Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Môc lôc
Trang
Néi dung
Lêi më ®Çu
3
PhÇn 1. Quan ®iÓm toµn diÖn trong triÕt häc M¸c- Lªnin
5
1. C¬ së khoa häc cña quan ®iÓm toµn diÖn.
5
1.1 Kh¸i niÖm vÒ mèi liªn hÖ phæ biÕn
5
1.2 TÝnh chÊt cña mèi liªn hÖ phæ biÕn
5
2. Néi dung cña quan ®iÓm toµn diÖn
5
PhÇn 2. Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ – Xu thÕ tÊt yÕu kh¸ch quan
5
1. Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ – C¬ héi vµ th¸ch thøc
5
5
1.1 §éng lùc vµ c¬ héi
1.2 Khã kh¨n vµ th¸ch thøc
8
1.3 Nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra cho nÒn kinh tÕ níc ta khi bíc vµo héi nhËp
1.3.1 Khã kh¨n
8
9
1.3.2 C¬ héi
1.4 Mèi quan hÖ biÖn chøng gi÷a gi÷ v÷ng ®éc lËp tù chñ vÒ kinh
10
tÕ víi chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ
PhÇn 3 X©y dùng nÒn kinh tÕ tù chñ vµ chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ
quèc tÕ
17
1. Kh¸i niÖm kinh tÕ ®éc lËp tù chñ trong bèi c¶nh toµn cÇu ho¸
17
2. Nguy c¬ tiÒm Èn ®e do¹ nÒn ®éc lËp tù chñ kinh tÕ quèc gia
18
3. Nh÷ng yªu cÇu chñ yÕu cÇn ®¸p øng ®Ó cã mét nÒn kinh tÕ
®éc lËp tù chñ
18
4. Ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®éc lËp tù chñ trong xu híng
héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ
19
Lêi kÕt
21
Lêi më ®Çu
Trong bèi c¶nh hiÖn kinh tÕ hiÖn nay cßn rÊt nhiÒu biÕn ®éng, toµn cÇu
ho¸ kinh tÕ lµ mét xu thÕ kh¸ch quan, l«i cuèn ngµy cµng nhiÒu níc
tham gia, võa cã mÆt tÝch cùc võa cã mÆt tiªu cùc, võa cã hîp t¸c, võa
1
cã ®Êu tranh. §Ó ph¸t triÓn trong bèi c¶nh nh vËy, héi nhËp kinh tÕ quèc
tÕ trë thµnh mét ®ßi hái kh«ng thÓ nÐ tr¸nh ®èi víi c¸c níc. V× vËy,
§¶ng ta ®· quyÕt ®Þnh: Chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ vµ khu vùc
theo tinh thÇn ph¸t huy tèi ®a néi lùc, n©ng cao hiÖu qu¶ hîp t¸c quèc tÕ,
b¶o ®¶m ®éc lËp tù chñ vµ ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa, b¶o vÖ lîi Ých
d©n téc, gi÷ v÷ng an ninh quèc gia, gi÷ g×n b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc, b¶o
vÖ m«i trêng. Toµn cÇu ho¸ vµ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ®· trë thµnh mét
xu thÕ tÊt yÕu trong quan hÖ kinh tÕ hiÖn nay. Trong xu thÕ ®ã, ë c¸c
møc ®é kh¸c nhau, c¸c níc kh«ng thÓ kh«ng tham gia héi nhËp. VÊn ®Ò
®Æt ra lµ nÕu kh«ng cã sù chuÈn bÞ, kh«ng chñ ®éng ph¸t huy néi lùc th×
kh«ng thÓ héi nhËp thµnh c«ng. Toµn cÇu ho¸ kinh tÕ cã t¸c ®éng hai
mÆt ®èi víi nÒn kinh tÕ cña mäi quèc gia. Qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ kinh tÕ
kh«ng chØ g©y t¸c ®éng lan to¶, phæ cËp nh÷ng mÆt tÝch cùc mµ nã cßn
g©y ra nh÷ng mÆt tr¸i, ¶nh hëng tíi sù ph¸t triÓn cña c¸c quèc gia. Tuy
thÕ gi÷a c¸c níc vµ c¸c bé phËn x· héi ë mçi níc vÉn ®ang tån t¹i sù
kh¸c biÖt ®¸ng kÓ vÒ nhËn thøc còng nh trong hµnh ®éng tríc toµn cÇu
ho¸. Nh÷ng níc vµ nhãm x· héi yªu thÕ thêng bÞ thua thiÖt do t¸c ®éng
tõ nh÷ng mÆt tr¸i cña toµn cÇu ho¸ vµ lu«n ph¶n ®èi nã hoÆc trong t©m
thÕ thÝch øng bÞ ®éng. Trong khi ®ã, nh÷ng níc vµ nh÷ng ngêi cã søc
m¹nh chi phèi toµn cÇu ho¸ l¹i coi ®ã lµ c¬ héi mang l¹i sù tiÕn bé cho
m×nh vµ ra søc tËn dông nh÷ng mÆt tÝch cùc cña nã. Cho dï vËy, toµn
cÇu ho¸ vÉn ®· vµ sÏ diÔn ra, chi phèi díi h×nh thøc nµy hay kh¸c, víi
c¸c møc ®é kh¸c nhau ®èi víi tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc kinh tÕ vµ x· héi cña
hÇu hÕt c¸c níc, nÕu nh×n vÒ dµi h¹n.. Mµ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ lµ
®iÒu kiÖn cÇn thiÕt kh«ng thÓ thiÕu ®îc ®Ó x©y dùng mét nÒn kinh tÕ ®éc
lËp tù chñ. Ngay nay, muèn tr¸nh thua thiÖt vµ ®îc hëng lîi trong c¹nh
tranh quèc tÕ, th× vÊn ®Ò cèt lâi lµ ph¶i t¨ng cêng thùc lùc kinh tÕ vµ chñ
®éng héi nhËp. §ång thêi cã tù chñ vÒ kinh tÕ míi cã thÓ chñ ®éng héi
nhËp hiÖu qu¶ nh mong muèn. X¸c ®Þnh ®éc lËp, tù chñ vÒ kinh tÕ lµ nÒn
t¶ng vËt chÊt c¬ b¶n b¶o ®¶m sù bÒn v÷ng cña ®éc lËp tù chñ vÒ chÝnh trÞ
vµ do ®ã, trªn con ®êng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, c¸c níc tham gia héi
nhËp kinh tÕ quèc tÕ ph¶i cã ®êng lèi, chÝnh s¸ch kinh tÕ ®éc lËp tù chñ,
g¾n víi nguyªn t¾c chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ trªn nguyªn t¾c
bao trïm lµ b¶o ®¶m gi÷ v÷ng ®éc lËp tù chñ vµ ®Þnh híng x· héi chñ
nghÜa. H¬n n÷a, hiÖn nay ViÖt Nam còng ®ang chuÈn bÞ ®Ó ra nhËp
WTO. §Ó cã thÓ chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ vµ gi÷ v÷ng ®éc lËp
2
tù chñ th× viÖc nghiªn cøu vµ t×m hiÓu qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ
lµ b¾t buéc ®èi víi c¸c sinh viªn kinh tÕ. ChÝnh v× lý do ®ã, t«i ®· t×m
hiÓu vÒ qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ qua c¸c bµi viÕt kh¸c nhau ®Ó
thÊy râ h¬n qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cña c¸c níc ®Æc biÖt lµ
®èi víi ViÖt Nam.
PhÇn 1. Quan ®iÓm toµn diÖn trong triÕt häc M¸c- Lªnin.
1. C¬ së khoa häc cña quan ®iÓm toµn diÖn.
Nguyªn lý vÒ mèi quan hÖ phæ biÕn lµ c¬ së khoa häc cña quan ®iÓm
toµn diÖn.
1.1 Kh¸i niÖm vÒ mèi liªn hÖ phæ biÕn.
Kh¸i niÖm vÒ mèi liªn hÖ phæ biÕn lµ ph¹m trï triÕt häc dïng chØ sù quy
®Þnh sù t¸c ®éng qua l¹i, sù chuyÓn ho¸ lÉn nhau gi÷a c¸c mÆt trong
cïng mét sù vËt hiÖn tîng hay gi÷a c¸c sù vËt víi nhau.
Néi dung: Mäi sù vËt hiÖn tîng thÕ giíi ®Òu n»m trong sù n¬ng tùa rµng
buéc, quy ®Þnh lÉn nhau lµm tiÒn ®Ò vµ ®iÒu kiÖn cho sù tån t¹i vµ ph¸t
triÓn cña nhau. Kh«ng cã sù vËt nµo tån t¹i tuyÖt ®èi ®éc lËp.
