Tài liệu Bàn về hạch toán chi phí sản xuất trong kế toán tài chính và kế toán quản trị doanh nghiệp

Lêi më ®Çu Ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng ®Þnh h-íng XHCN ®· ®Æt ra yªu cÇu cÊp b¸ch ph¶i ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý vµ hÖ thèng qu¶n lý. Trong ®ã cã kÕ to¸n, kÕ to¸n lµ mét bé phËn cÊu thµnh quan träng kh«ng thÓ thiÕu cña hÖ thèng c«ng cô qu¶n lý kinh tÕ , tµi chÝnh – kÕ to¸n , lµ c«ng cô qu¶n lý nh»m tËp hîp xö lý, ph©n lo¹i vµ cung cÊp th«ng tin cho c¸c ®èi t-îng sö dông th«ng tin nh- : chñ doanh nghiÖp , nhµ ®Çu t- , kh¸ch hµng , cæ ®«ng , c¸c c¬ quan qu¶n lý ng©n hµng …. Tuy nhiªn , kÕ to¸n tµi chÝnh chñ yÕu cung cÊp th«ng tin cho c¸c ®èi t-îng bªn ngoµi doanh nghiÖp ,cßn th«ng tin phôc vô ®iÒu hµnh qu¶n lý néi bé doanh nghiÖp ph¶i ®-îc mét bé phËn kÕ to¸n kh¸c - ®ã lµ kÕ to¸n qu¶n trÞ cung cÊp . ë c¸c n-íc tiÕn tiÕn kÕ to¸n tµi chÝnh vµ kÕ to¸n qu¶n trÞ ®Òu ®-îc chó träng c«ng t¸c ®iÒu hµnh , qu¶n lý doanh nghiÖp víi sù tiÕn bé cña khoa häc CN , CN th«ng tin c¸c vÊn ®Ò thuéc vÒ qu¸ tr×nh ghi sæ kÕ to¸n vµ tÝnh to¸n chi phÝ s¶n phÈm mét c¸ch ®¬n thuÇn kh«ng cßn lµ sù bËn t©m cña c¸c nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp . Hä ngµy cµng chó träng vµo qu¸ tr×nh ph©n tÝch c¸c mÆt ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp vµo viÖc sö dông cã hiÖu qu¶ c¸c nguån lùc , chó träng vµo viÖc x©y dùng c¸c ph-¬ng ¸n vµ c¬ héi kinh doanh ®Ó cã thÓ tån t¹i vµ ph¸t triÓn trong m«i tr-êng c¹nh tranh gay g¾t nh- hiÖn nay . HiÖn nay bµn vÒ h¹ch to¸n chi phÝ vµ tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt trong c¸c doanh nghiÖp d-íi gãc ®é cña kÕ to¸n tµi chÝnh vµ kÕ to¸n qu¶n trÞ lµ vÊn ®Ò hÕt søc quan träng ®èi víi c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh . H¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt lµ tiÒn ®Ò h×nh thµnh vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, gi¸ víi hµng b¸n , kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. Nh×n nhËn vµ nghiªn cøu chi phÝ s¶n xuÊt d-íi gãc ®é cña kÕ to¸n tµi chÝnh vµ kÕ to¸n qu¶n trÞ cã sù kh¸c nhau v× kÕ to¸n qu¶n trÞ nã cung cÊp th«ng tin trong néi bé doanh nghiÖp nh»m ra quyÕt ®Þnh s¶n xuÊt kinh doanh ®Ó tèi ®a ho¸ lîi nhuËn . Cßn d-íi gãc ®é cña kÕ to¸n tµi chÝnh th× nã cung cÊp th«ng tin cho c¸c ®èi t-îng bªn ngoµi nh- gi¸ thµnh s¶n phÈm . V× vËy viÖc nghiªn cøu h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt trong kÕ to¸n tµi chÝnh vµ kÕ to¸n qu¶n trÞ cã ý nghÜa quan träng nh»m cung cÊp th«ng tin kÕ to¸n mét c¸ch toµn diÖn nhÊt , tæng hîp nhÊt cho c¸c nhµ ®Çu t- … 1 Néi dung PhÇn I : cë së lý luËn cña h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt trong c¸c doanh nghiÖp I ) H¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt d-íi gãc ®é cña kÕ to¸n tµi chÝnh 1. Kh¸i niÖm , ®Æc ®iÓm ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt a. Kh¸i niÖm vÒ chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé hao phÝ mµ doanh nghiÖp ph¶i tiªu dïng trong 1 thêi kú ®Ó thùc hiÖn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ,tiªu thô s¶n phÈm . Thùc chÊt chi phÝ lµ sù dÞch chuyÓn vèn – chuyÓn dÞch gi¸ trÞ cña c¸c yÕu tè s¶n xuÊt vµo c¸c ®èi t-îng tÝnh gi¸ (s¶n phÈm , lao vô , dÞch vô ) b. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cã rÊt nhiÒu lo¹i , nhiÒu kho¶n kh¸c nhau c¶ vÒ néi dung , tÝnh chÊt c«ng dông , vai trß , vÞ trÝ ,…trong qu¸ tr×nh kinh doanh . §Ó thuËn lîi cho c«ng t¸c qu¶n lý vµ h¹ch to¸n , cÇn thiÕt ph¶i ph©n lo¹i chi phÝ . XuÊt ph¸t tõ c¸c môc ®Ých vµ yªu cÇu kh¸c nhau cña qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt còng ®-îc ph©n lo¹i theo nh÷ng tiªu thøc kh¸c nhau . Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt lµ viÖc s¾p xÕp chi phÝ s¶n xuÊt vµo tõng lo¹i tõng nhãm kh¸c nhau theo c¸c ®Æc tr-ng nh¸t ®Þnh. XÐt vÒ mÆt lý luËn còng nh- trªn thùc tÕ , cã rÊt nhiÒu c¸ch ph©n lo¹i chi phÝ kh¸c nhau . Mçi c¸ch ph©n lo¹i ®Òu ®¸p øng Ýt nhiÒu cho môc ®Ých qu¶n lý , h¹ch to¸n kiÓm tra , kiÓm so¸t chi phÝ ph¸t sinh ë c¸c gãc ®é kh¸c nhau . V× thÕ c¸c c¸ch ph©n lo¹i ®Òu tån t¹i bæ sung cho nhau vµ gi÷ vai trß nhÊt ®Þnh trong qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt . Sau ®©y lµ sè c¸ch ph©n lo¹i chñ yÕu ®-îc sö dông trong h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt s¶n phÈm trªn gãc ®é cña kÕ to¸n tµi chÝnh . Ph©n lo¹i theo yÕu tè chi phÝ §Ó phôc vô cho viÖc tËp hîp , qu¶n lý chi phÝ theo néi dung kinh tÕ ban ®Çu ®ång nhÊt cña nã mµ kh«ng xÐt ®Õn c«ng dông cô thÓ , ®Þa ®iÓm ph¸t sinh cña chi phÝ . VÒ thùc chÊt chi phÝ cã 3 yÕu tè chi phÝ lµ chi phÝ vÒ lao ®éng sèng chi phÝ vÒ ®èi t-îng lao ®éng vµ chi phÝ vÒ t- liÖu lao ®éng . Tuú theo yªu cÇu vµ tr×nh ®é qu¶n lý cña mçi n-íc mçi thêi kú mµ møc ®é chi tiÕt cña c¸c yÕu tè cã 2 thÓ kh¸c nhau . Theo quy ®Þnh ë ViÖt Nam toµn bé chi phÝ ®-îc chia thµnh 7 yÕu tè chi phÝ nh- sau :  YÕu tè chi phÝ nguyªn liÖu vËt liÖu , bao gåm toµn bé gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu chÝnh , vËt liÖu phô , phô tïng thay thÕ , c«ng cô dông cô sö dông vµo s¶n xuÊt kinh doanh  YÕu tè chi phÝ nhiªn liÖu ®éng lùc sö dông vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh trong kú (trõ sè kh«ng dïng hÕt phÕ liÖu ®em nhËp l¹i kho vµ phÕ liÖu thu håi )  YÕu tè chi phÝ tiÒn l-¬ng vµ c¸c kho¶n phô cÊp l-¬ng ph¶n ¸nh tæng sè tiÒn l-¬ng vµ phô cÊp l-¬ng ph¶i tr¶ cho toµn bé CN viªn chøc  YÕu tè chi phÝ BHXH , BHYT , KPC§ ph¶n ¸nh phÇn BHXH, BHYT, KPC§ trÝch theo tû lÖ quy ®Þnh trªn tæng sè tiÒn l-¬ng vµ phô cÊp ph¶i tr¶ CN viªn .  