiÖp khuÕch tr¬ng qu¶ng c¸o th«ng qua ®Çu t bÊt ®éng s¶n hoÆc t¹o
thªm kh¸ch hµng cho doanh nghiÖp th«ng qua ho¹t ®éng cho vay (khi ngêi
vay mua b¶o hiÓm t¹i c«ng ty).
1.3.2.§èi víi doanh nghiÖp b¶o hiÓm nh©n thä :
NÕu nh trong doanh nghiÖp b¶o hiÓm phi nh©n thä, thu nhËp tõ ho¹t
®éng ®Çu t tµi chÝnh gióp doanh nghiÖp bï ®¾p c¸c chi phÝ kinh doanh,cã
®iÒu kiÖn ®Ó gi¶m phÝ b¶o hiÓm, t¨ng kh¶ n¨ng ký kÕt hîp ®ång b¶o hiÓm,
n©ng cao møc gi÷ l¹i trong c¸c hîp ®ång t¸i b¶o hiÓm, tõ ®ã æn ®Þnh vµ
n©ng cao kÕt qu¶ kinh doanh th× trong doanh nghiÖp b¶o hiÓm nh©n thä,
®Çu t quü dù phßng lµ sù b¾t buéc v× tÝnh chÊt kü thuËt cña nghiÖp vô b¶o
hiÓm nµy. NÕu c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm nh©n thä kh«ng ®Çu t hoÆc thu
nhËp tõ ho¹t ®éng ®Çu t kh«ng ®ñ lín ®Ó bï ®¾p c¸c kho¶n "nî tiÕt kiÖm"
®èi víi ngêi ®îc b¶o hiÓm th× doanh nghiÖp b¶o hiÓm sÏ l©m vµo t×nh tr¹ng
thua lç ; trÇm träng h¬n cã thÓ dÉn tíi ph¸ s¶n. Nh vËy cã thÓ nãi ®Çu t lµ
mét ho¹t ®éng cã vai trß sèng cßn ®èi víi viÖc tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña
doanh nghiÖp b¶o hiÓm nh©n thä.
3
Ho¹t ®éng ®Çu t trong doanh nghiÖp b¶o hiÓm nh©n thä còng cã
nh÷ng vai trß quan träng nh c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm nãi chung. Ngoµi ra
nã cßn thÓ hiÖn mét sè nÐt quan träng sau :
-Ho¹t ®éng ®Çu t gióp hä thùc hiÖn c¸c nghÜa vô tµi chÝnh cña m×nh
®èi víi ngêi tham gia b¶o hiÓm. Bëi v× b¶o hiÓm nh©n thä kh«ng chØ cã tÝnh
rñi ro mµ cßn cã tÝnh tiÕt kiÖm. Do ®ã viÖc ®Çu t cã hiÖu qu¶ kh«ng ®¬n
thuÇn lµ ph¸t triÓn quü tµi chÝnh mµ cßn lµ tr¸ch nhiÖm cña DNBH ®Ó ®¶m
b¶o cho kh¸ch hµng ®îc tr¶ l·i.
-Thu nhËp tõ ®Çu t lµ nguån tµi chÝnh ®Ó doanh nghiÖp b¶o hiÓm thùc
hiÖn c¸c cam kÕt víi kh¸ch hµng, t¨ng c¸c kho¶n lîi tøc chia thªm cho c¸c
hîp ®ång b¶o hiÓm, qua ®ã n©ng cao tÝnh hÊp dÉn cho c¸c s¶n phÈm b¶o
hiÓm nh©n thä.
-§Çu t gióp DNBH nh©n thä bï ®¾p sù mÊt gÝa cña ®ång tiÒn, b¶o toµn
quü tµi chÝnh tríc rñi ro l¹m ph¸t, ®¶m b¶o kh¶ n¨ng chi tr¶ cña doanh nghiÖp
b¶o hiÓm nh©n thä trong t¬ng lai .
2.Nguyªn t¾c ®Çu t cña doanh nghiÖp b¶o hiÓm
Ho¹t ®éng ®Çu t cña doanh nghiÖp b¶o hiÓm ®îc vÝ nh mét "c¸nh tay"
cña doanh nghiÖp b¶o hiÓm cïng víi "c¸nh tay" kinh doanh trùc tiÕp. Trong
m«i trêng c¹nh tranh quyÕt liÖt ®Ó ®¶m b¶o ®Çu t an toµn vµ hiÖu qu¶ doanh
nghiÖp b¶o hiÓm cÇn tu©n thñ nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n sau :
2.1.Nguyªn t¾c an toµn
Nguyªn t¾c nµy ®îc ®Æt ra nh»m h¹n chÕ tèi ®a rñi ro trong ®Çu vµ
b¶o toµn nguån vèn sö dông.
Ho¹t ®éng ®Çu t lu«n ®øng tríc nh÷ng rñi ro nh :
Rñi ro vÒ l·i suÊt
Rñi ro tÝn dông
Rñi ro thÞ trêng
Rñi ro tiÒn tÖ
Rñi ro biÕn ®éng gi¸ trong ®Çu t chøng kho¸n .
Khi tiÕn hµnh ho¹t ®éng ®Çu t, c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm cÇn chó ý
®Õn tÊt c¶ nh÷ng rñi ro trªn ®Ó ho¹t ®éng ®Çu t ®îc hiÖu qu¶ h¬n.
Tríc nh÷ng rñi ro ®ã viÖc ®¶m b¶o an toµn vèn lµ rÊt quan träng , nã ®¶m
b¶o kh¶ n¨ng thanh to¸n cña doanh nghiÖp b¶o hiÓm, t¹o lßng tin cho
kh¸ch hµng tõ ®ã t¨ng thªm uy tÝn cho doanh nghiÖp. Nguyªn t¾c nµy yªu
cÇu doanh nghiÖp b¶o hiÓm ph¶i ®a d¹ng ho¸ danh môc ®Çu t cña m×nh
nh»m ph©n t¸n vµ gi¶m thiÓu nh÷ng rñi ro cã thÓ gÆp ph¶i.
Nguyªn t¾c an toµn ®îc ph¸p luËt thÓ chÕ b»ng viÖc quy ®Þnh danh
môc ®Çu t víi nh÷ng lÜnh vùc cã møc ®é rñi ro ®Çu t thÊp.Cô thÓ nh sau :
§iÒu 98,LuËt kinh doanh b¶o hiÓm ban hµnh n¨m 2000 quy ®Þnh
doanh nghiÖp b¶o hiÓm ®îc ®Çu t vµo nh÷ng lÜnh vùc sau:
Mua tr¸i phiÕu chÝnh phñ;
Mua cæ phiÕu, tr¸i phiÕu doanh nghiÖp;
Kinh doanh bÊt ®éng s¶n;
Gãp vèn vµo c¸c doanh nghiÖp kh¸c;
4
Cho vay theo quy ®Þnh cña LuËt c¸c tæ chøc tÝn dông;
Göi tiÒn t¹i c¸c tæ chøc tÝn dông
(trÝch ®iÒu 98-LuËt kinh doanh b¶o hiÓm)
5
2.2.Nguyªn t¾c sinh lêi:
Mét trong nh÷ng môc tiªu quan träng cña ho¹t ®éng ®Çu t lµ t¹o ra lîi
nhuËn.Lîi nhuËn cao lµ môc tiªu cña tÊt c¶ mäi doanh nghiÖp khi tham gia
kinh doanh trªn thÞ trêng. Víi doanh nghiÖp b¶o hiÓm, lîi nhuËn lµ rÊt cÇn
thiÕt gióp doanh nghiÖp t¨ng cêng søc m¹nh tµi chÝnh, ®øng v÷ng trong
c¹nh tranh vµ thùc hiÖn c¸c chiÕn lîc cña m×nh. Lîi nhuËn t¹o ra tõ ho¹t
®éng ®Çu t sÏ gióp doanh nghiÖp b¶o hiÓm cã ®iÒu kiÖn gi¶m phÝ vµ më
réng ph¹m vi b¶o hiÓm.
Tãm l¹i ®©y lµ kÕt qu¶ cuèi cïng mµ doanh nghiÖp b¶o hiÓm theo
®uæi . Tuy nhiªn, muèn thu ®îc tû suÊt lîi nhuËn cao th× rñi ro khi ®Çu t còng
t¨ng theo. V× vËy nhµ qu¶n lý ®Çu t cÇn nghiªn cøu sao cho ho¹t ®éng ®Çu
t võa ®¶m b¶o nguyªn t¾c an toµn l¹i võa ®em l¹i møc lîi nhuËn nh mong
muèn.
2.3.Nguyªn t¾c ®¶m b¶o kh¶ n¨ng thanh to¸n thêng xuyªn.
Kh¶ n¨ng thanh to¸n lµ kh¶ n¨ng mµ doanh nghiÖp b¶o hiÓm cã thÓ
sö dông c¸c tµi s¶n cña m×nh ®Ó ®¸p øng c¸c tr¸ch nhiÖm thanh to¸n ®·
®Õn h¹n. Do c¸c khiÕu n¹i cña c¸c DNBH rÊt khã dù ®o¸n nªn hä ph¶i gi÷
mét tû lÖ ®Çu t nhÊt ®Þnh vµo c¸c h¹ng môc ®Çu t cã tÝnh thanh kho¶n cao
®Ó ®¶m b¶o thanh to¸n ngay khi cÇn thiÕt.