1.2 TÝnh chÊt cña mèi liªn hÖ phæ biÕn.
TÝnh kh¸ch quan.
3
TÝnh phong phó ®a d¹ng.
TÝnh phæ biÕn.
2. Néi dung cña quan diÓm toµn diÖn.
Khi xem xÐt nhËn thøc sù vËt ph¶i ®Æt nã trong chØnh thÓ c¸c mÆt c¸c
mèi liªn hÖ cÊu thµnh nã vµ gi÷a sù vËt ®ã víi c¸c sù vËt kh¸c.
Ph©n lo¹i, ph©n biÖt c¸c mÆt c¸c mèi liªn hÖ cña sù vËt, tõ ®ã v¹ch ra ® îc c¸c mèi liªn hÖ b¶n chÊt, chñ yÕu cña sù vËt ®Ó t¸c ®éng vµo sù vËt cã
hiÖu qu¶.
Khi t¸c ®éng vµo sù vËt ph¶i biÕt sö dông ®ång bé c¸c biÖn ph¸p, c¸c
ph¬ng tiÖn kh¸c nhau.
PhÇn 2. Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ – Xu thÕ tÊt yÕu kh¸ch quan.
1. Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ- C¬ héi vµ th¸ch thøc.
1.1. §éng lùc vµ C¬ héi.
§éng lùc cña toµn cÇu ho¸ chÝnh lµ lîi Ých mµ c¸c lùc lîng tham dù cã
thÓ thu ®îc nhê vµo sù më réng th¬ng m¹i ho¸, dÞch vô vµ ®Çu t trùc tiÕp
níc ngoµi (FDI). ViÖc më réng nµy lµ hoµn toµn phï hîp víi c«ng nghÖ
®ang thay ®æi, lµm gi¶m chi phÝ vËn t¶i vµ th«ng tin liªn l¹c quèc tÕ, t¹o
®iÒu kiÖn cho viÖc khuyÕch ch¬ng c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt vµ tiÕp thÞ trªn
kh¾p thÕ giíi.
Toµn cÇu ho¸ t¹o ®éng lùc ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ vµ n¨ng lùc c¹nh tranh
cña nÒn kinh tÕ vµ c¸c doanh nghiÖp lµ ®éng lùc thóc ®Èy chuyÓn dÞch
c¬ cÊu kinh tÕ, thóc ®Èy c¸c doanh nghiÖp lu«n lu«n ®æi míi vµ hoµn
thiÖn vÒ mäi mÆt ®Ó t¨ng tÝnh hiÖu qu¶ vµ n¨ng lùc c¹nh tranh cña toµn
bé nÒn kinh tÕ vµ cña c¸c doanh nghiÖp.
Toµn cÇu ho¸ t¹o c¬ héi ®Ó chóng ta tiÕp cËn, huy ®éng c¸c nguån vèn,
FDI, c¸c c«ng nghÖ míi, chÊt x¸m vµ kü n¨ng cao cÊp tõ bªn ngoµi.
Toµn cÇu ho¸ t¹o ®iÒu kiÖn më réng, ®a d¹ng ho¸ thÞ trêng quèc tÕ vµ
®èi t¸c quèc tÕ, tr¸nh bÞ lÖ thuéc tËp trung vµo mét sè thÞ trêng vµ ®èi
t¸c níc ngoµi, gi÷ ®é an toµn cao h¬n cho nÒn kinh tÕ; t¹o c¬ héi ®Ó t¨ng
cêng xuÊt khÈu vµ tÝch luü, n©ng nguån dù tr÷ quèc gia, t¹o kh¶ n¨ng
øng phã cao h¬n ®èi víi c¸c biÕn cè vÒ tµi chÝnh cã thÓ x¶y ra, h¹n chÕ
viÖc ph¶i xin viÖn trî bªn ngoµi.
Toµn cÇu ho¸ t¹o ®éng lùc thóc ®Èy c¶i c¸ch hÖ thèng tµi chÝnh ng©n
hµng, lµm m¹nh ho¸ nÒn tµi chÝnh quèc gia, t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t triÓn
kinh tÕ vµ tõ ®ã h¹n chÕ bít nguy c¬ bÞ lÖ thuéc bªn ngoµi vÒ tµi chÝnh.
4
Toµn cÇu ho¸ t¹o c¬ héi vµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó n¾m b¾t th«ng tin, tri
thøc míi mét c¸ch nhanh chãng, kÞp thêi vµ tèi ®a, tõ ®ã gióp cho viÖc
ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ t×nh h×nh vµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch kinh tÕ mét c¸ch
phï hîp, n©ng cao n¨ng lùc qu¶n lý vµ hiÖu qu¶ cña bé m¸y nhµ n íc.
Bªn c¹nh ®ã, qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ cßn t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ®µo t¹o, n©ng
cao tr×nh ®é cña ®éi ngò c¸c nhµ khoa häc, c¸c nhµ qu¶n lý doanh
nghiÖp vµ tay nghÒ chuyªn m«n cña ®éi ngò lao ®éng dÇn dÇn theo kÞp
víi tr×nh ®é chung cña thÕ giíi.
B»ng con ®êng héi nhËp míi cã thÓ tiÕp cËn ®îc víi nh÷ng thµnh tùu
míi nhÊt vÒ khoa häc, c«ng nghÖ, vµ chØ cã thÓ b»ng c¸ch ®ã th× c¸c n íc
nghÌo vµ chËm ph¸t triÓn míi cã c¬ héi mµ v¬n lªn, tr¸nh ®îc tôt hËu xa
h¬n, mµ phÇn lín c¸c thµnh tùu Êy còng nh mét lùc lîng vËt chÊt khæng
lå cña nh©n lo¹i, n»m trong c¸c níc giÇu.
Toµn cÇu ho¸ t¹o kh¶ n¨ng ®Ó mçi quèc gia ph¸t huy lîi thÕ so s¸nh.
Toµn cÇu ho¸ lµm t¨ng tèc ®é chuyÓn giao c«ng nghÖ lµm cho c¸c níc
l¹c hËu cã thÓ rót ng¾n thêi gian ph¸t triÓn cña m×nh.
1.2. Khã kh¨n vµ th¸ch thøc.
Tham gia héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, gi¸ hµng ho¸ rÎ v× chñ yÕu xuÊt ph¸t
tõ nh÷ng quèc gia cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn h¬n, cã n¨ng xuÊt lao ®éng
cao h¬n, bãp chÕt c¸c nÒn kinh tÕ non trÎ vµ l¹c hËu trong níc…
Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ngµy cµng ®µo s©u hè c¸ch biÖt gi÷a níc giÇu
vµ níc nghÌo. NÕu nh÷ng n¨m 60, c¸c níc c«ng nghiÖp ho¸ chØ giÇu gÊp
ba lÇn c¸c níc ®ang ph¸t triÓn, th× hiÖn nay tû lÖ ®ã ®· t¨ng vät lªn 74
lÇn. Víi ®µ më réng th¬ng m¹i toµn cÇu trong 25 n¨m gÇn ®©y, møc thu
nhËp b×nh qu©n ®Çu ngêi ë c¸c níc ph¸t triÓn t¨ng 71%, trong khi ë c¸c
níc nghÌo chØ t¨ng ®îc 6%.
C¬ héi tiÕp cËn trùc tiÕp víi vèn ®Çu t níc ngoµi nhng qu¸ tr×nh sö dông
kÐm hiÖu qu¶ dÉn ®Õn mÊt kh¶ n¨ng tr¶ nî. §Ó vay nî, nhiÒu quèc gia
®· ®i ®Õn chÊp nhËn c¸c ®iÒu kiÖn cña c¸c chñ nî, dÇn dÇn mÊt tÝnh ®éc
lËp vµ tù chñ trong viÖc ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch phï hîp víi ®iÒu kiÖn cô
thÓ cña ®Êt níc; nªn cµng vay, cµng nî, cµng lÖ thuéc. Ch¼ng h¹n, mét
sè níc ch©u Phi c¶i tæ c¬ cÊu híng m¹nh vµo xuÊt khÈu nhng nguyªn
liÖu, kho¸ng s¶n vµ s¶n phÈm s¬ chÕ cÇn cho c¸c níc ph¬ng T©y g¾n víi
c¸c ®iÒu kiÖn vay vµ tr¶ nî; trong khi ®ã, nhËp khÈu l¹i thiªn vÒ nh÷ng
hµng ho¸ tiªu dïng xa xØ chuyªn phôc vô nhu cÇu cña giíi thîng lu
5
trong níc, vµ hËu qu¶ lµ còng chÝnh ë ch©u Phi, sè ngêi nghÌo ®ãi ®ang
®øng hµng ®Çu thÕ giíi c¶ vÒ con sè tuyÖt ®èi vµ t¬ng ®èi.
Qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ vµ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ còng ®Æt c¸c níc, ®Æc
biÖt lµ c¸c níc ®ang ph¸t triÓn ph¶i ®èi mÆt tríc nhiÒu hiÓm ho¹ ®èi víi
sù æn ®Þnh nh: nguy c¬ gia t¨ng thÊt nghiÖp vµ sù suy yÕu cña v¨n ho¸
truyÒn thèng, nguy c¬ phæ biÕn dÔ dµng h¬n c¸c tÖ n¹n nh chñ nghÜa
khñng bè, ma tuý, m¹i d©m, nguy c¬ gia t¨ng giµu nghÌo, bÊt c«ng x·
héi vµ c¸c khuynh híng chÝnh trÞ cùc ®oan ph¶n d©n chñ…
Trong qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸, c¸c níc ph¸t triÓn chiÕm vÞ trÝ chñ ®¹o,
c¸c níc ®ang ph¸t triÓn thêng ph¶i chÊp nhËn mét sè ®iÒu kiÖn kh«ng
b×nh ®¼ng, kh«ng c«ng b»ng.
Mét sè thÕ lùc cã thÓ lîi dông u thÕ khoa häc kü thuËt vÒ “chuyÓn nhîng” hoÆc ®e do¹ vÒ khoa häc kü thuËt ®Ó t×m kiÕm lîi Ých kinh tÕ cao
hoÆc lîi Ých chÝnh trÞ lín.
C¸c níc ph¸t triÓn vµ c¸c xÝ nghiÖp lín ®· lÊy ®iÒu kiÖn lµm viÖc tèt vµ
møc thï lao cao ®Ó thu hót nh©n tµi dÉn ®Õn t×nh tr¹ng ch¶y m¸u chÊt
x¸m cã nguy c¬ gia t¨ng nghiªm träng.
Suy tho¸i m«i trêng ®i ®«i víi tiÕn tr×nh toµn cÇu ho¸ khiÕn cho an ninh
sinh th¸i cña c¸c níc, nhÊt lµ c¸c níc ®ang ph¸t triÓn trë nªn nãng báng
vµ nhøc nhèi h¬n.
Toµn cÇu ho¸ kinh tÕ t¹o ra kh¶ n¨ng lµm xãi mßn quyÒn lùc nhµ níc,
d©n téc, lµm t¨ng thªm quyÒn lùc cña c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia, ®a
quèc gia.
1.3. Nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra cho nÒn kinh tÕ níc ta khi bíc vµo héi nhËp.
1.3.1. Khã kh¨n
NÒn kinh tÕ níc ta cã ®iÓm xuÊt ph¸t thÊp, cô thÓ lµ GDP b×nh qu©n ®Çu
ngêi cßn thÊp, cha tho¸t khái ranh giíi nghÌo ®ãi.
M¸y mãc thiÕt bÞ c«ng nghÖ thuéc tÊt c¶ c¸c ngµnh, c¸c lÜnh vùc trong
nÒn kinh tÕ níc ta cßn thÊp h¬n møc trung b×nh cña thÕ giíi tõ 1 ®Õn 3
thÕ hÖ c«ng nghÖ nªn ¶nh hëng rÊt lín ®Õn n¨ng suÊt lao ®éng vµ chÊt lîng s¶n phÈm. Nªn viÖc tiÕp cËn, chiÕm lÜnh thÞ trêng trong níc, khu
vùc vµ thÕ giíi cña s¶n phÈm hµng ho¸ níc ta rÊt h¹n chÕ.
Møc trao ®æi hµng ho¸ cña níc ta víi thÕ giíi cßn thÊp.
Tham gia vµo c¸c tæ chøc kinh tÕ quèc tÕ ®Ó ®i ®Õn tù do ho¸ th¬ng m¹i,
tøc lµ chÊp nhËn t c¸ch thµnh viªn c¹nh tranh ngang b»ng víi c¸c níc
kh¸c.
6
Trªn thÞ trêng néi ®Þa, do kü thuËt, c«ng nghÖ vµ qu¶n lý cßn kÐm nªn
nhiÒu s¶n phÈm cña ta thiÕu søc c¹nh tranh víi c¸c mÆt hµng cïng lo¹i
nhËp khÈu c¶ vÒ chÊt lîng vµ gi¸ c¶. VÝ dô, ®êng RS cña ta gi¸ xuÊt xëng n¨m 1999 lµ 340- 400 USD/ tÊn nhng gi¸ nhËp khÈu chØ cã 230- 300
USD/ tÊn (gi¸ nhËp rÎ h¬n gi¸ xuÊt xëng cña ta 20- 30 %), gi¸ s¾t thÐp
trong níc s¶n xuÊt b×nh qu©n 300USD/ tÊn nhng nhËp khÈu chØ 285USD/
tÊn, gi¸ xi m¨ng ViÖt nam 840.000®ång/ tÊn trong khi nhËp cña Th¸i
Lan chØ cã 630.000 ®ång/ tÊn…
Trªn thÞ trêng thÕ giíi, ta míi xuÊt khÈu chñ yÕu lµ c¸c nguyªn liÖu vµ
s¶n phÈm s¬ chÕ nh dÇu th«, g¹o, cµ phª, chÌ, cao su … cßn c¸c s¶n
phÈm c«ng nghiÖp chÕ biÕn nhÊt lµ c¸c s¶n phÈm chÊt lîng cao cßn Ýt,
søc c¹nh tranh cßn yÕu. Trong khi ®ã, gi¸ c¶ c¸c mÆt hµng nguyªn liÖu
vµ s¬ chÕ l¹i bÊp bªnh, hay bÞ t¸c ®éng xÊu bÊt lîi cho níc xuÊt khÈu.
Tham gia toµn cÇu ho¸ kinh tÕ tøc lµ níc ta chÊp nhËn nh÷ng chÊn ®éng
cã thÓ x¶y ra trong hÖ thèng kinh tÕ toµn cÇu. Trong trêng hîp ®ã, nÕu
n¨ng lùc qu¶n lý kinh tÕ vÜ m« kÐm, hÖ thèng tµi chÝnh, ng©n hµng l¹c
hËu, tÖ tham nhòng vµ quan liªu hoµnh hµnh, kh«ng chñ ®éng phßng vµ
tÝch cùc th× nÒn kinh tÕ khã tr¸nh khái sù ®æ vì, khñng ho¶ng. §©y lµ
mét th¸ch thøc lín ®èi víi níc ta. Ngoµi ra, qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ
quèc tÕ cßn cã thÓ gÆp ph¶i c¸c th¸ch thøc kh¸c do t¸c ®éng tiªu cùc cña
thÞ trêng tõ níc ngoµi déi vµo, sù xung ®ét cña c¸c nÒn v¨n hãa, thËm
chÝ cã c¶ sù ph¸ ho¹i cña c¸c thÕ lùc ph¶n ®éng, thï ®Þch.
1.3.2. C¬ héi.
T¹o kh¶ n¨ng më réng thÞ trêng ra níc ngoµi trªn c¬ së c¸c hiÖp ®Þnh th¬ng m¹i ®· ký kÕt víi c¸c níc, trong khu vùc vµ toµn cÇu. NÕu thùc hiÖn
®Çy ®ñ c¸c cam kÕt trong AFTA th× ®Õn n¨m 2006 hµng c«ng nghiÖp chÕ
biÕn cã xuÊt sø tõ níc ta sÏ ®îc tiªu thô trªn tÊt c¶ thÞ trßng c¸c níc
ASEAN víi d©n sè trªn 500 triÖu d©n vµ GDP trªn 700 tû USD. NÕu sau
n¨m 2000, níc ta ®îc gia nhËp WTO th× sÏ ®îc hëng nh÷ng u ®·i dµnh
cho níc ®ang ph¸t triÓn theo qui chÕ tèi huÖ quèc trong quan hÖ víi 132
níc thµnh viªn cña tæ chøc nµy, do vËy hµng cña ta sÏ xuÊt khÈu vµo c¸c
níc ®ã dÔ dµng h¬n. Tõ n¨m 2020, hµng rµo thuÕ quan cña c¸c níc
APEC sÏ ®îc dì bá, ®©y còng lµ c¬ héi ®Ó níc ta xuÊt khÈu hµng ho¸
vµo c¸c níc thµnh viªn APEC.
