Bài giảng
Ngữ văn lớp 8
Câu cầu khiến
MỤC TIÊU CẦN ĐẠT:
I. CHUẨN:
1. Kiến thức:
Đặc điểm hình thức của câu cầu khiến.
Chức năng của câu cầu khiến.
2. Kĩ năng:
Nhận biết câu cầu khiến trong văn bản.
Sử dụng câu cầu khiến phù hợp với hoàn cảnh giao tiếp.
3. Thái độ:
Nắm vũng đặc điểm hình thức và chức năng của câu cầu khiến.
Biết sử dụng câu cầu khiến phù hợp với hoàn cảnh giao tiếp.
II. MỞ RỘNG, NÂNG CAO:
Xác định và phân tích ý nghĩa của các câu cầu khiến trong các văn
bản đã học.
Chức năng của câu cầu khiến (Phân biệt với câu nghi vấn và câu trần
thuật).
Vận dụng viết được các câu cầu khiến.
Ví dụ 1:
a. Ông lão chào con cá và nói:
- Mụ vợ tôi lại nổi cơn điên rồi. Nó không muốn làm bà nhất phẩm
phu nhân nữa, nó muốn làm nữ hoàng.
Con cá trả lời:
- Thôi
Thôiđừng
đừnglololắng.
lắng.Cứ
Cứvề
về đi. Trời phù hộ lão. Mụ già sẽ là nữ hoàng.
(Ông lão đánh cá và con cá vàng)
đi.
b. Tôi khóc nấc lên. Mẹ tôi từ ngoài đi vào. Mẹ vuốt tóc tôi và nhẹ
nhàng dắt tay em Thủy:
- Đi
Đithôi
thôicon.
con.
(Theo Khánh Hoài, Cuộc chia tay của những con búp bê)
24/01/2011
Nguyễn Thị Dung, Trường THCS
Nguyễn Trãi, Vĩnh Linh, Quảng Trị
3
Ví dụ 1:
a. Ông lão chào con cá và nói:
- Mụ vợ tôi lại nổi cơn điên rồi. Nó không muốn làm bà nhất phẩm
phu nhân nữa, nó muốn làm nữ hoàng.
Con cá trả lời:
- Thôi
Thôiđừng
đừng lo
lo lắng.
lắng. Cứ
Cứ về
về đi. Trời phù hộ lão. Mụ già sẽ là nữ hoàng.
(Ông lão đánh cá và con cá vàng)
đi.
b. Tôi khóc nấc lên. Mẹ tôi từ ngoài đi vào. Mẹ vuốt tóc tôi và nhẹ
nhàng dắt tay em Thủy:
-- Đi thôi
thôi con.
con.
(Theo Khánh Hoài, Cuộc chia tay của những con búp bê)
Ví dụ 2:
a. – Anh làm gì đấy?
- Mở cửa. Hôm nay trời nóng quá.
b. Đang ngồi viết thư, tôi bỗng nghe tiếng ai đó vọng vào:
- Mở cửa!
1.
a. Hã
Hãy lấy gạo làm bánh mà lễ Tiên vương.
(Bánh chưng, bánh giầy)
y
- Khuyên bảo
Con hãy lấy gạo làm bánh mà lễ Tiên vương.
đi.
b. Ông giáo hút trước đi.
(Nam Cao, Lão Hạc)
- Đề nghị
c. Nay chúng ta đừng
đừng làm gì nữa, thử xem lão Miệng có sống được
không.
(Chân, Tay, Tai, Mắt, Miệng)
- Đề nghị
Đừng làm gì nữa, thử xem lão Miệng có sống được không.
24/01/2011
Nguyễn Thị Dung, Trường THCS
Nguyễn Trãi, Vĩnh Linh, Quảng Trị
5
2.
a. Thôi
Thôiim
imcái
cáiđiệu
điệuhát
hátmưa
mưadầm
dầmsùi
sùisụt
sụtấy
ấyđi.
đi. Đào tổ nông thì cho chết!
(Tô Hoài, Dế Mèn phiêu lưu kí)
b. Ông đốc tươi cười nhẫn nại chờ chúng tôi:
-- Các
Các em
em đừng
đừng khóc.
khóc. Trưa nay các em được về nhà cơ mà. Và ngày mai
lại được nghỉ cả ngày nữa.
(Thanh Tịnh, Tôi đi học)
c. Có anh chàng nọ tính tình rất keo kiệt. Một hôm, đi đò qua sông, anh
chàng khát nước bèn cúi xuống, lấy tay vực nước sông uống. Chẳng
may quá đà, anh ta lộn cổ xuống sông. Một người ngồi cạnh thấy thế,
vội giơ tay ra hét lên:
Đưatay
taycho
chotôi
tôimau!
mau!
- - Đưa
Anh chàng sắp chìm nghỉm nhưng vẫn không chịu nắm tay người kia.
Bỗng một người có vẻ quen biết anh chàng chạy lại, nói:
Cầmlấy
lấytay
taytôi
tôinày!
này!
- - Cầm
Tức thì, anh ta cố ngoi lên, nắm chặt lấy tay người nọ và được cứu thoát.