Song song víi môc tiªu lîi nhuËn lµ môc tiªu ®¶m b¶o kh¶ n¨ng
thanh to¸n.Thùc tÕ hai môc tiªu nµy thêng cã sù ®¸nh ®æi lÉn nhau: Khi
doanh nghiÖp b¶o hiÓm muèn t¨ng lîi nhuËn th× ph¶i chÊp nhËn t¨ng kh¶
n¨ng rñi ro, nÕu rñi ro thùc tÕ x¶y ra th× kh¶ n¨ng thanh to¸n cña doanh
nghiÖp sÏ bÞ ®e do¹. Do ®ã viÖc ®Çu t cña doanh nghiÖp b¶o hiÓm ph¶i ®¶m
b¶o cã tÝnh thanh kho¶n hîp lý v× doanh nghiÖp b¶o hiÓm cã thÓ ph¶i thanh
to¸n cho kh¸ch hµng bÊt kú lóc nµo khi cã sù kiÖn b¶o hiÓm x¶y ra.
TÊt c¶ c¸c nguyªn t¾c ®Çu t cÇn ®îc ¸p dông mét c¸ch linh
ho¹t tuú thuéc vèn ®Çu t ®îc h×nh thµnh tõ nguån nµo.
§Çu t cña doanh nghiÖp b¶o hiÓm tõ c¸c nguån vèn nî (nh c¸c quÜ Dù
phßng nghiÖp vô ) ph¶i tu©n thñ hÕt søc nghiªm ngÆt c¸c nguyªn t¾c ®Çu t
trªn. Bëi v× ®©y kh«ng ph¶i lµ tiÒn cña doanh nghiÖp b¶o hiÓm mµ lµ kho¶n
nî cña doanh nghiÖp ®èi víi kh¸ch hµng.
C¸c nguyªn t¾c ®Çu t trªn ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm nh©n
thä cÇn ®a d¹ng ho¸ c¸c h¹ng môc ®Çu t cña m×nh, cã chiÕn lîc ®Çu t thÝch
hîp víi quy m« cña doanh nghiÖp còng nh phï hîp víi ®iÒu kiÖn thÞ trêng.
3.Nguån vèn ®Çu t cña doanh nghiÖp b¶o hiÓm nh©n thä :
3.1.Nguån vèn ®iÒu lÖ
Doanh nghiÖp b¶o hiÓm thêng ph¶i ký mét phÇn vèn ®iÒu lÖ cña m×nh
theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. ¥ ViÖt Nam hiÖn nay quy ®Þnh b»ng 5% vèn
ph¸p ®Þnh, phÇn cßn l¹i DNBH cã thÓ ®em ®i ®Çu t sinh lêi.
Trong DNBH nh©n thä, nguån vèn nµy cha ph¶i lµ chiÕm tû träng lín nhng
cã vai trß kh¸ quan träng. Nã lµ nguån vèn tù cã cña doanh nghiÖp nªn
kh«ng chÞu sù kiÓm so¸t vµ quy ®Þnh chÆt chÏ cña ph¸p luËt, do ®ã DNBH
cã thÓ ®em ®Çu t vµo nh÷ng kho¶n môc cã tû suÊt lîi nhuËn cao nh»m phôc
vô nh÷ng chiÕn lîc vµ môc tiªu cña m×nh.
3.2.Quü dù tr÷ b¾t buéc
6
Trong qu¸ tr×nh kinh doanh rñi ro, b¶n th©n DNBH còng cã thÓ gÆp
ph¶i nh÷ng rñi ro g©y ¶nh hëng ®Õn kh¶ n¨ng thanh to¸n cña doanh nghiÖp,
tõ ®ã cã thÓ ¶nh hëng ®Õn kh¸ch hµng.V× vËy Nhµ níc ph¶i yªu cÇu DNBH
ph¶i trÝch lËp c¸c quü dù tr÷ b¾t buéc ®Ó kh«ng nh÷ng ®¶m b¶o kh¶ n¨ng
thanh to¸n cña doanh nghiÖp mµ cßn b¶o vÖ quyÒn lîi cho ngêi tham gia
b¶o hiÓm. LuËt kinh doanh b¶o hiÓm ViÖt Nam quy ®Þnh c¸c DNBH ph¶i
trÝch 5% lîi nhuËn sau thuÕ hµng n¨m ®Ó lËp quü dù tr÷ b¾t buéc, møc tèi
®a cña quü nµy lµ 10% vèn ®iÒu lÖ cña doanh nghiÖp b¶o hiÓm.
3.3.Quü dù tr÷ tù nguyÖn
Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng kinh doanh, c¸c DNBH lu«n ph¶i duy tr×
kh¶ n¨ng thanh to¸n cña m×nh. Ngoµi quü dù tr÷ b¾t buéc, DNBH cã thÓ
thµnh lËp quü dù tr÷ tù nguyÖn. Quü nµy ®îc lÊy tõ lîi nhuËn sau thuÕ cha
ph©n phèi cña doanh nghiÖp. DNBH thµnh lËp thªm quü nµy nh»m t¨ng kh¶
n¨ng thanh to¸n cña m×nh, thùc hiÖn tèt c¸c cam kÕt víi kh¸ch hµng.
C¸c quü dù tr÷ b¾t buéc vµ tù nguyÖn cña DNBH thêng chiÕm tû träng
kh«ng lín trong nguån vèn ®Çu t cña doanh nghiÖp nhng còng cã vai trß
quan träng, gãp phÇn t¨ng doanh thu vµ ®¶m b¶o kh¶ n¨ng thanh to¸n cña
DNBH.
3.4.C¸c kho¶n l·i cña nh÷ng n¨m tríc cha sö dông vµ lîi tøc ®Ó
l¹i cña doanh nghiÖp.
Vµo cuèi mçi n¨m tµi chÝnh, lîi nhuËn sau thuÕ cña DNBH ®îc sö
dông ®Ó chia cæ tøc cho cæ ®«ng ®èi víi c«ng ty cæ phÇn, trÝch lËp c¸c quü
nh quü ®Çu t ph¸t triÓn, quü khen thëng phóc lîi,... phÇn cßn l¹i sÏ ®îc bæ
sung vµo nguån vèn ®Çu t cña doanh nghiÖp.
Trong kinh doanh b¶o hiÓm nh©n thä, DNBH cßn cã c¸c quü ®Çu t h×nh
thµnh tõ lîi tøc ®Ó l¹i, ®¶m b¶o cho nh÷ng cam kÕt cã chia l·i.
3.5.Nguån vèn nhµn rçi tõ dù phßng nghiÖp vô b¶o hiÓm
a, Quü dù phßng nghiÖp vô trong DNBH
Theo quy ®Þnh hiÖn hµnh th× dù phßng nghiÖp vô lµ quü b¾t buéc
doanh nghiÖp b¶o hiÓm ph¶i lËp ®Ó thùc hiÖn cam kÕt víi kh¸ch hµng theo
hîp ®ång b¶o hiÓm trong mäi t×nh huèng. Ngoµi ra,c¸c quü dù phßng nghiÖp
vô cßn ®ãng vai trß " van ®iÒu chØnh " thu , chi vµ lîi nhuËn cña doanh
nghiÖp, ®¶m b¶o doanh nghiÖp lu«n trong t×nh tr¹ng ph¸t triÓn vµ æn ®Þnh.
Quü dù phßng nghiÖp vô nÕu kh«ng ®îc kiÓm so¸t chÆt chÏ, vËn hµnh tuú
tiÖn sÏ ph¶n t¸c dông vµ g©y h¹i cho doanh nghiÖp.
Dù phßng nghiÖp vô cã nguån gèc tõ phÝ thuéc së h÷u cña doanh nghiÖp,
cã chiÒu híng ngµy cµng t¨ng vÒ quy m« do t¨ng trëng vÒ nghiÖp vô vµ
møc gi÷ l¹i. Sù t¨ng trëng cña quü dù phßng nghiÖp vµ tÝnh æn ®Þnh t¬ng ®èi
cña nã trë thµnh mét tiÒm n¨ng tµi chÝnh cña doanh nghiÖp ,®îc doanh
nghiÖp sö dông vµo ®Çu t trong chiÕn lîc kinh doanh tæng hîp kinh doanh
cña m×nh .
Quü dù phßng nghiÖp vô cña DNBH bao gåm :
Dù phßng to¸n häc;
Dù phßng chi tr¶ ( båi thêng);
Dù phßng ®¶m b¶o c©n ®èi;
Dù phßng chia l·i;
b, Nguån vèn nhµn rçi tõ dù phßng nghiÖp vô b¶o hiÓm
7
Nguån vèn nhµn rçi tõ dù phßng nghiÖp vô b¶o hiÓm cña DNBH nh©n
thä lµ tæng dù phßng nghiÖp vô trõ c¸c kho¶n tiÒn båi thêng b¶o hiÓm thêng
xuyªn trong kú.
LuËt kinh doanh b¶o hiÓm quy ®Þnh kho¶n tiÒn båi thêng xuyªn trong
kú ®èi víi DNBH nh©n thä lµ lín h¬n hoÆc b»ng 5% tæng dù phßng nghiÖp
vô.
Cuèi mçi n¨m tµi chÝnh, DNBH trÝch lËp c¸c quü dù phßng nghiÖp vô
tõ quü tµi chÝnh b¶o hiÓm cho tõng nghiÖp vô b¶o hiÓm vµ cho phÇn tr¸ch
nhiÖm cßn l¹i cña hîp ®ång b¶o hiÓm. Trong n¨m tµi chÝnh tiÕp theo, c¸c
quü dù phßng nghiÖp vô thêng kh«ng ph¶i sö dông ®Ó chi tr¶, båi thêng hÕt
ngay. DNBH cã thÓ lÊy tõ tiÒn phÝ thu ®îc trong n¨m ®Ó chi tr¶ båi thêng cho
phÇn tr¸ch nhiÖm ph¸t sinh tõ nh÷ng hîp ®ång ký tõ nh÷ng n¨m tríc. Do
vËy DNBH sÏ cã mét phÇn quü dù phßng nghiÖp vô lµ "nhµn rçi " cã thÓ
®em ®i ®Çu t ®Ó sinh lêi.