C¬ héi më réng thÞ trêng dÉn ®Õn c¬ héi thu hót c¸c nguån vèn tõ níc
ngoµi. Tham gia héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ lµ c¬ héi ®Ó thÞ trêng cña níc
7
ta ®îc më réng, ®iÒu nµy sÏ hÊp dÉn c¸c nhµ ®Çu t. Hä sÏ mang vèn vµ
c«ng nghÖ vµo níc ta, sö dông lao ®éng vµ tµi nguyªn vèn cã cña níc ta,
lµm ra c¸c s¶n phÈm trªn thÞ trêng khu vùc vµ thÕ giíi víi c¸c u ®·i mµ
níc ta cã. C¬ héi më réng thÞ trêng kÐo theo c¬ héi thu hót vèn ®Çu t cña
níc ngoµi. §©y còng lµ c¬ héi ®Ó thóc ®Èy c¸c doanh nghiÖp trong n íc
huy ®éng vèn cã hiÖu qu¶ h¬n.
Tranh thñ ®îc kü thuËt c«ng nghÖ tiªn tiÕn cña c¸c níc ®i tríc ®Ó ®Èy
nhanh tiÕn tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ t¹o c¬ së vËt chÊt kü
thuËt cho c«ng cuéc x©y dùng chñ nghÜa x· héi: Héi nhËp kinh tÕ quèc
tÕ lµ con ®êng ®Ó khai th«ng thÞ trêng níc ta víi thÕ giíi, t¹o ra m«i trêng ®Çu t hÊp dÉn vµ cã hiÖu qu¶, qua ®ã mµ c¸c kü thuËt, c«ng nghÖ
míi cã ®iÒu kiÖn du nhËp vµo níc ta ®ång thêi t¹o c¬ héi ®Ó chóng ta lùa
chän kü thuËt, c«ng nghÖ níc ngoµi lµm ph¸t triÓn n¨ng lùc kü thuËt,
c«ng nghÖ quèc gia. Trong c¹nh tranh quèc tÕ, cã thÓ c«ng nghÖ nµy lµ
cò ®èi víi c¸c níc ph¸t triÓn, nhng l¹i lµ míi vµ cã hiÖu qu¶ t¹i mét níc
®ang ph¸t triÓn nh ViÖt nam.
T¹o c¬ héi më réng giao lu c¸c nguån lùc cña níc ta víi c¸c níc: Víi
d©n sè 77,6 triÖu ngêi, nguån nh©n lùc cña ta kh¸ dåi dµo, nhng nÕu
kh«ng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ th× viÖc sö dông trong níc sÏ bÞ l·ng phÝ,
kÐm hiÖu qu¶. Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ sÏ t¹o c¬ héi ®Ó nguån nh©n lùc
cña níc ta khai th«ng, giao lu víi c¸c níc. Ta cã thÓ th«ng qua héi nhËp
®Ó xuÊt khÈu lao ®éng, th«ng qua c¸c hîp ®ång gia c«ng chÕ biÕn hµn g
xuÊt khÈu. §ång thêi t¹o c¬ héi nhËp khÈu lao ®éng kü thuËt cao, c«ng
nghÖ míi, c¸c ph¸t minh s¸ng chÕ mµ ta cha cã.
1.4. Mèi quan hÖ biÖn chøng gi÷a gi÷ v÷ng ®éc lËp tù chñ vÒ kinh tÕ víi
chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ.
Dï muèn hay kh«ng, xu thÕ toµn cÇu ho¸, tríc hÕt vÒ kinh tÕ, víi qui m«
ngµy cµng réng lín, tèc ®é ngµy cµng m¹nh mÏ vµ møc ®é ngµy cµng
s©u s¾c nh mét c¬n lèc hiÖn diÖn toµn vÑn trong hai mÆt s¸ng tèi lu«n
song hµnh cña nã, lµ mét khu vùc kh¸ch quan, kh«ng g× ng¨n næi vµ
kh«ng ai cìng ®îc, nhÊt lµ trong thêi kh¾c hiÖn nay. Vµ dï muèn hay
kh«ng, c¸c níc dï lín hay nhá, dï giÇu hay nghÌo ®Òu hoÆc lµ bÞ c¬n
lèc ®ã cuèn hót vµo hoÆc lµ chñ ®éng tham gia vµo c¬n lèc ®ã, víi hoÆc
mu«n mµu tr¹ng th¸i hoÆc nh÷ng toan tÝnh kh¸c nhau. Cè nhiªn, c¸c níc
qua ®ã, høng chÞu nh÷ng hËu qu¶ hoÆc kÕt qu¶ còng hÕt søc kh¸c nhau,
tuú thuéc vµo th¸i ®é vµ nç lùc cña mçi níc, nh chóng ta ®Òu thÊy. Cã
8
thÓ nãi, ®ã lµ mét kÞch tÝnh mang tÇm vãc vµ ý nghÜa toµn cÇu. Nhng,
xÐt trªn nhiÒu b×nh diÖn, toµn cÇu ho¸ tuyÖt ®èi kh«ng chØ lµ mét qu¸
tr×nh kinh tÕ hay c«ng nghÖ ®¬n thuÇn, ë bÒ næi cña c¸c qu¸ tr×nh nµy
mµ nh×n ë tÇm s©u h¬n, ®©y thùc chÊt lµ mét cuéc x©m nhËp, ®Êu tranh
gi÷a c¸c níc víi nhau hÕt søc ®a diÖn, c¶ vÒ kinh tÕ- chÝnh trÞ, kinh tÕx· héi lÉn v¨n hãa- t tëng rÊt gay g¾t, thËm chÝ khèc liÖt, víi c¸c thêi c¬
bøc ph¸ vµ nguy c¬ thµng b¹i lu«n biÕn ®éng, chuyÓn ho¸ kh«n l êng. Xö
lý kÞch tÝnh tÊt yÕu toµn cÇu Êy, §¶ng ta nhËn râ: “Toµn cÇu ho¸ kinh tÕ
lµ xu thÕ kh¸ch quan, l«i cuèn ngµy cµng nhiÒu níc tham gia, võa cã
mÆt tÝch cùc, võa cã mÆt tiªu cùc, võa cã hîp t¸c, võa cã ®Êu tranh” vµ
quyÕt ®Þnh: “ Chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ vµ khu vùc theo tinh
thÇn ph¸t huy tèi ®a néi lùc, n©ng cao hiÖu qu¶ hîp t¸c quèc tÕ, b¶o vÖ
lîi Ých d©n téc, gi÷ v÷ng an ninh quèc gia, gi÷ g×n b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n
téc, b¶o vÖ m«i trêng”. §ã lµ mét quyÕt s¸ch ®óng ®¾n mang tÇm chiÕn
lîc, mét mÆt hoµn toµn phï hîp víi quy luËt kh¸ch quan vµ xu thÕ thêi
®¹i, mÆt kh¸c, nh¹y c¶m ®¸p øng nhu cÇu ph¸t triÓn néi t¹i cña ®Êt n íc
trªn con ®êng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, trong bèi c¶nh hiÖn nay.
Vµ, ®ã kh«ng chØ lµ nhËn thøc, lµ nguyªn t¾c, lµ ph¬ng ch©m chØ ®¹o mµ
cßn lµ quyÕt t©m, lµ con ®êng, lµ sù ho¹ch ®Þnh ®óng ®¾n, m¹ch l¹c bíc
®i chiÕn lîc vµ s¸ch lîc b¶o ®¶m tiÕn tr×nh chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ
quèc tÕ cña chóng ta ph¸t triÓn ®óng híng, m¹nh mÏ vµ v÷ng ch¾c.
Héi nhËp vµ c¹nh tranh lµ hai mÆt cña mét tiÕn tr×nh toµn cÇu ho¸ kinh
tÕ quèc tÕ .
