Tài liệu Bài giảng vợ nhặt ngữ văn 12

BÀI GIẢNG NGỮ VĂN 12 Kiểm tra bài cũ • • Tóm tắt truyện ngắn Vợ chồng A Phủ, cho biết hoàn cảnh sáng tác của truyện ngắn này? Tóm tắt: Hoàn cảnh sáng tác: Cuối năm 1952 Tô Hoài đi với bộ đội vào chiến dịch Tây Bắc, chuyến đi kéo dài 18 tháng đã để lại cho nhà văn những ấn tượng sâu sắc, tình cảm tốt đẹp, sau chuyến đi này TH viết tập Truyện Tây Bắc (...) Em có nhận xét gì về cách vào truyện của Tô Hoài ở truyện ngắn Vợ chồng A Phủ ? • Tô Hoài vào truyện với những lời kể đẹp như thơ, thoang thoảng hương của núi rừng TB. Xong cũng gợi lên một sự vắng lặng “Ai ở xa về....” • Lời kể hiện lên hình ảnh của một con người với thân phận thấp hèn....cuộc đời của người thiếu phụ ấy khiến cho bạn đọc muốn có một câu trả lời...về sự bất công ấy. 1. Tác giả: T ê n th ậ t l à Nguy ễ n V ă n T à i (1920I. Tiểu dẫn 2007).  Quê Huyện Từ Sơn - Bắc Ninh  Xu ấ t th â n trong m ộ t gia đ ì nh c ó hoàn cảnh khó khăn.  Ông chỉ được học hết bậc tiểu học ề t à i sách l à khung nh n ô ng th ô n v à Dựa vào tiểu dẫn- Đtrong giáoc ảkhoa, hình tượng người nông dân. hãy nêu những nét chính tácẩ m giảchtác - T ávề c ph í nh:phẩm? 2 t ậ p truy ện ng ắ n: “ N ê n v ợ n ê n ch ồ ng ” (1955) v à “Con chú xấu xí” (1962). 2. Tác phẩm a) Xuất xứ, hoàn cảnh sáng tác. - “ V ợ nh ặ t ” c ó ti ề n th â n l à truy ện “ X ó m ng ụ c ư ” - vi ế t ngay sau C ách mạng tháng Tám v à đư ợ c in trong tập “Con chú x ấu x í”. Truy ện viết v ề n ạn đói năm Ất Dậu (1945). b) Tóm tắt truyện - Tràng là một chàng trai nghèo khổ, xấu xí, ế vợ, lại là dân xóm ngụ cư bị người đời khinh bỉ.  Chỉ một vài câu bông đùa mà Tràng lại nhặt được vợ trong nạn đói khủng khiếp năm 1945. Tóm tắt ngắn gọn truyện “Vợ nhặt”?  Vi ệ c Tr à ng nh ặ t đư ợ c v ợ đ ã l à m ng ạ c nhi ê n cho ng ư ờ i d ân xóm ngụ cư, bà cụ Tứ và cho chính bản thân Tràng.  Trong “ b ữ a c ơ m ” đ ó n n à ng d â u m ớ i, h ọ ch ỉ n ó i to à n chuy ện vui.  Tác phẩm kết thúc ở chi tiết vào buổi sáng hôm sau tiếng trống th ú c thu ế d ồ n d ậ p, qu ạ đ en bay v ù nh ư m â y đ en. Th ị n ó i v ề chuyện Việt Minh phá kho th ó c Nh ật v à Tr àng nh ớ lại h ình ảnh lá cờ đỏ sao vàng bay phấp phới hôm nào. c) Nhan đề và tình huống truyện + Nhan đề Vợ: thiêng liêng trân trọng. Nh ặ t: nh ặ t nh ạ nh l ư ợ m l ặ t m ộ t c á ch t ì nh c ờ vu vơ.  Kim L â n k ế t h ợ p hai kh á i ni ệ m đ ố i l ậ p t ạo nên nhan đề, thân phận con người như cọng rơm cọng rác bên đường. + Tình huống truyện Tràng nhặt được vợ: - Tr à ng ngh è o, x ấ u trai, l à d â n ng ụ c ư gi ữ a l ú c thi ên hạ đói khát lại nhặt được vợ. Hãy nêu tình huống truyện của tác phẩm Vợ Nhặt? - Người như Tràng nuôi thân nuôi mẹ chẳng xong lại còn đèo bòng. - Con người đang đối diện với cái đói và cái chết.  Đ â y l à m ộ t t ì nh hu ố ng o á i o ă m, bi h à i, vui bu ồ n l ẫn lộn.  