(Theo Ngữ văn 6, tập 1)
2.
a. Thôi
Thôiim
imcái
cáiđiệu
điệuhát
hátmưa
mưadầm
dầmsùi
sùisụt
sụtấy
ấyđi.
đi. Đào tổ nông thì cho chết!
(Tô Hoài, Dế Mèn phiêu lưu kí)
b. Ông đốc tươi cười nhẫn nại chờ chúng tôi:
-- Các
Các em
em đừng
đừng khóc. Trưa nay các em được về nhà cơ mà. Và ngày mai
lại được nghỉ cả ngày nữa.
(Thanh Tịnh, Tôi đi học)
c. Có anh chàng nọ tính tình rất keo kiệt. Một hôm, đi đò qua sông, anh
chàng khát nước bèn cúi xuống, lấy tay vực nước sông uống. Chẳng
may quá đà, anh ta lộn cổ xuống sông. Một người ngồi cạnh thấy thế,
vội giơ tay ra hét lên:
Đưatay
taycho
chotôi
tôimau!
mau!
- - Đưa
Anh chàng sắp chìm nghỉm nhưng vẫn không chịu nắm tay người kia.
Bỗng một người có vẻ quen biết anh chàng chạy lại, nói:
Cầmlấy
lấytay
taytôi
tôinày!
này!
- - Cầm
Tức thì, anh ta cố ngoi lên, nắm chặt lấy tay người nọ và được cứu thoát.
(Theo Ngữ văn 6, tập 1)
24/01/2011
Nguyễn Thị Dung, Trường THCS
Nguyễn Trãi, Vĩnh Linh, Quảng Trị
7
3.
a. Hãy cố ngồi dậy húp ít cháo cho đỡ xót ruột!
- Kết thúc bằng dấu chấm than, chủ ngữ bị lược bỏ, ý nghĩa cầu
khiến được nhấn mạnh.
b. Thầy em hãy cố ngồi dậy húp ít cháo cho đỡ xót ruột.
(Ngô Tất Tố, Tắt đèn)
- Kết thúc bằng dấu chấm, có đầy đủ chủ ngữ và vị ngữ, ý cầu
khiến giảm nhẹ, biểu thị sắc thái nhẹ nhàng.
24/01/2011
Nguyễn Thị Dung, Trường THCS
Nguyễn Trãi, Vĩnh Linh, Quảng Trị
8
Đêm nay mẹ không ngủ được. Ngày mai là ngày khai trường,
con vào lớp Một. Mẹ sẽ đưa con đến trường, cầm tay con dắt qua
điđi
con!
cánh cổng, rồi buông tay con mà nói:Đi
“Đi
con! Hãy can đảm lên!
Thế giới này là của con. Bước qua cánh cổng trường là một thế giới
kì diệu sẽ mở ra.”.
(Theo Lí Lan, Cổng trường mở ra)
- “Đi đi con!” – Bắt đầu đi, có ý nghĩa khích lệ, thúc giục.
Tôi khóc nấc lên. Mẹ tôi từ ngoài đi vào. Mẹ vuốt tóc tôi và nhẹ
nhàng dắt tay em Thủy:
- Đi
Đi thôi
thôi con.
(Theo Khánh Hoài, Cuộc chia tay của những con búp bê)
* “Đi thôi con.” – Đã đi rồi nhưng dừng lại (Thủy đứng lại chia
tay với anh), có ý nghĩa động viên, vỗ về, an ủi.
24/01/2011
Nguyễn Thị Dung, Trường THCS
Nguyễn Trãi, Vĩnh Linh, Quảng Trị
9
24/01/2011
Nguyễn Thị Dung, Trường THCS
Nguyễn Trãi, Vĩnh Linh, Quảng Trị
10
24/01/2011
Nguyễn Thị Dung, Trường THCS
Nguyễn Trãi, Vĩnh Linh, Quảng Trị
11
T
T
CÂU CẦU KHIẾN
MỤC ĐÍCH SỬ
DỤNG
1
“ Thế thì phải giục anh ấy ăn mau đi, kẻo nữa người ta sắp sửa kéo Thúc giục
vào rồi đấy!
(Nam Cao, Chị Dậu)
2.
“Nộp tiền sưu! Mau!”
Ra lệnh
(Nam Cao, Chị Dậu)
3.
“Chị hãy nói với ông cai, để ông ấy ra đình kêu với quan cho!”
(Nam Cao, Chị Dậu)
Yêu cầu
4.
“Cháu van ông, nhà cháu vừa mới tỉnh được một lúc, ông tha cho.” Van xin
(Nam Cao, Chị Dậu)
5.
“Mày trói ngay chồng bà đi, bà cho mày xem”
(Nam Cao, Chị Dậu)
Đe dọa
6.
“U nó không được thế!”
Ngăn cấm
(Nam Cao, Chị Dậu)
7.
“ Thầy em hãy cố gắng ngồi dậy húp ít cháo cho đỡ xót ruột.”
(Nam Cao, Chị Dậu)
Đề nghị
8.
“Con nín đi!”
Dỗ dành
(Nguyên Hồng, Trong lòng mẹ)
24/01/2011
12
Chúc các em học tập tốt!
- Xem thêm -