Lµ mét kÞch tÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan hîp logic ph¸t triÓn lÞch sö cña
nh©n lo¹i, tríc hÕt trong sù vËn ®éng cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vËt chÊt,
toµn cÇu ho¸ víi xung lùc lµ kinh tÕ chi thøc trong sù diÔn tiÕn nhanh
chãng cña qu¸ tr×nh quèc tÕ ho¸ lùc lîng s¶n xuÊt, sù ph©n c«ng víi qui
m« réng lín vµ s©u s¾c vÒ lao ®éng quèc tÕ, sù tù do ho¸ cña c¸c nÒn
kinh tÕ vµ tèc ®é m¹nh mÏ trong c¶i c¸ch thÞ trêng toµn cÇu… ®· thùc sù
t¹o ra m«i trêng vµ ®iÒu kiÖn cho c¸c nÒn kinh tÕ n¬ng tùa vµo nhau, liªn
kÕt víi nhau vµ th©m nhËp lÉn nhau, t¹o nªn nh÷ng mèi rµng buéc, phô
thuéc lÉn nhau gi÷a c¸c quèc gia, d©n téc ngµy cµng t¨ng lªn. Nãi cô
thÓ, toµn cÇu ho¸ thùc sù ®· t¹o ra nh÷ng c¬ héi ph¸t triÓn cho c¸c quèc
gia; vµ ®Õn lît hä, c¸c quèc gia, dï lín hay nhá, vµ sù nç lùc ë møc ®é
nµy hay kh¸c, ®Òu híng sù chó ý cÇn thiÕt vµo sù phèi hîp, céng ®ång
tr¸ch nhiÖm trong viÖc gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò chung cña thÕ giíi theo c¸c
9
ch¬ng tr×nh nghÞ sù cã tÝnh u tiªn toµn cÇu. Nhng ®ång thêi, thùc tÕ còng
cho thÊy mét c¸ch trÇm träng r»ng, toµn cÇu ho¸ lµ mét qu¸ tr×nh vËn
®éng ®Çy m©u thuÉn, t¹o ra v« vµn nh÷ng nghÞch lý vµ sù ph©n ho¸ s©u
s¾c vÒ kho¶ng c¸ch trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn gi÷a c¸c quèc gia, d©n téc,
cã tÝnh phæ biÕn toµn cÇu. C¸c cêng quèc kinh tÕ, th«ng qua c¬n lèc
toµn cÇu ho¸, thu rÊt nhiÒu lîi; trong khi ®ã c¸c níc ®ang ph¸t triÓn, c¸c
níc nghÌo l¹i høng chÞu rÊt nhiÒu thiÖt thßi do vßng xo¸y c¸c mÆt tiªu
cùc cña qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ cuèn vµo, chÕ íc vµ ¸p ®Æt. §iÒu cÇn thiÕt
ph¶i c¶nh b¸o lµ, mét sè thÕ lùc t b¶n chñ nghÜa ®· vµ ®ang vËn dông
mäi lîi thÕ vÒ vèn, kü thuËt … cña hä r¸o riÕt thùc hiÖn ý ®å chiÕn l îc
nh»m biÕn qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ thµnh qu¸ tr×nh tù do ho¸ kinh tÕ buéc
c¸c níc nghÌo n»m trong vßng khèng chÕ cña hä hoÆc bÞ hä cuèn vµo
theo quü ®¹o t b¶n chñ nghÜa. Dï lµ mét xu thÕ kh¸ch quan song víi tÊt
c¶ thùc tÕ hiÖn h÷u, xÐt díi mäi khÝa c¹nh, toµn cÇu ho¸ víi hai mÆt tètxÊu, tÝch cùc- tiªu cùc, s¸ng- tèi cña nã l¹i chÝnh lµ hÖ qu¶ ho¹t ®éng
cña b¶n th©n nh©n lo¹i trong thêi ®¹i ngµy nay. VÊn ®Ò cßn l¹i lµ, hoÆc
chñ ®éng héi nhËp hoÆc lµ bÞ cuèn hót vµo mét c¸ch ngoµi ý muèn hoÆc
lµ ph¶n ®èi tÈy chay nã … §iÒu ®ã hoµn toµn tuú thuéc ë th¸i ®é vµ thùc
lùc ë mçi quèc gia, d©n téc. §èi víi chóng ta, th¸i ®é vµ quyÕt t©m tr íc
vÊn ®Ò nµy ®· trë nªn hÕt søc râ rµng vµ cô thÓ.
Con ®êng qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi bá qua chÕ ®é t b¶n chñ nghÜa cña
chóng ta lµ con ®êng ph¸t triÓn rót ng¾n biÖn chøng. §Ó thùc hiÖn sù rót
ng¾n Êy, thùc tiÔn 16 n¨m ®æi míi, nhÊt lµ 10 n¨m gÇn ®©y ®· chøng
minh mét c¸ch thuyÕt phôc r»ng, con ®êng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i
ho¸ g¾n víi viÖc ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ trêng vµ h×nh thµnh thÓ chÕ
kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa lµ sù thÓ hiÖn ®óng ®¾n,
hiÖu qu¶ trªn nhiÒu ph¬ng diÖn, tríc hÕt kinh tÕ cña con ®êng lªn chñ
nghÜa x· héi cã tÝnh chÊt rót ng¾n ®ã, ë ViÖt nam. Vµ mÆt kh¸c, thùc
tiÔn lÞch sö ®æi míi 16 n¨m qua còng ®· vµ ®ang chøng thùc x¸c ®¸ng
r»ng muèn thùc hiÖn thµnh c«ng sù ph¸t triÓn rót ng¾n ®ã, kh«ng cã sù
lùa chän nµo kh¸c ngoµi qu¸ tr×nh chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ toµn cÇu
trªn c¬ së kh«ng ngõng x©y dùng mét nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ v÷ng
m¹nh ®ñ søc ®¬ng ®Çu, chÕ ngù mäi khã kh¨n, th¸ch thøc còng nh nh¹y
c¶m chíp lÊy tÊt c¶ c¸c thêi c¬, tËn dông c¸c thuËn lîi do xu thÕ toµn
cÇu ho¸ ®Æt ra hoÆc mang l¹i nh»m ®Èy nhanh tèc ®é ph¸t triÓn rót ng¾n
trªn hµnh tr×nh tiÕn tíi x· héi chñ nghÜa. §ã lµ sù lùa chän ph¬ng thøc
10
vµ bíc ®i hîp nhÊt trong bèi c¶nh toµn cÇu ho¸ hiÖn nay. Nãi kh¸i lîc,
x©y dùng mét nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ vµ chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ
quèc tÕ phï hîp víi ®iÒu kiÖn vµ m«i trêng toµn cÇu ho¸ lµ mét yÕu kÐp
trong bíc qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi bá qua chÕ ®é t b¶n chñ nghÜa cña
chóng ta, trong thêi ®¹i ngµy nay. §ã còng chÝnh lµ hai mÆt song hµnh
cña mét qu¸ tr×nh ph¸t triÓn sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸
mét c¸ch hîp qui luËt ®ßi hái nhÊt thiÕt ph¶i chñ ®éng hµnh xö trªn lé
tr×nh ®Êt níc tiÕn lªn theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa. ChØ cã x©y dùng
®îc mét nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ chóng ta míi cã ®Çy ®ñ t c¸ch vµ
thùc lùc ®Ó chñ ®éng héi nhËp ®óng híng vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ quèc tÕ; vµ
ngîc l¹i, chØ cã chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ chóng ta míi nhanh
chãng bæ xung søc m¹nh néi lùc cßn khiÕm khuyÕt, thiÕu hôt, rót ng¾n
con ®êng ph¸t triÓn nh»m kh«ng ngõng tù hoµn thiÖn m×nh ®Ó gi÷ v÷ng
h¬n nÒn ®éc lËp tù chñ. H¬n n÷a, muèn chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc
tÕ mét c¸ch ®óng ®¾n vµ m¹nh mÏ kh«ng thÓ kh«ng b¾t ®Çu tõ nÒn t¶ng
søc m¹nh tæng thÓ cña mét nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ. NÕu vÊn ®Ò thø
nhÊt lµ tiÒn ®Ò, lµ ®iÒu kiÖn, lµ b¶o ®¶m cho vÊn ®Ò thø hai th× ®Õn lît nã,
vÊn ®Ò thø hai l¹i lµ hÖ qu¶, lµ ®éng lùc, lµ m«i trêng ph¸t triÓn míi cña
vÊn ®Ò thø nhÊt. §ã lµ mét qu¸ tr×nh biÖn chøng. Nãi mét c¸ch h×nh ¶nh
nh chñ tÞch Hå ChÝ Minh: Thùc lùc nh c¸i chu«ng, ®èi ngo¹i nh tiÕng
chu«ng; c¸i chu«ng cã to th× tiÕng cña nã míi vang xa. Trong khi gi¶i
quyÕt mèi quan hÖ biÖn chøng nµy kh«ng thÓ coi nhÑ hoÆc l·ng quªn
mÆt nµo. §ã còng lµ biÓu hiÖn cô thÓ chøng minh cho sù ®óng ®¾n bµi
häc kÕt hîp søc m¹nh d©n téc víi søc m¹nh thêi ®¹i cña c¸ch m¹ng ViÖt
nam suèt 73 n¨m qua vµ nh×n réng ra suèt thêi kú lÞch sö cña m×nh. NÕu
kh«ng hµnh ®éng mét c¸ch chñ ®éng, kiªn quyÕt vµ ®óng ®¾n nh thÕ
nhÊt ®Þnh chóng ta sÏ cÇm ch¾c sù thÊt b¹i. Bëi lÏ, nÕu kh«ng hiÓu ®óng
hoÆc khíc bá nh÷ng nh©n tè thêi ®¹i kh«ng thÓ t×m ®îc con ®êng ph¸t
triÓn ®óng ®¾n cho ®Êt níc m×nh. Nãi nh V.I. Lªnin, nÕu kh«ng tØnh t¸o
nhËn thøc vµ gi¶i quyÕt ®óng ®¾n nh÷ng vÊn ®Ò chung nhÊt ®Þnh sÏ vÊp
ng·, thÊt b¹i trong viÖc gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò riªng vµ cô thÓ. §ã còng
lµ bµi häc cã ý nghÜa thµnh, b¹i chung, ®îc b¸o tríc, ®èi víi tÊt c¶ c¸c níc ph¸t triÓn vµ ®ang ph¸t triÓn trong thËp kû qua; vµ gÇn ®©y nhÊt lµ lêi
c¶nh b¸o tõ Ac-hen-ti-na rÊt ®¸ng ®îc xem träng.
