Tài liệu Bài giảng bài ảnh của một vật tạo bởi thấu kính hội tụ vật lý 9

Bài 43: ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH HỘI TỤ Câu 1: Thấu kính có những đặt điểm nào sau đây được xem là thấu kính hội tụ? a) Thấu kính có phần rìa mỏng hơn phần giữa b) Thấu kính có phần giữa dày hơn phần rìa c) Thấu kính cho chùm tia ló hội tụ d) Thấu kính có một trong ba đặc điểm trên Câu 2: Hãy trình bày đường truyền của ba tia sáng đặc biệt qua thấu kính hội tụ. S () F O F’ S’ I. Đặc điểm ảnh của một vật tạo bởi thấu kính hội tụ: 1. Thí nghiệm: Quan sát ảnh của một vật tạo bởi thấu kính hội tụ Bố trí thí nghiệm như hình 43.2 I. Đặc điểm ảnh của một vật tạo bởi thấu kính hội tụ: 1. Thí nghiệm: 2. Nhận xét: Kết quả Khoảng cách vật đến TK (d) Ảnh thật hay ảo 1 Vật ở rất xa TK Ảnh thật 2 d >2f Ảnh thật 3 f < d < 2f Ảnh thật Cùng chiều hay ngược chiều với vật Ngược chiều Ngược chiều Ngược chiều 4 d 2f: F F   0 d > 2f Ảnh thật, ngược chiều với vật, nhỏ hơn vật I. Đặc điểm ảnh của một vật tạo bởi thấu kính hội tụ: 1.Thí nghiệm: a) Đặt vật ngoài khoảng tiêu cự:  Dịch chuyển vật lại gần thấu kính cách thấu kính một khoảng f < d < 2f: F F   f d Ảnh thật, ngược chiều với vật, lớn hơn vật I. Đặc điểm ảnh của một vật tạo bởi thấu kính hội tụ: 1.Thí nghiệm: a) Đặt vật ngoài khoảng tiêu cự: b) Đặt vật trong khoảng tiêu cự:  Dịch chuyển vật lại gần thấu kính cách thấu kính một khoảng d < f: F F   d f Ảnh không hứng được trên màn, ảnh này là ảnh ảo I. Đặc điểm ảnh của một vật tạo bởi thấu kính hội tụ: 1. Thí nghiệm: 2. Nhận xét: - Vật đặt ngoài khoảng tiêu cự cho ảnh thật, ngược chiều với vật. Khi vật đặt rất xa thấu kính thì ảnh thật có vị trí cách thấu kính một khoảng bằng tiêu cự - Vật đặt trong khoảng tiêu cự cho ảnh ảo, lớn hơn vật và cùng chiều với vật Một điểm sáng nằm ngay trên trục chính ở rất xa thấu kính, cho ảnh tại tiêu điểm của thấu kính. Chùm tia phát ra từ điểm sáng này chiếu tới mặt thấu kính được coi là chùm song song với trục chính của thấu kính Vật đặt vuông góc với trục chính của thấu kính cho ảnh cũng vuông góc với trục chính I. Đặc điểm ảnh của một vật tạo bởi thấu kính hội tụ: II. Cách dựng ảnh: 1. Dựng ảnh của một điểm sáng S tạo bởi thấu kính hội tụ: S S   .F O . F’   S’ .F O .F’ S’ Từ S dựng 2 trong 3 tia đặc biệt đến TK, giao điểm 2 tia ló S’ là ảnh của S I. Đặc điểm ảnh của một vật tạo bởi thấu kính hội tụ: II. Cách dựng ảnh: 1.Dựng ảnh của một điểm sáng S tạo bởi thấu kính hội tụ: 2.Dựng ảnh của một vật sáng AB tạo bởi thấu kính hội tụ: a) Trường hợp 1: vật đặt ngoài khoảng tiêu cự (d > f) O B A’ A F   F/ B’ Dựng ảnh B’của B rồi hạ đường vuông góc với trục chính tại A’, A’B’ là ảnh tạo bởi vật AB b) Trường hợp 2: vật đặt trong khoảng tiêu cự (d < f) B’ B A’  F A O Ảnh A’B’ là ảnh ảo, cùng chiều và lớn hơn vật F/  ?. Hãy ghép mỗi phần a, b. c, d với mỗi phần 1, 2, 3, 4 để được một câu có nội dung đúng a)Một vật đặt trước thấu kính hội tụ ở ngoài khoảng tiêu cự b)Một vật đặt trước thấu kính hội tụ ở trong khoảng tiêu cự 1. cùng chiều và lớn hơn vật. 2. cho ảnh ảo cùng chiều và lớn hơn vật. c)Một vật đặt rất ra thấu kính hội tụ 3. cho ảnh thật có vị trí cách thấu kính một khoảng đúng bằng tiêu cự d)Ảnh ảo tạo bởi thấu kính hội tụ 4. cho ảnh thật ngược chiều với vật I. Đặc điểm ảnh của một vật tạo bởi thấu kính hội tụ: B II. Cách dựng ảnh: I III. Vận dụng: C6. AB = h = 1cm A OA = d = 36cm F 0 OF = OF’= f = 12cm A’B’ = h’=? cm OAB aOA ' B ' AB AO 1 36  '  ' ' ' ' ' A B AO A B AO OIF ' aA ' B ' F ' OI OF '  A' B' A' F ' F’ A’ B’ Mà OI = AB (1) 1 12  ' ' ' AB A O  12 (2) 36 12 (1); (2)   A' O A' O  12 A’O = 18cm , A’B’ = h’ = 0,5cm C6. AB = h = 1cm OA = d = 8cm OF = OF’= f = 12cm A’B’ = h’=? cm OAB aOA ' B ' B’ B A’ AB AO 1 8  ' ' '  ' ' ' A B AO A B AO OIF ' aA ' B ' F '  OI OF '  A' B ' A' F ' Mà OI = AB I F A O F’ (1) 1 12  ' ' ' AB A O  12 (2) 8 12 (1); (2)   A' O A' O  12 A’O = 24cm , A’B’ = h’ = 3cm I. Đặc điểm ảnh của một vật tạo bởi thấu kính hội tụ: II. Cách dựng ảnh: III. Vận dụng: C7. Trả lời câu hỏi nêu ra ở phần mở bài? Khi dịch chuyển thấu kính từ từ ra xa trang sách,ảnh của dòng chữ quan sát qua thấu kính cùng chiều và to hơn dòng chữ thật trên trang sách. Đó là ảnh ảo tạo bởi TKHT khi dòng chữ nằm trong Kho¶ng tiêu cù cña thÊu kÝnh Khi dịch chuyển thấu kính ra xa một khoảng cách nhất định nào đó, ta nhìn thấy ảnh của dòng chữ ngược chiều với vật Đó là ảnh thật của dòng chữ tạo bởi TKHT, khi dßng chữ n»m ngoµi kho¶ng tiªu cù cña thÊu kÝnh vµ ¶nh thËt ®ã n»m ngay tríc m¾t. Học thuộc ghi nhớ của bài Làm các bài tập 42-43.1 đến 42-43.4 SBT trang 50;51 Chuẩn bị bài học mới “ thấu kính phân kỳ” Lưu ý : xem thấu kính phân kỳ khác thấu kính hội tụ ở những điểm nào