Trong c¸c nguån ®Çu t trªn th× nguån vèn nhµn rçi tõ dù phßng nghiÖp
vô cña DNBH lu«n chiÕm tû träng lín trong tæng sè vèn ®Çu t. §èi víi DNBH
nh©n thä, nguån vèn nµy chiÕm ®Õn trªn díi 90%. ViÖc ®Çu t nguån vèn nµy
chÞu sù kiÓm so¸t chÆt chÏ cña ph¸p luËt. ë ViÖt Nam luËt ph¸p quy ®Þnh
nh sau:
Mua tr¸i phiÕu chÝnh phñ, tr¸i phiÕu doanh nghiÖp cã b¶o l·nh, göi
tiÒn t¹i c¸c tæ chøc tÝn dông kh«ng h¹n chÕ .
Mua cæ phiÕu ,tr¸i phiÕu doanh nghiÖp kh«ng cã b¶o l·nh, gãp vèn
vµo c¸c doanh nghiÖp kh¸c tèi ®a lµ 50%vèn nhµn rçi tõ dù phßng
nghiÖp vô b¶o hiÓm.
§èi víi viÖc kinh doanh bÊt ®éng s¶n, cho vay, uû th¸c ®Çu t qua
c¸c tæ chøc tµi chÝnh tÝn dông tèi ®a lµ 40% vèn nhµn rçi tõ dù
phßng nghiÖp vô b¶o hiÓm.
4.C¸c nh©n tè ¶nh hëng ®Õn ho¹t ®éng ®Çu t cña doanh nghiÖp
b¶o hiÓm nh©n thä :
Cã rÊt nhiÒu nh©n tè ¶nh hëng ®Õn ho¹t ®éng ®Çu t cña doanh nghiÖp
b¶o hiÓm nh©n thä, trong ®ã bao gåm c¶ nh÷ng nh©n tè bªn trong vµ nh©n
tè bªn ngoµi.
4.1. Nh÷ng nh©n tè bªn trong:
4.1.1. C¸c nghÜa vô tµi chÝnh cña doanh nghiÖp b¶o hiÓm nh©n thä.
Cã thÓ nãi nghÜa vô tµi chÝnh cña DNBH lµ nh©n tè then chèt quyÕt
®Þnh sù lùa chän c¸c h×nh thøc ®Çu t cña c«ng ty b¶o hiÓm, ®Æc biÖt lµ nghÜa
vô ®èi víi kh¸ch hµng( ngêi ®îc b¶o hiÓm).NghÜa vô nµy ®îc quy ®Þnh t¹i
c¸c ®iÒu kho¶n cña hîp ®ång b¶o hiÓm. H×nh thøc ®Çu t cña DNBH sÏ phô
thuéc vµo b¶n chÊt c¸c nghÜa vô cña DNBH ®èi víi kh¸ch hµng.
Nguån vèn ®em ®i ®Çu t cña DNBH phÇn lín lÊy tõ c¸c quü dù phßng
nghiÖp vô; Do ®ã ®Ó ®¶m b¶o quyÒn lîi cña kh¸ch hµng còng nh ®¶m b¶o
kh¶ n¨ng thanh to¸n cña c«ng ty th× DNBH khi ®Çu t kh«ng chØ tÝnh ®Õn lîi
nhuËn mµ cãn ph¶i ®¶m b¶o kh¶ n¨ng ®¸p øng cao tr¸ch nhiÖm ®èi víi ngêi
®îc b¶o hiÓm. NÕu nh kh«ng cã sù qu¶n lý ho¹t ®éng ®Çu t mét c¸ch chÆt
8
chÏ, DNBH sÏ cã xu híng t×m kiÕm c¸c h×nh thøc ®Çu t sao cho thu ®îc lîi
nhuËn cao nhÊt trªn c¬ së tµi s¶n tµi chÝnh hiÖn cã.
Còng nh DNBH phi nh©n thä, DNBH nh©n thä cã hai nghÜa vô tµi chÝnh chñ
yÕu lµ :
Tr¸ch nhiÖm ®èi víi ngêi ®îc b¶o hiÓm
Tr¸ch nhiÖm ®èi víi cæ ®«ng.
B¶n chÊt cña nghÜa vô tµi chÝnh ®èi víi ngêi ®îc b¶o hiÓm ë DNBH nh©n
thä cã ¶nh hëng lín ®Õn chÝnh s¸ch ®Çu t cña doanh nghiÖp, ®Æc biÖt lµ ®Õn
viÖc lùa chän c¸c tµi s¶n ®îc coi lµ ®¶m b¶o cho nghÜa vô ®ã. Nh×n chung,
nghÜa vô tµi chÝnh víi ngêi tham gia b¶o hiÓm cña DNBH nh©n thä cã thêi
h¹n dµi h¬n so víi DNBH phi nh©n thä, nhÊt lµ nh÷ng nghiÖp vô b¶o hiÓm
nh©n thä cã liªn quan ®Õn viÖc cung cÊp s¶n phÈm tiÕt kiÖm vµ hu trÝ dµi
h¹n.
§iÒu nµy cã nghÜa lµ giíi h¹n thêi gian cho viÖc ®Çu t c¸c quü cña ngêi
tham gia b¶o hiÓm nh©n thä dµi h¹n h¬n nhiÒu so víi trong b¶o hiÓm phi
nh©n thä.Thªm n÷a, c¸c luång tiÒn thu vµo (inflow) tõ phÝ b¶o hiÓm nh©n thä
t¬ng ®èi æn ®Þnh do phÝ ®· ®îc tÝnh tríc vµ ®îc thu ®Þnh kú hoÆc mét lÇn. Do
®ã DNBH nh©n thä kh«ng ph¶i lo l¾ng qu¸ nhiÒu vÒ tÝnh thanh kho¶n cña
c¸c tµi s¶n trong danh môc ®Çu t cña m×nh.
4.1.2.Quy m« cña doanh nghiÖp b¶o hiÓm
Quy m« cña doanh nghiÖp b¶o hiÓm còng ¶nh hëng ®Õn sù lùa chän c¸c
h×nh thøc ®Çu t :
C¸c DNBH cã vèn ®Çu t lín sÏ cã ph¹m vi lùa chän ®Çu t réng h¬n,
cã kh¶ n¨ng ®Çu t vµo nhiÒu danh môc kh¸c nhau, ®Æc biÖt lµ khi cã quy
®Þnh tû lÖ ®Çu t tèi thiÓu víi mét sè lÜnh vùc nh bÊt ®éng s¶n, tr¸i phiÕu chÝnh
phñ ...Ngîc l¹i víi nh÷ng DNBH cã vèn ®Çu t víi quy m« nhá h¬n.
Møc ®é thanh kho¶n cña c¸c tµi s¶n tµi chÝnh sÏ phô thuéc vµo quy
m« ®Çu t vµo tµi s¶n ®ã cña DNBH so víi quy m« cña toµn thÞ trêng.VÝ dô,
mét DNBH nhá th× do tµi s¶n ®Çu t cã gÝa trÞ nhá nªn khi cÇn hä cã thÓ b¸n
ngay ra thÞ trêng mµ kh«ng lo lµm rèi lo¹n thÞ trêng, ®¶m b¶o tÝnh thanh
kho¶n ®Ó cã tiÒn mÆt chi tiªu.Trong khi ®ã, víi mét DNBH lín, n¾m gi÷ mét
gi¸ trÞ lín cïng lo¹i tµi s¶n ®Çu t ®ã , khi cÇn nÕu b¸n ra thÞ trêng cã thÓ bÞ
¶nh hëng ®¸ng kÓ do khi b¸n hµng víi sè lîng lín thêng bÞ gi¶m gi¸. Trong
trêng hîp nµy, tµi s¶n ®Çu t ®ã cã thÓ coi lµ kh«ng ®ñ tÝnh thanh kho¶n cÇn
thiÕt.
4.1.3. ChÝnh s¸ch ph©n phèi lîi nhuËn
Nh©n tè nµy ¶nh hëng tíi ho¹t ®éng ®Çu t cña doanh nghiÖp b¶o hiÓm
nh©n thä, khi doanh nghiÖp ký kÕt nh÷ng hîp ®ång b¶o hiÓm cã cam kÕt
chia l·i nh s¶n phÈm b¶o hiÓm nh©n thä trän ®êi, hçn hîp vµ niªn kim..
-NÕu thÞ trêng b¶o hiÓm ®Þa ph¬ng cã tËp qu¸n ph©n phèi lîi nhuËn
cho ngêi tham gia b¶o hiÓm d¬Ý h×nh thøc chia l·i b»ng tiÒn mÆt hµng n¨m
th× DNBH sÏ chó träng h¬n vµo møc thu nhËp ng¾n h¹n tõ viÖc ®Çu t.
-Ngîc l¹i, nÕu viÖc ph©n phèi lîi nhuËn cho ngêi tham gia b¶o hiÓm
nh©n thä ®îc thùc hiÖn chñ yÕu díi h×nh thøc bæ sung vµo sè tiÒn b¶o hiÓm
9
hoÆc tr¶ thëng vµo thêi ®iÓm kÕt thóc hîp ®ång b¶o hiÓm th× DNBH Ýt quan
t©m ®Õn lîi nhuËn ®Çu t ng¾n h¹n vµ tËp trung vµo ®Çu t dµi h¹n.
4.1.4.C¸c quan ®iÓm ®Çu t cña nhµ qu¶n lý .
Ho¹t ®éng ®Çu t chÞu t¸c ®éng bëi nhiÒu nh©n tè, nhng quyÕt ®Þnh ®Çu
t cuèi cïng: ®Çu t vµo ®©u, ®Çu t díi h×nh thøc nµo vµ gi¸ trÞ bao nhiªu ... lµ
do ngêi chÞu tr¸ch nhiÖm qu¶n lý ®Çu t quyÕt ®Þnh trong khu«n khæ ph¸p luËt
cho phÐp.
