Tài liệu Bài giảng bài hiện tượng khúc xạ ánh sáng vật lý 9 (5)

THIẾT KẾ BÀI GIẢNG CHƢƠNG 3 - QUANG HỌC TIẾT 44 - HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG GV thiết kế :Châu Vĩnh Ngọc Đơn vị: Trường THCS Hợp Đức Kiểm tra bài cũ: Hãy nêu định luật truyền thẳng ánh sáng và định luật phản xạ ánh sáng? Trả lời: Định luật truyền thẳng ánh sáng: Trong môi trường trong suốt và đồng tính ánh sáng truyền theo đường thẳng Định luật phản xạ ánh sáng: Tia phản xạ nằm trong mặt phẳng chứa tia tới và pháp tuyến tại điểm tới. Góc phản xạ luôn luôn bằng góc tới. Nhìn từ đáy cốc ta thấy: Hình như đũa bị gẫy khúc tại mặt nước và đáy dường như được nâng lên cao. Phần đũa ở dưới dường như to hơn phần đũa trên mặt nước. Tại sao? Vấn đề này và một số vấn đề khác chúng ta sẽ được nghiên cứu trong chương III và bài hôm nay chúng ta sẽ tìm hiểu vấn đề trên CHƢƠNG 3 - QUANG HỌC TIẾT 44 - HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG I- HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG: 1. Quan sát: sát hìnhtừ vẽSbên vàmặt nêu phân nhận xét Tia Quan sáng truyền đến cách rồi đến K đã truyền mấy môi trường về đường truyền qua của tia sáng: trong suốt và có đặc điểm gì ? a) Từ S đến I ( trong không khí) - Truyền thẳng b) Từ I đến K ( trong nước) - Truyền thẳng c) Từ S đến mặt phân cách rồi đến K. - Bị gãy khúc tại mặt phân cách CHƢƠNG 3 - QUANG HỌC TIẾT 44 - HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG I - HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG 1 - Quan sát 2 - Kết luận : ? Hãy hoàn thành kết luận vào vở S Hiện tƣợng Tia sáng truyền từ …………… Môi (1)trƣờng trong suốt này sang …………. . trong suốt khác thì bị (2) . (3)khúc tại mặt phân cách giữa hai môi Gãy trƣờng gọi là hiện tƣợng Khúc xạ Ánh sáng I K CHƢƠNG 3 - QUANG HỌC TIẾT 44 - HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG I - HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG 1 - Quan sát 2 - Kết luận : Hiện tượng Tia sáng truyền từ môi trường trong suốt này sang môi trường trong suốt khác thì bị gãy khúc tại mặt phân cách giữa hai môi trường gọi là hiện tượng Khúc xạ Ánh sáng S 3 - Một số khái niệm I K Hiện tượng khúc xạ Ánh sáng P N S - Tia tới : SI - Tia Khúc xạ : IK - Điểm tới : I I -Pháp tuyến : NN' -Góc tới : SIN -Góc khúc xạ : KIN' K N' - Mặt phẳng tới : (P) CHƢƠNG 3 - QUANG HỌC TIẾT 44 - HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG I - HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG 1 - Quan sát 2 - Kết luận : ? N 3 - Một số khái niệm -Tia tới : SI - Điểm tới : I - Tia Khúc xạ : IK - Pháp tuyến : NN' - Góc tới SIN - Góc Khúc xạ : KIN' - Mặt phẳng tới chứa tia tới SI và pháp tuyến NN' I K N' S CHƢƠNG 3 - QUANG HỌC TIẾT 44 - HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG I - HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG Qua thí nghiệm . Hãy kết luận - Vị trí của tia Khúc xạ - So sánh góc khúc xạ và góc tới ? 1 - Quan sát 2 - Kết luận : 3 - Một số khái niệm -Tia tới : SI - Điểm tới : I - Tia Khúc xạ : IK - Pháp tuyến : NN' - Góc tới i= SIN ,Góc Khúc xạ i'= KIN' - Mặt phẳng tới chứa tia tới SI và pháp tuyến NN' 4 – Thí nghiệm 5 - Kết luận : Khi tia sáng truyền từ không khí sang nƣớc thì : - Tia Khúc xạ nằm trong mặt phẳng tới - Góc khúc xạ nhỏ hơn góc tới N I K N' S CHƢƠNG 3 - QUANG HỌC TIẾT 44 - HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG I - HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG 1 - Quan sát 2 - Kết luận : 3 - Một số khái niệm N 4 – Thí nghiệm 5 - Kết luận : Khi tia sáng truyền từ không khí sang nƣớc thì : - Tia Khúc xạ nằm trong mặt phẳng tới - Góc khúc xạ nhỏ hơn góc tới I K N' S CHƢƠNG 3 - QUANG HỌC TIẾT 44 - HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG I - HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG 1 - Quan sát 2 - Kết luận : 3 - Một số khái niệm 4 – Thí nghiệm 5 - Kết luận : Khi tia sáng truyền từ không khí sang nƣớc thì : - Tia Khúc xạ nằm trong mặt phẳng tới - Góc khúc xạ nhỏ hơn góc tới Hãy dự đoán, khi tia sáng truyền từ Thựcrahiện nƣớc khôngthíkhínghiệm thì hiện nhƣ tƣợng hình 40.3 xảy SGK ra thế nào ? N II - SỰ KHÚC XẠ CỦA TIA SÁNG KHI TRUYỀN TỪ NƯỚC SANG KHÔNG KHÍ I 1 - Thí nghiệm K N' S Thí nghiệm kiểm tra Ghim đinh vào tấm xốp tại điểm A ngang với đáy bình , tại điểm B ngang mặt nƣớc -Đặt tấm xốp vào trong bình Đổ thêm nƣớc vào bình sao cho đinh ghim ở điểm B nằm ngang mặt nƣớc - Đặt mắt sao cho mắt chỉ nhìn thấy đinh tại B không thấy đinh tại A -Ghim đinh C ở vị trí trên tấm xốp (trên không khí) sao cho mắt chỉ nhìn thấy đinh C che khuất cả hai đinh A và B B A C CHƢƠNG 3 - QUANG HỌC TIẾT 44 - HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG Mắt không nhìn thấy A chứng tỏ B có nằm trên đƣờng truyền của tia sáng từ A đến mắt hay không Có C che khuất B và A chứng tỏ C có nằm trên đƣờng truyền của tia sáng từ A và B đến mắt hay không Có Vậy có kết luận gì về đƣờng nối các điểm A,B,C và đƣờng truyền của tia sáng từ A đến mắt Tia tới Đƣờng nối các điểm A,B,C chính là đƣờng truyền của tia sáng từ điểm A đến mắt CHƢƠNG 3 - QUANG HỌC TIẾT 44 - HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG Tia khúc xạ Pháp tuyến C6: Nhận xét đường truyền của tia sáng, chỉ ra điểm tới, tia tới, tia khúc xạ, pháp tuyến. So sánh độ lớn góc khúc xạ và góc tới. Điểm tới Tia sáng bị gãy khúc tại mặt phân cách. Góc khúc xạ lớn hơn góc tới. Tia tới CHƢƠNG 3 - QUANG HỌC TIẾT 44 - HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG I - HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG 1 - Quan sát 2 - Kết luận : 3 - Một số khái niệm 4 – Thí nghiệm 5 - Kết luận : Khi tia sáng truyền từ không khí sang thì nƣớc : - Tia Khúc xạ nằm trong mặt phẳng tới - Góc khúc xạ nhỏ hơn góc tới Từ kết quả thí nghiệm hãy kết luận - Vị trí tia khúc xạ ? - So sánh góc tới và góc khúc xạ ? ? N II - SỰ KHÚC XẠ CỦA TIA SÁNG KHI TRUYỀN TỪ NƯỚC SANG KHÔNG KHÍ 1 - Thí nghiệm 2 - Kết luận : Khi tia sáng truyền từ nƣớc sang không khí thì : - Tia khúc xạ nằm trong mặt phẳng tới - Góc khúc xạ lớn hơn góc tới I K N' S CHƢƠNG 3 - QUANG HỌC TIẾT 44 - HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG I - HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG 1 - Quan sát 2 - Kết luận : 3 - Một số khái niệm 4 – Thí nghiệm 5 - Kết luận : Khi tia sáng truyền từ không khí sang nƣớc thì : - Tia Khúc xạ nằm trong mặt phẳng tới - Góc khúc xạ nhỏ hơn góc tới II - SỰ KHÚC XẠ CỦA TIA SÁNG KHI TRUYỀN TỪ NƯỚC SANG KHÔNG KHÍ 1 - Thí nghiệm 2 - Kết luận : Khi tia sáng truyền từ nƣớc sang không khí thì : - Tia khúc xạ nằm trong mặt phẳng tới - Góc khúc xạ lớn hơn góc tới III - VẬN DỤNG C 7 : Phân biệt các hiện tƣợng khúc xạ và phản xạ Ánh sáng ? S Pháp tuyến N Góc tới i  i = i’ I Góc phản xạ i’ Điểåm tới R CHƢƠNG 3 - QUANG HỌC TIẾT 44 - HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG III - VẬN DỤNG C 7 : Phân biệt các hiện tƣợng khúc xạ và phản xạ Ánh sáng ? Hiện tượng phản xạ ánh sáng Hiện tượng khúc xạ ánh sáng -Tia tới gặp mặt phân cách giữa hai -Tia tới gặp mặt phân cách giữa hai môi trường trong suốt bị hắt trở lại môi trường cũ. môi trường trong suốt bị gãy khúc tại mặt phân cách và tiếp tục đi vào môi trường trong suốt thứ hai -Góc khúc xạ không bằng góc tới -Góc phản xạ bằng góc tới Giải thích câu hỏi đầu bài A A’ Tia năo sau đđy lă tia khúc xạ? Vì sao? B A N C a) Tia IA? b) Tia IB? Mặt phân cách c) Tia IC? d) Tia ID? P Không khí Q I Nước Tia chọn là tia IC vì khi ánh sáng truyền từ nước sang không khí thì góc khúc xạ lớn hơn góc tới D N’ S