Mô tả:
bài giảng môn phân tích hệ tống th
Chöông 1
Heä thoâng tin
1
Muïc ñích yeâu caàu
Trình baøy caùc khaùi nieäm cô baûn veà heä thoáng
thoâng tin.
Ba möùc tröøu töôïng cuûa HTT
Söï phuø hôïp caùc chöùc naêng cuûa heä thoâng tin.
Caùc kiểu chính của hệ thống thoâng tin trong
tổ chức
2
I. KHAÙI NIEÄM HEÄ THOÁNG (HT)
I.1 ÑÒNH NGHÓA
Moät heä thoáng laø moät taäp hôïp caùc phaàn töû vaät
chaát hay phi vaät chaát (ngöôøi, maùy, caùc
phöông phaùp, caùc quy taéc…) töông taùc vôùi
nhau ñeå chuyeån caùc phaàn töû (phaàn töû vaøo)
thaønh caùc phaàn töû (phaàn töû ra) baèng moät quy
trình.
Ví duï: Moät noài hôi ñaõ chuyeån than thaønh
nhieät nhôø vaøo söï chaùy
3
Heä thoáng Ñieàu khieån: laø moät heä thoáng
kieåm soaùt moät heä thoáng khaùc.
Ví duï: Ngöôøi ta coù theå nhaän ñöôïc nhieàu hay ít
nhieät tuøy vaøo ñieàu chænh thöïc hieän treân loø
hôi, nhieät ngaén hay daøi tuøy theo löôïng than.
Ngöôøi thao taùc thöïc hieän caùc ñieàu chænh vaø
kieåm tra doøng than vaøo taïo thaønh moät heä
thoáng ñieàu khieån nhaèm thoûa muïc tieâu (möùc
nhieät löôïng) nhôø caùc meänh leänh taùc ñoäng vaøo
heä thoáng vaät lyù (noài hôi).
4
Trong giaùo trình naøy chuùng toâi chæ giôùi haïn
vieäc khaûo saùt caùc heä thoáng ñöôïc taïo
thaønh töø caùc toå chöùc (xí nghieäp, taäp hôïp
caùc xí nghieäp…) vaän haønh nhaèm thöïc hieän
moät soá muïc tieâu naøo ñoù.
5
Heä thoáng Taùc nghieäp: laø heä thoáng bieán ñoåi
moät doøng vaät chaát vaøo (nguyeân lieäu, taøi
chiùnh, …) thaønh moät doøng vaät chaát ra (saûn
phaåm cuoái cuøng, doøng taøi chính, …)
Vaøo
Doøng vaät chaát
Ra
Heä thoáng
Taùc nghieäp Doøng vaät chaát
6
Ví duï:
Sô ñoà giaûn löôïc Heä thoáng Taùc nghieäp
cuûa xí nghieäp saûn xuaát
Nhaø cung
caáp, nhaø
thaàu
Nguyeân , nhieân
lieäu, baùn saûn
phaåm mua vaøo
Saûn phaåm
baùn ra
cho nhaø cung
caáp, nhaø thaàu
cuûa khaùch
haøng, ñaïi lyù
Chuù thích:
Khaùch haøng,
Heä thoáng
ñaïi lyù
Thanh toaùn Taùc nghieäp Thanh toaùn
Doøng nguyeân, nhieân lieäu, saûn phaåm
Doøng taøi chaùnh
Hình 1.1
7
Ñeå ñaùp öùng ñöôïc muïc tieâu ñaët ra, Heä Quaûn lyù/ Heä
Ñieàu khieån tieán haønh ñieàu chænh hay kieåm tra heä Taùc
nghieäp vaø quyeát ñònh haønh vi cho heä naøy.
Heä Ñieàu khieån coù theå goàm, ví duï boä phaän taøi chính,
boä phaän thöông maïi, boä phaän saûn xuaát, …
Heä Ñieàu khieån tieáp nhaän töø Heä Taùc nghieäp caùc thoâng
tin lieân quan ñeán heä thoáng (maø moät soá trong chuùng laø
nhöõng bieán cô baûn, cho pheùp ño ñöôïc söï sai bieät vôùi
muïc tieâu) vaø taùc ñoäng trôû laïi Heä Taùc nghieäp baèng söï
ñieàu chænh caùc quaù trình cuûa Heä Taùc nghieäp (ví duï nhö
coá ñònh hoùa nhòp ñoä saûn xuaát, quyeát ñònh tung ra moät
loaït saûn phaåm môùi hay thay ñoåi giaù baùn moät maët haøng
naøo ñoù, …) nhaèm ñaùp öùng muïc tieâu ñaët ra cuûa toå chöùc8.
Bieán
cô
baûn
Muïc
tieâu
Cheânh leäch
Coá ñònh hoùa muïc tieâu
Heä Ñieàu khieån
(heä Quaûn lyù)
Vaøo
Chuù thích:
Heä Taùc nghieäp
Ra
Quyeát ñònh
Hình 1.2
9
Giao dieän giöõa Heä Taùc nghieäp vaø Heä
Ñieàu khieån cuûa toaøn boä toå chöùc ñang
phaùt trieån laø moät Heä Thoâng Tin.
10
I.2 KHAÙI NIEÄM HEÄ THOÂNG TIN CUÛA
MOÄT TOÅ CHÖÙC.
Heä Thoâng Tin (HTT) goàm caùc phaàn töû khaùc nhau
(coâng nhaân vieân, maùy tính, maùy tính ñieän töû, quy
taéc, caùc phöông phaùp, …) baûo ñaûm löu tröõ vaø xöû lyù
thoâng tin coù lieân quan ñeán Heä Taùc nghieäp ñeå cho
Heä Ñieàu khieån söû duïng.