NÕu ngêi qu¶n lý ®Çu t lµ nh÷ng ngêi thËn träng th× hä thiªn vÒ lùa
chän nh÷ng danh môc ®Çu t cã møc ®é rñi ro thÊp. Ngîc l¹i nÕu hä lµ nh÷ng
ngêi a m¹o hiÓm, hä sÏ cã xu híng lùa chän nh÷ng danh môc ®Çu t cã møc
®é rñi ro cao h¬n nhng tû suÊt lîi nhuËn kú väng sÏ lín h¬n rÊt nhiÒu.
Thùc tÕ cho thÊy r»ng quan ®iÓm qu¶n lý ®Çu t ë c¸c thÞ trêng b¶o
hiÓm kh¸c nhau lµ kh¸c nhau. §iÒu nµy cã ¶nh hëng tíi héi ®ång qu¶n trÞ
cña c¸c c«ng ty b¶o hiÓm víi t c¸ch lµ nh÷ng ngêi ®Æt ra c¸c giíi h¹n chung
cho chÝnh s¸ch ®Çu t cña c«ng ty. Do chÞu cïng mét søc Ðp , c¸c chÝnh s¸ch
®Çu t nh×n chung cã xu híng t¬ng tù nhau gi÷a c¸c DNBH ho¹t ®éng trªn
cïng mét thÞ trêng.
Tuy nhiªn thùc tÕ còng cho thÊy c¸c triÕt lý hay quan ®iÓm ®Çu t
kh«ng t¸ch biÖt víi bèi c¶nh quy m« vµ tèc ®é ph¸t triÓn cña thÞ trêng vèn.
C¸c thÞ trêng vèn cã quy m« lín thêng cã sù tham gia tÝch cùc cña c¸c c«ng
ty b¶o hiÓm. C¸c khu vùc tµi chÝnh tù do vµ n¨ng ®éng h¬n thêng sÏ t¹o ra
c¸c tËp qu¸n qu¶n lý ®Çu t thiÕu thËn träng h¬n.
4.2.Nh÷ng nh©n tè bªn ngoµi :
Còng nh bÊt kú mét ho¹t ®éng kinh tÕ nµo kh¸c , ho¹t ®éng ®Çu t cña DNBH
lu«n chÞu t¸c ®éng cña c¸c nh©n tè m«i trêng bªn ngoµi nh m«i trêng ph¸p
lý, m«i trêng kinh tÕ -x· héi-chÝnh trÞ...
4.2.1. ChÕ ®é thóª cña Nhµ níc .
ThuÕ lµ mét nh©n tè bªn ngoµi quan träng cã ¶nh hëng ®¸ng kÓ ®Õn
ho¹t ®éng ®Çu t cña DNBH, cô thÓ nh sau:
NÕu thuÕ suÊt ¸p dông ®èi víi thu nhËp tõ ®Çu t kh¸c víi thóª suÊt
¸p dông ®èi víi thu nhËp tõ l·i vèn th× ®iªï ®ã sÏ lµm ¶nh hëng tíi viÖc lùa
chän h×nh thøc ®Çu t.
NÕu thu nhËp tõ l·i vèn ®Çu t kh«ng bÞ ®¸nh thóª th× ®iÒu nµy cã thÓ
lµm thay ®æi tÝnh hÊp dÉn cña c¸c tµi s¶n tµi chÝnh kh¸c nhau.
DNBH sÏ t¨ng gi¸ trÞ ®Çu t vµo nh÷ng lÜnh vùc ®îc Nhµ níc khuyÕn khÝch
th«ng qua viÖc gi¶m thuÕ .
Nhµ níc khuyÕn khÝch ®Çu t cho nÒn kinh tÕ b»ng chÝnh s¸ch u ®·i kh«ng
kh«ng ®¸nh thuÕ ®èi víi lîi nhuËn sau thuÕ cña doanh nghiÖp nÕu lîi nhuËn
®ã ®îc ®em t¸i ®Çu t. Khi ®ã c¸c DNBH sÏ cã xu híng ®Ó l¹i nhiÒu lîi nhuËn
sau thuÕ bæ sung vµo vèn ®iÒu lÖ, t¨ng nguån vèn ®Çu t cho doanh nghiÖp.
4.2.2.C¸c ®iÒu kiÖn cña thÞ trêng vèn.
Quy m« cña c¸c thÞ trêng vèn vµ thÞ trêng tµi chÝnh trong níc cã t¸c
®éng quan träng tíi sù lùa chän c¸c h×nh thøc ®Çu t. C¸c thÞ trêng vèn ®îc
tæ chøc tèt cã thÓ cung cÊp mét ph¹m vi réng r·i c¸c tµi s¶n tµi chÝnh s½n cã
vµ ®iÒu nµy ®îc thÓ hiÖn trong danh môc ®Çu t cña c¸c c«ng ty b¶o hiÓm.
NÕu thÞ trêng vèn ph¸t triÓn kh«ng ®Çy ®ñ , sù lùa chän h×nh thøc ®Çu t sÏ bÞ
h¹n chÕ( §iÒu nµy thÓ hiÖn rÊt râ ë thÞ trêng ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m qua:
10
Tõ n¨m 2000, chóng ta ®· cã thÞ trêng chøng kho¸n nhng quy m« vÉn cßn
nhá vµ ho¹t ®éng cha hiÖu qu¶.
4.2.3. Mét sè c«ng cô qu¶n lý kh¸c cña Nhµ níc.
DNBH kh«ng thÓ tù do ®Çu t nguån vèn nhµn rçi cña m×nh mµ lu«n
chÞu sù qu¶n lý cña Nhµ níc. Nhµ níc ph¶i cã nh÷ng h¹n chÕ ph¸p luËt ®èi
víi ho¹t ®éng ®Çu t cña DNBH, ®Þnh híng ®Çu t , ®a ra nh÷ng danh môc
®Çu t nhÊt ®Þnh, thËm chÝ giíi h¹n møc ®Çu t tèi ®a , tèi thiÓu.
Thùc tÕ, nguån vèn cña DNBH lµ rÊt lín vµ cã vai trß quan träng trong nÒn
kinh tÕ nªn Nhµ níc cÇn ph¶i qu¶n lý ho¹t ®éng ®Çu t cña DNBH nh»m
môc ®Ých:
+ B¶o vÖ ngêi tham gia b¶o hiÓm;
+§Þnh híng sù lu chuyÓn cña c¸c quü ®Çu t ;
+Gi¶m nguy c¬ tËp trung quyÒn lùc trong lÜnh vùc tµi chÝnh;
5. H×NH THøC vµ tæ chøc ho¹t ®éng ®Çu t trong doanh nghiÖp
b¶o hiÓm nh©n thä :
5.1.H×nh thøc ®Çu t trong DNBH nh©n thä:
5.1.1.Cho vay cã thÕ chÊp
§èi víi DNBH nh©n thä, ho¹t ®éng ®Çu t th«ng qua cho vay cã vai trß rÊt
quan träng thÓ hiÖn ë nh÷ng ®Æc ®iÓm sau:
Tu©n thñ c¸c tiªu chuÈn tµi chÝnh
T¹o thu nhËp æn ®Þnh cho DNBH
Cung cÊp cho x· héi mét kªnh huy ®éng vèn
Gãp phÇn khuyÕn khÝch viÖc tiªu thô c¸c s¶n phÈm b¶o hiÓm
Víi tÝnh chÊt lµ mét c«ng cô ®Çu t, khi tiÕn hµnh cho vay, c¸c c«ng ty
b¶o hiÓm còng ph¶i chÞu mét sè h¹n chÕ nhÊt ®Þnh nh h¹n chÕ ®èi víi sè
tiÒn tèi ®a ®îc phÐp cho vay hay h¹n chÕ vÒ ®ång tiÒn cho vay.
HiÖn nay, c¸c kho¶n cho vay cã thÕ chÊp cña c¸c DNBH chñ yÕu ®¶m
b¶o b»ng bÊt ®éng s¶n. VÝ dô nh vµo cuèi nh÷ng n¨m 90 ë Mü, h¬n 17%
tæng gi¸ trÞ c¸c kho¶n ®Çu t cña c¸c c«ng ty b¶o hiÓm nh©n thä lµ ®Çu t cho
vay cã tµi s¶n thÕ chÊp b»ng bÊt ®éng s¶n, trong khi nh÷ng bÊt ®éng s¶n do
c¸c c«ng ty b¶o hiÓm nµy trùc tiÕp së h÷u chØ chiÕm 3%.
Ngoµi ra, c¸c kho¶n vay theo ®¬n b¶o hiÓm nh©n thä ngµy cµng cã xu
híng gia t¨ng. §©y còng lµ mét h×nh thøc thu hót thªm kh¸ch hµng cho
DNBH. ë ViÖt Nam hiÖn nay, viÖc cho vay theo ®¬n b¶o hiÓm ®ang rÊt thÞnh
hµnh vµ ®îc c¸c DNBH sö dông nh mét h×nh thøc c¹nh tranh.
5.1.2.§Çu t chøng kho¸n
§©y lµ mét c«ng cô ®Çu t ®îc c¸c DNBH sö dông réng r·i nhÊt. T¹i
Mü vµo nh÷ng n¨m 90, gi¸ trÞ ®Çu t vµo chøng kho¸n chiÕm kho¶ng 60%
tæng gi¸ trÞ ®Çu t cña c¸c c«ng ty b¶o hiÓm nh©n thä.¥ Ph¸p, cã tíi 63,9%
gi¸ trÞ ®Çu t cña c¸c c«ng ty b¶o hiÓm trong n¨m 1994 ®îc giµnh ®Ó mua tr¸i
phiÕu. Ngoµi ra, 17% gi¸ trÞ ®Çu t cña c¸c c«ng ty b¶o hiÓm nh©n thä Mü lµ
c¸c chøng kho¸n do Kho b¹c Hoa Kú vµ c¸c c¬ quan chÝnh phñ liªn bang
ph¸t hµnh. §iÒu nµy cã nghÜa lµ thu nhËp tõ c¸c ho¹t ®éng ®Çu t chøng
kho¸n ®em l¹i cho c¸c c«ng ty b¶o hiÓm lµ rÊt lín.