YÕu tè chi phÝ khÊu hao TSC§ ph¶n ¸nh tæng sè khÊu hao TSC§ ph¶i trÝch trong kú cña mäi TSC§ sö dông cho SXK§ trong kú  YÕu tè chi phÝ mua ngoµi ph¶n ¸nh toµn bé chi phÝ dÞch vô mua ngoµi dïng vµo sx-kd  YÕu tè chi phÝ kh¸c nhau b»ng tiÒn :ph¶n ¸nh toµn bé chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn ch-a ph¶n ¸nh ë c¸c yÕu tè trªn dïng vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong kú  ý nghÜa cña c¸ch ph©n lo¹i cho chóng ta biÕt ®-îc t×nh nguyªn thuû cña chi phÝ . TÝnh c¬ cÊu cña chi phÝ , biÕt ®-îc hao phÝ vËt chÊt vµ thu nhËp quèc d©n ®ång thêi gióp ta x¸c ®Þnh ®Þnh møc chi phÝ . Ph©n lo¹i chi phÝ theo kho¶n môc tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. C¨n cø vµo ý nghÜa cña chi phÝ trong gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ ®Ó thuËn lîi cho viÖc tÝnh gi¸ thµnh toµn bé chi phÝ ®-îc ph©n chia theo kho¶n môc . C¸ch ph©n lo¹i nµy dùa vµo c«ng dông cña chi phÝ vµ møc ph©n bè chi phÝ cho tõng ®èi t-îng còng nh- c¸ch ph©n lo¹i trªn sè l-îng kho¶n môc chi phÝ trong gi¸ thµnh s¶n phÈm tuú thuéc vµo tr×nh ®é nhËn thøc vµ h¹ch to¸n ë mçi n-íc mçi thêi kú Theo quy ®Þnh hiÖn hµnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ë VN bao gåm Chi phÝ NVL trùc tiÕp : ph¶n ¸nh toµn bé chi phÝ vÒ nguyªn vËt liÖu chÝnh phô nhiªn liÖu tham gia trùc tiÕp vµo sx , chÕ t¹o s¶n phÈm hay thùc hiÖn lao vô dÞch vô Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp :bao gåm tiÒn l-¬ng phô cÊp l-¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch quü BHXH , BHYT , KDC§ theo tû lÖ tiÒn l-¬ng 3 + Chi phÝ s¶n xuÊt chung : Lµ nh÷ng chi phÝ ph¸t sinh trong ph©n x-ëng s¶n xuÊt (trõ chi phÝ vËt liÖu vµ nh©n c«ng )  Qua c¸ch ph©n lo¹i trªn chóng ta ®· x¸c ®Þnh ®-îc c¸c kho¶n môc chi phÝ trong gi¸ thµnh s¶n phÈm , c¬ cÊu chi phÝ vµ gióp ta sö dông th«ng kª cÊp 1 , cÊp 2 mét c¸ch phï hîp Ngoµi ra , c¸ch ph©n lo¹i trªn chi phÝ kinh doanh cßn ®-îc ph©n theo nhiÒu c¸ch kh¸c nhau nh- ph©n theo quan hÖ cña chi phÝ khèi l-îng c«ng viÖc hoµn thµnh , ph©n theo quan hÖ cho chi phÝ víi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt , ph©n theo chi phÝ theo mèi quan hÖ cña chi phÝ cè ®Þnh vµ chi phÝ biÕn ®æi C¸c c¸ch ph©n lo¹i nµy sÏ ®-îc ®Ò cËp ®Õn trong kÕ to¸n qu¶n trÞ . 2.§èi t-îng vµ ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt a) §èi t-îng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt §Ó h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt ®-îc chÝnh x¸c kÞp thêi ®ßi hái c«ng viÖc ®Çu tiªn mµ nhµ qu¶n lý ph¶i lµm lµ x¸c ®Þnh ®èi t-îng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt . VÊn ®Ò nµy cã tÇm quan träng ®Æc biÖt trong c¶ lý luËn còng nh- thùc tiÔn h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt . Nh- vËy , x¸c ®Þnh ®èi t-îng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt chÝnh lµ viÖc x¸c ®Þnh giíi h¹n tËp hîp chi phÝ mµ thùc chÊt lµ x¸c ®Þnh n¬i ph¸t sinh chi phÝ vµ n¬i chi phÝ . §Ó ph©n biÖt ®-îc ®èi t-îng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt ngay c¶ khi chóng ®ång nhÊt lµ mét cÇn dùa vµo c¸c c¨n cø sau ®©y : Thø nhÊt : §Æc ®iÓm quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt :s¶n xuÊt gi¶n ®¬n hay phøc t¹p +Víi s¶n xuÊt gi¶n ®¬n :®èi t-îng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt cã thÓ lµ s¶n phÈm hay toµn bé qu¸ tr×nh s¶n xuÊt hoÆc cã thÓ lµ mét nhãm s¶n phÈm +Víi s¶n xuÊt phøc t¹p : §èi t-îng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n phÈm cã thÓ lµ bé phËn chi tiÕt s¶n phÈm , c¸c giai ®o¹n chÕ biÕn ph©n x-ëng s¶n xuÊt hoÆc nhãm chi tiÕt , bé phËn s¶n phÈm Thø hai : Lo¹i h×nh s¶n xuÊt ®¬n chiÕc , s¶n xuÊt hµng lo¹t nhá , ®èi t-îng h¹ch to¸n chi phÝ lµ c¸c ®¬n ®Æt hµng riªng biÖt cßn ®èi t-îng tÝnh gi¸ lµ s¶n phÈm cña tõng ®¬n vÞ . §èi víi s¶n xuÊt hµng lo¹t cã khèi l-îng lín phô thuéc vµo quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt ®èi t-îng h¹ch to¸n chi phÝ cã thÓ lµ s¶n phÈm chi tiÕt , nhãm chi tiÕt giai ®o¹n c«ng nghÖ 4 Thø ba : Yªu cÇu vµ tr×nh ®é cña qu¶n lý , tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh Dùa trªn c¬ së tr×nh ®é yªu cÇu vµ tæ chøc qu¶n lý ®Ó x¸c ®Þnh ®èi t-îng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt . Víi tr×nh ®é cao cã thÓ chi tiÕt ®èi t-îng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt ë