Môn Ngữ Văn 6
Bài giảng Vượt Thác
• Văn bản: Vượt thác
A. GIỚI THIỆU CHUNG:
1. Tác giả:
- Võ Quảng (1920-2007) tại Đại Hòn - Đại
Lộc - Quảng Nam.
- Ông là nhà văn viết nhiều cho thiếu nhi
như “Quê nội”(1974), “Tảng sáng”(1976)
ngoài ra ông còn sáng tác thơ, kịch bản
phim truyền hình và dịch truyện nước
ngoài.
2. Tác phẩm:
- Văn bản “Vượt thác” được trích từ
chương XI tập truyện “Quê nội” (1974).
- “Quê nội” viết về cuộc sống ở làng quê
ven sông Thu Bồn (làng Hoà Phước)
những ngày đầu CMT8.
(Võ Quảng)
VƯỢT THÁC
Võ Quảng
Gió nồm vừa thổi,dượng Hương nhổ sào, cánh buồm nhỏ căng phồng. Thuyền rẽ
sóng lướt bon bon như đang nhớ núi rừng phải lướt cho nhanh để về cho kịp.
Chỉ một chốc sau, chúng tôi đã đến ngã ba sông, chung quanh là những bải dâu trải
ra bạt ngàn đến tận những làng xa tít.
Thỉnh thoảng chúng tôi gặp những thuyền chất đầy cau tươi, dây mây,dầu rái, những
thuyền chở mít, chở quế. Thuyền nào cũng xuôi chậm chậm.càng về ngược, vườn tược
càng um tùm. Dọc sông, những chòm cổ thụ dáng mãnh liệt đứng trầm ngâm lặng nhìn
xuống nước. Núi cao như đột ngột hiện ra chắn ngang trước mặt. Đã đến phường
Rạnh.Thuyền chuẩn bị vượt nhiều thác nước.
Đến phường Rạnh, dượng Hương sai nấu cơm ăn để được chắc bụng. Mùa nước
còn to, có khi suốt buổi phải chống liền tay không phút hở. Ba chiếc sào bằng tre đầu bịt
sắt đã sẵn sàng. Nước từ trên cao phóng giữa hai vách đá dựng đứng chảy đứt đuôi
rắn. Dượng Hương Thư đánh trần đứng sau lái co người phóng chiếc sào xuống lòng
sông nghe một tiếng “soạc”! Thép đã cắm vào sỏi! Dượng Hương ghì chặt trên đầu
sào,lấy thế trụ lại, giúp cho chú Hai và thằng Cù Lao phóng sào xuống nước. Chiếc sào
của Dượng Hương dưới sức chống bị cong lại. Nước bị cản văng bọt tứ tung, thuyền
vùng vằng cứ chực trụt xuống, quay đầu chạy về lại Hoà Phước.
Những động tác thả sào, rút sào rập ràng nhanh như cắt.Thuyền cố lấn lên. Dượng
Hương Thư như một pho tượng đồng đúc, các bắp thịt cuồn cuộn, hai hàm răng cắn
chặt, quai hàm bạnh ra, cặp mắt nảy lửa ghì trên ngọn sào giống như một hiệp sĩ của
Trường Sơn oai linh hùng vĩ. Dượng Hương Thư đang vượt thác khác hẳn dượng
Hương Thư ở nhà, nói năng nhỏ nhẻ, tính nết nhu mì, ai gọi cũng vâng vâng dạ dạ.
Cho đến chiều tối, thuyền vượt qua khỏi thác Cổ Cò.
Chú Hai vứt sào, ngồi xuống thở không ra hơi. Dòng sông cứ chảy quanh co dọc
những núi cao sừng sững. Dọc sườn núi, những cây to mọc giữa những bụi lúp xúp
nom xa như những cụ già vung tay hô đám con cháu tiến về phía trước. Qua nhiều lớp
núi, đồng ruộng lại mở ra. Đã đến Trung Phước.
(Võ Quảng,Quê nội,NXB Kim Đồng,Hà Nội,1974)
Văn bản: Vượt thác
(Võ Quảng)
B. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN:
1. Đoc- tóm tắt
* Chú thích: SGK
* Phương thức biểu đạt: Tự sự,có đan xen
yếu tố tả cảnh thiên nhiên,tả hoạt động con
người.
* Vị trí miêu tả : Từ con thuyền tác giả
đồng hành cùng cuộc vượt thác nên đã
quan sát được cảnh trực tiếp,người trên
thuyền,dòng thác dữ nên có những rung
động rất cụ thể và chia sẻ với người vượt
thác.
