Bài giảng điện tử lớp 11
NGUYỄN TUÂN
Trình bày ngắn gọn ý nghĩa hình ảnh chuyến tàu đêm trong
truyện ngắn “Hai đứa trẻ”?
Chuyến tàu đêm “đã đem một chút thế giới khác đi qua”
phố huyện.
Là “cái gì tươi sáng hơn” với đèn pha sáng rực, điện
sáng trên các toa.
Là tiếng ồn ào huyên náo của tiếng bánh sắt trên đường
ray, tiếng cười nói của hành khách...
Nó khác với cuộc sống tăm tối, đơn điệu hàng ngày. Đó là
mơ ước đổi đời của những kiếp người lam lũ.
(Nguyễn Tuân)
I. Tìm hiểu chung:
a. Tác giả:
- 1910 – 1987, quê Hà Nội. Học thành
chung, làm báo, viết văn.
- Trước Cách mạng tháng Tám, là
nhà văn lãng mạn. Sau Cách mạng,
tham gia kháng chiến.
- Ông nổi bật với phong cách nghệ
thuật tài hoa – tài tử, sở trường về
thể tuỳ bút.
(Nguyễn Tuân)
I. Tìm hiểu chung:
a. Tác giả:
b. Tác phẩm:
- Viết 1938, in trong tập truyện “Vang bóng
một thời”.
- “Vang bóng một thời” có 11 truyện ngắn,
là kết tinh tài năng của Nguyễn Tuân trước
Cách mạng tháng Tám.
- Nhân vật là những người tài hoa, bất đắc
chí nhưng luôn giữ thiên lương. Họ lấy cái
ngông – tài hoa để đối lập, phủ định xã hội
phàm tục đương thời.
- Tóm tắt truyện.
TÓM TẮT TRUYỆN
- Huấn Cao văn võ toàn tài, nổi tiếng viết chữ đẹp, phạm tội
chống triều đình, bị xử án chém, bị giải về nhà giam của Quản
ngục chờ ngày xử chém.
- Quản ngục vốn quý trọng người tài và có sở nguyện chơi chữ,
ước có được bức chữ của ông Huấn nên đã sai viên thơ lại biệt
đãi rượu thịt hàng ngày cho Huấn Cao.
- Huấn Cao thản nhiên nhận rượu thịt nhưng khinh bỉ bọn
quan tù – tiểu nhân thị oai, thẳng thừng đuổi Quản ngục ra
khỏi buồng giam.
- Một chiều, trước ngày xử chém, Huấn Cao nghe viên thơ lại
kể nỗi lòng của Quản ngục, ông cảm động và quyết định cho
chữ Quản ngục.
- Đêm đó, trong buồng giam dơ nhớp, với bó đuốc sáng rực,
Huấn Cao “cổ mang gông, chân vướng xiềng” đứng hiên ngang
cho chữ, hai ngục quan khúm núm đứng bên. Viết xong bức
chữ, Huấn Cao khuyên Quản ngục hãy về quê mà ở để giữ
tròn thiên lương.
- Quản ngục cảm động, nghẹn ngào nói: “Kẻ mê muội này xin
bái lĩnh”.
I. Tìm hiểu chung:
1. Tác giả:
2. Tác phẩm:
(Nguyễn Tuân)
II. Đọc – hiểu:
1. Tình huống truyện:
Là cuộc gặp gỡ đầy kịch tính giữa hai nhân vật:
- Huấn Cao, một tử tù vì tội “đại nghịch” chống
triều đình.
- Quản ngục, đại diện cho quyền lực triều đình.
Một sự đối lập độc đáo:
- Trên bình diện chính trị - xã hội, họ đối lập
theo hướng Quản ngục có toàn quyền sinh sát.
- Trên bình diện nhân sinh, họ lại tri âm theo
hướng Quản ngục phải bái lĩnh Huấn Cao.
Truyện
có tình
huống
nghĩa
của
ÝÝnghĩa
của
độc
nhưtruyện?
thế nào?
tìnhđáo
huống
truyện?
tình
huống
Tình huống trớ trêu có hiệu quả:
- Thử thách phẩm chất các nhân vật, góp phần
thể hiện chủ đề.