nhiÒu gãc ®é kh¸c nhau . Ng-îc l¹i , nÕu tr×nh ®é thÊp th× ®èi t-îng ®ã cã thÓ bÞ h¹n chÕ hoÆc thu hÑp l¹i . b) Ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tr×nh tù h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt VÒ ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt Ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt lµ mét ph-¬ng ph¸p hay hÖ thèng c¸c ph-¬ng ph¸p ®-îc sö dông ®Ó tËp hîp vµ ph©n lo¹i c¸c chi phÝ s¶n xuÊt trong ph¹m vi giíi h¹n cña ®èi t-îng h¹ch to¸n chi phÝ . VÒ c¬ b¶n ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ bao gåm ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi theo ph©n x-ëng , theo ®¬n ®Æt hµng , theo giai ®o¹n c«ng nghÖ , theo ph©n x-ëng , theo nhãm s¶n phÈm …. Néi dung chñ yÕu cña c¸c ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt lµ kÕ to¸n më thÎ hoÆc sè chi tiÕt h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt theo tõng ®èi t-îng ®· x¸c ®Þnh ph¶n ¸nh c¸c chi tiÕt cã liªn quan ®Õn ®èi t-îng hµng th¸ng tæng hîp chi tiÕt theo tõng ®èi t-îng . Mçi ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ øng víi 1 lo¹i ®èi t-îng h¹ch to¸n chi phÝ nªn tªn gäi cña ph-¬ng ph¸p nµy biÓu hiÖn ®èi t-îng mµ nã cÇn tËp hîp vµ ph©n lo¹i chi phÝ . VÒ tr×nh tù h¹ch to¸n chi phÝ Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp bao gåm nhiÒu lo¹i víi tÝnh chÊt vµ néi dung kh¸c nhau , ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n vµ tÝnh nhËp chi phÝ vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm còng kh¸c nhau. Khi ph¸t sinh tr-íc hÕt chi phÝ s¶n xuÊt ®-îc biÓu hiÖn theo yÕu tè chi phÝ råi míi ®-îc biÓu hiÖn thµnh kho¶n môc tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. ViÖc tËp hîp chi phÝ ph¶i ®-îc tiÕn hµnh theo 1 tr×nh tù nhÊt hîp lý khoa häc míi cã thÓ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm mét c¸ch chÝnh x¸c kÞp thêi ®-îc . Tr×nh tù nµy phô thuéc vµo ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt cña tõng ngµnh nghÒ tõng doanh nghiÖp vµo mèi quan hÖ gi÷a c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong doanh nghiÖp vµo tr×nh ®é c«ng t¸c qu¶n lý vµ h¹ch to¸n . Tuy nhiªn , cã thÓ kh¸i qu¸t chung viÖc tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt qua c¸c b-íc sau : B-íc 1 : TËp hîp chi phÝ c¬ b¶n liªn quan trùc tiÕp cho tõng ®èi t-îng sö dông 5 B-íc 2 : TÝnh to¸n vµ ph©n bè lao vô cña c¸c ngµnh s¶n xuÊt kinh doanh cho tõng ®èi t-îng sö dông trªn c¬ së khèi l-îng lao vô phôc vô vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ lao vô . B-íc 3 : TËp hîp vµ ph©n bè chi phÝ s¶n xuÊt chung cho c¸c s¶n phÈm cã liªn quan B-íc 4 : X¸c ®Þnh chi phÝ s¶n xuÊt dë dang cuèi kú tÝnh ra tæng gi¸ thµnh vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ s¶n phÈm Tuú theo ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n hµng tån kho ¸p dông trong doanh nghiÖp mµ néi dung , c¸ch thøc h¹ch to¸n chi phÝ cã nh÷ng ®iÓm kh¸c nhau . 3.H¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt theo ph-¬ng ph¸p kª khai th-êng xuyªn 3.1 H¹ch to¸n chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp a. Kh¸i niÖm vÒ chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp bao gåm gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu chÝnh, vËt liÖu phô , nhiªn liÖu ®-îc xuÊt dïng trùc tiÕp cho chÕ t¹o s¶n phÈm . §èi víi nh÷ng vËt liÖu khi xuÊt dïng cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn tõng ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ riªng biÖt (ph©n x-ëng , bé phËn s¶n xuÊt , hoÆc s¶n phÈm , lo¹i s¶n phÈm lao vô …) th× h¹ch to¸n trùc tiÕp cho ®èi t-îng ®ã . Tr-êng hîp vËt liÖu xuÊt dïng cã liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ , kh«ng thÓ tæ chøc h¹ch to¸n riªng ®-îc th× ph¶i ¸p dông ph-¬ng ph¸p ph©n bè gi¸n tiÕp ®Ó ph©n bè chi phÝ cho c¸c ®èi t-îng cã liªn quan. Tiªu thøc th-êng ®-îc sö dông lµ ph©n bè theo ®Þnh møc tiªu hao , theo hÖ sè , theo träng l-îng ,sè l-îng s¶n phÈm c«ng thøc ph©n bè nh- sau : Chi phÝ vËt liÖu Tæng tiªu thøc Tû lÖ Ph©n bè cho tõng = Ph©n bè cho tõng * ph©n bè ®èi t-îng(hoÆc s¶n phÈm ) ®èi t-îng (hoÆc s¶n phÈm ) Trong ®ã : Tæng chi phÝ vËt liÖu cÇn ph©n bæ Tû lÖ ph©n bè = Tæng c¸c tiªu thøc ph©n bæ cho tõng ®èi t-îng b.Tµi kho¶n sö dông §Ó theo dâi c¸c kho¶n chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp kÕ to¸n sö dông tµi kho¶n 621 : chi phÝ nguyªn , vËt liÖu trùc tiÕp Tµi kho¶n nµy ®-îc më chi tiÕt theo tõng ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ . KÕt cÊu : +Bªn nî :TËp hîp chi phÝ nguyªn vËt liÖu xuÊt dïng trùc tiÕp cho chÕ t¹o s¶n phÈm hay thùc hiÖn c¸c lao vô , dÞch vô 6 +Bªn cã : Gi¸ trÞ vËt liÖu xuÊt dïng kh«ng hÕt nhËp l¹i kho KÕt chuyÓn chi phÝ vËt liÖu trùc tiÕp sang gi¸ thµnh . Tµi kho¶n nµy cuèi kú kh«ng cã sè dTµi kho¶n nµy ®-îc më chi tiÕt theo tõng ®èi t-îng Ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n cô thÓ -XuÊt kho nguyªn vËt liÖu sö dông trùc tiÕp cho s¶n