Mét lÏ hîp tù nhiªn, dï c«ng bè hay kh«ng nãi ra, dï cã héi nhËp kinh
tÕ quèc tÕ réng r·i, m¹nh mÏ vµ s©u s¾c ®Õn ®©u ch¨ng n÷a, song ch¾c
11
ch¾n ch¼ng cã quèc gia nµo l¹i mong ®¸nh mÊt m×nh hoÆc bÞ hoµ tan
hoÆc mong bÞ ch×m nghØm trong ®¹i d¬ng toµn cÇu ho¸ hoÆc bÞ lÖ thuéc
vµo níc kh¸c, th«ng qua qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸. Cè nhiªn, trõ nh÷ng níc
bÞ c¬n lèc toµn cÇu ho¸ cuèn vµo ngoµi ý muèn. Râ rµng, quy m«, tèc ®é
vµ tÝnh chÊt cña toµn cÇu ho¸ cµng ph¸t triÓn vµ mçi níc cµng héi nhËp
m¹nh mÏ vµ s©u s¾c vµo ®êi sèng toµn cÇu th× vÊn ®Ò ®éc lËp tù chñ
kh«ng chØ vÒ kinh tÕ mµ suy réng h¬n, gi÷ v÷ng ®éc lËp vÒ chÝnh trÞ, b¶o
vÖ b¶n s¾c v¨n ho¸, kh«ng ngõng cñng cè vÞ thÕ, më réng ¶nh hëng
chÝnh trÞ vµ uy tÝn mäi mÆt trªn trêng quèc tÕ, ®èi víi mäi quèc gia, d©n
téc cµng trë nªn mu«n thuë vÉn lµ vÊn ®Ò c¨n c¬ cèt tö. ViÖt nam trong
suèt trêng kú lÞch sö dùng níc vµ gi÷ níc cña m×nh, ë nh÷ng thêi kú
thÞnh trÞ, tuyÖt nhiªn kh«ng n»m ngoµi quy luËt vËn ®éng ®ã. Vµ, ngµy
nay, trong dßng ch¶y thêi ®¹i, chóng ta ph¸t triÓn ®Êt níc theo con ®êng
x· héi chñ nghÜa tÊt yÕu cµng ph¶i nh vËy. §éc lËp tù chñ vÒ kinh tÕ bao
hµm rÊt nhiÒu néi dung, nhng xÐt cho cïng, lµ quyÒn tù quyÕt quèc gia,
d©n téc vÒ kinh tÕ cña chóng ta tõ ®êng lèi, c¬ chÕ vËn hµnh, con ®êng
ph¸t triÓn, chÝnh s¸ch vÒ kinh tÕ ®èi néi ®Õn chñ tr¬ng, ph¬ng híng,
chÝnh s¸ch vµ thùc tiÔn ph¸t triÓn ®èi ngo¹i vÒ kinh tÕ lµm nÒn t¶ng c¨n
b¶n cñng cè nÒn ®éc lËp tù do vµ b¶o vÖ chñ quyÒn chÝnh trÞ vµ lîi Ých
quèc gia d©n téc ViÖt nam. §iÒu ®ã hoµn toµn kh«ng ®ång nghÜa víi
c¸ch biÓu hiÖn vÒ mét nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ tån t¹i theo kiÓu khÐp
kÝn, biÖt lËp, cè thñ, nh mét sè ngêi thêng nghÜ. Nh vËy, ®éc lËp tù chñ
vÒ kinh tÕ t¹o c¬ së vµ ®iÒu kiÖn cho qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ
mét c¸ch chñ ®éng, ®óng híng, cã hiÖu qu¶ sÏ t¹o m«i trêng, ®iÒu kiÖn
vµ ®éng lùc cÇn thiÕt ®Ó kh«ng ngõng x©y dùng mét nÒn kinh tÕ ®éc lËp
tù chñ. §ã chÝnh lµ hai mÆt cña mét qu¸ tr×nh x©y dùng mét nÒn kinh tÕ
ph¸t triÓn ®óng híng, toµn diÖn, m¹nh mÏ vµ bÒn v÷ng theo ®Þnh híng
x· héi chñ nghÜa. Vµ chØ cã nh thÕ chóng ta míi thùc sù gi÷ v÷ng nÒn
®éc lËp vÒ chÝnh trÞ cña mét d©n téc; quyÒn d©n chñ, tù do, h¹nh phóc
cña nh©n d©n; b¶o vÖ, ph¸t triÓn b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc; ph¸t huy søc
m¹nh vµ uy tÝn mäi mÆt cña níc ta trªn trêng quèc tÕ.
Lµ mét nhu cÇu tÊt yÕu, vÊn ®Ò c¬ b¶n cßn l¹i ë ®©y lµ chóng ta ph¶i lµm
g× vµ lµm nh thÕ nµo. §Ó thùc hiÖn ®óng ®¾n, m¹nh mÏ vµ hiÖu qu¶ cña
viÖc gi÷ v÷ng ®éc lËp tù chñ vÒ kinh tÕ víi chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ
quèc tÕ trong bèi c¶nh toµn cÇu ho¸ hiÖn nay, theo t«i, nhÊt thiÕt nç lùc
tiÕp tôc lùa chän vµ lµm tèt mÊy vÊn ®Ò chÝnh yÕu díi ®©y:
12
Mét lµ, kiªn ®Þnh nguyªn t¾c x· héi chñ nghÜa; linh ho¹t, mÒm dÎo vÒ
ph¬ng ch©m hµnh xö theo môc tiªu chñ nghÜa x· héi ®· ho¹ch ®Þnh. Nãi
nh Chñ tÞch Hå ChÝ Minh: dÜ bÊt biÕn øng v¹n biÕn. C¸i bÊt biÕn ë ®©y
lµ, kiªn ®Þnh môc tiªu chñ nghÜa x· héi, gi÷ v÷ng ®Þnh híng x· héi chñ
nghÜa. §ã lµ nguyªn t¾c hµnh ®éng cña chóng ta. XuÊt ph¸t tõ nguyªn
t¾c ®ã, ph¬ng ch©m hµnh xö cña chóng ta lµ, ph¶i x©y dùng níc ta thµnh
mét níc c«ng nghiÖp theo híng hiÖn ®¹i vµ coi ®©y lµ nhiÖm vô trung
t©m cña suèt thêi k× qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi; ®ång thêi ®a d¹ng ho¸,
®a ph¬ng ho¸ c¸c mèi quan hÖ quèc tÕ víi tinh thÇn nh Chñ tÞch Hå ChÝ
Minh nãi: s½n sµng lµ b¹n víi tÊt c¶ c¸c níc, kh«ng g©y thï o¸n víi mét
ai.
