Tài liệu Bài giảng chiếc lược ngà ngữ văn 9

BÀI GIẢNG NGỮ VĂN 9 I. Giới thiệu: 1. 2. 3. Tác giả: Sgk Tác phẩm: Sgk Bố cục: 3 phần Phần 1: “Các bạn … không muốn bắt nó về”: Diễn biến tâm trạng của bé Thu khi gặp lại ba. Phần 2: “Sáng hôm sau … từ từ tuột xuống”: Bé Thu đã đón nhận tình cha trong niềm hạnh phúc thiêng liêng. Phần 3: Còn lại: Tình cảm của anh Sáu dồn hết cho con trong chiến trường miền Đông. 4. Đại ý Tình cha con sâu nặng, thắm thiết trong cảnh ngộ éo le của chiến tranh. Anh Sáu đi thoát li kháng chiến từ đầu năm 1946. Khi hòa bình lặp lại, anh mới có dịp về thăm nhà trong thời hạn ba ngày. Ngày đi đứa con gái của anh chưa đầy một tuổi. Vì hòan cảnh chiến tranh, cha con anh Sáu chưa có dịp gặp lại nhau. Thế nhưng khi về đến nhà bé Thu không nhận anh Sáu là cha, chỉ vì trên gương mặt anh có một vết sẹo. Đến ngày lên đường về chiến trường miền Đông Nam Bộ, vì được bà ngọai giảng giải nên bé Thu đã đón nhận tình cha trong niềm hạnh phúc thiêng liêng. Vào khu căn cứ, nhớ lời hứa với con, ông Sáu đã dồn hết tình cảm vào làm chiếc lược bằng ngà voi nhưng chưa kịp tặng con thì ông đã hy sinh. Trước khi nhắm mắt, ông chỉ kịp trao tay chiếc lược cho người bạn. Tình huống nào đã bộc lộ sâu sắc và cảm động tình cha con của ông Sáu và bé Thu? - Cuộc gặp của hai cha con ông sáu sau 8 năm xa cách, nhưng khi bé Thu nhận ra cha và biểu lộ tình cảm thắm thiết thì ông Sáu lại phải ra đi. -Trong khu căn cứ, ông Sáu dồn hết tình cảm cho con vào việc làm chiếc lược ngà tặng con, nhưng chưa kịp tặng thì ông đã hy sinh. Nhóm 1: Vì sao người mà ông Sáu mong gặp nhất là con? Nỗi khao khát ấy được thể hiện qua những chi tiết nào? Nhóm 2: Trong ba ngày, ông Sáu tìm mọi cách để gần gũi, vỗ về nhưng bé Thu có phản ứng như thế nào? Đặc biệt là khi mẹ bảo gọi ba vào ăn cơm? Nhóm 3: Theo bạn, việc bé Thu không nhân ba có phải vì bé là một bé hư không? Vì sao? Nhóm 4: Tâm trạng của ông sáu khi gặp lại con và khi thấy con chống cự quyết liệt trước tình cảm của mình? Tìm những chi tiết nói rõ điều đó. Vì sao người mà ông Sáu mong gặp nhất là con? Nỗi khao khát ấy được thể hiện qua chi tiết nào? - Lúc ông Sáu xa con, con chưa đầy 1 tuổi, chỉ thấy con qua tấm ảnh nhỏ,thời gian xa con đã 8 năm. -Thu là con gái đầu lòng, cũng là đứa con duy nhất của ông. - Xuồng vào bến…Thu! Con Trong ba ngày, ông Sáu tìm mọi cách để gần gũi, vỗ về nhưng bé Thu có phản ứng như thế nào? Đặc biệt là khi mẹ bảo gọi ba vào ăn cơm? -Né tránh -Nói trổng (Nói trống không) -Bất cần sự giúp đỡ -Cự tuyệt một cách quyết liệt trước tình cảm của ông Sáu. II. Tìm hiểu văn bản: 1. Diễn biến tâm trạng của bé Thu và anh Sáu khi gặp lại nhau: a. Tâm trạng của bé Thu: - Giật mình, tròn