11
Ngoµi ra, ®Çu t vµo chøng kho¸n cã tÝnh thanh kho¶n cao v× DNBH cã
thÓ nhanh chãng b¸n c¸c lo¹i chøng kho¸n ra thÞ trêng nÕu nhu cÇu chi tr¶
tiÒn mÆt lµ cÇn thiÕt. Chøng kho¸n mµ c¸c DNBH ®Çu t thêng lµ cæ phiÕu vµ
tr¸i phiÕu .
Cæ phiÕu:
Cæ phiÕu lµ chøng chØ hoÆc bót to¸n ghi sæ x¸c nhËn quyÒn së h÷u mét
hoÆc mét sè cæ phÇn cña c«ng ty ®ã. Cã hai lo¹i cæ phiÕu lµ cæ phiÕu thêng
vµ cæ phiÕu u ®·i . Cæ phiÕu thêng lµ mét kho¶n ®Çu t díi h×nh thøc cæ phÇn
vµ nã kh¸c h¼n so víi tr¸i phiÕu trong khi cæ phiÕu u ®·i l¹i cã tÝnh chÊt cña
c¶ cæ phiÕu vµ tr¸i phiÕu .
Khi DNBH ®Çu t vµo cæ phiÕu, hä ®îc hëng c¸c quyÒn ®èi víi c«ng ty víi
t c¸ch lµ cæ ®«ng,®îc së h÷u vµ chia cæ tøc víi møc ®é t¬ng ®¬ng víi tû lÖ
cæ phÇn mµ hä n¾m gi÷. QuyÒn lîi mµ DNBH ®îc hëng lóc nµy tuú theo hä
n¾m gi÷ cæ phiÕu thêng hay cæ phiÕu u ®·i. Ngoµi phÇn l·i thu ®îc tõ cæ tøc
cßn cã thÓ thu ®îc l·i vèn. §ã lµ thu nhËp mµ DNBH cã ®îc do cã sù chªnh
lÖch gi÷a gi¸ thÞ trêng hiÖn t¹i vµ gi¸ mua vµo cña cæ phiÕu.
Tr¸i phiÕu:
§©y lµ mét lo¹i chøng kho¸n ®îc ph¸t hµnh díi h×nh thøc chøng chØ hoÆc
bót to¸n ghi sæ, x¸c nhËn nghÜa vô tr¶ nî cña tæ chøc ph¸t hµnh tr¸i phiÕu
®èi víi ngêi së h÷u tr¸i phiÕu. C«ng cô nî nµy cã thÓ do ChÝnh phñ hoÆc
c¸c doanh nghiÖp ph¸t hµnh. Tr¸i phiÕu c«ng ty cã ®é rñi ro cao h¬n tr¸i
phiÕu chÝnh phñ nhng l¹i cã tû suÊt lîi nhuËn cao h¬n. §Çu t vµo tr¸i phiÕu
chñ yÕu chÞu sù t¸c ®éng cña rñi ro l·i suÊt. Do tr¸i phiÕu cã nh÷ng lîi thÕ
nhÊt ®Þnh nh cã thêi gian ®¸o h¹n dµi nªn t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c DNBH nh©n
thä lo¹i trõ rñi ro l·i suÊt, ®Æc biÖt lµ khi c¹nh tranh trªn c¸c thÞ trêng b¶o
hiÓm ®· khiÕn cho nh÷ng ®¶m b¶o vÒ l·i suÊt ®èi víi nh÷ng hîp ®ång b¶o
hiÓm nh©n thä th«ng thêng vµ niªn kim cã xu híng t¨ng.
Tãm l¹i, ®Çu t vµo chøng kho¸n cã tû suÊt lîi nhuËn cao h¬n so víi
c¸c h×nh thøc ®Çu t kh¸c. C¸c DNBH thêng cã xu híng ®Çu t gi¸ trÞ lín vµo
danh môc nµy. Cïng víi sù ph¸t triÓn cña thÞ trêng chøng kho¸n trong
nh÷ng n¨m qua,viÖc ®Çu t vµo thÞ trêng chøng kho¸n cña c¸c DNBH ngµy
mét gia t¨ng, nhÊt lµ c¸c DNBH phi nh©n thä. HiÖn nay c¸c DNBH nh©n thä
chñ yÕu chuyÓn sang ®Çu t vµo chøng kho¸n vµ c¸c kho¶n vay cã møc ®é
®¶m b¶o Ýt h¬n nhng cã møc tû suÊt lîi nhuËn kú väng cao h¬n.
5.1.3.§Çu t bÊt ®éng s¶n
H×nh thøc ®Çu t nµy còng cã vai trß quan träng v×:
-Duy tr× sù æn ®Þnh gi¸ trÞ, viÖc ®Çu t vµo bÊt ®éng s¶n Ýt chÞu ¶nh hëng bëi t¸c ®éng cña yÕu tè l¹m ph¸t.
-Ph¸t huy t¸c dông khuÕch tr¬ng, qu¶ng c¸o, n©ng cao h×nh ¶nh cña
c«ng ty.
-Cung cÊp n¬i lµm viÖc thuËn lîi cho kh¸ch hµng ®Ó th¾t chÆt thªm
mèi quan hÖ víi hä.
ChÝnh v× nh÷ng lý do trªn mµ hiÖn nay nhiÒu DNBH chiÕm vÞ trÝ v÷ng
ch¾c trªn thÞ trêng bÊt ®éng s¶n. VÝ dô nh ë §µi Loan, c«ng ty b¶o hiÓm
nh©n thä Cathay Life vµo cuèi nh÷ng n¨m 90 së h÷u tíi 189 tßa nhµ t¹i §µi
Loan, trong ®ã c«ng ty chØ sö dông 106 toµ nhµ, cßn l¹i lµ cho thuª.
12
Tuy nhiªn, viÖc ®Çu t vµo bÊt ®éng s¶n cã rñi ro thÞ trêng cao vµ cã
tÝnh thanh kho¶n thÊp. Do ®ã, c¸c ho¹t ®éng kinh doanh bÊt ®éng s¶n cña
DNBH lu«n ph¶i chÞu nh÷ng h¹n chÕ nhÊt ®Þnh.
Nh÷ng sè liÖu thèng kª vÒ thÞ trêng b¶o hiÓm c¸c níc OECD n¨m 1989 cho
thÊy ®Çu t vµo bÊt ®éng s¶n cña c¸c c«ng ty b¶o hiÓm chiÕm tû träng kh«ng
lín, nhÊt lµ DNBH phi nh©n thä do yªu cÇu ®¶m b¶o kh¶ n¨ng thanh to¸n.
5.1.4.§Çu t kh¸c :
Ngoµi nh÷ng h×nh thøc ®Çu t trªn, DNBH cßn cã thÓ ®Çu t díi c¸c h×nh
thøc kh¸c nh: gãp vèn liªn doanh, göi tiÒn t¹i c¸c tæ chøc tÝn dông, cÇm cè,
thÕ chÊp, ký cîc ký quü dµi h¹n ... tuú theo luËt ph¸p cña tõng quèc gia.
Víi DNBH nh©n thä, nªn nguån vèn ®Çu t thêng lµ dµi h¹n nªn danh
môc ®Çu t dµi h¹n cña hä lín h¬n c¸c c«ng ty b¶o hiÓm phi nh©n thä.Tríc
®©y, c¸c kho¶n cho vay cã ®¶m b¶o b»ng thÕ chÊp lµ h×nh thøc ®Çu t chñ
yÕu cña DNBH nh©n thä ë nhiÒu níc. Nh÷ng kho¶n ®Çu t nµy thêng mang
l¹i tû suÊt lîi nhuËn cao h¬n so víi c¸c kho¶n ®Çu t vµo tr¸i phiÕu chÝnh
phñ, mÆc dï tÝnh thanh kho¶n kh«ng cao.
5.2.Tæ chøc ho¹t ®éng ®Çu t :
H×nh thøc tæ chøc ho¹t ®éng ®Çu t cña c¸c DNBH phô thuéc vµo
nhiÒu yÕu tè, trong ®ã chñ yÕu lµ qui m« cña doanh nghiÖp,tÝnh chÊt nghiÖp
vô b¶o hiÓm vµ nh÷ng quy ®Þnh cña ph¸p luËt cã liªn quan cña tõng níc.
Cã 3 h×nh thøc tæ chøc phæ biÕn ®îc c¸c c«ng ty b¶o hiÓm trªn thÕ giíi sö
dông ®Ó tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng ®Çu t cña m×nh, ®ã lµ c¸c h×nh thøc sau:
5.2.1.Thµnh lËp c«ng ty ®Çu t thuéc doanh nghiÖp b¶o hiÓm
ViÖc thµnh lËp mét tæ chøc ®Çu t ®éc lËp díi h×nh thøc c«ng ty ®Çu t
hay quü ®Çu t do c«ng ty b¶o hiÓm së h÷u toµn bé cæ phÇn hoÆc n¾m cæ
phÇn chi phèi lµ h×nh thøc ¸p dông kh¸ phæ biÕn ë c¸c DNBH trªn thÕ giíi.
M« h×nh nµy phï hîp víi c¸c DNBH cã quy m« lín vµ ph¸t triÓn, nã gióp
c¸c DNBH tËp trung c¸c nguån lùc cña m×nh n©ng cao chÊt lîng vµ hiÖu
qu¶ cña ho¹t ®éng ®Çu t.C¸c quü nµy cã thÓ chØ tËp trung vµo mét khu vùc
®Þa lý hay nhãm ngµnh nghÒ nhÊt ®Þnh hoÆc cã ph¹m vi ho¹t ®éng réng vµ
cã lÜnh vùc ®Çu t tæng hîp.
Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, c¸c c«ng ty b¶o hiÓm cã quy m« lín
ch¼ng h¹n nh AIG hay Prudential ®· chuyÓn sang thµnh lËp c¸c quü ®Çu t
®Ó tËp trung c¸c nguån lùc cña m×nh, n©ng cao chÊt lîng vµ hiÖu qu¶ cña
ho¹t ®éng ®Çu t.
5.2.2.Tæ chøc phßng ®Çu t trùc thuéc c«ng ty.
M« h×nh tæ chøc nµy thêng ®îc ¸p dông ®èi víi nh÷ng DNBH cã quy
m« nhá hoÆc DNBH míi thµnh lËp . Do ®ã ho¹t ®éng ®Çu t cßn h¹n chÕ
hoÆc cha ph¸t triÓn.
Theo m« h×nh nµy, phßng ®Çu t ®îc ®Æt díi sù chØ ®¹o trùc tiÕp cña
mét phã gi¸m ®èc doanh nghiÖp phô tr¸ch vÒ ®Çu t. Phßng nµy cã tr¸ch
nhiÖm thùc hiÖn ch¬ng tr×nh ®Çu t cña doanh nghiÖp mµ héi ®ång qu¶n trÞ
®· ®Ò ra. Ngoµi viÖc th«ng qua c¸c tiªu chuÈn ®Çu t cña doanh nghiÖp ®Ó
tr×nh tríc ban tµi chÝnh cña doanh nghiÖp phª chuÈn, phßng ®Çu t cßn lµ n¬i
lu gi÷ c¸c lo¹i cæ phiÕu, tr¸i phiÕu vµ c¸c c«ng cô ®Çu t kh¸c cña DNBH;
®ång thêi phßng nµy còng ®îc giao nhiÖm vô thu l·i vµ cæ tøc tõ c¸c kho¶n
13
®Çu t, ®îc trùc tiÕp tham gia vµo viÖc mua b¸n cæ phiÕu, tr¸i phiÕu, bÊt ®éng
s¶n vµ c¸c kho¶n thÕ chÊp... Bªn c¹nh ®ã , phßng ®Çu t cßn ho¹t ®éng víi
t c¸ch lµ cè vÊn cho tæng gi¸m ®èc vµ héi ®ång qu¶n trÞ khi cã ho¹t ®éng s¸t
nhËp hoÆc mua l¹i mét c«ng ty kh¸c.
5.2.3.Mua cæ phÇn ë møc kh«ng chi phèi cña c¸c c«ng ty ®Çu t kh¸c
C¸c DNBH cã thÓ mua cæ phÇn ë møc kh«ng chi phèi cña c¸c tæ chøc
®Çu t kh¸c nh»m më réng vµ ®a d¹ng ho¸ ho¹t ®éng ®Çu t cña m×nh.
Ho¹t ®éng ®Çu t trong c¸c DNBH ®ßi hái c¸n bé chuyªn m«n lµm trong lÜnh
vùc nµy ph¶i cã nh÷ng kü n¨ng vµ kiÕn thøc réng vÒ c¸c lo¹i h×nh ®Çu t mµ
DNBH ®îc phÐp ho¹t ®éng vµ kinh doanh theo luËt ®Þnh.
6.§¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng ®Çu t trong doanh nghiÖp
b¶o hiÓm nh©n thä:
6.1.Môc tiªu ®¸nh gi¸
HiÖu qu¶ lµ mét chØ tiªu tæng hîp, ®îc nh×n nhËn trªn nhiÒu khÝa
c¹nh. Nhng víi t c¸ch lµ mét tæ chøc h¹ch to¸n kinh doanh trªn thÞ trêng,
hiÖu qu¶ cña viÖc sö dông c¸c nguån vèn vÒ ®Çu t trong DNBH chÝnh lµ
hiÖu suÊt sinh lêi cña ®ång vèn. §ång thêi lîi Ých cña DNBH còng kh«ng ®îc
®i ngîc l¹i lîi Ých cña toµn x· héi mµ ph¶i g¾n liÒn víi lîi Ých cña x· héi.
Môc tiªu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ ®Çu t trong DNBH lµ ®Ó doanh nghiÖp cã
thÓ kiÓm so¸t vµ lµm chñ nh÷ng h¹ng môc ®Çu t cña m×nh, cã chiÕn lîc ®Çu
t hiÖu qu¶ vµ phï hîp víi ®iÒu kiÖn cña doanh nghiÖp còng nh t×nh h×nh thÞ
trêng.
6.2.Nh÷ng chØ tiªu c¬ b¶n ®Ó ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng ®Çu t
trong doanh nghiÖp b¶o hiÓm nh©n thä
Cã nhiÒu chØ tiªu kh¸c nhau ®Ó ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng ®Çu t
cña DNBH nh:
Gi¸ trÞ hiÖn t¹i thuÇn NPV
Thêi gian hoµn vèn PP
Tû suÊt hoµn vèn néi bé IRR
Tû suÊt lîi nhuËn ®Çu t
Nhng suy cho cïng th× mäi sù ®Çu t ®Òu cã môc ®Ých lín nhÊt lµ tèi ®a
ho¸ lîi nhuËn. DNBH ph¶i tÝnh to¸n sao cho mét ®ång vèn bá ra thu ®îc
nhiÒu lîi nhuËn nhÊt. Do ®ã viÖc ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ ®Çu t cña DNBH kh«ng
n»m ngoµi sù ®¸nh gi¸ th«ng qua chØ tiªu tû suÊt lîi nhuËn so víi vèn ®Çu t
Trong thùc tÕ , víi mçi s¶n phÈm b¶o hiÓm, DNBH thêng b¸n ®îc mét
sè lîng lín hîp ®ång nªn gÝa trÞ quü ®Çu t còng lín. Doanh nghiÖp ph¶i ®Çu
t vµo nhiÒu danh môc kh¸c nhau víi thêi gian vµ tû suÊt lîi nhuËn ®Çu t
kh¸c nhau. Do vËy khi ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ ®Çu t, DNBH ph¶i so s¸nh l·i kü
thuËt víi tû suÊt lîi nhuËn ®Çu t b×nh qu©n.
Ngoµi hiÖu qu¶ kinh tÕ cã thÓ tÝnh to¸n ®îc, ho¹t ®éng ®Çu t cña
DNBH cßn mang l¹i nhiÒu lîi Ých x· héi mµ viÖc ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ lµ kh«ng
®¬n gi¶n. Tuy nhiªn, khi xem xÐt hiÖu qu¶ x· héi ho¹t ®éng ®Çu t cña DNBH
cã thÓ xem xÐt dùa trªn mét sè khÝa c¹nh sau:
-Sù phï hîp cña danh môc ®Çu t ®èi víi môc tiªu ph¸t triÓn chung
cña nÒn kinh tÕ ®Êt níc.
14
- ¶nh hëng cña c¸c dù ¸n ®Çu t ®Õn sù ph¸t triÓn cña c¸c lÜnh vùc
kinh tÕ kh¸c ®èi víi ®êi sèng x· héi.
- C«ng ¨n viÖc lµm t¹o ra qua c¸c lÜnh vùc ®Çu t cña DNBH.
6.3.Nh÷ng ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ ®Çu t.
6.3.1.Gi¸ trÞ hiÖn t¹i rßng(NPV)
§Ó thÊy ®îc danh môc nµo ®Çu t cã lîi h¬n,DNBH cÇn sö dông ph¬ng
ph¸p gi¸ trÞ hiÖn t¹i rßng.Theo ph¬ng ph¸p nµy,DNBH ph¶i dù kiÕn ®îc lîi
nhuËn thu ®îc,thêi gian ®Çu t,tû lÖ hoµn vèn vµ c¸c kho¶n chi.C«ng thøc
tÝnh gi¸ trÞ hiÖn t¹i rßng nh sau:
n
n
Ti
Ci
NPV=
n
n
i 0 (1 r )
i 0 (1 r )
Trong ®ã VPV :gi¸ trÞ hiÖn t¹i rßng
Ti :Thu cña doanh môc ®Çu t thø i
Ci: Chi cña doanh môc ®Çu t thø i
n Thêi gian ®Çu t
r: Tû suÊt lîi nhuËn yªu cÇu
NÕu NPV >0 :cã thÓ chÊp nhËn ®Çu t vµ lùa chän danh môc cã NPV lín
nhÊt
NÕu NPV<0: danh môc ®Çu t bÞ lo¹i bá
6.3.2.Tû suÊt lîi nhuËn ®Çu t
Tû suÊt lîi nhuËn
Tæng lîi nhuËn do ®Çu t
®Çu t
=
Tæng vèn ®Çu t
Víi DNBH nh©n thä, nghiÖp vô b¶o hiÓm cho phÐp doanh nghiÖp cã
thÓ ®Çu t vµo nh÷ng lÜnh vùc dµi h¹n. Nhng viÖc ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ ®Çu t
trong b¶o hiÓm nh©n thä lµ phøc t¹p vµ kh¾t khe h¬n nhiÒu so víi b¶o hiÓm
nh©n thä. §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ ®Çu t trong b¶o hiÓm nh©n thä ph¶i ®a chØ tiªu
tû suÊt lîi nhuËn lªn hµng ®Çu . DNBH nh©n thä kh«ng chØ ®¬n gi¶n cÇn ®Çu
t cã lêi mµ cßn ph¶i lín h¬n l·i suÊt kü thuËt dïng ®Ó tÝnh phÝ . Cã nh vËy
DNBH míi ®¶m b¶o cã ®ñ tiÒn ®Ó tr¶ cho kh¸ch hµng tham gia b¶o hiÓm.