T ê n truy ệ n “ V ợ nh ặ t ” v à t ì nh hu ố ng “ nh ặ t v ợ” t ạo nên sức hấp dẫn và chiều sâu tư tưởng của tác phẩm. d) Diến biến của cuộc hôn nhân - Hôn nhân không có tình yêu, xuất phát từ những lời đùa cợt, từ cái đói, miếng ăn. - Cảnh đón dâu: 2 người lầm lũi lặng lẽ. - C ủ aEm h ồ ihãy m ôphân n: g ồtích m mdiễn ộ t c ábiến i th úcuộc ng con hônđ ự ng v à i th ứ lặt vặt vnhân à mộgiữa t chaiTràng dầu con. và người “vợ nhặt”? - Tiệc cưới: một lùm rau chuối thái rối, một đĩa muối ăn với cháo và một nồi chè khoán (món ăn đặc biệt đón con dâu).  H ạ nh ph ú c kh ô ng ch ỉ nhu ố m trong h ư ơ ng v ị đ ắng cay chua xót mà còn như bị nhấn chìm trong đói khát. d. ý nghĩa của tình huống truyện - L ê n á n t ộ i á c c ủ a ph á t x í t Nh ậ t v à th ự c d ân Pháp. - Ca ngợi tình thương và lòng nhân ái, niềm tin Qua sự phân tích trên, vào tương lai của người dân lao động hãy rút ra ý nghĩa của tình huống truyện? II/ Đọc hiểu 1. Bối cảnh chung của nạn đói - Đ ầ u n ă m 1940 ph á t x í t Nh ậ t nh ả y v à o Đ ô ng D ư ơng, nhân dân ta lâm vào tình thế một cổ hai tròng: Bằáng n thậứt cblắịch sửổđlãúahọtrcồng đay. + Miền Bắc: Ph t xkiítếNh t nh ãy ựncêudbâốni Ph cảnh củaế,dra ân stứ ộcc ta +hTh áp chung tăng thu vơnhvữétngbóncăm lộ1945? t.  M ù a xu â n n ă m 1945 t ừ L ạ ng S ơ n đ ế n Qu ả ng Tr ị nh â n d â n l â m v à o n ạ n đ ó i kh ủ ng khi ế p, h ơ n 2 tri ệu người chết đói thê thảm. a . Không gian, thời gian năm đói - “Con đường khẳng khiu, gầy guộc”. - Không khí “vẩn lên mùi ẩm thối của rác rưởi và mùi gây của xác người”. - Âm thanh: “tiếng quạ trên mấy cây gạo ngoài bãi chợ cứ gào lên từng hồi thê thiết”. - á nh s á ng: “ nh á nhem ” , “ hai b ê n d ã y ph ố , úp xúp, tối om, không nhà nào có ánh đèn, lửa”. - Th ờ i gian: v à o bu ổ i chi ề u ch ạ ng v ạ ng c ủa một ngày, như sự kết thúc đi dần vào đêm tối.  Khung c ả nh đ i ê u t à n r ữ a n á t, t ố i s ầ m l ạ i v ì đói khát, cuộc sống người dân đi vào ngõ cụt. c) Con người năm đói - “Những khuôn mặt thì hốc hác u tối”. - “ Tr ẻ con: “ ng ồ i ủ r ũ d ư ớ i nh ữ ng x ó t ư ờ ng kh ông buồn nhúc nhích”. - Nh ữ ng ng ư ờ i đ ó i: “ b ồ ng b ế d ắ t d í u nhau l ê n xanh như thế x áChân m nhdung ư nh ữcon ng người b ó ng năm ma, nđói ằ mhiện ng ổlên n ngang khnào? ắ p l ều chợ”. - “Người đói dật dờ đi lại lặng lẽ như những bóng ma”. - “người chết như ngả rạ”.  C õ i â m nh ò a v à o trong cõi d ư ơ ng, tr ầ n gian ng ấp ngh é mi ệ ng v ự c â m ph ủ , đ ờ i ng ư ờ i, ki ế p nh â n sinh giỗng như một đống tro tàn lạnh ngắt. 3. Tâm trạng của các nhân vật trong truyện a. Người dân xóm Ngụ Cư - Ngạc nhiên, mừng rỡ. - á i ng t cụó Cnu n ổáii nhau qua Ngạ ưi,ờlo i dânu x“óbi mếNg ư côói th cái ....” độ gì trước tình huống nhặt  Tâm trạng c ảàm đượđcầvyợthi củệan Tr ngc?