mắt nhìn. Nó ngơ ngác, lạ lùng. -Thấy lạ qúa… mặt tái đi…vụt chạy … kêu thét lên: “Má!Má!” -> Lo lắng, sợ hãi. -Vô ăn cơm, cơm chín rồi -> nói trổng. -Bất cần sự giúp đỡ. -Lấy đũa xoi vào chén … cơm văng tung tóe. -Nhảy xuống xuồng … sang qua nhà ngọai, méc với ngoại và khóc ở bên ấy. -> Cự tuyệt một cách quyết liệt trước tình cảm của ông Sáu, kiên quyết không nhận ba. => Bé Thu gan góc, bướng bỉnh, đáo để, có cá tính rất mạnh mẽ và hồn nhiên. Thái độ kiên quyết từ chối ông Sáu là cha lại là một biểu hiện tuyệt vời của tình cảm người con dành cho cha. Bởi em tự hào về một người cha “khác”-người chụp ảnh chung với má. Theo bạn, việc bé Thu không nhận ba có phải vì bé là một bé hư không? Vì sao? Bé Thu không phải là cô bé hư vì bé quá yêu ba mình nên không thể chấp nhận một người khác v ớ i ba m ì nh trong t ấ m ả nh – Thu ch ư a hi ểu nguyên nhân vết thẹo trên mặt Ông Sáu. Tâm trạng của ông sáu khi gặp lại con và khi thấy con chống cự quyết liệt trước tình cảm của mình? Tìm những chi tiết nói rõ điều đó. -Hạnh phúc trào dâng, xúc động rưng rưng, tin tưởng mãnh liệt tình cha con sẽ được bù đắp nồng hậu. - Choáng váng bất ngờ, đau khổ, hụt hẫng, tận cùng khi con không nhận ra . -Không đợi xuồng cập bến nhún chân nhảy thót lên bờ bước vội vàng với những bước dài, kêu to:”Thu! Con” -Vết thẹo trên má đỏ ửng lên giần giật,hai tay đưa về phía trước giọng lặp bặp run run: “Ba đây con! Ba đây con”. -Anh đứng sững lại đó, nhìn theo con, nỗi đau đớn khiến mặt anh sầm lại trông thật đáng thương. b. Tâm trạng của ông Sáu: - Nhớ con cồn cào, khát khao ngày về với con. - Hạnh phúc trào dâng, xúc đông rưng rưng, tin tưởng mãnh liệt tình cha con sẽ được bù đắp nồng hậu. - Choáng váng bất ngờ, đau khổ, hụt hẫng, tận cùng khi con không nhận ra . - Biết con chưa nhận ra mình, “khổ tâm đến không khóc được”, nhưng vẫn kiên nhẫn chờ đợi. - Bất lực trước tình yêu thương bị con khước từ quyết liệt . -> Một người cha chịu nhiều thiệt thòi nhưng vô cùng độ lượng và tận tụy vì tình yêu thương con sâu nặng. Một người cha để suốt đời bé Thu yêu qúy và tự hào. 2. Bé Thu đón nhận ba trong niềm hạnh phúc thiên liêng: a. Tình người cha: - Bắt tay hết tất cả mọi người. - Chắc anh cũng muốn ôm con, hôn con … nên anh chỉ đứng nhìn nó -> Từ đôi mắt, lời nói toát lên tình yêu thương con tha thiết, giàu lòng hy sinh. - Anh Sáu một tay ôm con, một tay rút khăn lau nước mắt, rồi hôn lên mái tóc con. -> Nâng niu và gìn giữ tình phụ tử. b. Bé Thu nhận ba trong giờ chia tay: Đôi mắt nó như to hơn…nó nhìn với vẻ nghĩ ngợi sâu xa. -> Trong sáng,thăng bằng, không còn lo lắng sợ hãi. -Nó bỗng kêu thét lên: “Ba…a…a…ba!” -Chạy thót lên và dang hai tay ôm chặt lấy cổ ba nó, nói trong tiếng khóc: “Ba! Không cho ba đi nữa! Ba ở nhà với con!” Nó hôn ba cùng khắp … hôn cả vết thẹo dài bên má của ba nó nữa. Ôm chầm lấy ba… mếu máo: “Ba về! Ba mua cho con một cây lược nghe ba!” -> Khát khao mãnh liệt về tình cha. Giờ phút chia tay, tình yêu và nỗi mong nhớ ba dồn nén bấy lâu nay thể hiện mạnh mẽ.  