Hai lµ, dù b¸o mét c¸ch khoa häc vµ chÝnh x¸c thùc tiÔn ph¸t triÓn cña
®Êt níc vµ xu thÕ vËn ®éng cña thÕ giíi, tríc hÕt vÒ kinh tÕ trong c¸c
mèi quan hÖ quèc tÕ c¨n b¶n. §©y lµ vÊn ®Ò cùc k× quan träng. Nã quyÕt
®Þnh tÝnh ®éc lËp tù chñ, sù ®óng ®¾n, s¸ng t¹o vµ phï hîp trong viÖc
ho¹ch ®Þnh ®êng lèi ph¸t triÓn kinh tÕ trªn tÇm vÜ m« vµ hÖ c¸c chÝnh
s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ cô thÓ cña ®Êt níc. Nhng cÇn thÊy r»ng, trong
thêi ®¹i ngµy nay, sù xuyªn thÊm, ®an quyÖn mét c¸ch phøc hîp gi÷a
kinh tÕ víi chÝnh trÞ, gi÷a chÝnh trÞ víi v¨n ho¸, gi÷a kinh tÕ víi v¨n ho¸,
gi÷a kinh tÕ víi x· héi vµ sù chuyÓn ho¸ gi÷a c¸c mèi quan hÖ nµy hÕt
søc tinh tÕ, phøc t¹p vµ ®a d¹ng. §iÒu quan träng lµ tõ nh÷ng tham sè c¬
b¶n cã tÝnh dù b¸o Êy ph¶i biÕt lùa chän, ph©n ®Þnh, quyÕt ®Þnh vµ cã ®èi
s¸ch xö lý h÷u hiÖu víi tõng lo¹i vÊn ®Ò. ChØ cã nh thÕ, chóng ta míi cã
thÓ lêng tr¸nh ®îc sù gi¸o ®iÒu, rËp khu«n hoÆc sù ¸p ®Æt, lÖ thuéc vÒ ®êng lèi, chÝnh s¸ch kinh tÕ tõ bªn ngoµi. §ã lµ mét bµi häc lín tõ n íc ta
suèt mÊy chôc n¨m qua vµ tõ kinh nghiÖm thµnh b¹i cña nhiÒu níc qua
mÊy thËp kû nay.
Ba lµ, tËp trung søc x©y dùng mét nÒn kinh tÕ cã thùc lùc m¹nh, cã søc
c¹nh tranh cao vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng; ®ång thêi, gi÷ v÷ng m«i tr êng
chÝnh trÞ vµ x· héi æn ®Þnh, kiÕn t¹o m«i trêng kinh tÕ vÜ m« ph¸t triÓn,
m«i trêng an ninh quèc gia vµ m«i trêng sinh th¸i bÒn v÷ng. §Ó cã mét
nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ víi thùc lùc kinh tÕ m¹nh th× níc ta ph¶i trë
thµnh mét níc c«ng nghiÖp theo híng hiÖn ®¹i. §ã còng lµ nhiÖm vô
trung t©m cña chóng ta suèt thêi kú qu¸ ®é, mµ tríc m¾t trong tÇm nh×n
n¨m 2020- n¨m níc ta phÊn ®Êu c¬ b¶n trë thµnh mét níc c«ng nghiÖp.
ë ®©y, cã hµng lo¹t vÊn ®Ò ®Æt ra cÇn xö lý: c©n ®«i gi÷a s¶n xuÊt víi
13
tiªu dïng vµ tÝch luü tõ néi bé nÒn kinh tÕ; x©y dùng thÓ chÕ kinh tÕ- x·
héi bÒn v÷ng, cã c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý, hiÖu qu¶ vµ cã søc c¹nh tranh
cao, víi sù ph¸t triÓn cña c¸c ngµnh kinh tÕ c«ng nghiÖp nÆng then chèt
vµ nÒn t¶ng; thiÕt lËp mét hÖ thèng kÕt cÊu h¹ tÇng hiÖn ®¹i; v.v…
§ång thêi, ra søc gi÷ v÷ng m«i trêng chÝnh trÞ vµ x· héi æn ®Þnh; chñ
®éng b¶o ®¶m tèt m«i trêng ph¸t triÓn kinh tÕ ë tÇm vÜ m« vµ m«i trêng
an ninh quèc gia tèt vµ m«i trêng sinh th¸i ph¸t triÓn c©n b»ng. §©y thùc
sù lµ nh÷ng ®iÒu kiÖn cùc kú quan träng, cã tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh trong
viÖc thùc hiÖn chiÕn lîc ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ cña chóng
ta nh»m chñ ®éng t¨ng cêng héi nhËp hiÖu qu¶ vµo nÒn kinh tÕ toµn cÇu
hiÖn nay.
Bèn lµ, x©y dùng mét hÖ c«ng cô ph¸p luËt qu¶n lý kinh tÕ ®Çy ®ñ, tiªn
tiÕn, hiÖn ®¹i vµ ®ñ m¹nh. §©y thùc chÊt lµ t¹o dùng mét hµnh lang ph¸p
lý b¶o ®¶m cho viÖc x©y dùng mét nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ vµ chñ
®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ mét c¸ch ®óng híng vµ hiÖu qu¶. NhiÖm
vô l©u dµi còng lµ cÊp b¸ch tríc m¾t lµ, chóng ta nhanh chãng x©y dùng
míi, bæ sung, hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt nãi chung, c¸c luËt vµ bé
luËt kinh tÕ vÒ qu¶n lý kinh tÕ nãi riªng trong ®iÒu kiÖn míi b¶o ®¶m t ¬ng dung víi luËt ph¸p quèc tÕ. §ã còng chÝnh lµ nhiÖm vô cña c«ng
cuéc c¶i c¸ch hµnh chÝnh, x©y dùng nhµ níc ph¸p quyÒn ViÖt nam x·
héi chñ nghÜa . Kh«ng cã vÊn ®Ò nµy, cã thÓ nãi chóng ta sÏ chªnh vªnh,
l¹c lèi, thËm chÝ mÊt ph¬ng híng. Vµ nh thÕ cÇm ch¾c sù ®æ vì kh«ng
thÓ tr¸nh khái.
Cuèi cïng lµ, uyÓn chuyÓn, linh ho¹t vµ mÒm dÎo trong ph¬ng thøc, bíc
®i theo lé tr×nh héi nhËp nÒn kinh tÕ thÕ giíi ®îc ho¹ch ®Þnh. Kinh
nghiÖm cho thÊy, mét bíc ®i thiÕu s¸ch lîc, cô thÓ sai lÇm cã thÓ dÉn tíi
sù ®æ vì, thÊt b¹i toµn côc. Do ®ã, sù thËn träng song kh«ng tr× trÖ, sù
khÈn tr¬ng song kh«ng n«n nãng trong lé tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ
cùc k× quan träng. VÊn ®Ò ë ®©y ®ßi hái mét kh¶ n¨ng nhËy bÐn nh ng
thËn träng trong viÖc sö lý c¸c t×nh huèng, chíp lÊy thêi c¬ vµ hµnh
®éng thËt kiªn quyÕt. Nhng dï thÕ nµo ch¨ng n÷a, trong cuéc héi nhËp
chung ta ph¶i b¶o vÖ cho kú ®îc lîi Ých tèi cao cña quèc gia d©n téc
chóng ta.
PhÇn 3. X©y dùng nÒn kinh tÕ tù chñ vµ chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ
quèc tÕ.
1. Kh¸i niÖm kinh tÕ ®éc lËp tù chñ trong bèi c¶nh toµn cÇu ho¸.
14
Mét nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ theo c¸ch hiÓu th«ng thêng vµ truyÒn
thèng lµ mét nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn toµn diÖn, cã kh¶ n¨ng tù tho¶ m·n
nh÷ng nhu cÇu mäi mÆt cña ®êi sèng x· héi, cña an ninh, quèc phßng vµ
qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt; kh«ng bÞ lÖ thuéc vµo bªn ngoµi c¶ tõ kh©u s¶n
xuÊt ®Õn tiªu thô s¶n phÈm, ®Ó cã thÓ vËn hµnh mét c¸ch b×nh thêng vµ
b¶o ®¶m ®îc nÒn t¶ng cho viÖc duy tr× an ninh quèc gia.
Mét nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ trong bèi c¶nh toµn cÇu ho¸ cã thÓ ®îc
hiÓu lµ nÒn kinh tÕ cã kh¶ n¨ng thÝch øng cao víi nh÷ng biÕn ®éng cña
t×nh h×nh quèc tÕ vµ Ýt bÞ tæn th¬ng tríc nh÷ng biÕn ®éng ®ã; trong bÊt k×
t×nh huèng nµo nã còng cã thÓ cho phÐp duy tr× ®îc c¸c ho¹t ®éng b×nh
thêng cña x· héi vµ phôc vô ®¾c lùc cho c¸c môc tiªu an ninh, quèc
phßng cña ®Êt níc.
2. Nguy c¬ tiÒm Èn ®e do¹ nÒn ®éc lËp tù chñ kinh tÕ quèc gia.
Nguy c¬ b¸n rÎ nh cho vµ mua ph¶i tr¶ gi¸ cao.
Nguy c¬ nhËp siªu ®a ®Õn th©m hôt c¸n c©n th¬ng m¹i buéc ph¶i vay
tiÒn níc ngoµi.
Nî quèc tÕ gia t¨ng víi tèc ®é nhanh hµng n¨m ®a ®Õn t×nh h×nh nî ®¸o
h¹n vµ vèn lêi ph¶i tr¶ mçi n¨m mçi t¨ng.