* Người
-- miêu tả: Tác giả
2. Bố cục: 3 phần
Hiệp sĩ :
Cù Lao:
Chảy đứt đuôi rắn:
Nhanh như cắt:
Phần1: Từ “ Gió nồm……vượt nhiều
thác nước” (Cảnh trước khi thuyền vượt
thác).
Phần 2: Từ “đến phường
Rạnh…….Thác Cổ Cò” (Cuộc vượt
thác).
Phần 3: Còn lại (Cảnh vật sau cuộc vượt
thác).
? Theo em ai là người miêu tả? Vị trí
miêu tả? Phương thức biểu đạt của văn
bản là gì?
Văn bản:
VƯỢT THÁC
(Võ Quảng)
3. PHÂN TÍCH VĂN BẢN:
3.1. Bức tranh thiên nhiên
* Vùng đồng bằng:
-Bãi dâu trải ra bạt ngàn…
-Thuyền chất đầy cau tươi…..xuôi
chầm chậm
-Dọc sông: những chòm cổ thụ…..
Cảnh vật êm đềm thơ mộng
và trù phú
Em có
nhận
xétnhiên
gì vềhai
cảnh
??Cảnh
quan
thiên
bênthiên
bờ dòng
nhi êThu
n s Bồn
ô ng vùng
Thu đồng
B ồ n bằng
v ù ngcó
đ ồng
sông
gì đẹp?
bằng ?
Văn bản:
Vượt thác
? Em có nhận xét gì về dòng sông vùng có
thác?
? Cảnh quan thiên nhiên hai bên bờ dòng
sông Thu Bồn vùng có thác có gì khác với
vùng đồng bằng?
(Võ Quảng)
3. PHÂN TÍCH VĂN BẢN:
3.1. Bức tranh thiên nhiên
* Vùng đồng bằng:
- Cảnh vật êm đềm thơ mộng và
trù phú.
* Vùng có thác:
- Núi cao đột ngột hiện ra chắn
ngang trước mặt……
- Nước từ trên cao phóng xuống….
- Nước văng bọt tứ tung….
Dòng sông vùng có thác trở
nên dữ dội và đầy hiểm trở.
Văn bản:
Vượt thác
(Võ Quảng)
3. PHÂN TÍCH VĂN BẢN:
3.1. Bức tranh thiên nhiên
* Vùng đồng bằng:
- Cảnh vật êm đềm thơ mộng và
trù phú
* Vùng có thác:
- D ò ng s ô ng v ù ng c ó th á c tr ở
nên dữ dội và đầy hiểm trở
* Sau vùng có thác:
- Dòng sông chảy quanh
co…..Dọc sườn núi cây to mọc….
Đồng ruộng lại mở ra.
? Vùng đất sau cuộc vượt thác có gì đặc biệt?
Dòng sông lại trở lại
hiền hoà,cảnh vật hùng
vĩ
Văn bản:
Vượt thác
(Võ Quảng)
?Tác
đã miêu
tả nhi
theo
tự có
hợp
lí
B ứ cgiảtranh
thi ê n
ê ntrình
s ô ng
Thu
B ồn
không?trình
đónào
là gì?
hiện lên nhưtựthế
qua ngòi bút của tác
giả?
- Hợp
B ứ clí,tác
tranhgiả,(con
thi ê n nhi
ê n đ đi
a đến
d ạ ng
v àquan
thuyền)
đâu
phong
phú
: vừađó.
êm đềm thơ mộng lại
sát,miêu
tả đến
vừa hùng vĩ,hiểm trở.
? Nét đặc sắc trong miêu tả của tác giả thể
hiện ở những biện pháp nghệ thuật nào?
- Hình ảnh so sánh và nhân hoá làm cho
sự vật cụ thể sinh động hơn.
3. PHÂN TÍCH VĂN BẢN:
3.1.Bức tranh thiên nhiên
* Vùng đồng bằng:
- Cảnh vật êm đềm thơ mộng và trù
phú
* Vùng có thác:
-Dòng sông vùng có thác trở nên dữ
dội và đầy hiểm trở
* Sau vùng có thác:
- Dòng sông lại trở lại hiền hoà,cảnh
vật hùng vĩ
Việc miêu tả hợp lí kết hợp với những
biện pháp nghệ thuật đặc sắc tác giả
đã vẽ lên một bức tranh thiên nhiên
đa dạng phong phú: Vừa thơ mộng
êm đềm lại vừa hùng vĩ, hiểm trở.
Văn bản:
Vượt thác
? Hình ảnh dượng Hương Thư được miêu tả
với nét ngoại hình và hành động như thế nào?