Tình phụ tử cháy bỏng nồng nàn khi Thu cất tiếng gọi “ba”  Tính cách bé Thu rạch ròi, mạnh mẽ, sâu sắc. 3. Tình cảm của anh Sáu dồn hết cho con trong chiến trường miền Đông: - Cứ ân hận sao mình lại đánh con. - Cưa từng chiếc răng lược thận trọng, tỉ mỉ và cố công như người thợ bạc rồi gò lưng, tẩn mẩn khắc từng nét: “Yêu nhớ tặng Thu con của ba”. -> Người cha yêu thương con đến tận cùng. Truyền tình yêu thương sâu nặng vào kỷ vật tặng con: Chiếc lược ngà. Tất cả vì con . - Cây lược gỡ rối được phần nào tâm trạng của ông sáu, nhớ con lấy cây lược ra ngắm, chải cho thêm bóng mượt, mong ngày về gặp con. -Trong giờ phút cuối cùng … đưa cho tôi và nhìn tôi hồi lâu. Tình phụ tử mãnh liệt, phi thường, thiêng liêng, bất diệt. III. Tổng kết: - Nghệ thuật: Miêu tả dáng vẻ, lời nói, cử chỉ để bộc lộ nội tâm. Kết hợp bình luận về nhân vật rất hài hòa, tự nhiên. Sáng tạo nhiều hình tượng với các chi tiết sinh động, bất ngờ. Giọng văn dung dị, cảm động - Ghi nhớ: sgk/202 Chuyện kể về người cha và cô con gái nhỏ Cha xa con khi con tròn một tuổi Tám năm ròng vời vợi nỗi nhớ con Ngày hoà bình 3 ngày phép thăm con Cứ ngỡ rằng nhớ thương được bù đắp Vòng tay cha ôm con nồng nàn tình phụ tử. Có ngờ đâu giây phút gặp con vòng tay chờ đợi. Gấp gáp bước chân, gọi tên con mà nghèn nghẹn run run Cô bé giật mình hoảng hốt, miệng kêu má bỏ chạy thất kinh. Để lại cha choáng váng bàng hoàng, chết lặng không kịp hiểu vì sao. Những ngày còn lại, cha chẳng dám đi đâu. Chỉ tìm cách gần con. Nhưng càng gần, con càng lánh xa. Càng tình cảm con càng lạnh nhạt . Chỉ mong con gọi một tiếng là ba Một tiếng thôi cũng đủ với ông rồi. Song đâu có được . Bởi con gái ông bướng bỉnh đến lạ kỳ. Ép gọi tên ba, em gọi trống không Trước nồi cơm to tự mình chắt nước. Bởi một điều em chắc như đinh. Không phải ba thì quyết không gọi Không phải ba thì quyết không nhờ Nỗi đau đớn khiến lòng cha như xé Cười vậy thôi mà khóc cũng vậy thôi. Miếng trứng cá to cha gắp phần con Con vung đũa hất tung khỏi chén Lòng cha không kìm nén Đánh quát con mà đau buốt tâm can Bởi gần con chẳng được bao lâu Ngày nghỉ phép tính từng giây từng phút Nhớ thương con ba biết làm sao . Phút chia tay ba chỉ dám nhìn Cố kìm nén nói với con khe khẽ : “Thôi ba đi nghe con” Bởi sợ con thêm một vết thương lòng Trong lúc chẳng ai ngờ Bỗng bé Thu thét gọi : Tiếng “Ba…a…a…ba”sâu thẳm tận đáy lòng ……………………