Tài liệu Bài giảng sinh lý bệnh hô hấp

ROÁI LOAÏN ÑIEÀU HOØA THAÂN NHIEÄT Ths.BS. Quaùch Thanh Laâm BM. Mieãn Dòch - Sinh Lyù Beänh Khoa Y, ÑH Y Döôïc TP HCM MUÏC TIEÂU 1. Giaûi thích cô cheá giaûm thaân nhieät do beänh lyù vaø giaûm thaân nhieät do tieáp xuùc moâi tröôøng coù nhieät ñoä thaáp 2. Trình baøy cô cheá taêng thaân nhieät khi TTÑN bình thöôøng 3. Keå ñöôïc caùc yeáu toá gaây soát vaø cô cheá taùc ñoäng 4. Trình baøy nguoàn goác, caáu truùc, cô cheá taùc ñoäng cuûa chaát gaây soát noäi sinh 5. Trình baøy cô cheá phaùt soát 6. Trình baøy cô cheá soát do thuoác 7. Neâu yù nghóa sinh hoïc cuûa soát CAÂN BAÈNG THAÂN NHIEÄT   Loaøi bieán nhieät: loaøi caù, loaøi löôõng theâ. Loaøi ñoàng nhieät: höõu nhuû, loaøi ngöôøi.    Thaân nhieät: 36o1-37o2 Thaêng baèng giöõa sinh nhieät vaø thaûi nhieät Trung taâm ñieàu nhieät Truyeàn nhieät (daãn nhieät vaø ñoái löu) Böùc xaï nhieät Boác hôi Co hoaëc daõn maïch ngoaïi vi 37OC Chuyeån hoùa Co cô Thyroxine Glucocorticoide Catecholamine Nhieät ñoä SiNH NHIEÄT THAÛI NHIEÄT Trung taâm ñieàu nhieät Trung taâm ñieàu hoøa thaân nhieät Ñieåm ñieàu nhieät (set point) Vuøng tröôùc nhaõn cuûa vuøng tröôùc hypothalamus Neuron nhaïy caûm vôùi noùng (warm-sensitive neuron) Neuron nhaïy caûm vôùi laïnh (cold-sensitive neuron) Neuron trung gian (intergative neuron) ROÁI LOAÏN THAÂN NHIEÄT Tình traïng giaûm thaân nhieät Tình traïng taêng thaân nhieät   Nhieãm noùng Soát GIAÛM THAÂN NHIEÄT Giaûm sinh nhieät hoaëc do taêng thaûi nhieät Trung taâm ñieàu nhieät vaãn hoaït ñoäng bình thöôøng  coù phaûn xaï ñieàu nhieät Giaûm thaân nhieät sinh lyù Giaûm thaân nhieät beänh lyù Giaûm thaân nhieät do tieáp xuùc vôùi moâi tröôøng laïnh Haï thaân nhieät nhaân taïo Giaûm thaân nhieät do tieáp xuùc vôùi laïnh Phaûn xaï ñieàu nhieät: Heä giao caûm   adrenaline adrenaline        co maïch chuyeån hoùa  ñöôøng huyeát  tuaàn hoaøn  hoâ haáp  tröông löïc cô , run 3405 C saûn nhieät khoù, suy hoâ haáp vaø suy tuaàn hoaøn 300 C suy xuïp, rung nhæ, rung thaát, lieät cô hoâ haáp TAÊNG THAÂN NHIEÄT  Khi thaân nhieät > 3702 (saùng), 3707 (chieàu)  Do taêng sinh nhieät hoaëc giaûm thaûi nhieät Nhieãm noùng: TTÑN bình thöôøng Soát: TTÑN bò roái loaïn, set point thay ñoåi Nhieãm noùng (heat stroke)  Khi moâi tröôøng coù nhieät ñoä cao, aåm ñoä cao  Trung taâm ñieàu nhieät bình thöôøng  Taêng thaûi nhieät Shock do maát nöôùc & ñieän giaûi Xuaát huyeát khu truù Toån thöông chuû moâ 41-42,5O C Kích ñoäng Co giaät Nhieãm toan Hoân meâ SOÁT  Tình traïng taêng thaân nhieät  Roái loaïn trung taâm ñieàu nhieät  Döôùi taùc ñoäng cuûa caùc yeáu toá coù haïi, thöôøng laø nhieãm khuaån. Lòch söû Menkin (1943)  Pyrexin: soát/ thoû Coù hieän töôïng dung naïp ~ Endotoxin Beeson (1948)  Chaát gaây soát töø BC ña nhaân trung tính  1978 Loaøi boø saùt cuõng coù soát Thích nghi neân toàn taïi trong tieán hoùa chuûng loaïi  1989 EP/ IL1 (Endogenous pyrogen/ Interleukin-1)  Ngaøy nay Pyrogenic cytokines Caùc yeáu toá gaây soát Chaát gaây soát ngoaïi sinh (exogenous pyrogen) Chaát gaây soát noäi sinh (endogenous pyrogen) Yeáu toá gaây soát Teá baøo thöïc baøo Chaát gaây soát noäi sinh TTÑN Vi khuaån gam(+) vaø Exotoxin Vi khuaån gam(-) vaø Endotoxin Virus Vi naám Steroids (ethiocholanolone) Chaát töø oå vieâm, oå hoaïi töû. KN-KT KN (quaù maãn chaäm) (Atkin) Thuoác Teá baøo aùc tính (Bordel, 1974) (histiocyte, myelocyte tumor cells, Hodgkin) Chaát gaây soát noäi sinh (EP: Endogenous Pyrogen) 1977 EP: protein PM: 13K-15 KDa 35ng → 0,60 C Dinarello (1977) MD phoùng xaï → EP/ ngöôøi soát 1989: EP/ IL1 IL1-α vaø IL1-β PM: 17,5 kDa coù cuøng thuï theå IL1-Ra (IL-1receptor antagonist): khoùa söï gaén IL-1 leân thuï theå Pyrogenic cytokines (11chaát) Cachectin (TNF-) Lymphotoxin (TNF-) Interleukin1- (IL-1) Interleukin1- (IL-1) Interferon (IFN-, , ) Interleukin 6 (IL-6) Macrophage inflamatory protein MIF1, MIF1 IL-8 Ña soá coù nguoàn goác töø macrophage Taùc ñoäng leân TTÑN Taùc ñoäng sinh hoïc Taùc ñoäng sinh hoïc cuûa chaát gaây soát noäi sinh (1) EP/ IL-1 ñoùng vai troø quan troïng trong ÑÖMD    ÑÖMD teá baøo: EP/IL-1→ TH → Interleukin-2 (IL-2) → kích thích taêng sinh tb T, toái öu khi coù soát. ÑÖMD dòch theå: EP/IL-1→ kích thích taêng sinh tb B, taêng toång hôïp KT Boå theå: EP/IL-1 giuùp taêng toång hôïp boå theå