?Hình ảnh dòng sông được tả như thế nào?
- Dòng sông như dựng đứng lên. Nước
(Võ Quảng)
3. PHÂN TÍCH VĂN BẢN:
3.1. Bức tranh thiên nhiên
3.2. Hình ảnh Dượng Hương Thư trong
bắp
thịtphóng
cuồn xuống
cuộn, hàm
răngnhanh
cắn chặt,
quai hàm
cao
hết sức
và mạnh
cuộc vượt thác:
bạnh
cặp đứt
mắt dòng
nảy lửa.
nhưra,chặt
sông, chảy đứt đuôi
- Ngoại hình: Nét ngoại hình gân
rắn.
guốc,chắc khoẻ,vững chãi
- Co người phóng chiếc sào xuống lòng sông, ghì
Đây sào,rút
là cảnhsào
thác
dữ khó
chặt lên đầu sào,thả
nhanh
như cắt.
- Hành động: Nhanh,mạnh,dứt khoát.
vượt,nguy
hiểm
? Ở đoạn cuối tác giả không tả Dượng
L à m cho D ư ợ ng H ư ơng
Thư mà
tả chú
Hai, tảHương
như vậy
?Hương
Nghệ thuật
so sánh
dượng
Thưcó
Thư nổi bật lên với vẻ đẹp
tácvượt
dụng
gì?với lúc ở nhà có tác dụng gì?
lúc
thác
kho ẻ kho ắ n,d ũ ng m ãnh
can trường của người chỉ
? Em có nhận xét gì về ngoại hình và hành
huy con thuyền.
động của Dượng Hương Thư?
- Đánh
như
một chảy
pho tượng
đồng
đúc, các
khôngtrần,
chảy
mạnh,
xiết mà
từ trên
- Nghệ thuật đòn bẩy tả nhận vật phụ
làm nổi bật nhân vật chính.
Văn bản:
Vượt thác
(Võ Quảng)
?
Trong cuộc vượt thác,bên cạnh khắc hoạ
hình ảnh của Dượng Hương Thư, tác giả còn
miêu tả hình ảnh gì?
- Hình ảnh con thuyền:
- Thuyền vùng vằng cứ chực trụt xuống,
quay đầu chạy về lại Hoà Phước…Thuyền
lại cố lấn lên….
? Từ
Hình ảnh con thuyền cố lấn lên vượt
thác gợi cho em những suy nghĩ gì về những
con người nơi đây?
- Thiên nhiên hung dữ, ghê gớm đến bao
nhiêu, con người ở đây với sức mạnh của ý
chí và lòng quả cảm vẫn có thể chống chọi
và chiến thắng.
3. PHÂN TÍCH VĂN BẢN:
3.1. Bức tranh thiên nhiên
3.2. Hình ảnh Dượng Hương Thư trong
cuộc vượt thác:
-Nét ngoại hình: Gân guốc, chắc
khoẻ, vững chắc.
-Hành động: Nhanh, mạnh, dứt
khoát.Dượng Hương Thư nổi bật lên
với vẻ đẹp khoẻ khoắn,dũng
m ãnh can tr ư ờ ng c ủ a ng ư ời
chỉ huy con thuyền.
Văn bản:
Vượt thác
(Võ Quảng)
? Tác giả đã sử dụng thành công biện pháp
nghệ thuật gì để tả cảnh, tả người?
4. TỔNG KẾT:
a. Nghệ thuật:
- Kết hợp miêu tả thiên nhiên với
hoạt động của con người.
- Phép nhân hoá, phép so sánh.
? Qua bài văn em cảm nhận được gì về cảnh
thiên nhiên và hình ảnh con người lao động
được miêu tả trong bài?
b. Nội dung:
- Đ o ạ n v ă n mi ê u t ả d ò ng s ô ng Thu
Bồn và quang cảnh hai bên bờ cùng
với cuộc vượt thác của con thuyền làm
nổi bật vẻ hùng dũng và sức mạnh của
con người lao động trên nền cảnh của
thiên nhiên rộng lớn, hùng vĩ.
BÀI TẬP Ở NHÀ
- Học thuộc lòng đoạn thơ Thác trong mục
đọc thêm.
- Cho biết cảnh trong SGK là cảnh nào? Nếu
vẽ minh hoạ cho văn bản này, em vẽ như thế
nào?(vẽ minh hoạ).
- Đọc một cảnh xuôi thác trong "Người lái đò
Sông Đà” của Nguyễn Tuân(sgk Văn 12 tập 1).
- Soạn bài “Buổi học cuối cùng”.
- Xem thêm -