VÊn ®Ò nµy ®îc xem xÐt qua vÝ dô:
DNBH x cã s¶n phÈm BHNT hçn hîp thêi h¹n 5 n¨m,sè tiÒn b¶o hiÓm 50
tr ®.tuæi cña N§BH lµ 50 tr.B¶ng tû lÖ tö vong tÝnh phÝ nh sau:
§é tuæi
Tû lÖ tö vong
50
51
52
53
54
55
2,0
2,3
2,4
2,7
3,1
3,7
Sè ngêi sèng
100.000
99.800
99.570
99.331
99.063
98.756
Sè ngêi chÕt
200
230
239
268
307
365
PhÝ thuÇn ®ãng 1 lÇn trong b¶o hiÓm hçn hîp tÝnh nh sau:
d x j 1 * S b
f=
n
j 1
(1 i )
j
l xn * S b
(1 i ) n
lx
Trong ®ã: x :®é tuæi tham gia b¶o hiÓm
i :l·i suÊt kü thuËt
15
Gi¶ sö l·i suÊt kü thuËt DNBH ¸p dông tÝnh phÝ lµ 5% th×
f =39.000.000® .nh vËy DNBH cã thÓ dïng 39 tr khai th¸c tõ hîp ®ång ®Ó
®em ®Çu t.Gi¶ sö tÊt c¶ phÝ ®îc ®em ®Çu t thêi h¹n 5 n¨m th× tû suÊt lîi
nhuËn ®Çu t phÝ b¶o hiÓm i2 lµ:
i2 = 5 S 1
8
trong ®ã S:gi¸ trÞ t¬ng lai ®a viÖc ®Çu t phÝ thuÇn
NÕu i2= i1 =5% => S= 49.774.980,94® DNBH chØ ®ñ tiÒn tr¶ cho N§BH
NÕu i2< i1 =5% => S< 49.774.980,94® DNBH kh«ng ®ñ dù phßng to¸n häc
®Ó tr¶ cho ngêi ®îc b¶o hiÓm
Nh vËy chØ khi tû su©t lîi nhuËn ®Çu t lín h¬n 5% th× DNBHNT míi ®¶m b¶o
®ñ tiÒn chi tr¶ cho ngêi ®îc b¶o hiÓm vµ trang tr¶i c¸c chi phÝ ph¸t sinh.
6.3.3.Thêi gian hoµn vèn
Thêi gian hoµn vèn cña mét dù ¸n lµ ®é dµi thêi gian ®Ó thu håi ®Çy
®ñ kho¶n ®Çu t ban ®Çu tõ lîi nhuËn thuÇn thu ®îc.
C«ng thøc:
T=
Trong ®ã Wpv lµ lîi nhuËn thuÇn thu ®îc
T lµ thêi gian thu håi vèn ®Çu t
Ivo lµ tæng sè vèn ®Çu t tÝnh ®Õn thêi ®iÓm c¸c kÕt qu¶ ®Çu t
b¾t ®Çu ph¸t huy t¸c dông.
Theo ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ thêi gian hoµn vèn, cµng rót ng¾n ®îc thêi
gian hoµn vèn sÏ cµng tèt h¬n.
MÆt kh¸c ®Ó ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ ®Çu t b»ng chØ tiªu thêi gian hoµn vèn,
c¸c nhµ qu¶n trÞ cßn thiÕt lËp chØ tiªu thêi gian hoµn vèn cÇn thiÕt vµ thêi
gian hoµn vèn tèi ®a cã thÓ chÊp nhËn ®îc.NÕu thêi gian hoµn vèn dµi h¬n
thêi gian tèi ®a cho phÐp th× dù ¸n ®Çu t sÏ bÞ lo¹i bá.
16
PhÇn hai
thùc tr¹ng ho¹t ®éng ®Çu t trong doanh
nghiÖp b¶o hiÓm nh©n thä ë viÖt nam.
I. Kh¸i qu¸t thÞ trêng b¶o hiÓm nh©n thä ë ViÖt Nam
Lµ mét trong nh÷ng quèc gia ®«ng d©n thø 12 trªn thÕ giíi, ViÖt Nam
rÊt cã tiÒm n¨ng vÒ b¶o hiÓm nh©n thä.
B¶o hiÓm nh©n thä b¾t ®Çu ®îc nghiªn cøu ®Ó triÓn khai ë ViÖt Nam vµo
n¨m 1987 tæng c«ng ty b¶o hiÓm ViÖt Nam tiÕn hµnh. Lóc ®ã thÞ trêng tµi
chÝnh cha ph¸t triÓn, cha cã m«i trêng ®Çu t , cha cã v¨n b¶n ph¸p luËt ®iÒu
chØnh mèi quan hÖ gi÷a c«ng ty b¶o hiÓm vµ ngêi tham gia vµ c«ng ty b¶o
hiÓm còng cha ®îc phÐp ho¹t ®éng trong lÜnh vùc ®Çu t.
HiÖn nay, Quèc héi ®· th«ng qua luËt kinh doanh b¶o hiÓm, ChÝnh
phñ ban hµnh N§42, 43. M«i trêng kinh tÕ x· héi ®· cã nhiÒu thay ®æi.
Trªn thÞ trêng b¶o hiÓm ViÖt Nam hiÖn nay ®· cã sù gãp mÆt cña 20 c«ng ty,
trong ®ã cã 5 c«ng ty b¶o hiÓm nh©n thä, cßn l¹i lµ c¸c c«ng ty b¶o hiÓm phi
nh©n thä.
B¶ng 1: Danh s¸ch c¸c DNBH nh©n thä ho¹t ®éng trªn thÞ trêng b¶o hiÓm
ViÖt Nam:
STT Tªn doanh nghiÖp
1
2
3
4
5
N¨m thµnh H×nh thøc së Vèn ®iÒu lÖ
lËp
h÷u
hiÖn nay
Tæng c«ng ty b¶o
hiÓm nh©n thä ViÖt 1964
Nam( B¶o ViÖt )
C«ng ty b¶o hiÓm
nh©n thä Prudential 1999
UK
C«ng ty b¶o hiÓm
quèc tÕ Mü (AIA)
2000
C«ng ty TNHH b¶o
hiÓm nh©n thä B¶o 1999
Minh- CMG
C«ng ty TNHH b¶o
hiÓm
nh©n
thä 1999
Manulife
hµ níc
N
100% vèn níc ngoµi
6 tû VND
58
71 triÖu USD
100% vèn níc ngoµi
5 triÖu USD
ªn doanh
Li
100% vèn níc ngoµi
2
10 triÖu USD
10 triÖu USD
(Nguån: T¹p chÝ b¶o hiÓm n¨m 2003)
ThÞ trêng b¶o hiÓm nh©n thä víi sù gãp mÆt cña 5 c«ng ty c¶ díi h×nh
thøc c«ng ty nhµ níc vµ c«ng ty 100% vèn níc ngoµi ho¹t ®éng trong m«i
trêng c¹nh tranh khèc liÖt. Tríc kia B¶o ViÖt lu«n lµ c«ng ty chiÕm vÞ trÝ ®éc
quyÒn nhng hiÖn nay thÞ phÇn cña c¸c c«ng ty b¶o hiÓm nh sau:
BiÓu 1: ThÞ phÇn cña c¸c c«ng ty b¶o hiÓm nh©n thä theo doanh thu phÝ b¶o
hiÓm n¨m2002
17
ThÞ phÇn cña c¸c c«ng ty b¶o hiÓm
nh©n thä n¨m 2002
B¶o ViÖt
Prudential
B¶o Minh-CMG
AIA
Manulife
(Nguån: Vinare)
Doanh thu phÝ b¶o hiÓm t¨ng b×nh qu©n 23%/ n¨m, trong ®ã doanh
thu b¶o hiÓm nh©n thä tõ 0,05 tû ®ång n¨m 1996 lªn ®Õn 2778 tû ®ång n¨m
2001.
Tû träng phÝ b¶o hiÓm trªn GDP cña ViÖt Nam còng t¨ng, nhÊt lµ
trong vßng 3 n¨m trë l¹i ®©y: n¨m 2000 lµ 0,68%, n¨m 2001 lªn 0,97%, vµ
n¨m 2002 lªn ®Õn 1,4%GDP.
ThÞ trêng b¶o hiÓm nh©n thä cã doanh thu phÝ kh¸ cao. N¨m 2002 lµ
n¨m cã møc t¨ng trëng kû lôc vÒ sè lîng hîp ®ång khai th¸c míi víi
1.300.000 hîp ®ång, t¨ng 58% so víi n¨m 2001. C¸c c«ng ty b¶o hiÓm
nh©n thä tiÕp tôc coi ®¹i lý lµ kªnh ph©n phèi s¶n phÈm chÝnh. Bªn c¹nh ®ã
c¸c c«ng ty b¶o hiÓm nh©n thä còng chó träng ®Õn kªnh ph©n phèi qua
ng©n hµng. Cho ®Õn nay c¸c ng©n hµng níc ngoµi nh ACB vµ HSBC lµ
nh÷ng ng©n hµng ®i ®Çu trong viÖc liªn kÕt b¸n b¶o hiÓm nh©n thä.
Doanh thu phÝ b¶o hiÓm cña toµn thÞ trêng giai ®o¹n 1998 - 2002
®îc thÓ hiÖn ë biÓu ®å sau:
BiÓu 2: Tæng doanh thu phÝ b¶o hiÓm nh©n thä vµ phi nh©n thä cña toµn
thÞ trêng 1998 - 2002
Tæng doanh thu phÝ b¶o hiÓm toµn thÞ tr êng
1998-2002
Tû VND
8000
7000
6000
4615
5000
4000
2778
3000
1289
2000
203
1000
1664
0
Nh©n thä
Phi nh©n thä
1998
484
1593
1999
1786
2000
2162
2001
3070
2002
N¨m
18
.