phÈm Nî TK621 :TËp hîp chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp Cã TK 152 gi¸ thùc tÕ vËt liÖu xuÊt dïng theo tõng lo¹i -Tr-êng hîp doanh nghiÖp mua nguyªn vËt liÖu kh«ng vÒ kho mµ xuÊt dïng lu«n cho s¶n xuÊt Nî TK 621 : TËp hîp chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp Nî TK 133 (1331) ThuÕ GTGT ®-îc khÊu trõ (nÕu cã ) Cã TK 331, 111, 112 :vËt liÖu mua ngoµi Cã TK 411 NhËn cÊp ph¸t , nhËn liªn doanh Cã TK 154 VËt liÖu t- s¶n xuÊt hay thuª ngoµi gia c«ng Cã TK kh¸c (311, 336, 338, …) vay , m-în , … -Gi¸ trÞ vËt liÖu xuÊt dïng kh«ng hÕt . Nî TK 152 (chi tiÕt vËt liÖu ) Cã TK 621 (chi tiÕt theo tõng ®èi t-îng ) -Cuèi kú kÕt chuyÓn chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp theo tõng ®èi t-îng ®Ó tÝnh gi¸ thµnh Nî TK 154 Cã TK 621 3.2 H¹ch to¸n chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp a) Kh¸i niÖm chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp -Lµ c¸c kho¶n thï lao ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n viªn trùc tiÕp s¶n xuÊt s¶n phÈm trùc tiÕp thùc hiÖn c¸c lao vô nh- dÞch vô nh- tiÒn l-¬ng chÝnh , l-¬ng phô , vµ c¸c kho¶n phô cÊp cã tÝnh chÊt l-¬ng . Ngoµi ra , chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp cßn bao gåm c¸c kho¶n ®ãng gãp cho quü BHXH , BHYT , KPC§ do chñ sö dông lao ®éng chui vµ ®-îc tÝnh vµo chi phÝ kinh doanh theo 1 tû lÖ nhÊt ®Þnh víi sè tiÒn l-¬ng ph¸t sinh cña CNTT s¶n xuÊt b).Tµi kho¶n sö dông 7 -§Ó theo dâi chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp , kÕ to¸n sö dông tµi kho¶n 622 chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp . Tµi kho¶n nµy ®-îc më chi tiÕt theo tõng ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ . KÕt cÊu Bªn nî : TËp hîp chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp s¶n xuÊt s¶n phÈm Bªn cã : KÕt chuyÓn chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp vµo tµi kho¶n tÝnh gi¸ thµnh . Tµi kho¶n 622 cuèi kú kh«ng cã sè dPh-¬ng ph¸p h¹ch to¸n cô thÓ -TÝnh ra tæng sè tiÒn c«ng tiÒn l-¬ng phô cÊp ph¶i tr¶ trùc tiÕp cho c«ng nh©n s¶n xuÊt s¶n phÈm trong kú Nî TK 622 Cã TK 334 : Tæng sè tiÒn l-¬ng ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n trùc tiÕp -TrÝch BHXH , BHYT , KPC§ theo tû lÖ quy ®Þnh Nî TK 622 Cã TK 338 (3382, 3383 , 3384 ): 19% -TÝnh tiÒn ¨n ca ph¶i tr¶ c«ng nh©n viªn Nî TK 622 Cã TK 334 -ë doanh nghiÖp kh«ng bè trÝ cho c«ng nh©n nghØ phÐp æn ®Þnh th× thùc hiÖn trÝch tr-íc Nî TK 154 Cã TK 622 3.3) H¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt chung a. Chi phÝ s¶n xuÊt chung Chi phÝ s¶n xuÊt chung lµ nh÷ng chi phÝ cÇn thiÕt cßn l¹i ®Ó s¶n xuÊt s¶n phÈm sau chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp vµ chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp . §©y lµ nh÷ng chi phÝ ph¸t sinh trong ph¹m vi ph©n x-ëng , bé phËn s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp b. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt chung Theo chuÈn mùc kÕ to¸n ViÖt Nam (Ban hµnh vµ c«ng bè theo quyÕt ®Þnh sè 149/2001/Q§ -BTC ngµy 31-12-2001 cña bé tr-ëng bé tµi chÝnh ) Chi phÝ s¶n xuÊt chung ®-îc ph©n lo¹i theo sè l-îng s¶n phÈm s¶n xuÊt ra .Chi phÝ s¶n xuÊt chung ph©n lo¹i thµnh Chi phÝ s¶n xuÊt chung cè ®Þnh 8 Chi phÝ s¶n xuÊt chung biÕn ®æi Chi phÝ s¶n xuÊt chung biÕn ®æi :lµ chi phÝ s¶n xuÊt gi¸n tiÕp lµm thay ®æi gÇn nh- trùc tiÕp sè l-îng s¶n phÈm s¶n xuÊt ra VÝ dô Chi phÝ nguyªn vËt liÖu gi¸n tiÕp Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp gi¸n tiÕp Chi phÝ s¶n xuÊt chung cè ®Þnh lµ chi phÝ s¶n xuÊt gi¸n tiÕp th-êng kh«ng thay ®æi theo sè l-îng s¶n phÈm s¶n xuÊt ra . VÝ dô Chi phÝ KHTSC§ chi phÝ b¶o d-ìng m¸y mãc thiÕt bÞ ,chi phÝ b¶o hµnh trong ph©n x-ëng s¶n xuÊt . c. Ph©n bè chi phÝ s¶n xuÊt chung Chi phÝ s¶n xuÊt chung cè ®Þnh ®-îc ph©n bè vµo chi phÝ chÕ biÕn cho mçi ®¬n vÞ s¶n phÈm ®-îc dùa trªn c«ng suÊt b×nh th-êng cña m¸y mãc s¶n xuÊt , c«ng suÊt b×nh th-êng lµ sè l-îng s¶n phÈm ®¹t ®-îc ë møc trung b×nh trong c¸c ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt b×nh th-êng Tr-êng hîp møc s¶n phÈm thùc tÕ cao h¬n møc c«ng suÊt b×nh th-êng th× chi phÝ s¶n xuÊt chung cè ®Þnh ®-îc ph©n bè cho mçi ®¬n vÞ s¶n phÈm theo chi phÝ thùc tÕ ph¸t sinh . Tr-êng hîp møc s¶n phÈm thùc tÕ s¶n xuÊt ra thÊp h¬n c«ng suÊt b×nh th-êng th× chi phÝ s¶n xuÊt cè ®Þnh ®-îc ph©n bè vµo chi phÝ chÐ biÕn cho mçi ®¬n vÞ s¶n phÈm theo møc c«ng suÊt b×nh th-êng . Kho¶n chi phÝ s¶n xuÊt chung kh«ng ph©n bè ®-îc ghi nhËn lµ chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh trong kú . Chi phÝ s¶n xuÊt chung biÕn ®æi ®-îc ph©n bè hÕt vµo chi phÝ chÕ biÕn cho mçi ®¬n vÞ s¶n phÈm theo chi phÝ thùc tÕ ph¸t sinh . Tr-êng hîp mét quy tr×nh s¶n xuÊt ra nhiÒu lo¹i s¶n phÈm trong cïng 1 kho¶ng thêi gian mµ chi phÝ cña mçi lo¹i s¶n phÈm kh«ng ®-îc ph¶n ¸nh mét c¸ch t¸ch biÖt th× chi phÝ s¶n xuÊt ®-îc ph©n bè cho c¸c lo¹i s¶n phÈm theo tiªu thøc phï hîp vµ nhÊt qu¸n gi÷a c¸c kú kÕ to¸n . Tr-êng hîp cã s¶n phÈm phô th× gi¸ trÞ s¶n phÈm phô ®-îc tÝnh theo gi¸ trÞ thuÇn cã thÓ thùc hiÖn ®-îc vµ gi¸ trÞ nµy ®-îc trõ khái chi phÝ chÕ biÕn ®· tËp hîp chung s¶n phÈm chÝnh . Chi phÝ s¶n xuÊt chung ®-îc tËp hîp sau ®ã ®-îc ph©n bè cho tõng ®èi t-îng h¹ch to¸n theo tiªu thøc phï hîp Tiªu thøc ph©n bè cã thÓ lµ : 9  Ph©n bè chi phÝ s¶n xuÊt chung theo chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp  Ph©n bè chi phÝ s¶n xuÊt chung theo chi phÝ nguyªn vËt liÖu chÝnh  Ph©n bè chi phÝ s¶n xuÊt chung theo chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp  Ph©n bè chi phÝ s¶n xuÊt chung theo tiÒn l-¬ng cña c«ng nh©n s¶n xuÊt  Ph©n bè chi phÝ s¶n xuÊt chung theo sè giê c«ng cña c«ng nh©n s¶n xuÊt Møc ph©n bè chi phÝ s¶n xuÊt chi phÝ s¶n xuÊt chung * tiªu thøc chung cho tõng ®èi t-îng h¹ch = tæng tiªu thøc ph©n bè ph©n bè to¸n chi phÝ c. Tµi kho¶n sö dông *§Ó theo dâi c¸c kho¶n chi phÝ s¶n xuÊt chung . KÕ to¸n sö dông tµi kho¶n 627 :” chi phÝ s¶n xuÊt chung “ më cho tiÕt cho tõng ph©n x-ëng bé phËn x-ëng , bé phËn s¶n xuÊt , dÞch vô . KÕt cÊu : Bªn nî :chi phÝ s¶n xuÊt chung thùc tÕ ph¸t sinh trong kú Bªn cã : c¸c kho¶n ghi gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt chung vµo chi phÝ s¶n phÈm hay lao vô , dÞch vô . *Tk nµy cuèi kú kh«ng cã sè d*Tµi kho¶n nµy®-îc chi tiÕt thµnh TK cÊp 2 nh- sau : +Tk 6271 : Chi phÝ nh©n viªn ph©n x-ëng bao gåm l-¬ng chÝnh l-¬ng phô phô cÊp ph¶i tr¶ cho nh©n viªn ph©n x-ëng vµ c¸c kho¶n ®ãng cho c¸c quü BHXH, BHYT, KPC§ theo tû lÖ víi tiÒn l-¬ng ph¸t sinh. +TK 6272 : “ chi phÝ vËt liÖu “ bao gåm c¸c kho¶n chi phÝ vÒ vËt liÖu s¶n xuÊt chung cho ph©n x-ëng nh- söa ch÷a , b¶o d-ìng m¸y mãc thiÕt bÞ nhµ cöa kho tµng , vËt kiÕn tróc ( tr-êng hîp tù lµm ) c¸c chi phÝ vËt liÖu cho qu¶n lý ph©n x-ëng ( giÊy bót , v¨n phßng phÈm ) +TK 6273 : “ chi phÝ dông cô s¶n xuÊt “ lµ nh÷ng chi phÝ vÒ c«ng cô, dông cô s¶n xuÊt trong ph©n x-ëng +TK 6274 : “ chi phÝ khÊu hao TSC§ “ ph¶n ¸nh khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh thuéc c¸c ph©n x-ëng s¶n xuÊt – kinh doanh chÝnh , s¶n xuÊt kinh doanh phô nh- m¸y mãc thiÕt bÞ nhµcöa , kho tµng +TK 6277 : “ chi phÝ dÞch vô mua ngoµi “ bao gåm nh÷ng chi phÝ dÞch vô thuª ngoµi phôc vô cho s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c ph©n x-ëng , bé phËn nh- chi phÝ söa ch÷a TSC§ , n-íc ®iÖn tho¹i . 10 +TK 6278 : “ chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c “ lµ nh÷ng chi phÝ cßn l¹i ngoµi nh÷ng chi phÝ kÓ trªn nh- chi phÝ héi nghÞ , lÔ t©n , tiÕp kh¸ch , giao dÞch cña ph©n x-ëng bé phËn s¶n xuÊt . Ngoµi ra tuú yªu cÇu cña qu¶n lý tõng doanh nghiÖp , tõng ngµnh , tµi kho¶n 627 cã thÓ më thªm mét sè kiÓu kh¸c ®Ó ph¶n ¸nh mét sè néi dung hoÆc yÕu tè chi phÝ . *Ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n cô thÓ chi phÝ s¶n xuÊt chung nh- sau : d.Tr×nh tù h¹ch to¸n *TËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt *Chi phÝ nh©n viªn qu¶n lý ph©n x-ëng Nî TK 6271 Cã TK 334 Cã TK 338(19% )trÝch theo l-¬ng *Chi phÝ NVLTT dïng chung cho ph©n x-ëng Nî TK 6272 Cã TK 152 *Chi phÝ c«ng cô , dông cô Nî TK 6273 Cã TK 153 ( ph©n bè 1 lÇn ) Cã TK 1421 ( ph©n bè 2 ,nhiÒu lÇn ) *Chi phÝ khÊu hao Nî TK 6274 Cã TK 214 Ghi ®¬n : Nî TK 009 *Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi DN ¸p dông ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n VAT khÊu trõ Nî TK 6277 Cã TK 133 Cã TK 111,112,331 NÕu doanh nghiÖp s¶n xuÊt mÆt hµng kh«ng chÞu thuÕ GTGT hoÆc ¸p dông ph-¬ng ph¸p trùc tiÕp Nî TK 6277 Cã TK 331,111,112 *Chi phÝ kh¸c ph¸t sinh b»ng tiÒn Nî TK 6278 Cã TK 111,112,331 11 *C¸c chi phÝ tr¶ tr-íc , trÝch tr-íc kh¸c tÝnh vµo chi phÝ s¶n xuÊt chung trong kú (chi phÝ söa ch÷a tµi s¶n cè ®Þnh , chi phÝ ngõng s¶n xuÊt kÕ ho¹ch ) Nî TK 627 Cã TK 335 *Ph©n bè chi phÝ tr¶ tr-íc Nî TK 627 Cã TK 142 *Cuèi kú ghi gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt chung Nî TK 111,112,152,138 Cã TK 627 (chi tiÕt ph©n x-ëng ) *Cuèi kú kÕ to¸n ph©n bè chi phÝ s¶n xuÊt chung c¨n cø vµo b-íc ph©n bè chi phÝ s¶n xuÊt chung Møc s¶n xuÊt b»ng hoÆc cao h¬n møc b×nh th-êng Nî TK 154 Cã TK 627- chi phÝ s¶n xuÊt chung cè ®Þnh Møc s¶n xuÊt thùc tÕ thÊp h¬n b×nh th-êng Nî TK 154(631) Nî TK 632 Cã TK 627- chi phÝ s¶n xuÊt chung cè ®Þnh Chi phÝ s¶n xuÊt chung biÕn ®æi ®-îc tÝnh hÕt vµogi¸ thµnh Nî TK 154(631) Cã TK 627 3.4 Tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt a. §Æc ®iÓm chung Tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt th-êng diÔn ra vµo lóc cuèi kú kÕ to¸n Cuèi kú kÕ to¸n c¸c chi phÝ s¶n xuÊt ®· tËp hîp trªn tµi kho¶n chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp , chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp , chi phÝ s¶n xuÊt chung sÏ ®-îc tËp hîp trªn tµi kho¶n chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang b. Tµi kho¶n sö dông §èi víi ph-¬ng ph¸p kª khai th-êng xuyªn chóng h¹ch to¸n tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt trªn tµi kho¶n 154 “ chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang “ KÕt cÊu : Bªn Nî : TËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt trong kú ( chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp , chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp , chi phÝ s¶n xuÊt chung ) Bªn Cã : C¸c kho¶n ghi gi¶m chi phÝ : 12 +Gi¸ trÞ phÕ liÖu thu håi trong s¶n xuÊt +Gi¸ trÞ s¶n phÈm háng kh«ng thÓ söa ch÷a ®-îc +Gi¸ thµnh s¶n phÈm dÞch vô hoµn thµnh *TK nµy cuèi kú cã sè d- bªn Nî : ph¶n ¸nh chi phÝ thùc tÕ cña s¶n phÈm lao vô cuèi kú ch-a hoµn thµnh . *Tµi kho¶n nµy ®-îc më chi tiÕt theo tõng ®èi t-îng h¹ch to¸n chi phÝ c. Tr×nh tù h¹ch to¸n Cuèi kú kÕ to¸n kÕt chuyÓn c¸c kho¶n chi phÝ *KÕt chuyÓn chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp Nî TK 154 Cã TK 621 *KÕt chuyÓn chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp Nî TK 154 Cã TK 622 *Ph©n bè vµ kÕt chuyÓn chi phÝ s¶n xuÊt chung Nî TK 154 Cã TK 627 *Gi¸ trÞ phÕ liÖu thu håi cho s¶n xuÊt Nî TK 152,111,112 Cã TK 154 *Gi¸ trÞ s¶n xuÊt háng kh«ng söa ch÷a ®-îc ( tÝnh theo z ) Nî TK 1381 Cã TK154 *PhÇn cßn l¹i lµ gi¸ thµnh s¶n phÈm hoµn thµnh Nî TK 155 Nî TK 632 Cã TK 154 4. H¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt theo ph-¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú. Kh¸c víi c¸c doanh nghiÖp ¸p dông ph-¬ng ph¸p kª khai th-êng xuyªn ®Ó h¹ch to¸n tån kho . Trong c¸c doanh nghiÖp ¸p dông ph-¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú , c¸c nghiÖp vô ph¸t sinh liªn quan ®Õn hµng tån kho kh«ng ®-îc ghi sæ liªn tôc. Bëi vËy cuèi kú doanh nghiÖp ph¶i tiÕn hµnh kiÓm kª tÊt c¶ c¸c lo¹i nguyªn vËt liÖu thµnh phÈm trong kho vµ t¹i c¸c ph©n x-ëng cïng víi bé phËn 13 chi phÝ s¶n xuÊt dë dang ®Ó x¸c ®Þnh chi phÝ cña s¶n phÈm hoµn thµnh cña hµng ®· b¸n. Do ®ã viÖc h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt s¶n phÈm trong c¸c doanh nghiÖp nµo còng cã sù kh¸c biÖt nhÊt ®Þnh. 4.1 H¹ch to¸n chi phÝ nguyªn vËt liÖu a. Kh¸i niÖm vµ tµi kho¶n sö dông ( gièng ph-¬ng ph¸p kª khai th-êng xuyªn) b. Tr×nh tù h¹ch to¸n *§Çu kú kÕt chuyÓn gi¸ trÞ vËt liÖu ch-a sö dông Nî TK 611(6111) Cã TK 152,151 *Trong kú ph¶n ¸nh c¸c nghiÖp vô t¨ng vËt liÖu (mua ngoµi , nhËn cÊp ph¸t, nhËn vèn gãp ,…) Nî TK 611: gi¸ ch-a thuÕ Nî TK 133: VAT ®-îc khÊu trõ Cã TK liªn quan: 111,112,331,311,411 *Cuèi kú c¨n cø vµo kÕt qu¶ kiÓm kª hµng tån kho ph¶n ¸nh trÞ gi¸ vËt liÖu ch-a sö dông Nî TK 152 : vËt liÖu tån kho Nî TK 151 : trÞ gi¸ vËt liÖu mua ®ang ®i ®-êng Cã TK 611 (6111) *X¸c ®Þnh kÕt qu¶ vµ kÕt chuyÓn trÞ gi¸ vËt liÖu sö dông cho c¸c môc ®Ých. C¨n cø vµo môc ®Ých sö dông ®Ó ghi sæ Nî TK 621,627,641,642 Cã TK 611(6111) *§ång thêi kÕt chuyÓn chi phÝ nguyªn vËt liÖu chi tiÕt theo thêi gian tõng ®èi t-îng sö dông. Nî TK 631 Cã TK 621 4.2 H¹ch to¸n nh©n c«ng trùc tiÕp -Tµi kho¶n sö dông 622 -Tr×nh tù h¹ch to¸n *TËp hîp chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp 14 Nî TK 622 Cã TK 334 Cã TK 338 Cã TK 335 *Cuèi kú kÕt chuyÓn chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp Nî TK 631 Cã TK 622 4.3 H¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt chung -Tµi kho¶n sö dông : 627 -Tr×nh tù h¹ch to¸n *TËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt chung Nî TK 627 Cã TK 334,611 Cã TK 338 trÝch l-¬ng 19% *Chi phÝ c«ng cô dông cô Nî TK 627 Cã TK 611(ph©n bè 1 lÇn ) Cã TK 1421(ph©n bè 2 , nhiÒu lÇn ) *Chi phÝ khÊu hao Nî TK 627 Cã TK 214 §ång thêi ghi ®¬n nî TK 009 *Cuèi kú kÕ to¸n c¨n cø vµo tiªu thøc ph©n bè chi phÝ s¶n xuÊt chung ®Ó ph©n bè theo tõng ®èi t-îng Nî TK 631 Cã TK 627 4.4 Tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt Tµi kho¶n sö dông 631 : “ gi¸ thµnh s¶n xuÊt “ tµi kho¶n nµy dïng ®Ó tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ x¸c ®Þnh gi¸ thµnh s¶n phÈm dÞch vô hoµn thµnh , KÕt cÊu : Bªn Nî : +KÕt chuyÓn chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang ®Çu kú +Chi phÝ ph¸t sinh trong kú Bªn Cã : 15 +KÕt chuyÓn gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang cuèi kú +Gi¸ trÞ phÕ liÖu thu håi (nÕu cã ) +Gi¸ trÞ s¶n phÈm háng kh«ng söa ch÷a ®-îc +KÕt chuyÓn gi¸ trÞ s¶n phÈm hoµn thµnh Cuèi kú kh«ng cã sè d*Tµi kho¶n 154 : gièng ph-¬ng ph¸p kª khai th-êng xuyªn *Tr×nh tù h¹ch to¸n +Cuèi kú kÕ to¸n chuyÓn chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp , chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp , chi phÝ s¶n xuÊt chung Nî TK 631 Cã TK 621 Cã TK 622 Cã TK 627 +KÕt chuyÓn chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang ®Çu kú Nî TK 631 Cã TK 154 +Gi¸ trÞ liÖu thu håi trong s¶n xuÊt Nî TK 611 Nî TK 111, 112 Cã TK 631 + NÕu cã s¶n phÈm hµng kh«ng söa ch÷a ®-îc Nî TK 1381 Cã TK 631 + Cuèi kú x¸c ®Þnh gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang Nî TK 154 Cã TK 631 + X¸c ®Þnh gi¸ thµnh s¶n phÈm hoµn thµnh  Z = D®k + PS - Dck Nî TK 632 Cã TK 631 II. h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt d-íi gãc ®é cña kÕ to¸n qu¶n trÞ KÕ to¸n qu¶n trÞ – mét bé phËn cÊu thµnh kh«ng thÓ t¸ch rêi cña hÖ thèng kÕ to¸n doanh nghiÖp, kh«ng chØ thu thËp xö lý vµ cung cÊp th«ng tin vÒ nghiÖp vô kÕ to¸n ®· ®-îc ghi chÐp hÖ thèng ho¸ c¸c th«ng tin trong c¸c sæ kÕ to¸m mµ cßn thùc hiÖn viÖc thu thËp xö lý th«ng tin liªn quan ®Õn t-¬ng lai c¸c th«ng tin 16 mang tÝnh chÊt dù b¸ophôc vô cho viÖc ra quyÕt ®Þnh kinh doanh cña nhµ qu¶n trÞ. KÕ to¸n qu¶n trÞ chi phÝ s¶n xuÊt – gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ vÊn ®Ò c¬ b¶n, lµ h¹t nh©n cña kÕ to¸n qu¶n trÞ nãi chung. Môc tiªu chung cña kÕ to¸n qu¶n trÞ chi phÝ s¶n xuÊt lµ x¸c ®Þnh ®-îc gi¸ phÝ cña c¸c lo¹i s¶n phÈm dÞch vô s¶n xuÊt vµ nh»m cung cÊp th«ng tin h÷u Ých, trî gióp c¸c nhµ qu¶n trÞ ra ®-îc c¸c quyÕt ®Þnh phï hîp. Do ®ã nghiªn cøu h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt d-íi gãc ®é cña kÕ to¸n qu¶n trÞ tr-íc hÕt chóng ta ph¶i xem xÐt vÒ kh¸i niÖm vµ c¸ch ph©n lo¹i chi phÝ. 1.Kh¸i niÖm vµ ®Æc ®iÓm cña chi phÝ s¶n xuÊt trong c¸ch ph©n lo¹i chi phÝ theo chøc n¨ng ho¹t ®éng 1.1 Kh¸i niÖm vÒ chi phÝ s¶n xuÊt Chi phÝ s¶n xuÊt lµ toµn bé chi phÝ cÇn thiÕt ®Ó chÕ t¹o s¶n phÈm trong mét kú nhÊt ®Þnh, nh÷ng lo¹i chi phÝ kh¸c kh«ng g¾n liÒn víi viÖc s¶n xuÊt s¶n phÈm th× kh«ng ®-îc xÕp vµo chi phÝ s¶n xuÊt. 1.2 §Æc ®iÓm Chi phÝ s¶n xuÊt bao gåm 3 kho¶n môc sau:  Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp  Chi phÝ lao ®éng trùc tiÕp  Chi phÝ s¶n xuÊt chung a. Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp lµ chi phÝ cña nh÷ng nguyªn vËt liÖu cÊu thµnh thùc thÓ cña san phÈm, cã gi¸ trÞ lín vµ cã sthÓ x¸c ®Þnh ®-îc mét c¸ch t¸ch biÖt, râ rµng cho tõng s¶n phÈm. Nguyªn vËt liÖu ®-îc nhËn râ trong s¶n phÈm v× nã t-îng tr-ng cho ®Æc tÝnh dÔ thÊy nhÊt cña s¶n phÈm ®· ®-îc s¶n xuÊt. VD: sè mÐt v¶i ®Ó may ¸o, sè thÐp ®Ó lµm tñ ®ùng hå s¬. PhÇn lín s¶n phÈm ®-îc s¶n xuÊt ra tõ nhiÒu lo¹i nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, VD: Nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp dïng ®Ó s¶n xuÊt mét c¸i gi-êng gåm v¸n gç, lß xo vµ nÖm. Ngoµi nguyªn vËt liÖu chÝnh, s¶n xuÊt s¶n phÈm cÇn cã c¸c chi phÝ nguyªn vËt liÖu gi¸n tiÕp . Nguyªn vËt liÖu gi¸n tiÕp (hay vËt liÖu phô) lµ nh÷ng nguyªn liÖu cã tham gia vµo viÖc cÊu thµnh thùc tÕ cña s¶n phÈm nh-ng cã gi¸ trÞ nhá vµ kh«ng thÓ x¸c ®Þnh râ rµng cho tõng s¶n phÈm nh- keo d¸n, mika cña tñ mika, ®inh èc vÝt …vv. HoÆc lµ nh÷ng lo¹i vËt liÖu ®-îc dïng kÕt hîp víi nguyªn vËt 17 liÖu chÝnh nh»m lµm t¨ng thªm chÊt l-îng, vÎ ®Ñp cña s¶n phÈm, hoÆc ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®-îc thuËn lîi nh- chÊt xóc t¸c, dÇu mì. Ngoµi ra, nhiªn liÖu còng ®-îc xÕp vµo nhãm nguyªn liÖu phô xö dông cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt tuy r»ng h×nh th¸i hiÖn vËt cña chóng kh«ng tham gia vµo thùc thÓ cña s¶n phÈm mµ chØ t¹o ra n¨ng l-îng ®Ó phôc vô cho s¶n xuÊt nh- than, ®iÖn. Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp cã thÓ x¸c ®Þnh cho tõng ®¬n vÞ s¶n phÈm nªn ®-îc tÝnh th¼ng cho tõng ®¬n vÞ s¶n phÈm. b. Chi phÝ lao ®éng trùc tiÕp Chi phÝ lao ®éng trùc tiÕp lµ chi phÝ tiÒn l-¬ng cña nh÷ng lao ®éng trùc tiÕp chÕ t¹o s¶n phÈm. Kh¶ n¨ng vµ kü n¨ng cña lao ®éng trùc tiÕp cã ¶nh h-ëng ®Õn sè l-îng vµ chÊt l-îng s¶n phÈm t¹o ra. Th«ng th-êng nh÷ng lao ®éng nµy trùc tiÕp xö lý nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp b»ng tay hoÆc th«ng qua viÖc xö dông c«ng cô hay m¸y mãc thiÕt bÞ. Chi phÝ lao ®éng trùc tiÕp còng gièng nh- chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, cã thÓ x¸c ®Þnh râ rµng cô thÓ vµ t¸ch biÖt cho tõng ®¬n vÞ s¶n phÈm nªn ®-îc tÝnh th¼ng vµo ®¬n vÞ s¶n phÈm. Ngoµi lao ®éng trùc tiÕp cßn cã lao ®éng gi¸n tiÕp lµ lao ®éng kh«ng trùc tiÕp t¹o ra s¶n phÈm nh-ng cÇn thiÕt cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cña lao ®éng trùc tiÕp. Lao ®éng gi¸n tiÕp kh«ng t¹o ra s¶n phÈm trùc tiÕp nh-ng kh«ng thÓ thiÕu ®-îc trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. VD: Qu¶n ®èc ph©n x-ëng, nh©n viªn b¶o tr× m¸y…Chi phÝ thanh to¸n cho lao ®éng gi¸n tiÕp kh«ng thÓ ph©n bæ cho bÊt kú s¶n phÈm c¸ biÖt nµo nªn ph¶i ®-a vµo chi phÝ s¶n xuÊt chung ®Ó ph©n bæ sau. Ngoµi ra, trong c¬ c©u chi phÝ lao ®éng cßn cã c¸c kho¶n môc chi phÝ còng thuéc chi phÝ lao ®éng nh-: chi phÝ thêi gian ngõng s¶n xuÊt, chi phÝ phô tréi, chi phÝ phóc lîi lao ®éng. * Chi phÝ phô tréi ph¶n ¸nh chi phÝ thanh to¸n cho ng-êi lao ®éng trùc tiÕp vÒ kho¶n thêi gian lµm thªm giê, thªm ca trong ®iÒu kiÖn ho¹t ®éng b×nh th-êng, bï ®¾p thêi gian ngõng s¶n xuÊt vµo ®-îc ®-a vµo chi phÝ s¶n xuÊt chung. * Chi phÝ cña thêi gian ngõng s¶n xuÊt ph¶n ¸nh chi phÝ thanh to¸n cho ng-êi lao ®éng trùc tiÕp vÒ kho¶ng thêi gian ngõng s¶n xuÊt v× m¸y háng, cung cÊp nguyªn vËt liÖu kh«ng kÞp thêi, mÊt ®iÖn hay do lý do nµo kh¸c ngoµi ý muèn. Chi phÝ nµy th-êng ®-îc ph©n bæ vµo chi phÝ s¶n xuÊt chung mÆc dï nã liªn quan ®Õn lao ®éng trùc tiÕp * Chi phÝ phóc lîi lao ®éng gåm c¸c kho¶n trÝch b¶o hiÓm x· héi, BHYT, KPC§. Chi phÝ nµy ®-îc tÝnh vµo chi phÝ lao ®éng trùc tiÕp nÕu lao ®éng trùc tiÕp, ®-îc tÝnh vµo lao ®éng gi¸n tiÕp nÕu chi cho lao ®éng gi¸n tiÕp. 18 c. Chi phÝ s¶n xuÊt chung Chi phÝ s¶n xuÊt chung lµ nh÷ng chi phÝ cÇn thiÕt kh¸c ®Ó chÕ t¹o s¶n phÇm ngoµi chi phÝ NVLTT vµ CPNCTT. Chi phÝ s¶n xuÊt chung chñ yÕu gåm ba l¹oi chi phÝ. §ã lµ chi phÝ nguyªn liÖu gi¸n tiÕp, chi phÝ lao ®éng gi¸n tiÕp vµ c¸c chi phÝ kh¸c. * Chi phÝ NVLGT lµ nh÷ng yÕu tè vËt chÊt kh«ng t¹o nªn thµnh phÇn chÝnh cña s¶n phÈm nÕu cã th× chóng kh«ng ph¶i lµ chi phÝ NVL quan träng. * Chi phÝ lao ®éng gi¸n tiÕp lµ chi phÝ lao ®éng tiÒn l-¬ng cña tÊt c¶ lao ®éng gi¸n tiÕp bao gåm ®èc c«ng, nh©n viªn kü thuËt ph©n x-ëng, nh©n viªn b¶o vÖ ph©n x-ëng, thî söa ch÷a b¶o tr× m¸y mãc dïng trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm. Níi chung lao ®éng gi¸n tiÕp ®ãng vai trß hç trî ®èi víi lao ®éng trùc tiÕp. * Chi phÝ ph©n x-ëng kh¸c: nhãm nµy gåm c¸c chi phÝ cÈn thiÕt kh¸c ®Ó vËn hµnh ph©n x-ëng. VÝ dô nh- chi phÝ thuª nhµ x-ëng, chi phÝ khÊu hao m¸y mãc thiÕt bÞ, chi phÝ ®iÖn n-íc, chi phÝ ®éng lùc, chi phÝ b¶o hiÓm chèng ch¸y. * Chi phÝ s¶n xuÊt chung cã ®Æc ®iÓm lµ: Thø nhÊt: Bao gåm nhiÒu kho¶n môc chi phÝ kh¸c nhau Thó hai : C¸c kho¶n môc thuéc chi phÝ chung ®Òu cã tÝnh gi¸n tiÕp víi tõng ®¬n vÞ s¶n phÈm nªn kh«ng thÓ tÝnh th¼ng vµo s¶n phÈm Thø ba : C¬ cÊu chi phÝ s¶n xuÊt chung bao gåm c¶ biÕn phÝ, ®Þnh phÝ vµ chi phÝ hçn hîp, trong ®ã ®Þnh phÝ chiÕm tû träng cao nhÊt. Thø t- : Do nhiÒu kho¶n môc chi phÝ nªn chóng ®-îc nhiÒu bé phËn kh¸c nhau qu¶n lý vµ rÊt khã kiÓm so¸t. Do ®Æc ®iÓm cña chi phÝ s¶n xuÊt chung kh«ng thÓ tÝnh ®-îc trùc tiÕp vµo s¶n phÈm nªn chóng sÏ ®-îc tÝnh vµo s¶n phÈm th«ng qua viÖc ph©n theo tiªu thøc thÝch hîp. Sau ®©y lµ c¸ch h¹ch to¸n ba kho¶n môc chi phÝ vµo s¶n phÈm: 2. Sù kh¸c nhau gi÷a c¸ch ph©n lo¹i chi phÝ cña kÕ to¸n qu¶n trÞ vµ kÕ to¸n tµi chÝnh KÕ to¸n lµ c«ng cô qu¶n lý nh»m tËp hîp, xö lý, ph©n lo¹i vµ cung cÊp th«ng tin cho c¸c ®èi t-îng sö dông th«ng tin nh-: Chñ doanh nghiÖp, nhµ ®Çu t-, kh¸ch hµng cæ ®«ng, c¬ quan qu¶n lý, ng©n hµng…. Tuy nhiªn kÕ to¸n tµi chÝnh chñ yÕu cung cÊp th«ng tin cho c¸c ®èi t-îng bªn ngoµi doanh nghiÖp cßn c¸c th«ng tin phôc vô ®iÒu hµnh, qu¶n lý néi bé doanh nghiÖp ph¶i ®-îc mét bé phËn kÕ to¸n kh¸c ®ã lµ bé phËn kÕ to¸n qu¶n trÞ cung cÊp.ë c¸c n-íc tiÕn tiÕn kÕ to¸n tiµn chÝnh vµo kÕ to¸n qu¶n trÞ ®Òu ®-îc chó träng trong c«ng t¸c ®iÒu hµnh vµ qu¶n lý doanh nghiÖp. Víi tiÕn bé cña khoa häc c«ng nghÖ vµ c«ng nghÖ 19 th«ng tin c¸c vÊn ®Ò thuéc vÒ ghi sæ kÕ to¸n vµ tÝnh to¸n chi phÝ s¶n phÈm kh«ng cßn lµ sù bËn t©m cña c¸c nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp. Do sù kh¸c nhau c¬ b¶n gi÷a kÕ to¸n qu¶n trÞ vµ kÕ to¸n tµi chÝnh doanh nghiÖp vÒ môc ®Ých, ®èi t-îng phôc vô, c¸c nguyªn t¾c cung cÊp th«ng tin vµ ph¹m vi th«ng tin mµ dÉn tíi sù kh¸c nhau gi÷a c¸c c¸ch ph©n lo¹i chi phÝ cña kÕ to¸n qu¶n trÞ vµ kÕ to¸n tµi chÝnh doanh nghiÖp. D-íi gãc ®é cña kÕ to¸n qu¶n trÞ chi phÝ ®-îc sö dông trong nhiÒu tr-êng hîp kh¸c nhau. Bëi lÏ cã rÊt nhiÒu lo¹i chi phÝ vµ nh÷ng chi phÝ nµy ®-îc s¾p xÕp ph©n lo¹i theo nhiÒu tiªu thøc tuú theo nhu cÇu th«ng tin cÇn cho viÖc ra quyÕt ®Þnh. V× vËy, chi phÝ trong kÕ to¸n qu¶n trÞ ®-îc ph©n lo¹i theo nhiÒu c¸ch kh¸c nhau. a, Ph©n lo¹i theo chøc n¨ng cña chi phÝ: Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy chi phÝ gåm:  Chi phÝ s¶n xuÊt  Chi phÝ ngoµi s¶n xuÊt  Chi phÝ thêi kú vµ chi phÝ s¶n xuÊt. Trong ®ã: Chi phÝ s¶n xuÊt bao gåm ba kho¶n môc: Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng, chi phÝ s¶n xuÊt chung. Chi phÝ ngoµi s¶n xuÊt bao gåm: Chi phÝ b¸n hµng vµ tiÕp thÞ vµ chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp. Tãm l¹i ph©n lo¹i chi phÝ theo chøc n¨ng ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp chñ yÕu ph¶i biÕt c¸ch ph©n lo¹i chi phÝ thµnh chi phÝ s¶n xuÊt còng cÇn l-u ý r»ng trong c¬ cÊu tæ chøc doanh nghiÖp s¶n xuÊt chØ cã chøc n¨ng ®ã lµ: s¶n xuÊt, b¸n hµng, tiÕp thÞ vµ qu¶n lý hµnh chÝnh. b, Ph©n lo¹i chi phÝ theo c¸ch øng sö chi phÝ Môc ®Ých cña sù ph©n lo¹i nµy lµ cung cÊp th«ng tin cho nhµ qu¶n lý trong viÖc lËp kÕ ho¹ch kiÓm tra vµ ®iÒu tiÕt chi phÝ cho phï hîp. NghÜa lµ c¨n cø vµo th«ng tin do kÕ to¸n qu¶n trÞ cung cÊp, c¸c nhµ qu¶n trÞ sÏ thÊy ®-îc sù biÕn ®éng cña chi phÝ cã phï hîp hay kh«ng víi sù biÕn ®éng cña møc ®é ho¹t ®éng vµ tõ ®è cã c¸c biÖn ph¸p h÷u hiÖu nh»m qu¶n lý tèt c¸c chi phÝ. Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy chi phÝ ®-îc ph©n thµnh biÕn phÝ, ®Þnh phÝ vµ chi phÝ hçn hîp. * BiÕn phÝ: lµ nh÷ng kho¶n môc chi phÝ cã quan hÖ tû lÖ thuËn víi biÕn ®éng vÒ møc ®é ho¹t ®éng. BiÕn phÝ khi tÝnh cho mét ®¬n vÞ th× nã æn ®Þnh, kh«ng thay ®æi, kh«ng thay ®æi, biÕn phÝ khi kh«ng cã ho¹t ®éng th× b»ng kh«ng. Nh- vËy biÕn phÝ cã hai ®Æc ®iÓm: 20