- Tạo sự hấp dẫn.
(Nguyễn Tuân)
I. Tìm hiểu chung:
1. Tác giả:
2. Tác phẩm:
II. Đọc – hiểu:
1. Tình huống truyện:
2. Nhân vật Huấn Cao:
a. Một người tài hoa.
Là tài viết chữ nhanh và rất đẹp. “Có được chữ
của Huấn Cao mà treo là có một báu vật trên đời”.
Viết chữ đẹp là nghệ thuật thư pháp. Chữ thể
hiện "tài, tâm, lực" của người viết chữ và chơi chữ.
Nên Huấn Cao luôn đối đãi với chữ bằng cái
"tâm" thành kính: “Chữ thì quý lắm, ta nhất sinh
không vì vàng ngọc hay quyền thế mà ép mình viết
câu đối bao giờ”.
Huấn
Cao
cóhoa
Huấn
Cao
có
Biểu
hiện
sự
tài
Biểu
hiện
sự tài
hoa
những
phẩm
chất
gì?
những
phẩm
chất
gì?
của
Huấn
Cao?
của Huấn Cao?
Chơi chữ là một truyền thống văn hoá của dân
tộc.
NGHỆ THUẬT THƯ PHÁP
I. Tìm hiểu chung:
1. Tác giả:
2. Tác phẩm:
II. Đọc – hiểu:
1. Tình huống truyện:
2. Nhân vật Huấn Cao:
a. Một người tài hoa.
(Nguyễn Tuân)
b. Một người khí khái, kiêu bạc.
Coi thường tiền tài và quyền lực đen tối, chỉ quý
trọng cái ĐẸP của tài năng, nhân cách.
- Không vì vàng ngọc hay quyền thế mà viết câu
đối cho ai.
- “Lạnh lùng” nhìn bọn quan ngục là bọn “tiểu
nhân thị oai”, thản nhiên dỗ cái gông.
Thản nhiên nhận rượu thịt biệt đãi như “cái hứng
bình sinh”, nhưng khinh bỉ đuổi Quản ngục ra khỏi
buồng giam: “Ta chỉ muốn có một điều. Là nhà người
đừng đặt chân vào đây.”
Nói xong, ông chờ sự trả thù, “đến cảnh chết
chém mà ông còn chẳng sợ”.
THẢO
LUẬN nghĩa khí của con
Làphẩm
phẩmchất
chấthiên
hiênngang,
ngang,
Là
nghĩa khí của con
Những
biểu
hiện
khí
khái,
kiêu bạc?
ngườicứng
cứngcỏi,
cỏi,anh
anhhùng.
hùng.
người
I. Tìm hiểu chung:
1. Tác giả:
2. Tác phẩm:
II. Đọc – hiểu:
1. Tình huống truyện:
2. Nhân vật Huấn Cao:
a. Một người tài hoa.
b. Một người khí khái,
kiêu bạc.
Tấmlòng
lòngthiên
thiên
Tấm
lươngthể
thểhiện
hiện
lương
quachi
chitiết
tiếtnào?
nào?
qua
(Nguyễn Tuân)
c. Một người thiên lương.
Khi hiểu được tấm lòng biệt nhãn liên tài và sở
nguyện cao quý của Quản ngục, Huấn Cao xúc động
chân thành: “thiếu chút nữa, ta phụ mất một tấm lòng
trong thiên hạ”.
Cho chữ Quản ngục, tức Huấn Cao đã xem Quản
ngục là một trong ba người bạn tri âm.
Huấn Cao chỉ trân trọng và nếu cần chỉ khuất
phục trước cái ĐẸP: “Nhất sinh đê thủ bái mai
hoa”.
Qua đó, Nguyễn Tuân khẳng định: cái ĐẸP ở
cuộc đờ i chỉ là TÀ I HOA, NHÂ N C Á CH và
THIÊN LƯƠNG; còn danh vọng, quyền lực đen
tối là vô
nghĩa,
làmđổi
con
người
thaHC,
hoá.tác giả
Qua
sự
thay
thái
độ
của
Qua sự thay đổi thái độ của HC, tác giả
muốnnhắn
nhắngởi
gởiquan
quanniệm
niệmnhân
nhânsinh
sinhgì?
gì?
muốn
I. Tìm hiểu chung:
1. Tác giả:
2. Tác phẩm:
II. Đọc – hiểu:
1. Tình huống truyện:
(Nguyễn Tuân)
3. Nhân vật Quản ngục.
a. Tên gọi.