Ngoaøi ra HTT cuõng coù theå tieáp nhaän thoâng tin lieân
quan ñeán caùc quyeát ñònh höôùng vaøo chính Heä Ñieàu
khieån.
11
Cuoái cuøng HTT coù theå phaùt ra caùc thoâng
tin töông taùc cho Heä Taùc nghieäp, nghóa laø
noù coù theå taùc ñoäng leân Heä Taùc nghieäp.
Ví dụ: Heä Taùc nghieäp chæ coù theå cung caáp
saûn phaåm cho khaùch haøng neáu HTT nhaän
ñöôïc thoâng tin veà vieäc toàn tröõ cuûa saûn
phaåm naøy.
12
Moái quan heä giöõa Heä ñieàu khieån- Heä thoâng tin-Heä taùc
nghieäp trong moät toå chöùc
Heä ñieàu khieån
Heä thoâng tin
Vaøo
Chuù thích:
Heä taùc nghieäp
Quyeát ñònh
Thoâng tin veà heä taùc nghieäp
Thoâng tin töông taùc
Ra
13
Ví dụ: Moái quan heä giöõa Heä ñieàu khieån - Heä thoâng tin -Heä
taùc nghieäp veà vieäc baùn haøng cuûa moät xí nghieäp
Heä ñieàu khieån
Saûn phaåm môùi
Thoáng keâ baùn haøng
Heä thoâng tin
Phieáu
giao
haøng
Phieáu ñaët haøng
Khaùch
haøng
Chuù thích:
Ñaët haøng
Phieáu
thanh
toaùn
Heä taùc nghieäp
Thanh toaùn
Giao haøng
Quyeát ñònh
Thoâng tin veà heä taùc nghieäp
Thoâng tin töông taùc
Hình 1.3
14
„ Heä thoâng tin “hieåu” caùc doøng cuûa heä taùc nghieäp
(phieáu ñaët haøng, phieáu giao haøng, hoùa ñôn, …) vaø
caùc döõ lieäu veà keá toaùn cuõng ñöôïc duøng (ñeå kieåm
tra quaûn lyù).
„ Heä thoâng tin moät maët lieân heä vôùi moâi tröôøng noäi
(heä ñieàu khieån vaø heä taùc nghieäp), maët khaùc vôùi
moâi tröôøng ngoaïi (khaùch haøng, nhaø cung caáp, …)
„ Hai moâi tröôøng naøy taïo thaønh “theá giôùi” ngoaïi
cuûa heä thoâng tin.
15
„ Heä thoâng tin laø boä nhôù (kyù öùc) cuûa toå chöùc.
Veà ñieåm naøy HTT theå hieän maët tónh:
Ñaêng kyù (ghi) nhöõng söï kieän xaûy ra ôû theá giôùi
ngoaïi trong moät taäp hôïp ñöôïc löu tröõ coù theå
ñöôïc xem nhö laø cô sôû thoâng tin (CSTT).
Ñaêng kyù (ghi) caùc caáu truùc döõ lieäu, caùc quy taéc
vaø caùc raøng buoäc cuûa theá giôùi ngoaïi baèng caùch
theå hieän trong moät taäp hôïp ñöôïc löu tröõ coù theå
ñöôïc xem nhö moâ hình döõ lieäu (MHDL).
16
HTT cuõng theå hieän maët ñoäng:
Khaû naêng caäp nhaät caùc döõ lieäu ñöôïc löu chöùa
trong cô sôû thoâng tin.
Khaû naêng thay ñoåi caáu truùc, quy taéc vaø raøng
buoäc cuûa moâ hình döõ lieäu phaùt sinh töø nhöõng
thay ñoåi xaûy ra ôû theá giôùi ngoaïi.
Maët ñoäng cuûa heä thoáng thoâng tin (HTT) taïo neân
boä xöû lyù thoâng tin (noùi moät caùch khaùc laø phaân heä
xöû lyù thoâng tin).
17
„ Moãi söï vieäc hoaëc söï kieän xaûy ra ôû theá giôùi
ngoaïi taïo neân moãi thoâng baùo cho boä xöû lyù
thoâng tin. Thoâng baùo chöùa meänh leänh vaø
thoâng tin.
„ Nhôø caùc quy taéc tìm ñöôïc trong moâ hình, boä
xöû lyù thoâng tin dieãn dòch thoâng baùo vaø tieán
haønh nhöõng thay ñoåi trong cô sôû thoâng tin hay
trong chính moâ hình.
18
Boä xöû lyù thoâng tin coù theå goàm ngöôøi vaø maùy.
Theá
giôùi
ngoaøi
Sö vieäc vaø söï kieän
Thoâng tin veà cô
sôû thoâng tin vaø
moâ hình
Boä xöû
lyù
thoâng
tin
Moâ hình
Cô sôû
thoâng tin
Hình 1.4: Boä xöû lyù thoâng tin
19
I.3 HAØNH ÑOÄNG CHÖÔNG TRÌNH HOÙA ÑÖÔÏC
VAØ CAÙC QUYEÁT ÑÒNH
„ Trong moät heä thoáng caùc haønh ñoäng chöông trình
hoùa ñöôïc (vôùi maùy tính ñieän töû hay khoâng coù maùy
tính ñieän töû) laø nhöõng haønh ñoäng xaùc ñònh ñaàu ra
duy nhaát döïa vaøo ñaàu vaøo.
„ Ví duï: Bieát mức lương cô baûn vaø ngaøy coâng laøm
vieäc haøng thaùng cuûa moãi nhaân vieân, ta coù theå tính
ñöôïc tieàn löông thaùng cho moãi nhaân vieân.
20
- Xem thêm -