Toµn cÇu ho¸ lµm t¨ng sù phô thuéc lÉn nhau gi÷a c¸c quèc gia trªn
nhiÒu ph¬ng diÖn, ®Æc biÖt lµ vÒ kinh tÕ, tõ ®ã lµm suy gi¶m hay h¹n chÕ
sù ®éc lËp tù chñ vÒ kinh tÕ cña c¸c níc theo quan niÖm truyÒn thèng.
Toµn cÇu ho¸ vµ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ thóc ®Èy ph©n c«ng lao ®éng
quèc tÕ theo híng mçi níc tËp trung vµo c¸c ngµnh, lÜnh vùc cã u thÕ vµ
hiÖu qu¶ kinh tÕ cao, do vËy, Ýt chó ý hoÆc bá r¬i h¼n nh÷ng ngµnh, lÜnh
vùc cã hiÖu qu¶ kinh tÕ thÊp.
Toµn cÇu ho¸ lµm gia t¨ng sù lu chuyÓn c¸c nguån vèn mµ chÝnh phñ
kh«ng dÔ dµng kiÓm so¸t ®îc.
3. Nh÷ng yªu cÇu chñ yÕu cÇn ®¸p øng ®Ó cã mét nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù
chñ.
C¬ cÊu kinh tÕ hîp lý, hiÖu qu¶ vµ ®¶m b¶o ®é an toµn cÇn thiÕt.
NÒn kinh tÕ ph¸t triÓn bÒn v÷ng vµ cã n¨ng lùc c¹nh tranh cao.
C¬ cÊu xuÊt nhËp khÈu c¬ b¶n c©n ®èi; c¬ cÊu mÆt hµng ®a d¹ng, phong
phó víi tû lÖ c¸c mÆt hµng c«ng nghÖ vµ cã gi¸ trÞ gia t¨ng lín cã u thÕ;
c¬ cÊu thÞ trêng quèc tÕ, ®èi t¸c còng ®a d¹ng vµ tr¸nh chØ tËp trung qu¸
nhiÒu vµo mét vµi môc tiªu.
15
§Çu t trùc tiÕp cña níc ngoµi trong mét ngµnh kinh tÕ, nhÊt lµ nh÷ng
ngµnh kinh tÕ quan träng, chiÕm mét tû lÖ kh«ng thÓ chi phèi nÒn kinh
tÕ; h¹n chÕ hoÆc kh«ng cho phÐp ®Çu t níc ngoµi vµo nh÷ng ngµnh nhËy
c¶m.
§¶m b¶o nÒn tµi chÝnh lµnh m¹nh, ®Æc biÖt gi÷ c©n b»ng cÇn thiÕt trong
c¸n c©n thanh to¸n vµ cã nguån dù tr÷ quèc gia m¹nh.
4. Ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®éc lËp tù chñ trong xu híng héi nhËp
kinh tÕ quèc tÕ
X©y dùng chiÕn lîc héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, x¸c ®Þnh bíc ®i vµ kÕ
ho¹ch triÓn khai cô thÓ, râ rµng.
Tuyªn truyÒn s©u réng trong c¸c cÊp, c¸c ngµnh, mäi doanh nghiÖp vµ
mäi ngêi d©n VN nhËn thøc ®óng ®¾n vÒ toµn cÇu ho¸ kinh tÕ, t¸c ®éng
cña nã ®èi víi ®êi sèng kinh tÕ cña ®Êt níc ®Ó chñ ®éng héi nhËp.
§Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc nh»m ®æi míi, n©ng
cao tr×nh ®é kü thuËt- c«ng nghÖ vµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu nÒn kinh tÕ quèc
d©n ®¸p øng yªu cÇu khai th¸c, ph¸t huy lîi thÕ cña nÒn kinh tÕ trong
ph¸t triÓn vµ héi nhËp quèc tÕ. X©y dùng vµ ph¸t triÓn c¸c c¬ së h¹ tÇng
®Æc biÖt lµ giao th«ng, th«ng tin liªn l¹c, ®iÖn níc ®Ó võa t¹o ®iÒu kiÖn
ph¸t triÓn thÞ trêng trong níc võa thóc ®Èy héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ.
Trªn c¬ së quan ®iÓm héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ lµ c«ng viÖc cña toµn d©n
vµ cña tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp díi sù l·nh ®¹o cña §¶ng vµ qu¶n lý cña
nhµ níc, ph¶i ®a tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp thuéc tÊt c¶ c¸c thµnh phÇn
kinh tÕ vµo cuéc.
TiÕp tôc ®æi míi ®Ó n©ng cao vai trß qu¶n lý híng dÉn cña nhµ níc trong
héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ.
TiÕp tôc ®æi míi ®Ó ph¸t triÓn gi¸o dôc ®µo t¹o, híng gi¸o dôc ®µo t¹o
nh»m vµo yªu cÇu thóc ®Èy héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ.
ChuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo híng ®æi míi thiÕt bÞ c«ng nghÖ,
chuyÓn nÒn kinh tÕ tõ tr×nh ®é ph¸t triÓn thÊp cña lùc lîng s¶n xuÊt sang
nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn víi tr×nh ®é c«ng nghÖ cao, kÜ thuËt tiªn tiÕn, hiÖn
®¹i.
§æi míi hÖ thèng chÝnh s¸ch, ph¸p luËt kh«ng chØ phï hîp víi sù vËn
®éng, ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ, mµ cßn ph¶i phï hîp víi th«ng lÖ quèc
tÕ vµ khu vùc.
16
§Èy m¹nh ph¸t triÓn kinh tÕ híng vÒ xuÊt khÈu, song chó träng khai
th¸c c¸c nguån lùc trong níc; sö dông nguån lùc níc ngoµi nh»m hç trî,
bæ sung, thóc ®Èy khai th¸c cã hiÖu qu¶ nguån lùc trong níc.
X©y dùng ®éi ngò c¸n bé cã ®Çy dñ c¸c yªu cÇu phôc vô cho nÒn kinh tÕ
héi nhËp, ®ã lµ cã kh¶ n¨ng chuyªn m«n nghiÖp vô kü thuËt, am hiÓu
kinh nghiÖm kinh doanh, luËt ph¸p níc ta vµ th«ng lÖ quèc tÕ, cã kh¶
n¨ng giao tiÕp trùc tiÕp víi c¸c ®èi t¸c níc ngoµi vµ trung thµnh víi lîi
Ých kinh tÕ, chÝnh trÞ x· héi cña quèc gia.
Lêi kÕt
Nh vËy, héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ®· trë thµnh mét xu thÕ tÊt yÕu trong
quan hÖ kinh tÕ hiÖn nay. Vµ ViÖt Nam còng ®ang cè g¾ng héi nhËp vµo
nÒn kinh tÕ thÕ giíi v× vËy t×m hiÓu vÒ nÒn kinh tÕ ViÖt Nam vµ thÕ giíi
lµ tr¸ch nhiÖm cña mçi sinh viªn kinh tÕ. §Ó v¬n lªn nh»m tho¸t khái
t×nh tr¹ng cña mét níc kÐm ph¸t triÓn b»ng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i
ho¸ ®Êt níc vµ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ lµ híng ®i ®óng cña níc ta vµ
kh«ng cã con ®êng nµo kh¸c. Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ lµ ®iÒu kiÖn cÇn
thiÕt kh«ng thÓ thiÕu ®îc ®Ó x©y dùng mét nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ.
§ång thêi cã tù chñ vÒ kinh tÕ míi cã thÓ chñ ®éng héi nhËp hiÖu qu¶
nh mong muèn. Víi nhËn thøc nh trªn vÒ chiÒu híng ph¸t triÓn vµ t¸c
®éng l©u dµi cña toµn cÇu ho¸, chóng ta cÇn cã sù ®æi míi phï hîp h¬n
17
vÒ t duy kinh tÕ ®éc lËp tù chñ trong xu thÕ toµn cÇu ho¸ vµ héi nhËp
kinh tÕ quèc tÕ ®Ó x¸c ®Þnh ®óng ®¾n c¸c chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ, x·
héi trung h¹n vµ dµi h¹n còng nh c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ cô thÓ, ®a ®Êt níc tiÕn nhanh m¹nh vµ v÷ng ch¾c trªn con ®êng c«ng nghiÖp ho¸- hiÖn
®¹i ho¸ theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa. Trªn ®©y t«i míi chØ ®Ò cËp ®îc mét phÇn nhá cña qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cña níc x©y
dùng nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ.
18
.DOC 
18 
197 
52 