Gọi tên nhân vật bằng nghề quản ngục nhằm gợi
ấn tượng về một con người đại diện cho cái ác của
quyền lực đen tối.
2. Nhân vật Huấn Cao:
b. Nội tâm.
a. Một người tài hoa.
Quản ngục có chiều sâu nội tâm đáng trân trọng:
b. Một người khí khái,
kiêu bạc.
Hình ảnh ông ngồi trong đêm, tư lự, trăn trở về lẽ
sống, về công việc của “kẻ tiểu lại giữ tù ... Mình chọn
nhầm nghề mất rồi” và biết tiếc cho Huấn Cao.
Tác giả xen vào lời bình về cái “tâm điển” của
Chỉgọi
gọinhân
nhânvật
vậtbằng
bằng
Chỉ
nghềquản
quảnngục
ngụclàlà
nghề
Quản
ngục
có
Quản
ngục
có
nhằm
ý
đồ
nghệ
thuật
gì?
nhằm
ý đồ
nghệ
thuật
gì?
chiều
sâu
nội
tâm
gì?
chiều sâu nội tâm gì?
Quản ngục: “Ông trời nhiều khi chơi ác, đem đày ải
những cái thuần khiết vào giữa một đống cặn bã...”
Văn miêu tả nội tâm trữ tình sâu lắng,
linh hoạt.
(Nguyễn Tuân)
I. Tìm hiểu chung:
1. Tác giả:
2. Tác phẩm:
II. Đọc – hiểu:
1. Tình huống truyện:
2. Nhân vật Huấn Cao:
a. Một người tài hoa.
b. Một người khí khái,
kiêu bạc.
3. Nhân vật Quản ngục.
a. Tên gọi.
b. Nội tâm.
NóiQuản
Quảnngục
ngụccũng
cũng
Nói
tàihoa,
hoa,kiêu
kiêubạc
bạc
tài
đượckhông?
không?Vì
Vìsao?
sao?
được
c. Là người biệt nhãn liên tài.
Biết quý trọng Huấn Cao tài hoa, khí phách nên
đã biệt đãi ông. Dù bị Huấn Cao đuổi bằng câu
khinh thị nhưng vẫn lễ phép “xin lĩnh ý”, không oán
hận.
Biết đánh giá đúng viên thơ lại “cũng là một
người khá đây... Một người biết kính mến khí phách,
biết tiếc người tài hẳn không phải kẻ xấu.”
Quản ngục hai lần bái lĩnh Huấn Cao và nhận
mình là “kẻ mê muội” là nhân cách cứng cỏi “nhất
sinh đê thủ bái mai hoa”.
THẢO LUẬN
Biểu hiện biệt nhãn liên tài ở Quản ngục?
(Nguyễn Tuân)
I. Tìm hiểu chung:
1. Tác giả:
2. Tác phẩm:
II. Đọc – hiểu:
1. Tình huống truyện:
2. Nhân vật Huấn Cao:
a. Một người tài hoa.
b. Một người khí khái,
kiêu bạc.
3. Nhân vật Quản ngục.
a. Tên gọi.
b. Nội tâm.
c. Là người biệt nhãn
liên tài.
S ở nguy ệ n ch ơ i ch ữ c ũ ng l à s ự t à i hoa tr ên
phương diện biết và trân trọng cái ĐẸP.
Quản ngục sẽ về quê, từ bỏ danh vọng, quyền lực.
Đó cũng là sự kiêu bạc.
Quản ngục và Huấn Cao đã là tri âm.
Cách xây dựng nhân vật sinh động.
(Nguyễn Tuân)
I. Tìm hiểu chung:
1. Tác giả:
2. Tác phẩm:
II. Đọc – hiểu:
1. Tình huống truyện:
2. Nhân vật Huấn Cao:
4. Cảnh cho chữ.
Được gọi là “cảnh tượng xưa nay chưa từng có”.