(Nguån: Th«ng tin thÞ trêng b¶o hiÓm-t¸i b¶o hiÓm - Vinare)
Trong bèi c¶nh nÒn kinh tÕ ®Êt níc tiÕp tôc æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn víi
møc t¨ng trëng GDP 7,04%, thÞ trêng b¶o hiÓm ViÖt Nam n¨m 2002 tiÕp tôc
duy tr× tèc ®é t¨ng trëng cao: Tæng phÝ b¶o hiÓm nh©n thä vµ phi nh©n thä íc tÝnh ®¹t 7685 tû VND, t¨ng 55% so víi n¨m 2001 vµ chiÕm 1,4% GDP
trong ®ã tæng phÝ b¶o hiÓm nh©n thä ®¹t 4.615 tû VND, t¨ng trªn 66% so víi
n¨m 2001.
KÕt qu¶ nãi trªn cña thÞ trêng b¶o hiÓm ViÖt Nam ®¹t ®îc trong bèi
c¶nh thÞ trêng quèc tÕ cã nhiÒu biÕn ®éng, kÕt qu¶ kinh doanh cña nhiÒu
tËp ®oµn b¶o hiÓm trªn thÕ giíi ®Òu gi¶m do t×nh h×nh tæn thÊt xÊu vµ kÕt
qu¶ ®Çu t yÕu kÐm. Trong t×nh h×nh ®ã, c¸c DNBH ViÖt Nam mét mÆt vÉn
tiÕp tôc më réng thÞ trêng, n©ng cao chÊt lîng phôc vô; mÆt kh¸c vÉn ®¶m
b¶o an toµn tµi chÝnh cho ho¹t ®éng kinh doanh cña m×nh.
Vèn cña toµn thÞ trêng trong vßng 6 n¨m qua còng cã nhiÒu thay ®æi
theo chiÒu híng tÝch cùc. N¨m 1999 cã 979 tû ®ång, ®Õn n¨m 2001 ®¹t
1754 tû ®ång trong ®ã b¶o hiÓm nh©n thä ®ãng vai trß kh«ng nhá. Ph©n tÝch
tû träng vèn cña toµn thÞ trêng cho thÊy vèn cña c¸c DNBH nhµ níc hiÖn
vÉn chiÕm tû träng lín, tiÕp theo lµ c¸c c«ng ty b¶o hiÓm 100% vèn níc
ngoµi, tiÕp theo lµ c¸c c«ng ty b¶o hiÓm liªn doanh vµ cuèi cïng míi lµ c¸c
c«ng ty cæ phÇn b¶o hiÓm . Nguån dù phßng nghiÖp vô b¶o hiÓm còng t¨ng
m¹nh tõ 198 tû ®ång n¨m1994 lªn ®Õn 4130 tû ®ång n¨m 2001.
Víi sù t¨ng trëng doanh thu m¹nh mÏ nh vËy, c¸c DNBH nh©n thä
ViÖt Nam ®· vµ ®ang cã vai trß quan träng trong viÖc ®Çu t trë l¹i nÒn kinh tÕ
®Êt níc. Víi nguån vèn tÝch luü ®îc, trong nh÷ng n¨m tíi ®©y, c¸c c«ng ty
b¶o hiÓm nh©n thä sÏ tËp trung vµo viÖc ®Çu t trë l¹i nÒn kinh tÕ trong c¸c
dù ¸n lín trung vµ dµi h¹n. Tõ ®©y trë ®i, c¸c u thÕ vÒ tiÒm lùc tµi chÝnh cña
c¸c c«ng ty b¶o hiÓm sÏ ®îc thÓ hiÖn râ trong nÒn kinh tÕ ViÖt Nam
B¶ng 2: Gi¸ trÞ ®Çu t trë l¹i nÒn kinh tÕ cña toµn thÞ trêng b¶o hiÓm ViÖt Nam
giai ®o¹n 1996-2002:
N¨m
Gi¸ trÞ ®Çu t
trë l¹i (tû ®)
Tèc ®é t¨ng
trëng(%)
1995
74
1996
137
1997
977
1998
1.446
1999
1.672
2000
2.704
2001
4.482
2002
7397
-
85,14
613,14
48,00
15,63
61,72
65,775
64,91
(Nguån: Bé tµi chÝnh)
ThÞ trêng b¶o hiÓm nh©n thä ViÖt Nam ®ang chøng kiÕn sù ph¸t triÓn
ngo¹n môc, ®Æc biÖt lµ ë khu vùc c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm nh©n thä cã
vèn ®Çu t níc ngoµi. Còng trong n¨m 2002, c¸c c«ng ty b¶o hiÓm nh©n thä
trªn thÞ trêng ®ång lo¹t gia t¨ng vèn ho¹t ®éng : Prudential hiÖn ®· t¨ng vèn
®iÒu lÖ lªn ®Õn 71 triÖu USD, B¶o Minh_CMG vµ Manulife cã møc vèn 10
triÖu USD, AIA cã møc vèn ®iÒu lÖ 25 triÖu USD. Tæng sè vèn ®¨ng ký thªm
cña c¸c c«ng ty so víi møc vèn ®¨ng ký ban ®Çu ®· lªn ®Õn 57,3 triÖu
USD. Sù gia t¨ng vèn ho¹t ®éng nµy mét mÆt ®Ó ®¸p øng theo quy ®Þnh cña
LuËt kinh doanh b¶o hiÓm, mÆt kh¸c thÓ hiÖn tiÒm n¨ng to lín cña thÞ trêng
b¶o hiÓm nh©n thä ë ViÖt Nam. ViÖc gia t¨ng vèn ®· gióp cho c¸c c«ng ty
b¶o hiÓm cã thªm tiÒm lùc tµi chÝnh, më réng ho¹t ®éng, quan hÖ kh¸ch
19
hµng vµ më réng ®Çu t. Tuy nhiªn còng ®Æt c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm nhµ
níc vµo t×nh tr¹ng c¹nh tranh ngµy cµng khã kh¨n h¬n.
Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, c¸c DNBH ViÖt Nam ®· chó träng c¶i
thiÖn c«ng t¸c ®Çu t tµi chÝnh: Mét lo¹t c¸c biÖn ph¸p mang tÝnh chiÒu s©u ®îc thùc hiÖn nh»m ®¶m b¶o lùa chän ®îc c¸c dù ¸n ®Çu t thÝch hîp, an toµn
cho nguån vèn vµ mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao nh: gãp vèn liªn doanh,
tham gia thµnh lËp c«ng ty cæ phÇn, tham gia c¸c dù ¸n ®Çu t , cho vay, göi
tiÕt kiÖm t¹i ng©n hµng,®Çu t chøng kho¸n...
Ho¹t ®éng ®Çu t tµi chÝnh cña c¸c c«ng ty b¶o hiÓm nh©n thä còng ®îc ®a d¹ng ho¸ h¬n so víi tríc. C¸c c«ng ty b¶o hiÓm nh©n thä kh«ng chØ
dõng l¹i ë ®Çu t tr¸i phiÕu ChÝnh phñ dµi h¹n mµ ®· më réng sang lÜnh vùc
chøng kho¸n, x©y dùng c¬ b¶n,dÞch vô( kh¸ch s¹n, ng©n hµng, vui ch¬i gi¶i
trÝ , x©y dùng c¬ b¶n, c¬ së h¹ tÇng, c«ng nghiÖp nÆng, giao th«ng vËn t¶i)
v.v
Tuy nhiªn c¬ cÊu ®Çu t cña c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm ë ViÖt Nam
vÉn cßn ®¬n ®iÖu, ®Çu t tËp trung chñ yÕu vµo nh÷ng c«ng cô ®Çu t cã tÝnh
thanh kho¶n cao ®Ó ®¸p øng kÞp thêi nhu cÇu thanh to¸n thêng xuyªn. Do
vËy mµ hiÖu qu¶ ®Çu t cßn khiªm tèn. H×nh thøc ®Çu t chñ yÕu lµ göi tiÒn
vµo c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i ®Ó hëng l·i ( chiÕm trªn 50%). Trong khi tû lÖ
nµy ë c¸c níc ph¸t triÓn nh Anh, Ph¸p, §øc chØ chiÕm tõ 1,1 - 1,9%. Kinh
doanh chøng kho¸n ®îc coi lµ c«ng cô ®Çu t quan träng thø hai cña c¸c
DNBH ë ViÖt Nam míi chØ chiÕm tû träng trªn 20%. Trong khi ®ã, ë hÇu hÕt
c¸c níc, ®©y lµ c«ng cô ®Çu t mét c¸ch réng r·i nhÊt, vÝ nh ë Ph¸p chiÕm
tíi 92,4%, ë Anh chiÕm 84,7% tæng gi¸ trÞ ®Çu t cña c¸c DNBH.
BiÓu 3: C¬ cÊu ®Çu t cña c¸c DNBH nh©n thä ph©n theo
lo¹i h×nh ®Çu t n¨m 2002
§Çu t chøng
kho¸n
BÊt ®éng s¶n
Cho vay
Gãp vèn liªn
doanh
Göi tiÒn t¹i
ng©n hµng
(Nguån : T¹p chÝ tµi chÝnh )
Xu híng ®Çu t chung cña c¸c DNBH nh©n thä trong nh÷ng n¨m gÇn
®©y vÉn lµ ®Çu t gi¸n tiÕp th«ng qua göi ng©n hµng, ®Çu t vµo ch÷ng kho¸n.
Ho¹t ®éng ®Çu t trùc tiÕp cña c¸c DNBH díi h×nh thøc gãp vèn liªn doanh,
®Çu t bÊt ®éng s¶n cßn kh¸ khiªm tèn.
Sù ph¸t triÓn s«i ®éng cña thÞ trêng b¶o hiÓm nh©n thä ViÖt Nam trong
nh÷ng n¨m qua tiÕp tôc dù b¸o mét t¬ng lai ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña ngµnh
20
- Xem thêm -
.DOC 
37 
131 
74 