ủ a nh ữ ng ng ư ời cùng cảnh ngộ. Việc Tràng nhặt được vợ đem lại một chút gì đó tươi sáng hơn cho cuộc sống tăm tối thường ngày của họ. b. Người vợ nhặt * Trước khi gặp Tràng: - Đói, cái tên cũng không có. - Ch ỉ m ộ t th ờ i gian ng ắ n gi ữ a hai l ầ n g ặ p, th ị đ ã bi ế n đ ổ i đ ế n th ảm hại khiến Tràng không thể nhận ra: “Hôm nay thị rách quá áo quần tả tơNgười i như tổ vợ đỉa,nhặt thị gầđược y sọp htác ản đgiả i, trêmiêu n cái khu ônhư n mặthế t lưỡnào? i c à y x á m x ịt tả chỉ còn thấy hai con mắt” cái đói tàn phá hình hài. thị? - Trơ trẽn,Hãy “congphân cớn, stích ưng stâm ỉa”: vtrạng ì miếngcủa ăn m à sẵn sàng theo không một người đàn ông.  Cái đói làm hủy hoại nhân cách. * Sau khi gặp Tràng: - Người đàn bà này có nhiều sự thay đổi: + Đi bên cạnh Tràng về xóm ngụ cư thị có vẻ rón rén e thẹn. + Về đến nhà: khép nép, ngượ ng ngập, chỉ dám “ngồi m ớ m ở mép giường” + S á ng h ô m sau: th ị ho à n to à n thay đ ổ i, “ Tr à ng nom th ị h ôm nay khác lắm, ro ràng là một ngư ờ i đàn bà hi ền hậu đúng m ực không còn có vẻ chao chát chỏng lỏn như mấy lần Tràng gặp ở ngoài tỉnh”.  Tình thương yêu, đùm bọc của Tràng, mái ấm gia đình đã cảm hóa và làm thay đổi tính cách con người. c. Nhân vật Tràng - Ngoại hình xoàng xĩnh, thô kệch, dở hơi và cộc cằn. - Tràng có một tấm lòng nhân hậu: + Trẻ con thích đùa với Tràng. + Th ấ y ng ư ờ i đ à n b à ti ề u t ụ y v ì đ ó i, anh s ẵ n s à ng cho ă n, s ẵn sàng chấp nhận khi người đàn bà theo về làm vợ. - Hạnh phúc đến bất ngờ khiến Tràng choáng váng. Mới đầu anh cũng n vđậót lTr Kim chợn nhưNh ng âsau ại à“ng tặcđư lưỡợicch ậc, kLệâ!n”.miêu tả như thế nào? - Vui mừng: Tâm trạng của anh ra sao khi bỗng nhiên mình có vợ? + vẻ mặ t “ ph ớn ph ở” , “ t ủ m t ỉ m c ư ời n ụ” , “ hai mắ t s á ng l ê n l ấp lánh”. + Chuyển thành cảm giác da thịt “nó ôm ấp mơn man khắp da thịt Tràng, tựa hồ như có bàn tay vuốt nhẹ trên sống lưng”. + Th ấ m s â u v à o t â m h ồ n “ê m á i l ử ng l ơ nh ư ng ư ờ i v ừ a ở trong giấc mơ đi ra”. - Tr à ng ý th ứ c đư ợ c tr á ch nhi ệ m, b ổ n ph ậ n, c ả m th ấ y m ì nh ‘’ n ên người’’ và nghĩ đến tương lai.  Hạnh phúc gia đình đã hoàn thiện nhân cách của nhân vật này. d. Nhân vật bà cụ Tứ. - L ú c đ ầ u b à ng ạ c nhi ê n, kh ô ng hi ể u, v ì b à kh ô ng gi á m ngh ĩ con trai mình lại có thể có vợ, và lại có vợ vào cái thời buổi đói khát này. - Khi hiểu ra bà ai oán xót thương cho số phận của con trai. - Khi Th ư ơđược ng con, th ư ơ ng ng ưthiệu ờ i d ângười u m ớ i bđàn à n óbà i tovới à n chuy ệ n vui, Tràng giới mình, gieo ni ề m hy v ọ ng ni ề m tin y ê u cu ộ c s ố ng c ủ a b à sang hai con. Sự quâytâm quầntrạng trong bà bữacụ ănTứ ngàdiễn y đói biến các nhnhư ân vthế ật đãnào? tìm lại được niềm an ủi trong sự cưu mang nương tựa. Tình mẹ con, vợ chồng đã tăng sức mạnh cho họ vượt qua thực trạng tăm tối bế tắc. Và các nhân vật ánh lên niềm vui sự sống, về sự đổi đời trong tương lai.  Nh ân v ật b à cụ Tứ mang mộ t ý ngh ĩa đ iển h ì nh đ ặ c s ặ c ti êu biểu cho biết bao bà mẹ Việt Nam nghèo: giàu tình thương, hiểu biết bao dung v à kh ô ng ngu ô i kh á t v ọ ng cho con c á i đ ư ợ c h ạnh phúc. Câu chuyện vì thế nên có giá trị nhân văn nhân bản sâu sắc.