Được miêu tả một cách thiêng liêng, cổ kính bằng
bút pháp lãng mạn đặc sắc.
- Thủ pháp đối lập gay gắt:
a. Một người tài hoa.
b. Một người khí khái,
kiêu bạc.
3. Nhân vật Quản ngục.
a. Tên gọi.
b. Nội tâm.
c. Là người biệt nhãn
liên tài.
Buồng giam tối tăm, hôi hám.
HOÀN CẢNH
CON NGƯỜI
Bó đuốc sáng rực, mùi thơm
của lụa, của mực.
Người tử tù đứng hiên ngang
cho chữ.
Hai ngục quan khúm núm
nhận chữ.
Vìsao
sao
cảnh
cho
chữtố
được
gọi
nhưthế?
thế?
Vì
cảnh
cho
chữ
như
Nêu
các
yếu
đốigọi
lập?
Nêu
các
yếu
tốđược
đối
lập?
(Nguyễn Tuân)
I. Tìm hiểu chung:
1. Tác giả:
2. Tác phẩm:
II. Đọc – hiểu:
1. Tình huống truyện:
2. Nhân vật Huấn Cao:
a. Một người tài hoa.
- Bút pháp tượng trưng:
+ Bóng tối tượng trưng cho cái xấu và tội ác được
xua tan bởi ánh sáng của thiên lương, tài hoa.
+ Hai ng ụ c quan ph ả i kh ú m n ú m tr ư ớ c t ử t ù
tượng trưng cho cái thấp hèn cái ác phải khuất phục
trước cái ĐẸP.
b. Một người khí khái,
Lời khuyên Quản ngục hãy về quê mà ở của
kiêu bạc.
Huấn Cao là lời di huấn cho đời:
3. Nhân vật Quản ngục.
Hãy xa lánh cái tầm thường, cái xấu, cái ác. Hãy
a. Tên gọi.
giữ tròn thiên lương, nhân cách. Hãy nâng niu cái
b. Nội tâm.
ĐẸP.
c. Là người biệt nhãn
Cảnh
liên tài.
Cảnhcho
chochữ
chữnơi
nơitù
tùngục
ngụcnhằm
nhằmkhẳng
khẳngđịnh:
định:
Cái
LƯƠNG
––NHÂN
CÁCH
CáiĐẸP
ĐẸP––THIÊN
THIÊN
LƯƠNG
NHÂN
CÁCHluôn
luôn
4. Cảnh cho chữ.
Cảnh
cho
chữ
nơi
tù
ngục
cho
chữ
nơi
tùbất
ngục
có
mạnh
sinh
tồn
bất
diệt,
chấp
nơi
tối
tăm,
Bóng
tốiCảnh
và
ánh
sáng
tượng
trưng
cho
điều
cósức
sức
mạnh
sinh
tồn
bất
diệt,
bất
chấp
nơi
tốigì?
tăm,
nhằm
nói
lên
quan
niệm
gì
về
cái
ĐẸP?
nhằm nói lên quan niệm gì về cái ĐẸP?
tội
tộilỗi.
lỗi.
(Nguyễn Tuân)
III. Kết luận.
1. Chủ đề: Truyện ca ngợi con người tài hoa, kiêu bạc. Qua đó, thể hiện
quan niệm: CÁI ĐẸP luôn bất diệt và trân trọng truyền thống văn hoá
của dân tộc.
2. Đặc sắc nghệ thuật: Tình huống truyện độc đáo; tính cách nhân vật
sinh động; dựng cảnh cổ kính, trang nghiêm với thủ pháp đối lập, tượng
trưng; ngôn ngữ tạo hình.
HƯỚNG DẪN HỌC
1) Phân tích vẻ đẹp của nhân vật Huấn Cao.
2) Phân tích vẻ đẹp của nhân vật Quản ngục.
1) Phân tích ý nghĩa cảnh cho chữ.
Phátbiểu
biểuchủ
chủđề
đềcủa
củatruyện?
truyện?
Phát
- Xem thêm -